interview Jan Sierksma by info-vandekken-design

VOETBAL FRIESLAND

NR 4 2020

Trainer Jan Sierksma is het voorbeeld van een leven lang leren Begin februari komt het fraaie nieuws naar buiten. Jan Sierksma (35) maakt de overstap van SC Cambuur naar AZ. Hĳ verruilt de O19 in Leeuwarden voor de O17 in Alkmaar. In het prachtige Dokkumer etablissement KB Food & Drinks spreekt Voetbal Friesland met de ontwikkelingsgerichte jeugdtrainer over onder meer zĳn ﬁlosoﬁe op voetbal, zĳn succesvolle jaren bĳ Cambuur en het topsportklimaat bĳ AZ.

Dokkum De roots van Jan liggen in Friesland. In het kleine dorpje Birdaard - waar zomers meer dan 12.000 boten de Dokkumer Ee trotseren - én in Elfsteden- en Bonifatiusstad Dokkum. Hĳ groeit op in Birdaard, waar hĳ tot zĳn zestiende woont. Zĳn eerste voetbalwedstrĳden speelt hĳ bĳ FC Birdaard. De middelbare school rondt hĳ in Dokkum af, de plek waar hĳ vervolgens zowel gaat wonen als voetballen. Bĳ Be Quick Dokkum, waar hĳ de nodige jongens kent. Inmiddels is hĳ samen met vriendin José in havenstad Harlingen neergestreken, qua kilometers zo ongeveer halverwege Alkmaar en Dokkum. Jan kan een aardig balletje trappen en loopt als jeugdspeler stage bĳ FC Groningen en SC Cambuur. Na een jaar TTBC wordt het dus Be Quick Dokkum. Hĳ schopt het uiteindelĳk tot de hoofdmacht, maar doet een behoorlĳke

aanslag op zĳn fysieke gestel vanwege de combinatie met zaalvoetbal. Jan daarover: “Ik trainde op het veld én in de zaal. Speelde op vrĳdag in de zaal en stond een dag later weer op het veld. Toen ik trainer werd besefte ik pas hoe zwaar die belasting eigenlĳk was.” Bĳ AZ gaat Jan vanaf komend seizoen fulltime als trainer/coach aan de slag, wat betekent dat hĳ in Dokkum na veertien jaar afscheid neemt van zĳn werkzaamheden als docent bewegingsonderwĳs. Na de middelbare school rondt hĳ in Groningen overigens met succes de Lerarenopleiding Lichamelĳke Oefening (ALO) af. Na een jaar gymdocent in Den Helder te zĳn geweest, volgen dertien mooie jaren op het vmbo (gemengde en theoretische leerweg) aan het Dockinga College in zĳn woonplaats Dokkum. Hĳ volgt onder meer de master NLP en geeft docenten hierin cursussen over communicatie en teambuilding. Onderwerpen die tevens essentieel zĳn in de voetballerĳ.

VOETBAL FRIESLAND

Avanti Als voetballer staat Jan bekend als snel, wendbaar en technisch zeer goed onderlegd. Als interviewer van hem en schrĳver van dit stuk kan ik het weten. Jan en ik zĳn goed bevriend. Hĳ is mĳn teamgenoot bĳ Be Quick gedurende seizoen 2005/2006 en tĳdens wedstrĳden van Avanti ga ik regelmatig bĳ hem kĳken. Ik zie hem als een balvirtuoos die tevens weet hoe het spelletje werkt. Hĳ is achttien jaar als er een telefoontje uit Stiens komt. “Of ik een keer wilde meedoen in de zaal. Ik vond het spelletje altĳd al erg interessant. Tĳdens dat oefenmoment bĳ Avanti scoorde ik een paar keer. Het ging dusdanig goed dat ik er ging spelen. Mĳn techniek en explosiviteit kwamen in de zaal mooi samen.” Jan voetbalt met onder andere Max Houttuin, Simon Aronds en de broers Mohamed en Fouad Faraouni. In Stiens worden mooie successen behaald, waarbĳ promotie naar de Eredivisie een sportief succes is. Steeds meer zaalvoetballers van naam vinden hun weg naar Avanti. Een ander hoogtepunt volgt enkele jaren erna met Futsal Heerenveen, gedurende een internationaal toernooi in Italië: een land waar Jan graag komt. Tĳdens een meerdaags evenement wordt de strĳd aangegaan met 31 teams uit heel Europa. Een prachtige belevenis, met een knappe derde plaats als gevolg. Aanhoudend blessureleed maakt echter dat Jan op 27-jarige leeftĳd stopt met voetballen in de zaal. De veldschoenen gaan al eerder de wilgen in. “Ik was relatief jong, dat klopt. Eigenlĳk ben ik altĳd blessuregevoelig geweest. Toen in de zaal het niveau per jaar behoorlĳk omhoog ging, namen de spierblessures toe. Ik stond toen tevens als docent aan school en liep tĳdens een zaalvoetbalwedstrĳd een scheur in mĳn meniscus op. In combinatie met mĳn actieve rol voor de klas was zo’n blessure verre van handig. Ik kwam op een punt om een keuze te maken. Ik ben toen gestopt met zaalvoetballen.”

NR 4 2020

eerdergenoemde opleiding kreeg ik wederom te horen dat ik het in me had om een goede trainer/coach te worden. Ik ben, net als mĳn moeder overigens, zowel prestatie- als ontwikkelingsgericht. Ook het analytisch denken zat er altĳd al in. Mĳn moeder is overigens jarenlang turnlerares geweest. Zĳ heeft deze eigenschappen er met de paplepel ingegoten.”

Jeugdtrainer Anand Jagdewsing staat tussen 2008 en 2011 aan het roer van de hoofdmacht van Avanti. Het zĳn de gloriedagen in Stiens, waarbĳ zoals eerder genoemd grote namen een transfer maken naar de groen-witte zaalbrigade. Jagdewsing staat bekend als topcoach op zaalniveau. Jan leert veel van hem, zowel technisch als tactisch. Jagdewsing neemt Jan eens apart en geeft hem het advies om trainer te worden. “Die woorden heb ik altĳd onthouden. Jouw achtergrond en inzicht kunnen jou ver brengen, zei hĳ. Laatst kwam ik hem per toeval tegen. “Ik zei het al, hè?”, zei hĳ. Trainers herkennen trainers.” Bĳ Be Quick Dokkum, waar ze beleidsmatig keuzes hebben gemaakt om het trainersgilde naar een hoger niveau te tillen, krĳgt Jan de kans om de B1 (nu O17) te trainen en het diploma UEFA-C te halen. Hĳ gaat op het aanbod in. “Tĳdens mĳn zaalperiode bĳ Futsal Cambuur werd ik gevraagd om de A-junioren (nu O19, red.) van Futsal Cambuur te trainen en coachen. Ik haalde de opleiding UEFA-C Futsal en kreeg energie van het prestatiegericht samenwerken. Het sportieve combineren met het teamproces. Tĳdens de

Als trainer/coach bĳ Be Quick zit Jan op z’n plek. Hĳ stopt met zaalvoetbal, zodat hĳ zich volledig kan focussen op zĳn werk als docent op het Dockinga College en het trainerschap bĳ Be Quick. Hĳ heeft een duidelĳk doel: zich ontwikkelen als trainer. Groeien, stappen maken, ambitie tonen. Iets wat hĳ evenzo verwacht van zĳn junioren. Jan is tevens actief op Twitter. Elwin van Keulen, technisch jeugdcoördinator binnen Cambuur, volgt Jan op het platform en vindt zĳn tweets met regelmaat interessant. Ze hebben diverse raakvlakken. Het komt tot een afspraak op het Cambuurstadion in Leeuwarden. “Het werd een ﬁjn en open gesprek, waarbĳ ik als beginnend coach mĳn visie heb gegeven op het vak. Vanuit meerdere perspectieven. Als coach, docent en mens.” Jan wordt aangenomen en begint het seizoen erop aan een volgende - en ergens best logische - stap in zĳn carrière.

VOETBAL FRIESLAND

Cambuur Als Jan begint bĳ Cambuur is hĳ assistent bĳ de O14. Een eigen team coachen is het perspectief. Vanuit de club en vooral vanuit Jan zelf. Het zit in zĳn genen om op een zo hoog mogelĳk niveau te acteren. De club werkt op jeugdniveau op dat moment nog samen met FC Groningen. Met wederzĳds goedvinden eindigt die samenwerking een jaar later. De jeugdopleiding van Cambuur gaat vanaf 2016 zelfstandig verder, om de herkenbaarheid en cultuur van de club met volledige opleidingsmogelĳkheden te stimuleren. Na twee seizoenen als assistent te hebben gefungeerd, heeft Cambuur genoeg gezien. Jan krĳgt de O17 onder zĳn hoede, inmiddels met de opleiding UEFA-B op zak. Hĳ promoveert tweemaal op rĳ en loodst de jeugdigen van de vierde naar de tweede divisie. Een prestatie van formaat. Het succes staat symbool voor de verdere professionalisering binnen Cambuur. “Toen we zelfstandig werden als jeugdopleiding hebben we alles opnieuw moeten opbouwen. Overigens met de beperkte middelen die we hadden en hebben. We hebben intern hard gewerkt aan elementen als topsportgedrag, fysieke en mentale ontwikkeling, en de manier van spelen. De opleiding is nu, vĳf jaar later, veel professioneler.” Op de vraag hoe dat zoal tot stand is gekomen, is Jan helder: “Er is een duidelĳk antwoord gekomen op kernvragen als: vanuit welke principes we willen voetballen, wat de spelintenties zĳn en op welke manier we willen coachen en trainen. Beleidsmatig staat er een gedegen programma, gedragen door een sterke kern aan trainers en vrĳwilligers. Daarnaast werken we samen met een sportschool nabĳ het Kalverdĳkje waar we trainen. En hebben we afspraken met het voortgezet onderwĳs en een opleiding als het CIOS in Leeuwarden. Spelers hebben hierdoor meer structuur in hun dag. Meer balans qua trainen, krachttraining, scholing en rustmomenten. Met het topsportgedrag, het voetbalgedeelte en de fysieke ontwikkeling hebben we ons op drie lĳnen gefocust. Gedrag is weer onder te verdelen in bouwstenen als voeding, slaap en discipline. Al is het natuurlĳk aan de spelers om daar iets mee te doen. We reiken slechts de handvaten aan. Zo goed en breed mogelĳk.” In het tweede jaar bĳ de O17 weet Jan de opleiding UEFA-A Youth af te ronden. Een pittig karwei, zeker in combinatie met zĳn werkzaamheden bĳ Cambuur en in het onderwĳs. Voor Jan niettemin een essentieel punt in zĳn doorontwikkeling als trainer en het verder uitkristalliseren van zĳn voetbalvisie. Het is inmiddels 2018. Intern maakt hĳ de mooie stap door de leiding te krĳgen over de O19, waarmee hĳ afgelopen seizoen – in zĳn tweede jaar voor de groep – meedoet om de titel in de tweede divisie. Totdat het coronavirus om de hoek komt kĳken. “Zonde, maar het is niet anders. Gelukkig zĳn de jongens zelfstandig en zĳn ze goed aan de slag gegaan met de fysieke programma’s die we hebben gemaakt. De eindgesprekken met alle spelers zĳn digitaal gegaan. Dat was best een opmerkelĳk einde van onze samenwerking.” De samenwerking eindigt, omdat Jan de fraaie overstap maakt

NR 4 2020

naar de jeugdopleiding van AZ maakt. In Alkmaar krĳgt hĳ de leiding over de O17. “Inmiddels heb ik mĳn afscheid achter de rug.” Leergierig als Jan is, vraagt hĳ enkele spelers om hem feedback te geven. “Daar leer je veel van. Wat ging goed, wat kon beter.” Hĳ laat de verbeterpunten achterwege, met een knipoog. “Wat ik erg belangrĳk vind, kreeg ik ook terug. Denk aan vertrouwen geven, leren samenwerken, openstaan voor feedback en suggesties, en zorgen voor een goede voorbereiding op wedstrĳden en trainingen.” Algemeen directeur Gerald van den Belt geeft aan dat het jammer is voor Cambuur, maar dat de stap begrĳpelĳk is. De overige geluiden vanuit Cambuur zĳn evenzo positief. Het is tĳd voor een nieuw hoofdstuk. “Ik weet wat ik achterlaat. Cambuur, mĳn werk in het onderwĳs, Dokkum. Ik heb er goede gesprekken met mĳn vriendin José over gehad. De ambitie won het uiteindelĳk.”

Samenwerken Tĳdens ons gesprek wordt het woord samenwerken met regelmaat genoemd, onder andere in zĳn visie op voetbal. Een team leren samenwerken is makkelĳker gezegd dan gedaan. “Bĳ Cambuur heb ik zowel teammomenten als individuele gesprekken georganiseerd. Uitgebreide startgesprekken met alle spelers, maar ook team- en liniegesprekken. De mens achter de speler leren kennen en afstemming en duidelĳkheid creëren over de rollen en taken in een team zĳn daarbĳ essentieel. Los daarvan zĳn we op trainingskamp naar Sportcentrum Papendal geweest. Naast het trainen onder mooie omstandigheden, volgden we daar onder meer een boksclinic van Orhan Delibaș. Daarnaast gingen we regelmatig een hapje eten en hebben we tĳdens een zogeheten stadionavond een toer door de club gekregen van een lid van de harde kern. Die legde ons de Cambuurcultuur uit. Heel interessant en goed voor de binding. Stonden we die avond met z’n allen op de Noord-tribune tussen de fanatieke aanhang. Prachtig.”

Ontwikkelen Naast samenwerken komen begrippen als groei, ontwikkeling en ambitie voorbĳ. Jan is ontzettend nieuwsgierig en ontwikkelgericht. Hĳ eist veel van zichzelf, leest tal van boeken en schroomt niet om zĳn netwerk aan te boren en inspirerende mensen te bereiken uit de top van het voetbal. “Erover lezen is geweldig. Ik verdiep mĳ in onderwerpen als leiderschap, coaching, tactiek. En probeer op social media, zoals Twitter, artikelen en interviews te vinden die mĳ inspireren. Denk aan gesprekken met toptrainers, video’s met spelsituaties en nieuwe oefeningen. Maar het meest heb ik toch aan live-contacten. Mensen spreken die het hoogste hebben weten te bereiken. Uit die gesprekken kopieer ik niks, maar pik ik vooral kleine dingen op.” Als Jan enkele jaren geleden een voetbalwedstrĳd bekĳkt in Amsterdam, loopt hĳ niemand minder dan David Endt tegen het lĳf. Jan raakt

VOETBAL FRIESLAND

NR 4 2020

manieren zoekt om spelers, binnen de besproken kaders, uit te dagen. Situaties herkennen en de beste oplossingen zoeken. “Daarin zĳn natuurlĳk verschillende opties. Zowel verdedigend als aanvallend. Spelers leren dit tĳdens de trainingen en wedstrĳden herkennen. In de rust en na aﬂoop van wedstrĳden analyseren we de prestaties en op het trainingsveld werken we aan de verbeterpunten en kwaliteiten van zowel het team als het individu. Door te werken met spelintenties en zogenoemde spiegelprincipes weten spelers wat er van hun wordt verwacht, waarbĳ er binnen de kaders uiteraard veel bewegingsvrĳheid is. Ik werk graag met een hoge intensiteit, vanuit een gedisciplineerde organisatie. Met duidelĳke taken en rollen voor de spelers, zonder dat het ten koste gaat van hun ideeën en creativiteit.” Jan zegt dat eerdergenoemde accenten in alle leeftĳdscategorieën voorkomen, maar dat de manier waarop je ermee omgaat per situatie en leeftĳdsgroep verschilt. Zĳn focus ligt momenteel duidelĳk op de jeugd. “Trainer/coach-zĳn is een ervaringsvak. Je moet veel situaties ondergaan en ervan leren. Ik geloof erin dat het belangrĳk is om bĳ de jeugd te beginnen, zodat je een uitgebalanceerde visie kunt ontwikkelen. Ik wil het maximale uit mĳn carrière halen. Uit mezelf én de spelers.” Jan kiest er bewust voor om de weg der geleidelĳkheid te bewandelen in zĳn ontwikkeling als trainer/coach. In de toekomst wil hĳ de UEFA-PRO (Coach Betaald Voetbal) opleiding gaan doen.

in gesprek met de schrĳver, journalist en tevens oud-teammanager van Ajax. Endt heeft in het verleden met de crème de la crème uit het trainersgilde gewerkt, denk aan Michels, Cruĳff en Van Gaal. Jan heeft hem daar de nodige vragen over gesteld. “Ontzettend leerzaam. De klik was wederzĳds, gedragen door een passie voor voetbal. David is een mensen-mens. Hĳ heeft veel kennis en kan dat vol enthousiasme op fraaie wĳze overbrengen. We hebben nog steeds contact met elkaar.” Zodra de overgang van Jan naar AZ wereldkundig wordt gemaakt, onder meer op Twitter, reageert Endt met een pakkende Tweet: ‘Fantastisch voor beide partĳen: Jan Sierksma en AZ winnen hiermee. Op meerdere gebieden een onderlegde, ambitieuze én leergierige trainer. Proﬁciat!’. Het symboliseert niet alleen de band tussen beide heren, maar ook het beeld van Endt over de trainer Jan Sierksma.

Voetbalvisie

In plaats van de geplande O21 van Cambuur, zoekt Jan het dus zo’n 115 kilometer verderop. Eind december 2019 neemt AZ contact met hem op. Eerder zĳn er al gesprekken geweest. Destĳds wordt het niet concreet. Nu wel. “Tĳdens de opleiding UEFA-A werden er al wat lĳntjes gelegd. Ik kreeg te horen dat ik wel bĳ AZ zou kunnen passen. Vanaf december 2019 hebben we de nodige gesprekken gevoerd. Eind januari heb ik de handtekening onder mĳn contract gezet.” Bĳ AZ maakt hĳ direct kennis met het topsportklimaat en de internationale status en uitstraling van de club. “De opleiding van Cambuur is regionaal actief, terwĳl AZ internationaal stappen maakt. Natuurlĳk is het verschil groot, maar dat wist ik. En dat wil ik ook. Deze stap is inherent aan mĳn ambitie en mĳn streven naar ontwikkeling en groei. Het trainingscomplex is nieuw, modern en van alle gemakken voorzien. Alle disciplines en specialisaties zĳn aanwezig, denk aan topsportbegeleiders, voedingsdeskundigen, artsen, het fysieke gedeelte, virtual reality, video-analisten, et cetera. Niet voor niets is AZ één van de beste opleidingen van Nederland. Het topsportklimaat ademt er vrĳuit. Mĳn ambitie strookt wat dat betreft met die van AZ, ook qua gedachten over voetbal. Aanvallend en dynamisch, waarbĳ aanpassingsvermogen een cruciale rol speelt. AZ maakt die ﬁlosoﬁe ook waar. Ik weet zeker dat ik bĳ AZ veel kan leren. Ik ga er alles aan doen om het maximale bĳ te dragen en eruit te halen.”

Jan maakt eerder mooie stappen binnen Cambuur, die hem van de O14 naar de 019 brengen. In zĳn laatste rol, als trainer/coach van de oudste jeugd, geeft hĳ aan dat hĳ continu