Dorpskarakterschets Booischot

Dorpskarakterschets

Booischot - PTArchitecten . p1 -

COLOFON Dit onderzoek werd uitgevoerd door : PTArchitecten BVBA Zwart Paardstraat 15 - 1080 Brussel T +32 2 290 50 55 BE 890 086 549 info@ptarchitecten.be www.ptarchitecten.be Ir. Arch.- urbanist. Tine Van Herck tine@ptarchitecten.be > zaakvoerder PTA Ir. Architect Peter Casier > zaakvoerder PTA Architect Hanne Van Vlierberghe hanne@ptarchitecten.be > projectverantwoordelijke versie : 09.05.2018

INLEIDING PTArchitecten bvba, roept in samenwerking met de gemeente Heist-op-den-Berg en Innovatiesteunpunt Antwerpen een nieuwe tool in het leven om te waken over de beeldkwaliteit van kerkdorpen, die zich steeds verder ontwikkelen : een dorpskarakterschets.

De

‘dorpskarakterschets’

draagt

bij

tot

het

overkoepelend project ‘veerkrachtige dorpen’. Daar waar een dorpenmonitor zich specifiek toespitst op sociaal en economische uitdagingen, focust een dorpskarakterschets zich op de beeld- & leefkwaliteit van één specifiek dorp.

Het document vormt een combinatie van een gebiedsspecifieke analyse, gekoppeld aan een aantal

ontwerpconcepten en concrete acties.

Zowel de ontwerpconcepten als de concrete acties richten zich tot zowel de overheid als de burgers zelf. De dorpskarakterschets heeft als ambitie op verschillende niveaus leesbaar te zijn.

De dorpskarakterschets van Booischot kwam tot stand door een combinatie van een creatief- en een participatief proces. Beide hebben elkaar versterkt.

De Gemeente Heist-op-de-Berg dankt alvast de 0 50 55 . BE 89

08

se

22 90

6

54

.

us

9

p ta r

rd st ra at 1 5 . 1 0 8

o@

r 0B

inf

werksessies.

32

voor hun aanwezigheid en inspanningen tijdens de

l. +

enthousiaste groep ‘ambassadeurs van Booischot’,

t

ch

.z

p w.

wa

rt

w .w

paa

c hitecten.be ar

- PTArchitecten . p3 -

ite

cte

n.be

. P TA r c h i t e

cte

v nb

ba

- PTArchitecten . p4 -

ALGEMEEN KADER MET 5 THEMA’S Concreet wil de dorpskarakterschets ervoor zorgen

bewaren van dit open en landelijk gevoel is cruciaal.

dat een kerkdorp, een kerkdorp blijft. Dat ze hierbij veranderingen en kernversterkingen kan opnemen,

3. Aan de voet van de kerk

zonder daarbij haar identiteit te verliezen. Het is

Vroeger was de kerk de plek bij uitstek waar het

niet de bedoeling toekomstige ontwikkelingen aan

dorp samenkwam. Het bouwwerk op zich kreeg

banden te leggen, maar net de ambitie om een kader

enorm veel aandacht en werd met de grootste

te scheppen waarbinnen deze optimaal kunnen

precisie uitgevoerd. Ook het omliggende kerkplein

plaatsvinden. Hoe kan het dorp zijn rol vervullen in

was de ontmoetingsplaats van het dorp. Door een

de maatschappelijke vraagstukken van vandaag? Hoe

mentaliteitsverandering van de 21e eeuw wordt de

kan kernversterking worden ingezet om de identiteit

kerk echter meer en meer overbodig. Steeds meer

van het kerkdorp te versterken?

mensen geloven niet, en slaan hun wekelijks bezoekje aan de kerk over. Helaas zien we maar al te vaak

Er werden 5 algemene thema’s gedefinieerd, die

dat het kerkplein niet meer wordt dan een grote

van toepassing zijn op elk kerkdorp. Het thema

parking. Het ontmoeten op het kerkplein wordt een

is algemeen, maar de invulling is voor elk dorp

aandachtspunt van de dorpskarakterschets.

specifiek. Zo wordt eenzelfde werkwijze gehanteerd voor de dorpen Booischot, Schriek en Heist-Goor,

4. Met paard en auto-car

maar kan deze methode evengoed worden toegepast

Een dorp is vaak gegroeid rond een kerkplein, waarop

op andere kerkdorpen in Heist-op-den-Berg.

enkele hoofdwegen aantakken. Kleine aftakkingen

De dorpskarakterschets schuift de volgende 5 thema’s

leiden naar de huizen en boerderijtjes. Vandaag zijn

naar voren :

deze oorspronkelijke hoofdwegen vaak uitgegroeid tot drukke (gewest)wegen. Alle voorzieningen en

1. Ruggengraat

handel bevinden zich aan deze weg.

Elk dorp heeft een eigen karakter, bepaalde

worden opgeslorpt door parking Het dorp gaat

herkenbare plekken, een typische bouwstijl, een

gebukt onder de verkeersdruk en dreigt zich te

beeldbepalend bouwwerk, een dominante ruimtelijke

ontwikkelen op maat van de auto. Dit hoofdstuk

structuur, ... Het dorp is verankerd in zijn historische

moet erop toezien dat de kleine dorpjes zich niet

ruimtelijke structuren, welke de basis vormde voor

verliezen door koning auto.

Voetpaden

verdere ontwikkelingen. Een eerste thema tracht de identiteit van het dorp te vatten en te versterken.

5. Op maat van het veerkrachtig dorp Veerkrachtige

dorpen

willen

inzetten

op

kernversterking en verdichting. In dit hoofdstuk

2. Land-Bouw Zeer kenmerkend voor elk kerkdorp is het duidelijk landelijk karakter. Grote percelen zijn ingekleurd als landbouwgrond, paarden, koeien, geiten, ... vormen deel van de bevolking, tractoren ploegen het land. Het

wordt de schaal en maat van het toekomst dorp gedefinieerd, om zo ook een kader te scheppen voor een ambitieuze toekomst, die inspeelt op de uitdagingen waar we als maatschappij voor staan.

- PTArchitecten . p5 -

Ruggengraat tandem kerk-station 1. Analyse - Kerk vs. station - Parels van Booischot - Knipoog naar het verleden - Densiteit markeert dorpsstructuur

2. Ontwerpconcepten - BR : Doordachte afweging bij afbraak - BR : Kernversterking met hogere dichtheid

3. Acties - Toekomst kerk - Toekomst kerkplein - Stationsplein als volwaardige publieke ruimte

Land-Bouw groen dorp met grijs hart 1. Analyse - Dorpskern zonder groene connectie - Landelijke doorzichten - Versteend publiek domein - ‘Onderhoudsvriendelijke’ voortuinen

2. Ontwerpconcepten - BR : Zicht, licht en doorgang stimuleren - OR : Ontkiezelen - OR : Groen met maatje meer

3. Acties - Vergroen je (voor)tuin

Aan de voet van de kerk speels en sportief maar minder spontaan 1. Analyse - Actieve jonge bevolking - Weinig plaats voor spontane ontmoeting - PTArchitecten . p6 -

- Publieke ruimte zonder activiteit

2. Ontwerpconcepten - OR : Sport & spel voor Booischot - OR : Kleinschalige ingrepen als katalysator voor ontmoeting - BR : Bouwprojecten integreren katalysator voor ontmoeting

3. Acties - Speelbos ‘Ter Laken’ -’De Lichten’ oplichten - Babbelbank aan de school

Met paard en auto-car monster N15

1. Analyse - Gebukt onder de gewestweg - Door de woonwijk aan 70km/u - Zacht netwerk als alternatief

2. Ontwerpconcepten - OR : Zacht netwerk in de verf - OR : Welkom zwakke weggebruiker

3. Acties - Aanleg van missing links - Ga eens te voet of met de fiets

Op maat van het veerkrachtig dorp oog voor detail 1. Analyse - Straatprofiel - Variëteit gevels creëert dynamisch straatbeeld - Overwegend kleine korrel

2. Ontwerpconcepten - BR : Verhoudingen on point - BR : Actieve gevels verrijken sfeer - BR : Alternatieve woonvormen voor een jong Booischot

3. Acties - Stedenbouwkundige lasten inzetten bij ontwikkelingen OR = onbebouwde ruimte

BR = bebouwde ruimte - PTArchitecten . p7 -

PR = programma

Ruggengraat

- PTArchitecten . p8 -

tandem kerk - station - PTArchitecten . p9 -

1

Analyse

structuur en logica waaruit het dorp is ontstaan

KERK VS STATION

Je kan stellen dat het kerkdorp Booischot twee

voor de dagelijkse boodschap. Rond de kerk

polen heeft. Eén rond de kerk (Booischot-kerk), en

ontwikkelde zich een aantal woonwijken.

één rond het station (Booischot-station). Beide zijn verbonden via de drukke Kleine Steenweg.

De oorsprong van het dorp bevindt zich aan wat nu de N15 is. Kleinschalige ontwikkelingen spreiden zich uit rond een kapel. Deze werd in 1856 met

BOOISCHOT - KERK

de grond gelijk gemaakt, en vervangen door de

Vandaag vormt Booischot-kerk het levendige deel van het dorp. Je vindt er voldoende kleine handelszaken

huidige neogotische Sint-Salvatorskerk. Het bakstenen meesterwerk werd in 1863 voltooid. In het interieur

bron : beeldbank kempens erfgoed

- PTArchitecten . p12 -

KERK

STATION

- PTArchitecten . p13 -

- PTArchitecten . p14 -

zijn nog enkele kunstwerken terug te vinden,

vers vlees wil van de slager, is genoodzaakt zich te

waaronder een 15tal obiits, ter nagedachtenis van de

verplaatsen naar Booischot-kerk of verder.

adellijke overledenen van Hof Ter Laken.

Het Station Booischot werd in 1864 opgericht. Met De kerk was vroeger één van de belangrijkste

de komst van het station ontwikkelde deze buurt zich

bouwwerken van het dorp. Vandaag is dat minder.

verder.

Het aantal gelovigen blijft dalen, maar het bouwwerk blijft zijn architecturale waarde behouden. Het werd

Het station ligt langs spoorlijn 16, welke Lier

eveneens geklasseerd als bouwkundig erfgoed. De

met Aarschot verbindt. Vele dokwerkers uit

kerk blijft voor het kerkdorp Booischot één van de

Booischot namen hier de trein richting Antwerpen.

meest typerende elementen. Het blijft het referentie-

Oorspronkelijk

en oriëntatiepunt van het dorp, ook al heeft het zijn

stationsgebouw. Deze is in 1973 afgebroken.

had

het

station

ook

een

oorspronkelijke functie wat verloren,.

PIJPELHEIDE

BOOISCHOT-STATION Booischot-station vormt duidelijk de appendix van

De wijk wordt opnieuw doorsneden door een lijnvormig element, nl. de Liersesteenweg.

Ten

Booischot-kerk. Naast ‘het stationneke’, een kapper

zuiden hiervan vinden we het gehucht Pijpelheide.

en een broodautomaat, vinden we er enkel woningen

Het maakt mee deel uit van deelgemeente Booischot,

terug. Wie naar de apotheek moet, of een stukje

maar maakt geen deel uit van het kerkdorp Booischot.

bron : beeldbank kempens erfgoed

- PTArchitecten . p15 -

PARELS VAN BOOISCHOT

De

geschiedenis

heeft

duidelijk

zijn

sporen

kasteeldomein Hof ter Laken. Het geklasseerd

nagelaten. Enkele opmerkelijke gebouwen zijn reeds

gebouw is een prachtig staaltje architectuur en

geĂŻnventariseerd als bouwkundig erfgoed. Ook

een trots voor Booischot. In 2005 is het eveneens

volledige straten zijn opgenomen in de lijst. Deze

beschermd als monument.

panden drukken duidelijk hun stempel op het dorp.

Tijdens de participatiemomenten was deze parel vaak het onderwerp van discussie. Bewoners hebben

KASTEEL HOF TER LAKEN

reeds wilde dromen. Met zijn omliggende bossen en

Wie aan Booischot denkt, denkt vaak aan

natuur vormt het domein een plek met uitermate veel

Hof Ter Laken https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/2546 - PTArchitecten . p16 -

Tuin achter ‘huis van de Molder

Lichtelei Tuin achter ‘huis van de Molder villa Hof ter laken

Peerdsdonkendreef

kaart werksessie 1 ‘Mooi Dorp’ - ISP

mogelijkheden. Nu het domein aangekocht is door de gemeente in samenwerking met Kempens landschap, zijn

TYPERENDE WONINGEN

de verwachtingen hoog gespannen. Natuurlijk zijn er

Naast deze grotere gehelen, zijn ook woningen en

heel wat partijen betrokken bij de herbestemming.

boerderijtjes opgenomen in de inventaris bouwkundig ergfgoed.

BROUWERIJ BOOISCHOT

Uit de participatie blijkt dat deze architectuur in

Op de hoek van de Peersdonkdreef en de Westmeerbeeksteenweg vinden we de oude brouwerij Naets, die vandaag de dag een dokterswoning

de smaak valt. Op de kaart waar bewoners hebben aangeduid welke panden ze mooi vinden, komt dit vaak overeen met een geklasseerd bouwwerk.

huisvest. Dit gebouw is opgenomen in de inventaris

van bouwkundig erfgoed.

Ook de oude brouwerij iets verder in de Dorpsstraat is geklasseerd als bouwkundig erfgoed. De brouwerij is een zeer karakteristiek gebouw. Met zijn hoogte is ze zeer zichtbaar in de skyline van Booischot.

- PTArchitecten . p17 -

TITEL

idee voor de brouwerij- Startmoment © Nick Timmermans - PTArchitecten . p18 -

- PTArchitecten . p19 -

Figuur :

Kaart aanduiding erfgoed - PTArchitecten . p20 -

Legende :

bouwkundig erfgoed bouwkundig relict

monument gesloopt/verbouwd - PTArchitecten . p21 -

schaal 1:10 000 N

100

200

300

400m

KNIPOOG NAAR HET VERLEDEN

Naast de geïnventariseerde gebouwen, zijn er ook

en een rond raam als accent worden sporadisch

veel typerende burgerwoningen. Zij dragen eveneens

waargenomen, maar duidt zeker op de aandacht voor

bij tot het karakter van het dorp.

detail en accent.

BAKSTEEN KLEURT DE STRAAT De straten van Booischot zijn gevuld met oude karaktervolle woningen met een knipoog naar het verleden. Karaktervolle huisjes uitgevoerd in

rode baksteen, ramen voorzien van boogjes, en rijkelijk gedecoreerd met groene geglazuurde stenen kleuren Booischot.

We zien dit veelal op schaal

van ééngezinswoningen, maar deze stijl werd ook

Wanneer we de kaart met het bouwkundig erfgoed, vergelijken met de panden die PTA als typerend beschouwt, zijn er toch wel grote verschillen.

Natuurlijk is het persoonlijk of je deze architectuur aantrekkelijk vindt of niet, maar door zijn prominente aanwezigheid, is het sowieso kenmerkend voor de streek. Het is dus belangrijk te evalueren welke elementen beeldbepalend zijn voor het dorp, en deze te behouden en/of versterken.

doorgetrokken in grotere projecten.

Dit type architectuur wordt verder aangevuld met oude arbeiderswoningen eveneens in rode gedecoreerde baksteen.

Afgeronde inkompartijen,

- PTArchitecten . p22 -

- PTArchitecten . p23 -

- PTArchitecten . p24 -

- PTArchitecten . p25 -

BOEREN VAN BOOISCHOT Booischot heeft een duidelijk verleden in de landbouw. In de straten van het dorp zijn nog vele restanten van de oude boerderijtjes terug te vinden.

Vooral in het deel Booischot-station komt dit terug.

De kenmerkende architectuur drukt z’n stempel op het straatbeeld.

Enkelen zijn ook opgenomen in de inventaris van het bouwkundig erfgoed, anderen zelfs geklasseerd als monument. Slechts enkelen functioneren nog als boerderij, de meeste kregen een renovatie tot woning, maar anderen zijn helaas in verval. De oplijsting in het bouwkundig erfgoed garandeert dus niet een eeuwig bestaan.

Het in kaart brengen van deze opmerkelijke panden legt meteen de link met het ontstaan van Booischot. De huisjes vinden we langs het origineel stratenpatroon van het dorp, de boerderijtjes positioneren zich in wat vroeger open velden waren.

- PTArchitecten . p26 -

- PTArchitecten . p27 -

Figuur :

Kaart met panden die beeldbepalend zijn voor Booischot - PTArchitecten . p28 -

Legende :

karaktervol pand typerende oude arbeidershuisjes

typerende bakstenen architectuur oude boerderij - PTArchitecten . p29 -

schaal 1:10 000 N

100

200

300

400m

DENSITEIT MARKEERT DORPSSTRUCTUUR

De oorspronkelijke dorpsstructuur is nog duidelijk

voor de Vlaamse dorpen. Tijdens de werksessies

aanwezig in het weefsel van Booischot. De

werd aangehaald, dat deze woonvorm kenmerkend is

ontwikkelingen startten rond de kerk, en breidden

voor een dorp. Het kan zelfs een reden zijn waarom

zich zo uit via de hoofdwegen. Rondom het station

mensen wegtrekken uit de stad en opteren voor een

gebeurde hetzelfde. Booischot breidde verder uit

grotere woning met eigen tuin in een rustige buurt.

en ontwikkelde een aantal woonwijken volgens het klassiek verkavelingsprincipe. De bebouwingsdensiteit

Vooral de woonwijken die zich ontwikkelde rond

laat, in combinatie met de architectuur,

Booischot, illustreren dit mooi. Grote percelen, met

toe de

historische ruimtelijke structuur te lezen.

een grote woning iets naar achter ingeplant, genieten van een voor-, zij- en achtertuin. De voortuin biedt

HUISJE, TUINTJE, KOTERIJ ‘Huisje, tuintje, koterij’ vormt een

typisch beeld

plaats aan een parkeerplaats, de zij-tuin vormt de verbinding tussen voor en achtertuin, en heeft vaak extra parkeermogelijkheden. Een grote tuin kan verder worden ingericht met terras, een kleine vijver,

ferraris kaart 771-1778 bron : geopunt

- PTArchitecten . p30 -

zwembad, ...

vinden. Langs de Kleine steenweg beperkt het zich vaak tot maximum 3 Ă 4 gekoppelde woningen. In

Bij de oudere bebouwing zijn de tuinen vaak nog

de dorpsstraat vinden we een densere structuur terug.

volgestouwd met restanten van serres, volières,... Hier en daar blijft een klein stukje grond nog in gebruik als moestuin. De recentere woningen kiezen voor een koterij als tuinhuis, garage, berging...

FLIRTEN MET KLEINE STEEGJES De dorpsstraat tussen het pleintje aan bakkerij De

DENSERNG LANGS DE HOOFDWEG De woonwijken in zowel Booischot-kerk als Booischot-station worden gevormd door percelen met open bebouwing. Langs de hoofdwegen is de

dageraad, en het kerkplein, is grotendeels gevormd door rijwoningen. De speelse rooilijn zorgt reeds voor een gevarieerd straatbeeld. Daarnaast worden de rijwoningen vaak gescheiden door kleine steegjes, inspringende garages, kleine tuinpadjes, ...

bebouwing iets denser ingeplant. De open bebouwing wordt gecombineerd met halfopen bebouwing. Hier en daar zijn ook een aantal rijwoningen terug te

- PTArchitecten . p31 -

at

r

Jaarm

!

arkts traat

ld ve

!

unde

at

t Rie

rstr a

stra at

nde

Ada m

!

Twa alfb

!

Sp aa

De

!

De l

!

Herm elijn

Her me

ste en

Fa

ille

st

M oe t

at

ap m es

te

_ ^

es ks rie

Ra am

be

en

ek

in

st ra at

Ra am

el

lei

Kl e

te s ou

tra

at

lei

g we

te r

Pi jp

Vi nk

at

ieb Lin

st ra

Heivelden tot aan de kruising van de Dorpsstraat met jp Pi

en

bo

g

el

er

de Hoekstraat. Het doel is meergezinswoningen te

rs tra

't K

ra a

er

lei

la

h Sc

eu ikn He

eg Begijnendijkse Voetw

Gid s en

de l

Het Mo

ders

gelegen zijn binnen een BPA of RUP.

we g

bun

het Gewestplan, met uitzondering van de delen die

Dorpsstraat, in de zone ter hoogte van woonwijk

Pijpelheide

gen

cklaan

Concreet zijn meergezinswoningen welkom in de

n

^Ne _

over de zones die als woongebied aangeduid zijn op Kapela an Fran

laa

laan

densiteit is toegelaten. Het RUP spreekt zich enkel uit

we rik

_ ^

Card ijn

RUP bakent zone’s af waar wonen met een hogere

Lee u

Heiakker

het RUP meergezinswoningen goedgekeurd. Het

Lie rs e

Go orw eg

en ss

concentreren in het kerngedeelte van het dorp. e Ba

Het RUP heeft vooral als doel te voorkomen dat

j pe Pi

a ra lst

n Li

b ie

os

n se

Blin

Booischot-Statie

nw eg

t

_ ^ de ne j en aa s tr

h Sc

ot av

a str

at

ook de woningnood waar Vlaanderen voor staat,

tee

t es

Met o.a. de betonstop in 2040 indachtig, maar

es

eln

ontsluitingsmogelijkheden te concentreren.

Kle in

r Me

Dit om verdichting nabij voorzieningen en goede

t aa str ck

verdichting in het centrum en aan de stationsomgeving.

e ro

dorpskern. Door het RUP wordt vooral ingezet op

_ ^

te maken voor appartementsgebouwen buiten de

eB sk

ééngezinswoningen worden afgebroken om plaats

ein Kl

!

Grote Heidestraat

Lis we g

lijn

h Sc

!

belangrijkste stappen hierin, werd in februari 2018

ei

!

uitbreiding van het dorp te kaderen. Als één van de

h op D

! !

De gemeente stippelde een beleid uit om de

t

ek ko

ontwikkeling/verdichting van het dorp.

e Ko

moet grondig worden nagedacht over de verdere

a str

at

In een eerste fase, zal deze verdichting zich richten op de door het RUP afgebakende zones, met aandacht voor beeldkwaliteit, identiteit en karakter van de huidige basisstructuur van de kern.

- PTArchitecten . p32 -

stra rzik at

Butsestraat nweg

i

raa

er sle

t ofs

m

th Wi

G om

chotsestee Zonders

Vijv erstr aat

Vonckxlei

t

at

c Me

ns s tr aa

a str vit

ma

e Ki

_ ^ Br oe k

t

he lba an

Boterstra

o Bo

mg

aa

Ro m

at

a str rd

at

at

ve

tra

oe

Ra ap s

er sh

m

m

W ille

erstr

Blok straa t

Maa ld

aat

p Ko

Ra am

pe

t

at tr a ns

s tr aa

om Kr

g Heistsewe kele

ve

ld

_ ^ sle i

Zwerfheide

uwh eide

La v

Str u

ide

en

de

lhe

ide

ihe ide

Iers eH eid

ikh e

Kra a

Win terh eide

Kloosterve

i esle Frek

en

Booischot

ldstraat

_ ^

at einstra

Pl _ ^

Heiv eld

Sne e

an

Bi st

nla

Bo e

Ho og

e

Heiv eld

Ter L

en

d Ou

ak e n

t rij we

stra

ho sc ar

ts

a eb

an

Kleine steenweg

aa s tr r ps Do

_ ^ at

u Bro

eA

elwe g

allen Mandp

Beu k

Kleine st

st

Lijsterlaan

Lijsterne

Elzen stra

ee nw

eg

at

rre Ka l ve

e Abe

d

l

en

we g

str a

at

Dorpsstraat

be ek

Ho ek

at lstra

basiskaart se Us

M ol

contour van het RUP

Hulshout Vo o

rtst r

aa

Peerdsdonkendreef

gemeentegrens

t

Bra nd

percelen

t

_ ^ ^ _

s tr aa

d Ou !

t straa Brand

Rietweg

!

gebouwen

Ijzere

nweg

hoogspanningsleidingen

eA

ars

cho

ba ts e

an

legende

ee

eke

cultuurhistorisch waardevol gebouw met voorwaarde

en

md

s te ek

an

rbe

neba

_ ^

bee

Ein d

stm We

Houtv en

cultuurhistorisch waardevol gebouw

en Hog

_ ^

g we

art. 1 (overdruk) verbod op meergezinswoningen

RUP meergezinswoningen

n oge

Š OMGEVING

bee

- PTArchitecten . p33 -

md

2

Ontwerpconcepten Oorspronkelijke dorpsstructuur respecteren

ontwerpconcept m.b.t. bouwprojecten

DOORDACHTE AFWEGING BIJ AFBRAAK

Heel wat (karaktervolle) gebouwen staan er vervallen

dorp geldt en in welke mate het bijdraagt aan de

bij en kunnen een grondige renovatie gebruiken.

identiteit van het dorp.

Soms is de stap naar afbraak en heropbouw snel gezet. Sommige panden hebben echter een sterke beeldbepalende waarde voor het dorp. Bij de aanvraag tot afbraak moeten enkele doordachte keuzes gemaakt worden.

DE STAAT VAN HET GEBOUW Staat de kostprijs van de renovatie in verhouding tot de meerwaarde voor het beeld en de identiteit van

Het pand kan worden geĂŤvalueerd aan de hand van enkele criteria :

het dorp. De gevel vormt de grootste parameter.

Indien gekozen wordt voor een renovatie, pleiten we dan ook voor het isoleren aan de binnenzijde van het gebouw. Als vanzelfsprekend is ook de stabiliteit van

LOCATIE VAN HET GEBOUW

het gebouw een belangrijke parameter bij de evaluatie van de staat van het gebouw.

De panden gelegen aan de oorspronkelijke structuren van het dorp dienen zoveel mogelijk behouden

DUURZAAMHEID

te worden. Deze dragen bij tot de beeldkwaliteit van de historische ruimtestructuur van het dorp.

Oorspronkelijek

panden

gelegen

in

nieuwe

ontwikkelingen worden opgeslorpt door het modern karakter van de wijk. Daar overheerst het nieuwe

In de evaluatie worden ook duurzaamheidsadpecten meegenomen, zoals betere energieprestaties bij nieuwbouw, maar ook materiaalverliezen bij afbraak.

karakter, en zijn de historische panden minder relevant.

POTENTIES VAN HET PAND ZICHTBAARHEID

De potenties van het pand worden in kaart gebracht.

Panden die een sterk gezicht bieden in het straatbeeld

mogelijkheden biedt om alternatieve woonvormen

zijn meer beeldbepalend dan gebouwen die eerder

in onder te brengen. Oude boerderijen kunnen

verdoken zijn. Hierbij kan ook de vraag gesteld

de kans bieden hierin een co-housingproject te

worden of het pand als oriĂŤntatiespunt binnen het

organiseren. Dit verkiest de voorkeur op een afbraak

Er wordt bij voorbeeld onderzocht of het pand

- PTArchitecten . p36 -

bestaande gevel

isolerende laag

nieuwe gevelafwerking

isolerende laag

bestaande gevel

Figuur: Schema isolatie langs buiten geplaatst

nieuwe binnenafwerking Figuur: Schema isolatie langs binnen geplaatst

- PTArchitecten . p37 -

RENOVATIE MET BEHOUD VAN DE BEELDKWALITEIT

RENOVATIE MET VERLIES VAN DE BEELDKWALITEIT - PTArchitecten . p38 -

en nieuwbouw van een meergezinswoning.

nieuwbouw meer bijdragen dan het behoud van het bestaande gebouw.

Een kerk kan worden omgebouwd tot een niet

oud

In de afweging is het aldus onoverkomelijk dat de

gemeentehuis of brouwershuis tot horeca, eventueel

religieuse

kwaliteit van het alternatief wordt geĂŤvalueerd.

in combinatie met wonen enz. ... .

Hierbij gaat het zowel over volume, korrel, inplanting,

Dergelijke

gemeenschapsfunctie,

initiatieven

kunnen

een

een

enorme

materialisatie, detaillering als programma.

meerwaarde bieden zowel voor de beeldkwaliteit als voor het verhogen van de dichtheid.

Er wordt ook gekeken of het nieuwbouwproject de nodige aandacht besteedt aan en inspeelt op het

WAT KOMT ER IN DE PLAATS

karakter en de identiteit van het oorspronkelijke gebouw, de site en de omgeving.

In de praktijk wordt afbraak (te) vaak geweerd uit

Het ontwerpconcept is geenszins een pleidooi voor

angst voor wat er in de plaats komt. De kwaliteit van een nieuwbouwproject is een belangrijke overweging bij het al dan niet opteren voor afbraak.

het beschermen en/of behouden van allerlei oude panden. De dorpskarakterschets wil ambitieus genoeg zijn om creativiteit toe te laten en kans te

Een nieuwbouwproject kan ook net inspelen op het karakter van het dorp en op een eigenzinnige manier beeldbepalend zijn. In sommige gevallen zal

geven aan nieuwe ontwikkelingen. Dit echter binnen een referentiekader dat in verschillende andere ontwerpconcepten is opgenomen.

Concrete richtlijn m.b.t. doordachte afweging bij afbraak : Bij de overweging een (karaktervol) pand af te breken dienen enkele criteria te worden geĂŤvalueerd : - Locatie van het gebouw - Zichtbaarheid - Staat van het gebouw - Duurzaamheid - Potenties van het pand - Wat komt er in de plaats Het is belangrijk te onderlijnen dat het ontwerpconcept niet wordt gezien als een manier om verdichting en/of verandering tegen te gaan. Het is een uitnodiging om te bekijken hoe op een duurzame manier, bestaande (karaktervolle) bebouwing kan ingezet worden om de ruimtelijke uitdagingen van de toekomst aan te gaan.

- PTArchitecten . p39 -

Figuur : Doordachte afweging bij afbraak > indicatie beeldbepalende panden - PTArchitecten . p40 -

Legende :

erfgoed

beeldbepalend pand te evalueren

beeldbepalend pand suggestie te behouden

schaal 1:10 000 N

- PTArchitecten . p41 -

100

200

300

400m

ontwerpconcept m.b.t. bouwprojecten

KERNVERSTERKING MET HOGERE DICHTHEID

Een

dorp

is

historisch

verankerd

in

zijn

Booichot is specifiek door de aanwezigheid van 2

oorspronkelijke ruimtelijke structuren. De twee

kernen. Projecten met een hogere dichtheid richten

huidige kernen vormden de basis voor verdere

zich bij voorkeur tot de omgeving rond de kerk en het

ontwikkelingen. Er zijn 2 redenen om de verdichting

station. Op die manier antwoorden ze enerzijds op

van de dorpen niet tegen te gaan :

het verdichtingsvraagstuk, maar dragen ze anderzijds

1.

ook bij aan de kernversterking van het dorp.

Een bijdrage leveren aan de uitdagingen van Vlaanderen om te beantwoorden aan

APPARTEMENTEN IN KERN

de groeiende woningvraag zonder hiervoor bijkomende onbebouwde zones aan te snijden (betonstop).

2.

De kern van het dorp te versterken waardoor het voorzieningenaanbod zal groeien hetgeen op zijn beurt een positieve invloed heeft op de woonkwaliteit en het sociaal leven in het dorp.

Het verdichten van het dorp moet wel op een

Het RUP meergezinswoningen geeft aan dat meergezinswoningen zich enkel kunnen vestigen in de dorpsstraat en rondom de stationsomgeving. Ook nieuwe handels of dienstenfuncties worden gericht in de omgeving van de kerk en aan het station.

Kernversterking breidt zich liever in de hoogte uit, dan in de breedte. Hier betreft het verdichting in zowel

doordachte manier gebeuren.

programma als bebouwing. Het ontwerpconcept

Een eerste voorwaarde voor alle soorten dorpen, is dat open

op de ruimtelijke vertaling van verdichting.

‘verhoudingen on point’ onder titel 5 gaat verder in

ruimte rond de dorpen niet verder verkaveld wordt. Want lintbebouwing en verspreide verkavelingen zorgen voor een verdere verdunning van het wonen, waardoor er te weinig

INTRODUCTIE ALTERNATIEVE WOONVORMEN IN VERKAVELING

geconcentreerde bebouwing in het centrum overblijft en de

Aanvullend, stelt de dorpskarakterschers voor om

lokale centrumfunctie ondergraven wordt. Kernversterking zet

verdichtingsstrategieën voor verkavelingen uit te

niet noodzakelijk in op een kwantitatieve groei van het dorp

werken. Hierbij wordt ook gedoeld op een verdichting

met nieuwe verkavelingen errond, maar op het versterken van

van programma zonder dat dit altijd gepaard gaat met

centraliteit, nabijheid en herkenbaarheid.

een verdichting van bebouwing.

bron : http://www.ademloos.be/nieuws/mobiliteit/red-het-dorp-stop-metverkavelen

Alternatieve woonvormen worden naar voren geschoven. We denken ook aan kangoeroewoningen,

- PTArchitecten . p42 -

en meer algemeen co-housing intiatieven. Het kan ook

bebouwing bestaat uit een gelijkvloers met dak, kan

klassieker door één open bebouwing om te vormen

onderzocht worden de vloeroppervlakte te verhogen

tot 2 halfopen bebouwingen. Deze aanpak kan een

zonder de footprint te vergroten. Ook dit wordt even

duurzame manier zijn om met deze woonwijken

aangehaald in het ontwerpconcept ‘verhoudingen on

om te gaan. Hiervoor dient echter aangetoond te

point’ onder titel 5.

worden dat bijkomende elementen als terrassen, garageboxen, parking, ... op een harmonieuze manier zijn geïntegreerd. In geen enkel geval mag deze een afbreuk doen aan de bestaande architecturale kwaliteit van het goed. Enkele strategische zone’s in de woonwijken kunnen plaats bieden aan gemeenschappelijke infrastructuur.

LINTBEBOUWING DOOFT UIT Er zijn ook zones waar noch verdichting van bouwvolume, noch verdichting van programma wenselijk is. Hier primeert de open ruimte en het landschap.

Op de ontwerpschets verdichtingsstrategie worden verkavelingen aangeduid die voor verdichting in aanmerking komen. We kunnen zelfs stellen dat gezien het zeer verkwistend ruimtegebruik, verdichting van programma hier in de toekomst wenselijk kan zijn. Hiervoor kan een verdichtingsstrategie verder worden uitgewerkt.

De kaart heeft geen juridische waarde en is niet limitatief. Het is de loutere weerslag van een eerste oppervlakkige screening die verder moet worden uitgediept.

In sommige verkavelingen, waar bijvoorbeeld de

Concrete richtlijn m.b.t. kernontwikkeling met hogere dichtheid: • Verdichting met meergezinswoningen in de vorm van appartementen vinden hun plaats in de 2 kernen van Booischot en aan de stationsomgeving. Een verdichting van programma kan hier gepaard gaan met een verdichting van bebouwing.(cfr. RUP meergezinswoningen) • In sommige verkavelingen is een verdichting van programma mogelijk en dient dit verder onderzocht te worden. Deze vertrekt in principe van de bestaande bebouwing maar herziet het programma. Het maximaliseren van de vloeroppervlakte zonder het verhogen van de footprint kan in sommige gevallen in overweging worden genomen. Een gebiedsspecifieke aanpak dient hiervoor te worden uitgewerkt. Bijkomende elementen als terassen, garages, ... dienen harmonieus geïntegreerd te worden.

• In de lintbebouwing wordt geen verdichting toegelaten.

- PTArchitecten . p43 -

Figuur : Ontwerpschets verdichtingsstrategie - PTArchitecten . p44 -

Legende :

kern van Booischot verkavelingen verdichten in programma met gebiedsspecifieke aanpak (in onderzoek) - PTArchitecten . p45 -

schaal 1:10 000 N

100

200

300

400m

- PTArchitecten . p46 -

bron : google - PTArchitecten . p47 -

3

Acties

actie

KERK MET TOEKOMST

WIE Gemeente Heist-op-den-Berg i.s.m. een studiebureau

WAT De kerk heeft lang een religieuze functie gekend.

Uitwerken van potentiële scenario’s voor de

Deze is steeds meer aan het verdwijnen. Toch blijft

herbestemming/inrichting van de kerk en kerkplein

de kerk het meest typerende gebouw van het dorp.

WAAR

Het is het referentiepunt en nog steeds het hart van

Kerk en kerkplein

het centrum.

Met het parochiekerkenplan van Heist-op-denBerg werd reeds een eerste stap gezet richting herbestemming of

gedeeld gebruik van deze

ruimte. Een uitgebreide beschrijving van de kerk

HOE Dit kan door deelname aan ‘begeleiding bij her- of nevenbestemming van parochiekerken’ van de Vlaams Bouwmeester, indien een 6e oproep wordt gelanceerd.

legde de potenties van het bouwwerk bloot. In het parochiekerkenplan wordt de optie overwogen om de

WANNEER

kerk in te richten als muziek- of tekenacademie. Deze

De voorbereiding kan worden opgestart.

studie geeft het startschot aan een verder proces.

BUDGET Vanuit de dorpskarakterschets willen we benadrukken

studiebudget oproep Vlaams bouwmeester

dat de herbestemming van de kerk in relatie tot het

€ 1.500 voor de begeleiding van het project +

kerkplein moet worden bekeken.

€ 14.000, €18.000 of € 22.000 ( afhankelijk van de aard van de opdracht ) In vele gevallen is dit haalbaarheidsonderzoek subsidieerbaar door Agentschap Onroerend Erfgoed en Binnenlands Bestuur.

- PTArchitecten . p50 -

bron : https://www.vlaamsbouwmeester.be/nl/kerken

bron :http://www.reliwiki.nl/images/e/e0/Herbestemming_ wonen_werken-project-23-Herbestemming_kerk_tot_woning-04.jpg

bron : https://www.vlaamsbouwmeester.be/nl/kerken

bron : www.skatehalarnhem.nl - PTArchitecten . p51 -

actie

TOEKOMST KERKPLEIN

De kerk in combinatie met het kerkplein kan

WIE

met een nieuwe functie al dan niet spontaan volk

Gemeente Heist-op-den-Berg

aantrekken. Op die manier gaat het functioneren als

i.s.m. een studiebureau

ontmoetingsplek voor het dorp. De heraanleg van het plein dient steeds te worden bekeken in relatie met de kerk zelf.

WAT

De randen van het kerkplein dragen eveneens bij tot het activeren van de plek. Het is zeker interessant

Uitwerken van potentiële scenario’s voor de herbestemming/inrichting van de kerk en kerkplein

hierbij te onderzoeken of synergieën met de school en/of de parochiezaal mogelijk zijn.

WAAR Kerk en kerkplein

Met betrekking tot het reactiveren van het kerkplein is het belangrijk dat het plein wordt gezien als verbindend open ruimte weefsel tussen de Netevallei

HOE

over domein Hof ter Laken en het centrum van

Pop-up ontmoetingsplek als testcase voor de slaagkans van het project

Booischot.

Als testcase kan een pop-up ontmoetingsplek ontworpen worden. Enkele parkeerplaatsen op het kerkplein worden overgenomen door een groene plek

WANNEER De voorbereiding kan worden opgestart.

die inzet op het spontaan ontmoeten. Indien deze pop-up lijkt aan te slaan, kan dit meegenomen worden bij een definitieve heraanleg van het kerkplein.

BUDGET € 5.000

- PTArchitecten . p52 -

Werksessie 4

bron : https://vegalandskab.dk/projekter/instant-city-life/ bron : http://livedan330.com/2013/09/10/pop-up-parks/

bron : https://www.architectuurhaarlem.nl/activiteit/van-poort-tot-poortmanifestatie-over-de-amsterdam-haarlem

bron : http://livedan330.com/2013/09/10/pop-up-parks/

- PTArchitecten . p53 -

actie

STATIONSPLEIN ALS VOLWAARDIGE PUBLIEKE RUIMTE

WIE Gemeente Heist - op - den - Berg

De kerk en daarna ook het station vormen de

WAT

twee originele polen waarrond Booischot zich

Stationsomgeving transformeren tot volwaardige

ontwikkelde. Het station ligt er echter verlaten bij en

publieke ruimte

is hoofdzakelijk gevormd uit parking, en dit aan beide kanten van de sporen.

WAAR De parking ten westen van de sporen

Het stationsplein bezit nochtans de potenties om uit te groeien tot een volwaardige publieke ruimte. Ze vormt een knooppunt door de aanwezigheid van het station, en ze kan geactiveerd worden door de nu al aanwezige horeca.

HOE Bij heraanleg inzetten op de publieke meerwaarde van de ruimte. Bij een grootschalige ontwikkeling

Bij een heraanleg van het stationsplein moet deze

in de stationsomgeving overwegen de heraanleg als

plek zich ontwikkelen tot een volwaardige publieke

stedenbouwkundige last op te leggen.

ruimte. Het kan interessant zijn de aanwezige parking te concentreren aan 1 zijde van de sporen, terwijl de andere zijde plaats kan bieden voor een ontmoetingsplek voor zowel jong als oud.

Bij de ontwikkeling van een project voor de heraanleg moet verder worden bekeken of deze publieke ruimte neutraal of eerder doelgroepericht moet worden ingericht.

WANNEER In relatie tot een verdichting van de stationsomgeving.

BUDGET Oppervlakte: 5.700 m2 Eenheidsprijs: 200,00 €/m2 Bouwkost incl BTW : 1.379.400,00 € Erelonen incl BTW: 206.910,00 € Kost van de actie: € 1.586.310,00 €

- PTArchitecten . p54 -

(bron : https://www.pinterest.com/pin/560838959828856090/)

Funkia Landskapsarkitektur - The Square of Jan Stenbeck

STGK inc. - Sakonyama

(bron : https://www.world-architects.com/)

(bron : https://stgk.jp/EN/projects/)

STGK inc. - Grand Mall Park

- PTArchitecten . p55 -

(bron : https://stgk.jp/EN/projects/gmp/)

Land bouw

- PTArchitecten . p56 -

groen dorp met grijs hart - PTArchitecten . p57 -

1

Analyse

Landelijk karakter van het kerkdorp

DORPSKERN ZONDER GROENE CONNECTIE

GROENE OASES BUITEN DE KERN

van rust. Het is sinds 2012 eveneens opgenomen als

landschapsatlasrelict.

Booischot is en blijft een landelijke gemeente.

Naast de vele weides en open velden heeft ze ook

Daarnaast heeft Booischot ook enkele plekken met

kwalitatieve groene recreatieruimte.

veel potentie. Het domein Hof Ter Laken heeft hoge

De vallei van de Grote Nete vormt momenteel de plek

verwachtingen. Een groot bos omringt het volledige

bij uitstek om te gaan wandelen of even uit te waaien.

kasteeldomein. De Hofdreef vertrekt niet ver van het

Het natuurgebied strekt zich ver uit en biedt een oase

kerkplein en leidt je naar deze feeĂŤrieke plek.

https://www.geocaching.com/geocache/GC2WW6C_vallei-van-de-grote-nete?guid=0eadb174-a6d9-4b9a-8b93-ce24b8866d16

- PTArchitecten . p60 -

Ook de tuin van het huis van voormalige burgemeester

Booischot de dorpkern niet binnen. Op het kerkplein

De Molder zien veel bewoners als een groene long

is nauwelijks een blik te werpen op het platteland. Het

in het dorp. Deze is echter privĂŠ-eigendom, en niet

zicht beperkt zich tot een perspectief op de N15, en

toegankelijk voor de dorpsbewoners.

in de straat Ter Laken. De groene weide tegenover de basisschool is de enige overgebleven link met het

Naast het recreatief groen dragen de vele velden en

landelijk karakter van Booischot.

bossen eveneens bij tot het landelijke karakter van het dorp. Percelen bestemd met woningen worden

De omgeving rond Booischot-station voelt wel nog

afgewisseld met open landschap met hier en daar een

zeer landelijk aan. De open spoorweg is hier een

oude boerderij.

belangrijke factor voor. Het creĂŤert een open en ver zicht, met veel toegang tot groen. Het versteende parkeeroppervlak biedt potentieel voor meer groene

GROEN DRINGT KERN NIET BINNEN

connectie.

Ondanks het algemene groene en open karakter van het dorp, voelt het centrum versteend aan. De kerk vormt het hart van het dorp. Anders dan in andere gemeentes dringt het groene landschap in

- PTArchitecten . p61 -

- PTArchitecten . p62 -

- PTArchitecten . p63 -

LANDELIJKE DOORZICHTEN

Op het kerkplein missen we een connectie met het

In de residentiĂŤle wijken vinden we eveneens open

omliggende platteland, maar in omgekeerde richting

zichten terug. Daar waar woonwijken de rand vormen

zijn wel nog verschillende linken. Uit sommige

van het dorp, worden ze omringd door open velden.

standpunten piept de kerktoren boven het groen uit. Aangezien de kerk vaak als referentiepunt wordt

De afwisseling van woningen met hier en daar een

ervaren, hebben deze zichten zeker hun waarde.

zicht op open ruimte zijn zeer typerend voor elk kerkdorp.

Ook het zicht over de open velden komt regelmatig voor. De Dorpsstraat, die doorspekt is met kleine steegjes, biedt hier en daar een zicht op het omliggende platteland. Ook de openheid recht over de

school draagt bij tot het groene karakter van het dorp.

- PTArchitecten . p64 -

- PTArchitecten . p65 -

Figuur : Kaart aanduiding doorzichten - PTArchitecten . p66 -

Dit terrein is de enige groene connectie in de dorpskern

Legende :

Open doorzicht

schaal 1:10 000

Zicht op de kerk N - PTArchitecten . p67 -

100

200

300

400m

VERSTEEND PUBLIEK DOMEIN

PLEINTJES ZIJN PARKING

BUITEN KERN GEEN STOEPEN

Het gebrek aan groene zichten, in combinatie met de

Buiten de kern lijkt het vaak dat de perceelsgrenzen

zeer minerale aanleg van het publiek domein geeft het

tot aan de boordsteen lopen. De bebouwingen zijn

dorpscentrum een zeer versteend gevoel.

veel dieper ingeplant en voorzien van een voortuin met oprit voor parking. De verhardingen per

Er zijn 3 kleinere pleintjes die deel uitmaken van de

perceel wordt doorgetrokken tot aan de straat. De

publieke riumte :

verschillende verhardingen markeren zo mooi de

•

het voormalige voorplein van de kerk,

•

het plein aan de parochiezaal

•

het pleintje aan de bakkerij Dageraad.

perceelsgrenzen.

Dit is een typerend beeld dat in de nieuwere woonwijken van Booischot vaak terugkomt.

Alle 3 zijn ze ingericht als parking. De paar boompjes die er staan compenseren het grote verharde oppervlak niet.

Het dorpsplein is eveneens meer parking dan plein.

Opnieuw zijn een aantal boompjes aangeplant, maar deze zijn niet in verhouding tot de versteende ondergrond. In het winterseizoen staan de bomen niet in bloei, waardoor het nog grijzer aanvoelt.

- PTArchitecten . p68 -

- PTArchitecten . p69 -

Figuur :

Kaart parkeerplaatsen centrum - PTArchitecten . p70 -

Legende :

schaal 1:4000

Parkeerplaats N - PTArchitecten . p71 -

40

80

120

160m

- PTArchitecten . p72 -

- PTArchitecten . p73 -

‘ONDERHOUDSVRIENDELIJKE’ VOORTUINEN

KONING KIEZEL

grijze steentjes. Sommigen proberen het oppervlak nog te versieren met hier een daar een beeldje of een

Tijdens een eerste wandeling door Booischot, sprong

plant, maar de grijze toon is gezet. Het betreft geen

de hoeveelheid kiezels meteen in het oog. Een tweede

opgelegde regel of stedenbouwkundig voorschrift.

wandeling legde alleen maar meer kiezeloppervlakken

Mensen kiezen ervoor hun oprit en voortuin in

bloot. Bij een derde blik kon je er niet meer onderuit.

te richten met de grijze steentjes, allicht omdat het

Booischot ligt overvol kiezel.

onderhoudsvriendelijk is.

Veelal wordt het gebruik als oprit om de auto op

Opmerkelijk is dat de sociale woningen wel zijn

te parkeren. In andere gevallen wordt de kiezel

voorzien van een grote groene voortuin.

doorgetrokken, en zien we een volledige voortuin in

- PTArchitecten . p74 -

- PTArchitecten . p75 -

- PTArchitecten . p76 -

- PTArchitecten . p77 -

- PTArchitecten . p78 -

GROENE VOORTUINEN GEVEN ADEMRUIMTE Natuurlijk zijn er in Booischot ook heel wat inwoners die wel hun eigen stukje groen inplanten.

In sommige voortuinen zien we oppervlakken kiezel gecombineerd met netjes aangelegde bloemperkjes.

Anderen kiezen voor een eerder verwilderde voortuin vol grote planten en struiken. Hoe dan ook, deze voortuinen geven een groene toets aan de straten. De straat is veelal een grijze asfalt strook, maar door het omliggend groen kan deze een volledig ander uitzicht krijgen.

In de nieuwe woonwijken is de voortuin wel zeer beeldbepalend voor het groen karakter.

Tijdens de werksessie wees men op het feit dat verharde voortuinen parking aanbieden, en deze dus in min gerekend kunnen worden op het openbaar domein.

Het wordt dus zoeken naar een evenwicht tussen gebruiksgemak en opfleuren van het straatbeeld.

- PTArchitecten . p79 -

2

Ontwerpconcepten Landelijk karakter koesteren

ontwerpconcept m.b.t. bouwprojecten

ZICHT, LICHT EN DOORGANG STIMULEREN

De aanwezige doorzichten zijn belangrijk voor het

Bij de inplanting van nieuwe gebouwen of uitbreiding van

landelijk karakter van het dorp. De dorpsstraat wordt

bestaande bebouwing vormt het behoud van zichten

gevormd door een reeks kieren en spleten die een blik

naar de open ruimte enerzijds en op de kerktoren

werpen op het achterliggende landschap. Deze zijn

anderzijds,

beeldbepalend voor de Dorpsstraat. Ze geven het

inplanting, maar ook de hoogte van bouwprojecten

gevoel van connectie mee. Het idee niet opgesloten

worden hieraan getoetst.

een

belangrijk

aandachtspunt.

De

te zijn binnen de wanden van het dorp. Ook brengen ze licht het dorp binnen. Vaak leiden de steegjes naar

Dit hoeft niet steeds een volledig bouwverbod te

achterliggende huizen die resteren uit een vroeger

betekenen. De zichten kunnen ook worden bestendigd

tijdperk.

door een intelligente ontwerp. Mogelijkheden om om te gaan met bouwhoogte, inplanting, ... :

Omgekeerd vinden we deze relatie ook terug. Vanuit

. een schuine zijgevel richt het perspectief

sommige punten in het dorp piept de kerktoren

. een bouwlaag meer maar een smaller volume

boven het landschap uit. De kerk vormt nog steeds

. assymetrische inplanting op perceel

het algemeen referentiepunt van een dorp. Deze

. aangepaste dakvorm

zichten zijn wel degelijk van een bepaalde waarde en

. geen carport of tuinhuis naast de woning

zijn dus zeker te bewaren.

. ...

- PTArchitecten . p82 -

kleinere footprint > hoger gebouw

grotere footprint > lager gebouw

doorzicht blijft bewaard

doorzicht wordt geblokkeerd

Concrete richtlijnen m.b.t. stimuleren van zicht, licht en doorgang : Voor een project gelegen op een secundaire zichtas (zie kaart op volgende bladzijde) behoud of versterkt het ontwerp van een nieuwbouw of verbouwing de visuele verbinding.

In ruil voor een open zicht kan in uitzonderlijke gevallen, hoger gebouwd worden mits een kleinere footprint. Ook dakvormen of bouwlijnen kunnen worden aangepast, natuurlijk steeds zonder dat dit de goede ruimtelijke ordening in het gedrang brengt.

Voor een project gelegen op een primaire zichtas geldt hetzelfde als hierboven maar is het behoud van de zichtas primordiaal. Indien dit niet mogelijk is mits de realisatie van een project, wordt overwogen het perceel niet langer als bouwgrond te bestempelen.

- PTArchitecten . p83 -

Figuur : kaart met primaire en secundaire zichtassen - PTArchitecten . p84 -

Legende :

Primaire zichtas

schaal 1:10 000

Secundaire zichtas N - PTArchitecten . p85 -

100

200

300

400m

Gafpa - Haasrode bron : http://www.gafpa.net/project/g1106-2/

Atelier Tom Van Hee bron :https://www.dezeen.com/2016/08/19/atelier-tom-vanhee-architectsgabled-wooden-extension-refurbished-brick-farmhouse-aartrijke-belgium/

- PTArchitecten . p86 -

bron : http://officekgdvs.com/projects/#office-39

bron : http://www.gafpa.net/project/g1106-2/

bron : http://www.stephanebeel.com/selected-works.html

- PTArchitecten . p87 -

ontwerpconcept m.b.t. bouwprojecten

ONTKIEZELEN

Momenteel is ongeveer 70% van de Booischotse voortuinen en ‘voetpaden’ aangelegd met kiezels.

. perceelsbreedte < 6 m :

Deze

-> breedte strook verharding : maximaal 3 m

gemakkelijke

en

onderhoudsvriendelijke

oplossing is zeer populair bij de inwoners van

. 6m < perceelsbreedte < 12 m :

Booischot. Het feit dat de kiezeloppervlakte kan

-> breedte strook verharding : maximaal de helft van

worden ingezet als parking, wordt dan weer gezien

de perceelsbreedte

als voordeel.

. 12m < perceelsbreedte : -> breedte strook verharding : maximaal 6 m

Het ontwerpconcept zoekt een evenwicht tussen het verharden van de voortuin als parking enerzijds

Hiermee kan je stellen dat de verharding wordt beperkt

en groenaanleg er bevordering van het straatbeeld

tot het voorzien van één of twee parkeerplaatsen, en

anderzijds. Hiervoor wordt een opdeling gemaakt

een doorgang naar de voordeur.

i.f.v. de perceelsbreedte gemeten op de rooilijn. Het volgende principe wordt gehanteerd om de maximaal

Om de strook tussen straat en perceelsgrens

verharde oppevlakte te bepalen. Hierbij wordt de

te ‘ontkiezelen’ wordt verder nog een ander

maximale breedte van een strook verharding tussen de

ontwerpconcept naar voren geschoven

rooilijn en de gevel bepaald i.f.v. de perceelsbreedte :

zwakke weggebruiker’.

L < 6m max 3m

6m < L < 12m max L/2

L > 12 m max 6m

- PTAarchitecten . p88 -

‘welkom

GOEDE RATIO GROEN - VERHARD

SLECHTE RATIO GROEN - VERHARD

Concrete richtlijnen m.b.t. ontkiezelen voortuinen : De maximaal verharde oppevlakte van de voortuin wordt bepaald i.f.v. de perceelsbreedte gemeten op de rooilijn. Hierbij wordt de maximale breedte van een strook verharding tussen de rooilijn en de gevel als volgt bepaald : . de perceelsbreedte op de rooilijn smaller dan 6 m : de breedte van de strook verharding in de voortuin is maximaal 3 m . de perceelsbreedte op de rooilijn tussen 6m en 12 m : de breedte van de strook verharding is maximaal 1/2 van de perceelsbreedte . de perceelsbreedte op de rooilijn breder dan 12m : de breedte van de strook verharding is maximaal 6 m Het overige deel van de voortuin wordt voorzien in een groenaanleg.

- PTAarchitecten . p89 -

ontwerpconcept voor (her)inrichtigng openbare ruimte

GROEN MET MAATJE MEER

De groenelementen die we terugvinden in de publieke

makkelijker te integreren zonder dat hiervoor een

ruimte van Booischot beperken zich tot de klassieke

volledige heraanleg noodzakelijk is. Ze vergen minder

laanbeplanting. Ze volgen het ritme van de straat,

onderhoud dan een plein vol bomen of bloemvakken.

maar compenseren niet het verharde grijze oppervlak van de pleinaanleg.

Ook de stam van een boom heeft zijn effect.

Het ontwerpconcept handelt over het injecteren

groen dan enkelstammige.

Meerstammige bomen creëren op ooghoogte meer

van groen in het publiek domein. Aan de N15 moeten we rekening houden met de wetgeving rond laanbeplanting. Op de publieke pleinen is er meer

Bij de keuze van bomen en planten wordt best rekening gehouden met de seizoenen. Bij de

vrijheid.

inrichtingen van publieke ruimte gaat de keuze uit

Het ontwerpconcept opteert voor groot en kwalitatief

verschillende seizoenen in bloei staan.

naar een combinatie van planten en struiken die in

groen, eerder dan kleine groene interventies. Één boom van opmerkelijke omvang kan een volledig plein sieren. Een solitaire boom in combinatie met bijvoorbeeld een bank, creëert een mooi beeld en tegelijk een ontmoetingsplek en speelaanleiding.

Bovendien

zijn

punctuele

groeninterventies

Het aanplanten van boomspiegels langs de N15 staat op de planning van de gemeente. Bomen met onderhoudsvriendelijke

groene

voeten

hebben

ondanks hun kleine oppervlakte een groot effect op de groene draad doorheen de straat.

Concrete richtlijnen m.b.t. groen met maatje meer • Bij de (her)aanleg van publieke ruimte wordt geopteerd voor groot en kwalitatief groen.

• Bij de planten/bomen keuze wordt aandacht besteed aan het effect op ooghoogte.

• Indien mogelijk wordt een aanplanting gecombineerd met een aanleiding voor spel en/of ontmoeting.

- PTArchitecten . p90 -

Square Bolivar in Parijs https://www.openbaargroen.be/het-bomenplan-de-juiste-boom-op-de-juisteplaats

https://www.mundotkm.com

CMG landscape architecture - mint plaza

Place Vieille Halle aux Bles https://www.tripadvisor.co.za/LocationPhotoDirectLink-g188644d2091077-i32358384-Bed_and_Breakfast_Taptoe-Brussels.html

- PTArchitecten . p91 -

3

Acties

Oorspronkelijke dorpsstructuur doen opleven

actie

VERGROEN JE (VOOR)TUIN

WIE

Tijdens het participatietraject kwam aan bod dat heel

Gemeente Heist - op - den - Berg

wat inwoners zich storen aan het grijs karakter van

in samenwerking met de lokale boom- en

de straten. Deze actie zet in op een samenwerking

plantenkwekers en de bewoners.

tussen de bewoners en de Gemeente om de straten te vergroenen en op die manier te werken aan de beelden woonkwaliteit in Booischot.

WAT

Deze actie bestaat in het verder doortrekken van het reeds opgestarte project â&#x20AC;&#x2DC;Vergroen je voortuinâ&#x20AC;&#x2122;. Dit project werd door de Gemeente Heist-op-den-Berg in samenwerking met Innovatiesteunpunt ontwikkeld, en is initieel opgestart in de Heistse Moerenloop- en

Het vergroenen van de straten begint in de voortuin. De inwoners worden gesensibiliseerd en geresponsabiliseerd om samen te werken aan aangenamere woonstraten. Het is belangrijk dat iedereen daarin zijn verantwoordelijkheid opneemt.

Kriekenstraat.

Het initiatief heeft als doel de voortuinen in de straten van Heist-op-den-Berg een groene toets te geven. Op

WAAR Straten en percelen waar er voortuinen zijn.

lange termijn willen ze dit doortrekken in de volledige

HOE

gemeente. Momenteel nemen voortuinen in kiezels

De actie op een actieve manier meer bekendheid

de bovenhand. Deze actie tracht stap voor stap bij te

geven bij de inwoners van Booischot. De aanpak

dragen aan groen in het straatbeeld.

en strategie voor dit project dit verder te worden uitgewerkt.

Het project zit reeds in de startblokken, maar wil graag verder groeien en meer bekendheid krijgen in de gemeente en zijn kerkdorpen. Concreet stelde de

WANNEER

gemeente afgelopen jaar al een aanbod planten ter

Reeds lopend

beschikking aan een zeer zachte prijs.

Dit concept zal in de toekomst nog verder bekeken en uitgewerkt worden eventueel in samenwerking met alle lokale boom- en plantenkwekers.

BUDGET Afhankelijk van het succes van de actie en de evaluatie van het huidige project

- PTArchitecten . p94 -

Project ‘vergroen je voortuin’

© Innovatiesteunpunt ism Gemeente Heist-op-den-Berg

- PTArchitecten . p95 -

Aan de voet van de kerk

- PTArchitecten . p96 -

speels en sportief, maar minder spontaan - PTArchitecten . p97 -

1

Analyse Sociale cohesie in het dorp

ACTIEVE JONGE BEVOLKING

SPORTIEF BOOISCHOT

Naast sportcentrum De Lichten heb je ook nog de

voetbalclub die actief is in het dorp. Eveneens een plek Eén van de grote troeven van het dorp is het kwalitatief

waar jongeren hun ei kwijt kunnen.

sportaanbod. Sportcentra ‘De Lichten’ vormt de plek bij uitstek om je fysiek te kunnen uitleven. Jongeren

ACTIEVE JEUGBEWEGING

komen van ver om hier te sporten. Met deze plek is Booischot zeker en vast een ontmoetingsplek rijker.

Door in te zetten op optimalisatie en renovatie van het complex zal het nog meer potentie bieden.

Naast het sportaanbod heeft Booischot eveneens een zeer actieve chirovereniging. Elke zondagmiddag

https://chirobooischot.wixsite.com/ - PTArchitecten . p100 -

staan de Booischotse jongeren paraat om de

Zowel bij de huidige freneitschool De Triangel, als bij

chiroleden een middag vol spel en plezier te bezorgen.

de vrije basisschool ontbreekt een basisinfrastructuur

Ook organiseren ze hun jaarlijks feestweekend, met

als onmoetingsplek. Dat is jammer, de schoolpoort

animatie voor jong en oud. Ze verhuren hun lokalen en

brengt sowieso al veel mensen samen. Een potentiële

terrein per dag of per weekend aan geïnteresseerden

plek dus om het ontmoeten te stimuleren.

die een verjaardagsfeestje of iets dergelijks willen organiseren. Tijdens de zomer verhuren ze eveneens

SPECIFIEK AANBOD

hun lokalen en terrein als kampplaats, waardoor ook andere verenigingen Booischot leren kennen.

Voor kinderen die niet geïnteresseerd zijn in sport of jeugdbeweging blijft er niet veel over. Ook kinderen

BASISSCHOOL

die leven in een gezin met gescheiden ouders zijn

Ook de basisschool vormt voor de kinderen van Booischot een plek waar ze hun vriendjes en vriendinnetjes terug kunnen zien. Je zou denken dat ook de ouders hier hun dagelijks babbeltje kunnen slaan met de andere ouders. Uit de werksessie bleek echter dat velen in de auto blijven zitten, en bezig zijn

vaak op en af in het dorp, en niet actief in het verenigingsleven. Voor hen zijn er alternatieven in de naburige dorpen.

Uit de werksessies kwam een warme oproep om bij toekomstige projecten hier ook aandacht aan te geven.

met hun smartphone.

- PTArchitecten . p101 -

WEINIG PLAATS VOOR SPONTANE ONTMOETING

VOLDOENDE OPEN RUIMTE

Vroeger was de kerk het hart van het dorp. Het kerkplein was een bruisende ontmoetingsplek voor

In de dorpskern vinden we 3 open ruimtes terug. Twee

de burgers. Een bewoner vertelde dat het plein aan de

aan het kerkplein, en een derde bij bakkerij Dageraad.

parochiezaal vroeger een basketbalveldje was.

Rondom het station is eveneens wat publieke ruimte beschikbaar. Theoretisch gezien volstaat deze

Vandaag is het kerkplein niet meer dan een parking.

publieke ruimte in verhouding tot de grootte van

Het is geen ruimte die uitnodigt om gezellig samen te

het dorp. Helaas zijn elk van bovenstaande plekken

komen. De ruimte is er, maar de inrichting moedigt

ingericht op maat van de auto.

niet aan om hier lang te vertoeven. Het zijn eerder zoneâ&#x20AC;&#x2122;s voor passage. Op weg vlug even de auto

bron : beeldbank kempens erfgoed

- PTArchitecten . p102 -

participatie werksessie 1 - ISP

- PTArchitecten . p103 -

parkeren, een brood gaan halen, en terug vertrekken.

De stationsbuurt heeft zich volledig ontwikkeld tot woonwijk, maar nergens is een klein speeltuintje of

SLECHTS EEN KAAL BANKJE

iets dergelijks aangelegd. Kindjes spelen enkel in de tuin.

In het openbaar domein kunnen we het aantal

bankjes op 2 handen tellen. Op het kerkplein vind je er twee terug, op het voorplein van de kerk 3, op het dorpsplein kan je even gaan zitten naast de bushaltes, op de hoek van de N15 met de Oud-Aarschotsebaan vinden we een laatste terug.

De bankjes die er staan zijn vaak heel kaal aangekleed

en weinig aantrekkelijk.

De open ruimte in de stationsomgeving is volledig ingericht als parking. Er is welgeteld 1 bankje terug te vinden. Naast de open ruimte rondom het station, is verder geen publieke ruimte terug te vinden.

- PTArchitecten . p104 -

Tijdens werksessie 2 werd de bewoners gevraagd

Tijdens een eerste werksessie gaven de dorpsbewoners

om activiteiten te linken aan locaties. De populairste

aan dat de krantenwinkel eveneens als een aangename

locatie voor ‘bijpraten/afspreken met vrienden’ bleek

plek wordt ervaren. Doordat men hier een koffie kan

nog steeds thuis te zijn.

drinken, blijven sommigen vaak nog een praatje slaan.

Ook de uitbaters van ‘t stationneke zorgen voor leven

GEËNGAGEERDE BURGERS

in de brouwerij. Zij organiseren dikwijls evenementen

De publieke ruimte is wat kaal en mist inrichting.

Toch

proberen

enkele

geëngageerde

voor hun mede dorpsbewoners.

burgers

ontmoetingsplekjes te creëren voor een conviviale sfeer in het dorp.

De ‘babbelbank’ in de Heivelden was een initiatief uit de buurt, en wordt bijzonder positief onthaald.

HEIST-OP-DEN-BERG - In de wijk Heivelden in Booischot is een houten zitbank met een bijzonder verhaal neergepoot. Om zijn buren weer meer sociaal contact te laten hebben, droomde wijlen Jan Pauwels ervan om een babbelbank te plaatsen. Maar hij werd ziek en stierf een dag voor zijn pensioen. Zijn buren verwezenlijkten nu toch zijn droom. bron : Gazet van Antwerpen, 24 september 2015 - PTArchitecten . p105 -

Figuur : Kaart aanduiding bankjes - PTArchitecten . p106 -

Legende :

schaal 1:10 000

Bankje N - PTArchitecten . p107 -

100

200

300

400m

PUBLIEKE RUIMTE ZONDER ACTIVITEIT

Het ontbreken van aanleidingen voor spontane

passage. Elke donderdagochtend installeert zich een

ontmoeting en een gebrek aan activering van de

viskraam op het dorpsplein. Bewoners merken op

open ruimte, nodigt niet uit te vertoeven op de

dat wanneer het viskraam op het dorpsplein staat, dit

verschillende pleinen. De publieke ruimte mist elke

voor sociaal contact zorgt.

vorm van activatie maar beperkt zich vaak tot de parkeerfunctie.

Het kerkplein wordt omringd met iet-wat iconische gebouwen. Onder andere de parochiezaal en het

Rondom het dorpsplein zijn vooral woningen terug

oud gemeentehuis omkaderen het plein. Hier zijn

te vinden. Bakerij Dageraad zorgt voor een dagelijkse

ook enkele handelszaken terug te vinden. De frituur

idee voor het kerkplein - Startmoment Š Nick Timmermans - PTArchitecten . p108 -

- PTArchitecten . p109 -

op het pleintje is misschien klein, maar toch een

een evenement dat veel Booischotnaren aantrok. Er

belangrijk element dat het plein enigzins activeert.

heerste een gezellige drukte. Helaas is deze kermis de

Het plein bezit reeds potentieel voor het creëren van

laatste jaren niet meer teruggekeerd naar het dorp.

een aangename groene ontmoetingsplek.

Het voorzien van nieuwe infrastructuur voor horeca

Tijdens de werksessies kwam het idee van een pop-

en/of publieke functies is relatief gemakkelijk. Het

up ontmoetingsplaats tegenover de parochiezaal

zoeken naar uitbaters heb je minder in de hand. Het

naar voor. Een strategisch uitgewerkt concept met

zal dan ook cruciaal zijn in te zetten op hetgeen reeds

aandacht voor groen en sfeer wordt onderschreven.

aanwezig is.

Deze is dan ook in een vorig hoofdstuk opgenomen Voor velen is Hof

als actie.

ter Laken de toekomstige

ontmoetingsplaats van het dorp.

De bewoners

De aanwezigheid van horeca of andere functies kan

zien het als de plek bij uitstek om samen te komen,

de perceptie van een open ruimte enorm veranderen.

familiefeesten te organiseren, een zondagmiddag

De omgeving rond het station van Booischot heeft

te vertoeven met de kinderen, .... Nu het domein

hier al een stapje voor. Met ‘het stationneke’ , de

in handen is van de gemeente in samenwerking

frituur spoor11 op de hoek, en het oud café Hof ter

met Kempens landschap, zijn de verwachtingen

Laken bezit deze publieke ruimte potentieel.

hoog. Het wordt een zoektocht naar een synergie van de erfgoedwaarde van zowel de gebouwen als

Uit de werksessies kwam naar voor dat het stationsplein

het landschap. Er moet echter rekening gehouden

vroeger ‘the place to be’ was voor een potje petanque

worden dat nog enkele partners betrokken zullen zijn

of teppe schieten. Ook de kermis was vroeger zeer

bij het project.

populair. Het stationsplein werd omgevormd tot - PTArchitecten . p110 -

Kermis Booischot station 2008 http://www.deca-dance.be/Kermisfotograaf/reportagesdir/aug2008/Booischot/rep2008-594.html

- PTArchitecten . p111 -

Moodboard kerkomgeving werksessie 2

- PTArchitecten . p112 -

- PTArchitecten . p113 -

2

Ontwerpconcepten Ontmoeting faciliteren

ontwerpconcept m.b.t. publieke ruimte

SPORT & SPEL VOOR BOOISCHOT

Heist-op-den-Berg heeft een netwerk van kerkdorpen.

sporten, wil ze ook inzetten op het uitbouwen van

Het is evident dat deze elke hun kernactiviteiten

een spontane sport-en spelbeleving.

hebben. Het is niet nodig om voor elk dorpje een volledig en divers voorzieningenaanbod uit te

De aanwezige publieke ruimte in een dorp is vaak

bouwen. Elk dorp kan een bepaald accent leggen,

eerder neutraal ingericht. Zowel het kerk- als

waardoor mensen net aangetrokken worden om naar

dorpsplein wil geen specifieke doelgroep aanspreken,

het dorp te komen.

maar toegankelijk zijn voor alle bewoners van het dorp.

Booischot heeft de infrastructuur voor handen om zich te profileren op vlak van sport en spel. Een

Het ontwerpconcept wil aanmoedigen om te

optimalisatie en renovatie van het complex ‘De lichten’

werken met multi-inzetbaar meubilair, eerder dan

kan dit imago nog versterken. Het sportcentrum

specifieke toestellen of uitrusting.

De Lichten is een belangrijke troef van het dorp.

& sportaanleidingen dan echte speeltoestellen

Het is aangewezen ontwikkelingkansen voor deze

of

infrastructuur mogelijk te houden.

ook bijdragen tot het aantrekken van jongeren en

Eerder speel

sportinfrastructuur. Deze ingrepen kunnen

kinderen.

Het ontwerpconcept wil vooral inzetten op het verderzetten van dit speels en sportief imago in de

publieke ruimte van het dorp. Naast de georganiseerde

Bovendien versterken dergelijke zichtbare ingrepen in het openbaar domein, het imago van sportdorp en maken ze reclame voor het sportcomplex ‘de lichten’.

Concrete richtlijnen m.b.t. sport en spel in de publieke ruimte • Ludieke speel- en/of sportaanleidingen integeren in de aanleg van publieke ruimte en sportomgeving om op die manier bij te dragen tot het activeren van de publieke ruimte.

Bij een (her)aanleg van publiek domein wordt gezocht naar multi-inzetbaar meubilair die deze aanleidingen mogelijk maakt.

• Bestaande sportomgevingen laten verbinden met de omgeving (bijv. met de trage wegen) en inzetten op optimalisatie en efficiënt gebruik.

- PTArchitecten . p116 -

skatepark als idee (jongen 15j) - Startmoment Š Nick Timmermans

bron : http://www.dmva-architecten.be/v2/index.php#installations|233

bron : http://www.documentsdartistes.org/artistes/perbos/repro1.html

bron : http://www.play-scapes.com/play-design/contemporary-design/ wavewalk-adam-kuby-pier-park-skate-park-portland-2006/

bron : https://mymodernmet.com/a-lta-arbre-basket-tree/ bron : https://www.pinterest.com/pin/455074737339594359/ pin/455074737339594359/80&bih=566#imgrc=ywKubfVzJve36M: - PTArchitecten . p117 -

ontwerpconcept voor (her)inrichtigng openbare ruimte

KLEINSCHALIGE INGREPEN ALS KATALYSATOR VOOR ONTMOETING

Het dorp ontbreekt aan publieke infrastructuur die

van. Ook de Chiro en sportcentrum De Lichten zijn

aanzet tot ontmoeting. Tijdens de werksessies ging

populaire plekken voor sport en ontspanning. Op

het meermaals over een ‘babbelbank’, ‘wifi-hotspot’,

deze plaatsen kan bijkomend straatmeubilair deze

spontane zitplekken. In het dorp staan een aantal

ontmoetingen faciliteren. Deze kunnen worden

bankjes en toch deze worden niet gebruikt. Het is dus

aangebracht zonder dat hiervoor een volledige

belangrijk om deze strategisch te plaatsen. Dit

heraanleg noodzakelijk is.

op plaatsen waar reeds een aanzet is tot sociale ontmoeting : de schoolpoort, de Chiro, sportcentrum

Bij een (volledige) heraanleg van de publieke ruimte

De Lichten, de parochiezaal ...

is het belangrijk ruimte te laten voor spontane

initiatieven. Enkele cruciale functies dragen reeds bij Beeldkwaliteit en sfeer wordt sterk bepaald door de

tot het activeren van de publieke ruimte. De frituur op

levendigheid van de publieke ruimte in het dorp.

het kerkplein, de horeca rond Booischot station, het

Het dorp ontbreekt aan publieke infrastructuur die

viskraam aan bakkerij Dageraad zijn reeds aanwezig

aanzet tot ontmoeting. Veelal zijn publieke ruimtes

in het dorpsleven. We mogen de impact van deze

ingericht op maat van de auto, met vooral veel plaats

functies op het openbaar domein niet onderschatten.

voor parking.

Het ontwerpconcept wil deze iniatieven ondersteunen en versterken door bv specifieke ruime terraszone’s

Het ontwerpconcept wil het ontmoeten in de publieke

te voorzien voor de horeca, parkeerverbod op het

ruimte faciliteren en aanmoedigen. Dit enerzijds door

dorpsplein tijdens de vismarkt, ....

in te zetten op nieuw (straat)meubilair, anderzijds door aanwezige bestaande ontmoetingsplekken te versterken.

Bij de heraanleg van straten en pleinen, moet een

doordachte

afweging

gebeuren

van

het

aantal parkeerplaatsen ten opzichte van publieke verblijfsruimte.

Er zijn al enkele plekken in het kerkdorp waar mensen regelmatig samenkomen. De schoolpoort is hier één - PTArchitecten . p118 -

Meyer + Silberberg Land Architects (bron/source : http://ms-la.com/)

Rissho University Kumagaya Campus

bron: http://www.ris.ac.jp/en/access/kumagaya.html

bron: https://www.behance.net/gallery/10413449/Street-Barrier-Bench

bron: http://cienporciendiseno.blogspot.be/2015/08/bolardos-de-hormigonconvertidos-en.html?spref=pi

Concrete richtlijnen m.b.t. kleinschalige ingrepen als katalysator voor ontmoeting Bij de (her)aanleg van pleinen en straten wordt : • publieke ruimte terug geven aan de zachte weggebruiker als verblijfsruimte • bij de inrichting van publieke ruimte, wordt voldoende aandacht besteed aan het activeren van de ublieke ruimte en het creëren van ontmoetingsplekken • de heraanleg biedt plaats voor ruime terraszones voor horeca, het viskraam, kermis, ...

Ook zonder dat een volledige heraanleg voorzien is, wordt bijkomend uitnodigend straatmeubilair voorzien. Dit wordt vooral geënt op plekken die reeds bekend zijn bij de bewoners zoals de schoolpoort, het domein rond de chiro, sportcentrum De Lichten, aan de parochiezaal ... .

- PTArchitecten . p119 -

ontwerpconcept voor (private) bouwprojecten

BOUWPROJECTEN INTEGREREN KATALYSATOR VOOR ONTMOETING

Niet enkel de publieke ruimte, kan optreden als katalysator voor ontmoetingen. Ook bouwprojecten

openstellen voor de buurt; •

kunnen een bijdrage leveren aan de sociale cohesie in het dorp.

infrastructuur ‘De Lichten’ ook inzetbaar voor andere dan sportactiviteiten;

•

Speelbos bij Hof ter Laken (zie acties);

•

...

Private ontwikkelingen worden aangespoord om

zowel infrastructuur als programma te integreren, die

Daarnaast

ontmoetingen stimuleren. Enkele voorbeelden zijn :

kleinschalige ingrepen worden geïntegreerd als

•

privaat

katalysator voor ontmoeting. Het beste voorbeeld

RVT/

hiervan is een gevelbank. Er zijn genoeg - historische

Publieke

parktuin

appartementsgebouw

aan

een of

kunnen

in

bouwprojecten

ook

assistentiewoningen;

en hedendaagse - voorbeelden van publieke banken

•

Gelijkvloers voor handel of horeca voorzien

die geïntegreerd zijn in het architecturaal ontwerp

•

gedeelde lokalen in co-housing projecten;

van de gevel. Op die manier biedt het gebouw aan de

•

...

buurt een ontmoetingsplek aan.

Bij publieke bouwprojecten wordt naar synergieën

Minder sterk als geste, maar daarom niet minder

gezocht.

effectief, is de gevelbank toe te voegen aan bestaande

•

Open school principe : infrastructuur van de

gebouwen. O.a. in Leuven werd hierrond een actie

school (speelplaats, turnzaal) na schooltijd

opgezet https://www.leuven.be/gevelbank.

Concrete richtlijnen voor bouwprojecten m.b.t. het integreren van een katalysator voor ontmoeting : Zowel particulieren als private ontwikkelingen worden aangespoord om in bouwprojecten, zowel infrastructuur als programma te integreren, die ontmoetingen stimuleren. Daarnaast kunnen in (bestaande) private bouwprojecten ook kleinschalige architecturale ingrepen worden geïntegreerd, die als katalysator voor ontmoeting kunnen fungeren.

Voor publieke bouwprojecten wordt naar synergieën in gebruik gezocht.

- PTArchitecten . p120 -

bron : https://jacquelynnicole.wordpress.com/2012/01/06/cup-cake/

WET89 - café-restaurant en hoofdkwartier CD&V 51N4E, © Stijn Bollaert bron : https://www.vai.be

Medici Palace 1444 -1449 Firenze Italië

Parrish art museum, architect Herzog and De Meuron https://theredlist.com - PTArchitecten . p121 -

https://www.archdaily.com (foto by Paul Clemence)

3

Acties

actie

SPEELBOS ‘TER LAKEN’

WIE Gemeente Heist - op - den - Berg ism Kempens landschap

WAT Openstellen van (een deel van) de buitenruimte van het domein voor de buurt. Voorzien van beperkte ingrepen als speelaanleiding kinderen van verschillende leeftijden.

Een speelbos in het dorp past binnen de visie om ‘sport&spel’ als belangrijke eigenschap voor

WAAR

Booischot naar voren te schuiven.

Het bos dat leidt naar Hof Ter Laken.

Daarnaast zijn er bij de bevolking grote verwachtingen van Hof Ter Laken. De gemeente onderhandelt in samenwerking met Kempens Landschap en mogelijke partners over de herbestemming van dit goed.

HOE Verwilderde aanleg met integratie van een beperkt aantal natuurlijke speelelementen. In de wetenschap dat een boom op zich al een geweldige

De ‘tuin’ van Hof ter Laken zou toegankelijk gemaakt kunnen worden als speelbos. Een zeer natuurlijke

speelaanleiding is, hoeft dit echt niet veel te zijn. Een zeer natuurlijke aanleg geniet de voorkeur.

aanleg met enkele speel- en sportaanleidingen.

WANNEER Eerst moet een akkoord bereikt worden over de herbestemming van het volledige domein.

BUDGET Met een budget van 10.000 € kan er al heel wat gedaan worden.

- PTArchitecten . p124 -

Speelbos ‘In het hol van de leeuw’ bron : http://zoutepopcorn.nl/2014/09/het-hol-van-de-leeuw/

Speelbos Gilze bron : https://speelbosgilze.nl/de-laatste-nieuwtjes/ Speelbos Klein engeland hoeve bron : http://www.kleinengelandhoeve.be/speelbos/

Speelbos Boom bron : https://www.boom.be/speelbos# - PTArchitecten . p125 -

Speelbos ‘t Vossenhol bron : http://speelbosvossenhol.blogspot.be/

actie

‘DE LICHTEN’ OPLICHTEN

WIE

Er is al heel wat te doen rond sportcentrum De

Gemeente Heist - op - den - Berg

Lichten. Indien Booischot zich wil profileren als een gemeente voor sport en spel, is inzetten op het sportcentrum een kans die zich aanbied.

WAT Sportcentrum De Lichten een volwaardige speler

Het doel van de actie is om, naast de optimalisatie en

maken in het sportaanbod van de volledige gemeente

uitbouw van sportinfrastructuur eveneens sterk in te zetten om het sportcentrum nog meer als spontane

WAAR

ontmoetingsplaats te laten functioneren en zijn

Sportcentrum De Lichten

uitstraling te vergroten.

HOE Vanuit de sportdienst is één van de prioritaire

Actieplan uit te werken door de sportdienst.

intenties om deze site aan te pakken. Een efficiënter ruimtegebruik wordt nagestreefd en er wordt ingezet op het benutten van restruimte en onderbenutte

WANNEER Planning uit te werken door de sportdienst.

ruimtes.

BUDGET Budgettering uit te werken door de sportdienst.

- PTArchitecten . p126 -

- PTArchitecten . p127 -

actie

BABBELBANK AAN DE SCHOOL

De befaamde ‘babbelbank’ is een initiatief van

WIE

de bewoners uit de Heiveldenwijk. Begonnen als

Oproep naar bewoners met ondersteuning van

een eerbetoon aan een overleden buur, is de bank

Gemeente Heist - op - den - Berg en

momenteel een gekende waarde in de wijk.

Dit initiatief

Innovatiesteunpunt.

voor en door burgers wil de

WAT

dorpskarakterschets stimuleren op andere plekken

Het stimuleren van spontane ontmoeting in het

in het dorp. Op strategische punten kan dergelijk

dorp.

concept geënt worden. De strategische punten zien

WAAR

we als plaatsen waar nu al mensen samenkomen, die

In de omgeving van de schoolpoort

een duwtje in de rug krijgen. We denken hierbij aan

en/of andere plekken.

de schoolpoort, de kerk, de parochiezaal, ...

Als concrete actie wordt de schoolpoort naar voren geschoven. Zo kunnen de ouders na het afzetten van hun kinderen nog even bijpraten op de ‘babbelbank’.

HOE Het initiatief van de reeds bestaande ‘babbelbank’ doortrekken op verschillende plaatsen in het dorp.

Graag houden we het initiatief bij de bewoners van het dorp zelf. De gemeente kan dit ondersteunen met onder andere financiële middelen, en onderhoud,

WANNEER Op initiatief van de bewoners.

BUDGET + /- € 1.500 per Babbelbank

maar de basis ligt bij de dorpsbewoners.

- PTArchitecten . p128 -

bron : https://www.leuven.be/gevelbank#fcid-9116

bron : http://blog.jeroenapers.nl/post/100816259259/een-van-de-eerstelessen-van-herman-hertzberger

bron : http://www.jeppehein.net/pages/project_id.php?path=works&id=126

bron : http://www.jeppehein.net/pages/project_id.php?path=works&id=126

De vous a moi â&#x20AC;&#x201C; Mikael Rigaudon bron : http://www.tolerie-forezienne.com/produit/mobilier-urbain/metropole/ metropole-chaise/de-vous-a-moi-chaise-vis-a-vis/

- PTArchitecten . p129 -

Met paard en auto-car

- PTArchitecten . p130 -

monster N15 - PTArchitecten . p131 -

1

Analyse

Impact van het verkeer

GEBUKT ONDER DE GEWESTWEG

OP MAAT VAN DE AUTO

Mobiliteit vormt het heikel punt bij uitstek bij de Booischotse bevolking. De N15 is veruit de meest

besproken problematiek. De drukke gewestweg die

Meer en meer wordt het dorp ontworpen op maat

hun dorp doorkruist, creëert een onveilige, drukke

van de auto en zijn parkeerplaatsen belangrijker

sfeer. Vrachtwagens, auto’s en bestelwagens snellen

dan voetpaden. In een vorig hoofdstuk werd reeds

door de gemeente. De drukke weg in combinatie

besproken hoe publieke ruimte volledig ingericht

met het gebrek aan openbaar vervoer zorgt voor grote

wordt als parking. In de dorpstraat ter hoogte van

spanning bij de bewoners.

de kerk werd zelf parking op het voetpad voorzien.

Door deze onduidelijkheden gebeurt het dat op

De Kleine Steenweg die Booischot-station verbindt

andere plaatsen ook op het voetpad wordt geparkeerd.

met Booischot-kerk wordt eveneens druk bezocht door auto’s en vrachtwagens. Beide straten behoren

LOKALE HANDELAARS

tot de oudste verbindingen van het dorp. Zoals in vele andere kerkdorpen zien we ook in Booischot

Het is natuurlijk onmogelijk te zeggen dat parking

dat enkele oorspronkelijke wegen uitgegroeid zijn tot

in het centrum overbodig is. De lokale bakker of

ware verkeersaders.

slager heeft voornamelijk klanten die snel even binnenspringen op weg van/naar een andere bestemming.

- PTArchitecten . p134 -

Atlas der buurtwegen (1841) bron : geopunt

- PTArchitecten . p135 -

waar gebouwen nu juist moeten worden ingeplant.

LAANBEPLANTING

Tussen de bouwlijn en de boordsteen is een zone met

Langs de Gewestweg vinden we bij recent heraangelegde delen laanbeplanting

veel onderbenut potentieel.

terug. De

boompjes zijn nog relatief klein en treden niet in concurrentie met de grote grijze oppervlakken.

Wegens bepaalde wetgevingen mogen de bomen niet dikker zijn dan een bepaalde diameter. De klassieke laanbeplanting creĂŤert echter een zeer monotoom beeld, en geeft de autoâ&#x20AC;&#x2122;s nog meer het perspectief om gewoon door te snellen.

SPEELSE ROOILIJN Langs de N15 is de dansende rooilijn opmerkelijk.

De omvorming van de provincieweg tot gewestweg bracht een verandering van de positie met zich mee.

Deze verandering veroorzaakte tal van discussies over

inplanting woningen Dorpstraat - PTArchitecten . p136 -

Speelse rooilijn Dorpsstraat 77 - 33 - PTArchitecten . p137 -

DOOR DE WOONWIJK AAN 70KM/U

Het is evident dat steenwegen als de drukke N15

N15 is logischerwijs georganiseerd met een voetpad.

en de Kleine Steenweg gericht zijn op het gebruik

Langs de Kleine Steenweg en de Pijpelstraat heeft

van de auto. Toch is het opmerkelijk dat ook in de

de voetganger ook een beetje plaats. Hier zijn de

woonwijken, de auto zâ&#x20AC;&#x2122;n vrije gang kan gaan.

voetpaden een stuk smaller en in relatief slechte staat.

Vaak zijn ze ook te delen met de fietser.

WOONWIJKEN ZONDER VOETPADEN In Booischot is er geen plaats voor wandelaars. In zowel Booischot-station als Booischot-kerk kunnen we de straten met een voetpad op 1 hand tellen. de

In de woonwijken zelf, zowel de stationsomgeving als het centrum vinden we nauwelijks een aangelegde voetpad. In veel gevallen is de zone waar je het voetpad zou verwachten, nog deel van het perceel

- PTArchitecten . p138 -

- PTArchitecten . p139 -

van een woning, waardoor deze over de verharding

een verkeersbord dit ook aan. Toch zorgen enkele

beslist. Zoals al vermeld is de kiezelsteen hier een

elementen ervoor dat dit niet altijd zo lijkt. De

populaire invulling. In sommige gevallen is gras

twee volle witte lijnen in de Raamstraat lijken op de

aangeplant, in andere gevallen is er enkel aarde en

signalisatie van een drukke weg. Dit in combinatie

modder. Hoe dan ook, mensen in een rolstoel of met

met het ontbreken van een voetpad, moedigt het

een buggy staan op straat.

autogebruik eerder aan.

ROMMELLIGE RANDEN Ondertussen is het â&#x20AC;&#x2DC;voetpadâ&#x20AC;&#x2122; uit diverse materialen typerend geworden voor de woonwijken van Booischot. Deze nogal vage afbakening van perceelstraat leidt ook tot rommelige zones naast de weg.

Het is onduidelijk van wie dit stukje nu juist is en of je er als voorbijganger gebruik van mag maken.

SIGNALISATIE In een woonwijk is het algemeen geweten dat de maximumsnelheid beperkt is. Hier en daar geeft

- PTArchitecten . p140 -

- PTArchitecten . p141 -

Figuur :

Kaart aanduiding straten zonder voetpad - PTArchitecten . p142 -

Legende :

schaal 1:10 000

Straat zonder voetpad N - PTArchitecten . p143 -

100

200

300

400m

ZACHT NETWERK ALS ALTERNATIEF

Het dorp gaat gebukt onder het drukke verkeer van de N15 en de Kleine Steenweg. Uit de participatie blijkt eveneens dat mobiliteit een belangrijk topic is.

Een grote surplus is het alternatief dat de kleine

veldwegeltjes bieden. Langs tal van dreefjes en paadjes kunnen fietsers en voetgangers een alternatieve route zoeken.

De Booischotnaren kennen deze paadjes uit hun broekzak. Tijdens de werksessies konden de deelnemers met gemak aanduiden welke routes ze vaak nemen en waar een doorsteek ontbreekt. Voor mensen die het dorp minder goed kennen is dit al minder evident, en een gemiste kans. Veelal weet je niet naar waar het padje leidt, of het zelfs een padje is, en waar je zal uitkomen.

- PTArchitecten . p144 -

- PTArchitecten . p145 -

- PTArchitecten . p146 -

- PTArchitecten . p147 -

2

Ontwerpconcepten Aandacht voor de zwakke weggebruikers

ontwerpconcept voor (her)inrichtigng openbare ruimte

ZACHT NETWERK IN DE VERF

Het kerkdorp Booischot wordt doorkruist door tal van fietsroutes die een alternatief bieden voor de drukke steenweg en N15. Vaak zijn deze trage wegen verstopt of is het onduidelijke welke richting ze uitgaan.

Om het gebruik van zachte mobiliteit te stimuleren, stelt dit ontwerpconcept voor om fiets- en wandelfaciliteiten letterlijk in de verf te zetten. Het ontwikkelen van een huisstijl voor de signalisatie van de zachte routes kan bijdragen aan de bekendheid ervan. Deze huisstijl uit zich vooral in bordjes met aanduiding van de trage wegen, maar kan daarnaast ook betrekking hebben op de aanleg ervan. Telkens eenzelfde materiaal gebruiken, dezelfde soort bomen, dezelfde symbolen, ....

(bron: Pinterest )

Concrete richtlijnen m.b.t. zacht netwerk in de verf : De trage wegen zijn duidelijk aangegeven met een gepaste signalisatie. Hiervoor wordt een huisstijl ontwikkeld.

(bron: Pinterest ) - PTArchitecten . p150 -

Luchtsingel Rotterdam http://www.houtblad.nl/Nieuws/Veertien_Nederlandse_nominaties_voor_Mies_van_der_Rohe_Award-170112094333

Street Art, Ehwa- Korea (bron: Pinterest ) Schommel aan verlichtingspaal (bron: Pinterest)

(bron: Pinterest ) - PTArchitecten . p151 -

(bron: Pinterest)

ontwerpconcept voor zowel aanleg publiek domein als private projecten

WELKOM ZWAKKE WEGGEBRUIKER

In Booichot is het voor de zwakke weggebruiker

Het ontwerpconcept stelt voor deze zone in te

zoeken naar een veilige en aangename manier om het

richten als actieve buffer. Enerzijds wordt hierdoor

publieke domein te gebruiken. Langs de hoofdwegen

de drukte en het lawaai van het verkeer afgeschermd,

zorgt het druk en snel verkeer voor frustraties. In

anderzijds wordt een kwalitatieve zone voor de

de woonwijken is geen aandacht voor voetganers

zwakke weggebruiker gecreëerd. Deze zone ligt deels

of fietsers. Dit ontwerpconcept tracht voor deze

op publiek domein en deels op privaat domein. Het

twee situaties tools aan te reiken om een aangename

zou interessant zijn, mochten beide partijen hiervoor

omgeving te creëren voor de zwakke weggebruikers.

samenwerken. Stedenbouwkundige lasten kunnen worden ingezet om deze zone vorm te geven.

DE HOOFDWEGEN De verkeersoverlast van de N15 vormt de grootste ergernis bij de inwoners van Booischot. De vele vrachtwagens en de grote snelheden waaraan ze het dorp doorkruisen, is voor velen een doorn in het oog.

Op sommige punten moet de fietser de straat op en/ of zijn de voetpaden erg smal. In de bredere zone’s maken de auto’s dan weer gebruik van het voetpad om zich dubbel te parkeren. De N15 wordt beheerd door het Gewest.

. fysieke barrière creëert veiligheid Een fysieke barrière tussen het voetpad en de straat geeft een veiliger gevoel voor de fietser en voetgangers.

Deze fysieke barrière kan op verschillende manieren : hagen, paaltjes, bomen, plantvakken, geparkeerde auto’s, ... . Het is interessant om hier met overvloedig groen te werken.

. Brede zone’s brengen menselijke schaal terug Daar waar de gebouwen inspringen en het voetpad verbreedt, is plaats voor het integreren van andere

. Zone rijweg-bouwlijn als actieve buffer De hoofdwegen van Booischot worden gekenmerkt door een onduidelijke positie van rooilijn-rijweg-en perceelsgrens. In de dorpsstraat uit zich dit in de speelse rooilijn die verbredingen en versmallingen van het voetpad met zich meebrengt.

elementen.

Daar

kunnen

elementen

worden

toegevoegd die terugkeren naar de menselijke schaal : een bank, een speelaanleiding, een boom, ... . Deze interventies hangen samen met ‘groen met maatje meer’ en ‘Kleinschalige ingrepen als katalysator voor ontmoeting’.

Het ontwerpconcept zet voor de hoofdwegen in op de zone tussen de eigenlijke rijstrook en de bouwlijn.

. Profiel rijweg op maat van snelheidsbeperking Het profiel en de aanleg van de weg afstemmen met

- PTArchitecten . p152 -

VOORSTEL OM MENSELIJKE SCHAAL TERUG TE BRENGEN - PTArchitecten . p153 -

bron : https://www.portlandmaps.com/bps/greenloop/#home de heersende snelheidsbeperking. Een zone 30 die

voor een wagen aan dergelijke snelheid, heeft een

eruit ziet als een expressweg werkt niet. Bij heraanleg

welbepaald effect om het verkeer te vertragen. Het

moet hier voldoende aandacht aan besteed worden.

trekt de aandacht van de bestuurder, en maakt deze zich terug bewust van zijn omgeving, met als reactie

. Kunst in het publiek domein Het

toevoegen

van

kunst,

het verminderen van de rijsnelheid. Muurtekeningen zichtbaar

voor

zijn eveneens een goede manier om het verkeer te

voorbijrijdende auto’s langs de rijweg is eveneens een

vertragen.

taktiek om de snelheid te verminderen. Of het nu

bron : vrij vertaald naar https://www.smartcitiesdive.com/

gaat om een busstop, een vrijstaand beeld, een luifel,

ex/sustainablecitiescollective/12-ways-slow-down-traffic-car-

... , dergelijke elementen creëren visuele interesse

oriented-city/262221/

en brengen de menselijke schaal terug in de straten.

Sommige kunst is ontworpen om merkbaar te zijn

. Afwisseling van materialen remt af

door voetgangers, anderen is ontworpen op maat

Een straat waar geen visuele afleiding is, en alle

van de fietser, en sommigen zijn opmerkbaar in de

materialen uniform zijn,

auto. Kunst in de publieke ruimte die zichtbaar is

erdoor mag racen.

geeft het gevoel dat je

WOONWEEFSEL

Concrete richtlijnen m.b.t. inrichting van de hoofdwegen • • •

Waar mogelijk wordt een actieve buffer gecreëerd tussen de rijweg en de bouwlijn. De actieve buffer is een combinatie van voetpad, fietspad, groenzone, speelaanleidingen,.... .

Kunst in de publieke ruimte heeft een vertragend effect op het verkeer. Deze kan worden ingeplant daar waar de rooilijn verschuift, of bij een verbreding van het voetpad.

Afwisseling van verschillende materialen heeft een vertragend effect op het verkeer.

- PTArchitecten . p154 -

bron : https://dirt.asla.org/2014/04/18/new-york-city-shifts-away-fromthe-car/

Bourke Street Cycleway bron : https://drivenxdesign.com/program/project.asp?app_ ref=SDA2012&ID=11250&Category_ID=4911

AFWISSELING MATERIALEN Pleinstraat Booischot (bron : google streetview)

bron : https://i.pinimg.com/originals/fe/45/6c/ fe456c1d7a0f375b0ce8cea743b0d504.jpg

AANZET FYSIEKE BARRIERE

- PTArchitecten . p155 -

Oude Aarschotsstraat Booischot (bron : google streetview)

vaak onderverdeeld in een deel rijweg, en een deel Het verkeer in het woonweefsel in Booischot is

onbestemde zone. Aangezien in de woonwijken over

minder druk, maar rijdt daarom niet minder snel.

het algemeen een zone 30 heerst, is een afzonderlijk

In de verkavelingen is het openbaar domein veelal

voet- en fietspad niet noodzakelijk. Dit echter op

gedimensioneerd op schaal van het gemotoriseerd

voorwaarde dat het profiel en de aanleg van de weg ,

verkeer. De zwakke weggebruiker heeft er niet echt

aanmoedigt om de snelheidsbeperking te respecteren.

zijn plaats. Men zit in een vicieuze cirkel: bewoners

Bij een heraanleg van deze straten wordt best

gaan niet te voet of met de fiets omdat het niet veilig

maximaal ingezet op de zwakke weggebruiker.

is, maar het is niet veilig omdat iedereen de auto

. Overwogen materiaal en kleurgebruik

gebruikt.

A.d.h.v materialisatie en kleurgebruik kan de ruimte De straatranden zijn vaak een verderzetting van de

bestemd voor de auto visueel tot een minimum

voortuinen zelf. Er is in de verkaveling bijna geen

beperkt worden. De fietsers en voetgangers wordt de

enkel voetpad terug te vinden en de randen liggen er

volle aandacht gegeven.

vaak rommelig bij.

Werken met natuurlijke elementen brengt sfeer Het ontwerpconcept wil een aantal tools aanreiken

en leven in de straten .Ook dit kan doorgetrokken

om de aanleg van de straten in het woonweefsel te

worden in de straataanleg. Het geleidelijk laten

downscalen naar de menselijke schaal.

overlopen van de verharding in de zachte randen, geeft een heel andere sfeer aan de straat en nodigt het

. Voortuinen als zachte randen

verkeer uit om trager te rijden.

In de studie van Jan Ghell ‘Cities for people’ worden de ‘zachte randen’ in zone’s voor woningen verder

. Bescherming, comfort & genot

onderzocht. De studie toont aan dat de voortuinen

Het schéma op de pagina hiernaast werd opgesteld

resulteren in meer sociaal contact. In bijna elke

door Gehl, Gemzoe en Sondergaard en beschrijft

situatie heeft 1m voor de woning meer effect dan

12 kwaliteitscriteria voor publieke ruimte op schaal

10m op de hoek van de straat. In het woonweefsel

van de mens.

in Booischot zijn veel voortuinen aanwezig. Het

toegepast op de hoofdwegen als op het woonweefsel.

ontwerpconcept

De kleurindicaties geven aan welke criteria waar het

2

2

moedigt een actieve en groene

invulling van deze voortuin aan.

De criteria kunnen zowel worden

belangrijste zijn.

. Aanleg op maat van de zwakke weggebruiker De straten in het woonweefsel zijn momenteel

Concrete richtlijnen m.b.t. inrichting van het woonweefsel

• De aanleg van groene voortuinen wordt oaangeraden.

• In de straten waar zone 30 geldt, wordt gewerkt met materiaal en kleur en natuurlijke elementen om de rijweg visueel te beperken.

- PTArchitecten . p156 -

Toe te passen op de hoofdwegen Toe te passen in het woonweefsel

- PTArchitecten . p157 -

VOORSTEL OM GRENS TUSSEN VOORTUIN EN RIJWEG TE VERVAGEN

VOORSTEL MEER RUIMTE AAN DE ZWAKKE WEGGEBRUIKER TE GEVEN - PTArchitecten . p158 -

bron : https://cgconcept.be/nederlands-felixx-wint-publieksprijs-landezineinternational-landscape-award-video/

bron : http://blog.i.ua/user/8088198/2021959/

bron : http://www.flexbrick.net/en/portfolio/jardin-niel-toulouse/

bron : http://www.centraldistrictnews.com/2010/07/james-ct-woonerf-getshigh-marks-in-the-running-for-city/ - PTArchitecten . p159 -

bron : https://i.pinimg.com/originals/96/96/ e7/9696e792e9f887b2dc17c8171c4124e0.jpg

3

Acties

actie

AANLEG VAN MISSING LINKS

Het kerkdorp Booischot wordt doorkruist door tal van fietsroutes die een alternatief bieden voor de drukke steenweg en N15. Tijdens de werksessies met

WIE

de bewoners kwam naar voor waar nog eventuele

Gemeente Heist - op - den - Berg i.s.m. Provincie en Gewest

doorsteken en/of nieuwe linken wenselijk zijn.

Om de verkeersproblematiek aan te pakken is het noodzakelijk een goed alternatief voor de wagen

WAT Realiseren van nieuwe verbindingen om het zacht netwerk binnen de Gemeente uit te breiden.

te voorzien. Als prioritaire actie wordt dan ook voorgesteld om het netwerk aan zachte wegen aan te vullen. De bewoners maakte een kaart op met de

WAAR Prioritair inzetten op de missing links die door de inwoners werden geĂŻdentifieerd.

missing links.

HOE

Daar waar trage wegen gerealiseerd worden, dient

Verwerven van de gronden of overeenkomsten afsluiten met de eigenaars. Voorzien in een beperkte aanleg en daarbij niet

deze aanleg grondig en kwalitatief te gebeuren, in

vergeten het zacht netwerk in de verf te zetten.

harmonie met de reeds bestaande wegen. Het zachte

WANNEER

netwerk biedt rust, wordt zoveel mogelijk onttrokken

Zo snel mogelijk. Het zou interessant zijn voor percelen die

van verkeer en wordt omringd door groenelementen.

noodzakelijk zijn voor het creĂŤren van deze verbindingen, een voorkooprecht op te leggen.

De toegang tot de trage wegen is duidelijk aangeduid, en verboden voor alle gemotoriseerd verkeer. Ze wordt aangelegd voor zowel wandelaars als fietsers.

BUDGET In sterke mate afhankelijk van de verschillende deelprojecten en het al dan niet eigenaar zijn van de betrokken percelen.

- PTArchitecten . p162 -

Work in progress

N

- PTArchitecten . p163 -

actie

GA EENS TE VOET OF MET DE FIETS

WIE Alle inwoners van de Gemeente.

WAT De N15 is een heikelpunt voor het dorp. Het vele

Meer gebruik maken van de zachte vervoersmodi.

en drukke verkeer is voor velen een doorn in het

WAAR

oog. Toch is het opmerkelijk dat bijna iedereen zelf

Booischot

bijdraagt aan de verkeersdrukte.

Onder het motto, verbeter de wereld begin bij jezelf, bestaat deze actie er in dat de inwoners van Booischot zelf de auto aan de kant laten staan en meer gebruik

HOE De school kan hierin een trekkersrol vervullen maar uiteindelijk moet het van de inwoners zelf komen.

maken van de zachte vervoersmodi.

WANNEER asap

BUDGET /

- PTArchitecten . p164 -

- PTArchitecten . p165 -

Op maat van het veerkrachtig dorp - PTArchitecten . p166 -

oog voor detail - PTArchitecten . p167 -

1

Analyse

Schaal en korrel

STRAATPROFIEL

BEPERKT AANTAL BOUWLAGEN In de straten van Booischot zien we voornamelijk woningen met 1 à 2 bouwlagen en een dak. Recentere bebouwing durft soms 3 bouwlagen hoog gaan.

Deze zijn in de minderheid. Er zijn slechts 3 panden terug te vinden met 4 bouwlagen. Dit zijn gebouwen met sociale woningen in de Winterheide. Deze woonblokken zijn omgeven door grote bomen en

uniform, maar in de woonwijken zien we afwisselende

posities van daken terug. Dit creëert een speels en vrij beeld.

In mindere mate vinden we ook platte daken terug.

Zowel nieuwbouw als klassieke bakstenen huisjes worden sporadisch afgewerkt met een plat dak, maar de hellende daken blijven toch overheersen.

vallen met hun 4 bouwlagen niet uit de boot.

KLEINE KORREL Bij de open bebouwing is er eveneens een tussenruimte die een geleidelijke overgang creëert tussen de verschillende bouwlagen. Ook de daken helpen bij het opnemen van de hoogteverschillen.

De breedte van de gevel is voor veel panden beperkt.

Hierdoor is het straatbeeld eerder verticaal gelijnd. Dit heeft een positief effect op de beleving van schaal.

De

HELLENDE DAKEN IN OVERVLOED

afwisseling

tussen

open/gesloten

en

de

steegjes dragen eveneens bij tot de kleine korrel.

In de dorpsstraat, waar veelal gesloten bebouwing

Hellende daken komen, in al hun variaties regelmatig

voorkomt, zorgt dit voor veel variatie en dynamiek

voor.

in het straatbeeld.

Verschillende

hellingsgraden,

hoogtes,

aanvullingen met dakkapellen sieren het straatbeeld.

Ze dragen bij tot het visueel evenwicht in bouwhoogte.

Een woning met 1 bouwlaag en een spits dak, oogt even hoog als een pand met twee bouwlagen en een minder hellend dak.

Ook de variatie van de positie ten opzichte van de straat, loodrecht of parallel, levert een spel van dakvormen op. In de hoofdstraten is dit redelijk

- PTArchitecten . p170 -

KLEINE KORREL EN VERTICALITEIT IN STRAATBEELD

GROTE KORREL EN HORIZONTALITEIT IN STRAATBEELD

- PTArchitecten . p171 -

Figuur : Kaart aanduiding aantal bouwlagen - PTArchitecten . p172 -

Legende :

1 bouwlaag 2 bouwlagen

3 bouwlagen 4 bouwlagen - PTArchitecten . p173 -

schaal 1:10 000 N

100

200

300

400m

VARIËTEIT GEVELS CREEËERT DYNAMISCH STRAATBEELD

BAKSTEEN BOOISCHOT

de karaktervolle bakstenen huisjes. Deze bevinden zich grotendeels langs de oorspronkelijke wegen van

Het straatbeeld van Booischot wordt gekleurd door

Booischot. Tussen deze wegen ontwikkelden zich

tal van bakstenen gevels. Het is zonder twijfel het

nieuwe woonwijken met een moderner karakter.

materiaal bij uitstek voor de Booischotse architectuur.

Verschillende stijlen door elkaar, maar het materiaal

Ook de kerk van het dorp is een bakstenen

baksteen bleef telkens aanwezig.

meesterwerk.

Een rode kleurpalet primeert, maar bij recentere bebouwing vinden we ook beige en grijze tinten terug. In een vorig hoofdstuk hadden we het over

DETAILLERING ZORGT VOOR DYNAMIEK Zeer typerend voor de gevels van Booschot is de

- PTArchitecten . p174 -

graad van detaillering. Veelal zijn het simpele huisjes, maar met gedetailleerde ramen of tekeningen in de gevel. Dit in combinatie met veel/grote ramen geeft de straten dynamiek en leven.

De

traditionele

bakstenen

huisjes

worden

gecombineerd met recentere nieuwbouw. Vooral in de woonwijken als in de dorpskern zijn verschillende stijlen te onderscheiden. Ook dit zorgt voor dynamiek

ACTIEVE FUNCTIES MET ACTIEVE GEVELS

in het straatbeeld. De traditionele baksteen wordt gecombineerd met nieuwere gevelmaterialen. Het

De straten worden hoofdzakelijk gevuld met

geheel levert een gevarieerd dorpsgezicht op.

ééngezinswoningen. In de Dorpstraat vinden we een aantal diensten- en handelsfuncties terug. Heel

GEEN GRIJZE MUIS

wat banken, maar ook een apotheek, een bakker en een tweetal cafés hebben zich gehuisvest in de kern.

Deze actieve functies creëren eveneens meer leven in het straatbeeld van Booischot. Het verschil tussen een actief en een leegstaand handelspand is enorm.

Booischot bevat een mix van beide.

De

recentere

woonwijken

bevatten

enkele

opmerkelijke panden die zeer typerend zijn voor een bepaalde tijdsperiode. Enkele woningen schreeuwen jaren 70. Anderen komen recht uit de jaren 90.

Booischot bevat tal van woningen die meteen in het

GEVARIEERDE STIJLEN IN DE DORPSKERN

oog springen. Of ze allemaal even mooi zijn, dat is dan weer een persoonlijke mening. Hoe dan ook, ze animeren allen mee het straatbeeld.

- PTArchitecten . p175 -

- PTArchitecten . p176 -

- PTArchitecten . p177 -

OVERWEGEND KLEINE KORREL

ÉÉNGEZINSWONINGEN SLURPEN RUIMTE OP Zowel Booischot-kerk als Booischot-Station zijn

vlaamse verkavelingen vullen de open ruimte in. Voor velen is dit ook het typerend beeld voor een Vlaams dorp. Elk z’n huisje, tuintje en koterij.

hoofdzakelijk gevormd door ééngezinswoningen.

WOONTOREN WELKOM ?

Klassieke kavels met grote villa’s vullen het plan.

Om

DORPSKERN EXPERIMENTEERT MET APPARTEMENTEN In de dorpskern zijn wel al densere bouwvormen terug

te

vinden.

Enkele

nieuwbouwprojecten

een

kernversterking

op

te

vangen

en

lintbebouwing een halt toe te roepen, moet worden nagedacht over alternatieve woonvormen die toelaten compacter te bouwen. Ook functiemengingen kunnen een oplossing bieden om te densifiëren.

bieden onderdak aan meerdere woonentiteiten.

Deze ‘verappartementisering’ wordt minder positief onthaald door de bewoners van Booischot. Vooral de parkeerproblematiek die hiermee gepaard gaat, leidt tot ergernissen. De bewoners van de appartementen nemen de publieke ruimte in om hun auto te stationeren.

GEMISTE KANS VAN DE STATIONSOMGEVING Een stationsomgeving vormt een geschikte plek voor dense bebouwing. De nabijheid van een vervoersknooppunt reduceert de nood aan een (tweede) auto, kan hogere densiteit aan, creëert een nieuwe centraliteit.

De ontwikkeling van de stationsomgeving van Booischot is hier echter een gemiste kans. De typische - PTArchitecten . p178 -

KLEINE KORREL EN VERTICALITEIT IN STRAATBEELD

GROTE KORREL EN HORIZONTALITEIT IN STRAATBEELD

- PTArchitecten . p179 -

2

Ontwerpconcepten Ambitieus op schaal van een kerkdorp

ontwerpconcept m.b.t. bouwprojecten

VERHOUDINGEN ON POINT

Het concept ‘kernversterking met hogere dichtheid’

OOG VOOR GELEDING STRAAT

stelt voor om zowel in de kernen als in sommige verkavelingen te verdichten. Dit ontwerpconcept

De Dorpsstraat bevat een combinatie van open en

‘verhoudingen on point’ behandelt de ruimtelijke

half-open bebouwing, met hier een daar segmenten

vertaling van deze densifiëring. Hierbij worden 3

van rijwoningen. Deze zijn doorspekt met kleine

principes naar voren geschoven :

steegjes of inhammen naar dieper liggende garages.

. respect voor kleine korrel . oog voor geleding van de straat . liever wat hoger dan breed

Nieuwbouwprojecten kunnen op deze geleding van de straat inspelen door geen monotoon, vlakke en/of repetitieve gevelvlakken te voorzien. De geleding van de straat, nodigt uit tot een geleding in het volume om

RESPECT VOOR KLEINE KORREL

zo op ooghoogte geen schaalbreuk met de omgeving te veroorzaken.

De historische kernen worden gekenmerkt door een bebouwing met een kleine korrel. We vinden weinig projecten terug die deze schaal doorbreken.

LIEVER WAT HOGER DAN BREED

Voor de beleving op ooghoogte draagt deze kleinere

In Booischot overheersen gebouwen met 1 à 2

schaal bij tot een aangenaam beeld. Het is echter niet

bouwlagen. Bij verdichting pleit het ontwerpconcept

zo dat bebouwing met een grotere korrel niet kan

voor projecten die eerder wat hoger zijn, dan breed.

bijdragen aan de beeldkwaliteit. Door in te zetten

Lange, brede gevels worden vermeden. Één/enkele

op materialiteit, compositie openingen, geleding,

bouwlagen extra heeft vaak minder impact dan het

voldoende detaillering, textuur van de gevels, ... worden ook de grotere gebouwen als aangenaam ervaren op ooghoogte en integreren ze zich in de dorpskern.

Het is belangrijk dat verdichtingsprojecten hier op inzetten en respectvol omgaan met deze kleine korrel.

creëren van een brede uniforme gevel in de straten van Booischot. Het profiel van de straten is ruim gedimensioneerd, waardoor het verhogen van de bebouwing zowel in de kernen als in de verkavelingen weinig tot geen impact zal hebben op de kwaliteit van de publieke ruimte.

- PTArchitecten . p182 -

Concrete richtlijnen m.b.t. verhoudingen on point : • De korrel van nieuwbouwprojecten gaat respectvol om met de korrel van historisch gegroeide naburige bebouwing. Dit betekent niet dat gebouwen met een grotere korrel niet kunnen, maar wel dat deze projecten het bestaand weefsel niet overschaduwen • Nieuwbouwprojecten spelen in op de geleding van de straat.

• Voor grote projecten binnen een weefsel met kleinere korrel wordt ingezet op een geleding van de gevel. Dit kan door detaillering, materiaalgebruik, textuur, compositie openingen, ...

• Er wordt geopteerd om eerder uit te breiden in de hoogte dan in de breedte. Lange brede gevels dienen vermeden te worden. De maximale toegelaten bouwhoogte wordt steeds in de specifieke context bekeken. Dit gebeurt met bijzondere aandacht voor erfgoed en panden op inventaris ergfoed.

MONOLIETE BEBOUWING

GELEDING VAN DE GEVEL

bron: https://www.vanroeyvastgoed.be/appartementen-tekoop-beringen/be-mine - PTArchitecten . p183 -

- PTArchitecten . p184 -

De gouden liniaal - Statielei Antwerpen bron : http://www.degoudenliniaal.be/index.php?/albums/statielei-antwerpen/

bron : http://www.ura.be/

LIEVER WAT HOGER DAN BREED - PTArchitecten . p185 -

ontwerpconcept m.b.t. bouwprojecten

ACTIEVE GEVELS VERRIJKEN SFEER

De gevels spelen een essentiële rol in de beleving

kan door middel van de materiaalkeuze, inzetten op

en de sfeer van de straat. In het algemeen kunnen

textuur, aandacht voor detaillering,... .

we stellen hoe actiever de gevel, hoe groter de meerwaarde voor de straat.

Een actieve gevel kan worden gedefinieerd aan de hand van 3 parameters :

Publieke en commerciële functies zorgen voor

•

actieve functie op het gelijkvloers

•

gevelopeningen & interactie tussen binnen en buiten

•

PUBLIEKE EN COMMERCIËLE FUNCTIES OP GELIJKVLOERS

veel interactie tussen de gebouwen en de straat.

Hoge beglazingspercentages onder de vorm van vitrines, stimuleren deze interactie. De dorpsstraat

korrel, detaillering en textuur

in Booischot wordt reeds gevuld met enkele panden

Enerzijds is de achterliggende functie een grote parameter, anderszijds vormt de detaillering en de korrel van de architectuur een andere speler. De straten van Booischot zijn reeds gevuld met tal van actieve gevels. Het ontwerpconcept wil erop toezien dat nieuwbouwprojecten ook deze gevelinteractie toepassen.

voor publieke/commerciële doeleinden.

Bij nieuwbouwprojecten kan het voorzien van een handelsfunctie aangemoedigd worden. Zeker bij grotere nieuwbouwprojecten met appartementen.

Hier wordt het gelijkvloers vaak ingenomen door een inrit naar een ondergrondse garage en de inkom van het gebouw. Het is belangrijk het gelijkvloers meer

Verschillende recente nieuwbouwprojecten, doen

leven te geven.

afbreuk op de beleving op ooghoogte. Veelal zijn deze gebouwen vlakker, groter en hoger dan de historisch gegroeide bebouwing binnen het dorp.

Ook hedendaagse projecten kunnen bijdragen aan de beeldkwaliteit van de historisch gelaagdheid. Het concept van de gedetailleerde gevels biedt enkele richtlijnen waarmee er op een eigentijdse manier wordt omgesprongen met het verfijnen van gevels. Dit - PTArchitecten . p186 -

Concrete richtlijnen m.b.t. publieke en/of commerciele activiteiten: • Het voorzien van publieke of commerciële functies op het gelijkvloers wordt aangemoedigd.

• Actieve sokkel voor meergezinswoningen of appartementsgebouwen.

• Vermijden dat het gelijkvloers enkel bestaat uit een inkom, technische ruimte, garages,...

ACTIVATIE VAN HET GELIJKVLOERS

GEEN ACTIVATIE VAN HET GELIJKVLOERS - PTArchitecten . p187 -

INTERACTIE BINNEN-BUITEN

op in. Grote en/of vele ramen creëren interactie tussen binnen en buiten. De nieuwe projecten

Het is echter niet altijd nodig om publieke of

worden aangemoedigd dit hoog beglazingspercentage

commerciële functies op het gelijkvloers te voorzien.

aan te houden.

Ook een woonfunctie kan een actieve relatie aangaan met de publieke ruimte. De graad van beglazing heeft een impact op de activatie van het gelijkvloers. De bestaande architectuur van Booischot zet hier sterk

1

2

3

LAAG BEGLAZINGSPERCENTAGE

HOOG BEGLAZINGSPERCENTAGE

- PTArchitecten . p188 -

Pand 1

Pand 3

Beglazingspercentage van 32 %

Beglazingspercentage van 34 %

Pand 2 Beglazingspercentage van 33 %

Concrete richtlijnen m.b.t. beglazingspercentage : â&#x20AC;˘ Het beglazingspercentage van een nieuwbouw of na verbouwing sluit aan bij deze van de omgeving en zorgt voor een interactie tussen binnen en buiten. â&#x20AC;˘ Het beglazingspercentage in de voorgevel bedraagt minimum 30 %.

- PTArchitecten . p189 -

LEVEDIGE MATERIALISATIE

detaillering. Nieuwe gevels bevatten vaak minder decoratieve elementen die van de gevel een esthetisch

De baksteen overheest in de straten van Booischot.

In de dorpskern vermengen meerdere materialen zich. Aangezien de graad van detaillering van de gevels relatief hoog is, wordt ook geopteerd voor het kiezen van een gevelmateriaal met een zekere textuur.

De recentere gevels bevatten vaak minder decoratieve elementen dan de oude panden. Er zijn echter wel

boeiend geheel maken.

Deze evolutie wordt wellicht in de hand gewerkt door het steeds duurder worden van artisanaal werk.

Toch zijn er eigentijdse manieren om de gevels te verfraaien: aandacht voor textuur, stukken in de gevel die uitspringen of dieper liggen, materialiteit van de ballustrades, keuze van het schrijnwerk,...

genoeg eigenteindse alternatieven om de gevel te verfraaien : gebruik van verschillende materialen,

Met het oog op de beeldkwaliteit van het dorp, wordt

geveldelen laten uit/inspringen, materialiteit van

in het kader van nieuwbouw en renovatieprojecten

balustrades, ....

best aandacht besteed aan de materialen en detaillering.

DETAILLERING De oude bakstenen huisjes en enkele opmerkelijke panden worden gekenmerkt door een doordachte

Concrete richtlijnen m.b.t. materialisatie en detailleren v/d gevels: • De materialiteit en het kleurgebruik van gevels, voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten, zoekt de harmonie op met de materialiteit en de kleur van de aangrenzende bebouwing. Harmonie betekent echter niet hetzelfde, maar kan ook ontstaan door detaillering, textuur, geleding, ...

• De materiaalkeuze is wel overwogen. De combinatie van verschillende materialen is toegestaan wanneer deze elkaar versterken, maar is geen must. Het detailleren van de gevels draagt bij tot de beeldkwaliteit van het gevelfront.

• Hoger gelegen delen van de gevel (hoger dan 2,5m boven het maaiveld) kunnen beperkt uitspringen. Op de verdiepingen mogen er ook delen van de gevel dieper liggen om op deze manier terrassen te creëren.

• Naast de gevelmaterialen, is ook de keuze van het schrijnwerk, ballustrades, ... voldoende doordacht en in harmonie met de omgeving. Dit gebeurt met aandacht voor: slanke profielen, compositie opengaande/vaste delen, het gebruik van natuurlijke en duurzame materialen,...

- PTArchitecten . p190 -

GBK Architekten - Bettenhaus SHK bron : http://gbk-architekten.de/?portfolio=bettenhaus-shk

bron: http://sergisonbates.com/en

De gouden liniaal - Statielei Antwerpen bron : http://www.degoudenliniaal.be/index.php?/albums/statielei-antwerpen/

VOORBEELDEN HEDENDAAGSE ARCHITECTUUR MET TEXTUUR EN DETAIL - PTArchitecten . p191 -

VLAKKE MATERIALITEIT & KLEINE OPENINGEN - PTArchitecten . p192 -

TEXTUUR, DETAILLERING & GROTE GEVELOPENINGEN - PTArchitecten . p193 -

ontwerpconcept m.b.t. bouwprojecten

ALTERNATIEVE WOONVORMEN VOOR EEN JONG BOOISCHOT

Momenteel vinden we in de straten van Booischot

dat hiermee gepaard gaat, ligt aan de basis van het

hoofdzakelijk de traditionele woonvormen terug. De

verbod.

droom van huisje, tuintje, boompje leeft nog bij veel

Daar waar het RUP meergezinswoningen een eerste

bewoners. Dit ideaalbeeld strookt voor velen niet met

fase omvat, kunnen bijkomende RUP’s zich enten

de verappartementisering die het dorp ondergaat. De

op specifieke strategische zone’s in de verkavelingen.

nieuwbouwprojecten vormen een doorn in het oog

Voor deze strategische zones kunnen alternatieve

van het merendeel van de bewoners van Booischot.

(meergezins)woonvormen ontwikkeld worden om zo te verdichten in programma, zonder te verdichten in

Ter

aanvulling

van

het

ontwerpconcept

bebouwing/footprint.

‘kernversterking met hogere dichtheid’, nodigt dit ontwerpconcept uit om nieuwe, alternatieve

Bovendien kan de architecturale kwaliteit van de

woonvormen te implementeren. Als duurzaam

bestaande villa’s - daar waar die al aanwezig is -

alternatief voor de traditionele verkaveling, dienen

evengoed lijden onder verbouwingen door een

ambitieuze denkpistes te worden onderzocht.

nieuwe eigenaar die de villa als ééngezinswoning bewaard. De overgedimensioneerde publieke ruimte

De gemeente zet met het RUP meergezinswoningen

in de villawijken, kan de extra parkeerdruk ook wel

in op een duidelijke verdichtingsstrategie in de kernen,

aan, indien dit conceptueel mee wordt doordacht.

en stimuleert verdichting en nieuwe woonvormen voor grondgebonden woningen in de overige zones.

De doorsnee woonwensen in Vlaanderen worden bovendien kleiner. Jonge gezinnen ambiëren meer

Met het RUP meergezinswoningen werden zone’s

en meer onderhoudsvriendelijke en energiezuinige

afgebakend waar meergezinswoningen verboden zijn.

woningen.

Een aantal duidelijke argumenten leggen bloot

Enkele voorbeelden :

waarom deze keuze gemaakt is. Er heerst een schrik

•

dat mooie oude villa’s hun architecturale kwaliteit

housing project rond een gemeenschappelijke

gaan verliezen door hier meerdere woonunits in te voorzien. Vooral de bijkomende wildgroei van oa.

Oude hoeve wordt gerenoveerd als cobinnenkoer.

•

Een intergenerationeel woonproject in de

garageboxen, terassen, (tuin)bergingen,... kunnen -

dorpskern combineert woningen voor gezinnen

indien niet harmonieus ingepast - de architecturale

met serviceflats voor ouderen.

kwaliteit verminderen.

Ook het parkeervraagstuk

•

Woon-werk combinaties.

- PTArchitecten . p194 -

Intergenerationeel co-housing project in & rond Hoeve bron : PTA https://www.samenhuizen.be/samenhuizen-hoeves

Improvistos

Improvistos

https://www.npr.org

https://www.npr.org

- PTArchitecten . p195 -

3

Acties

actie

STEDENBOUWKUNDIGE LASTEN INZETTEN BIJ ONTWIKKELINGEN

Bij grotere nieuwbouwprojecten zal de Gemeente stedenbouwkundige

lasten

opleggen

aan

de

ontwikkelaar. In de praktijk wordt hier nog te weinig gebruik van gemaakt. De dorpskarakterschets stelt

WIE

voor om hier meer op in te zetten en op zoek te gaan

Gemeentebestuur van Heist - op - den - Berg op

naar een win-win situatie tussen de ontwikkeling, het

initiatief van de dienst stedenbouw.

dorp en de gemeenschap.

WAT

Ter illustratie enkele voorbeelden : •

Zoeken naar win-win situaties bij grotere

Het project van het huis van de Molder. Al de

ontwikkelingen.

bewoners kennen deze tuin als een zeer feeërieke plek midden in het centrum. Aangezien hier hoogstwaarschijnlijk wonen met een factor zorg

WAAR

zal gerealiseerd worden, zou de gemeente als

Ontwikkelingen

stedenbouwkundige last kunnen opleggen dat de tuin overdag publiek toegankelijk is.

•

Bij een ontwikkeling van een meergezinswoning kan

een

publieke

doorsteek

worden

onderhandeld om

via het perceel van het

nieuwbouwproject

naar

het

HOE Opleggen van stedenbouwkundige lasten

WANNEER

achterliggend

Te bespreken tijdens de fase voorontwerp en te

weefsel te kunnen.

concretiseren bij de fase omgevingsvergunning.

•

Het aanleggen van een stoep of voorpleintje met meubilair voor een woonproject.

- PTArchitecten . p198 -

- PTArchitecten . p199 -

- PTArchitecten . p200 -