Veerkrachtig Schriek 2030

Veerkrachtig Schriek 2030

Bewonersvisie en actieplan voor een veerkrachtiger dorp

Platteland Plus: Vlaanderen en provincie Oost-Vlaanderen investeren in hun platteland.

Vlaanderen is open ruimte

|1

Dit project werd mede mogelijk gemaakt Oost-Vlaanderen door cofinanciering uit Platteland Platteland Plus: Vlaanderen en provincie investeren in hunPlus, platteland. bestaande uit middelen van Vlaanderen en provincie Antwerpen

COLOFON PROJECTTEAM VEERKRACHTIGE DORPEN VOOR DEELTRAJECT SCHRIEK Davy Sterkens - Innovatiesteunpunt Dietmar Bosmans - DLP Provincie Antwerpen Tessy Gorris - Gemeente Heist-op-den-Berg

Met ondersteuning van Seppe Jacobs - Innovatiesteunpunt Veerle de Belser - Gemeente Heist-op-den-Berg Kristien Vanlommel - RURANT Hanne Van Vlierberghe - PTArchitecten Tine Van Herck - PTArchitecten VORMGEVING Davy Sterkens - Innovatiesteunpunt

INHOUD Inleiding 5 1 Veerkrachtige dorpen 7 Het project 9

Veerkrachtig Schriek: Doelstellingen en proces 11 2 Dorpenmonitor 15 3 Thematisch op weg 19 Verdiepen van de dorpenmonitor 21

1. Sociale cohesie: elkaar kennen en ontmoeten 23

2. Jonge gezinnen, kinderen en jongeren 31

3. Visuele beleving van het dorp 35

4. Mobiliteit: veiligheid en bereikbaarheid 43 Andere thema’s 51 4 Bewonersvisie Veerkrachtig Schriek 2030

57

5 Actieplan en quickwin

63

Tot slot... 77

|3

STARTMOMENT VEERKRACHTIGE DORPEN SCHRIEK

INLEIDING Dit rapport omvat een verwerking en bundeling van de input die geleverd werd tijdens het participatietraject ‘Veerkrachtige dorpen’ in het dorp Schriek. Het participatietraject liep van september 2018 t.e.m. juni 2019.

Samen met een groep geëngageerde bewoners werd gedurende enkele werksessies aan de slag gegaan rond hun dorp. Dit leverde een bewonersvisie ‘Veerkrachtig Schriek 2030’ op, een actieplan om deze visie te bereiken, de dorpskarakterschets als vertrekpunt om aan de visuele aantrekkelijkheid met karakterbehoud en identiteit van het dorp én een twee quickwins te werken.

‘Quickwins’, want dit traject is slechts een vertrekpunt voor een Veerkrachtiger Schriek waaraan gemeentebestuur én bewoners de komende jaren zullen werken.

“De input die uit dit traject komt, de ervaring en kennis van bewoners, is letterlijk een schat aan informatie waarmee we veel sterker staan binnen onze projecten en dagelijkse werking”

Tessy Gorris Deskundige Planning en ontwikkeling Gemeente Heist-op-den-berg

|5

1

Veerkrachtige dorpen |7

AFTRAP PROJECT VEERKRACHTIGE DORPEN - PERSMOMENT IN BOOISCHOT

HET PROJECT Veerkrachtige dorpen is een initiatief van de dienst Landbouw en Platteland van de provincie Antwerpen, Innovatiesteunpunt vzw, RURANT vzw en de gemeenten Heist-op-den-Berg, Essen en Laakdal. In elke gemeente wordt in één of meerdere dorpen gewerkt aan de ‘Veerkracht’. In een zogenaamd ‘veerkrachtig dorp’ werken bestuur en inwoners samen aan het vergroten van het vermogen van het dorp om met toekomstige veranderingen en uitdagingen om te gaan.

Een veerkrachtig dorp is niet alleen een plek waar gewoond wordt, we gaan er ook werken en naar school, we doen er boodschappen, we gaan er sporten of ontspannen, we groeien er op en worden er oud, we ontmoeten er vrienden, familie en buren, we rijden er doorheen of fietsen er naartoe. Dorpen krijgen echter te maken met allerlei veranderingen met een sociale, ruimtelijke en economische impact: jongeren die wegtrekken, voorzieningen die uit de dorpskern verdwijnen, toegenomen automobiliteit en tegelijk een verminderd openbaar vervoer. Het is overtuiging van de Provincie Antwerpen dat bewoners en bestuur moeten samenwerken en zo samen het vermogen ontwikkelingen om met de evoluties om te gaan.

De basis van het initiatief is dus samenwerking tussen dorpsbewoners en bestuur. Samen wordt bepaald waar er kansen en knelpunten liggen voor het dorp én strategieën uitgedacht om hiermee aan de slag te gaan. Een beperkt budget voorziet de kans om direct één van de ideeën om te zetten in realiteit en zo de andere acties te stimuleren. Deze visie werd door de Provincie Antwerpen schematisch vastgelegd in volgend type-traject:

|9

GROENE WAND KERKPLEIN, EEN ICONISCH BEELD (© PTARCHITECTEN)

VEERKRACHTIG SCHRIEK: DOELSTELLINGEN EN PROCES De centrale doelstelling van het traject veerkrachtige dorpen in Schriek is om een gedeeld toekomstverhaal te schrijven voor het dorp: dorpsbewoners en bestuur gaan samen aan de slag.

De beoogde output is vierledig: 1. Dorpenmonitor als momentopname van de veerkracht van Schriek vandaag. De basis is een inventarisering van de provincie Antwerpen, aangevuld met informatie en belevingen van dorpsbewoners.

2. Bewonersvisie ‘Veerkrachtig Schriek 2030’: een toekomstbeeld voor het dorp, ontstaan vanuit ideeën, beelden en meningen van bewoners.

3. Actieplan ‘Veerkrachtig Schriek 2030’ én quickwin: aan de toekomstvisie worden concrete strategieën en acties verbonden. Minstens één ervan wordt binnen de projectperiode uitgevoerd als aanzet en motor voor komende realisaties.

4. Dorpskarakterschets (beeldkwaliteitsplan): Een specifieke output, opgemaakt door het architectenbureau PTArchitecten waarin wordt vastgelegd hoe het dorp in de toekomst ‘visueel’ met aandacht voor zijn unieke karakter en identiteit verder kan ontwikkelen. Het omvat naast een bijzondere analyse ook ontwerpconcepten en richtlijnen die de toekomstvisie mee vorm geven. Tot slot vormen geformuleerde acties de brug naar realisatie op het terrein. Dit alles is ontstaan vanuit een interessante dialoog tussen de ervaringsgerichte input van bewoners enerzijds en de deskundige kijk vanuit stedenbouwkundige- en architectuurontwerpers anderzijds. Dit document zal als werkinstrument geïntegreerd worden binnen de gemeentelijke diensten en dienen als toetsingsinstrument bij vergunningsverlening en toekomstige ruimtelijke projecten, maar schuift ook acties naar voor die de gemeente, andere openbare actoren en ook de burgers zelf kunnen ondernemen om de beeldkwaliteit van het dorp te verhogen en haar unieke karakter en identiteit zullen ondersteunen.

In dit rapport worden outputs 1, 2 en 3 opgenomen. De Dorpskarakterschets vormt een apart document. | 11

Iedereen uitgenodigd: het traject gaat van start met een 100-tal aanwezigen die meteen hun mening en ideeĂŤn kunnen achterlaten.

15 NOVEMBER 2018 Dietmar van de dienst DLP provincie Antwerpen maakt de dorpenmonitor op: een statistische foto van het dorp als vertrekpunt AUGUSTUS 2018

SEPTEMBER 2018

Verschillende sleutelfiguren komen aan het woord. Seppe van Innovatiesteunpunt gaat op pad om hen te spreken.

PROCES VEERKRACHTIGE DORPEN - SCHRIEK

28 NOVEMBER 2018 Werksessie 1 - Schriek vandaag via de levensweg. Hoe zit het met ons dorp?

Ontdek Veerkrachtig Schriek én de quickwins: Schriekenaren wandelen de educatieve route en ontdekken het kunstwerk!

16 JUNI 2019

Werksessie 3 - Schriek draait het rad: in kleine groep worden tal van creatieve ideeën bedacht.

24 JANUARI 2019

Samen verder op weg naar een Veerkrachtiger Schriek!

JULI 2019 - ...

20 FEBRUARI 2019 Werksessie 4 - Schriek in actie: de twee quickwins krijgen vorm!

10 JANUARI 2019 Werksessie 2 - Schriek morgen in beeld: waar willen we naartoe? Visie in beeld en maquette! | 13

2

Dorpenmonitor

| 15

UITDAGING Sociale kwetsbaarheid Financiële armoede

KLEURCODE

TOELICHTING Goed draaiend verenigingsleven, waar ‘familie’dorpsgevoel’. Nieuwe inwoners kunnen sneller integreren.

Iets meer kansarme kinderen, maar organisatie die zorg opnemen. Armoede is toegenomen, maar verborgen.

Bereikbaarheid

Bereikbaarheid OV is ondermaats door beperkt aanbod. Koning auto, te weinig fietsinfrastructuur.

Klimaatsverandering

Overstromingsgevoelig Putte Beemden, bewustzijn problematiek beperkt, wel gemeentelijke initiatieven.

Aanbod basisvoorzieningen

Voorbije jaren heel wat verdwenen, maar basisvoorzieningen nog steeds aanwezig.

Economische veranderingen

Voldoende tewerkstelling in ruime omgeving.

Jongeren/ vergroening

Gebrek een publieke ruimte gericht op jongere, wel ruim verenigingsaanbod.

Zorg en welzijn

Veel alleenstaande bejaarden, weinig aangepaste woningen én weinig aangepaste infrastructuur.

Woonbehoeften

Woningprijzen komen overeen met gemiddelden in ruimere regio.

Bestuurskracht

Schriek voelt letterlijk en figuurlijk de afstand van het ‘centrum’. Voor wie wil is info goed toegankelijk.

OVERZICHT DORPENMONITOR SCHRIEK

EEN STATISTISCHE FOTO VAN SCHRIEK In samenwerking met de Universiteit Antwerpen, maakte de provincie Antwerpen een methode op om te bepalen in welke mate een dorp veerkrachtig is. Op basis van een aantal statistische parameters en een korte gemeentelijke bevraging wordt voor 11 thema’s, ook wel uitdagingen genoemd, een bepaalde kleurcode gedefinieerd: • Groen = relatief hoge veerkracht • Geel = eerder gemiddelde veerkracht • Oranje = eerder lage veerkracht • Rood = relatief lage veerkracht Het eindbeeld op de pagina hiernaast geeft aan op welke thema’s het dorp goed scoort, maar ook waar er volgens enkele objectieve parameters nog uitdagingen liggen.

Uit de dorpenmonitor blijkt dat Schriek het over het algemeen best goed doet.

De grootste uitdagingen liggen bij het aanpakken van de bereikbaarheid op vlak van openbaar vervoersalternatieven en stimuleren van fietsgebruik. Daarnaast blijkt ook vergrijzing een grote toekomstige uitdaging. Kwaliteiten van het dorp zijn het enorm sterk verenigingsleven én het blijvend volledig aanbod aan basisvoorzieningen.

Deze informatie was het vertrekpunt voor de werksessies en werd aangevuld, gecorrigeerd en verrijkt met de input van mensen die dagdagelijks hun dorp beleven. Dit geeft een subtieler en genuanceerder beeld omdat hierbij meerdere, ook meer subjectieve belevingsfactoren en bijkomende paramaters worden meegenomen.

| 17

3

Thematisch op weg | 19

THEMA

SCORE VOLGENS DORPENMONITOR

STELLING OVER HET DORP

T

-ITS:

POS

PO

ST-

EN KING

ER OPM

WE GAAN AKKOORD MET DE AANGEGEVEN STELLING

ITS

:O

PM

ER

KIN

GE

N

WE GAAN NIET AKKOORD MET DE AANGEGEVEN STELLING

SPAARKAART: HIER WILLEN WE ROND WERKEN

VERDIEPEN VAN DE DORPENMONITOR De dorpenmonitor, met toevoeging van de thema’s ‘visuele beleving’ en ‘vrije tijd’, vormde het startpunt van het traject. Tijdens het startmoment werd samen met de bewonersgroep tot vier primaire thema’s gekomen waarrond er tijdens het traject verder gewerkt werd. De niet geselecteerde thema’s vormden een variacategorie.

De centrale thema’s: 1. Sociale cohesie: elkaar kennen en ontmoeten 2. Jonge gezinnen, kinderen en jongeren 3. Visuele beleving van het dorp 4. Mobiliteit: veiligheid en bereikbaarheid 5. Andere thema’s Voor elk thema wordt in dit rapport aangegeven wat de situatie vandaag is, wat het ideaal toekomstbeeld voor Schriek zou kunnen zijn én wat concrete ideeën zijn om hier naartoe te werken. Het vertrekpunt is de informatie die de bewoners zelf aanleverden tijdens het startmoment, uitgediept met informatie uit de daarop volgende werksessies.

Bewoners aan de slag tijdens het startmoment Op de pagina hiernaast wordt schematisch weergegeven hoe het overzichtsbeeld bij elk thema geïnterpreteerd moet worden. Centraal staat een stelling met een bepaalde score (groen = goed; rood = slecht). Bewoners konden hierop reageren door met rode of groene muntjes aan te geven in welke mate ze akkoord gingen met de stelling. Met post-its konden ze opmerkingen doorgeven.

Tot slot konden ze stickers plakken op de spaarkaart van dat thema waar ze het liefst rond zouden werken. | 21

1. SOCIALE COHESIE: ELKAAR KENNEN EN ONTMOETEN Sociale cohesie peilt naar het gemeenschapsleven in Schriek. Hoe goed kennen de mensen elkaar? Is er een voldoende geschikt vrijetijdsaanbod? Zijn er kansen om buren, mede dorpsbewoners‌ te leren kennen?

SITUATIE VANDAAG Schriek kent vandaag een sterk verenigingsleven. Dit zorgt voor een erg bloeiend en sociaal dorp met tal van grote activiteiten die heel wat volk trekken zoals Gymkana, Uylefeesten, Hoevefeesten, Sint Bernardusfeesten, kinderkarnaval en de Landelijke Gilden Barbecue.

Dit sterke verenigingsleven heeft tal van opportuniteiten voor het dorp en de overtuiging leeft dat dit eigen karakter moet behouden blijven. Daarom moet er blijvend worden ingezet op de versterking van de verenigingen. Kansen liggen bij nieuwe inwoners die slechts moeizaam betrokken geraken bij het dorp. De parochiezaal en het kerkplein zijn de fysieke spil van dit dorpse leven. Beide kunnen een opknapbeurt gebruiken. Voor de parochiezaal is dit traject al lopende vanuit lokale vrijwilligers. Als bijkomende kans voor deze zaal wordt gekeken naar het perceel naast de parochiezaal als potentiĂŤle buitenruimte. Dit grasveld wordt vandaag al gebruikt van enkele activiteiten. Indien dit perceel ooit te koop komt, zou de gemeente dit volgens enkele bewoners best aankopen.

Het kleine ontmoeten, elkaar tegenkomen in de eigen wijk of straat, is minder frequent aanwezig in het dorp. Er zijn wel enkele plekken, maar dit mag nog versterkt worden. Dit kan door fysieke plekken, maar evengoed door stimulans van bepaalde activiteiten. Dit kan ook vereenzaming, die vermoedelijk verdoken aanwezig is in het dorp, aanpakken.

Het rijke Schriekse verenigingsleven | 23

EVENEMENTENPLEIN (PARKING) AAN PAROCHIEZAAL EN KERK: EEN OPPORTUNITEIT

| 25

Werksessie 3: Bewoners draaien aan het rad en bedenken vele ideeĂŤn

TOEKOMSTBEELD Schriek blijft een sterk verenigingsdorp met heel wat succesvolle activiteiten. De verenigingen zetten elk hun uniek karakter én aanbod in de kijken, maar weten ook steevast succesvol samen te werken. Nieuwe inwoners vinden steeds vlotter hun weg naar verenigingen waardoor Schriek geen slaapdorp wordt.

Schriek is en blijft ook een erg sociaal dorp waar bewoners, buren elkaar nog echt kennen én elkaar ontmoeten. Op tal van georganiseerd én niet georganiseerde momenten komen ze elkaar tegen en zijn ze betrokken bij elkaar. Een gloednieuw evenementenplein naast de kerk én een gemoderniseerde parochiezaal vormen de plek bij uitstek waar dit dorpse, sociale en actieve leven plaatsvindt.

IDEEËN VOOR VERANDERING Mogelijke concrete acties: 1. Gemeentelijke nieuwjaardrink ook in de deelgemeente 2. Stimulans van straatfeest, speelstraten,…

3. Opknappen parochiezaal 4. Boerenmarkt 5. Zomerbar 6. Boeken(ruil)kast 7. Dorpsontbijt 8. Repaircafé 9. Winterbar 10. Klusjesdag 11. Bundeling activiteiten verenigingen in activiteitenkalender 12. Specifiek aanbod nieuwe inwoners zoals dorpsontbijt. Aanspreekpunten verenigingen in de kijker zetten 13. Café/brasserie in Brouwershof 14. Educatieve wandelroute langs lokale land- en tuinbouwers 15. Parochiezaal: perceel ernaast als buitenruimte.

| 27

Sfeerbeeld zomerbar

Boerenmarkt in Sint-Amandskerk Roeselare (Š Radio2)

RepaircafÊ Gent zorgt voor burenbabbels (Š Stad Gent)

Boekenruilkast in Molenlei -Boechout | 29

2. JONGE GEZINNEN, KINDEREN EN JONGEREN Dit thema peilt naar de aantrekkelijkheid van Schriek voor jonge gezinnen en bijgevolg ook voor kinderen en jongeren. Vinden zij wat ze nodig hebben in Schriek of de direct omgeving?

SITUATIE VANDAAG Schriek is vandaag al in trek voor jonge gezinnen. Het schoolaanbod, een sterke KLJ én heel wat andere voorzieningen zorgen voor een aantrekkelijk dorp waarin jonge gezinnen hun gading vinden. Toch liggen er nog kansen: er blijkt een tekort aan sportfaciliteiten, de verkeersdrukte in het centrum zorgt voor een onveiligheidsgevoel bij jonge ouders, de opvangmogelijkheden tijdens de schoolvakanties zijn beperkt, jongeren hebben geen eigen ‘coole’ plek en er blijken wat problemen rond drugsdealen die aangepakt moeten worden.

TOEKOMSTBEELD Schriek, een levendig dorp waar alle leeftijdsgroepen hun gading vinden!

Kinderen en jongeren kunnen zich veilig met de fiets kunnen verplaatsen naar school én naar hun favoriete hobby. Creatief of sportief? Er zijn heel wat vrijetijdsmogelijkheden in het eigen dorp. Tijdens de vakantie zijn er leuke activiteiten, ook wanneer ouders moeten gaan werken.

Startdag 2018-2019 KLJ Schriek (© KLJ Schriek) | 31

Moodboard voor Ter Laken

DE SCHRIEKSE WATERTOREN, IN DE TOEKOMST EEN KLIMMUUR?

IDEEĂ‹N VOOR VERANDERING Mogelijke concrete acties: 1. Speelpleinwerking tijdens schoolvakanties 2. Groter aanbod academie: muziek en tekenen tot derde middelbaar 3. Publieke fitnesstoestellen 4. Speeltuintje gericht op allerkleinsten 5. Klimmuur tegen de watertoren 6. Coole jongerenzitplek (aan pastorij of voetbal) 7. Sporthal voor Schriek (of tenminste ten zuiden van N10) met aanbod volleybal, basket, gevechtssport, badminton... maar mogelijks ook ruimte voor complementaire activiteiten. Mogelijkheden om deze te bouwen zijn omgeving KLJ, school of voetbal.

Werksessie 1: Bewoners zoeken spelenderwijs een plek voor de sporthal | 33

3. VISUELE BELEVING VAN HET DORP Het thema ‘beeldkwaliteit’ peilt naar de manier waarop bewoners hun dorp visueel beleven. Vinden ze het een mooi dorp? Wat zijn kwaliteiten die in de verf gezet kunnen worden? Wat willen ze in de toekomst liever niet meer?

SITUATIE VANDAAG Net als vele andere dorpen, is het uitzicht van Schriek de laatste jaren sterk verandert: veel nieuwe appartementen waardoor karakteristieke bebouwing verdween, verdwijnen van groen, vergrijzing van de straten door steeds meer verharding in voortuinen, veroudering van gebouwen… Bijkomend blijkt er op verschillende plekken een zwerfvuilproblematiek.

Een steeds terugkerende kritiek is de nieuwe bebouwing in het centrum. De zogenaamde ‘verappartementisering’ wordt met de vinger gewezen. Maar, het blijkt niet zozéér het appartement op zich te zijn waar bewoners zich tegen verzetten, maar wel de bouwstijl die niet passend is in het dorp. In plaats van gedetailleerde, verticale gevels, worden sommige monotone, brede blokken gebouwd, niet op schaal van de kern. Voor deze niet passend bebouwing verdwijnen dan wel heel mooie, charmante panden.

Naast alle veranderingen zijn er nog steeds tal van unieke plekken die van Schriek echt Schriek maken! Deze bieden een opportuniteit om het karakter van het dorp te versterken. Het figuurlijk (of letterlijk) in de verf te zetten van deze zogenaamde ‘pijlers’ kan een meerwaarde zijn voor het dorp. De bewoners duidden verschillende plekjes aan (zie volgende pagina) zoals de kerk, het brouwershof én de groene pleinwand aan het kerkplein!

Enkele van de aangeduide plekken bieden een opportuniteit om nieuwe, leuke initiatieven te nemen. Zo biedt de oude parochiezaal een potentie om leuke ondernemersconcepten of net nieuwe woonvormen te introduceren. Een vernieuwing van het kerkplein kan voor een levendig, groen evenementenplein zorgen, nieuwe voorschriften voor de zone tussen kerk en Puttebossen kan voor een vrijwaring van deze mooie, groene en kenmerkende zone zorgen.

| 35

BROUWERSHOF

PAROCHIEZAAL

WERKSESSIE 2: DE SCHRIEKSE PIJLERS OP KAART

ST-ANTONIUSKAPEL KERK EN KERKPLEIN

GROENE PLEINWAND

PUTTEBOSSEN

WATERTOREN | 37

TOEKOMSTBEELD Schriek, een groen en authentiek dorp waar oog is voor de samenhang tussen oude en nieuwe elementen. Met sterke, karakteristieke plekken zoals de groene corridor vanaf de kerkomgeving tot aan de Puttebossen. Een groener dorpsplein mÊt evenementenzone, bouwprojecten op maat van het dorp met respect voor bouwhoogtes, gevelkarakteristieken‌ en behoud van de meest karakteristieke gebouwen zoals het Brouwershof.

Werksessie 2: De Schriekse pijlers op kaart gebracht

Werksessie 2: Bewoners bouwen hun kerkplein IDEEĂ‹N VOOR VERANDERING Mogelijke acties: 1. Herinrichting kerkomgeving (zie volgende pagina voor maquetteoefening tijdens werksessie 2): groen plein met grote evenementenzone, functionele en visuele betrokkenheid pastorijtuin, parkeren behouden...

2. Zwerfvuilacties 3. kerstverlichting tijdens de kerstperiode 4. Beperken van hoogbouw/appartementen of minstens passend in de context 5. Kunst in de pastorijtuin rond het symbool van Schriek: de uil 6. Graffiti kunstmuur 7. Kiosk met podium 8. Speelparkje tussen Puttebossen en parochiezaal 9. Kunstwandeling door Puttebossen

| 39

WERKSESSIE 3: BEWONERS DENKEN CREATIEF NA OVER HUN KERKPLEIN

Bewoners wensen een groenere, levendige kerkomgeving waarbij de pastorijtuin betrokken wordt bij het plein. Het evenementenplein moet wel behouden blijven voor de vele grote Schriekse evenementen én als parkeergelegenheid. Andere mogelijke functies zijn speeltuigen, zitbanken, kunst en petanque (wat vandaag al aanwezig is in de pastorijtuin). Tot slot kan volop geëxperimenteerd worden met de verkeersdoorstroming rond de kerk: éénrichting met knip voor de kerk, maar ook het evenementenplein doortrekken tot aan debparochiezaal blijkt een optie.

Het gebied naar de Puttebossen, ingekleurd als woonzone, wordt het liefst vrijgehouden van bebouwing.

Indien er toch gebouwd wordt in de toekomst, worden losstaande gebouwen in het groen vooropgesteld zodat het unieke karakter van deze ‘groene pleinwand’ gevrijwaard blijft.

| 41

4. MOBILITEIT: VEILIGHEID EN BEREIKBAARHEID Dit thema peilt naar de mate waarin de bewoners de verkeersinfrastructuur al dan niet als veilig ervaren. Dit is vooral gericht op het standpunt vanuit de trage weggebruiker. Daarnaast omvat dit ook de bereikbaarheid van het dorp: hoe vlot kunnen bewoners hun verplaatsingen organiseren?

SITUATIE VANDAAG VEILIGHEID Onder de Schriekenaren blijkt een sterk onveiligheidsgevoel te heersen. Er blijken heel wat gevaarlijke punten in het dorp, een gebrek aan fietspaden, onveilige voorrang van rechts, veel zwaar verkeer door de kern dat zorgt voor veel overlast én een te hoge snelheid van auto’s. Dit alles zorgt ervoor dat mensen zich niet comfortabel voelen als trage weggebruiker én soms ook als automobilist. Daarnaast is er veel wildparkeren al is er wel veel parkeergelegenheid rond de kerk. Dit wordt meteen als een belangrijke troef van het dorp aanzien. Alle werkpunten zijn door de bewoners op kaart gebracht (zie volgende pagina). Een overzicht van de meest aangehaalde elementen: • Gevaarlijke rotonde Schriekstraat - Bredestraat voor voetgangers en fietsers • Zwaar verkeer in de gehele dorpskern (vrachtwagens en tractors) terwijl infrastructuur hier niet op voorzien is.

• Vele punten voorrang van recht zijn gevaarlijk: niet duidelijk, mensen houden er geen rekening mee.

• Het fietspad aan de schoolomgeving stopt plots, dit is gevaarlijk. ‘Rugdekking’ is hier wenselijk.

• Op vele plekken ontbreekt een fietspad of is dit in slechte staat.

BEREIKBAARHEID Net zoals vele andere dorpen blijkt er te weinig aanbod op vlak van openbaar vervoer. Vooral een verbinding tussen Schriek en Heist-op-den-Berg centrum blijkt te ontbreken. Er is wel een netwerk aan trage wegen dat mogelijks een opportuniteit biedt als functioneel fietsnetwerk. Indien het reguliere aanbod vanuit De Lijn niet kan verbeterd worden, dienen er andere concepten van collectief personenvervoer, maar ook concepten rond het delen van fietsen, wagens… uitgetest te worden. | 43

WERKSESSIE 1: GEVAARLIJKE PUNTEN OP KAART

| 45

Verkeer in de kern (foto)

WERKSESSIE 2: BEWONERS DENKEN NA OVER MOBILITEIT IN SCHRIEK

TOEKOMSTBEELD Een verkeersveilig Schriek waar zwaar doorgaand verkeer uit de kern geweerd wordt én waarbij de doorgangstraten aangepast zijn aan het verkeer dat nog rest. Een goede, veilige fietsverbinding met het centrum Heist-op-den-Berg zorgt voor een betere functionele verbinding én daarnaast zijn er tal van andere succesvolle openbaar vervoersinitiatieven.

IDEEËN VOOR VERANDERING Mogelijke acties: 1. Circulatieplan + uitvoering zwaar verkeer: bvb. vrachtroutenetwerk over N15 (mits overleg met Putte) 2. Aanpassing verkeerssituatie aan de kerk: éénrichtingsverkeer rondom te kerk, dubbelrichting enkel nog langs de spar of een vertragende bocht naar de kerk toe (zie volgende pagina) 3. Elektrische deelfietsen 4. Brede fietspaden, afgescheiden waar kan én fietstraten waar dit kan 5. Direct functionele fietsverbinding met Heist-op-den-Berg centrum 6. Lessen elektrisch fietsen voor senioren 7. Sensibilisatie rond trager rijden 8. Deelwagen(s) 9. Betere signalisatie voorrang van rechts - maar beter afschaffen en duidelijkere voorrangregels invoeren 10. Snelheidsremmers in Schriek 11. Permanente flitspaal in het centrum 12. Trajectcontrole 13. Rood licht bij te hoge snelheid 14. Fietssugestiestroken in felle kleur én met rugdekking waar dit niet het geval is (bvb. aan de school) 15. Elektrische laadpalen aan de kerk 16. Overdekte fietsenstallingen met lockers, deelfietsen en laadpalen aan kerk 17. In de toekomst bij heraanleg wegen geluidsarme wegbedekking in plaats van beton. | 47

WERKSESSIE 2: TRAGE BEWONERSIDEEËN VOOR WEGEN VERKEERSDOORSTROMING IN HET DORP IN DE KERN

| 49

STARTMOMENT: WERKEN AAN EEN MUUR VAN IDEEËN

Brood

ANDERE THEMA’S Ook voor de andere thema’s werd er input en ideeën aangeleverd waarmee in de toekomst aan de slag kan worden gegaan.

Brood

ARMOEDE Is niet direct zichtbaar, maar wel aanwezig in Schriek. Respect is een eerste stap. Misschien moet het verenigingsleven enkele acties opzetten?

HANDEL- EN DIENSTVERLENING Schriek biedt op bijna alle aspecten de nodige dagdagelijkse voorzieningen: spar, bakker, café, slager, dokter, apotheek… Dit willen de bewoners zeker behouden! Een opvallende tendens is het wegvallen van banken.

Dit maakt bewoners bezorgd. Ze willen zeker dat de geldautomaat in het dorp blijft. Dit is zowel voor ouderen als voor het verenigingsleven van belang. Ervaren tekorten zijn een krantenwinkel met postpunt. Daarnaast zou een goed restaurantje of een brasserie ook leuk zijn.

Een grote opportuniteit voor Schriek zijn korte keten activiteiten. Het dorp heeft vele land- en tuinbouwers die vaak een

SUPERMARKT SLAGERIJ

Brood

Apotheek

hoevewinkel of automaat hebben.

Dit zou nog beter in de markt gezet kunnen worden met bvb. een centrumwinkel/markt, een educatieve wandelroute of een korte keten fietstocht. | 51

Brood

VRIJE TIJD Er is al een sterk vrijetijdsaanbod in Schriek met heel wat activiteiten, maar het kan altijd beter. Vooral sportaccommodatie is beperkt. Zo willen velen een eigen sporthal voor Schriek (of toch tenminste ten zuiden van de N10).

Andere ideeën zijn: • Bergruimte voor verenigingen • Hondenweide • Meer kleine pleintjes en ontmoetingsplekken voor spontane ontmoeting tussen bewoners

Brood

BESTUURSKRACHT Doet het gemeentebestuur van Heist-op-den-Berg voldoende voor Schriek? Dat mag volgens enkele Schriekenaren toch wel wat beter: “Schriek, een klein broertje van Heist-centrum” dat echt wel meer aandacht verdient. Bewoners willen een betere communicatie vanuit het gemeentebestuur, meer inzetten op digitalisatie, meer luisteren naar wat er leeft in het dorp… Misschien dat een dorpsraad hiervoor een goed idee is.

Brood

Brood

WONEN De Schriekenaar blijft vasthouden aan klassiek wonen in een groene omgeving! Verdichten en kleiner wonen is oké, maar aaneengesloten bebouwing is al eigentijds én modern genoeg!

Grootschalige verkavelingen hoeven zeker niet, enkel de invulling van bestaande bouwgrond en update van bestaande gebouwen, zoals het gebouw naast de spar met appartementen voor ouderen. Toch een groter stukje grond in te vullen? Een creatieve, groene invulling met aandacht voor bruikbaar openbaar domein én een landschapsgerichte invulling heeft de voorkeur.

Apotheek SLAGERIJ

Mindermobielecentrale.be

Brood

OUDEREN Ouderen moeten kunnen blijven wonen in Schriek, maar daarvoor is het dorp vandaag nog niet klaar! Het ontbreekt aan een goed openbaar vervoer naar Heist-centrum én aan een gepast woonaanbod. Er is een vraag naar serviceflats, de vraag om zorgwonen te stimuleren én het verhogen van de toegankelijkheid van het openbaar domein. | 53

WERKSESSIE 2: VERDICHTINGOEFENING TRAGE WEGEN IN HET DORP

Bewoners zochten naar creatieve mogelijkheden om een groter perceel in te vullen met bebouwing. De voorkeur ging uit naar het scenario van ‘de architect’.

Hierin wordt gezocht naar de beste ruimtelijke én architecturale kwaliteit met respect voor het landschap en ruimte voor een publiek programma.

| 55

4

Bewonersvisie Veerkrachtig Schriek 2030

| 57

De dorpenmonitor, gesprekken met sleutelfiguren, het startmoment en de verschillende werksessies leidde tot heel wat input en ideeën rond de verschillende thema’s. Met al deze info gingen we op zoek naar een consensus tussen de deelnemers. Dit leidde tot een mooie visie op Schriek, een algemeen wensbeeld voor de toekomst.

SCHRIEK IS IN 2030… … een mooi dorp met vele groene plekken zowel klein als groot. Unieke elementen zoals het zicht vanaf de kerk naar de Puttebossen bleef bewaard. Nieuwe projecten zijn eigentijds maar toch passend in het dorp. Het zijn nieuwe (woon)concepten die gericht zijn op specifieke doelgroepen zoals ouderen, starters en jonge gezinnen. Nieuwe en bestaande publieke plekken zijn duurzaam en hoogwaardig ingericht met beeldbepalende elementen zoals een grote boom of een uniek kunstwerk.

SLAGERIJ

Brood

… een lokaal voedseldorp waar bewoners weten wat voor lekkers de eigen landbouw te bieden heeft. Wie weet maakt die nieuwe brasserie/restaurant enkel maar gebruik van deze lokale producten? Het korte-keten aanbod is aanvullend aan het grote winkelaanbod in de dorpskern dat de sterkhouder blijft. Sterker nog, het aanbod is gegroeid met o.a. postpunt. … sociaal en actief dorp waar nieuwe en gerenoveerde infrastructuur het sterke verenigingsleven én hun activiteiten ondersteunt. Denk aan het evenementenplein naast de kerk en de gemoderniseerde parochiezaal, maar ook kleine ontmoetingsplekken én de langverwachte sporthal. Dit alles is een enorme meerwaarde voor Schriek dat eindelijk kan genieten van meer vergaderruimte, een Finse piste én de leuke hangplek heeft voor jongeren.

… verkeersveilig en fietsend dorp waar hard gewerkt is aan de aanpassing van de openbare weg. Er is een aangepaste verkeersdoorstroming waarbij doorgaand verkeer op lange afstand geweerd wordt uit kern.

Daarnaast verloopt de doortocht van het resterend verkeer rustiger en veiliger door aangepaste verkeersregels. Fietser én voetganger zijn nu koning in Schriek. Er zijn gescheiden fietspaden waar dit kan, duidelijke suggestiestroken én signalisatie. Het uitgebreide én duidelijk bewegwijzerd trage wegennetwerk is een enorme meerwaarde om je in het dorp én naar andere omliggende kernen te verplaatsen. Tot slot bewezen nieuwe concepten hun nut.

Met bvb. elektrisch fietsdelen is Schriek dé voortrekker in Heist-op-den-Berg. Ook alternatieven voor de klassieke bus slaan aan. … Beleefbaar dorp waar het leuk is om te vertoeven.

Bewoners én bezoekers wandelen via educatieve routes langs leuke gebouwen, de vele landbouwers, maar ook langs mooie natuur. De Puttebossen, met o.a. het aangelegde knuppelpad, mag hierbij niet in ontbreken. Wat denk je van een uitje naar de watertoren? Een uniek uitkijkpunt! Ga je via de trap of kies je de klimmuur om erop te geraken?

| 59

STARTMOMENT: TEKENAAR VISUALISEERT EEN LEVENDIG, GROEN SCHRIEK!

| 61

Š Dieter Dresselaers

5

Actieplan en quickwin | 63

Ontwerp kunstwerk Schriek: De Uylenboom (Š Johan Huys - Ambrosia Design)

OP WEG NAAR VERANDERING In dit actieplan worden de verschillende ideeën om de bewonersvisie te bereiken, met elkaar gecombineerd en verbonden. Het actieplan vormt geen lineair stappenplan, maar net een keuzelijst voor verandering. Alle ideeën worden onderverdeeld in twee categorieën: trajecten en acties. ‘Trajecten’ vat een aantal ideeën samen tot integrale projecten die een grote impact kunnen hebben voor het dorp. Het gemeentebestuur speelt hierin ideaal gezien de centrale trekkersrol voor realisatie. De categorie ‘acties’ omvat een aantal kleinere ideeën die ook individuele bewoners, handelaars en verenigingen kunnen ondernemen om aan de veerkracht van hun dorp te werken. Uit alle ideeën werd door de werkgroep twee quickwins gekozen: een educatieve wandelroute langs plaatselijke land- en tuinbouwers én een kunstwerk rond de Schriekse Uyl voor de kerkomgeving. Bovendien werden enkele ideeën reeds opgepikt door de gemeentelijke diensten of opgenomen binnen reeds lopende projecten. Deze ideeën staan cursief.

TRAJECTEN 1. Kerkomgeving als één beleving De heraanleg van de kerkomgeving als één beleving. De omgeving krijgt een groener karakter, met modern evenementenplein én een open pastorijtuin. De kerkomgeving behoudt bovendien zijn visuele link tot aan de Puttebossen, net als de parkeermogelijkheden.

Deelnemers aan het traject kozen voor een kunstwerk in de kerkomgeving rond het symbool van Schriek: De Uyl. Dit kunstwerk is een eerste schakel in een verdere verhoging van de beleefkwaliteit van de kerkomgeving en vorm een beeldbepalend element.

Referentieontwerpen voor een groen evenementenplein | 65

2. Doordacht verkeersplan met implementatie ondersteunende elementen Ontwikkelen van een doordachte visie op verkeersdoorstroming in Schriek, passend binnen een strategische bovenlokale verkeersstroming. Hierbij wordt doorgaand zwaar verkeer zoveel mogelijk uit de kern geweerd en de verkeersinfrastructuur aan het verkeer wordt aangepast. Dit kan bijvoorbeeld een aanpassing van de verkeerssituatie aan de kerk zijn met éénrichtingsverkeer, andere doorstroming langs de kerk, maar ook een aanpassing van de onveilige kruispunten met voorrang van rechts.

Veilige fietsmogelijkheden vormen een essentieel onderdeel van het plan.

Hieronder vallen veilige functionele fietsverbindingen in het dorp én naar de omliggende kernen. Het uitwerken van een functioneel wegennetwerk met bewegwijzering past hieronder. Daar waar trage weggebruikers en gemotoriseerd verkeer met elkaar in contact komen, moeten snelheid beperkende maatregelen ingevoerd worden zoals trajectcontrole, snelheidsremmers, verkeerslicht dat rood wordt bij te hoge snelheid…

Opvallende oversteekplaats in Londen (© Camille Walala)

Dorpskernvernieuwing Herselt: gescheiden fiets- en voetpaden als antwoord voor drukte gewestweg (© Infrabo)

Snelle functionele fietsverbindingen maken fietsen aantrekkelijker (© fietssnelwegen.be)

3. Schriek: pilootgemeente voor nieuwe mobiliteitsconcepten Het reguliere openbaar vervoer blijkt onvoldoende voor Schriek. De bewoners zijn gemotiveerd om nieuwe mobiliteitsconcepten rond fietsen én alternatieve vormen van collectief vervoer uit te testen. Concrete voorbeelden zijn elektrische deelfietsen, deelwagens en een carpool app. Aantrekkelijke, performante plekken zijn hierin belangrijk. Zo is er de idee om aan de kerkomgeving een mobipunt te creëren met overdekte fietsenstalling voorzien van lockers, deelfietsen en laadpalen.

via carpool.be of de carpool app biedt Taxistop een mogelijkheid om makkelijk een carpoolpartner te vinden

Deelfietsen in Brasschaat (© Brasschaatse film)

Een auto delen met je buren? Netwerk bewust verbruiken helpt je op (de) weg! (© autodelen.net)

| 67

4. Recreatief Puttebossen De Puttebossen zijn een parel van Schriek en biedt heel wat lokale recreatieve mogelijkheden. Maar, omwille van het waterrijk gebied én de natuurwaarde moet de uitbouw hiervan in harmonie hiermee gebeuren. Mogelijkheden zijn een knuppelpad, kijkpunt, blotevoeten pad en Finse piste. In de toekomst kan ook een kunstwandeling voorzien worden.

Blote voetenpad De Schorre (© JB) Knuppelpad Viersel (© RV)

Tijdelijk kunstwandeling (© Eep)

5. Sporthal dichtbij Zoektocht én bouw van een sporthal ten zuiden van N10. Hiervoor wordt een inspraaktraject vooropgesteld waarbij bewoners betrokken worden bij de gestelde functionele eisen van het gebouw.

ACTIES 1.

Lokale producenten in de kijker door een educatieve wandeling: dit

werd de tweede uitgewerkte quickwin is de uitstippeling van een

educatieve wandeling langs land- en tuinbouwbedrijven.

2.

Kader voor nieuwbouw/herbouw voor vergunningsverlening: Welke karakteristieke (niet beschermde) bebouwing moet bewaard blijven, aan welke eisen moet hoogbouw/appartementen voldoen zodat deze in de context van Schriek passen… De Dorpskarakterschets opgemaakt met input vanuit het participatietraject ‘Veerkrachtige dorpen’ biedt hier op een antwoord.

3.

Lokale producenten in de kijker zetten door: boerenmarkt, branding automaten…

Boerenmarkt in St-Amandskerk (© Radio2)

Dorpskarakterschets

Schriek

- PTArchitecten . p1 -

Cover Dorpskarakterschets (© PTA) De Blauwbessen automaat van Louis Bamps en Heidi Desschans in Schriek (© Toerisme Heist-op -den-Berg) | 69

7

Wandelroute Schriek Vertrek en aankomst aan de Kerk van Schriek (Leo Kempenaersstraat 34, 2223 Schriek). Gratis parkeren.

Afstand

4

Afstand

0,7

Afstand

4

km +

km + km +

2 0,7 2

km = 6 km

km = 4,7 km km = 2,7 km 6

5

4

3 2

Land- en tuinbouwers 3

4

5

6

7

8

11

Bamps - Desschans: Blauwbessen Heremans - Dockx: Witloof en asperges Alpacaboerderij van Nanc en Walter Verschueren - Vanloock: prei, selder en andijvie Smets: Aardbeien, asperges, venkel en witloof Sint-Janshoeve Vermeylen: Prei, aardappelen en asperges Baestaens - Verbiest: Courgettes en witloof

Bezienswaardigheden 1

2

9

10

12

Sint-Jan Baptistkerk Sint-Anthoniuskapel Watertoren Sint-Bernarduskapel Puttebossen

1

8

9 10

Educatieve wandelroute

SCHRIEK

11

Schriek

Platteland Plus: Vlaanderen en provincie Oost-Vlaanderen investeren in hun platteland.

12

Vlaanderen is open ruimte

Dit project werd mede mogelijk gemaakt Oost-Vlaanderen door cofinanciering uit Platteland Platteland Plus: Vlaanderen en provincie investeren in hunPlus, platteland. bestaande uit middelen van Vlaanderen en provincie Antwerpen

| 71

4.

Opmaak jaarlijkse evenementenkalender verenigingen (online/ offline) – in het kader van de Uylefeesten werden alle activiteiten van 2019 op een kalender gebracht.

5.

Zwerfvuilactie: peter/meterschap, PMD-pop-up statiegeld, zwerf vuilcamera… - tijdens de vierde werksessie werden enkele projecten van de gemeente toegelicht. De aanwezigen konden zich engageren om hier bij aan te sluiten.

6. Parochiezaal: renovatie (dit traject werd reeds opgestart door lokale vrijwilligers) en aankopen van perceel naast de zaal als buitenruimte 7.

Watertoren als klimmuur en uitkijkpunt

8.

Brouwershof: Culinaire invulling, gestimuleerd door de gemeente

9.

Verenigingencafé: zomerbar, winterbar…

10.

Klusjesdag: iedere inwoner steekt één dag de handen uit de mouwen

11.

Stimuleren van fietsen: sensibiliseringsacties, lessen elektrisch fietsen voor senioren

12.

Openbaar domein puntsgewijs opladen: publieke fitnesstoestellen, graffiti kunstmuur, kiosk op het plein, speelparkje voor allerkleinsten, coole jongerenhangplek, boeken(ruil)kast

13.

Bewegwijzeren van trage wegen

14.

Fietspaden en rijweg afscheiden van elkaar door hagen of riet

15.

Betrekken nieuwe inwoners: dorpsontbijt, app met info over Schriek…

16.

Kerstverlichting tijdens de kerstperiode

17.

Speelpleinwerking tijdens schoolvakanties

18.

Groter aanbod academie tot derde middelbaar

19.

Gemeentelijke stimulans van straatfeesten, speelstraat, nieuwjaarsdrink

20. Repaircafé

Graffiti kunst in Budel (© Desiree Pennings) Kalender 2019 Uylenfeesten

Oude graansilo in Duitsland wordt topklimmuur

publieke fitnesstoestellen Ipitup in Sluispark Leuven (© VPL)

Yalp bedenkt creatieve oplossingen voor jongerenplekken zoals de voetbalmuur en de DJ-mengtafel op het interactief beweegplein in Den Haag (© Yalp) | 73

Winterbar in Puurs door 67 verenigingen (© Kurt Willaerts) Peuterpeeltuin De Mote (© Patrick Lansens)

Gratis partybox voor nieuwsjaarsdrink in Mopertingen - Project Dorpen in’t kwadraat

Sfeervolle feestverlichting in Oxford Street, Londen (© Getty)

Dorpsontbijt in Andel (Nederland) een jarenlange traditie (© Teus Van Tlborg)

De Maekerij Leuven: broeiplek voor creativiteit (© De Maekerij)

Project COKIDO van De Stuyverij: regel zelf je buitenschoolse kinderopvang (www.cokido.org) (© Blijspelerij)

| 75

TOT SLOT...

Een woord van dank aan iedereen die meewerkte aan een veerkrachtiger Schriek, met in het bijzonder de Schriekenaars die week na week met veel goesting en enthousiasme aan de slag gingen.

Met z’n allen dachten we na over mogelijkheden om van Schriek een nog aangenamer en mooier dorp te maken. Dit rapport is slechts één van de geslaagde resultaten. Het is zeker geen eindpunt, maar net een begin voor vele toekomstige acties!

Laten we hier de komende jaren samen aan werken. Een gedeeld verhaal van bestuur, bewoners, verenigingen, ondernemers, kortom van iedereen die mee wil werken een Veerkrachtig Schriek!

Het projectteam Veerkachtige dorpen

| 77

WERKSESSIE 4: OP ZOEK NAAR EEN FIETSVERBINDING MET HEIST-CENTRUM

| 79