PET05-2020

Nr. 5 - 2020

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,-

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Petrochem Nr. 5 - 2020

Diplomaat met voorliefde voor techniek • Importheffing voorkomt koolstoflekkage • Alle ogen gericht op onderhoudsstop Shell Pernis • Thema: Procesautomatisering

16:21

PET4 omslag los.indd 1

25-08-20 16:53 16:57 25-08-20

STANDBY STANDBY RESCUE RESCUETEAMS TEAMS Sinds Sinds onze onze oprichting oprichting in 2015 in 2015 hebben hebben wewe maar maar één één doel: doel: 0 incidenten 0 incidenten opop uwuw locatie. locatie.

ZoZo trainen trainen onze onze Emergency Emergency Rescue Rescue Team Team members members in extreme in extreme situaties situaties waardoor waardoor zeze opop dede meest meest complexe complexe reddingen reddingen zijnzijn voorbereid. voorbereid.

Voor Voor u een u een geruststellende geruststellende gedachte. gedachte.

Onze Onze gecertificeerde gecertificeerde ERT ERT members members zorgen zorgen ervoor ervoor datdat uwuw medewerker medewerker veilig veilig wordt wordt gered. gered.

INDUSTRIËLE INDUSTRIËLE VEILIGHEID VEILIGHEID

EMERGENCY EMERGENCY RESCUE RESCUE TEAMS TEAMS

Mangatwachten, Mangatwachten, industriële industriële brandwachten, brandwachten,

Technische Technische redding redding uit uit besloten besloten ruimten ruimten

gasanalisten, gasanalisten, bedrijfshulpverleners. bedrijfshulpverleners.

en en op op hoogte. hoogte.

TECHNIEK TECHNIEK

VEILIGHEIDSKUNDIGEN VEILIGHEIDSKUNDIGEN

Cameratoezicht Cameratoezicht op op besloten besloten ruimten, ruimten,

Arbeidsveiligheid, Arbeidsveiligheid, Risico Risico Inventarisatie Inventarisatie & Evaluatie, & Evaluatie,

warmtebeeldcamera’s warmtebeeldcamera’s & gasdetectie. & gasdetectie.

Risicoanalyses Risicoanalyses en en BHV. BHV.

085 085 - 773 - 773 00 00 76 76

PET PET4 PET A Voorplaat.indd Aomslag Voorplaat.indd 2 2 los.indd

25-08-20 16:57

FIB A4 FIBMa A

IN DEZE EDITIE

10 EEN DIPLOMAAT MET VOORLIEFDE VOOR TECHNIEK Voor Vlaanderen en Nederland liggen er voldoende kansen in de energietransitie, bijvoorbeeld op het gebied van waterstof, CCS en wind op zee. Nederlandse consul-generaal in Antwerpen Bert van der Lingen: ‘Het zou mooi zijn als we partijen bij elkaar kunnen brengen.’

32 THEMA: PROCESAUTOMATISERING Hoewel digitale simulaties van de fysieke wereld niet nieuw zijn, is de daadwerkelijke koppeling van de twee werelden dat wel.

Een digital twin kan de industrie helpen om complexe systemen zoals een petrochemische plant te optimaliseren met behulp van kunstmatige intelligentie. Om dat goed te doen, is wel veel data nodig uit de operationele wereld.

14 ALLE OGEN GERICHT OP ONDERHOUDSSTOP SHELL PERNIS Om zich heen zag Shell Pernis veel bedrijven hun onderhoudsstop uitstellen vanwege corona. Heel even overwoog ze hetzelfde te doen. Uiteindelijk zette ze haar turnaround in mei toch door. Het plan dat Shell indiende bij de Veiligheidsregio dient nu voor veel andere bedrijven als inspiratie.

18 IMPORTHEFFING VOORKOMT KOOLSTOFLEKKAGE In juli keurden de Europese leiders een voorstel goed om vanaf 2023 CO2-belasting te heffen op geïmporteerde goederen. Daarmee zou de decarbonisatie van de Europese industrie wel eens een versnelling kunnen krijgen.

20 BEYOND PETROLEUM 2.0 De nieuwe poging van BP om minder op fossiele bronnen te leunen lijkt serieuzer dan twee decennia geleden. Hoe zit het met andere oliebedrijven? Willen ze net als BP richting duurzame energie of slaan ze juist een andere weg in?

26 VAN SUIKERPRODUCENT NAAR INNOVATIEVE BIETENVERWERKER Geen suikerproducent, maar bietenverwerker. Dat is Cosun Beet Company, tot voor kort bekend als Suiker Unie. ‘Het lijkt een nuance, maar het is een groot verschil’, zegt plantmanager Luc Kroes.

Suikerbieten zijn niet alleen een bron van suiker, maar de coöperatie haalt er ook eiwit, groen gas en biobased producten uit.

EN VERDER Commentaar 5 Feiten en cijfers • Nouryon breidt productie MCA in Delfzijl uit • Spaanse fabriek Sabic draait in 2025 volledig op hernieuwbare energie • Gasinfrastructuurbedrijven presenteren plan voor Europese waterstofbackbone 6 Plant One 24 Petrochem platform 30 Projecten 36 Column • Chris Aldewereld 50

PETROCHEM 5 - 2020 3

PET B Inhoud.indd 3

25/08/2020 16:47

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Nummer 5 - 2020 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Gedempt Hamerkanaal 155, 1021 KP Amsterdam E-mail: redactie@industrielinqs.nl, website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen 020 3122 081 EINDREDACTIE: Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 REDACTIE: Dagmar Aarts 020 3122 084 David van Baarle VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, Henk Leegwater, Wim Soetaert, Jacqueline van Gool, Evi Husson LAY-OUT: Bureau OMA, Doetinchem OMSLAGFOTO: AdobeStock ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, Arthur Middendorp 070 3990 000 - arthur@jetvertising.nl TRAFFIC: Breg Schoen 020 3122 088 COMMERCIEEL MANAGER: Janet Robben 020 3122 085 DRUKWERK: PreVision Graphic Solutions

Maak de juiste verbinding met

Hi-Force Hydraulische Voorspanvijzels Hi-Force, de grootste Engelse fabrikant en leverancier van hydraulisch gereedschap, biedt diverse tensioner oplossingen, ontworpen voor een breed scala van voorspan toepassingen in diverse industrieën.

De serie omvat standard, veerretour, topsite en subsea voorspancilinders met capaciteiten tot 2.649 kN, geschikt voor standaard boutmaten tot 4” (M100) en een maximale werkdruk van 1.500 bar.

Voor meer informatie, bezoek onze website: www.hi-force.com

ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Nederland/België € 182,- per jaar Introductieabonnement NL/BE met 25% korting € 136,- per jaar Overig buitenland € 212,Losse verkoopprijs € 23,Studentenabonnement € 42,Proefabonnement 3 mnd € 30,Meer informatie over de verschillende abonnementen vindt u via www.petrochem.nl/abonneren OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via T 020 3122 088.

ISSN: 1380-6386 Prijswijzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform BV

HEAD OFFICE: Hi-Force Limited Daventry, United Kingdom Tel: + 44 1327 301 000 Email: daventry@hi-force.com

Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Hi-Force Nederland B.V. Numansdorp, Netherlands Tel: +31 (0)85 9028 111 Email: holland@hi-force.com

Papier binnenwerk:

www.hi-force.com

Papier omslag:

PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

PET Advertenties.indd 4

25/08/2020 16:44

COMMENTAAR

‘Wat duidelijk is geworden is dat de scheuring tussen chemische industrie en de oliesector steeds groter wordt. Alleen heeft CBS dat misschien nog niet door. ‘

Scheuring De coronacrisis maakt veel duidelijk. Wat bijvoorbeeld vitale processen in onze samenleving zijn. De zorg, het onderwijs, maar ook de energiesector en de chemie. Waar een positief imago voor de chemie vaak te voet kwam en te paard ging, kwam die voor de verandering eens te paard. En plastics zijn niet alleen die microdeeltjes die in de oceanen drijven. Maar ze hebben ook unieke - bijvoorbeeld hygiënische eigenschappen - die goed van pas komen bij de bestrijding van ziektes.

Wat ook duidelijk is geworden is dat de scheuring tussen chemische industrie en de oliesector steeds groter wordt. Alleen heeft CBS dat misschien nog niet door. Onlangs bracht het de kwartaalcijfers van de industrie naar buiten. In het tweede kwartaal van 2020 lag de omzet van de industrie, mede door de effecten van de coronacrisis, 16,6 procent lager dan een jaar eerder. Na de transportsector (-38,6 procent) kwamen de raffinaderijen en de chemie het slechtst uit de bus. Maar liefst 30,1 procent van de omzet.

Laagste economische krimp Nu begrijp ik dat CBS moet categoriseren. Maar doe dat dan wel goed en ga vooral met de tijd mee. De verschillen tussen de raffinage en de chemische industrie worden steeds groter. Zo groot dat je ze zeker niet op een hoop mag vegen. Die verschillen worden bijvoorbeeld duidelijk door de investeringen die de afgelopen jaren zijn gedaan in de industriële clusters. Veel grote raffinaderijen in Rotterdam en Antwerpen hebben een vlucht naar voren hebben gedaan. Ze hebben meer flexibiliteit ingebouwd om te anticiperen op nog meer druk op de brandstoffenmarkt.

Er is in Europa gewoonweg te veel raffinagecapaciteit en als je stilstaat, ga je er vroeg of laat aan. De coronacrisis kan zomaar de langverwachte sanering van de raffinagesector inluiden.

De dynamiek in de chemie is volstrekt anders. Steeds meer wordt duidelijk dat de chemie interessante oplossingen biedt voor uitdagingen op het gebied van klimaat en bijvoorbeeld ook gezondheidszorg. De coronacrisis heeft op specifieke gebieden een grotere vraag opgeleverd voor de chemie, terwijl de vraag naar brandstoffen kelderde. Misschien dat hiermee versneld een kijkje in de toekomst wordt gegeven.

Al voor de corona-uitbraak was al duidelijk dat de chemie

investeert vanuit groei en de raffinage vanuit overleving. Veel is er geschreven over de groei van de Antwerpse haven, waar Rotterdam ietwat bij achterbleef. Belangrijkste verschil tussen de twee havens is dat Rotterdam vooral een oliehaven is met wat chemie en Antwerpen vooral een chemiehaven is met een beetje olie.

Maar laat ik het nog eens met een ander voorbeeld onderstrepen. Onlangs berichtte RTV Noord dat de industriële regio rond Delfzijl één van de twee gebieden is in het land met de laagste economische krimp in coronatijd. Delfzijl springt er in verhouding positief uit met een daling van minder dan zes procent.

Uitgesplitst Als maar genoeg bedrijven goed door blijven draaien, valt de krimp relatief mee. En bedrijven die door blijven draaien zijn er beslist, zegt directeur Frans Alting van de Samenwerkende Bedrijven Eemsdelta tegen RTV Noord. ‘De industrie- en chemiebedrijven hier maken producten waar de samenleving niet zonder kan. Het zijn producten die de maatschappij draaiende houden.’

Maar als geheel is de lokale basisindustrie, bestaande uit ondernemingen zoals Nouryon (zout en chloor), BioMCN (methanol) of Teijin (aramidevezel) een redelijk stabiele factor, verklaart Alting. ‘Het zijn bedrijven van vitaal belang. Het is nauwelijks mogelijk dat er een dag voorbijgaat zonder dat een Nederlander gebruikmaakt van chemie uit Delfzijl.’

Dat het in het Noorden relatief meevalt, pleit des te meer voor het ontkoppelen van cijfers voor olie en chemie. Helemaal als de chemie - zoals in de Eemsdelta - niet of nauwelijks is gebaseerd op olie als grondstof, maar op mineralen en methaan.

Rotterdam heeft het wat dat betreft een stuk moeilijker. Veel meer oliegebaseerd. Maar ook daar zullen chemiebedrijven als Lyondell en Huntsman beduidend minder krimp kennen dan hun buren Shell, Exxon en BP. Dat zou ik graag eens uitgesplitst willen zien door het CBS. Reageren? Via de mail: wim@industrielinqs.nl of via twitter : @wimraaijen

PETROCHEM 5 - 2020 5

PET C Commentaar.indd 5

25-08-20 16:30

Een studie van de consultants RoyalHaskoningDHV en PDC toont aan dat de Nederlandse industrie met de toepassing van energiebesparende technieken de komende vijf jaar tenminste drie megaton CO2-uitstoot kan besparen. De studie is uitgevoerd in opdracht van FME en VEMW die in dit kader samenwerken in ‘Project 6-25’.

Uit de studie blijkt dat de grootste CO2-winst te behalen is met technieken op gebied van warmte-integratie, ICT en flexibiliteit. Ondernemersorganisatie FME startte samen met belangenbehartiger VEMW Project 6-25 met als ambitie om in 2025 zes megaton CO2 te kunnen reduceren. Uit de studie blijkt dat energiebesparing op grote schaal mogelijk is door simpelweg efficiënter te werken.

Het nieuwe fieldlab Do IoT (Delft on Internet of Things) kan starten met de aanleg van de benodigde technische infrastructuur na een bijdrage van de EU van 1,5 miljoen euro. Er komen twee testlocaties waar de communicatie-infrastructuur wordt aangelegd: The Green Village op de TU Delft Campus en Unmanned Valley op het voormalige militaire vliegkamp Valkenburg bij Katwijk. De twee locaties zijn beide ‘regelluwe’ proeftuinen, wat het mogelijk maakt om innovaties op het gebied van IoT snel te kunnen doorontwikkelen. Daarnaast wordt er een mobiele testopstelling gebouwd, die kan worden gebruikt voor testen bij bedrijven en andere fieldlabs.

PETROCHEM 5 - 2020 6

PET D Feiten en cijfers.indd 6

SPAANSE FABRIEK SABIC DRAAIT IN 2025 VOLLEDIG OP HERNIEUWBARE ENERGIE De polycarbonaatfabriek van Sabic in Cartagena, Zuid-Spanje, draait in 2025 volledig op hernieuwbare energie. Als eerste grootschalige chemische productiesite ter wereld.

Daartoe tekende het Saoedische chemiebedrijf een belangrijke overeenkomst met Iberdrola, een wereldwijd opererend elektriciteitsbedrijf.

Zonne-energie speelt een prominente rol bij deze ambitie. Voor 70 miljoen euro bouwt Iberdrola de komende jaren een fotovoltaïsche (PV) installatie met een capaciteit van 100 megawatt. Maar liefst 263.000 panelen worden op grond geplaatst. De zonnecentrale wordt eigendom van Sabic en wordt de grootste industriële duurzame elektriciteitscentrale van Europa.

De centrale is naar verwachting in 2024 volledig operationeel. In 2025 moet de chemielocatie in Cartagena vervolgens volledig op duurzame energie draaien. Cartagena lijkt met haar geografische ligging een belangrijk voordeel te hebben. Zuid-Spanje heeft jaarlijks veel zonne-uren, waardoor de elektriciteitsprijs per kilowattuur laag komt te liggen.

OMZET RAFFINAGE EN CHEMIE DERTIG PROCENT LAGER In het tweede kwartaal van 2020 lag de omzet van de industrie, mede door de effecten van de coronacrisis, 16,6 procent lager dan een jaar eerder. De negatieve omzetontwikkeling was het grootst voor aardolieproducenten. Zij boekten dertig procent minder omzet vergeleken met het eerste kwartaal van 2019. Dit meldt het CBS. De omzet nam in het tweede kwartaal zowel in het binnen- als buitenland af met 16,6 procent. Vooral in de maanden april en mei van het tweede kwartaal hebben industriële producenten minder omzet gegenereerd dan een jaar eerder. De afzetprijzen lagen in het tweede kwartaal 7,1 procent lager dan een jaar eerder.

In de raffinaderijen en chemie hebben de producenten van aardolie, van chemische producten en van rubber- en kunststofproducten minder omzet geboekt dan een jaar eerder.

De grootste min was te zien bij de producenten van aardolie die 53,6 procent minder omzet genereerden dan een jaar eerder. De prijzen van aardolieproducten zijn in het tweede kwartaal gedaald met 46,4 procent.

Er waren industriële branches die meer omzet genereerden dan een jaar eerder. Binnen de voedings- en genotsmiddelenindustrie sprongen de tabaksproducenten eruit met een positieve omzetontwikkeling van 10,7 procent. Ook de producenten van farmaceutische producten en de producenten van machines noteerden een hogere omzet dan een jaar eerder.

FOTO: WIM RAAIJEN

Industriële gassenproducent Air Products en elektrolysespecialist Thyssenkrupp tekenden een strategische samenwerkingsovereenkomst.

De twee bedrijven werken samen om groene waterstofprojecten te ontwikkelen. Om tegemoet te komen aan de behoefte aan elektrolysefabrieken met lage kapitaal- en operationele kosten (CAPEX en OPEX), betrouwbare technologie en een solide projectuitvoering om grootschalige waterstofprojecten levensvatbaar maken, committeerden Air Products en Thyssenkrupp zich aan de exploitatie van groene waterstoffabrieken op gigawatt schaal.

FOTO: SABIC

FEITEN & CIJFERS

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

25-08-20 16:44

GASINFRASTRUCTUURBEDRIJVEN PRESENTEREN PLAN VOOR EUROPESE WATERSTOFBACKBONE Een groep van elf gasinfrastructuurbedrijven uit negen EU-lidstaten heeft in juli een plan voor een Europese waterstofbackbone gepresenteerd. Uit nieuw onderzoek blijkt dat bestaande gasinfrastructuur tegen een betaalbare prijs kan worden aangepast voor het vervoer van waterstof.

De waterstofinfrastructuur moet Nederland, Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje, België, Tsjechië, Denemarken, Zweden en Zwitserland met elkaar verbinden. De gasinfrastructuurbedrijven voorzien vanaf medio 2020 een geleidelijke ontwikkeling van een leidingnetwerk. In 2030 bereikt dat een totale omvang van 6.800 kilometer en verbindt het ‘hydrogen valleys’ met elkaar. In 2040 moet er een waterstofnetwerk van 23.000 kilometer liggen, dat voor 75 procent bestaat uit omgebouwde aardgasleidingen en 25 procent nieuwe leidingen.

Uiteindelijk ontstaan er twee parallelle gastransportnetwerken. Eén speciaal voor waterstof en één voor (bio)methaan. Het waterstofnetwerk kan worden gebruikt voor energiezuinig en grootschalig waterstofvervoer over grotere afstanden, waarbij ook rekening wordt gehouden met de import van waterstof.

De kosten voor de realisatie van dit netwerk worden geschat op 27 tot 64 miljard euro.

De bedrijven noemen dat ‘een relatief beperkt bedrag in de totale context van de Europese energietransitie’. De ‘levelised costs’ komen naar schatting uit op 0,09 tot 0,17 euro per kilogram waterstof per 1.000 kilometer. Hierdoor kan waterstof volgens de elf bedrijven rendabel over grote afstanden binnen Europa worden vervoerd. De relatief grote marge in de schattingen komt vooral door onzekerheden in (locatieafhankelijke) compressorkosten.

Gasunie behoort tot de elf bedrijven die het plan hebben bedacht. In Nederland heeft het bedrijf plannen om een landelijke waterstofbackbone te realiseren.

NEDMAG EXPERIMENTEERT MET WATERSTOFBRANDERS Magnesiumzoutverwerker Nedmag begint in het vierde kwartaal met het testen van waterstofbranders. Als onderdeel van het Industrieconsortium, zet het bedrijf waterstof in voor hoge temperatuurprocessen. Het industrieconsortium wil binnen twee jaar nieuwe branderconcepten beschikbaar hebben om de overstap van aardgas naar waterstof mogelijk te maken.

FOTO: NEDMAG

Voor energie-intensieve industriële productieprocessen is het een grote uitdaging om bestaande verwarmingsprocessen koolstofvrij te maken. Een snelle en duurzame route om de koolstofintensiteit van deze processen te reduceren is door aardgas te vervangen door groene waterstof. Omdat de technologie daarvoor nog niet beschikbaar is, stelt Nedmag haar locatie beschikbaar om te testen met waterstof. In het vierde kwartaal van 2020 vindt de eerste velddemonstratie onder leiding van DNV GL en andere partners plaats.

Het industrieconsortium onderzoekt hoe de nieuwe technologie kan worden geïntegreerd in industriële processen van deelnemende bedrijven. Eind 2020 draait naar verwachting een installatie in de fabriek van Nedmag op waterstof verkregen uit de nabijgelegen Hystock waterstofproductie-installatie van Gasunie in Zuidwending. Echter zijn er dan nog wel hobbels te nemen. Groene waterstof is nu nog te duur en niet in grote hoeveelheden beschikbaar.

Nouryon test in haar chloorfabriek in Delfzijl een nieuwe generatie ‘membrode’ membranen. Deze membranen van partner Asahi-Kasei zouden efficiënter en betrouwbaarder zijn voor de productie van chloor. Nouryon is het eerste bedrijf dat ze op industriële schaal test.

Om zout water (brijn) te scheiden in chloor, natriumhydroxide en waterstof gebruikt Nouryon membranen in combinatie met twee elektroden. De nieuwe membroden combineren de elektroden en de membranen in één component. Daardoor vermindert de wrijving tussen de twee oppervlakken.

Als de tests positief uitvallen kan het gebruik van de nieuwe generatie membranen op een veel grotere schaal een hoop energie besparen.

Bovendien kunnen ze de downtijd voor onderhoud verminderen, verwacht Jacqueline Oonincx, technology director bij Nouryon.

Met het isoleren van verwarmde tanks bij tankopslagbedrijven valt veel energie te besparen. Ook het verwarmen van de tanks kan beter.

Dat blijkt uit onderzoek dat is uitgevoerd door Postfossil in opdracht van DCMR. In Nederland zijn lang niet alle tanks geïsoleerd. Daarbij is tankwandisolatie niet voldoende om van een goed geïsoleerde tank te kunnen spreken. Ook via een tankdak gaat namelijk veel warmte verloren.

Uit het onderzoek blijkt ook dat energie kan worden bespaard door tanks met warm water te verwarmen en niet met stoom. Daar is vooral veel winst mee te boeken als de warmte in de vorm van restwarmte van bedrijven komt of uit geothermie of wordt geproduceerd met behulp van een warmtepomp.

Shell Moerdijk is eind augustus gestart met groot onderhoud. Het gaat om onderhoud aan een van de fabrieken. Dit zou eigenlijk in mei al hebben plaatsgevonden, maar is toen uitgesteld. Shell Moerdijk is een essentiële schakel in de keten ‘Rotterdam en België/Duitsland’. Het uitstel van groot onderhoud langs deze lijn heeft geleid tot onze beslissing

PETROCHEM 5 - 2020 7

PET D Feiten en cijfers.indd 7

25-08-20 16:44

Bij OMV GAS gaan flexibiliteit en exceptionele service samen met de internationale kennis en financiĂŤle kracht van de OMV Group. Wij leveren aardgasoplossingen op maat aan grote Europese klanten en distributeurs. Onze flexibele prijs- en leveringsconcepten evenals gedetailleerde kennis van de markt zorgen ervoor dat onze producten perfect aansluiten op uw specifieke behoeften. Neem contact met ons op als u wilt weten hoe onze aardgasoplossingen uw bedrijf kunnen ondersteunen: www.omv-gas.nl

210x297_omv_gas_nl_0219_rz.indd 1 PET Advertenties.indd 8

27.02.19 13:11 25/08/2020 16:44

FOTO: ADOBESTOCK

FEITEN & CIJFERS SABIC WIL WATERSTOF DUURZAMER INZETTEN Een challenge van Sabic in Bergen op Zoom om restwaterstof duurzaam te benutten, leverde allerlei goede ideeën op. Twee ervan gaat het bedrijf verder onderzoeken. Als er een goede businesscase is, produceert Sabic in de toekomst wellicht ook ammonia of methanol op de site.

Sabic produceert in de chloorfabriek in Bergen op Zoom naast chloor ook waterstof. Deze waterstof gaat nu grotendeels als brandstof naar andere fabrieken op de site, maar kan eigenlijk beter een grondstof zijn voor chemicaliën.

Proton Ventures stelt daarom voor met waterstof ammonia te gaan maken. Nu wordt ammonia vooral geproduceerd uit aardgas. Daarbij komt echter ook veel CO2 vrij. Door dat op basis van waterstof te doen, voorkom je deze CO2-uitstoot. Ammonia is een prima energiedrager of brandstof voor de scheepvaart. Voordeel daarbij is dat ammonia makkelijker transporteert dan waterstof, omdat het een vloeistof is.

Meer direct op de site zelf gericht is het voorstel van BSE Methanol. Dit bedrijf kan op kleine schaal methanol produceren uit waterstof. Methanol is een van de belangrijkste grondstoffen voor PPE. Sabic werkt momenteel hard aan het opnieuw opstarten van de PPE-fabriek in Bergen op Zoom. Als de fabriek straks weer draait, komt de methanol met vrachtwagens naar de site. Lokale productie van methanol uit waterstof kan een deel van dit transport voorkomen.

NOURYON BREIDT PRODUCTIE MCA IN DELFZIJL UIT Nouryon wil de productiecapaciteit voor monochloorazijnzuur (MCA) in Delfzijl tegen het einde van 2020 uitbreiden. MCA is essentieel voor de productie van veel gewasbeschermingsmiddelen en producten voor huishoudelijke en persoonlijke verzorging. Ook is het een belangrijke bouwsteen voor de voedings- en farmaceutische industrie.

Nouryon investeert in technologie en efficiencyverbeteringen om de huidige MCA-productie in Delfzijl te verhogen. Dit draagt bij aan de groei van de markt en aan de eigen toegenomen consumptie van MCA voor de productie van carboxymethylcellulose (CMC). Eerder dit jaar nam Nouryon namelijk het CMC-bedrijf van J.M. Huber over. CMC is een duurzaam, biobased wateroplosbaar polymeer dat wordt gebruikt als verdikkingsmiddel, bindmiddel, stabilisator en filmvormer. Nouryon is ook begonnen met een studie om meer capaciteit vrij te maken voor chloor, de belangrijkste grondstof voor MCA. Het uitbreidingsproject in Delfzijl in combinatie met de opening van een nieuwe joint venture-fabriek in India later dit jaar verhoogt de totale MCA-productiecapaciteit van Nouryon met meer dan twintig procent.

46 43 40 37

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

Equinor leidt een groot Engels project om waterstof uit aardgas te produceren en de CO2 af te vangen en op te slaan. In eerste instantie gaat het om een zeshonderd megawatt ATR (auto thermal reformer). Het waterstof gaat direct naar industriële klanten op Saltend Chemicals Park, vlakbij Hull.

De productie van blauwe waterstof speelt een belangrijke rol bij de vergroening van het grootste industriële cluster in het Verenigd Koninkrijk.

De industrie zou er volledig kunnen overschakelen op waterstof. En de voeding van de elektriciteitscentrale schuift naar een mengsel van aardgas met dertig procent waterstof. Daarmee zou het chemiepark zo’n 900.000 ton minder CO2 gaan uitstoten.

Het project, Hydrogen to Humber Saltend (H2H Saltend) genoemd, is voorlopig nog een plan. Equinor en partners verwachten in 2023 een definitieve investeringsbeslissing te nemen. Bij groen licht volgt de eerste productie in 2026.

Papierfabriek Doetinchem, Waterstromen en Waterschap Rijn en IJssel ondertekenden een samenwerkingsovereenkomst voor de productie van biogas uit restwater van de papierfabriek. Om voorzuivering mogelijk te maken, leggen de partijen een nieuwe persleiding aan. Daarnaast komt een biogasleiding te liggen die het gas aan de papierfabriek teruglevert.

Momenteel zuivert rioolwaterzuivering Etten het restwater van de papierfabriek samen met het andere afvalwater uit de gemeente Doetinchem. Door het restwater met een nieuwe leiding apart naar de rioolwaterzuivering te transporteren, wordt het mogelijk om dit voor te zuiveren en biogas op te wekken.

BRENT RUWE OLIEKOERS

34 31 28 25 22 19 16

Mei 2020

om ook tot uitstel over te gaan. ‘Zo zorgen we ervoor dat er juist in deze coronatijden geen kinken komen in de vitale processen en productleveranties’, schreef Shell in april.

Tijdens de stop komen 700 extra mensen op de site. Door het uitstel kunnen de RIVM-maatregelen nog beter worden doorgevoerd.

Juni 2020

Juli 2020

Aug 2020

PETROCHEM 5 - 2020 9

PET D Feiten en cijfers.indd 9

25-08-20 16:44

INTERVIEW

Een diplomaat met voorliefde voor techniek

PETROCHEM 5 - 2020 10

PET O Interview.indd 10

25-08-20 16:32

Voor Vlaanderen en Nederland liggen er voldoende kansen in de energietransitie. Zeker als ze de samenwerking opzoeken, bijvoorbeeld op het gebied van waterstof, CCS en wind op zee. Nederlandse consul-generaal in Antwerpen Bert van der Lingen: ‘Het zou mooi zijn als we op dit vlak een bescheiden rol kunnen spelen door partijen bij elkaar te brengen.’

FOTO’S: MINISTERIE VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Wim Raaijen

Volg je Bert van der Lingen op LinkedIn, dan vallen een paar zaken op. Zo is de Nederlandse consul-generaal in Antwerpen benaderbaar, zichtbaar en open. Zeker voor een diplomaat die naar eigen zeggen eigenlijk liever op de achtergrond opereert.

‘Het moet daarom wel functioneel blijven’, voegt hij er direct aan toe.

Ook is er een patroon te herkennen in zijn berichten en reacties. Veel gaan over technologische ontwikkeling, energietransitie en samenwerking op deze gebieden. Een diplomaat met voorliefde voor techniek; geen dagelijkse combinatie. ‘Ik zie momenteel veel interessante ontwikkelingen. Heel gaaf allemaal. Daar reageer ik proactief op en ik wil ook contacten leggen waar dat kan, uiteraard binnen de afgesproken bevoegdheden.’

PETROCHEM 5 - 2020 11

PET O Interview.indd 11

25-08-20 16:32

INTERVIEW Trilaterale initiatieven In zijn vorige betrekking als Nederlands ambassadeur in Litouwen – tot september 2018 – toonde hij al zijn voorliefde.

Daar stond energietransitie hoog op zijn agenda. Zo haalde hij in Nederland kennis op voor de aanleg van een infrastructuur voor vloeibaar aardgas in Litouwen.

Ook dacht hij mee over een value chain voor getorreficeerde biomassa van de Baltische staat naar Nederland en de kansen van wind op zee voor Nederlandse bedrijven.

Toen twee jaar geleden de post van Nederlandse consul-generaal in Antwerpen voorbij kwam, greep hij die dan ook met twee handen aan. Want waar zijn er meer mogelijkheden voor gezamenlijke transitie dan bij twee buurlanden?

De post is ook nog eens in de enorme Antwerpse industriehaven. Aanknopingspunten te over. Bert van der Lingen: ‘België is na Duitsland de tweede handelspartner van Nederland, nog voor Frankrijk en Groot-Brittannië. En 86 procent van de meer dan 50 miljard goederenexport gaat naar Vlaanderen, waaronder ook naar de regio Antwerpen.’ Er is in Vlaanderen ook behoefte aan samenwerking met Nederland. Van der Lingen: ‘Wist je dat Nederland in het Vlaamse regeerakkoord maar liefst zestien keer wordt genoemd?’

Er is duidelijk momentum voor meer samenwerking tussen Nederland, Vlaanderen en ook Noordrijn-Westfalen. Zo zijn er ambitieuze initiatieven. Van der Lingen: ‘Denk aan de Trilaterale Chemiestrategie die in 2018 is begonnen.

Daarin werken Nederland, Vlaanderen en Noordrijn-Westfalen samen in drie werkgroepen. Op het vlak van innovatie heeft Nederland de lead, Vlaanderen heeft het voortouw op het gebied van energie en feedstocks en Noordrijn-Westfalen op het gebied van infrastructuur.’

Contacten Hij besloot om er daarom nog een keer vol voor te gaan; over twee jaar gaat Van

der Lingen met pensioen. En dan kan hij zich met zijn voorliefde voor transitie en technologie geen beter sluitstuk wensen. ‘Echt een fantastische uitdaging.’

Hoewel het maar weinig had gescheeld of het consulaat-generaal in Antwerpen had niet meer bestaan. In 2013 dreigden bezuinigingen er een einde aan te maken. Maar onder andere VNO-NCW was het daar niet mee eens, vanwege het enorme economische belang. ‘Uiteindelijk zorgde een motie in de Tweede Kamer ervoor dat het consulaat-generaal open bleef.’

Maar wel met een hoofdzakelijk economische inslag. Geen uitgifte van paspoorten meer. ‘Gelukkig hebben we nog wel culturele taken. Want onderschat niet de rol van culturele uitwisseling. Ook niet bij uitwisselingen op zakelijk vlak. Er wordt vaak gezegd dat het in Nederland om contracten gaat en in Vlaanderen om contacten, maar zo scherp is het onderscheid allang niet meer.’ Juist door uitwisseling zijn de verschillen volgens Van der Lingen steeds minder groot en worden ze in ieder geval gemakkelijker overbrugd.

Silver bullet De consul ziet tal van interessante perspectieven op het gebied van samenwerking. Helemaal op het gebied van energietransitie. Neem bijvoorbeeld waterstof. Van der Lingen: ‘Als je ziet hoeveel plannen er momenteel zijn op het gebied van waterstof. Alleen al in Nederland.

Denk bijvoorbeeld aan NortH2, het ambitieuze plan dat Groningen Seaports, Gasunie en Shell in februari presenteerden.’ Hij volgt de ontwikkelingen op de voet. Haalt verschillende rapporten en plannen aan. Enthousiast en geïnteresseerd.

Hij ziet nu ook verschillende andere landen met interessante vergezichten komen. De Duitse regering heeft bijvoorbeeld ook een waterstofplan van negen miljard euro gepresenteerd. Op het gebied van transport en productie

Bert van der Lingen: ‘In het Vlaamse regeer­ akkoord wordt Nederland maar liefst zestien keer genoemd.’

kunnen Nederland en Vlaanderen daarbij zomaar een belangrijke rol spelen.

Denk aan een verbindingen vanuit Nederland en Vlaanderen naar het Ruhrgebied.

Ook Frankrijk, Spanje, Portugal en bijvoorbeeld Marokko hebben sinds kort grote ambities op het gebied van waterstof. Niet verwonderlijk. Hoe zuidelijker je komt, des te goedkoper zonne-energie is op te wekken, waardoor waterstof daar ook goedkoper kan worden geproduceerd. En er kan aan de rest van Europa worden geleverd. Van der Lingen: ‘Vooropgesteld dat waterstof niet de silver bullet is, kan het gas wel een belangrijke rol spelen bij de transitie die nodig is. En de komende tien jaar kunnen op dat vlak enorme stappen worden gemaakt.’

Waterstof-backbone Goed dat die plannen er zijn, maar het zou nog veel beter zijn als ze niet op zichzelf blijven staan. ‘Als diplomaat zoek ik altijd de verbinding. Het zou mooi zijn als we ook op dit vlak als consulaat-generaal een bescheiden rol kunnen spelen door partijen bij elkaar te brengen. Ik heb al plannen gezien voor waterstofpijpleidingen tussen Noord-Afrika en Zuid-Europa. Met alle plannen samen worden de contouren zichtbaar van een Europese waterstofinfrastructuur tot aan Scandinavië.’

Nederland en Vlaanderen kunnen in het centrum van deze infrastructuur terecht komen. Daarbij kan het van enorm belang zijn dat hier al een uitgebreide gasinfrastructuur ligt. ‘Het doet me deugd dat Gasunie en het Belgische Fluxis nauw betrokken zijn bij het plan voor een Europese waterstof-backbone, dat half juli werd gepresenteerd, samen met negen andere Europese gasinfrastructuurbedrijven.’

De bedrijven voorzien vanaf medio 2020 een geleidelijke ontwikkeling van een pijpleidingnetwerk dat in 2030 een totale omvang van 6.800 kilometer bereikt en dat waterstofclusters met elkaar verbindt. In 2040 moet er een waterstofnetwerk van 23.000 kilometer liggen, dat voor 75 procent bestaat uit omgebouwde aardgasleidingen. Uiteindelijk zullen er twee parallelle gastransportnetwerken ontstaan: één speciaal voor waterstof en één voor (bio)methaan. Deze aankondiging kwam een week nadat de Euro-

PETROCHEM 5 - 2020 12

PET O Interview.indd 12

25-08-20 16:32

pese Commissie haar waterstofstrategie bekend heeft gemaakt. Daarin benadrukt de Commissie dat er een specifiek waterstofleidingnetwerk moet komen.

Koplopers Van der Lingen ziet ook kansen voor de toeleverende industrie in Nederland en België. De ambitieuze waterstofplannen kunnen bijvoorbeeld niet zonder een enorme groei van wind op zee. Sowieso worden er de komende decennia enorm veel windparken bijgebouwd. In de Noordzee, maar ook in de rest van de wereld. ‘Prognoses van de IEA gaan uit van een toekomstige mondiale offshore capaciteit van 3,1 terawatt. Alleen al op het Nederlandse deel van de Noordzee zal de capaciteit tot 2030 meer dan verelfvoudigen. Onder andere Duitsland, de VS en Denemarken zijn sterk in de productie van windturbines en respectievelijk -molens. Nederland en Vlaanderen zijn echter mondiale marktleiders op het gebied van waterbouw op zee, met hun grote contractors voor de offshore. Die nemen nu ook het plaatsen en onderhouden van windparken op zich. Door meer samen op te trekken kan die positie alleen maar beter worden.’

Honderd jaar Er liggen ook kansen voor de maakindustrie. Hij haalt daarbij het rapport van onder andere FME aan, waarin mogelijkheden voor de productie van electrolyzers in worden beschreven. ‘Denk ook aan de recycling van de rotorbladen van windmolens.’ Een uitdaging op zich.

Ze bestaan uit vezelversterkte composieten, die net zo moeilijk zijn te recyclen als bijvoorbeeld multilayer verpakkingen.

‘Nu al kan het gerecyclede materiaal worden gebruikt als versterking van bijvoorbeeld beton.’

Maar het is mooier als er hoogwaardigere bouwstenen uit worden gehaald, weet Van der Lingen. ‘Via pyrolyse bijvoorbeeld. Ik zie hier kansen voor recyclingbedrijven, bijvoorbeeld bij North Sea Port in Vlissingen.’

Van der Lingen kent ook de plannen om van de Noordzee een “energiezee” te maken. Daarin kan de bestaande offshore-infrastructuur een belangrijke rol spelen. ‘Windenergie zal lang niet altijd in de vorm van elektronen aan wal komen, maar ook als moleculen.’

‘Onderschat niet de rol van culturele uitwisse­ ling. Ook niet bij uitwisselingen op zakelijk vlak.’

Op afgeschreven platforms, die anders moeten worden afgebroken, kunnen waterstoffabrieken worden gebouwd. ‘De gasinfrastuctuur in de Noordzee kan een belangrijke rol spelen bij het transport van waterstof. Het leidingennet kan nog wel honderd jaar mee.’

CO2-footprint Een deel van de infrastructuur kan ook worden ingezet voor transport van CO2, om die op te slaan in lege gasvelden (carbon capture and storage, CCS red.).

Op dat vlak zijn er ook interessante ini-

tiatieven voor een Vlaams-Nederlandse samenwerking. Door bijvoorbeeld de Antwerpse industrie aan te sluiten op het enorme Rotterdamse Porthos-project voor CCS. ‘Dat is echt een positief verhaal. Er kunnen tot 2050 enorme hoeveelheden CO2 worden opgeslagen in lege Nederlandse olie- en gasvelden, waardoor ook de CO2-footprint van de Antwerpse industrie enorm kan worden verlaagd. Er is zelfs sprake van een mogelijke verbinding met het Athos-project in de IJmond.’ Mogelijkheden genoeg in ieder geval. ■ PETROCHEM 5 - 2020 13

PET O Interview.indd 13

25-08-20 16:32

PROJECT

Alle ogen gericht op onderhoudsstop Shell Pernis Om zich heen zag Shell Pernis veel bedrijven hun onderhoudsstop uitstellen vanwege corona.

Heel even overwoog ze hetzelfde te doen. Uiteindelijk zette ze haar turnaround in mei toch door. Het plan dat Shell indiende bij de Veiligheidsregio dient nu voor veel andere bedrijven als inspiratie om ook door te gaan met hun stop. Bij Shell was het een succes. Er zijn nul coronabesmettingen voorgekomen en het effect van alle maatregelen op de productiviteit was ‘niet noemenswaardig’. Sommige maatregelen blijken zelfs voor extra efficiëntie te zorgen en worden in volgende stops ook meegenomen.

Dagmar Aarts

Toen corona zich in Nederland aandiende, moest Shell beslissen of ze haar zesjaarlijkse onderhoudsstop aan tien fabrieken zou doorzetten. Jan van IJperen (turnaround event manager): ‘We zagen om ons heen dat veel bedrijven hun turnaround uitstelden naar het najaar. Dat hebben wij ook heel even overwogen.

Maar het kon niet. We hebben namelijk het hele jaar door turnarounds en maken onderdeel uit van een hele keten van productstromen die op elkaar zijn afgestemd. Het heeft een enorme impact als wij een stop naar achteren verplaatsen.’

Het zorgde voor een grote uitdaging.

Er moest een extra vergunning worden aangevraagd en een plan bedacht om de turnaround door te laten gaan terwijl de RIVM-maatregelen in acht worden genomen. Van IJperen: ‘De hele industrie zat met hetzelfde dilemma. Hoe kan je een onderhoudsstop doen en zorgen dat iedereen ‘s avonds gezond naar huis gaat? De ogen waren op ons gericht, want Shell zet door.’

Maatregelen Van IJperen concentreerde zich als turnaround event manager op de coronamaatregelen. Zijn collega nam de rest

WAT IS ER GEDAAN TIJDENS DE ONDERHOUDSSTOP? Tijdens de zesjaarlijkse onderhoudsstop heeft Shell Pernis aan tien fabrieken gewerkt. Die zijn van binnen en buiten geïnspecteerd en verbeterd. Onder andere vaten, torens en warmtewisselaars zijn geïnspecteerd, vervangen en gereinigd, zodat ze er weer drie tot zes jaar tegenaan kunnen. Daarnaast heeft Shell tijdens de stop onder andere een grote strippenkolom van 32 meter vervangen. De capaciteit van de nieuwe kolom is groter dan de oude.

Shell Pernis is de grootste raffinaderij van Europa. De 66 fabrieken op het terrein verwerken samen twintig miljoen ton olie per jaar. Vorig jaar heeft het bedrijf ook al dertien fabrieken onder handen genomen tijdens een onderhoudsstop in februari en maart.

van de onderhoudsstop op zich. Van IJperen: ‘Ik ben met een team van aannemers, de beveiliging, veiligheidsafdelingen, operatie en Shell Health om tafel gaan zitten om te kijken hoe we de turnaround veilig door konden laten gaan.’

Uiteindelijk is een hele rits maatregelen ingevoerd. Omdat er werkzaamheden zijn, die niet op anderhalve meter afstand van elkaar konden worden uitgevoerd en het grotere aantal medewerkers in de fabriek is, naast zoveel mogelijk de anderhalve meter afstand in acht te nemen, verplicht op de fabriek een gelaatscherm te dragen.

Het concern verdriedubbelde ook ruimtes. Er kwamen bijvoorbeeld extra kleedkamers, douches en wc’s. In de kantine plaatste ze schotten en in de rookruimte had iedereen een eigen vak. In auto’s en busjes mochten maar twee personen rijden, anderhalve meter uit elkaar.

Coaches Een extra complicatie was dat er een paar honderd man uit het buitenland via aannemers bij Shell werkten. Zij konden vanwege lockdowns niet meer terug naar huis. Van IJperen: ‘De buitenlandse werknemers waren onder andere op vakantieparken ondergebracht. Daar moest ook een vorm van controle op komen, want je wilt dat daar ook de Nederlandse RIVM-maatregelen worden opgevolgd. Met de vakantieparken hebben we afspraken gemaakt. Er mochten maximaal vier mensen in een huisje, want dan kan je genoeg afstand houden en iedereen moest een eigen slaapkamer hebben. En wie samen werkt, zat ook samen in een huisje. Als er dan ergens een uitbraak is, hoef je maar een klein team uit de organisatie te halen.’

De eerste weken moest er echt worden geholpen om het gedrag te veranderen.

PETROCHEM 5 - 2020 14

PET R Uitgelicht project.indd 14

25-08-20 16:34

FOTO’S: ERNST BODE|SHELL

‘Het gaat niet vanzelf, het kost energie’, zegt Van IJperen. ‘We hebben zogenaamde social distance coaches ingezet om mensen er op te wijzen om afstand te houden. Gelukkig hebben we niemand weg hoeven sturen, maar we hebben wel wat waarschuwingen moeten uitdelen.’

Stress eruit Op de piek van de stop zouden 1800 man extra op het terrein zijn. ‘We hebben gekeken of we dat wat konden spreiden’, zegt Van IJperen. ‘Het onderhoud van een unit HV (High Vacuüm unit, red.) hebben we daarom naar voren gehaald. Hierdoor zijn 350 man drie weken eerder begonnen. Zo konden we de piek lager houden en kleinschalig kijken of onze maatregelen succesvol waren. Als dat niet zo was, konden we nog bijsturen of besluiten om de turnaround alsnog niet door te laten gaan.’

Het ging goed en de rest van de planning is niet aangepast. Maar aan die planning werden werknemers niet zo strak gehouden als anders. ‘Als we werkzaamheden

Jan van IJperen (Shell): ‘We hebben de druk van performance contracten gehaald.’ door de coronamaatregelen minder efficiënt kunnen doen omdat er anders bijvoorbeeld te veel mensen bij elkaar zijn, dan is dat maar zo’, zegt Van IJperen. ‘Ook hebben we de druk van performance contracten gehaald. We wilden dat het werk veilig en kwalitatief goed werd gedaan. De stress wilden we eruit hebben. Het uitlopen van het evenement is minder belangrijk dan het veilig door laten gaan van de turnaround. Het mooiste is dat de impact op productiviteit nauwelijks te becijferen is. Het effect is niet noemenswaardig, het komt niet boven de twee à drie procent uit.’

Toekomst Dat de impact op productiviteit minimaal is, komt waarschijnlijk omdat bij sommige werkzaamheden juist efficiënter is gewerkt. Inspecties zijn daar een voor-

beeld van. Van IJperen: ‘Waar voorheen drie mensen inspectie moesten doen, hebben we nu gevraagd of één persoon het kon doen. Andere inspecteurs zaten thuis of op een andere locatie op het terrein en konden via video of foto’s meekijken. Dat is wonderwel goed gegaan.’

Het is volgens de turnaround event manager iets om mee te nemen naar stops in de toekomst. Net als de spreiding van lunchpauzes. ‘Niet iedereen hoeft tegelijkertijd de fabriek uit als de fluit gaat. Als je het goed organiseert, kan de ene groep best apart van de andere pauze nemen, zonder dat het werk sterk wordt beïnvloed. Spreiding helpt voor de veiligheid, want er zijn minder mensen tegelijk aan het lopen. Maar je krijgt ook geen opstoppingen bij de koffieautomaat of rookhokken. Uiteindelijk ben je dan misschien wel effectiever.’

PETROCHEM 5 - 2020 15

PET R Uitgelicht project.indd 15

25-08-20 16:34

MOBILE DEGASSING, GUARANTEED CONTINUITY

YOUR SITE. A BETTER PLACE.

FLYING COMBUSTOR®

MOBILE COMBUSTOR®

ZONE - 0 VENTILATOREN

LANGE TERMIJN OPLOSSINGEN

SIS, marktleider in mobiele verbrandingssystemen en Zone – 0 ventilatoren. Onze services en technologieën vormen de sleutel om (VOC) emissies en geur te reduceren, onder controle te houden en te voldoen aan de meest stringente milieuwetten en regels.

Wij zorgen voor uw continuïteit.

TANK TERMINAL

BACK-UP EN VERVANGING VRU

RAFFINADERIJEN/ CHEMISCHE PLANTS

PIJPLEIDINGEN

VERSCHEPEN

BOL TANKS

SIS GmbH   

+49 (0) 4132 654 9100 +31 (0)6 1559 7982 INFO@S-I-S.COM

 WWW.S-I-S.COM

SISG19-24270 CorporateADV_Petrochem_210x297_V4.indd 1 PET Advertenties.indd 16

17-09-19 10:39 25/08/2020 16:44

Ook de nieuwe indeling van de dagshift en avonddienst is goed bevallen. De avonddienst is gevraagd eerder te komen zodat medewerkers helemaal omgekleed buiten stonden voor de startwerkbespreking, voordat de dagshift in de kleedkamers kwam. Van IJperen: ‘Uiteindelijk waren ze al helemaal paraat en konden ze het werk van de dagdienst gelijk overnemen. We gaan evalueren of we dit in de toekomst willen blijven doen.’

‘ Door de maatregelen rondom Covid-19 leek de veiligheid waar we normaal altijd uitgebreide plannen voor hebben nu minder aandacht te krijgen.’

zitten. We zijn concurrenten, maar ook collega’s. Daarnaast willen we de BV Nederland helpen door toeleveringsbe-

drijven en aannemers aan het werk te houden. Dat is belangrijk voor de continuïteit van die bedrijven.’ ■

Niet inboeten op veiligheid Terugkijkend op de onderhoudsstop is Van IJperen tevreden. Niemand is besmet geraakt tijdens de turnaround en er zijn geen grote veiligheidsincidenten voorgekomen. Op veiligheid moet niet worden ingeboet en dat is volgens Van IJperen nu wel een gevaar. ‘Door de maatregelen rondom Covid-19 leek de veiligheid waar we normaal altijd uitgebreide plannen voor hebben nu minder aandacht te krijgen. Gelukkig hebben we dat tijdig ingezien. De basis moet natuurlijk wel blijven.’

Dat heeft hij ook aan andere bedrijven meegegeven die het plan dat Shell bij de Veiligheidsregio indiende wilden inzien.

‘We zijn daar heel vrijgevig in geweest omdat we allemaal in hetzelfde schuitje PETROCHEM 5 - 2020 17

PET R Uitgelicht project.indd 17

25-08-20 16:34

ECONOMIE

Importheffing voorkomt koolstoflekkage Het overleg tussen de Europese leiders afgelopen juli leverde doorbraken op rondom het zogenaamde carbon border adjustment mechanism. De leiders keurden een voorstel goed om vanaf 2023 CO2-belasting te heffen op geïmporteerde goederen.

Daarmee zou de decarbonisatie van de Europese industrie wel eens een versnelling kunnen krijgen.

David van Baarle

De inzet van het topoverleg tussen de Europese leiders was hoog. Naast de EUbegroting van één biljoen euro voor de periode 2021 tot 2027 lag er ook een voorstel voor een Covid-19 herstelplan van 750 miljard euro. Na lang overleg zijn de ministers het met elkaar eens geworden. Opvallend is dat een heet hangijzer ook akkoord is bevonden: de invoering van een grensbelasting voor CO2.

Koolstoftaks ETS-plichtige (Europees emissiehandelssysteem, red.) Europese bedrijven hebben steeds meer moeite te concurreren met producenten uit landen zonder koolstofheffing. De invoerheffing moet de scheve verhoudingen weer rechttrekken. De Europese Commissie krijgt tot de eerste helft van 2021 de tijd om een voorstel voor deze zogenaamde carbon border adjustment in te dienen. Als de lidstaten het eens zijn met de voorstellen zou de invoerheffing in 2023 kunnen worden ingevoerd.

Koolstoflekkage Zolang landen buiten de EU niet dezelfde klimaatambitie delen, bestaat er een risico op zogenaamde koolstoflekkage.

Dit fenomeen treedt op wanneer bedrijven hun productie verplaatsen van de EU naar landen met minder strikte emissie-eisen. In plaats van de gewenste emissiedaling, verplaatst het probleem zich naar andere landen. Iets dat zowel het milieu als de concurrentiepositie schaadt.

Europese multinationals die op de wereldmarkt acteren, klagen al langer dat ze de concurrentie maar moeilijk kunnen bijbenen. Europa kent de hoogste prijzen voor energie, grondstoffen en arbeidskrachten en kan extra prijsverhogende maatregelen maar moeilijk doorrekenen aan hun klanten.

Protectionisme Gert-Jan de Geus, CEO van OCI Nitrogen, vertelde al eerder aan Petrochem dat het bedrijf graag zijn productie wil vergroenen. Maar dat het internationaal moet concurreren met bedrijven uit China en de Verenigde Staten maakt het er niet gemakkelijker op. Die landen hebben lagere energieprijzen en de bedrijven hoeven niet te betalen voor hun koolstofemissies. De enige manier om daartegen te concurreren, is de overige kosten laag te houden door te innoveren. Maar daar zitten wel grenzen aan.

De Geus pleitte dan ook voor een CO2-belasting op ingevoerde producten.

‘CO2-protectionisme? Ja, laten we het zo noemen. Stel er komen goedkope alternatieven van onze producten uit bijvoorbeeld Rusland, dan moeten we extra belasting heffen als die met veel meer CO2-uitstoot zijn geproduceerd dan hier.’ Volgens De Geus kan de overheid daarmee oneerlijke concurrentie voorkomen en biedt ze een betere basis voor vergroening van de chemie. ‘Zeker als de overheid hier belasting gaat heffen op CO2, dan moet ze dat ook doen op producten die van elders komen.’

Benchmark Overigens beschermt de EU de internationaal opererende bedrijven al. Sinds 2013 krijgen bedrijfstakken die gevoelig zijn voor koolstoflekkage gratis emission trade system (ETS) rechten. De staalindustrie is daar een voorbeeld van, maar ook de petrochemie krijgt gratis rechten. Het systeem is op zich redelijk eenvoudig: bedrijven die hoog scoren op internationale benchmarks krijgen de meeste gratis rechten. De EU houdt deze maatregel in ieder geval nog aan tot 2030. Toch betalen deze bedrijven ook nog eens extra CO2-belasting via de

PETROCHEM 5 - 2020 18

PET W Cross border taks.indd 18

25-08-20 16:35

FOTO: ADOBESTOCK

opslag op elektriciteit. Zeker als de EU elektrificatie wil aanmoedigen, zal ze ook hiervoor bedrijven moeten compenseren.

Een grensbelasting kan daarbij helpen.

Als de maatregel doorgaat, is de EU zeker niet de eerste zijn die een dergelijke heffing in het leven roept. Wie wil exporteren naar het Amerikaanse California of het Canadese Quebec betaalt al een CO2-taks. De EU-commissies die de belastingmaatregel moeten onderzoeken, volgen de ontwikkelingen in die regio’s dan ook met belangstelling.

Bezorgd Voordat de belasting kan worden doorgevoerd, moet nog veel worden onderzocht. In de kern moet de commissie die zich over de uitvoering van de maatregel buigt vier vragen beantwoorden. Ten eerste: welke industrietakken vallen onder de maatregel? Waarop worden ze beoordeeld en hoever in de keten kijkt men naar de koolstofemissies? Ten tweede zal

Welke industrietakken vallen onder de maatregel? Waarop worden ze beoordeeld en hoever in de keten kijkt men naar de koolstofemissies?

men moeten onderzoeken wat de beste manier is om de emissies te meten en de cijfers te verifiëren. Ten derde is het de vraag hoe de koolstofheffing zich verhoudt tot andere heffingen zoals ETS of CO2-heffingen in landen buiten de EU. Krijgen die partijen korting? Als laatste en niet de minste zou de EU zich moeten afvragen of ze niet tegen de regels van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) acteert, omdat de maatregel wel heel erg op marktbescherming lijkt.

Het is dan ook niet vreemd dat de meeste landen buiten de EU de maatregel afkeuren. Zo waarschuwde de Russische minister van Economische Ontwikkeling dat de plannen van de EU niet in over-

eenstemming zullen zijn met de regels van de WTO. Maxim Reshetnikov zei dat Moskou ‘zeer bezorgd is over pogingen om de klimaatagenda te gebruiken om nieuwe barrières op te werpen.’ Rusland is de op drie na grootste uitstoter van broeikasgassen ter wereld.

Dertig procent naar klimaat De inkomsten van de belastingen worden onder meer gebruikt om de leningen uit het herstelplan terug te betalen.

Daarbij zijn de Europese leiders ook overeengekomen dertig procent van de bedragen uit zowel de begroting als het herstelfonds aan klimaat verbeterende activiteiten te spenderen. ■ PETROCHEM 5 - 2020 19

PET W Cross border taks.indd 19

25-08-20 16:35

ANALYSE

Beyond Petroleum 2.0 Onlangs maakte BP bekend voor 2030 beduidend minder op fossiele bronnen te willen leunen.

Eerder kondigde het al de verkoop aan van haar overgebleven chemie aan Ineos. Twee decennia terug leek het concern ook al van gedaante te willen veranderen. De term Beyond Petroleum bleek echter al gauw een wassen neus. De nieuwe poging lijkt serieuzer. Hoe zit het met andere oliebedrijven? Willen ze net als BP richting duurzame energie of slaan ze juist een andere weg in?

Wim Raaijen

In juli 2000 lanceerde British Petroleum (BP) een spraakmakende communicatiecampagne van tweehonderd miljoen dollar, ontworpen door reclamebureau Ogilvy & Mather. Het moest het concern als milieuvriendelijk te positioneren. BP introduceerde een nieuwe slogan, Beyond Petroleum, en veranderde zijn zeventig jaar oude logo in een vrolijke groen en gele zonnestraal.

Al gauw kwam er veel kritiek op de campagne. BP bracht niet in praktijk wat het predikte. Zelfs verre van dat! Het concern gaf in 1999 slechts 45 miljoen dollar uit om het zonne-energiebedrijf Solarex te kopen. Een microscopische aanwinst in vergelijking met de 26,5 miljard dollar die het investeerde om Arco te kopen voor uitbreiding van de oliebooractiviteiten. En dat veranderde niet. BP is bijvoorbeeld ook het bedrijf achter het controversiële teerzandproject in Alberta, Canada. En na de olieramp in de Golf van Mexico zag de greenwashing-campagne van BP er nog minder gladjes uit.

Veertig procent De nieuwe poging, nu al in de Britse pers Beyond Petroleum 2.0 genoemd, lijkt serieuzer. Ook meer in lijn met

BP introduceerde in 2000 de nieuwe slogan, Beyond Petroleum, en veranderde zijn zeventig jaar oude logo in een nieuwe, vrolijke, groen en gele zonnestraal.

huidige grote maatschappelijke ontwikkelingen. Zo staat het klimaat beduidend hoger op de maatschappelijke en politieke agenda dan twintig jaar geleden. Bovendien heeft de coronacrisis de kwetsbaarheid van de oliesector pijnlijk blootgelegd. De olievraag kan door een pandemie of andere wereldwijde gebeurtenissen in korte tijd enorm dalen, zonder dat die daarna automatisch weer snel herstelt. Inmiddels kruipt de olieprijs wat uit het dal, maar met name het vliegverkeer zal veel tijd nodig hebben om te herstellen. En daarmee ook de vraag naar kerosine. Wellicht zal het zakelijke verkeer nooit helemaal op het oude niveau komen doordat bijvoorbeeld online communicatievormen een enorme impuls hebben gekregen. Klimaatargumenten zullen die trend alleen maar versterken.

Oliebedrijven houden er rekening mee dat zij de coronacrisis nog jaren voelen.

Shell voorziet pas in 2023 weer olieprijzen van zestig dollar. BP toonde nog pessimistischer prognoses, waarin de olieprijs pas in 2025 begint op te klimmen vanaf vijftig dollar, en waarin de aardgasprijs op het huidige, enorm lage niveau blijft. Een momentum lijkt geboren.

Ook voor beleggers; zij snakken naar nieuw elan. En dat lieten ze begin augustus ook blijken. BP presenteerde belabberde kwartaalcijfers, zelfs slechter dan verschillende concurrenten. Maar het signaal dat BP afgaf bleek zwaarwegender. De concrete ommezwaai die bestuursvoorzitter Bernard Looney aankondigde, werd door beleggers zo goed ontvangen dat de koers direct met 6,5 procent steeg. Met de aankondiging is BP het eerste olie- en gasbedrijf dat openlijk minder fossiel wil worden. In 2030 wil het bedrijf veertig procent minder olie en gas produceren dan nu.

PETROCHEM 5 - 2020 20

PET S Verschuivingen.indd 20

25-08-20 16:37

FOTO’S: BP

Voorzichtiger Het concern moet anders dan in 2000 nog wel de daad bij het woord voegen.

Het is immers nog niet verder dan relatief progressieve oliegiganten als Shell en Total en ook de wat kleinere concerns als Equinor en Repsol op het gebied van duurzame opwekking. Vooralsnog zijn alleen de statements en de doelstellingen van BP steviger. En dan is het belangrijk dat het deze keer niet bij een dure reclamecampagne blijft.

Wel zijn de doelstellingen duidelijker dan twintig jaar geleden en dus ook meetbaarder. En ze lijken ook concreter en voortvarender dan die van bijvoorbeeld Shell, dat de lijst aanvoerde voordat BP met haar plannen naar buiten kwam. Ook Shell wil haar eigen bedrijfsvoering klimaatneutraal maken.

Daarnaast wil het bedrijf de uitstoot die ontstaat door de verbranding van haar producten voor een belangrijk deel compenseren: 65 procent minder in 2050.

Dat betekent dat Shell gaat samenwerken met de lucht- en scheepvaart om alternatieve brandstoffen te vinden. Ook zal een belangrijk deel van de ‘nettonulstrategie’ op compensatie en opslag van CO2 leunen, via nieuwe technieken of beproefde methoden zoals bomenplant.

Het grote verschil met BP is dat Shell – misschien wel tot 2050 – geen afscheid

In 2050 wil BP netto geen broeikasgassen meer uitstoten. Weliswaar heeft Shell dat ook toegezegd, maar dat concern zoekt het deels in compensatie. neemt van olie en met name aardgas, wat ze als een belangrijke transitiebrandstof ziet. Voor Shell is het vooral en-en. Want naast haar bestaande activiteiten heeft het Nederlands-Britse concern grote plannen met onder andere waterstof en windparken.

Het lijkt erop dat Shell van fouten in het verleden wil leren. Al in de jaren negentig had het concern grote plannen met waterstof, verkocht het duurzaam opgewekte stroom aan consumenten en wilde het fors investeren in zonne-energie. Achteraf was dat op de meeste gebieden te vroeg en bovendien wekte het “fossiele” imago van het bedrijf ook veel argwaan en wantrouwen op. Misschien dat Shell daardoor wat voorzichtiger is geworden. Niet in de ambities, maar wel in de communicatie.

Compensatie In tegenstelling tot Shell en veel andere relatief progressieve oliemaatschappijen lijkt BP helemaal afscheid te willen nemen van fossiel. Het concern heeft

daarbij ook een aardig tempo voor ogen.

Neemt BP zijn nieuwe klimaatplan echt serieus, dan moet het nu al versnellen.

Zo wil het de komende vijf jaar de CO2-uitstoot van zijn olie- en gasproductie met twintig procent verminderen.

In 2030 wil het jaarlijks vijf miljard dollar investeren in niet-fossiele activiteiten, die daarmee moeten vertienvoudigen, en wil het veertig procent minder olie en gas produceren dan nu.

BP wil veranderen van een internationale oliemaatschappij in een geïntegreerd energiebedrijf, een ambitie die overigens ook weleens door Shell is uitgesproken. BP wil straks bijvoorbeeld ook de energievoorziening regelen voor landen, steden en instellingen en het aantal laadpalen voor elektrische auto’s vernegenvoudigen. In 2050 wil BP netto geen broeikasgassen meer uitstoten. Weliswaar heeft Shell dat ook toegezegd, maar dat concern zoekt het dus deels in compensatie.

BP heeft blijkbaar een totale transformatie voor ogen. Meer volgens het voorbeeld van DSM, dat zich in een halve PETROCHEM 5 - 2020 21

PET S Verschuivingen.indd 21

25-08-20 16:37

Kleine investeringen

VOOR GROTE OPLOSSINGEN U zoekt een - tijdelijke - oplossing voor een waterzuivering, waterhergebruik of andere waterbehandeling? En u wilt liever niet investeren?

Europa’s grootste verhuurvloot biedt u complete full-scale installaties of losse componenten, zoals zandfilters, actiefkoolfilters, striptorens, pompen, bufferbakken, lamellenbezinkers, flotatie, beluchtingen, ionenwisselaars, omgekeerde osmose, ultrafiltratie en MBR. Plug & Play opgeleverd, inclusief de benodigde certificaten.

Bel of mail Logisticon Verhuur voor een ĂĄltijd passende huur- of lease-oplossing.

Logisticon Water Treatment B.V. Logisticon Verhuur B.V. Energieweg 2 2964 LE Groot-Ammers, Nederland

PET Advertenties.indd 22

T +31 (0)184 60 82 60 E water@logisticon.com W www.logisticon.com

25/08/2020 16:45

eeuw van mijnbouwbedrijf, via bulkchemie in een producent van fijnchemische en lifescience-producten transformeerde.

Het concern krijgt daarvoor veel lof.

Ook omdat het erin slaagde om de laatste jaren veel omzetverhoging uit – op duurzaam gerichte – innovatie te halen.

Die ontwikkeling begon in 2006. Op dat moment kwam vijf procent van de sales van DSM uit innovatie. Vorig jaar was dat 21 procent. De snelheid van innovatie is de laatste jaren verviervoudigd.

Daarnaast is de winstgevendheid van de omzet uit innovatie significant hoger dan de lopende activiteiten, stelt het concern Groeibriljant Tegelijkertijd zijn daar vanuit macroeconomisch perspectief ook kanttekeningen bij te plaatsen. DSM verkocht veel van haar traditionele activiteiten, aan onder andere Sabic, OCI Nitrogen en Lanxess. Innovatie is in de segmenten waarin DSM zich momenteel begeeft gemakkelijker. Door gericht bedrijven te acquireren en ook onderdelen te verkopen, schoof de producent de laatste decennia steeds meer op in de keten. Van basismaterialen naar speciale producten, waardoor het concern steeds dichter bij de klant kwam te staan.

Nu staan de meeste nieuwe eigenaren van voormalige DSM-activiteiten inmiddels bekend als innovatiegerichte bedrijven. Zo zet Sabic momenteel stappen op het gebied van chemische recycling van kunststoffen, biomassa als grondstof en de elektrificatie van haar processen. En ook de andere opvolgers zitten niet stil.

Dat heeft er deels ook mee te maken dat deze bedrijven zich volledig focussen op basischemie. En dan blijkt met de nodige aandacht ook meer mogelijk te zijn. De chemie heeft daar al meer voorbeelden van gegeven. Een bedrijf als Covestro heeft dat bijvoorbeeld ook laten zien, na haar afscheiding van Bayer.

Ze ontwikkelde zich van ondergeschoven kindje tot groeibriljant met innovatieve en duurzame ambities. Beleggers wisten dat al zeer te waarderen.

Grotere stappen Dat BP haar chemietak aan Ineos verkoopt, hoeft dus niet per se negatieve gevolgen te hebben voor de innovatiekracht van de chemie als sector. Belangrijk is vooral wat de nieuwe eigenaar Ineos met de chemie-onderdelen gaat doen. Wellicht kan het verschillende efficiëntieslagen maken door nog meer integratie van activiteiten. Bijvoorbeeld in Vlaanderen, waar BP fabrieken in Geel heeft staan en Ineos fors aan het uitbreiden is in Antwerpen.

Wel is duidelijk dat Ineos veel van haar grondstoffen uit de schaliegaswinning wil gaan halen. Of dat een positieve ontwikkeling is in de verduurzaming van bijvoorbeeld de chemiesector in Europa, wordt her en der betwist. Vooralsnog lijken bedrijven als Sabic, BASF, Nouryon en Covestro grotere stappen te zetten in de verduurzaming van de chemie.

Stap te ver De grootste macro-economische onzekerheden liggen echter op een ander terrein. Als BP al in 2030 veertig procent

Als BP al in 2030 veertig procent minder olie en gas produceert dan nu, wat gaat het concern dan met de activiteiten op dat vlak doen?

minder olie en gas produceert dan nu, wat gaat het concern dan met de activiteiten op dat vlak doen? Is dan veertig procent van haar bestaande velden uitgeproduceerd? Gaat BP eigenhandig kranen dichtdraaien en uiteindelijk ook die van de raffinaderijen, in bijvoorbeeld de Europoort?

Of gaat het concern nog renderende olie- en gasactiviteiten verkopen? In dat geval is het alleen maar een verandering van eigenaar en kan BP steeds meer haar handen schoonwassen. De wereld hoeft er op het gebied van duurzaamheid onder de streep niet beter van te worden.

Zeker niet als de activiteiten in handen komen van partijen die het klimaat minder ernstig nemen.

Uiteraard hangt veel af van hoe de markt zich in de toekomst gaat bewegen. Als de vraag naar fossiele brandstoffen structureel gaat afnemen, dan ontstaat er een volstrekt andere dynamiek. Dan wordt het ook essentieel hoe snel BP en andere – al dan niet transformerende – bedrijven alternatieven voor fossiele brandstoffen succesvol in de markt zetten.

Dat kan overigens zeer markant worden. BP kan dan in de precaire situatie terechtkomen dat zij als bekeerling eigenhandig de bijl aan haar oorspronkelijke wortel kan leggen. Iets dat voor Shell en nagenoeg alle andere olie- en gasbedrijven nog een stap te ver lijkt. ■ PETROCHEM 5 - 2020 23

PET S Verschuivingen.indd 23

25-08-20 16:38

PLANT ONE

Plant One Rotterdam breidt uit Plant One Rotterdam groeit uit haar jas en gaat daarom haar capaciteit meer dan verdubbelen. De testfaciliteit voor procesinnovaties krijgt een nieuw hoofdgebouw, ruimte voor studenten en een extra loods en stuk terrein. Deze komen naast het huidige kantoor en de loods te staan in de Botlek. In 2021 is alles klaar voor gebruik.

Het bedrijf heeft contracten gesloten met een aantal grote bedrijven zoals Heraeus en Pyro One (zie artikel hiernaast).

Deze bedrijven maken allemaal gebruik van de operators van de testfaciliteit.

Hun installaties moeten 24 uur per dag draaien en hebben constant bewaking nodig. Tschin: ‘Wij gaan naar de vijftig operators toe. Zij worden opgeleid om alle installaties die bij ons staan te kunnen bedienen, zodat ze elkaar kunnen vervangen.’

Studenten Ook buiten het huidige terrein komt een kantoor met daarin opvang voor studenten. Tschin: ‘Er is een aardig tekort aan stageplekken door de coronacrisis.

Wij creëren capaciteit om studenten op te vangen. We zijn ons er heel erg van bewust dat de studenten van nu de werknemers van de toekomst zijn die ons naar de circulariteit in 2050 brengen.’

Het bedrijf werkt al veel samen met mensen die van de universiteit of hogeschool afkomen, zo is er ook een samenwerking met de University of Bournemouth ontstaan. Bij Plant One kunnen ze meer leren over innovaties. ‘Wij merken dat opleidingen weinig bieden op het gebied van innovatie’, legt Tschin uit.

‘Terwijl we nog nooit zo erg bezig zijn geweest met innovatie, circulariteit en

milieu als nu. De stikstof- en CO2-problematiek kwamen voor velen ineens uit de lucht vallen, omdat niemand zich daarop voorbereidt. Wij willen studenten leren om net wat anders te denken.

Beschouw chemie voor acht tot negen jaar en dan komt er weer verandering in de chemie. De installaties van vroeger kunnen we verbeteren met de innovaties die we nu hebben.’

Ketenintegratie Continu innoveren en verbeteren zit bij Plant One in het bloed. Op het moment wordt gewerkt aan verregaande ketenintegratie op de site. ‘Wij proberen de twintig bedrijven die altijd bij ons zitten aan elkaar te linken’, zegt Tschin. Zo levert de pyrolyse-installatie van Pyro One warmte, waarmee ruimtes kunnen worden verwarmd en waarop een CO2-afvanginstallatie (CARBON ONE) kan draaien.

Alle CO2-uitstoot van de pyrolyseinstallatie wordt afgevangen en ook andere bedrijven die hun installatie bij Plant One hebben staan, kunnen erop aansluiten. Tschin: ‘CO2 is een marktwaardig product, daarom zijn we in onderhandeling met Air Liquide, dat vlak naast ons zit, om een pijpleiding naar hen aan te leggen.’ ■

Deze pagina’s worden mogelijk gemaakt door Plant One

PETROCHEM 5 - 2020 24

PET05 M_Plant One.indd 24

25-08-20 16:39

PLANT ONE

‘Doorbraak op pyrolysegebied’ De pyrolyse-installatie van Pyro One maakt van oude autobanden weer nieuwe producten. Bijzonder aan deze pyrolyse-installatie is dat hij geen afval oplevert.

De warmte wordt hergebruikt, CO2-afgevangen en het water gezuiverd. De installatie wordt bij Plant One Rotterdam verder ontwikkeld.

Vanuit verschillende landen is al interesse voor de techniek van de pyrolyse-installatie van Pyro One. Gabriel Tschin (een van de aandeelhouders en eigenaar van Plant One): ‘We hebben een proof-ofconcept van zeven maanden gedaan en we krijgen goede producten uit de installatie. We kunnen autobanden, pp en pe verwerken tot nieuwe plastics, pyrolyseolie, nafta of carbon black.’

Van het carbon black kunnen onder andere nieuwe banden worden gemaakt, pigment voor de kleur- en verfindustrie en het kan als toevoeging worden gebruikt voor asfalt. Pyro One wil nog onderzoeken hoe ze in de toekomst ook nog poreus carbon, actieve kool en laagzwavelige brandstof kan maken met haar installatie.

De bijzondere pyrolyse-installatie op Plant One levert geen afval op.

No waste Pyrolyse is een techniek die al lang bestaat. Maar met alleen pyrolyse ben je er niet volgens Tschin. Met pyrolyse kan een deel van het afvalprobleem worden opgelost, maar het is niet de bedoeling dat daarbij andere milieuproblemen worden gecreëerd. ‘Je moet het totale probleem oplossen. Dus dat houdt in restwarmte gebruiken, CO2 afvangen, waterzuivering en synthetisch gas dat vrijkomt bij pyrolyse hergebruiken om je stoom op te wekken. En dat alles met emissie control. Wij hebben een nowaste installatie gebouwd, het is de doorbraak op pyrolysegebied.’

Veel aanvragen Pyro One werkt samen met autobandenspecialist en -inzamelaar Reedijk (ook een van de aandeelhouders van Pyro One). Op het terrein van dat bedrijf staat een schredder waarmee autobanden klein worden gemaakt. ‘Anders krijgen we te veel transport naar Plant One’, legt Tschin uit. ‘Eén transport kan vier of vijf transporten vervangen als we de banden bij Reedijk schredderen.’

Verschillende bedrijven hebben aangegeven dat ze de producten van Pyro One willen en kunnen gebruiken. ‘Het is ongelooflijk hoeveel aanvragen we al hebben gekregen’, zegt Tschin trots. ‘We zijn bezig met Spanje, Portugal, Duitsland, Frankrijk en China. Trelleborg in Sri Lanka (een Zweeds technologiebedrijf, red.) heeft tot nu toe carbon black afgenomen. Maar dat wordt vanaf hier getransporteerd naar Sri Lanka. Dat is niet de bedoeling. Dus moet daar een installatie worden gebouwd.’

Opschakelbaar De installatie is zo gemaakt dat hij modulair opschakelbaar is. Tschin: ‘Je kan geen hele grote installatie bouwen, maar je kan er wel een aantal naast elkaar zetten. De terugverdientijd van de installatie is één tot anderhalf jaar.’ ■ PETROCHEM 5 - 2020 25

PET05 M_Plant One.indd 25

25-08-20 16:39

PLANTMANAGER

Van suikerproducent naar innovatieve bietenverwerker Geen suikerproducent, maar bietenverwerker. Dat is Cosun Beet Company, tot voor kort bekend als Suiker Unie. ‘Het lijkt een nuance dat we nu bietenverwerker zijn in plaats van suikerproducent, maar het is een groot verschil’, zegt plantmanager Luc Kroes. Suikerbieten zijn niet alleen een bron van suiker, maar de coöperatie haalt er ook eiwit, groen gas en biobased producten uit.

Dagmar Aarts

Cosun Beet Company is een coöperatie van negenduizend telers met een ambitieuze ambitie. Het bedrijf wil de grootste, groenste, innovatiefste en succesvolste bietenverwerker van de wereld worden. ‘Suikerbieten zijn een bron van innovatieve en circulaire oplossingen.

Het gewas biedt hele mooie mogelijkheden voor de problemen waar wij als maatschappij voor staan’, zegt Luc Kroes, plantmanager van de suikerfabriek in Dinteloord. ‘Alles wat je uit olie maakt, kan je ook maken op basis van suikerbiet. Olie is niks anders dan een hele oude plant. Als ik er als chemisch technoloog naar kijk, dan zijn de componenten, de koolstofketens die erin zitten, gelijk. Van suikerbieten kan je dus bijvoorbeeld ook bioplastic maken.’

Een jaar of tien geleden is de omschakeling van suikerproducent naar bietenverwerker ingezet. Toen is een biomassavergister geopend op het terrein in Dinteloord. Met deze installatie produceert Cosun Beet Company groen gas uit kleine restdelen van de bietenplant.

Het groen gas gebruikt ze voor haar eigen ketels en levert de coöperatie aan het openbaar net. Kroes: ‘Cosun Beet Company is de grootste groengasproducent van Nederland. Ook onze suikerfabrieken in Vierverlaten en Anklam (Duitsland, red.) hebben nu een eigen biomassavergister.’

DE PLANTMANAGER In deze rubriek ‘De plantmanager’ laten wij elke keer een andere plantmanager aan het woord over zijn werk, visie en bedrijf. Hoe lukt het plantmanagers om succesvol te zijn en kunnen ze anderen daarin inspireren?

Kent u interessante plantmanagers? Mail dan naar redactie@industrielinqs.nl

Suiker en andere producten Duurzaamheid zit volgens Kroes in het dna van het bedrijf. ‘Technologieën veranderen en daar maken we gebruik van.

We zullen altijd suiker uit bieten blijven halen, maar het is niet meer ons enige product. Restafval kennen wij niet. We halen een meststof uit de suikerbiet, verkopen pulp als veevoer en uit bietendeeltjes maken wij Betafib, een verdikkingsmiddel dat wordt gebruikt in wasmiddel en verf. Een ander voorbeeld is Betabind dat wordt gebruikt in vaatwastabletten om kalkaanslag tegen te gaan.’

Daarnaast haalt Cosun Beet Company tegenwoordig eiwit uit bietenblad. ‘Nu alles meer verschuift van dierlijke eiwitten naar plantaardige, kunnen wij daar een mooie bijdrage aan leveren. Vorig jaar hebben we een proefplant gebouwd op ons terrein en in 2022 willen we een eerste productiefabriek voor het eiwit openen. Ook ontwikkelt de coöperatie biobased producten uit bietenpulp, wat moet leiden tot een eerste bietenpulp-raffinagefabriek.

Lage kostprijs Als plantmanager van de suikerfabriek in Dinteloord heeft Kroes als taak om veiligheid uit te dragen. ‘Wij willen geen ongevallen met verzuim. Ook zorg ik voor de samenwerking tussen diverse disciplines die wij op de plant hebben. Het is belangrijk om de productieafdeling, onderhoudsafdeling en engineeringafdeling op elkaar te stroomlijnen. En last but not least moet ik ervoor zorgen dat de budgetten worden gehaald. We moeten produceren tegen een lage kostprijs. Suiker is een prachtig product, maar de concurrentie uit het buitenland is heel groot. Je kan een prachtige duurzame fabriek hebben staan, maar als je te duur bent, red je het niet.’

PETROCHEM 5 - 2020 26

PET P Plantmanager.indd 26

25-08-20 16:41

FOTO’S: DAGMAR AARTS

Reductie van het energieverbruik is belangrijk om de kostprijs laag te houden en om steeds duurzamer te kunnen produceren. Om tegen een lage prijs suiker te produceren, heeft Cosun Beet Company haar energieverbruik enorm verlaagd. Kroes: ‘Sinds 1990 hebben we ons primaire energieverbruik al met meer dan vijftig procent verlaagd. Dat hebben we vooral bij de kristallisatieafdeling en verdampingsafdeling gedaan.’

Meertrapsverbranding In een suikerbiet zit 17 procent suiker en 75 procent water. Uiteindelijk moet dat een suikerkristal worden met nul procent water. ‘Wij verdampen dus veel water’, legt Kroes uit. ‘Daarvoor maken we gebruik van meertrapsverdamping.

Om het energieverbruik te verlagen is dat een 7-trapsverdamping en we zijn bezig om in de toekomst uit te breiden naar een 8-trapsverdamping in onze fabriek in Vierverlaten.’ Het werkt als volgt: De suiker en het water worden verwarmd. De damp die hierbij ontstaat wordt vervolgens gebruikt om in een volgende trap het product nog verder in te dikken. Dat wordt zeven keer gedaan.’

Luc Kroes (Cosun Beet Company): ‘Alles wat je uit olie maakt, kan je ook maken op basis van suikerbiet.’

Bietencampagne Wat gebeurt er verder voor en na deze meertrapsverdamping in een suikerfabriek? Cosun Beet Company is een apart bedrijf, een campagnebedrijf. Voor de werknemers betekent dit dat ze een deel van het jaar operator zijn en een ander deel onderhoudsmonteur.

Als de bieten zijn geoogst, komen ze naar de fabriek. Tijdens deze bietencampagne van september tot januari zijn medewerkers operator. In die periode verwerken zij 3,4 miljoen ton suikerbieten. Deze worden schoongemaakt, gesneden en via een extractieproces met warm water ontstaat ruwsap. Hierin zitten suiker, water en andere stoffen uit de biet. Die laatste worden er uit gehaald. Het gezuiverde product heet nu dunsap, een mengsel van water met suiker. Dat wordt verder ingedampt tot er een dikke zoete brij, diksap genaamd, overblijft. Een deel van dat diksap wordt opgeslagen en een

ander deel wordt gekristalliseerd. Het mengsel van suiker en stroop gaat naar een centrifuge waarin de suikerkristallen van de stroop worden gescheiden. De suiker wordt nog gedroogd en gekoeld en vervolgens opgeslagen in suikersilo’s.

Onderhoud In januari is de bietencampagne voorbij.

Kroes: ‘Dan zijn onze medewerkers geen operator meer, maar onderhoudsmonteur. Het is bijzonder, ze hebben één werkgever maar twee banen. We nemen mensen aan op mbo- en mbo-plus-niveau met een elektrotechnische, meet- en regeltechnische achtergrond of bouwkundige achtergrond. Vaak nemen wij dus mensen aan uit een technisch vak en scholen ze om zodat ze ook operator zijn.

Het wordt als heel leuk ervaren, omdat het gevarieerd is. Je ziet ook dat mensen hier lang werken. Suiker plakt, zeggen wij wel eens.’

PETROCHEM 5 - 2020 27

PET P Plantmanager.indd 27

25-08-20 16:41

MAGAZINE

ONLINE NIEUWS

BEREIK NETWERK EVENEMENTEN KENNIS DELEN BRANDED CONTENT Nr. 5 - 2019

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,-

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta

‘Oliebedrijven hebben gebrek aan voorstellingsvermogen’ • Finalisten Plant Manager of the Year 2019 bekend • Thema: Engineering & Contracting

Het Petrochem platform is een zelfstandig en onafhankelijk kennisnetwerk, gericht op asset owners en toeleveranciers in de hele keten van olie-, gas- en chemische industrie Het Petrochem platform deelt binnen de industrie kennis via haar netwerk, magazines, websites, events en verkiezingen.

Het Petrochem platform versterkt uw netwerk.

Het Petrochem platform kent experts, leden en partners.

Meer weten: Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

Het Petrochem platform biedt partners en leden een optimale mix van zichtbaarheid, bereik, netwerk en kennis.

www.petrochem.nl petrochem platformadv nieuw-1.indd 1 PET Advertenties.indd 28

12-07-19 10:24 25/08/2020 16:45

Ook voor kennisborging is het voordelig dat medewerkers zowel operator als onderhoudsmonteur zijn volgens de plantmanager. ‘Iemand die onderhoud doet aan zijn eigen apparatuur kent die apparatuur goed. Als de campagne loopt en het onderhoud is goed gedaan, kan hij ontspannen achter zijn bedieningspaneel zitten. Maar als er een storing is, dan weet hij ook heel goed wat er aan de hand is.’

Diksapraffinage Van mei tot en met juni wordt het diksap dat tijdens de bietencampagne is opgeslagen naar de fabriek gehaald om er suikers van te maken. Waarom dat niet ook tussen september en januari wordt gedaan, legt Kroes uit. ‘Je kunt de fabriek eigenlijk opsplitsen in twee delen. In het eerste gedeelte verwerken we de bieten en maken we het diksap.

Dat moet snel, want suikerbieten zijn niet oneindig houdbaar. Dat betekent dat we een enorme hoeveelheid diksap hebben die wij moeten kristalliseren in het tweede gedeelte van de fabriek. Als die de capaciteit bij moet houden, zou dat gedeelte van de fabriek heel groot moeten zijn. En dan heb je ook heel veel suikersilo’s nodig waar de suiker in wordt opgeslagen. Dat is enorm duur. Daarom kristalliseren we het diksap met de capa-

‘ Werknemers zijn een deel van het jaar operator en een ander deel onderhoudsmonteur.’ citeit die we hebben en zetten we de rest apart in grote tanks.’

Aan het eind van de bietencampagne zitten de suikersilo’s dus vol, maar deze raken ook weer leeg door de verkoop van suiker. Kroes: ‘In mei kunnen we het diksap dat we apart hebben gezet terughalen naar de fabriek om er suikers van te maken. Een leuke spin-off is dat je diksap beschikbaar hebt dat een mooie basis is voor de biobased econo-

my. Je kunt er bijvoorbeeld plastics van maken. Dat we niet al het diksap in één keer kristalliseren zorgt er dus voor dat we geen enorme investeringen hoeven te doen en het geeft ons de kans om te innoveren.’

Tussen juni en september wordt verdergegaan met onderhoud aan de fabriek.

Het meeste onderhoud wordt door eigen medewerkers gedaan. Daarna gaat de bietencampagne weer van start. ■

FEITEN EN CIJFERS SUIKERFABRIEK DINTELOORD • • • • • • • •

Cosun Beet Company is een coöperatie van 9000 bietentelers.

De bietencampagne duurt 140 dagen.

In een suikerbiet zit 17 procent suiker.

De fabriek in Dinteloord verwerkt 3,4 miljoen ton suikerbieten tussen september en januari. Dat is zo’n 30.000 ton per dag.

De suikerbieten leveren 600.000 ton suiker op.

In een bulkwagen past 30 ton suiker.

In Dinteloord werken 150 mensen, tijdens de bietencampagne komen daar nog eens 60 medewerkers bij.

Cosun Beet Company heeft sinds 1990 haar energieverbruik al met meer dan 50 procent verlaagd. Daar blijft het niet bij. In 2025 wil het bedrijf 15 procent hebben gereduceerd ten opzichte van 2020. In 2030 moet dat al 33 procent zijn. Uiteindelijk wil ze in 2050 energieneutraal zijn.

PETROCHEM 5 - 2020 29

PET P Plantmanager.indd 29

25-08-20 16:41

Het Petrochem platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie.

Het Petrochem platform bereikt zijn doelgroep via het vakblad Petrochem, de website www.petrochem.nl, de nieuwsbrief, rondetafelbijeenkomsten, het jaarcongres Deltavisie en andere events.

PARTNERNIEUWS Chemelot ondertekent convenant Operation Clean Sweep De directie van Chemelot Site Permit (CSP), houder van de milieuvergunning van het Chemelot-terrein, heeft het Operation Clean Sweep (OCS) convenant ondertekend. Het programma is een industrie breed initiatief dat bedrijven in de gehele keten verschillende richtlijnen, tools, handleiding en trainingsmateriaal biedt om effectieve maatregelen te kunnen treffen om het verlies van pellets, vlokken en poeder naar onze omgeving te voorkomen.

Door de krachten en ervaringen te bundelen is er meer slagkracht en wordt sneller en beter van elkaar geleerd.

Handen uit de mouwen in de haven Binnen het Leerwerkakkoord Haven hebben Deltalinqs, het Havenbedrijf Rotterdam, de gemeente Rotterdam en het STC afspraken gemaakt met als doel om samen te werken aan een arbeidsmarkt met voldoende goed opgeleid en wendbaar personeel. Het akkoord ambieert om zoveel mogelijk gediplomeerde schoolverlaters een zo concreet mogelijk perspectief op werk in de haven te garanderen. Ook zijn er afspraken gemaakt over het uitwisselen van kennis en kunde ten aanzien van strategische personeelsplanning, Leven Lang Ontwikkelen, duurzame inzetbaarheid en intersectorale mobiliteit van werknemers.

PARTNERS VAN HET PETROCHEM PLATFORM

Bekijk de partnerfilmpjes op www.petrochem.nl/partners-leden CONTENTPARTNERS

LEDEN VAN HET PETROCHEM PLATFORM

ENGIE logotype_solid_BLUE_RGB 14/04/2015 24, rue Salomon de Rothschild - 92288 Suresnes - FRANCE Tél. : +33 (0)1 57 32 87 00 / Fax : +33 (0)1 57 32 87 87 Web : www.carrenoir.com

RÉFÉRENCES COULEUR

Zone de protection 1 R0 G170 B255

Zone de protection 2 Zone de protection 3

LEADER IN HIGH TEMPERATURE SOLUTIONS

Vattenfall Solar Team verbreekt wereldduurrecord zonneracen 8 augustus zette het team op eigen bodem een nieuw wereldduurrecord zonneracen neer. In 12 uur tijd reed de herbouwde zonnewagen Nuna Phoenix meer dan 924 kilometer. Deelname aan een internationale race zit er door het coronavirus niet in.

Vorig jaar brandde in Australië de zonnewagen kort na het overnemen van de koppositie helaas volledig uit.

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het Petrochem platform, kijk dan op www.petrochem.nl of neem contact op met Janet Robben: janet@industrielinqs.nl - 020 312 2085

PET05 L Platform.indd 30

25-08-20 16:45

‘EXPERTQU TES’ Seaports heeft vertrouwen in de ingeslagen weg met de netbeheerders. We gaan ervan uit dat we zullen komen tot een toekomstbestendige oplossing die ervoor gaat zorgen dat de bedrijven met groene ambities worden ondersteund. De uitdaging zit hem vooral in de tijdslijn van de bedrijven die een aansluiting nodig hebben en de bouwtijd van een eventuele uitbreiding.’

Cas König onderschrijft op Processcontrol.nl de brief aan Tennet en Enexis, waarin de provincie Groningen de urgentie van voldoende stroomvoorzieningen voor de uitbreiding van Chemiepark Delfzijl aangeeft.

Correct documenteren wordt vaak als een restpunt afgedaan. Het is dan ook een van de eerste zaken die sneuvelen als er weinig tijd of geld over is. Gelukkig kennen we in de chemie de pre-startup-safety-review. Alles wordt nagelopen voordat we opstarten. De opgeleverde situatie moet voldoen aan de tekeningen, en de tekeningen worden gecontroleerd aan de opgeleverde situatie. Dit verkleint de kans op fouten en bevordert het correct documenteren. Toch herkent iedereen wel hoe moeilijk het is om bijvoorbeeld P&ID’s up-to-date te houden. Ook wij hebben daar nog wel een uitdaging.’

Chris Aldewereld in zijn column in deze editie.

HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN Johan Alebregtse Manufacturing & Technology Executive Consultancy

Michel Grijpink Hogeschool Utrecht, Learning & Development consultant

Enrico Lammers Pro6com en DWG Process & Safety managing director/ partner

Genserik Reniers TU Delft, professor Safety and Security Science Group

Wouter Stam Flowid, managing director

Frank Beckx Essencia Vlaanderen, gedelegeerd bestuurder

Ronald Hoenen DSM, global SHEQ director

Henk Leegwater Lexxin, consultant

Elsbeth Roelofs MVO Nederland, sectormanager Chemie, Inter­ nationaal MVO programma

Niek Stokman Bilfinger Tebodin West Nederland, sales manager oil & gas

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Joris Hurenkamp Havenbedrijf Rotterdam, senior business manager

Bart Leenders Neste, vice president production

Egbert Schellenberg FNV, vakbondsbestuurder procesindustrie

Gabriel Tschin Plant One Rotterdam, managing director

Sandra de Bont VOTOB, directeur

Emre Kaya Organik Kimya, global supply chain director

Frank de Leng Van Happen Containers, operationeel directeur

Dik Schipper voormalig production leader Dow Benelux

Henk Veldink Hexion, senior director European manufacturing

Plant Manager of the Year 2015

Plant Manager of the Year 2017

PET05 L Platform.indd 31

Jeroen van Woerden Jitink, managing director Plant Manager of the Year 2016

Jan Bout Bout&Co, partner

Hans Kerkhoven voormalig topman Shell Global Solutions

Michel Leyseele Nationale Maatschappij der Pijpleidingen, managing director

John Schonewille Stratt+ Industrial Management, directeur

René Venendaal BTG Biomass Technology Group, algemeen directeur

Frans Brüning Iv-Industrie, business development manager

Cor Kloet voormalig algemeen directeur SPIE Nederland

Marit van Lieshout Kenniscentrum Duurzame Havenstad, Iector Procesoptimalisatie en -intensificatie

Gerald Schotman Shell, presidentdirecteur

Roelf Venhuizen voormalig voorzitter Profion en directeur NAM

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Tijs Koerts EPSC, operations director

Cor van de Linde iTanks, managing director

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Roelof van Wijk Teijin Aramid, plantmanager

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Cas König Groningen Seaports, directeur

Michel Meertens DSM, vice president premix operations

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Maaike de Wit Straatman Koster advocaten, advocaat

Cor Zijderveld voormalig voorzitter SBE

25-08-20 16:45

THEMA: PROCESAUTOMATISERING

Digital twin verbindt virtuele en fysieke wereld Hoewel digitale simulaties van de fysieke wereld niet nieuw zijn, is de daadwerkelijke koppeling van de twee werelden dat wel. Een digital twin kan de industrie helpen om complexe systemen zoals een petrochemische plant te optimaliseren met behulp van kunstmatige intelligentie. Om dat goed te doen, is wel veel data nodig uit de operationele wereld.

David van Baarle

Die data is gelukkig steeds meer beschikbaar. De koppeling van de operationele technologie aan informatietechnologie vraagt wel om extra beveiligingsmaatregelen. Want wat virtueel geen schade kan aanrichten, kan in de echte wereld toch tot incidenten leiden.

Het viel Heinrich Wörtche al op toen hij een nieuwe laptop kocht. De hoogleraar miniature wireless explorative sensor systems aan de TU Eindhoven hoefde alleen toestemming aan het systeem te geven de digitale gegevens van zijn oude laptop over te nemen. ‘Alles wat ik de afgelopen jaren heb gedaan op de laptop, de afspraken die ik heb gemaakt, de routeinformatie die ik kreeg: alles was ergens te vinden in de cyberwereld. Eigenlijk hebben wij al een digital twin in de cloud. Onze smartphones en laptops zijn de sensoren die bijhouden hoeveel stappen we hebben gezet, welke plaatsen we hebben bezocht en welke hobby’s en liefhebberijen we hebben. Mijn smartphone weet via mijn agenda waar ik die dag moet zijn en waarschuwt me dat ik op tijd moet vertrekken omdat het druk op de weg is. We zijn snel gewend geraakt aan de gemakken van de ICT-wereld.

Je kunt daar van alles van vinden wat betreft privacy, maar het schept ook zeer veel mogelijkheden.’

5G Wörtche doet met name onderzoek naar sensorsystemen die hij vergelijkt met biologische neurale systemen. ‘De industrie en ingenieursbureaus maken al langer gebruik van computertekeningen voor het ontwerp van machines en fabrieken. Ze gebruiken de cyberwereld om de echte wereld te modelleren. We noemen zo’n cybersysteem echter pas een digital twin als hij via sensoren en actuatoren actief verbonden is met het fysieke systeem. Anders dan een cybersysteem kan een digital twin dus de werkelijkheid beïnvloeden. Die laatste eigenschap roept direct een aantal veiligheidsvragen op. Want waar je in een virtuele omgeving nog straffeloos fouten kunt maken, kunnen die in een digital twin wel degelijk fysieke gevolgen hebben. Daar moeten geen partijen met slechte bedoelingen toegang toe krijgen.’

Toch wil Wörtche niet te lang stilstaan bij de nadelen van een dergelijk systeem.

‘De industrie staat wereldwijd voor grote veranderingen’, zegt hij. ‘Met name de energiesystemen worden multimodaal.

De industrie kan meerdere energiebronnen zoals wind- en zonne-energie in verschillende vormen inzetten. Als stroomof warmtebron of bijvoorbeeld voor de productie van waterstof. De optimale

LOCATIE-INFORMATIE Leveranciers van geografische informatiesystemen (GIS) zien steeds meer mogelijkheden om hun software in te zetten voor het bouwen van digital twins. Door locatiegebonden software aan de digital twin toe te voegen, weet een plantmanager waar zijn assets zich bevinden. Dat is geen overbodige luxe, blijkt uit de praktijk. Voor de productiesystemen hebben de meeste bedrijven de data namelijk goed op orde, maar hoe zit het bijvoorbeeld met brandblussystemen of andere secun-

daire systemen? Van sommige assets kent men nauwelijks de locatie of de onderhoudsgeschiedenis, wat soms tot gevaarlijke situaties kan leiden. Het is met bestaande data, al redelijk eenvoudig een 3D-model van een site te maken en blinde vlekken in het asset management op te sporen.

Als er al 3D-tekeningen beschikbaar zijn, kunnen die in het model worden opgenomen. Een GIS-beheerder kan zo’n model vervolgens steeds meer verfijnen en uitbreiden.

PETROCHEM 5 - 2020 32

PET X Thema.indd 32

25-08-20 16:48

FOTO’S: ADOBESTOCK

toestand tussen die verschillende modi is lastig te vinden in de fysieke wereld. Dan is het eenvoudiger om eerst computermodellen te gebruiken en die vervolgens terugbrengen naar de realiteit. Daarbij geldt dat hoe meer vrijheidsgraden zo’n systeem heeft, hoe lastiger een accurate voorspelling te maken is. De waarde van een digital twin valt of staat dan ook bij de waarde van de data. Inmiddels is de rekenkracht van computers geen belemmering meer en ook de kunstmatige intelligentie is slim genoeg om complexe omgevingen te structureren. Sensoren worden steeds accurater en goedkoper.

De enige bottleneck waar we nu nog tegenaan lopen, is de interconnectie. Met 5G zou ook die laatste hindernis moeten wegvallen en kunnen we zo goed als realtime data binnen krijgen en verzenden.’

Fysische modellen Het samenwerkingsverband Digital Twin van zes universiteiten en twaalf industriële partners geeft een eigen betekenis aan de term digital twin. Het programma dat de komende vijf jaar onderzoek doet, maakte een eigen acroniem van de term:

Heinrich Wörtche (TU Eindhoven): ‘Met 5G kunnen we zo goed als real-time data binnen krijgen en verzenden.’

Integration of Data-driven and model-based engineering in future industrial Technology With value chain optimization.

Hoogleraar Bayu Jayawardhana, Rijksuniversiteit Groningen, geeft leiding aan het onderzoek dat vorig jaar vier miljoen euro subsidie kreeg van NWO. De industriële partners voegden daar nog 1,6 miljoen euro bij. ‘De maakindustrie gebruikt al langer computer aided design en manufacturing (CAD/CAM) technieken om machines te ontwerpen’, zegt Jayawardhana. ‘In die software kunnen ook theoretische fysische berekeningen worden gemaakt. Met zogenaamde eindige elementenanalyse kan je sterkteberekeningen maken of bijvoorbeeld stromingsgedrag nabootsen. Toch blijkt steeds weer dat de praktijk weerbarstiger blijkt dan de modellen kunnen voorspellen. We willen dan ook graag meetgegevens koppelen aan de modellen zodat het

fysieke systeem de digitale werkelijkheid corrigeert. Als we theoretische modellen combineren met kunstmatige intelligentie en meet- en regeltechniek, ontstaat een zelflerend systeem dat zichzelf continu verbetert. Dat is niet alleen handig in de operationele fase, maar ook bijvoorbeeld voor predictive of prescriptive maintenance. In dat laatste geval geeft de machine zelf aan wanneer hij welk onderhoud nodig heeft. In het ideale geval weet een machine wat er mis dreigt te gaan en welke afwijkende omstandigheden daartoe hebben geleid.’

In de toekomst zou een klant van bijvoorbeeld Philips of ASML niet alleen een fysiek product kopen, maar daar ook een digitale versie van krijgen. Jayawardhana: ‘Zo ziet een klant van hightech producten of een product geschikt is voor zijn processen, maar ook of het verenigbaar is met de andere systemen.

PETROCHEM 5 - 2020 33

PET X Thema.indd 33

25-08-20 16:48

Verhuur heet- en warmwaterketels

Eco Ketelservice Verhuur bv

www.eco-steamandheating.com +31 (0)13 583 94 40 | info@eco-steamandheating.com

ontwerpen en realiseren wij uw proces controle systemen (DCS), veiligheidssystemen (SIS), E&I, en historians (MES). Process

s en

Process Automation Solutions BV An ATS Company Nikkelstraat 2, 4823AB BREDA 076 – 65876738 Email: Info.nl@pa-ats.com

PET Advertenties.indd 34

Industrial Automation Partners BV A PA Solutions company Zekeringstraat 17B, 1014BM AMSTERDAM 020 – 4472727 Email: Info@iapbv.nl

25/08/2020 16:45

Daarna blijft hij de digitale tweeling gebruiken om modificaties te testen of procesoptimalisaties door te voeren.’

Virtueel opschalen Jayawardhana geeft het voorbeeld van de Hisarna-reactor bij Tata Steel. ‘Dit is een nieuw zeer complex elektrochemisch systeem dat potentieel veel energiezuiniger staal kan maken. Nu is men begonnen met een pilotplant op kleine schaal. Wil men dit proces opschalen, dan moet Tata Steel zekerheden hebben over het gedrag van de installatie bij langetermijn-productie. Op zo’n grotere schaal veranderen de omstandigheden dermate dat de fysische eigenschappen onvoorspelbaarder worden. Er ontstaan bijvoorbeeld cyclonen in de reactor die met de stromingsleer wel te verklaren, maar lastig te voorspellen zijn. En dan heb je ook nog te maken met heterogene producten zoals ijzererts en gas die het proces positief dan wel negatief kunnen beïnvloeden. Als we het proces opschalen met kunstmatige intelligentie die feedback krijgt van de fysieke pilot-installatie, kan je als het ware virtueel opschalen naar een hoger technology readiness level (TRL, red.). Zonder dat je eerst een fysieke fabriek op ware grootte bouwt, weet je al hoe de installatie zich kan gedragen onder diverse omstandigheden.

De virtuele wereld stuurt dan de fysieke wereld bij.’

Het doel van Jayawardhana en zijn onderzoekers is dan ook om de digital twin in te zetten om de time to market van producten te versnellen. ‘De belofte van digital twins is groot: zero design loss, foutloos produceren, zero downtime en predictive en prescriptive maintenance. Door te leren van de fouten in de virtuele wereld, hoef je deze niet te maken in de fysieke omgeving. Dat maakt processen ook nog een stuk veiliger.’

Operator room Dat de digital twin niet puur theoretisch is, bewijst Emerson. Toen het bedrijf een nieuwe operator room bouwde voor Huntsman, besloot men daar eerst een virtuele versie van te maken. Jacqueline de Waal is lifecycle services business manager bij Emerson. ‘Voordat we een operator room daadwerkelijk inrichten, doen we eerst een factory acceptance test.

Zo kunnen we met behulp van een digi-

Bayu Jayawardhana (Rijksuniversiteit Groningen): ‘Door te leren van de fouten in de virtuele wereld, hoef je deze niet te maken in de fysieke.’ taal model testen of de gebruikte harden software goed op elkaar is afgestemd.

Omdat Huntsman zijn operators graag alvast wilde voorbereiden op de nieuwe DCS- en SIS-omgeving, besloten we het bestaande model te upgraden naar een digital twin. Nu kunnen operators de omgeving nog steeds gebruiken voor trainingen, maar ook om modificaties virtueel te testen.’

De Waal ziet zeker meer kansen voor digital twins voor de procesindustrie.

Alhoewel ze wel waarschuwt voor te grote verwachtingen. ‘Technisch is veel mogelijk, maar je moet wel goed nadenken over waarom je een dergelijke virtuele omgeving wil koppelen aan je fysieke proces. Het is namelijk niet eenvoudig een realistische kopie te maken van de procesomgeving. Natuurlijk zijn de simulatiemodellen wel aanwezig, maar de kennis van de operators en maintenance-afdeling zit met name in de hoof-

den van de experts. De meeste tijd gaat dan ook zitten in het vertalen van praktijkervaring naar realistische modellen.’

Toch wil De Waal de petrochemische industrie niet ontmoedigen. ‘De voordelen kunnen groot zijn, dus zijn de inspanningen de moeite waard. Maak het vooral niet te groot. Begin bij een klein project om ervaring te krijgen met het digitaliseren van processen en procedures. Breid het daarvandaan uit en voeg steeds meer kennis toe. Een digital twin is continu in beweging en moet dus ook continu worden geactualiseerd. De waarde groeit met data uit de keten via sensoren, maar ook de input over kennis en gedrag van de mensen door de hele keten heen. Laat de hokjes los en laat maintenance op gelijk niveau samenwerken met operations en QHSE-specialisten. Hoe meer disciplines bij het virtuele model worden betrokken, hoe meer waarde je uit een digital twin kunt halen.’ ■ PETROCHEM 5 - 2020 35

PET X Thema.indd 35

25-08-20 16:48

PROJECTEN CHEMIE Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2021

BASF breidt stapsgewijs de capaciteit van haar alkoxyleringseenheid in Antwerpen uit.

De eenheid is een downstream-activiteit van de ethyleenoxideproductie. In 2021 moet de productiecapaciteit met 25 procent zijn verhoogd.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: ruim 500 miljoen euro Afronding: 2022

BASF investeert meer dan vijfhonderd miljoen euro in de bouw van een tweede grote ethyleenoxide-fabriek en verschillende installaties voor ethyleenoxide-derivaten. De gefaseerde opstart van de nieuwe installaties begint in 2022.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: 1 miljard euro Afronding: medio 2022

Borealis gaat op haar productiesite in Kallo een fabriek bouwen voor propaandehydrogenering. Deze krijgt een capaciteit van 750.000 ton per jaar. In het eerste halfjaar van 2022 zou de fabriek moeten opstarten.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: onbekend Afronding: najaar 2020

Borealis breidt de capaciteit van zijn polypropeenfabriek in Kallo uit met tachtig kiloton.

De verwachting is dat de toegevoegde capaciteit in 2020 in gebruik kan worden genomen.

De capaciteitsverhoging is bedoeld om ten volle te profiteren van de nieuwe propaandehydrogeneringsfabriek in Kallo.

Opdrachtgever: Covestro Waar: Antwerpen Investering: 300 miljoen euro Afronding: 2022

Covestro wil driehonderd miljoen euro investeren in de bouw van een nieuwe productieeenheid voor aniline in Antwerpen. De opstart van de nieuwe eenheid wordt verwacht in 2022. Aniline is een grondstof voor MDI, dat vervolgens een voorproduct is van polyurethaan hardschuim.

Opdrachtgever: Dow Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Dow breidt de MDI-capaciteit in Delfzijl uit en maakt deze flexibeler om meer soorten MDI te kunnen produceren. Voor de opslag van ruwe grondstoffen wordt een derde, nieuwe opslagtank gebouwd. Verder worden er diverse verbeteringen doorgevoerd in het productieproces, het koelwatersysteem en de automatisering.

Opdrachtgever: Ineos Waar: Lillo (Antwerpen) Investering: 3 miljard euro Afronding: 2024

Ineos investeert drie miljard euro in een nieuwe ethaankraker en een propaandehydrogeneringsfabriek in Lillo (Antwerpen). De propaanhydrogeneringsfabriek krijgt een capaciteit van 750.000 ton propeen per jaar en de ethaankraker krijgt een capaciteit van 1.250.000 ton etheen per jaar.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Isobionics Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

BASF-dochter Isobionics bouwt op Chemelot in Geleen een destillatiefabriek voor de productie van natuurlijke geur- en smaakstoffen. De onderneming gaat zelf op industriële schaal destilleren en wil ook nieuwe geur- en smaakstoffen ontwikkelen.

Opdrachtgever: Kronos Waar: Gent Investering: 36 miljoen Afronding: 2022

Kronos, producent van titaandioxide, investeert 26 miljoen euro in een uitbreiding van productiecapaciteit. Er komt een grotere pigmentfilter en mogelijk een vierde stoommaler en nieuwe verpakkingslijn. Hierdoor kan de productiecapaciteit worden verhoogd naar 120.000 ton per jaar. Daarnaast investeert het bedrijf 10 miljoen euro in energierecuperatie.

PETROCHEM 5 - 2020 36

PET05 K Projecten.indd 36

25-08-20 16:49

PROJECTEN Opdrachtgever: Mitsubishi Gas Chemical Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Mitsubishi Gas Chemical is een MER-procedure gestart voor de bouw van een nieuwe fabriek op het Huntsman-terrein in de Rotterdamse haven. Het bedrijf wil er meta-xyleendiamine (MXDA) gaan produceren. MXDA wordt gebruikt als verharder en corrosieremmer in coatings.

Opdrachtgever: Nouryon Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2021

Om ook tijdens periodiek onderhoud aan de vraag naar chloor te kunnen voldoen, bereidt Nouryon een investering voor in twee parallelle productielijnen die los van elkaar kunnen functioneren. Dankzij het splitsen van de Rotterdamse fabriek kan het bedrijf straks continu via pijpleidingen chloor aan klanten leveren.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Nouryon Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: eind 2020

Nouryon wil de productiecapaciteit voor monochloorazijnzuur (MCA) in Delfzijl tegen het einde van 2020 uitbreiden. Nouryon investeert in technologie- en efficiencyverbeteringen om de huidige MCA-productie in Delfzijl te verhogen. Hiermee komt het bedrijf tegemoet aan de groei van de markt en aan de eigen toegenomen consumptie van MCA voor de productie van carboxymethylcellulose (CMC).

Opdrachtgever: Sabic Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Afronding: 2020

Sabic gaat de productie van polyfenyleenether (PPE) in Bergen op Zoom hervatten. Het bedrijf sloot de PPE-fabriek in 2014, maar wil deze volgend jaar opnieuw in productie nemen. PPE is de basis voor Noryl en de capaciteitsuitbreiding is dan ook bedoeld om aan de toenemende vraag naar Noryl kunststoffen te voldoen.

Opdrachtgever: Sekisui Waar: Geleen en Roermond Investering: 155 miljoen Afronding: 2020

Sekisui Chemical investeert 155 miljoen euro in een uitbreiding van de productie in Geleen en Roermond. Beide fabrieken krijgen er tot 2020 een derde productielijn bij voor folies in gelamineerd glas voor autoruiten.

Opdrachtgever: Teijin Aramid Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Teijin Aramid breidt haar productiecapaciteit voor Twaron supervezels met meer dan 25 procent uit. De totale extra capaciteit zal volledig beschikbaar zijn in 2022. Diverse grote investeringen verhogen de productiecapaciteit, inclusief implementatie van de nieuwste technologie.

GROEN EN BIO Opdrachtgever: ArcelorMittal Waar: Gent Investering: 120 miljoen euro Afronding: 2022

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bioethanol. C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: S4 GroNext Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: onbekend

S4 GroNext bouwt een fabriek in de Eemshaven waarin plastic afval dat niet recyclebaar is, wordt omgezet in gas. Dit kan vervolgens in de chemische industrie worden gebruikt als duurzame grondstof.

Opdrachtgever: Sabic en Plastic Energy Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: 2021

Sabic investeert in een project voor de chemische recycling van moeilijk verwerkbaar plastic afval in een grondstof voor stoomkrakers. Het bedrijf werkt hierbij samen met Plastic Energy. Voor de productie van Tacoil, een gepatenteerd product van Plastic Energy, bouwen ze op Chemelot een fabriek die naar verwachting in 2021 in bedrijf zal gaan.

PETROCHEM 5 - 2020 37

PET05 K Projecten.indd 37

25-08-20 16:49

PROJECTEN Opdrachtgever: SCW Systems/Gasunie Waar: Delfzijl Investering: 200 miljoen euro Afronding: 2023

SCW Systems gaat samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl bouwen die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

Opdrachtgever: SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2022

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol willen Europa’s eerste productiefaciliteit voor duurzame vliegtuigbrandstof bouwen in Delfzijl. Om aan voldoende waterstof te komen, bestuderen Nouryon en Gasunie een uitbreiding van een geplande groene waterstofeenheid ter plaatse. Groene waterstof zou worden gecombineerd met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

Opdrachtgever: Zitta Biogas Chemelot Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Zitta Biogas Chemelot bouwt een grootschalige biogasinstallatie op Chemelot. De installatie verwerkt 700.000 ton mest tot 60 miljoen kubieke meter biogas, en verder nog gedroogde mestkorrels en zuiver water. Het biogas wordt ingezet ter vervanging van aardgas voor de kunstmestproductie op Chemelot.

OLIE, GAS EN OFFSHORE Opdrachtgever: ONE-Dyas Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: onbekend

ONE-Dyas wil gas winnen in veld N05-A in de Noordzee. Boven het veld komt een gaswinningsplatform in zee, ongeveer twintig kilometer uit de kust van Schiermonnikoog.

Vanaf deze locatie worden maximaal twaalf putten geboord, waarvan een deel naar veld N05-A en een deel naar een aantal naastgelegen velden die mogelijk gas bevatten.

Opdrachtgever: Petrogas E&P Waar: blokken A en B (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Petrogas E&P Netherlands wil in de komende tien jaar circa vijf gasvelden in de blokken A en B van de Noordzee uitrusten met een gasproductieplatform. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd naar het platform A12. Daar wordt het verzameld, behandeld en gecomprimeerd voor transport via NOGAT-pijpleiding, die in Den Helder aan land komt.

Opdrachtgever: Vermilion Energy Waar: Heerenveen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vermilion Energy Netherlands wil vanuit de bestaande mijnbouwlocatie Nieuwehorne aardgas winnen uit twee gasvoorkomens. De verwachte productiecapaciteit is maximaal 470.000 kubieke meter aardgas per dag. Vermilion verwacht er aardgas te kunnen winnen tot 2029. Voor het transport van het gewonnen aardgas moet een transportleiding worden aangelegd naar de bestaande gasleiding in Mildan.

Opdrachtgever: Wintershall Noordzee Waar: blok D12 (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Wintershall Noordzee wil in blok D12 van de Noordzee aardgas winnen. Een nieuw, onbemand productieplatform produceert 20-25 jaar naar verwachting drie miljoen kubieke meter aardgas per dag. Dat wordt met een nieuwe pijpleiding van twaalf kilometer getransporteerd naar productieplatform D15-A van operator Neptune Energy, om verder te worden verwerkt.

RAFFINAGE Opdrachtgever: Zeeland Refinery Waar: Vlissingen-Oost Investering: 40 miljoen euro Afronding: najaar 2020

Zeeland Refinery investeert 40 miljoen euro in haar hydrocracker. Het bedrijf zet in op een extra reactor van dertig meter hoog, die naast de twee bestaande reactoren wordt gebouwd. Tijdens de grote onderhoudsstop van de raffinaderij in 2020 wordt de nieuwe reactor verbonden met de bestaande installatie.

TANKOPSLAG Opdrachtgever: Alpha Terminals Waar: Vlissingen Investering: 450 miljoen Afronding: 2022

Alpha Terminals investeert 450 miljoen euro in een nieuwe terminal voor vloeibare bulk in het havengebied van Vlissingen. De tankterminal krijgt 59 tanks met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 720.000 kubieke meter. Daarnaast komt er een steiger voor het lossen en laden van zee- en binnenvaartschepen.

PETROCHEM 5 - 2020 38

PET05 K Projecten.indd 38

25-08-20 16:49

PROJECTEN Opdrachtgever: HES International Waar: Maasvlakte 1 Investering: enkele honderden miljoenen euro’s Afronding: derde kwartaal 2021

HES International ontwikkelt op Maasvlakte 1 een tankterminal van 52 tanks met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen kubieke meter voor de op- en overslag van olieproducten en biobrandstoffen. De HES Hartel Tank Terminal wordt een onafhankelijke opslagterminal, maar BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen tussen hun raffinaderij en de terminal, die eind 2019 gereed is.

Opdrachtgever: JPB Logistics Waar: Delfzijl Investering: ruim 10 miljoen euro Afronding: 2020

JPB Logistics bouwt op Chemiepark Delfzijl gefaseerd 36.000 kubieke meter aan opslagcapaciteit bij. Als eerste zijn vijf RVS duplex tanks gebouwd (totale opslagcapaciteit 21.200 kubieke meter). Daarna volgen vier stalen tanks (elk 1.100 kubieke meter) in de tankpit voor licht ontvlambare producten. Als laatste worden drie RVS duplex tanks van elk 3.500 kubieke meter gebouwd, de diepzeesteiger uitgebreid en vier nieuwe laadarmen geplaatst.

Opdrachtgever: Katoen Natie Waar: Limburg Investering: 80 miljoen euro Afronding: uitgesteld (was medio 2020)

Katoen Natie investeert 80 miljoen euro in Limburg. Zo wordt er een nieuwe opslagterminal op Chemelot gebouwd, met 54.500 vierkante meter magazijnruimte en 207 silo’s.

Daarnaast krijgt de bestaande logistieke terminal in Nuth er 10.000 vierkante meter magazijnruimte en zestig silo’s bij.

Opdrachtgever: LBC Tank Terminals Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

LBC Tank Terminals breidt haar terminal in de Botlek uit met 70.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit voor chemicaliën. Daarmee komt de totale capaciteit van de terminal op 180.000 kubieke meter. Ook de nieuw gebouwde diepzeesteiger wordt uitgebreid met twee extra aanlegplaatsen. Het project is naar verwachting in het derde kwartaal van 2021 klaar.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Maastank Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Maastank gaat in de Botlek zijn opslagcapaciteit uitbreiden. Op termijn wil het bedrijf de tankopslagactiviteiten in de Rotterdamse haven verdubbelen van 67.900 kubieke meter naar zo’n 140.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Oiltanking Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Oiltanking Antwerp Gas Terminal wordt de logistieke partner van Borealis voor de handling van propeen en propaan. Daarom bouwt het bedrijf een nieuwe opslagtank met een capaciteit van 135.000 kubieke meter propaan.

Opdrachtgever: Rubis Terminal Waar: Rotterdam Investering: 120 miljoen euro Afronding: 2020

Rubis Terminal breidt haar terminal in Rotterdam in vijf fases uit. In totaal bestaat de uitbreiding uit 45 tanks met een totale capaciteit van bijna 150.000 kubieke meter, waarmee een totale investering van 120 miljoen euro is gemoeid. Fase 2 van de uitbreiding wordt in het tweede kwartaal van 2020 afgerond. Het gaat daarbij om negen tanks van 1.500 kubieke meter en zes tanks van 3.000 kubieke meter voor chemicaliën.

Opdrachtgever: Sea-Mol Waar: Antwerpen Investering: 300 à 400 miljoen euro Afronding: medio 2021

De Japanse groep MOL Chemical Tankers investeert samen met havengroep SEAInvest 300 à 400 miljoen euro in de bouw van een tankterminal voor vloeibare chemicaliën. Hiervoor wordt de joint venture Sea-Mol opgericht. De terminal wordt in fasen gebouwd en krijgt uiteindelijk een capaciteit van 500.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Sea-Tank Terminal Waar: Antwerpen Investering: 250 miljoen euro Afronding eerste fase: 2019

Sea-Tank Terminal bouwt in Antwerpen een dedicated tankterminal voor een wereldspeler uit de chemiesector. In eerste instantie krijgt de terminal een capaciteit van 750.000 kubieke meter. Naar verwachting duurt de bouw van de terminal twee jaar. De investering wordt geraamd op 250 miljoen euro.

PETROCHEM 5 - 2020 39

PET05 K Projecten.indd 39

25-08-20 16:49

PROJECTEN Opdrachtgever: Standic Waar: Antwerpen Investering: 200 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Tankopslagbedrijf Standic realiseert in Antwerpen een nieuwe opslagterminal voor de distributie van chemieproducten en chemische nichemarkten. De grootte van de tanks varieert van 500 tot 3.500 kubieke meter. De terminal krijgt een opslagcapaciteit van ongeveer 95.000 kubieke meter. De oplevering is gepland begin 2021. De investering is zo’n 200 miljoen euro.

Opdrachtgever: Vesta Terminals Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2022

Vesta Terminals breidt zijn terminal in Antwerpen uit met 150.000 kubieke meter. De extra capaciteit is bestemd voor vliegtuigbrandstoffen, gasolie en diesel. Het gaat om vijf nieuwe tanks van elk 30.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2020

Vopak bouwt in Rotterdam vijftien nieuwe roestvrijstalen opslagtanks voor styreen en andere chemicaliën. Het gaat om 63.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit op de Botlek-terminal. De expansie moet in het tweede kwartaal van 2020 gereed zijn.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Vlissingen Investering: onbekend Afronding: 2020

Vopak investeert in twee nieuwe gasbullets bij haar gasopslag in Vlissingen. In totaal wordt er 9.200 kubieke meter opslagcapaciteit bijgebouwd. De verwachting is dat deze uitbreiding in de loop van 2020 in gebruik kan worden genomen.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

Vopak breidt zijn terminal op de Linkeroever in Antwerpen uit met vijftigduizend kubieke meter. De extra capaciteit is volledig bestemd voor de opslag van chemicaliën. Het concern wil de nieuwe tanks in het derde kwartaal van 2021 in gebruik nemen.

UTILITIES Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Antwerpen Investering: 80 miljoen euro Afronding: 2020

Air Liquide investeert tachtig miljoen euro in de bouw van een waterstoffabriek op de site van Covestro in Antwerpen. De eenheid gaat dankzij een nieuwe technologie energie-efficiënter waterstof produceren, zonder overtollige stoomproductie. Bijzonder is dat Covestro een deel van de CO2 die bij de productie vrijkomt, afvangt en gebruikt als grondstof in haar productieproces. De productie-unit wordt in 2020 in gebruik genomen.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Moerdijk Investering: 125 miljoen euro Afronding: 2022

Air Liquide investeert 125 miljoen euro in een luchtscheidingseenheid voor de productie van zuurstof. In 2022 moet de fabriek in Moerdijk operationeel zijn. Bijzonder is dat het bedrijf de unit combineert met een energieopslagsysteem. De unit kan straks maximaal 2.200 ton zuurstof per dag maken.

Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Air Liquide bouwt een nieuwe stikstofverwijderingseenheid op de site van BASF in Antwerpen. Deze kan het bedrijf van zeer zuiver gas voorzien om een efficiëntere productie van MDI mogelijk te maken. Naar verwachting is de nieuwe eenheid medio 2021 operationeel.

Opdrachtgever: Air Products Waar: Zuidbroek Investering: onbekend Afronding: oktober 2021

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof maakt geïmporteerd aardgas geschikt voor gebruik in Nederland. Naar verwachting begint Air Products in het najaar van 2019 met de bouw. De fabrieken produceren 180.000 kubieke meter stikstof per uur zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.

PETROCHEM 5 - 2020 40

PET05 K Projecten.indd 40

25-08-20 16:49

PROJECTEN Opdrachtgever: BP Geel Waar: Geel Investering: onbekend Afronding: 2021

BP Geel gaat een nieuwe stoomketel bouwen die ervoor zorgt dat de site ook betrouwbaar van stoom wordt voorzien als een van de twee bestaande ketels in onderhoud is. De komende jaren worden de drie ketels op elkaar afgestemd om een optimale combinatie te maken. Zo zal een van de bestaande ketels op termijn een standby-ketel worden. Tegen 2021 moet dat proces rond zijn.

Opdrachtgever: Gasunie Transport Services Waar: Zuidbroek Investering: 500 miljoen Afronding: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

Opdrachtgever: LyondellBasell en Covestro Waar: Maasvlakte Rotterdam Investering: 150 miljoen euro Afronding: 2020

LyondellBasell en Covestro investeren 150 miljoen euro in een ‘bioplant’ en verbrandingsinstallatie op de Maasvlakte. Daarin wordt het afvalwater van de productie van propyleenoxide en styreenmonomeer behandeld en omgezet in stoom. De stoom wordt gebruikt als een energiebron in de bestaande productiefaciliteit op de locatie. Hierdoor ontstaat een circulair proces. Het project moet in 2020 klaar zijn.

Opdrachtgever: Nouryon Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: eind 2020

Nouryon neemt de warmtekracht-eenheid Delesto 2 weer in gebruik. De installatie op Chemiepark Delfzijl zal eind 2020 gaan fungeren als start-stopinstallatie voor de levering van elektriciteit aan het openbare net op piekmomenten. De eenheid werd in maart 2012 uit gebruik genomen.

Opdrachtgever: Stercore Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Stercore heeft groen licht gekregen voor de bouw van een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

Opdrachtgever: o.a. Vattenfall Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: 2023

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

PILOTS Opdrachtgever: ArcelorMittal en Dow Waar: Gent Investering: 20 miljoen euro Afronding: 2022

Staalproducent ArcelorMittal in België wil CO uit zijn afvalgassen leveren aan Dow Benelux in Terneuzen. Dow kan de CO met eigen overtollig waterstof combineren tot syngas. Allereerst worden twee proeffabrieken gebouwd in Gent. In 2022 wordt op basis van de pilots besloten of het businessplan economisch levensvatbaar is.

Opdrachtgever: Asbeter Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2022

Asbeter kan met hun proces asbestplaten veilig, betaalbaar en circulair vernietigen met behulp van zure industriële reststromen. Het bedrijf heeft een pilotinstallatie in Rotterdam.

In 2021 wil het starten met de bouw van een demoplant van 8.000 ton per jaar. Deze moet dan in 2022 operationeel zijn.

Opdrachtgever: bedrijven en overheden Zeeland en Vlaanderen Waar: Vlissingen-Oost Investering:100 miljoen euro Afronding: 2025

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 staan.

PETROCHEM 5 - 2020 41

PET05 K Projecten.indd 41

25-08-20 16:49

PROJECTEN Opdrachtgever: CEA, Paul Wurth, Engie, Sunfire, Neste Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: begin 2023

Het project MULTIPLHY integreert een hoge-temperatuur elektrolyser met het bioraffinageproces van Neste in Rotterdam. De elektrolyser gaat groene waterstof produceren voor de productie van biobrandstoffen. Het gaat om ‘s werelds eerste multi-megawatt hoge-temperatuur elektrolyser voor waterstofproductie. De elektrolyser krijgt een nominaal vermogen van 2,6 megawatt en een waterstofproductiecapaciteit van 60 kilo per uur.

Het consortium denkt ook al aan een elektrolyser van 100 megawatt in een volgende fase.

Opdrachtgever: Coolbrook Waar: Geleen Investering: 12 miljoen euro Afronding: 2020

Het Finse Coolbrook investeert twaalf miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor. Dit is een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

Opdrachtgever: Deltalinqs, AVR en Tronox Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Deltalinqs, AVR en Tronox onderzoeken de haalbaarheid van een 5 megawatt elektrolyser met verwaarding van de geproduceerde waterstof, restwarmte én zuurstof. Het project geeft ook een doorkijk naar opschaling richting 100 megawatt. Hierbij wordt rekening gehouden met mogelijkheden voor het verwerken van CO/CO2 uit restgas en mogelijk ook rookgas naar chemicaliën zoals methanol. Het onderzoek, e-THOR genoemd, wordt uitgevoerd door TNO. De resultaten worden in mei 2020 verwacht.

Opdrachtgever: Indaver Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Afvalbeheerder Indaver bouwt een demo-installatie voor het recyclen van vijftienduizend ton end-of-life plastics per jaar. De installatie zet gemengde polyolefines om in basisproducten als nafta en wax. Polystyrenen worden afgebroken tot monomeren die opnieuw als grondstof zijn te gebruiken. De installatie krijgt een capaciteit van twee ton per uur.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: mogelijk Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2023

Ineos Oxide wil een nieuwe fabriek voor ethylideen norborneen (ENB) bouwen. Een beslissing over de locatie van de nieuwe fabriek is nog niet genomen. Een van de opties is om in Antwerpen een tweede productielijn te bouwen. Het concern heeft daar al een ENB-fabriek, waar momenteel via debottlenecking de capaciteit wordt vergroot.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: o.a. Inovyn Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2022

Een consortium van Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaat duurzame methanol produceren in de haven van Antwerpen. Op de site van Inovyn komt een pilotinstallatie die afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, gaat omzetten in methanol. Naar verwachting zal de demo-installatie eind 2022 operationeel zijn.

Opdrachtgever: North Sea Port Waar: Zeeland Investering: onbekend Afronding: onbekend

Het havengebied van North Sea Port onderzoekt de haalbaarheid, vormgeving en uitrol van een grootschalige buisleidinginfrastructuur voor transport van CO2, waterstof of restgassen. Het onderzoek loopt tot 30 juni 2019.

Opdrachtgever: Photanol en Nouryon Waar: Delfzijl Investering: acht miljoen euro Afronding: 2020

Photanol bouwt met Nouryon een demonstratiefabriek in Delfzijl, waarin bacteriën CO2 omzetten in organische zuren, zo’n 10.000 tot 15.000 kilo, die worden gebruikt in de MCA-fabriek van Nouryon. Een commerciële fabriek zou twintig tot dertig miljoen kilo produceren.

De bouw daarvan staat alvast gepland voor 2023.

Opdrachtgever: PolyStyreneLoop Waar: Terneuzen Investering: 6,5 miljoen euro Afronding: onbekend

PolyStyreneLoop wil naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demofabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval gaat recyclen. De bouw start begin 2019. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. De demofabriek kan drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

PETROCHEM 5 - 2020 42

PET05 K Projecten.indd 42

25-08-20 16:49

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Port of Antwerp Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2022

Een consortium van Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaat duurzame methanol produceren in de haven van Antwerpen. Op de site van Inovyn komt een pilotinstallatie die afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, omzet in methanol. Tegen het einde van 2022 is de pilotfabriek operationeel en produceert hij ongeveer achtduizend ton duurzame methanol per jaar.

Opdrachtgever: Stora Enso Waar: Gent Investering: 9 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Stora Enso investeert negen miljoen euro in een proeffabriek in de haven van Gent. De proeffabriek gaat in eerste instantie industrieel beschikbare fructose gebruiken om hoogwaardige chemicaliën en materialen te produceren voor het testen van toepassingen.

In de toekomst moeten dat suikers uit hout en andere non-food biomassa worden. De fabriek is naar verwachting klaar in het eerste kwartaal van 2021.

Opdrachtgever: o.a. Twence Waar: Hengelo Investering: onbekend Afronding: 2020

Twence, Coval Energy, TNO en de TU Delft bouwen een pilot-installatie voor de productie van mierenzuur. De installatie wordt in eerste instantie gevoed met CO2 uit de bestaande natriumbicarbonaatinstallatie. Coval Energy ontwikkelt technologie. Mierenzuur heeft de potentie om als groene grondstof fossiele grondstoffen te vervangen.

Opdrachtgever: Vijf waterschappen, HVC en Paques Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: 2021

In het pilot-project PHARIO maakten bacteriën uit afvalwater het bioplastic PHA, een natuurlijk polyester van hoge kwaliteit. Een demo-installatie gaat nu voldoende materiaal voor de kunststofindustrie maken om de verwerking en de toepassing te testen. De demo-installatie wordt gebouwd bij de slibverbranding van HVC naast de rioolwaterzuivering Dordrecht

Opdrachtgever: VITO Waar: Antwerpen Investering: 4,3 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO bouwt met Jacobs Belgium en VMH een pilot-installatie voor de productie van bio-aromaten uit lignine/hout. De installatie krijgt een capaciteit van ongeveer tweehonderd kilo per dag. Het LignoValue Pilot project kost 4,3 miljoen euro en moet tegen het eerste kwartaal van 2021 resulteren in een werkende installatie.

PLANNEN Opdrachtgever: Avantium Waar: Delfzijl Investering: 150 miljoen euro Beslissing: 2023

Avantium wil zijn eerste commerciële fabriek met een capaciteit van vijf kiloton in Delfzijl bouwen. De fabriek gaat industriële suikers omzetten in FDCA, een grondstof voor groene plastics. Een definitief investeringsbesluit volgt nog dit jaar, waarna de eerste productie in 2023 moet volgen. De bouw van de fabriek vergt een investering van 150 miljoen euro.

Opdrachtgever: o.a. Avantium Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: 100 miljoen euro Beslissing: onbekend

Avantium, Nouryon en RWE willen een bioraffinaderij bouwen op Chemie Park Delfzijl, waarin uit houtsnippers zuivere suikers worden gemaakt die kunnen dienen als grondstof voor verven en lakken. De fabriek krijgt een capaciteit van 130 kiloton houtsnippers per jaar, maar kan worden opgeschaald naar 350 kiloton. De fabriek is mogelijk in 2022 operationeel.

Opdrachtgever: BioBTX Waar: onbekend Investering: onbekend Beslissing: onbekend

BioBTX wil een fabriek bouwen die op grote schaal chemicaliën produceert uit reststromen zoals plastic afval. De fabriek moet in 2023 klaar zijn. Op dit moment werkt het bedrijf nog aan het optimaliseren van de processen, technieken en producten in de demofabriek op het Zernikepark in Groningen.

Opdrachtgever: Black Bear Carbon Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Black Bear Carbon wil in de haven van Rotterdam een fabriek bouwen die granulaat van oude banden omzet in carbon black, pyrolyse-olie en -gas. Het bedrijf werkt samen met Havenbedrijf Rotterdam de technische en financiële details uit en overlegt met regionale en nationale partners over de financieringsstructuur van de op te zetten onderneming.

PETROCHEM 5 - 2020 43

PET05 K Projecten.indd 43

25-08-20 16:49

Alles onder controle.

Samen op weg naar veiligheid en efficiëntie

Uw inspectiepartner voor Industrial Services

Vinçotte is uw partner in iedere fase van de levensduur van uw installatie. Onze mensen kunnen u bijstaan vanaf de ontwerpfase tot en met het beheer. Samen zorgen we voor een meerwaarde voor uw bedrijfsvoering, uw mensen en uw installaties. We bieden onze services aan bij alle partijen binnen hoogwaardige industriële sectoren.

www.vincotte.nl

Snel en betrouwbaar Onze Hydra compensatoren en Hydra metaalslangen zijn meer dan flexibel: we bieden onze klanten een oneindig aantal verschillende aansluitingen, voor elke toepassing het juiste!

Van flenzen tot laseinden of draadnippels, volledig volgens klantenwens en zoveel u maar nodig heeft. Wij assembleren onze flexibele elementen snel en betrouwbaar.

Witzenmann Benelux NV Ter Stratenweg 13 B-2520 Oelegem www.witzenmann.be

PET Advertenties.indd 44

25/08/2020 16:45

PROJECTEN Opdrachtgever: Borealis Waar: Beringen Investering: onbekend Beslissing: uitgesteld

Borealis heeft de front end engineering and design fase voor de uitbreiding van zijn polypropeenfabriek in Beringen goedgekeurd en het EPC-contract toegekend aan Tecnimont. De definitieve investeringsbeslissing over deze uitbreiding van 250 tot 300 kiloton wordt eind 2019 genomen en de opstart wordt medio 2022 verwacht.

Opdrachtgever: BP Waar: Rotterdam-Europoort Investering: 1 miljard euro Beslissing: onbekend

BP overweegt zijn raffinaderij in Rotterdam uit te breiden met een hydrocracker om producten als laagzwavelige diesel en kerosine te produceren. Daarnaast kan BP met dit proces basisolie produceren voor de productie van smeermiddelen. Met de bestaande hoeveelheid grondstoffen kunnen straks meer hoogwaardige producten worden geproduceerd.

Opdrachtgever: BP, Nouryon, Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

BP, Nouryon en Havenbedrijf Rotterdam onderzoeken samen de haalbaarheid van een waterelektrolyse-installatie van 250 megawatt. Daarmee zou maximaal 45.000 ton groene waterstof per jaar kunnen worden geproduceerd voor de raffinaderij van BP in Rotterdam.

De partners willen in 2022 een definitieve investeringsbeslissing over het project nemen.

Opdrachtgever: Corbion Waar: onbekend Investering: 150 miljoen euro Beslissing: onbekend

Corbion heeft plannen voor de bouw van een nieuwe melkzuurfabriek. De kans is groot dat de fabriek in Europa komt en Nederland zou dan een goeie kanshebber zijn als locatie.

De fabriek krijgt een capaciteit van meer dan 100.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: Dow Benelux en Tata Steel Nederland Waar: IJmuiden Investering: 1 miljard euro Afronding: 2025-2027

Dow Benelux en Tata Steel Nederland overwegen in IJmuiden een fabriek te bouwen, die rookgassen van Tata’s hoogovens afvangt en het koolmonoxide omzet in synthetisch gas.

Dow kan daar in Terneuzen plastics van maken. De bouw hangt af van het succes van twee proefprojecten die eind 2018 en 2019 van start gaan. Twee testinstallaties bij ArcelorMittal in Gent worden daarvoor verplaatst naar IJmuiden, om bij Tata Steel het proces te testen.

Opdrachtgever: Fluxys/Parkwind/Eoly Waar: Zeebrugge Investering: 35 miljoen euro Beslissing: 2023

Fluxys, Parkwind en Eoly willen een elektrolyser van 25 megawatt in Zeebrugge realiseren. De haalbaarheidsstudie voor het project – Hyoffwind genoemd – is positief uitgevallen. De partners nemen na de zomer een definitieve investeringsbeslissing. Als het project groen licht krijgt wil het consortium tegen midden 2021 beginnen met de bouw van de installatie. De eerste productie is gepland voor begin 2023.

Opdrachtgever: Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Als het project van Shell voor de bouw van een waterstoffabriek op de Tweede Maasvlakte doorgaat, is er ook een pijpleiding nodig. Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam willen die samen aanleggen en exploiteren. De pijpleiding loopt dan langs de A15, van de fabriek op de Tweede Maasvlakte naar de raffinaderij van Shell in Pernis. Het definitieve besluit voor de aanleg is gepland in de eerste helft van 2021. Het project kan dan in 2023 worden afgerond.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: Gasunie en Havenbedrijf Amsterdam Waar: Amsterdam IJmuiden Investering: onbekend Beslissing: 2020

Gasunie en Havenbedrijf Amsterdam willen binnen vijf jaar een waterstofleiding tussen Amsterdam en IJmuiden realiseren. De regionale leiding moet uiteindelijk onderdeel worden van de landelijke waterstofbackbone die Gasunie wil realiseren. Een haalbaarheidsstudie moet eind 2020 zijn afgerond.

NIEUW PLAN Opdrachtgever: o.a. Gasunie Waar: Den Helder Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Gasunie, NAM, GasTerra, Port of Den Helder, Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord, gemeente Den Helder, provincie Noord-Holland en New Energy Coalition onderzoeken de haalbaarheid van een waterstoffabriek in Den Helder. Het gaat om een fabriek die waterstof maakt uit aardgas en de CO2 die bij het proces vrijkomt, afvangt voor opslag.

PETROCHEM 5 - 2020 45

PET05 K Projecten.indd 45

25-08-20 16:49

OOK TE VOLGEN VIA EEN INTERACTIEVE LIVESTREAM

iMaintain Techport 2020 VELSEN | 9 OKTOBER

SCHRIJ

F NU IN

HET SCHADUWPARLEMENT VAN ONDERHOUD Op 9 oktober gaat het iMaintain congres door!

Maximaal honderd mensen kunnen in de zaal aanwezig zijn. Anderen hoeven echter niks te missen.

Via een livestream is het congres online te volgen en kunt u mee debatteren. Wij hebben een eigen Schaduwparlement van Onderhoud opgericht. Op de tweede vrijdag van oktober dienen verschillende schaduwkamerleden moties, wetswijzigingen en begrotingsvoorstellen in die de staat van de Nederlandse assets moeten versterken. Zowel in de infrastructuur als in de industrie.

Debatteer en stem met ons mee op vrijdag 9 oktober in Velsen!

Verkiezing Techniekheld 2020 De uitdaging is duidelijk: industrie en infrastructuur hebben technici nodig om de boel draaiende te houden en de uitdagingen van de toekomst aan te gaan. Denk aan de energietransitie en het creĂŤren van economische stabiliteit. Dat kan alleen als de jongere generatie geĂŻnspireerd raakt om in de techniek te werken.

Daarom zijn er voorbeelden nodig. Techniekhelden dus. Heb jij een collega die verschil maakt en jongeren kan inspireren? Meld hem of haar dan aan!

Initiatiefnemers:

Partners:

www.imaintain2020.nl PET Advertenties.indd 46

25/08/2020 16:46

PROJECTEN Opdrachtgever: Groningen Seaports, Gasunie en Shell Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Groningen Seaports, Gasunie en Shell slaan de handen ineen voor het ambitieuze project NortH2. Kern van het plan is de bouw van ’s werelds grootste windpark in de Noordzee met een vermogen van tien gigawatt. En de bouw van een waterstoffabriek in de Eemshaven, waar de windenergie wordt omgezet in groen waterstof. De partners verwachten zo’n 800.000 ton groen waterstof per jaar te kunnen produceren in 2040.

Opdrachtgever: Haven Oostende, DEME en PMV Waar: Oostende Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Haven Oostende, baggerbedrijf DEME Concessions en investeringsmaatschappij PMV willen een fabriek bouwen die groene waterstof produceert. De fabriek gaat de pieken bij de productie van groene stroom afvangen en moet in 2025 klaar zijn. In een eerste fase wordt de haalbaarheid verder onderzocht waarna demonstratieprojecten volgen. De fabriek krijgt de naam Hyport en een productiecapaciteit van 50.000 ton waterstof per jaar.

Opdrachtgever: o.a. Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2021

Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en Energie Beheer Nederland hebben het CCS-project Porthos gelanceerd. Het gaat om een verzamelleiding door het havengebied in Rotterdam waaraan verschillende bedrijven door hen afgevangen CO2 kunnen leveren.

Jaarlijks moet zo’n twee tot vijf miljoen ton CO2 worden opgeslagen, oplopend tot dertig miljoen ton in 2030. De partijen nemen in 2021 een investeringsbeslissing. In 2024 moet het systeem dan operationeel zijn.

Opdrachtgever: Lyondell Waar: Botlek Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Lyondell overweegt zijn SMPO-fabriek in de Botlek uit te breiden door een debottlenecking. De capaciteit zou kunnen worden verhoogd van 325 naar 375 kiloton propyleenoxide en van 725 naar 850 kiloton styreenmonomeer per jaar. Het project wordt nog onderzocht op financiële en technische haalbaarheid.

Opdrachtgever: NAM Waar: Emmen Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Op de NAM-locatie van de voormalige gaszuiveringsinstallatie in Emmen komt mogelijk een groene waterstoffabriek. Eigenaar NAM gaat deze optie met verschillende partners nader onderzoeken. Groen waterstof kan de fabrieken op het Emmtec-terrein van onder andere DSM en Teijin Aramid onafhankelijk maken van het Groningengas.

Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Neste overweegt een fabriek voor duurzame kerosine op de Eerste Maasvlakte in Rotterdam te bouwen. Het bedrijf heeft daar al een raffinaderij voor duurzame diesel. De tweede fabriek zou een investering van ruim honderd miljoen euro vergen. De fabriek kan echter ook worden gebouwd in Finland, waar het bedrijf eveneens een raffinaderij heeft.

Opdrachtgever: Nouryon en Gasunie Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Nouryon en Gasunie New Energy onderzoeken een grootschalige power-to-gas-installatie op het Chemie Park Delfzijl. De bedrijven willen met een twintig megawatt waterelektrolyse-unit elektriciteit omzetten in drie kiloton groene waterstof per jaar. BioMCN gaat de waterstof combineren met CO2 uit andere processen voor de productie van biomethanol, een grondstof voor biobrandstoffen en de chemische industrie. In verband met een geplande kerosinefabriek in Delfzijl onderzoeken de partijen een scale-up van twintig naar zestig megawatt.

Opdrachtgever: o.a. Nouryon Waar: IJmuiden Investering: onbekend Beslissing: 2021

Nouryon, Tata Steel en Port of Amsterdam onderzoeken de haalbaarheid van een honderd megawatt waterelektrolysefabriek voor de productie van maximaal vijftienduizend ton waterstof per jaar, plus zuurstof, op het terrein van Tata Steel in IJmuiden. Een definitief besluit wordt verwacht in 2021. De bouw zou rond 2023-2024 klaar kunnen zijn.

Opdrachtgever: RWE en Innogy Waar: Eemshaven Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Energiebedrijven RWE en Innogy onderzoeken de haalbaarheid van een groene waterstoffabriek met een capaciteit tot 100 megawatt. De installatie is gepland op het terrein van de Eemshavencentrale van RWE. Het nabijgelegen windpark Westereems van Innogy levert de stroom voor de fabriek.

PETROCHEM 5 - 2020 47

PET05 K Projecten.indd 47

25-08-20 16:50

MARKET REVIEW DEMONTAGE

DDM Demontage B.V.

Industriële verhuizingen Demontage – Sloopwerken Transport – Asbestsanering Offshore Postbus 253 3454 ZM DE MEERN Tel: +31 (0)30- 666 97 80 Fax: +31 (0)30- 245 91 27 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

STUDBOLTS

BC Basco MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN Tel: +32 9 348 21 35 E-mail: sales@basco.be Website: www.bc-basco.com Contactpersonen : Vanessa Schelfhout en Jon Cockram

WARMTEBEHANDELING

MANUFACTURING EXECUTION SYSTEMS (MES) Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

PIPE SUPPORTS

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

THIS IS SAVING TIME Flared Cone Connection

Betrouwbare buisverbinding Betere prestaties Enorme tijdbesparing

Dutramex B.V.

Energieweg 19 4143 HK LEERDAM Tel: +31(0)345 - 61 40 11 E-mail: sales@dutramex.com Website: www.dutramex.com Veerhangers & -supports Hydraulische Schokdempers Trillingsdempers Bewegingsbegrenzers Pijpophangingen Pijpondersteuningen Klemsystemen Glijplaten Isolatiepakketten Counter Weight Systemen Staalconstructies

PROCESS CONTROL

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

Parker introduceert haar nieuwe FCC

SMIT Heat Treatment

technologie: De “Flared Cone Connection”.

PO Box 117 5430 AC Cuijk

Locatie Rotterdam: Scheepsbouwweg 45, Rotterdam +31 78 699 96 90 rotterdam@smit-industrial.com Locatie Cuijk: Havenlaan 16, Katwijk NB cuijk@smit-industrial.com www.smit-industrial.com

Deze nieuwe, zeer betrouwbare buisverbinding biedt systeemontwerpers en installateurs betere prestaties, maar vooral een enorme tijdbesparing. Het FCC systeem is ontworpen voor een werkdruk tot 1550 bar en zorgt ervoor dat het assemblageproces op een veilige en

Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising, Arthur Middendorp, tel. 070 399 0000.

betrouwbare manier flink wordt versneld.

parker.nl

0354Petrochem_FCC_08092020.indd 1 PET09_MartketReview-staand2019.indd 57 PET Advertenties.indd 48

11-08-20 15:37 24-08-20 09:19 25/08/2020 16:46

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Shell Waar: Tweede Maasvlakte Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2023

Samen met partners wil Shell een waterstoffabriek bouwen op de Tweede Maasvlakte in Rotterdam. Groene stroom uit windenergie moet daarbij water splitsen in waterstof en zuurstof. De fabriek krijgt een vermogen van rond de tweehonderd megawatt. De productie moet in 2023 starten met zo’n vijftig- tot zestigduizend kilo waterstof per dag. Het definitieve investeringsbesluit voor de waterstoffabriek is nog niet genomen.

Opdrachtgever: Teijin en BioBTX Waar: Emmen en Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Teijin en BioBTX hebben grote investeringsplannen om de Twaron-vezels van Teijin te verduurzamen. Teijin is al zo ver dat de engineering wordt voorbereid. BioBTX heeft nu een demofabriek in Groningen en denkt aan een fabriek – mogelijk in Delfzijl – van enige tientallen miljoenen euro’s. De investering van Teijin zou een veelvoud daarvan bedragen.

Opdrachtgever: W2C Waar: Rotterdam Investering: 200 miljoen euro Beslissing: onbekend

Een samenwerkingsverband van Nouryon, Shell, Air Liquide, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam wil een waste-to-chemicals-fabriek in Rotterdam realiseren. De installatie gaat uit ongeveer 360.000 ton huishoudelijk en bedrijfsafval synthesegas en vervolgens zo’n 220.000 ton methanol produceren.

Opdrachtgever: Wintershall Waar: Blok F17 Investering: onbekend Beslissing: onbekend

Wintershall wil ongeveer 120 kilometer ten noorden van Den Helder olie en gas winnen (blok F17). De verwachte productie zou maximaal 20.000 vaten olie en 500.000 kubieke meter gas per dag zijn. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd. De olie wordt in een onderwateropslagtank opgeslagen die wekelijks wordt geleegd.

ADVERTENTIE-INDEX Aerzen Nederland .......................................................... 52

OMV Gas Marketing Trading & Finance ......................... 8

Andus Group .................................................................. 51

Parker Hannifin................................................................ 48

Brandwacht Huren ........................................................... 2

Petrochem platform............................................. 28, 30, 31

Eco Ketelservice Verhuur................................................. 34

Process Automation Solutions ..................................... 34

Hi-Force Nederland............................................................ 4

SIS GmbH......................................................................... 16

iMaintain 2020.................................................................. 46

Vinçotte Nederland.......................................................... 44

Logisticon Water Treatment ........................................... 22

Witzenmann Benelux...................................................... 44

Market review.................................................................. 48

PETROCHEM 5 - 2020 49

PET05 K Projecten.indd 49

25-08-20 16:50

COLUMN

‘Het correct documenteren wordt vaak als een restpunt afgedaan. Het is dan ook een van de eerste zaken die sneuvelen als er weinig tijd of geld over is.’

Volgens de tekeningen Deze zomer was het erg chaotisch bij ons in het dorp. Nee, niet alleen vanwege corona en dat soortige zaken, maar vooral omdat de doorgaande weg door het dorp werd aangepakt.

Wekenlang was alles afgesloten en moesten automobilisten en anderen die door het dorp wilden, een andere weg zoeken. Dat leverde natuurlijk veel gevaarlijke situaties op in de kleinere straatjes, langs de scholen en in de dorpskern.

Wat ik hier vooral wil aanhalen, is een mooie anekdote over de voorbereiding en uitvoering. Er is weer klip en klaar getoond hoe ver het bureauwerk af kan staan van de daadwerkelijke uitvoering en de werkvloer. Het was overduidelijk dat de communicatie tussen die twee enkel via tekeningen ging. U snapt het misschien al, er klopte helemaal niets van!

Verhitte buurtbewoners Ergens achter een bureau had een ontwerper alles in kaart gebracht en minutieus ingetekend op de plattegronden. Maar in het veld liep men tegen allerlei tegenslagen aan. De opritten van de huizen lagen meters verschoven, aansluitingen van rioleringen bleken niet te passen en andere leidingen lagen op plekken waar men die niet verwachtte. De door de warmte toch al verhitte buurtbewoners waren natuurlijk niet te beroerd om aan de uitvoerder te melden dat het niet klopte en dat ze niet akkoord konden gaan met hoe het erbij lag. Op zijn beurt verwees de uitvoerder natuurlijk gewoon naar de tekeningen, want wat daarop staat is heilig. Om zeker te zijn dat hij die goed had gevolgd, werd alles nog even nagemeten met GPS-bepalingen.

Het klopte toch echt?!?

Eigenlijk best belangrijk Doordat het zich direct voor mijn deur afspeelde en ik vanwege de afgekondigde maatregelen voornamelijk thuis heb gewerkt, heb ik mij deze zomer kostelijk vermaakt met dit schouwspel.

Dit voorbeeld toont echter overduidelijk aan hoe belangrijk het is dat de documentatie op orde is, vooral voor grotere projecten. Een van de grotere uitdagingen waar bedrijven, ook in de chemie, voor staan. Want de documentatie is het

communicatiemiddel naar je latere collega’s over de wijze waarop de uitvoering uiteindelijk is gedaan. Het is de input voor projecten die aansluiten op jouw werkzaamheden, het is de basis voor veiligheidsstudies en één van de zaken waarop moet kunnen worden teruggevallen in calamiteitensituaties. Eigenlijk dus best belangrijk. Toch wordt het correct documenteren vaak als een restpunt afgedaan. Het is dan ook een van de eerste zaken die sneuvelen als er weinig tijd of geld over is.

Gelukkig kennen we in de chemie de pre-startup-safety-review.

Alles wordt nagelopen voordat we opstarten. De opgeleverde situatie moet voldoen aan de tekeningen, en de tekeningen worden gecontroleerd aan de opgeleverde situatie. Dit verkleint de kans op fouten en bevordert het correct documenteren.

Toch herkent iedereen wel hoe moeilijk het is om bijvoorbeeld P&ID’s up-to-date te houden. Ook wij hebben daar nog wel een uitdaging.

Ontruiming van woningen Bij ons in de straat bleken de rioolwerkzaamheden niet aan te sluiten, doordat er ooit aanpassingen zijn geweest aan het bestaande riool, die niet zijn vastgelegd. Er werd een noodgreep gedaan en dankzij de inventiviteit van de werklui paste het alsnog. Maar of deze aanpassing bij oplevering is opgetekend, betwijfel ik. Het lerend vermogen is niet groot, of men gunt eventuele toekomstige werkzaamheden dezelfde frustraties.

Later moest ook de brandweer er nog aan te pas komen. De gasleiding bleek niet daar te liggen waar hij zou moeten zijn.

Het gevolg was een grote uitstroming van aardgas en ontruiming van enkele woningen. Tja, waar moest die leiding nu worden afgesloten? Er werd op veilige afstand een gat gegraven, maar niets aangetroffen. Volgens de tekeningen had hij hier toch moeten zijn…

Chris Aldewereld is ingenieur Scheikundige Technologie en werkzaam als Specialist Industriële Veiligheid.

Aldewereld@gmail.com

PETROCHEM 5 - 2020 50

PET I Column.indd 50

25/08/2020 16:49

Serving Servingthe theindustry industry FIB Industries FIB Industries is, sinds is, sinds de oprichting de oprichting in 1946, in 1946, uitgegroeid uitgegroeid tot een tot een belangrijke belangrijke speler speler op de opmarkt de markt vanvan complexe complexe procesprocesen drukvaste en drukvaste apparatuur. apparatuur.

Overal Overal ter ter wereld wereld levert levert en installeert en installeert FIB FIB Industries Industries maatwerkproducten maatwerkproducten vanvan roestvast roestvast staal staal en hooggelegeerde en hooggelegeerde materialen materialen als onderdeel als onderdeel vanvan hoogtechnologische hoogtechnologische installaties. installaties.

Hierbij Hierbij valtvalt te denken te denken aan:aan: • Drukvaten • Drukvaten

• Hydroprocessing • Hydroprocessing reactor reactor internals internals

• Warmtewisselaars • Warmtewisselaars

• Kolommen • Kolommen

• Vergassings• Vergassingsen en Low-NOx-branders Low-NOx-branders

• Opslagtanks • Opslagtanks

• DeNoX-modules • DeNoX-modules

• Lucht • Lucht in- inen en uitlaatsystemen uitlaatsystemen vanvan gasturbines gasturbines

• Reactors • Reactors

• Fakkelinstallaties • Fakkelinstallaties Klantspecificaties Klantspecificaties worden worden ingenieus ingenieus vertaald vertaald naarnaar producten producten die die voldoen voldoen aanaan de eisen de eisen én maakbaar én maakbaar zijnzijn metmet de hoogste de hoogste efficiency. efficiency.

FIB Industries FIB Industries is een is een zelfstandige zelfstandige werkmaatschappij werkmaatschappij binnen binnen Andus Andus Group: Group: eeneen internationaal internationaal opererende opererende holdingmaatschappij holdingmaatschappij metmet gespecialiseerde gespecialiseerde werkmaatschappijen werkmaatschappijen die die wereldwijd wereldwijd actief actief zijnzijn in een in een breed breed industrieel industrieel werkveld. werkveld.

Kennismaken?

Kennismaken?

Graag.

Graag.

BeltBelt u even u even of kijk of kijk op op www.fib.nl www.fib.nl

FIB FIB Industries Industries BV BV | Einsteinweg | Einsteinweg 18, 18, 8912 8912 AP AP Leeuwarden Leeuwarden NL NL | T | +31 T +31 (0)58 (0)58 - 294 - 294 59 45 59 45 | E | info@fib.nl E info@fib.nl | I |www.fib.nl I www.fib.nl

FIB A4 FIBMagAd A4 MagAd Petrochem.indd Petrochem.indd 1 1 PET4 omslag los.indd 51

14-01-19 14-01-19 13:4416:54 13:44 25-08-20 25-08-20 16:54 25-08-20 16:57

Petrochem Nr. 5 - 2020

LEt’s taLk t ta Lk „... over de energiezuinige, efficiënte beluchting van uw beluchtingsbassins met PERFORMaNCE3.“ Ben van Maanen, sales Engineer

+31 683 077866

ben.van.maanen@aerzen.nl

Focust u op energie-efficiëntie? Of op betrouwbaarheid? Of op beide en nog veel meer?

Met onze Performance³-productportfolio, bestaande uit Blower, Hybrid en Turbo, vinden we altijd het meest efficiënte en geschikte antwoord voor u. Want iedere installatie is anders en elk efficiency-plan verdient een oplossing op maat. Profiteer van maximaal 30% energiebesparing!

LET’S TALK! We zullen u graag adviseren! www.aerzen.nl

Abwasser_NL-4.indd 3 PET4 los.indd 52 PET Aomslag Voorplaat.indd 1

22.01.19 16:21 25-08-20 16:57