Kalejdoskop - Maj 2021.pdf

Page 1

MAJ

POWIATU KIELECKIEGO

NR 5/2021

ISSN 2081-173X


2

Szanowni Państwo

J

esteśmy na półmetku! W maju mija dokładnie dwa i pół roku od rozpoczęcia przez Zarząd Powiatu w Kielcach trwającej obecnie kadencji. W związku z tym w najnowszym wydaniu „Kalejdoskopu Powiatu Kieleckiego” przypominamy, co przez ten czas udało nam się zrobić. Podsumowujemy najważniejsze inwestycje w powiecie – drogowe, zdrowotne, edukacyjne. Sporo miejsca poświęcamy również temu, co jeszcze przed nami. I tak w majowym numerze miesięcznika przeczytają Państwo o nowoczesnym internacie, który powstanie przy powiatowej szkole w Łopusznie oraz o planach utworzenia nowych placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego. Piszemy również o bezpłatnej usłudze wspomagająco-rehabilitacyjnej i wsparciu psychologicznym dla niepełnosprawnych mieszkańców powiatu kieleckiego, a także o otwarciu kolejnej, dziewiątej już filii Wydziału Komunikacji i Transportu Starostwa Powiatowego. Zachęcamy do lektury! Mirosław Gębski Starosta Kielecki

POWIATU KIELECKIEGO Maj 2021, 5/2021 NR INDEKSU ISSN 2081-173X Wydawca: Starostwo Powiatowe w Kielcach 25-211 Kielce, ul. Wrzosowa 44 tel.: 41 200 12 00, tel./fax: 41 200 12 10 e-mail: starostwo@powiat.kielce.pl kalejdoskop@powiat.kielce.pl Zespół redakcyjny: Agnieszka Madetko tel.: 41 200 13 92 e-mail: madetko.a@powiat.kielce.pl Paweł Milewicz e-mail: milewicz.p@powiat.kielce.pl Agata Lisowska e-mail: lisowska.a@powiat.kielce.pl Anna Duda e-mail: duda.a2@powiat.kielce.pl Fotografie: Archiwum Starostwa Powiatowego w Kielcach „Kalejdoskop Powiatu Kieleckiego” dostępny jest w Starostwie Powiatowym w Kielcach oraz w urzędach miast i gmin powiatu kieleckiego. Redakcja zastrzega sobie prawo skracania nadesłanych materiałów. Redakcja nie publikuje materiałów niezamówionych, a nadesłanie ich nie stanowi zobowiązania Wydawcy do ich opublikowania. Rozpowszechnianie wszelkich materiałów bez zgody Wydawcy jest zabronione. Wydawnictwo bezpłatne. Nakład 4000 egz. DTP i druk: ART-SERWIS, Artur Pedryc, www.artserwis.info

Mirosław Gębski podsumowuje półmetek kadencji – Działamy, ani na chwilę nie zwalniając tempa, bo poprzeczkę postawiliśmy wysoko – mówi starosta kielecki Mirosław Gębski. Dwa i pół roku temu został Pan starostą. Mówił Pan wtedy, że warto wyznaczać sobie cele i skutecznie do nich dążyć, że całe Pana życie zawodowe, społeczne, polityczne jest drogą. MIROSŁAW GĘBSKI: Drogę do tego zaszczytnego miejsca rozpocząłem ponad 20 lat temu, po reformie samorządowej i w chwili powołania powiatów. Podczas zaprzysiężenia na starostę powiedziałem, że przed naszym samorządem ogrom pracy i odpowiedzialność, aby nie zawieść zaufania mieszkańców. Mówiłem, że będziemy chcieli położyć nacisk na budowę i remonty dróg. I stało się. W bardzo krótkim czasie osiągnęliśmy sukces, jakiego nie osiągnął żaden powiat w Polsce. Staliśmy się krajowym liderem w pozyskiwaniu pieniędzy na drogi. Naszymi działaniami objęliśmy 67 inwestycji o łącznej długości ponad 150 kilometrów, na które pozyskaliśmy 107 milionów złotych z rządowych programów. Ogólny koszt realizacji tych zadań to ponad 195 milionów złotych!!! Żadnemu zarządowi nie udało się odnieść takiego sukcesu. Skutecznie zabiegaliśmy o dotacje rządowe, zgłaszając maksymalną liczbę zadań. Teraz powiat prężnie się rozwija, bo tam, gdzie polepsza się infrastruktura, tam chętniej przeprowadzają się mieszkańcy. To niejedyny sukces tego samorządu. To prawda. Zanim objęliśmy stery powiatu, mocno go zdiagnozowaliśmy i wyznaczyliśmy nowe kierunki działań. Stworzyliśmy drużynę, która przemodelowała sposób zarządzania powiatem. Od początku koncentrowaliśmy się na zagadnieniach związanych z potrzebami powiatu i jego mieszkańców. Prowadziliśmy szerokie działania w kierunku umożliwiającym rozwój i stworzenie dobrych perspektyw na przyszłość w naszych jednostkach leczniczych. Ten wysiłek został szybko zauważony. W 2020 roku Powiat Kielecki zwyciężył w Rankingu Zdrowia Polski, organizowanym przez „Dziennik Gazeta Prawna”. Oceniał on, jak radzimy sobie z ochroną zdrowia. Warto podkreślić, że poza środkami z budżetu powiatu zdobywamy na lecznice wielomilionowe wsparcie zewnętrzne. Pozyskaliśmy ponad 36 mln zł na wszystkie

jednostki związane ze służbą zdrowia. W ciągu trzech lat zainwestujemy ponad 50 mln zł. Ponadto Powiat Kielecki w 2019 i 2020 roku znalazł się na pierwszym miejscu w rankingu powiatów i gmin powyżej 120 tys. mieszkańców, który prowadzi Związek Powiatów Polskich. I jako jedyny samorząd w tej kategorii otrzymał także tytuł honorowy „Dobry Polski Samorząd 2019”. Przypomnijmy, w 2018 roku nasz powiat był na trzecim miejscu. Nasz samorząd został też wyróżniony świętokrzyskim Liderem Ekonomii Społecznej 2019 za działania prospołeczne. Znalazł się wśród 5 samorządów nominowanych do „Świętokrzyskiej Victorii” za 2019 rok. Od początku kadencji Zarząd Powiatu w Kielcach stawia na zrównoważony rozwój, dbając o to, by być powiatem proinwestycyjnym i prorozwojowym. Inwestujemy w drogi, edukację, zdrowie i w człowieka. Na przestrzeni ostatnich lat nasz budżet bardzo się zmienił. W roku 2017 dochody powiatu wyniosły 123 mln, w 2018 było to ponad 130 mln zł, w roku 2019 – 141 mln zł. W 2020 roku wystartowaliśmy z kwotą 177 mln zł, a zakończyliśmy z kwotą powyżej 220 mln zł. Wzrost budżetu pokazuje pełny wachlarz działań Zarządu Powiatu, Rady i jednostek powiatu, które te pieniądze pozyskały. Przykra niespodzianka, czyli pogorzelisko w Nowinach… Rok temu na nielegalnym składowisku w Nowinach wybuchł pożar. Prowadziliśmy działania, by to pogorzelisko uprzątnąć. W kwietniu tego roku podpisaliśmy umowę z wykonawcą, który zobowiązał się, że do 21 czerwca zutylizuje niebezpieczne odpady. Koszt tego zadania to blisko 7 mln zł. Zależało nam na tym, aby jak najszybciej to zrobić, tak by mieszkańcy mogli korzystać z czystego powietrza. Mamy wiele pilniejszych potrzeb do realizacji w powiecie, ale postanowiliśmy zacisnąć pasa i usunąć te niebezpieczne odpady kosztem innych inwestycji. Pogorzelisko dostaliśmy w spadku po poprzednim Zarządzie, gdzie rządził PSL. Wiedząc, jakie mają problemy, nie zaplanowali w budżecie na 2019 rok pieniędzy na uprzątnięcie terenu. Pożar to jednak nie wszystko. W 2020 roku pandemia zablokowała wiele działań, a urząd musiał przystosować się do nowej rzeczywistości.


3

Pieniądze przekierowaliśmy na środki ochrony niezbędne do przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się epidemii COVID-19. Przypomnę, że w 2020 roku, w ramach projektu, przekazaliśmy materiały na walkę z koronawirusem za ponad 7,5 mln zł. Traiły one do gmin, szpitali, jednostek OSP i policji, czyli w miejsca, w których na pierwszej linii trzeba było walczyć z koronawirusem. Razem z przewodniczącym Rady Powiatu w Kielcach Jackiem Kuzią został Pan uho-

norowany Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości, nadawanym przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę. Również za swą działalność opozycyjną został Pan wyróżniony odznaką honorową „Działacza opozycji antykomunistycznej”. Jest Pan dumny z tych wyróżnień? Tak, tego typu odznaczenia bardzo cieszą. Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości jest odznaczeniem państwowym, przyznawanym od 2018 roku. Jest nadawany obywatelom polskim w okresie trwania Narodowych Obchodów Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości RP w latach 2018–2021. Odznaka wraz z decyzją o nadaniu statusu „Działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych” została przyznana przez szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Docenione zostały moje działania w ramach pokolenia ostatniej konspiracji i opozycji, które w latach 80. stanęło do walki o niepodległość oraz przeciw systemowi komunistycznemu. Bliska mi jest też pamięć o bohaterach powojennej konspiracji. Chciałbym, aby wiedza dotycząca antykomunistycznego i niepodległościowego podziemia po II wojnie światowej była w powiecie kieleckim jak najszerzej znana i propagowana. Rokrocznie na początku marca staram się oddać hołd tym, którzy po zakończeniu II wojny światowej sprzeciwili się reżimowi komunistycznemu i walczyli przeciwko okupantowi, przypłacając to zdrowiem, a niejednokrotnie życiem. Chodzi o Żołnierzy Wyklętych.

Na nas spoczywa dziś obowiązek zachowania pamięci o tych, dla których wojna nie skończyła się w 1945 roku. Z Pana inicjatywy co roku w sierpniu odbywa się rajd rowerowy szlakiem Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych. To wydarzenie również ma historyczny wydźwięk. Za pierwszym razem chcieliśmy upamiętnić 75. rocznicę powołania Brygady Świętokrzyskiej. Chętnych do udziału w tych uroczystościach było tak wielu, że w zeszłym roku dołączył do nas powiat włoszczowski. W tym roku wydarzenie współorganizujemy aż z trzema powiatami: włoszczowskim, jędrzejowskim i koneckim. Ideą tego rajdu jest przybliżenie historii wymarszu Brygady Świętokrzyskiej z Zagnańska do Lasocina. Kiedy objął Pan funkcję starosty, przytoczył Pan ważne dla siebie staroislandzkie przysłowie „Ten, kto dużo wie, mało mówi”. Co to oznacza dla Pana? Nigdy nie obiecywałem gruszek na wierzbie ani nie próbowałem słowami zaskarbiać sobie przychylności ludzi. Nadal jestem sobą, chodzę w patriotycznych koszulkach i mam swoje zasady. Sumiennie pracowałem na rzecz mieszkańców, dbając o ich potrzeby. Byłem z ludźmi i blisko ich spraw. I tak będzie nadal. Dziękuję Panu za rozmowę. Agnieszka Madetko

Jacek Kuzia, przewodniczący Rady Powiatu w Kielcach

P

ierwsza sesja Rady Powiatu obecnej kadencji odbyła się 23 listopada 2018. Do końca roku odbyły się jeszcze dwa posiedzenia. W 2019 roku Rada Powiatu obradowała na 13 posiedzeniach (w tym 4 nadzwyczajnych), podczas których podjęte zostały 134 uchwały. W 2020 roku radni spotkali się na 10 posiedzeniach (w tym 2 sesjach nadzwyczajnych), podejmując 129 uchwał. Od początku 2021 roku odbyły się 4 sesje Rady Powiatu. Łącznie przez dwa i pół roku trwającej kadencji radni spotkali się na 30 posiedzeniach, podjęli w tym czasie blisko 300 uchwał – tradycyjnie najwięcej dotyczyło budżetu i inansów. W dalszej kolejności były uchwały dotyczące edukacji, kultury, sportu i turystyki oraz zdrowia i polityki społecznej. Był to czas wielu wyzwań i konieczności szybkiego reagowania, bo dużo się w tym czasie wydarzyło. Zadaniem przewodniczącego Rady Powiatu jest organizowanie pracy Rady i prowadzenie jej obrad. Tu najtrudniejszym wyzwaniem było przeniesienie posiedzeń do Internetu. Wymusiła to na nas epidemia koronawirusa. Rada, zgodnie z ustawowym obowiązkiem, musiała się zbierać i podejmować ważne dla powiatu uchwały. Ze względu na obostrzenia sanitarne spotkania nie mogły się jednak odbywać w tradycyjnej, zna-

nej wszystkim formule, w sali audytoryjnej. Pierwsze obrady online to testowanie łącza, nauka zabierania głosu i wymiany podglądów „przez ekran”. Ale udało się i każde kolejne posiedzenie w tej formie było bardziej owocne od poprzedniego. Niestety, w 2020 roku dotarła do nas również bardzo przykra informacja – zmarł wieloletni radny Zdzisław Zapała. Jego miejsce w Radzie zajął Zbigniew Zagdański. Niemały wpływ na pracę Rady Powiatu miał również pożar składowiska odpadów w Nowinach. Głosowaliśmy nad przekaza-

niem środków na uprzątnięcie terenu i zutylizowanie pozostałości, wiedząc, że czas ma duże znaczenie, a mieszkańcy okolicznych terenów liczą na szybką i skuteczną pomoc. Dużym zrozumieniem dla potrzeb powiatu radni wykazali się również podczas ubiegłorocznej walki z epidemią COVID-19. Nikt nie miał tu wątpliwości. Gdy w marcu do Polski dotarł koronawirus, Rada Powiatu jednogłośnie zdecydowała o przekazaniu pieniędzy dla policji i straży pożarnej na walkę z nim. Dużą odpowiedzialnością w tej kwestii radni wykazywali się również w kolejnych miesiącach 2020 roku. Wydział Strategii i Rozwoju Starostwa Powiatowego w Kielcach przygotował w tym czasie dla Rady 25 uchwał, z czego aż 21 dotyczyło realizacji projektu „Powiat Kielecki w walce z koronawirusem SARS-CoV-2 – działania zmierzające do przeciwdziałania i zwalczania epidemii”. Dzięki sprawnym głosowaniom radnych środki ochrony szybko traiały do kolejnych jednostek, w tym gmin, szkół i placówek służby zdrowia. Myślę, że półmetek kadencji to dobry czas, żeby podziękować radnym za dotychczasową współpracę, licząc, że dalsza będzie równie owocna. Mam nadzieję, że nadal wspólnie będziemy mogli działać dla dobra Powiatu Kieleckiego.


4 Tomasz Pleban, wicestarosta kielecki

P

rzez dwa i pół roku udało nam się zrealizować lub rozpocząć wiele ciekawych projektów, które pozwalają na dynamiczny rozwój powiatu i jego jednostek. Zainwestowaliśmy w rozwój społeczny. W powiatowych szkołach i poradniach realizujemy zadania, dzięki którym młodzież oraz nauczyciele mogą podnosić swoje kwaliikacje poprzez kursy i studia podyplomowe. Zakupiliśmy sprzęt, pozwalający na poznanie tajników zawodów. Nawiązaliśmy współpracę międzynarodową, aby jeszcze lepiej pomóc uczniom mającym problemy z nauką, ale i tym, którzy są bardzo zdolni. Ściśle współpracujemy ze Świętokrzyskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach. Bardzo ważnym punktem w naszej pracy były inicjatywy związane z przeciwdziałaniem i zwalczaniem koronawirusa. Na ten cel przeznaczyliśmy ponad 7 mln zł, z czego pozyskaliśmy ponad 6 mln doinansowania z RPOWŚ. Poprzez naszą pracę chcieliśmy dotrzeć do jak największej liczby mieszkań-

ców powiatu kieleckiego. Zakupiliśmy środki ochrony osobistej, które przekazaliśmy do wszystkich gmin powiatu kieleckiego

i służb mundurowych. Potrzebny sprzęt do walki z wirusem traił ponadto do naszych placówek medycznych – Świętokrzyskie Centrum Matki i Noworodka otrzymało m.in. urządzenie do szybkiego testowania koronawirusa. Dodatkowo ponad 2 mln zł dotacji pozyskaliśmy dla powiatowych domów pomocy społecznej na walkę z epidemią oraz ochronę podopiecznych i personelu. W naszych działaniach nie pominęliśmy również uczniów naszych szkół. Dzięki projektowi „Zdalna szkoła” zakupiliśmy 39 laptopów, które zostały rozdysponowane wśród uczniów oraz nauczycieli. Przed nami kolejne wyzwania. W pierwszym rozdaniu z Funduszu Rozwoju Lokalnego pozyskaliśmy 9,6 mln zł na zadania związane ze służbą zdrowia i edukacją. Zakupiliśmy m.in. działkę sąsiadującą ze szkołą w Łopusznie. Powstanie tam kompleks sportowy z internatem. To kilkuetapowe działanie rozpoczniemy od budowy budynku bursy. Planujemy, że powstanie on do końca 2022 roku.

EDUKACJA i PROJEKTY - WAŻNIEJSZE ZADANIA 2019 1. „Innowacyjny model kształcenia – drogą do sukcesu zawodowego w powiecie kieleckim”. Kwota powierzonego grantu wynosiła 2 629 234,89 zł. Okres realizacji: 1.06.2018 – 30.06.2020 2. „Akademia Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych”. Okres realizacji projektu: 01.09.2019 – 31.08.2022. Wartość projektu wynosi 207 386 euro 3. „Kształcenie zawodowe gwarancją rozwoju Powiatu Kieleckiego”. Okres realizacji projektu: 01.10.2019 – 30.09.2021. Wartość projektu – 2 834 102,00 zł, z czego 2 629 412 zł stanowi doinansowanie z RPO WŚ 4. „Kształtowanie obywatelstwa europejskiego w społeczeństwach posttotalitarnych. Releksje po 15 latach od rozszerzenia Unii Europejskiej”. Akronim: shareEU Czas trwania: 1.10.2019 – 31.03.2021. Wartość – 73 000 euro 5. „Staż we Włoszech to dobry start w dorosłe życie” – PZS w Chmielniku. Termin realizacji: 03.11.2019 – 02.11.2021 6. Projekt realizowany przez PZS w Łopusznie: „Ponadnarodowa mobilność uczniów – pierwszy krok do kariery”. Czas trwania: 01.09.2019 – 31.08.2021. Koszt całkowity – 177 992 zł

Ważniejsze inwestycje – edukacja:

2020

2019

1. „Powiat Kielecki w walce z koronawirusem SARS-CoV-2 – działania zmierzające do przeciwdziałania i zwalczania epide-

mii”. Całkowita wartość projektu: ponad 7 600 000 zł, z czego ponad 6 500 000 zł unijnego doinansowania 2. Grant „Działania Powiatu Kieleckiego wspierające domy pomocy społecznej w walce z COVID-19” w ramach projektu „Bezpieczna Przyszłość”. Okres realizacji projektu: 08.09.2020– 31.10.2020. Wartość projektu – 2 077 000,79 zł 3. „Przeciwdziałania przedwczesnemu opuszczaniu rynku pracy przez osoby w wieku aktywności zawodowej pracujące w Starostwie Powiatowym w Kielcach”. Całkowita wartość projektu: 581 245 zł, doinansowanie: 521 245 zł 4. „Uczniowie Powiatowego Zespołu Szkół w Chęcinach na drodze do sukcesu w karierze zawodowej”. Czas realizacji projektu: 01.09.2020– 31.08.2021. Wartość: 54 603 euro 5. „Staże zagraniczne – droga ku lepszej przyszłości” PZS w Łopusznie, ze środków Programu Erasmus+ 6. „Innowacyjna praktyka zawodowa dobrym startem w dorosłość”, PZS w Chmielniku. Czas trwania projektu: 31.12.2020 – 30.12.2022. Wartość całkowita projektu: 105 452 euro

○ Zakończenie budowy nowego budynku dla Powiatowego Zespołu Szkół w Łopusznie

○ Termomodernizacja dachu na budynku Powiatowego Szkolnego Schroniska Młodzieżowego w Chęcinach – 220 000 zł

2020

○ Remont pokoi i łazienek w Powiatowym Szkolnym Schronisku Młodzieżowym w Chęcinach – ponad 200 000 zł ○ Remont pomieszczeń w internacie przy PZS w Chęcinach – 158 934 zł ○ Modernizacja stołówki wraz z zapleczem technicznym PZS w Chęcinach – blisko 1 130 000 zł ○ Termomodernizacja budynku Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Bodzentynie – ponad 120 000 zł ○ „Zdalna szkoła”. Zakupiono 39 laptopów. Pozyskano 79 000 zł.

2021

○ Zakup działki pod budowę kompleksu sportowego wraz z internatem dla Powiatowego Zespołu Szkół w Łopusznie – 1 740 000 zł ○ Powiat kielecki w charakterze partnera uczestniczy w realizacji projektu „e-Geodezja – cyfrowy zasób geodezyjny powiatów: buskiego, jędrzejowskiego, kieleckiego i pińczowskiego”. Wartość całkowita dla powiatu kieleckiego wynosi 14 954 588 zł, w tym doinansowanie ze środków UE – 13 917 219 zł. Projekt realizowany będzie do 31 grudnia 2022 roku.


5 Stefan Bąk, członek Zarządu Powiatu w Kielcach

P

rzez ostatnie dwa i pół roku wiele się wydarzyło na płaszczyźnie ochrony zdrowia i wsparcia osób niepełnosprawnych w powiecie kieleckim. Zakupiliśmy nowoczesny i wysokospecjalistyczny sprzęt medyczny. Przeprowadziliśmy remonty i przystosowaliśmy nasze jednostki do wymogów XXI wieku. Kluczem sukcesu jest dobra współpraca między podmiotem tworzącym a placówkami ochrony zdrowia. Dotychczasowe inwestycje, remonty i zakupy wysokospecjalistycznego sprzętu medycznego podnoszą standard oferowanych przez powiatowe jednostki usług medycznych oraz komfort leczonych w nich pacjentów. Nie zwalniamy tempa i już staramy się o pozyskanie kolejnych środków pieniężnych, które pozwolą nam między innymi na rozbudowę Szpitala Powiatowego w Chmielniku oraz Świętokrzyskiego Centrum Matki i Noworodka – Szpitala Specjalistycznego w Kielcach. W swoich działaniach nie pomijamy osób niepełnosprawnych. Miarą wartości człowie-

ka jest wrażliwość i szacunek dla osób chorych i słabszych. W Powiatowym Centrum Usług

Medycznych w Kielcach realizujemy program dla osób niepełnosprawnych pod nazwą „Powiat kielecki przyjazny dla mieszkańców w ograniczaniu skutków niepełnosprawności”, gdzie oprócz rehabilitacji działa bezpłatna wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego do rehabilitacji w warunkach domowych. Co roku na realizację programu z budżetu Powiatu Kieleckiego przekazywane są środki inansowe w kwocie ponad 190 tysięcy złotych. Najlepszym podsumowaniem wykonywanej przez nas pracy w zakresie ochrony zdrowia jest zwycięstwo w 2020 roku w Rankingu Zdrowia Polski, którego organizatorem jest „Dziennik Gazeta Prawna”. Ideą rankingu było przybliżenie lokalnym społecznościom potencjału poszczególnych miast i powiatów. Była to też okazja do pokazania sposobu kreowania regionalnej polityki zdrowotnej oraz warunków leczenia. To wyróżnienie stanowi dla nas motywację do dalszej, jeszcze bardziej wytężonej pracy.

ZDROWIE, OPIEKA SPOŁECZNA, NIEPEŁNOSPRAWNI Powiatowe jednostki ochrony zdrowia realizują następujące projekty: I. Szpital Powiatowy w Chmielniku 1) „Zwiększenie efektywności energetycznej budynków Szpitala Powiatowego w Chmielniku”. Wartość projektu – 4 400 000 zł, 2) „Informatyzacja placówek medycznych województwa świętokrzyskiego” – wartość projektu 2 542 561 zł, 3) „Rozbudowa i modernizacja Szpitala Powiatowego w Chmielniku” – wartość inwestycji to kwota 2 500 000 zł – środki inansowe z RFIL – wykonano dokumentacje projektową. Razem wartość ww. projektów to kwota 9 442 561 zł. II. Świętokrzyskie Centrum Matki i Noworodka – Szpital Specjalistyczny w Kielcach 1) „Informatyzacja placówek medycznych województwa świętokrzyskiego” – wartość projektu 2 987 503 zł, 2) „Podniesienie jakości i dostępności specjalistycznych usług medycznych ŚCMiN – SzS w Kielcach” poprzez doposażenie w sprzęt medyczny Oddziału Neonatologii – wartość projektu 6 428 258 zł, 3) „Modernizacja zespołu porodowego ŚCMiN – SzS w Kielcach” – wartość projektu 4 705 539 zł. W ramach inwestycji zostaną wydzielone m.in.: 4 sale porodowe z łazienkami, 2 sale cięć cesarskich, sala poporodowa oraz pomieszczenia pomocnicze, 4) „Rozbudowa i modernizacja kompleksu szpitalnego Świętokrzyskiego Centrum Matki i Noworodka – Szpital Specjalistyczny w Kielcach” – wartość inwestycji 3 500 000 zł – środki inansowe z RFIL, 5) „Utworzenie pracowni Rezonansu Magnetycznego w Świętokrzyskim Centrum

Matki i Noworodka w Kielcach” – wartość inwestycji 4 000 000 zł – środki inansowe z RFIL. Razem wartość ww. projektów to kwota 21 621 300 zł. III. Powiatowe Centrum Usług Medycznych w Kielcach 1) „Informatyzacja placówek medycznych województwa świętokrzyskiego” – wartość projektu 211 833 zł, 2) „Zakup tomografu komputerowego” – środki inansowe w kwocie 1 395 208 zł pochodzą z projektu pn.: „Powiat Kielecki w walce z koronawirusem SARS-CoV-2 – działania zmierzające do przeciwdziałania i zwalczania epidemii”. Razem wartość ww. projektów to kwota 1 607 041 zł. Ogółem wartość realizowanych inwestycji w powiatowych zakładach opieki zdrowotnej wynosi 32 670 902 zł. Ponadto jednostki otrzymały w latach 2019–2021 (maj) z budżetu Powiatu Kieleckiego dotacje z przeznaczeniem na zakup specjalistycznego, nowoczesnego sprzętu medycznego w kwocie 1 913 032 zł. Z ww. środków inansowych zakupiono m.in.: sondę linową do aparatu USG, densytometr, wysokospecjalistyczny aparat USG z wyposażeniem, diatermię chirurgiczną, ultrasonograf cyfrowy, videokolonoskop, kardiotokografy, stół operacyjny. Wsparcie osób z niepełnosprawnościami Powiat Kielecki pozyskał środki z PFRON w latach 2019–2021 w kwocie 20 724 600,20 zł, m.in. na: zakup sprzętu specjalistycznego, likwidację barier funkcjonalnych, uczestnictwo w turnusach rehabilitacyjnych, doinansowanie kosztów nauki, zakup pojazdów dostosowanych do przewozu osób na wózkach inwalidzkich, zajęcia wspomagająco-rehabilitacyjne, poradnic-

two specjalistyczne oraz pomoc inansową – udzielane osobom niepełnosprawnym w związku z epidemią COVID-19. Ponadto środki z Funduszu Solidarnościowego – 961 044,00 zł na realizację usług asystent osobisty osoby niepełnosprawnej oraz opieki wytchnieniowej. Piecza zastępcza Wsparcie inansowe dla rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej – ze środków budżetu powiatu: 9 348 221,00 zł oraz budżetu państwa: 1 712 472,00 zł. Utworzenie trzech placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego w ramach Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych: 4 000 000,00 zł. RANKING ZDROWIA POLSKI W 2020 roku Powiat Kielecki zwyciężył w V edycji Rankingu Zdrowia Polski, organizowanego przez „Dziennik Gazeta Prawna”. Ranking wskazuje, jak samorządy radzą sobie z ochroną zdrowia i pokazuje sposób kreowania regionalnej polityki zdrowotnej oraz warunki leczenia, jakie poszczególne samorządy zapewniają swoim mieszkańcom. Trzy poprzednie edycje z rzędu wygrał powiat tatrzański. POZiRON Otrzymane przez Powiat Kielecki środki na rehabilitacje społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych z PRFON: 2021 r. – 7 130 478 zł, 2020 r. – 5 667 075 zł, 2019 r. – 5 974 434 zł W 2019 r. z dotacji PFRON skorzystało 35 osób niepełnosprawnych, w 2020 r. – 37, a do maja 2021 – 13 osób. Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności W 2019 r. wydano 6294 orzeczenia, a w 2020 r. – 5393 orzeczenia.


6 Cezary Majcher, członek Zarząd Powiatu

Z

a nami dwa i pół roku wytężonej pracy. Przede wszystkim udało się usprawnić obsługę klientów w Wydziale Komunikacji i Transportu. Nasi klienci mogą umówić się na spotkanie w dogodnym terminie i, co ważne, nie muszą czekać w kolejce. Było to możliwe dzięki podjętym przez nas działaniom. Wprowadziliśmy między innymi internetowy system umawiania wizyty w Wydziale Komunikacji i jego iliach oraz wydłużyliśmy czas obsługi klientów. Wyznaczyliśmy specjalne stanowisko do obsługi tylko przedsiębiorców z terenu powiatu, w którym realizowane są ich sprawy związane z komunikacją i transportem. W maju bieżącego roku w Piekoszowie uruchomiliśmy dziewiątą ilię Wydziału, która obsługuje około 16 tys. mieszkańców. Wszystko to czynimy, aby ułatwić dostęp do usług Wydziału mieszkańcom powiatu. Cieszy nas, że podjęte przez nas kroki wpłynęły na liczbę obsługiwanych klientów. W pierwszym kwartale tego roku łącznie wszystkich spraw dotyczących rejestracji było

51 476, dla porównania w analogicznym czasie w 2019 roku, czyli przed pandemią, było ich 47 109.

Do naszych sukcesów należy również zaliczyć pozyskanie bardzo dużych pieniędzy z rządowych programów na budowy i remonty dróg powiatowych. Zostaliśmy nie tylko liderem w województwie, ale w całym kraju w pozyskiwaniu drogowych dotacji. Łącznie otrzymaliśmy 107 mln zł. Obecnie realizujemy 67 zadań o łącznej długości 150 km na kwotę 195 mln zł. Przed nami ambitne plany na kolejne inwestycje drogowe. Wśród nich m.in. budowa mostu w Wiernej Rzece, rozbudowa drogi w Brynicy czy w Szczukowicach w gminie Piekoszów oraz budowa drogi w gminie Strawczyn. Na tym nie koniec. Nie tylko dbamy o rozwój drogowej infrastruktury. Ważnym dla nas zagadnieniem jest bezpieczeństwo pieszych, szczególnie dzieci i młodzieży. Dlatego złożyliśmy 41 wniosków, na kwotę ponad 9 mln zł, w ramach Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg na budowę bądź modernizację 45 przejść dla pieszych w gminach powiatu kieleckiego. Bezpieczeństwo na drogach to nasz priorytet.

Remont drogi na odcinku Suków – Borków (4 km 100 m) – 1 mln 963 tys. zł Remont drogi na odcinku Daleszyce – Borków (1 km 815 m) – 835 tys. zł Górno Remont drogi w m. Skorzeszyce (1 km 80 m) – 329 tys. zł Łagów Remont drogi m. Czyżów (1 km 44 m) – 439 tys. zł Remont drogi na odcinku Duraczów – Ruda (2 km 674 m) – 1 mln 129 tys. zł Remont drogi w m. Sędek (2 km 350 m) – 1 mln 21 tys. zł Masłów Usprawnienie dostępu do drogi krajowej nr 73 i Węzła Kielce Północ drogi ekspresowej S7 poprzez przebudowę drogi w m. Masłów Drugi – etap I (1 km 971 m) – 4 mln 383 tys. zł Miedziana Góra Rozbudowa drogi Laskowa – Kostomłoty Pierwsze, ul. Laskowa w m. Kostomłoty Drugie, gm. Miedziana Góra (2 km 300 m) – 5 mln 423 tys. zł Mniów Przebudowa drogi Grzymałków – Gliniany Las (923 m) – 1 mln 247 tys. zł Remont drogi w m. Borki i Grzymałków (1 km 238 m) – 937 tys. zł Remont drogi Przełom – Pieradła (3 km 330 m) – 988 tys. zł Remont drogi w m. Grzymałków i Straszów (4 km 137 m) – 1 mln 270 tys. zł Morawica Przebudowa drogi wraz z budową chodnika w m. Nida (811 m) – 571 tys. zł Remont dróg powiatowych 0362 T, 0365 T, 0376 T (o łącznej długości 8 km 553 m) – 1 mln 733 tys. zł

Nowa Słupia Remont dróg na odcinku Dębno – Jeziorko oraz w m. Jeleniów (2 km 310 m) – 1 mln 169 tys. zł Piekoszów Remont drogi Jaworznia – Łaziska (1 km 140 m) – 195 tys. zł Remont drogi w m. Wincentów (3 km) – 788 tys. zł Pierzchnica Przebudowa drogi w m. Skrzelczyce i Pierzchnica (2 km 608 m) – 1 mln 434 tys. zł Remont drogi na odcinku Podlesie przez wieś (1 km 235 m) – 329 tys. zł Remont drogi na odcinku Pierzchnianka – Ujny (2 km 585 m) – 510 tys. zł Raków Remont drogi Pierzchnica – Ujny – Holendry – Smyków – Korzenno – Drogowle – Raków – Rakówka (1 km 63 m) – 277 tys. zł Strawczyn Przebudowa drogi w m. Oblęgór, ul. Pogodna (1 km 271 m) – 1 mln 784 tys. zł Remont odcinka w m. Niedźwiedź, Strawczynek, Oblęgór (2 km 799 m) – 1 mln 676 tys. zł Remont drogi w m. Bugaj, ul. Słoneczna, i Chełmce, ul. Nad Rzeką (2 km 860 m) – 881 tys. zł Zagnańsk Usprawnienie dostępu do drogi ekspresowej S7 i drogi krajowej nr 73 poprzez rozbudowę i przebudowę dróg w m. Jaworze i Gruszka (3 km 147 m) – 8 mln 651 tys. zł, Remont drogi w m. Tumlin Osowa (1 km 820 m) – 1 mln 34 tys. zł

DROGI 195 mln zł – tyle wydamy na drogi w ciągu dwóch i pół roku 107 mln zł – tyle samorząd powiatu kieleckiego pozyskał z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg 88 mln zł – tyle samorząd powiatu wraz z samorządami gminnymi dołoży do dróg

Zadania zrealizowane: Bieliny Przebudowa drogi Bieliny Poduchowne – Zoiówka – Makoszyn w m. Bieliny i drogi Bieliny Poduchowne – Górki Napękowskie – Napęków na odcinku w m. Bieliny (422 m) – 1 mln 336 tys. zł Bodzentyn Rozbudowa drogi, polegająca na budowie chodnika w m. Siekierno-Podmieście (791 m) – 3 mln 298 tys. zł Remont drogi w m. Psary-Podłazy (1 km 310 m) – 629 tys. zł Remont drogi w m. Leśna i Siekierno (3 km 220 m) – 1 mln 295 tys. zł Chęciny Remont odcinka drogi w m. Łukowa, od granicy gminy Chęciny z gminą Sobków do skrzyżowania z drogą powiatową (1 km 620 m) – 777 tys. zł Chmielnik Remont drogi Chmielnik – Stopnica (778 m) – 285 tys. zł Remont skrzyżowania dróg powiatowych – ul. Kieleckiej, ul. Pierzchnickiej i ul. Mruczej w Chmielniku (250 m) – 413 tys. zł Daleszyce Przebudowa drogi – budowa chodnika w Marzyszu (1 km 130 m) – 539 tys. zł Przebudowa drogi w m. Szczecno (720 m) – 766 tys. zł


7 Zadania w trakcie realizacji: Bieliny Rozbudowa drogi w m. Porąbki, Kakonin i Bieliny oraz w m. Huta Podłysica – Huta Szklana (5 km 855 m) – 10 mln 720 tys. zł Bodzentyn Przebudowa drogi na odcinku Mąchocice Kapitulne – Św. Katarzyna (4 km 715 m) – 12 mln 67 tys. zł Chęciny Rozbudowa drogi w m. Siedlce – Łukowa (2 km 570 m) – 7 mln 481 tys. zł Rozbudowa drogi Lipowica – Przymiarki – Starochęciny (2 km 150 m) – 6 mln 937 tys. zł Rozbudowa drogi w m. Ostrów (2 km 236 m) – 3 mln 648 tys. zł Rozbudowa dróg ul. Kieleckiej i ul. Białe Zagłębie od drogi wojewódzkiej nr 762 do skrzyżowania z ul. Szkolną (1 km 200 m) – 6 mln 495 tys. zł Chmielnik Remont ul. Dygasińskiego (2 km 40 m) – 672 tys. zł Daleszyce Przebudowa dróg w m. Suków (4 km 171 m) – 6 mln 760 tys. zł Przebudowa drogi w m. Komórki wraz z budową chodnika (857 m) – 987 tys. zł Górno Rozbudowa drogi Leszczyny – Krajno Drugie – Porąbki – Bieliny Kapitulne – etap I (3 km 80 m) – 6 mln 919 tys. zł Remont drogi w m. Leszczyny (1 km 600 m) – 857 tys. zł Przebudowa dróg w m. Cedzyna, Leszczyny i Bęczków (2 km 121 m) – 2 mln 184 tys. zł Łopuszno Rozbudowa drogi w m. Łopuszno (11 km 408 m) – 15 mln 398 tys. zł Łopuszno/Piekoszów Rozbudowa drogi polegająca na budowie mostu wraz z dojazdami (200 m) – 3 mln 474 tys. zł

Masłów Przebudowa drogi polegająca na budowie chodnika w m. Wola Kopcowa do Domaszowic (1 km 290 m) – 1 mln 942 tys. zł Przebudowa drogi Mąchocice Kapitulne – Św. Katarzyna (2 km 823 m) – 2 mln 788 tys. zł Nowiny Remont drogi w m. Kowala (3 km 205 m) – 4 mln 330 tys. zł Piekoszów Rozbudowa drogi w m. Brynica (1 km 300 m) – 3 mln 659 tys. zł Rozbudowa drogi w m. Szczukowice (2 km 640 m) – 8 mln 572 tys. zł Raków Rozbudowa drogi wraz z budową chodnika w m. Szumsko (430 m) – 1 mln 236 tys. zł Strawczyn Rozbudowa drogi w m. Ruda Strawczyńska, Kuźniaki, Hucisko, Oblęgór, Chełmce, Promnik – gmina Strawczyn (6 km 848 m) – 11 mln 389 tys. zł Zagnańsk Rozbudowa drogi wraz z przebudową infrastruktury technicznej w m. Kaniów (380 m) – 1 mln 56 tys. zł Remont drogi w m. Kaniów (580 m) – 534 tys. zł

Nowe zadania do realizacji do 31 października 2022: Bieliny Przebudowa drogi Makoszyn – Widełki – Nowa Huta (2 km 175 m) – 4 mln 713 tys. zł Daleszyce Przebudowa drogi w m. Mójcza i Suków wraz z budową chodnika oraz oświetlenia ulicznego (1 km 50 m) – 2 mln 423 tys. zł Rozbudowa skrzyżowania obok Domu Ludowego w Daleszycach – 472 tys. zł Łagów Remont drogi na odcinku Łagów – Sędek (2 km 800 m) – 1 mln 107 tys. zł

Miedziana Góra Przebudowa drogi wraz z budową chodnika w m. Przyjmo, Bobrza (2 km 640 m) – 7 mln 343 tys. zł Mniów Przebudowa drogi wraz z budową chodnika przez wieś Malmurzyn, Piaski, Stachura oraz przebudową skrzyżowania z drogą powiatową 0488T – etap II przebudowa skrzyżowania (277 m) – 417 tys. zł Morawica Przebudowa drogi wraz z budową chodnika w m. Nida (946 m) – 975 tys. zł Strawczyn Przebudowa drogi w m. Strawczyn, ul. Spacerowa, oraz ul. Kościelna w m. Promnik (1 km 273 m) – 1 mln 949 tys. zł Strawczyn Poprawa komunikacji i bezpieczeństwa na drodze ul. Wolna w m. Promnik (314 m) – 483 tys. zł Zagnańsk Budowa chodnika i przebudowa drogi w m. Chrusty (1 km 240 m) – 5 mln 351 tys. zł

KOMUNIKACJA 2019 Łączna liczba zrealizowanych spraw – 266 999 Rejestracja pojazdów – 30 327 Wydano 6128 praw jazdy

2020 Łączna liczba zrealizowanych spraw – 144 432 Rejestracja pojazdów – 22 759 Wydano 4247 praw jazdy

2021 (pierwszy kwartał) Łączna liczba zrealizowanych spraw – 60 909 Rejestracja pojazdów – 8693 Wydano 1366 praw jazdy

Powiat będzie remontował kolejne drogi Umowy na dofinansowanie przebudowy dróg powiatowych z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg podpisali starosta kielecki Mirosław Gębski, członek Zarządu Powiatu w Kielcach Cezary Majcher oraz wojewoda świętokrzyski Zbigniew Koniusz. W spotkaniu uczestniczyli także: poseł RP Krzysztof Lipiec oraz senator Krzysztof Słoń.

S

amorząd powiatu kieleckiego otrzymał ponad 25 mln zł na przebudowę dziesięciu odcinków dróg. Jak przyznaje starosta kielecki Mirosław Gębski to bardzo dobra wiadomość dla mieszkańców powiatu kieleckiego. – Według listy rankingowej nasz powiat został największym beneicjentem rządowego programu. Na nowe drogi przeznaczonych będzie ponad 25 mln zł – powiedział starosta. Łącznie powiat kielecki otrzymał 60 procent doinansowania do 10 zadań. – Wkład własny nasz samorząd sinansuje wspólnie z gminami: po 20 procent. Bardzo się cieszymy, że powiat kielecki po raz kolejny dostaje tak duże wsparcie od rządu na budowę nowych dróg powiatowych. Te pieniądze realnie zmieniają przestrzeń, poprawiają bezpie-

czeństwo i powodują, że standard życia naszych mieszkańców znacząco się podnosi – dodał starosta. Jak dodaje członek Zarządu Powiatu Cezary Majcher, powiat zgłosił jeszcze 8 dodatkowych zadań: – Liczymy, że z tej rezerwy kilka naszych zadań zostanie zakwaliikowanych. To bardzo duży zastrzyk pieniędzy dla naszego samorządu. Wykaz wszystkich inwestycji na stronie 7. Agnieszka Madetko


8 Mariusz Ściana, członek Zarządu Powiatu

N

ajpoważniejszą sprawą związaną ze środowiskiem, a więc dziedziną nadzorowaną przeze mnie w Zarządzie Powiatu, której musieliśmy stawić czoła, był pożar nielegalnego składowiska odpadów w Nowinach. Trzeba było zająć się unieszkodliwieniem pozostałości i posprzątaniem terenu, którego nie byliśmy właścicielem. W trosce o zdrowie i życie okolicznych mieszkańców musieliśmy działać szybko, wybierając jednocześnie rozwiązania, które pozwolą bezpiecznie i skutecznie zlikwidować ten problem. Obecnie pozostałości po pożarze sukcesywnie znikają z pogorzeliska i przestają zagrażać mieszkańcom. Myślę, że zrobiliśmy, co w naszej mocy, aby doszło do tego bez zbędnej zwłoki, choć bez wątpienia były to działania podejmowane w trybie kryzysowym. I to jest warte dostrzeżenia. Podsumowując dwa i pół roku kadencji, warto również zwrócić uwagę na fakt, że wy-

chodząc naprzeciw potrzebom mieszkańców, rozpoczęliśmy dynamiczny proces cyfryzacji materiałów zasobu geodezyjnego w ramach

projektu „e-Geodezja – cyfrowy zasób geodezyjny powiatów: buskiego, jędrzejowskiego, kieleckiego i pińczowskiego”. Dzięki tym działaniom uda się uprościć i skrócić procedury w zakresie budownictwa i geodezji. Powiat na prace z tego zakresu pozyskał ponad 15 mln zł. To, że obraliśmy dobry kierunek rozwoju powiatu kieleckiego potwierdzają statystyki z Wydziału Budownictwa. Wynika z nich, że powiat jest wciąż bardzo chętnie wybieranym miejscem do życia. Wiele osób właśnie tutaj buduje swoje domy, często migrując z miasta. W 2020 roku wydaliśmy 1008 pozwoleń na budowę domów mieszkalnych; rok wcześniej było ich 960. Jestem przekonany, że ten trend się utrzyma i powiat kielecki dzięki modernizowanej infrastrukturze, remontowanym drogom i upraszczanym procedurom będzie stawał się coraz ludniejszy.

WYDZIAŁ ROLNICTWA, LEŚNICTWA I ŚRODOWISKA

WYDZIAŁ GEODEZJI I GOSPODARKI NIERUCHOMOŚCIAMI

2019

2019

○ Nasadzanie drzew i krzewów miododajnych na terenie powiatu kieleckiego – 44 601,20 zł, 19 gmin zakupiło 1970 sadzonek. ○ Sporządzenie uproszczonych planów urządzenia lasu i inwentaryzacji stanu lasu w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa, należących do osób fizycznych i wspólnot gruntowych. Zlecono prace na terenie gmin: Chęciny, Sitkówka-Nowiny i Raków, na łącznej powierzchni ponad 2500 ha, łączny koszt 97 000 zł. ○ Program edukacji ekologicznej dla powiatu kieleckiego pn. „Dla Ziemi, dla siebie” w roku szkolnym 2018/2019: zbiórka surowców wtórnych i 2 konkursy plastyczne, wzięło udział 2270 dzieci wraz z nauczycielami i opiekunami. Całkowity koszt programu 26 990,14 zł, w tym dofinansowanie z WFOŚiGW w Kielcach – 17 999,72 zł.

2020

○ Nasadzanie drzew i krzewów miododajnych na terenie powiatu – 44 499,99 zł, 18 gmin zakupiło 1542 sadzonki. ○ Sporządzenie uproszczonych planów urządzenia lasu i inwentaryzacji stanu w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa, należących do osób fizycznych i wspólnot gruntowych. Zlecono prace na terenie gmin: Masłów, Nowa Słupia i Raków (część), na łącznej powierzchni ok. 2500 ha, łączny koszt 97 500 zł. ○ Program edukacji ekologicznej dla powiatu kieleckiego pn. „Dla Ziemi, dla siebie” w roku szkolnym 2019/2020: zbiórka surowców wtórnych i 2 konkursy plastyczne. Całkowity koszt programu 26 587,10 zł, w tym dofinansowanie z WFOŚiGW w Kielcach – 17 640,87 zł.

BUDOWNICTWO 2019

Wydanych pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych – 1046. Wydanych dzienników budowy – 2314 (w 2018 – 2102). Wydanych decyzji admin. w trybie ust. Prawo budowlane – 1760. Łączna liczba rozpatrzonych spraw – 7267 (w 2018 – 6979)

Liczba obsłużonych zgłoszeń prac geodezyjnych – 9110 Liczba operatów geodezyjnych przyjętych do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograicznego – 7749 Liczba postępowań w sprawie uzgadniania sytuowania sieci uzbrojenia terenu – 1016 Liczba udostępnień kopii map ewidencyjnych, zasadniczych i innych dokumentów – 8315 Liczba wydanych wypisów i wyrysów z ewidencji i budynków – 12 200 Liczba zmian w rejestrze ewidencja gruntów i budynków – 14 422 Liczba pozostałych spraw – decyzji administracyjnych, zaświadczenia – 16 222 Razem – ponad 69 000 spraw

2020

Liczba obsłużonych zgłoszeń prac geodezyjnych – 9250 Liczba operatów geodezyjnych przyjętych do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograicznego – 8672 Liczba postępowań w sprawie uzgadniania sytuowania sieci uzbrojenia terenu – 974 Liczba udostępnień kopii map i innych dokumentów – 7476

Liczba wydanych wypisów i wyrysów z ewidencji i budynków – 12 500 Liczba zmian wprowadzonych w rejestrze ewidencja gruntów i budynków – 14 327 Liczba pozostałych spraw – decyzji administracyjnych, zaświadczenia – 17 946 Razem – 71 145 spraw

2021 (do maja)

Liczba obsłużonych zgłoszeń prac geodezyjnych – 3866 Liczba operatów geodezyjnych przyjętych do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograicznego – 3762 Liczba postępowań w sprawie uzgadniania sytuowania sieci uzbrojenia terenu – 465 Liczba udostępnień kopii map ewidencyjnych, zasadniczych i innych dokumentów – 2698 Liczba wydanych wypisów i wyrysów z ewidencji i budynków – 5795 Liczba zmian wprowadzonych w rejestrze ewidencja gruntów i budynków – 7034 Liczba pozostałych spraw – decyzji administracyjnych, zaświadczenia – 4156 Razem – 27 777 Razem przez 2,5 roku – 168 000 spraw

2020

2021

Wydanych pozwoleń na budowę nowych budynków mieszkalnych – 1008 Wydanych dzienników budowy – 2325 Wydanych decyzji administracyjnych w trybie ustawy Prawo budowlane – 1584 Łączna liczba rozpatrzonych spraw – 7196

(dane za okres od 1 stycznia do 30 kwietnia) Wydanych pozwoleń na budowę nowych budynków mieszkalnych – 260. Wydanych dzienników budowy – 745. Wydanych decyzji administracyjnych w trybie ustawy Prawo budowlane – 747. Łączna liczba rozpatrzonych spraw – 3263


9

Dziewiąta filia oficjalnie otwarta W Piekoszowie oficjalnie oddano do użytku nową, dziewiątą w powiecie filię Wydziału Komunikacji i Transportu Starostwa Powiatowego. Oznacza to, że mieszkańcy gminy nie będą już musieli dojeżdżać do Kielc, aby załatwić swoją sprawę z tego zakresu.

W

uroczystym otwarciu pomieszczeń uczestniczyli: starosta kielecki Mirosław Gębski, członek Zarządu Powiatu w Kielcach Cezary Majcher, wójt gminy Zbigniew Piątek oraz radni powiatowi Andrzej Borowski, Tomasz Gruszczyński i Sylwester Kasprzyk. – Czynimy to dla poprawienia komfortu obsługi mieszkańców powiatu kieleckiego. Kolejki w kieleckim Wydziale już są coraz mniejsze, ale po otwarciu kolejnych ilii nie powinno ich być w ogóle. Z gminy Piekoszów trzeba było jechać przez całe Kielce, żeby załatwić swoją sprawę. Teraz będzie można to zrobić na miejscu – mówił po oicjalnym przecięciu wstęgi starosta Mirosław Gębski. – Jest mi niezmiernie miło, że w gminie, z której pochodzę, w której mieszkam, uru-

chomiliśmy ten punkt. Na pewno znacznie poprawi to warunki obsługi. Mieszkańcy na pewno to docenią i będą zadowoleni z nowej ilii Wydziału Komunikacji – dodał członek Zarządu Powiatu w Kielcach Cezary Majcher. – Jesteśmy bardzo dużą gminą, zamieszkuje tutaj 16,5 tysiąca osób, więc potrzeba uruchomienia takiego punktu była naprawdę duża. A jeszcze w momencie, gdy Piekoszów pretenduje do uzyskania praw miejskich, ilia Wydziału Komunikacji jest tutaj istotna – mówił wójt gminy Zbigniew Piątek.

Nowa ilia otwarta została w budynku GOPS przy ul. Czarnowskiej w Piekoszowie. Jej pomieszczenia wyremontowano, zakupiono nowe wyposażenie. Filia będzie czynna pięć dni w tygodniu. Aby umówić się na termin wizyty, należy skorzystać z internetowego systemu rezerwacji: https://ustaltermin.powiat.kielce.pl/. Petenci zostaną umówieni na konkretny dzień i godzinę. Oprócz ilii w Piekoszowie działają ilie w: Bielinach, Bodzentynie, Chmielniku, Łagowie, Mniowie, Nowej Słupi, Rakowie i Strawczynie. (aduda)

Podpisali umowy na uruchomienie własnej działalności

W

siedzibie Starostwa Powiatowego w Kielcach odbyło się uroczyste podpisanie umów, dzięki którym 10 osób z niepełnosprawnościami otrzyma wsparcie inansowe na uruchomienie własnej działalności gospodarczej. Z kolei 3 pracodawców zatrudni niepełnosprawnych pracowników w swoich irmach. Pieniądze na wsparcie nowo powstałych irm pochodzą z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Umowy podpisali: starosta kielecki Mirosław Gębski oraz dyrektor Oddziału Świętokrzyskiego PFRON Andrzej Michalski. Obecni byli także członek Zarządu Powiatu w Kielcach Stefan Bąk i senator Krzysztof Słoń. – Podpisujemy łącznie 13 umów, z których 10 dotyczy rozpoczęcia nowej działalności gospodarczej przez osoby niepełnosprawne. Trzy podpisujemy z pracodawcami, którzy utworzą i doposażą stanowiska pracy dla osób niepełnosprawnych. Łączna kwota doinansowania to 576 tysięcy złotych. Powiat Kielecki robi, co może, żeby osoby niepełnosprawne miały tak samo równe szanse na swojej drodze zawodowej – mówił Mirosław Gębski. Stefan Bąk, członek Zarządu Powiatu w Kielcach dodał, że w tym roku jest to pierw-

sze rozdanie. – Tak naprawdę już prawie 70 osób niepełnosprawnych znalazło zatrudnienie u pracodawców lub założyło własną irmę tylko w tej kadencji do dzisiejszego dnia – powiedział. Dyrektor Andrzej Michalski chwalił działania naszego samorządu za aktywność w pozyskiwaniu środków. – Powiat Kielecki w największym stopniu wydatkuje środki PFRON na pomoc, wsparcie dla osób, które podejmują działalność gospodarczą, jak również dla pracodawców, którzy korzystają z tych środków i wyposażają stanowiska pracy.

Głos zabrał także Krzysztof Słoń, senator RP: – Liczę na to, że te środki pozwolą państwu rozpocząć działalność gospodarczą, ale też umożliwią zaktywizowanie osób niepełnosprawnych. W gronie osób, które otrzymały wsparcie, znalazła się Aleksandra Bazak, właścicielka cukierni „Bajaderka” z Brzezinek w gminie Masłów, która chce zatrudnić kierowcę-cukiernika. Podkreśliła, że każda forma wsparcia w czasie pandemii pomoże irmom w ich działalności. Agnieszka Madetko


10 Na zajęcia usprawniająco-rehabilitacyjne i pomoc psychologa Samorząd powiatu kieleckiego w związku z pandemią COVID-19 pozyskał dodatkowe środki na wsparcie niepełnosprawnych mieszkańców.

S

tarosta kielecki Mirosław Gębski i członek Zarządu Powiatu w Kielcach Stefan Bąk podpisali z dyrektorem Świętokrzyskiego Oddziału Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Andrzejem Michalskim umowę na przyznanie pomocy inansowej w ramach Modułu IV programu „Pomoc osobom niepełnosprawnym poszkodowanym w wyniku żywiołu lub sytuacji kryzysowych wywołanych chorobami zakaźnymi”. W podpisaniu umowy uczestniczył senator RP Krzysztof Słoń. – Epidemia koronawirusa i wprowadzone w związku z tym obostrzenia dotykają także osoby niepełnosprawne i ich opiekunów. Pozyskane pieniądze przeznaczymy na dodatkowe wsparcie psychologiczne oraz zajęcia usprawniająco-rehabilitacyjne dla osób niepełnosprawnych – mówi starosta Mirosław Gębski. Od 1 czerwca w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Kielcach ruszy dodatkowe wsparcie psychologiczne oraz interwenta kryzysowego. Z pomocy specjalistów będą mogły skorzystać osoby dorosłe, młodzież i dzieci z niepełnosprawnościami oraz ich rodziny.

– Pomoc będzie polegała na interwencyjnym działaniu psychologa dla osób niepełnosprawnych oraz ich bliskich, którzy znaleźli się w sytuacji kryzysowej w czasie epidemii COVID-19 – tłumaczy Stefan Bąk. Wsparciem zostanie objętych 200 osób niepełnosprawnych oraz 100 osób z ich otoczenia. Pozyskane z PFRON pieniądze zostaną również przeznaczone na usługi wspomagająco-rehabilitacyjne. Pomoc ta będzie skierowana do osób z orzeczeniem o stopniu znacznym lub umiarkowanym, które ze względu na trwającą epidemię mają znacznie ograniczony dostęp do usług rehabilitacyjno-usprawniających. – Warto zaznaczyć, że rehabilitacja wspomagająca będzie prowadzona w warunkach domowych, z zachowaniem obowiązujących

zasad sanitarnych. Zależy nam na przywróceniu sprawności psychoizycznej osób niepełnosprawnych. Ma ona duży wpływ na życie codzienne – dodaje członek Zarządu Powiatu. Zajęcia obejmować będą m.in. ćwiczenia metodą Frenkla mające na celu kształtowanie równowagi oraz koordynacji, masaż, gimnastykę leczniczą, terapię według metody PNF, ćwiczenia poprawiające kondycję izyczną i usprawniające narządy mowy. To wsparcie będzie realizowane od 1 czerwca przez PCPR w Kielcach. Z rehabilitacji będzie mogło skorzystać 21 osób niepełnosprawnych. Powiat kielecki ze środków PFRON na pomoc psychologiczną i rehabilitację otrzymał prawie 100 tys. zł. Agata Lisowska

Powiat z dużym wsparciem dla niepełnosprawnych i ich opiekunów

P

rawie milion złotych z Funduszu Solidarnościowego otrzymał Powiat Kielecki na tegoroczną realizację dwóch zadań-usług: „Asystenta osobistego osoby niepełnosprawnej” oraz „Opieki wytchnieniowej”. Umowy w sprawie przekazania środków podpisano w Świętokrzyskim Urzędzie Wojewódzkim. Powiat Kielecki reprezentowali: starosta kielecki Mirosław Gębski, członek Zarządu Powiatu Stefan Bąk oraz skarbnik Anna Moskwa. – Na uruchomienie usług asystenckich Powiat Kielecki otrzymał doinansowanie w wysokości 802 tysięcy złotych, a na opiekę wytchnieniową 140 tysięcy. Łącznie to prawie milion złotych na dwa bardzo ważne społeczne zadania z zakresu wspierania osób niepełnosprawnych i ich opiekunów – informuje starosta kielecki Mirosław Gębski. – Jeszcze kilka lat wstecz o asystencie osoby niepełnosprawnej lub opiece wytchnieniowej można było usłyszeć lub poczytać w krajach zachodnich. Dziś rząd, realizując program solidarnościowy, przywraca społeczeństwu osoby żyjące obok nas z niepełnosprawnością. Wszystkie samorządy z województwa święto-

krzyskiego otrzymały stuprocentowe doinansowanie, o jakie wnioskowały dla osób niepełnosprawnych. Pieniądze te przywracają wiarę w człowieka, służą potrzebującym w codziennym zmaganiu się z przeciwnościami losu – wyjaśnia członek Zarządu Powiatu w Kielcach Stefan Bąk. Powiatowe Centrum Pomoc Rodzinie planuje powierzenie funkcji asystenta 14 osobom. Asystą ma zostać objętych 70 osób z orzeczeniem o niepełnosprawności, zwłaszcza w stopniu niepełnosprawności znacznym, oraz dzieci do 16. roku życia z powiatu kieleckiego.

Z kolei program opieki wytchnieniowej zakłada objęcie wsparciem 100 członków rodzin lub opiekunów osób z orzeczoną niepełnosprawnością. Założono realizację łącznie 1400 godzin opieki wytchnieniowej, przy zachowaniu limitu 20 godzin dla usługi opieki wytchnieniowej świadczonej poprzez możliwość skorzystania ze specjalistycznego poradnictwa (psychologicznego lub terapeutycznego) oraz wsparcia w zakresie nauki pielęgnacji/ rehabilitacji/dietetyki dla każdego członka rodziny opiekuna. Anna Duda


11 Wsparcie dla powiatowych szkół i poradni 65 tysięcy maseczek chirurgicznych i prawie 41 tysięcy rękawiczek nitrylowych otrzymały jednostki oświatowe w powiecie kieleckim.

S

tarosta kielecki Mirosław Gębski środki ochrony osobistej przekazał powiatowym zespołom szkół w Chęcinach i Łopusznie, a członek Zarządu Powiatu w Kielcach Mariusz Ściana z zaopatrzeniem ochronnym udał się do placówki w Chmielniku. Po raz kolejny Powiat Kielecki wspiera powiatowe jednostki poprzez przekazanie materiałów i środków ochrony osobistej w walce i zapobieganiu rozprzestrzeniania się epidemii COVID-19. – Zależy nam na zapewnieniu bezpieczeństwa w naszych jednostkach oświatowych. Wiosna to też czas zwiększonej liczby konsultacji w poradniach – mówił starosta kielecki Mirosław Gębski. Materiały i środki zostały zakupione w ramach projektu „Powiat Kielecki w walce z SARS-CoV-2 – działania zmierzające do przeciwdziałania i zwalczania epidemii”. W 2020 roku Zarząd Powiatu pozyskał z RPOWŚ ponad 6 mln zł doinansowania na to zadanie. Jego całkowita wartość to 7 655 000 zł. – Dzięki temu zadaniu wsparliśmy już nie tylko nasze jednostki, jak szpitale, domy pomocy społecznej czy rodzinne domy dziecka, ale i gminne podmioty, ochotnicze straże pożarne czy komisariaty policji. Zależy nam na dotarciu do jak największej liczby mieszkańców naszego powiatu – wylicza członek Zarządu Powiatu w Kielcach Mariusz Ściana. Środki ochrony osobistej przekazano również do Powiatowego Zespołu Szkół w Bodzentynie oraz powiatowych poradni psy-

chologiczno-pedagogicznych w Bodzentynie, Piekoszowie i Chmielniku. Przedstawicielom Zarządu Powiatu podczas ich przekazywania towarzyszyli radni powiatowi: Tomasz Gruszczyński, Sylwester Kasprzyk i Krzysztof Soboń. Łącznie przekazano 650 opakowań rękawiczek nitrylowych (po 100 sztuk w opakowaniu), 819 opakowań maseczek chirurgicz-

nych (po 50 sztuk w opakowaniu), 1000 przyłbic ochronnych, 1950 pięciolitrowych butelek płynów do dezynfekcji rąk, 946 litrowych płynów do dezynfekcji powierzchni. Oprócz tego do placówek traiło 10 bezdotykowych dozowników, 11 ozonatorów oraz 8 termometrów bezdotykowych. Agata Lisowska

Będzie nowy internat przy PZS w Łopusznie Do końca 2022 roku ma zostać wybudowany internat przy Powiatowym Zespole Szkół w Łopusznie. Ma być nowoczesny i energooszczędny.

W

Starostwie Powiatowym w Kielcach odbyło się spotkanie grupy roboczej nadzorującej budowę internatu w Łopusznie. W spotkaniu wzięli udział: starosta kielecki Mirosław Gębski, skarbnik powiatu Anna Moskwa, dyrektorzy merytorycznych wydziałów urzędu Ewa Kiniorska i Izabela Dziewięcka, dyrektor PZS w Łopusznie Grażyna Bekier oraz radni powiatowi Krzysztof Soboń i Łukasz Woźniak (przewodniczący Komisji Edukacji, Kultury, Sportu, Turystyki i Promocji Powiatu). Rozmawiano o opracowaniu harmonogramu działań dotyczących budowy. – To bardzo ważna dla powiatu kieleckiego inwestycja. Nasza szkoła w Łopusznie rozwija się, uczy się w niej blisko 700 uczniów. Niektórzy z nich

ze względu na trudny dojazd lub odległe miejsce zamieszkania korzystają z internatu przy dawnym budynku szkoły. Miejsc jest tam 40. Podjęliśmy już pierwsze kroki w celu realizacji przedsięwzięcia – mówił starosta Mirosław Gębski. – Budowa internatu jest jednym z elementów planowanego przez nas zadania – kompleksu sportowego przy szkole w Łopusznie. Na ten cel pozyskaliśmy w ubiegłym roku doinansowanie z Funduszu Inwestycji Lokalnych. Zakupiliśmy działkę o powierzchni 2 ha i 1805 m kw., która sąsiaduje z oświatową placówką – dodała dyrektor Wydziału Rozwoju i Strategii. Realizacja planowanego zadania rozpocznie się od budowy internatu. Następnie będą powstawać kolejne elementy kompleksu sportowego: szatnie z sanitariatami, boiska i trybuny. W trakcie spotkania poruszono też kwestie samego projektu i warunków budowy. Jak poinformowała dyrektor szkoły internat

ma liczyć 80 miejsc. – Chcielibyśmy, aby pokoje były dwuosobowe z łazienkami. Budynek ma być dwukondygnacyjny. Na parterze ulokowane zostaną dwa pokoje dla uczniów niepełnosprawnych, zaś na piętrze pozostałe. Planujemy, że w budynku internatu znajdą się również aneksy kuchenne, pomieszczenia gospodarcze i porządkowe, pokoje dla wychowawców, pralnia z suszarnią, izolatka oraz sale na potrzeby szkoły – informowała Grażyna Bekier. – Chcemy tutaj wykorzystać metodę zaprojektuj – wybuduj. Jeden podmiot odpowiadałby od początku za wykonanie zadania. Zależy nam, aby budynek był energooszczędny i wykorzystywał odnawialne źródła energii – mówiła Ewa Kiniorska. Zadanie ma być inansowane z budżetu powiatu kieleckiego i pozyskanych na ten cel środków zewnętrznych. Szacunkowy koszt budowy internatu to około 9 mln zł, a całego kompleksu sportowego – około 15 mln zł. Agata Lisowska


12 Miasto i Gmina Nowa Słupia to serce Gór Świętokrzyskich

N

a jej terenie znajduje się perełka regionu – Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego. Bajeczny Świętokrzyski Park Narodowy łączy gminę Nowa Słupia z gminą Bieliny. Na szczycie Łysej Góry oprócz Bazyliki są również rzadko spotykane gołoborza, wyjątkowe gatunki roślin oraz zwierząt. Gmina Nowa Słupia to miejsce, w którym nie tylko mieszkam. Działam, pracuję, wkładam serce w inwestycje, zmiany na lepsze, kulturę, sport i turystykę. W roku 2021 na terenie gminy planowany jest szereg inwestycji wspierających turystykę całego powiatu kieleckiego oraz województwa świętokrzyskiego, m.in.: dokończenie rozbudowy Muzeum Starożytnego Hutnictwa, przebudowa budynku amiteatru wraz ze zmianą sposobu użytkowania na Park Dziedzictwa Gór Świętokrzyskich „Łysa Góra” oraz szereg inwestycji związanych z projektowaniem i przebudową dróg i ścieżek rowerowych. Na szczególną uwagę zasługuje zakończenie projektu „Rozbudowa i przebudowa Muzeum Starożytnego Hutnictwa w Nowej Słupi wraz z zagospodarowaniem terenu przestrzeni z dostosowaniem do prowadzenia działalności kulturalnej”, współinansowanego z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014– 2020, w ramach Działania 7.2

„Rozwój potencjału endogenicznego jako element strategii terytorialnej dla określonych obszarów”, Oś VII „Sprawne usługi publiczne”. Inwestycja zakładała rozbudowę i przebudowę Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi, a także przygotowanie nowych ekspozycji, które mają zapewnić poznawanie historii pradawnych hutników poprzez scenograię, multimedialne i interaktywne instalacje, przekaz wiedzy, budowany nastrój i symbolikę. Niektóre zagadnienia i treści związane ze starożytną historią Gór Świętokrzyskich zostaną wyeksponowane na kilku spójnych ścieżkach edukacyjnych. Ponadto w wyniku zaplanowanych prac przewidziano zadania dotyczące zwiększenia efektywności cieplnej budynku oraz przystosowania budynku dla osób z niepełnosprawnościami, uporządkowanie terenu wokół budynku oraz wymianę sieci kanalizacji sanitarnej i wodociągowej. W wyniku realizacji prac budowlanych obiekt zyskał większą powierzchnię zabudowy – ok. 1200 m kw. i kubaturę – ok. 5000 m sześc. Otwarcie obiektu przewidziane jest na początek września bieżącego roku. Już dziś zapraszamy do odwiedzenia tak wyjątkowego i pierwszego w naszym regionie tego typu obiektu. Agata Sałata, radna Rady Powiatu w Kielcach

Likwidacja Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych w Podzamczu Chęcińskim i Rembowie

K

wietniowa sesja Rady Powiatu, odbywająca się w systemie zdalnym, dotyczyła wielu ważnych decyzji w powiecie, w tym tej najważniejszej: radni PiS przegłosowali likwidację Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych w Podzamczu Chęcińskim i Rembowie. Ta decyzja radnych PiS oraz Zarządu Powiatu wywołała we mnie określoną releksję. Otóż zakładam, że Zarząd, kierując się ekonomią obydwu placówek, pokazał, że najważniejsze są pieniądze. Ponadto argumentem za likwidacją placówek był fakt, że w tych ośrodkach nie przebywa młodzież z terenu powiatu kieleckiego. Nie oznacza to jednak, że w powiecie kieleckim nie ma młodzieży trudnej – decyzją sądów przebywają w innych MOW-ach. Zasady funkcjonujące w tym temacie są takie, że młodzież celowo kierowana jest do ośrodków oddalonych od domów rodzinnych. Zatem nie jest tak, jak przedstawiają niektórzy radni – jest to tylko chwytliwy populizm. PiS samorząd powiatu traktuje jak irmę i oczekuje zysków w wymiarze inansowym. Nic bardziej mylnego. Samorząd z deinicji ma zaspokajać po-

trzeby mieszkańców i wcale nie chodzi jedynie o te inansowe, są one na odległym miejscu. Kiedy piszę ten tekst, PiS ogłosił program dla Polski, gdzie widać wyraźny kierunek w stronę centralizacji zarządzania. Trudno zatem zrozumieć decyzje radnych należących do PiS z powiatu kieleckiego. Mam nadzieję, że planowana na 26 maja sesja Rady Powiatu Kieleckiego będzie ostatnią w systemie zdalnym – podobnie jak planowane posiedzenia Komisji. Prowadzone na żywo pozwalają na szerszą wymianę myśli. Ostatnia sprawa, do której chciałbym się odnieść, to zmiana dotychczasowego skarbnika powiatu – Pani Maria Klusek przeszła na zasłużoną emeryturę. Zmieniali się starostowie, a Pani Maria, od czasu utworzenia powiatu, piastowała stanowisko skarbnika powiatu. Podobnie Pani Basia Piwnik, która przeszła na emeryturę. Przez wiele lat z zaangażowaniem piastowała funkcję sekretarza powiatu. Dziękuję Pani Basi i Pani Marii w imieniu swoim i moich wyborców za ich zaangażowanie i pracę na rzecz powiatu kieleckiego. Łączę koleżeńskie pozdrowienia Stefan Pacak, radny Rady Powiatu w Kielcach


13 Szanowni Państwo

K

ażdego dnia korzystamy z dróg, jako kierowcy, pasażerowie czy też piesi. Przeważnie, co naturalne, nie zastanawiamy się nad tym, jaką kategorią drogi podróżujemy, kto jest odpowiedzialny za jej stan techniczny. W momencie, kiedy jakiś odcinek drogi jest w złym stanie, często obwiniamy swoich przedstawicieli w samorządzie. Takie opinie słyszę na większości spotkań z mieszkańcami, dlatego wykonując obowiązki radnej powiatu, priorytetowo traktuję kwestie modernizacji i przebudowy infrastruktury drogowej, a także poprawy bezpieczeństwa na drogach. Podejmując decyzje, zawsze kieruję się troską o rozwój całego powiatu, jednak moje działania w powiecie są szczególnie ukierunkowane na inwestycje realizowane w moim okręgu wyborczym. Dziś z satysfakcją mogę powiedzieć, że moje działania przynoszą efekty, a stan dróg powiatowych poprawia się w ekspresowym tempie. Ubiegły rok był czasem wyzwań, często trudności, ale co ważne, działań w zdecydowanej większości zakończonych sukcesem. Pomimo pandemii zrealizowanych zostało wiele zadań, o które zabiegałam. Są to m.in.: przebudowa drogi powiatowej w miejscowości Jaworze i Gruszka w gminie Zagnańsk oraz rozbudowa ul. Laskowej w gminie Miedziana Góra. Zakończyła się budowa chodnika w miejscowości Wola Kopcowa do do Domaszowic. Obecnie trwa przebudowa na odcinku Mąchocice Kapitulne – Św. Katarzyna w gminie Masłów, a także rozbudowa drogi w miejscowości Kaniów w gminie Zagnańsk. Modernizacji wymaga jeszcze bardzo wiele

dróg powiatowych na terenie gminy Masłów, Zagnańsk czy Miedziana Góra, o których realizację będę dalej zabiegać. Udało się też zrealizować mniejsze rzeczy, które cieszą tak samo jak duże inwestycje, np. środki na odwodnienie pól czy na zakup drzewek miododajnych. Poprawa bezpieczeństwa na drogach powiatowych to najlepsza droga do służenia mieszkańcom, dlatego od początku mojej pracy w Radzie szczególnie angażuję się w działania poprawiające bezpieczeństwo mieszkańców. Jestem wdzięczna Zarządowi za akceptację moich propozycji oraz złożenie wniosków na doinansowanie przebudowy przejścia dla pieszych w ciągu dróg powiatowych w miejscowościach Porzecze, Kostomłoty Pierwsze, Tumlin, Tumlin Wykień, Zagnańsk ul. Spacerowa oraz Wola Kopcowa ul. Świętokrzyska. Z niecierpliwością czekam na rozstrzygnięcie konkursu. Bardzo zależy mi na poprawie bezpieczeństwa, szczególnie na przejściach usytuowanych przy szkołach. Jako przewodnicząca Komisji Rewizyjnej staram się poszukiwać oszczędności tak, aby w miarę możliwości minimalizować obciążenie budżetu, co w konsekwencji ma duży wpływ na liczbę realizowanych zadań przez powiat kielecki. Nie ukrywam, że na początku mojej kadencji miałam obawy, czy uda mi się zrealizować większość potrzeb zgłaszanych przez mieszkańców powiatu. Dziś wiem, że dobra współpraca, merytoryczna aktywność i zaangażowanie przynoszą oczekiwane rezultaty. Zawsze blisko Waszych spraw Małgorzata Popiel, radna Rady Powiatu w Kielcach

Wspieramy mieszkańców powiatu

P

omimo epidemii wspieramy mieszkańców powiatu kieleckiego. W Starostwie Powiatowym odbywają się spotkania na temat inwestycji na drogach powiatowych. Trwa właśnie remont drogi w Leszczynach i na wniosek mieszkańców 14 maja br. spotkałem się na miejscu z inspektorem nadzorującym remont, kierownikiem obwodu dróg z Łagowa oraz wykonawcami. Mieszkańcy zgłosili uzasadnione uwagi, które przekazałem Zarządowi Powiatu. Do końca czerwca br. 1600 m drogi w Leszczynach zostanie wyremontowane. W gm. Górno, w ramach przebudowy drogi powiatowej w Skorzeszycach, powstaje kolejny odcinek chodnika w kierunku Górek Napękowskich. W tym roku rozpocznie się rozbudowa pierwszego odcinka drogi powiatowej w Krajnie. Trwają jeszcze prace projektowe, ponieważ przedmiotem zamówienia jest wykonanie w formule „zaprojektuj i wybuduj” odcinka 3080 m na kwotę 6 919 006,81 zł. Planowana jest też za 2 184 495,20 zł przebudowa drogi za wjazdem do hotelu Uroczysko w kierunku Leszczyn oraz z Leszczyn w stronę Bęczkowa drogi 0318T na odcinku 810 m do 30 listopada 2021 r. i drugi etap odcinka tej drogi 730 m do 31 sierpnia 2022 r. Zarząd przychylił się też do zgłoszonego przeze mnie wniosku wykonania nawierzchni asfaltowej w miejscowości Bęczków-Gościniec. W gm. Bodzentyn, w Świętej Katarzynie i Wilkowie do października 2022 r. nastąpi przebudowa drogi, wykonana zostanie ścieżka pieszorowerowa. Remonty te zwiększą bezpieczeństwo i będą miały wpływ na decyzje turystów, którzy coraz chętniej odwiedzają nasze strony. Współpracuję z Zarządem Powiatu również w ramach swoich obowiązków wynikających z zatrudnienia w Państwowym Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Starostwo w Kielcach otrzymało w tym roku z PFRON-u ponad 7 mln zł m.in. na turnusy rehabilitacyjne, przedmioty ortopedyczne oraz na rehabilitację społeczną i zawodową osób z niepełnosprawnościami. W ramach „Programu wyrównywania różnic między regionami” Starostwo pozyskuje dodatko-

we środki i przekazuje je osobom z niepełnosprawnościami rozpoczynającym działalność gospodarczą oraz pracodawcom zatrudniającym takie osoby na wyposażenie ich stanowisk pracy. 6 maja br. powiat pozyskał dodatkowe środki z PFRON-u, prawie 100 tys. zł, w ramach programu „Pomoc osobom niepełnosprawnym poszkodowanym w wyniku żywiołu lub sytuacji kryzysowych wywołanych chorobami zakaźnymi”. Zorganizowane zostaną dla nich zajęcia rehabilitacyjne i psychologiczne. PFRON przekazał również środki inansowe dla samorządów w ramach programu „Usługi indywidualnego transportu door-to-door...” na zakup samochodu i świadczenie bezpłatnych usług osobom z niepełnosprawnościami. Program ten jest realizowany przez 7 gmin naszego województwa: Górno, Nowa Słupia, Raków, Strawczyn, Ożarów, Działoszyce, Radków. Samorządowcy najlepiej orientują się w potrzebach osób z niepełnosprawnościami i mogą wystąpić z wnioskiem do PFRON-u chociażby na zapewnienie opieki domowej, zorganizowanie dowozu. Wszystkich zainteresowanych tą tematyką zapraszam do kontaktu. Mój nr tel.: 508 30 44 10. Andrzej Michalski, radny Rady Powiatu w Kielcach


14 Każda inwestycja cieszy. Nawet najmniejsza Poznajmy sołtysa sołectwa Chańcza, pełnego energii, pomysłów i marzeń Jerzego Suchojada.

W

ieś Chańcza położona jest w gminie Raków, na północy powiatu kieleckiego. Słynie z pięknych terenów. Przechodzą przez nią dwa szlaki turystyczne – zielony prowadzący do Pielaszowa oraz żółty z Szydłowa do Widełek. Na terenie miejscowości, której wizytówką jest zalew Chańcza, znajdują się gospodarstwa agroturystyczne, zespół domków letniskowych oraz hotel. Od 10 lat sołtysem wsi liczącej ponad 400 mieszkańców jest Jerzy Suchojad. – To była spontaniczna decyzja. W 2011 roku podczas wyborów sołtysa nie było kandydata. Mieszkańcy powiedzieli: „Jurek, ty będziesz” – i zostałem nim. Z racji mojego zawodu mam bardzo dobry kontakt z ludźmi – wspomina sołtys Chańczy. Dwa lata temu w gminie został utworzony fundusz sołecki. – To był bardzo ważny moment dla naszej turystycznej wsi. Przyznano nam 30 tysięcy złotych z budżetu gminy. O tym, na co zostaną one wydane, możemy zadecydować my – mówi Jerzy Suchojad. Na początek z funduszu sołeckiego wykonano plac zabaw dla dzieci przy budynku świetlicy wiejskiej. Teraz pieniądze zostały przeznaczone na projekt budowy oświetlenia dla dwóch przysiółków wsi: Kresy i Jabłonka. – Inwestor został już wyłoniony. Do końca roku powinien powstać projekt budowy oświetlenia. Bardzo nam zależy na tym zadaniu. Są to odcinki w polach i powrót do domów o zmierzchu czy w nocy nie jest tam przyjemny. Jest ciemno i niebezpiecznie – tłumaczy sołtys. Dzięki zaangażowaniu sołtysa wybudowano altankę przy źródełku, które znajduje się niedaleko znanego zalewu. – Woda ze źródełka jest zdatna do picia, wielu turystów odwiedzających nas lubi tam usiąść, odpocząć i na-

pić się wody. To był taki ukłon w ich stronę – dodaje społecznik. Pan Jerzy jest mieszkańcem Chańczy od 30 lat. Sołectwo posiada sieć wodociągową i kanalizacyjną. – Dobrze nam się żyje, ale można jeszcze wiele zrobić – mówi sołtys. Dwa lata temu wykonano chodnik wzdłuż wsi w stronę zalewu. Marzeniem sołtysa jest, by powstał on w całym sołectwie wzdłuż ruchliwych dróg, na przykład w stronę leśniczówki. – Tą drogą dzieci chodzą do szkoły, a ruch jest duży. Niebezpieczeństwo stwarzają samochody ciężarowe wywożące drewno z lasu – informuje pan Jerzy. Sołtys podjął się uregulowania stanu prawnego działek o powierzchni 27 hektarów, należących do wspólnoty gruntowej. Odpowiednie dokumenty zostały już opracowane i złożone. Prowadzone jest w tej sprawie postępowanie. – Dzięki temu moglibyśmy zagospodarować teren wspólnoty przylegający do nabrzeża. Mam wiele pomysłów, co moglibyśmy tam zrobić – dodaje sołtys.

Kolejną ważną inwestycją na terenie sołectwa jest remont świetlicy wiejskiej. – Ten budynek ma ponad 90 lat. Ile mogliśmy własnymi siłami zrobić, to zrobiliśmy. Niestety, stan budynku wymaga kapitalnego remontu, w tym również wymiany dachu – wylicza sołtys. – To miejsce jest ważne, bo moglibyśmy organizować, tak jak kiedyś, spotkania i zabawy dla mieszkańców – dodaje. Choć świetlica jest obecnie zamknięta, mieszkańcy wsi dbają o okalający ją teren. Co jakiś czas prowadzone są prace porządkowe wokół niej. Mieszkańcy Chańczy chętnie pomagają i wspierają sołtysa w jego działaniach. Wspólnymi siłami wykonali ogrodzenie przy remizie Ochotniczej Straży Pożarnej w Chańczy. – Zawszę mogę liczyć na pomoc mieszkańców. Wiele już razem zrobiliśmy. Każda drobna inicjatywa cieszy, nawet ta najmniejsza – zauważa pan Jerzy. Pandemia wymusiła zmiany w sposobie kontaktu sołtysa z mieszkańcami. Wypełniając swe zadania, nasz bohater kieruje się komfortem i bezpieczeństwem mieszkańców. On sam pracuje na pierwszej linii walki z koronawirusem jako ratownik medyczny. – Nie chciałem nikogo narażać, dlatego zmieniłem sposób kontaktu z mieszkańcami. Do tego celu wykorzystuję rozmowy telefoniczne, esemesy i media społecznościowe. Każdy, kto chce zapłacić podatek, może się ze mną umówić i z zachowaniem zasad bezpieczeństwa to zrobić – mówi pan Jerzy. Na fanpage’u społeczności Chańcza sołtys nie tylko publikuje wszystkie informacje dotyczące wspólnoty, ale i przydatne informacje dotyczące pracy przychodni czy Urzędu Gminy w Rakowie w czasach pandemii. – Bycie sołtysem pozwala mi zapomnieć o trudach pracy zawodowej, szczególnie teraz. To moja odskocznia i terapia. Cieszę się, że mogę wspólnie z mieszkańcami zrobić coś dobrego dla naszej małej ojczyzny – podsumowuje Jerzy Suchojad. Agata Lisowska

Seniorze, nie pozwól się oszukać!

T

ylko w pierwszym kwartale tego roku seniorzy w województwie świętokrzyskim stracili ponad 750 tysięcy złotych w wyniku 15 przestępstw metodą „na wnuczka” lub „na policjanta”. Odnotowano również 53 nieudane próby oszustw. Starostwo Powiatowe w Kielcach przyłącza się do apelu skierowanego przez komendanta wojewódzkiego policji nadinsp. dr Jarosława Kaletę do mieszkańców województwa świętokrzyskiego. Pomimo wielu komunikatów i ostrzeżeń oszustom nadal udaje się pozbawiać mieszkańców regionu ich oszczędności, a nierzadko dorobku całego życia. Jak informują policjanci, właściwie nie ma tygodnia, by nie pojawiło się zgłoszenie o próbie wyłudzenia pieniędzy. Zdarza się nawet, że seniorzy po kontakcie z fałszywym policjantem, stosując się do in-

strukcji oszustów, wyrzucają swoje oszczędności przez okno, wprost w ich ręce. Starostwo Powiatowe w Kielcach przyłącza się do apeli policji o czujność i rozwagę. W ślad za listem komendanta wojewódzkiego policji w Kielcach przypominamy, jak należy się zachować, gdy otrzymamy niepokojący telefon. Pamiętajmy: ○ Policjanci nigdy nie proszą o przekazanie pieniędzy, nigdy nie dzwonią z żądaniem przekazania gotówki, dokonania przelewu czy wzięcia pożyczki. ○ Policja nigdy nie prosi telefonicznie o pomoc w schwytaniu przestępców. ○ Nie należy przekazywać pieniędzy osobom, których się nie zna, nawet jeżeli twierdzą, że są znajomymi członków rodziny, lekarzami lub policjantami.

○ Kiedy dzwoni osoba podająca się za policjanta, członka rodziny, lekarza lub przedstawiciela innej instytucji i domaga się pieniędzy, należy się rozłączyć, a następnie zadzwonić na numer alarmowy 112 lub skontaktować się z najbliższym członkiem rodziny, informując o całej sytuacji. ○ Fałszywi policjanci często straszą swoje oiary sankcjami karnymi za brak współpracy – jeżeli już rozmowa zostanie podjęta, nie działajmy pod presją czasu, nie dajmy się zastraszyć. ○ Jeśli osobiście pojawi się w miejscu naszego zamieszkania nieumundurowany policjant, zażądajmy okazania legitymacji i potwierdźmy jego dane, dzwoniąc na numer alarmowy 112.


15

Tytuł mistrzowski dla uczennicy PZS w Bodzentynie Wiktoria Kania, uczennica drugiej klasy Powiatowego Zespołu Szkół w Bodzentynie, została mistrzynią Polski w wyciskaniu sztangi leżąc.

W

dniach 20–21 marca w Będzinie odbyły się Mistrzostwa Polski w Wyciskaniu Sztangi Leżąc oraz Puchar Polski w Wyciskaniu Sztangi Leżąc Klasycznym. W tej sportowej imprezie wzięło udział ponad 150 zawodniczek i zawodników z całej Polski. O tytuł mistrzowski walczyła uczennica powiatowej szkoły z Bodzentyna. Wiktoria Kania zwyciężyła w swojej kategorii wagowej, zdobywając złoty medal z wynikiem 67,5 kg. Podczas tych samych zawodów wywalczyła jeszcze trzecie miejsce w kategorii open juniorek 18–20 lat. Wiktoria jest zawodniczką starachowickiego Klubu Sportowego „Wiking” od niespełna roku, a już odnosi duże sukcesy. Po pierwszych miesiącach treningów i przygotowań, w grudniu 2020 roku pojechała na Mistrzostwa Polski w Trójboju Siłowym do Puław i zajęła tam wysokie, 3. miejsce z wynikami: 40 kg – wyciskanie, 95 kg – martwy ciąg 115 kg – przysiad. Sportem interesuje

Fot. archiwum prywatne Wiktoria Kania

się od dziecka. Mając zaledwie 13 lat, zaczęła trenować kickboxing w Klubie Sportowym „Dragon” Starachowice. Jak sama przyznaje, przygodę ze sportami siłowymi rozpoczęła w Powiatowym Zespole Szkół w Bodzentynie, gdzie reprezentowała szkołę podczas powiatowych zawodów. Tak jej się to spodobało, że zaczęła chodzić na zajęcia siłowe w „Dragonie”. Później traiła pierwszy raz na profesjonalną siłownię

po namowie znajomego, który ćwiczył już od dłuższego czasu. Po kilku miesiącach spędzonych na siłowni wstąpiła w szeregi Klubu „Wiking” i tak zaczęła się przygoda z wyciskaniem sztangi na poważnie. W tym roku też planuje wystartować w Mistrzostwach Polski w Trójboju Siłowym, ale – jak zapowiada – z jeszcze lepszymi wynikami. Wiktoria nie odpuściła również ćwiczeń kickboxingu, nadal trenuje po zajęciach na siłowni.

Pasieka w wiosennej odsłonie Zima w tym roku wyjątkowo długo nie chciała nas opuścić. Skutki przedłużających się ujemnych temperatur wyraźnie widać w przyrodzie. Zauważyli je również pszczelarze, którzy musieli przygotować pszczołom dodatkowe pożywienie.

Z

imy w ostatnich kilku latach były stosunkowo łagodne. Tegoroczna zaskoczyła, bo trwała dłużej niż zwykle i była bardziej mroźna. Jeśli pszczelarze przygotowując się do sezonu zimowego postępowali ze swoimi pszczołami podobnie, jak w poprzednich latach, musieli to bardzo szybko zweryikować. Jak wyjaśnia prezes Świętokrzyskiego Związku Pszczelarzy Kazimierz Rej, spożycie przez pszczoły pokarmu w przypadku dużych wahań temperatur jest większe, niż gdy zimowa aura jest stabilna. – Jeśli występują ocieplenia powietrza i temperatura wzrasta np. do 10 stopni powyżej zera, w gnieździe zaczyna się ruch i przygotowania do powiększenia pszczelej rodziny. Gdy potem nadchodzi ochłodzenie, pszczoły potrzebują więcej energii, by ogrzać gniazdo. Wzrasta spożycie pokarmu i szybko ubywa zgromadzonych zapasów, a gdy chłód się

przedłuża, może ich po prostu zabraknąć. Tej zimy pszczelarze musieli uzupełniać pokarm – informuje Kazimierz Rej. Długa zima nie pozostanie bez wpływu również na cykl pracy pszczół w okresie pożytkowym. – Wegetacja roślin dotychczas była rozłożona w czasie. Okres wzrostu i rozwoju u jednych zaczynał się wcześniej, u innych później. Kiedy zima trwa długo, terminy kwitnienia się zazębiają, co powoduje, że pszczoły mają

więcej pracy w tym samym czasie – wyjaśnia Kazimierz Rej. To może oznaczać, że zbiorą mniej nektaru/pyłku niż zwykle, a tym samym wytworzą mniej miodu. – Ja od ponad 30 lat zajmuję się pszczołami. Prowadzę gospodarkę stacjonarną. Przez te wszystkie lata miałem tylko dwa sezony, w których nie pozyskałem miodu. Z powodu pogody najgorszy był ten ubiegłoroczny, bo oprócz tego, że z 40 uli nie zebrałem nawet kropli miodu, to w sezonie musiałem dodatkowo dokarmiać pszczoły. Prezes Świętokrzyskiego Związku Pszczelarzy zwraca uwagę na to, jak ważne są działania zmierzające do zapewnienia pszczołom pożytku. Wymienia tu m.in. prowadzony przez Powiat Kielecki program nasadzeń drzew i krzewów miododajnych. – Ukłony dla tych, którzy to czynią, bo to właściwe podejście. Posadzona sadzonka da efekt w perspektywie paru lat, a gdy proces nasadzeń będzie realizowany systematycznie, mamy gwarancję, że pszczoły będą mogły korzystać z pokarmów naturalnych – podsumowuje Kazimierz Rej. Świętokrzyski Związek Pszczelarzy zrzesza ponad 1600 pszczelarzy, którzy posiadają ponad 44 tysiące rodzin pszczelich. W powiecie kieleckim działa 10 kół, które zrzeszają 582 pszczelarzy, posiadających około 17,5 tys. rodzin pszczelich. Anna Duda


16 Trzy miliony drzewek wyhodują leśnicy w szkółce w Sukowie W Gospodarstwie Nasienno-Szkółkarskim w Sukowie leśnicy rozpoczęli sadzenie drzewek.

W

większości nadleśnictw trwają już odnowienia lasów, czyli sadzenie drzewek w miejscach, w których zgodnie z planem zostały one wycięte. Sadzonki nowych drzew zostały wcześniej wyhodowane w specjalnych szkółkach należących do nadleśnictw. Jedną z takich plantacji jest prowadzona przez Nadleśnictwo Daleszyce szkółka kontenerowa w Sukowie. – Łącznie w tym roku wyhodujemy trzy miliony sadzonek drzew, głównie takich gatunków jak: dąb, buk i sosna zwyczajna. Na potrzeby państwowych lasów przeznaczone zostanie 98 procent produkcji, ale jesienią w szkółce będą mogły kupić sadzonki osoby prywatne – mówi rzecznik prasowy Nadleśnictwa Daleszyce Paweł Kosin. Zaznacza, że nie są to drzewa ozdobne. W gospodarstwie w Sukowie mniej sieje się takich gatunków, jak: lipa, dzikie jabłonie i grusze, modrzew, jawor czy olcha. Na początku kwietnia leśnicy wysiali buki, a następnie sosny. Na koniec pozostały dęby, którymi zajęto się, gdy nie było już ryzyka przymrozków. 19 maja w ramach akcji „Łączą nas drzewa” na terenie leśnictwa Marzysz sadzono do gruntu właśnie ten gatunek. Sadzonki pochodziły oczywiście ze szkółki w Sukowie. A skoro powiat kielecki jest jednym z najbardziej zalesionych powiatów w województwie świętokrzyskim, podczas wspólnej akcji nie mogło zabraknąć starosty kieleckiego Mirosława Gębskiego. – Zobaczyliśmy, jak wygląda opieka nad powstającym lasem, od małego ziarenka do dojrzałego drzewa. Liczba sadzonek pro-

dukowanych w szkółce jest naprawę imponująca. Takie spotkania to także doskonała okazja do tego, żeby przypomnieć rolę, jaką dla naszej planety pełni las, dając schronienie zwierzętom i oczyszczając powietrze, którym wszyscy oddychamy – mówił starosta kielecki Mirosław Gębski. Dwie trzecie wyhodowanych w szkółce sadzonek trai m.in. do okolicznych nadleśnictw, gdzie zostaną wysadzone do gruntu. Pozostałe przeczekają zimę w specjalnej chłodni. – Będą wykorzystywane do wiosennego wysadzania. Działająca w Sukowie od 2017 roku kontenerowa szkółka nasienno-leśna jest jedną z najnowocześniejszych w naszym kraju. Nasiona drzew wysiewane są w niej do doniczek wypełnionych mieszanką torfu oraz składników mineralnych i odżywczych. Pierwszy etap produkcji – kiełkowanie, wschody, formowa-

Powiat Kielecki zakupi pulsoksymetry napalcowe 450 urządzeń mierzących poziom natlenienia krwi kupi Powiat Kielecki w ramach przeciwdziałania i zwalczania epidemii SARS-CoV-2.

T

o nasze kolejne działanie w walce z koronawirusem. Po środkach i materiałach ochrony osobistej, które przekazaliśmy 19 gminom naszego powiatu, planujemy udzielić samorządom dalszego wsparcia. Tym razem przekażemy pulsoksymetry. Urządzenia traią tam, gdzie są najbardziej potrzebne, czyli do ośrodków zdrowia i jednostek ochotniczych straży pożarnych – mówi starosta kielecki Mirosław Gębski.

Pulsoksymetry napalcowe służą do bezinwazyjnego monitorowania procentowego nasycenia krwi tlenem. Ze względu na prosty mechanizm działania oraz szybki odczyt ten sprzęt medyczny może być stosowany w warunkach domowych. W dobie epidemii koronawirusa regularne pomiary pulsoksymetrem umożliwiają szybkie wykrycie ewentualnych nieprawidłowości i odpowiednią reakcję u osób z potwierdzonym zakażeniem koronawirusem. Urządzenia zostaną zakupione w ramach projektu „Powiat Kielecki w walce z SARSCoV-2 – działania zmierzające do przeciwdziałania i zwalczania epidemii”. (alis)

nie strzałek – odbywa się w namiotach, gdzie możliwe jest zapewnienie w pełni kontrolowanych, optymalnych dla tego okresu rozwoju sadzonek warunków. – Pogoda nie ma wpływu na ich wzrost. Dzięki temu u nas dąb rośnie około sześciu miesięcy. Dla porównania w szkółce gruntowej rośnie trzy lata – tłumaczy Paweł Kosin. W czerwcu kontenery z wysianymi nasionami traiają na otwartą przestrzeń, gdzie się uodparniają. Jesienią już jako gotowy materiał szkółkarski przekazane zostają do nadleśnictw radomskiej dyrekcji. W szkółce wykorzystuje się najnowocześniejsze zdobycze wiedzy leśnej. Wiele procesów technologicznych jest zautomatyzowanych i sterowanych przez komputer, na przykład: podlewanie, nawożenie i utrzymywanie odpowiedniego klimatu w namiotach. Szkółka posiada także przechowalnię nasion. Agata Lisowska


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.