PET03-2020

Nr. 3 - 2020

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,-

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Petrochem Nr. 3 - 2020

‘Huidige crisis kan digitalisering in stroomversnelling brengen’ • Onderhoudsstops nu juist naar voren halen? • Stoomkraker op stroom • Thema: Veiligheid

13:11

PET3 omslag los.indd 1

07-04-20 16:12 16:15 07-04-20

H

W

W

R b e s e

O i • • • • • *

W w

PET03 PET03 A Voorplaat.indd A Voorplaat.indd PET3 omslag los.indd2 2 2

07-04-20 16:15

Risk Risk SafetS

IN DEZE EDITIE

8 ‘HUIDIGE CRISIS KAN DIGITALISERING IN STROOMVERSNELLING BRENGEN’ Ook in de chemische industrie zet corona de dagelijkse praktijk stevig op zijn kop. Zeker op het gebied van onderhoudsstops.

CEO Marc Dassen van Sitech: ‘Een turnaround is al topsport.

Daar bovenop moeten we nu veel extra maatregelen nemen.’

Wellicht dat de extreme omstandigheden innovatieve ontwikkelingen kunnen versnellen. ‘De mogelijkheden van predictive maintenance, digitalisering, online training en meer worden nu zeer actueel.’

12 GROENE MOLECULEN BALANCEREN ENERGIESYSTEEM Met de subsidie duurzame energie en klimaat ondersteunt het kabinet ook power-to-x-technologie. Elektrochemie, e-boilers en groene waterstof vermijden CO2-uitstoot en ondersteunen tegelijkertijd de elektriciteitssector bij het inpassen van windenergie.

Frontrunner Nouryon past zijn processen al deels aan het aanbod van groene stroom aan en plukt daar de vruchten van.

14 ONDERHOUDSSTOPS JUIST NAAR VOREN HALEN? Lege scholen bieden een ideale mogelijkheid voor groot onderhoud, stelde Koninklijke OnderhoudNL onlangs. ProRail vervangt vervroegd 7,3 kilometer aan spoorstaven in de Schipholtunnel, nu er minder treinen rijden. Kan de industrie haar onderhoudsstops ook niet beter vervroegen in tijden van corona?

16 STOOMKRAKERS OP STROOM Verduurzaming is niet langer een imagokwestie voor de petrochemische industrie. Bedrijven zien in dat het bittere noodzaak is om op lange termijn te overleven. Daarom wordt er serieus geïnvesteerd in de elektrificatie van één van de grootste energieslurpers: de stoomkraker. Maar er is nog heel wat ontwikkelingswerk te doen.

22 PLASTIC ZWERFKORRELS SAMEN AANPAKKEN Oktober 2019 nagelde de Plastic Soup Foundation chemiebedrijf Ducor openlijk aan de schandpaal. Plastic korrels van de Ducor-fabriek in Rozenburg zwerven rond in nabijgelegen havens. Er hangt het bedrijf nu zelfs een dwangsom boven het hoofd. Het bedrijf steekt de hand in eigen boezem, maar kwam bij eigen onderzoek ook andere korrels tegen. Managing director Ann Geens pleit daarom voor een brede gezamenlijke aanpak.

28 THEMA: VEILIGHEID Digitalisering van de procesindustrie maakt veel mogelijk. In het onderhoud zien we dat bijvoorbeeld terug in voorspellend onderhoud. Bovendien maakt het veel werkprocessen eenvoudiger. Maar digitalisering kan ook veel winst opleveren op het gebied van veiligheid.

EN VERDER Commentaar 5 Feiten en cijfers • Wiebes geeft startsein bouw gasmengstation Zuidbroek • Nederlandse Vertoro bouwt mee aan Zweedse demofabriek • DSM start biobased productie van sterke vezel 6 Plant One 18 Innovatie 26 Projecten 32 Column • Henk Leegwater 46

PETROCHEM 3 - 2020 3

PET03 B Inhoud.indd 3

07-04-20 16:10

ADOPTEER EEN PUP

ADOPTEER EEN PUP

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Nummer 3 - 2020 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Gedempt Hamerkanaal 155, 1021 KP Amsterdam E-mail: redactie@industrielinqs.nl, website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen 020 3122 081 EINDREDACTIE: Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

REDACTIE: Dagmar Aarts 020 3122 084 VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, David van Baarle, Joost Boers, Jan Van Doorslaer, Jacqueline van Gool, Monique Harmsen, Evi Husson, Henk Leegwater, Wim Soetaert LAY-OUT: Bureau OMA, Doetinchem OMSLAGFOTO: AdobeStock ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, Arthur Middendorp 070 3990 000 - arthur@jetvertising.nl

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

TRAFFIC: Breg Schoen 020 3122 088 COMMERCIEEL MANAGER: Janet Robben 020 3122 085

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees ........................................................................ 44 Brandwacht Huren ............................................................ 2

DRUKWERK: PreVision Graphic Solutions ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Nederland/België € 182,- per jaar Introductieabonnement NL/BE met 25% korting € 136,- per jaar Overig buitenland € 212,Losse verkoopprijs € 23,Studentenabonnement € 42,Proefabonnement 3 mnd € 30,Meer informatie over de verschillende abonnementen vindt u via www.petrochem.nl/abonneren

Deltavisie 3 september 2020 .......................................... 30 iMaintain 18 september 2020 ........................................ 42 KNGF.................................................................................. 4 Market review ................................................................. 44 OMV Gas Marketing Trading & Finance ........................ 48 Petrochem platform ............................................ 24, 25, 38 Risk Safety Holland......................................................... 47

OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via T 020 3122 088.

ISSN: 1380-6386 Prijswijzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk:

Papier omslag:

SIS GmbH ........................................................................ 18 PAPER & BOARD MADE OF

Vakmedianet DACE ......................................................... 40

PET03 Advertenties.indd 4

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

07-04-20 15:43

COMMENTAAR

‘Misschien dat de benzinerijders hun auto’s maar vol moeten tanken.

Al is dat natuurlijk ook een druppel op de gloeiende plaat.’

Adem in Corona zet alles op zijn kop, ook de industrie. Geplande onderhoudsstops worden uitgesteld en voorgenomen investeringen gaan voorlopig niet door. Lopende stops en nieuwbouw worden onder extreme omstandigheden voortgezet, tijdelijk gestopt en sowieso bijna allemaal vertraagd.

Wel is een duidelijk verschil zichtbaar tussen sectoren. Bijvoorbeeld tussen olie en chemie. De afgelopen tijd kondigden diverse oliebedrijven al enorme kostenbesparingen aan. In operationele kosten, maar vooral ook in de kapitaalsinvesteringen. De chemische industrie lijkt daarentegen haar adem nog in te houden.

Vooral de vraag naar brandstoffen is enorm gekelderd. Kerosine en benzine klotsen momenteel in opslagtanks tegen het dak.

Vliegtuigen trekken nauwelijks strepen langs de huidige strakblauwe lucht en het is elke dag weekend op straat.

Enorme dreun In plaats van gezamenlijk de productie naar beneden te brengen, voeren Opec en Rusland een street fight op die de olieprijs nog meer naar beneden trok. Inmiddels stijgt die inmiddels weer, door realisme van Opec en grootspraak van Trump.

Het lijkt echter onvermijdelijk dat raffinaderijen de komende maanden stil komen te liggen.

Vol is vol. Er kan straks geen druppel kerosine en benzine meer bij. Diesel wordt nog afgenomen door vitale ambulances, bevoorradingsvrachtauto’s en busjes die onze online bestellingen komen afleveren. Benzinerijders zouden hun auto’s vol kunnen tanken. Maar dat is natuurlijk een druppel op de gloeiende plaat. Opslag in lege olietankers is een optie, maar dat is duur en ook dat is beperkt. De oliesector krijgt sowieso een enorme dreun, waarvan ze niet een-twee-drie herstelt.

Gunvor Oliebedrijven nemen daarom nu al rigoureuze maatregelen. Zo ook Shell. Eind maart werd bekend dat het concern de komende twaalf maanden 2,8 tot 3,7 miljard euro in operationele kosten gaat snijden. Verder investeert het olie- en gasconcern dit jaar 4,6 miljard euro minder in nieuwe en verbeterde installaties dan eerst de bedoeling was. Daarbij volgt Shell het voorbeeld van veel andere oliebedrijven, waaronder Aramco, Total en BP. Opvallend is de gelijkenis van de maatregelen. Alle partijen snijden twintig tot dertig procent in kapitaalsinvesteringen.

Fors dus. Grote oliebedrijven lijken gezond genoeg om met deze kostenreducties de komende economische storm te door-

staan. Anders ligt dat mogelijk bij kleinere, onafhankelijke oliebedrijven. Denk bijvoorbeeld aan Gunvor, dat een paar jaar geleden raffinaderijen kocht in zowel Antwerpen als Rotterdam. Die in Rotterdam stond aan de vooravond van een onderhoudsstop, maar die stop is inmiddels uitgesteld. Het lijkt er op dat de raffinaderij nu voor lange tijd stilligt, omdat de integriteit van de installaties mogelijk niet kan worden gegarandeerd.

Alcohol en handgels In de chemische industrie is de dynamiek anders. Voor verschillende chemische bedrijven kan de lage olieprijs een kostenvoordeel zijn. Maar dat weegt mogelijk niet op tegen het verlies van integratiemogelijkheden. De chemie in Rotterdam, Antwerpen, Geleen, Moerdijk en Terneuzen is zeer afhankelijk van de olie-industrie in de Rijn/Schelde-delta.

Ook chemiebedrijven voorspellen een daling van de vraag naar hun producten. Hoewel BASF Antwerpen een korte piek in haar vraag zag, doordat ook afnemers gingen hamsteren.

Wereldwijd verwacht de chemiereus dat de negatieve effecten van het coronavirus significant zullen zijn.

En er was al sprake van een afgenomen vraag. Al in het vierde kwartaal van 2019 was een daling ingezet, als gevolg van de handelsspanningen tussen China en de VS. Overigens zijn veel nieuwe investeringen in de Amerikaanse chemie gebaseerd op schaliegassen en -olie als grondstoffen. Volgens experts is deze route interessant bij een olieprijs vanaf vijftig dollar per vat.

Dus daar staat de chemie momenteel nog zwaarder onder druk.

De Europese chemie kan daarom misschien wat meer profiteren van de lagere olieprijs. Maar hier zal de coronacrisis ook haar sporen achterlaten. Zo speelt mee dat juist de Duitse auto-industrie al een tijdje in mineur is. En dat is een belangrijke afnemer van kunststoffen en composieten. Natuurlijk stijgt momenteel de vraag naar sanitaire producten en verschillende chemiebedrijven hebben de productie van alcohol en handgels opgeschroefd. Maar dat zal niet significant meetellen.

Ondanks de negatieve stemming kondigt de chemie vooralsnog geen grote maatregelen aan. Ze houdt – in tegenstelling tot de oliesector – vooralsnog haar adem in. Wat ze natuurlijk ook niet al te lang kan volhouden…

Reageren? Via de mail: wim@industrielinqs.nl of via Twitter : @wimraaijen PETROCHEM 3 - 2020 5

PET03 C Commentaar.indd 5

07-04-20 15:46

Plannen voor een nieuwe pijpleiding tussen Antwerpen en het Ruhrgebied die de chemiebedrijven in Vlaanderen ondergronds verbindt met de chemische industrie in Nederlands Limburg en Duitsland zijn concreter. Sectorfederatie Essenscia Vlaanderen reageert positief op de beslissing van Vlaamse minister van Omgeving Zuhal Demir om de procedures hiervoor op te starten. Veel chemiebedrijven langs het Albertkanaal in Geel, Meerhout, Beringen en Tessenderlo kunnen op dit netwerk aansluiten. Bovendien is dit tracé van strategisch belang voor de verbinding met het Duitse Ruhrgebied en het BASF-complex in Ludwigshafen. Voor verdere economische groei van de chemiesector in Vlaanderen is bijkomende ruimte voor pijpleidingen een noodzaak.

Regio Zeeland presenteert de eerste Regionale Energiestrategie (RES). Dit plan wil voor 2050 broeikasgassen terugdringen. Met de RES geeft de provincie invulling aan het landelijk en Parijse klimaatakkoord en richting aan de energietransitie. In de RES staat hoe de regio in de komende decennia overschakelt op schone energiebronnen en energie bespaart.

Het Zeeuwse plan beschrijft onder andere dat in Zeeland in 2050 alleen nog hernieuwbare energie wordt opgewekt. Ook zijn alle woningen energieneutraal en stoot het vervoer geen CO2 meer uit. Samen met de industrie zet de regio in op een groene waterstoffabriek met een capaciteit van 100 megawatt.

PETROCHEM 3 - 2020 6

PET03 D Feiten en cijfers.indd 6

WIEBES GEEFT STARTSEIN BOUW GASMENGSTATION ZUIDBROEK Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat heeft begin maart het startsein gegeven voor de bouw van een mengstation voor aardgas in Zuidbroek. Deze installatie wint stikstof uit de lucht en mengt dit met hoogcalorisch gas. Zo ontstaat laagcalorisch gas wat wél bruikbaar is voor Nederlandse consumenten en bedrijven. Dit is een van de maatregelen die ervoor zorgt dat het Groningenveld al in 2022 kan sluiten. Zuidbroek levert vanaf 2022 jaarlijks zeven miljard kubieke meter bruikbaar aardgas op.

Het hoogcalorische gas voor het mengstation in Zuidbroek komt uit het buitenland en uit kleine gasvelden in Nederland. De installatie haalt lucht naar binnen en scheidt stikstof en zuurstof. De zuurstof verlaat de installatie en de stikstof wordt bij het hoogcalorisch gas gevoegd. Het resultaat is laagcalorisch gas. Dit pseudo-Groningengas kunnen consumenten en bedrijven gebruiken in hun bestaande apparatuur.

Air Products bouwt de stikstofinstallatie bij Zuidbroek. De installatie beslaat een terrein van ongeveer twaalf hectare en krijgt een capaciteit van 180.000 kuub stikstof per uur.

Deze capaciteit is ruim tien keer groter dan de bestaande stikstofinstallatie in Zuidbroek.

In 2022 gaat het mengstation in Zuidbroek van start en komt het eerste gas uit de installatie beschikbaar.

NEDERLANDSE VERTORO BOUWT MEE AAN ZWEEDSE DEMOFABRIEK De Nederlandse scale-up Vertoro bouwt mee aan een nieuwe demofabriek in Zweden.

De installatie gaat duurzame brandstoffen en chemische bouwstenen produceren uit reststromen van de pulp- en papierindustrie. De fabriek in Örnsköldsvik bouwt Vertoro samen met het Zweedse bedrijf Sekab.

De fabriek zet straks reststromen van de papierindustrie en bosbouw om in een eigen mengsel van ethanol en oplosbare lignine-oligomeren. Volgens de initiatiefnemers is dat uniek in de wereld. Bestaande installaties kunnen slechts één soort biobrandstof produceren. Het mengsel van Vertoro en Sekab is net als aardolie te raffineren tot een verscheidenheid aan biobrandstoffen, chemicaliën en materialen, in bestaande olieraffinaderijen en petrochemische fabrieken. De productie van de Zweedse demofabriek start naar verwachting over een jaar. Het zal de scheepvaartsector voorzien van biobrandstof.

Vertoro was in 2019 finalist van de Enlightenmentz-verkiezing van Het Nieuwe Produceren.

Zelf noemt de scale-up zich het kleinste oliebedrijf ter wereld. Vertoro maakt olie van lignine, een bestanddeel van biomassa waar nog geen goede oplossing voor was. Jaarlijks is er in potentie vier keer zoveel lignine beschikbaar als er aardolie uit de grond wordt gehaald.

De ambities zijn groot. ‘Wij willen het grootste duurzame oliebedrijf ter wereld worden.’

FOTO: WIM RAAIJEN

Door de coronacrisis werken ontzettend veel mensen thuis. Veel van onze magazines blijven daardoor onge­opend op kantoren liggen. En dat willen we natuurlijk niet. Daarom stelt Industrielinqs (uitgever van Petrochem) iedereen die binnen de Nederlandse en Vlaamse petro- en chemische industrie werkzaam is, of daar een bijdrage aan levert, in staat om het blad de komende maanden gratis thuis te ontvangen. Vul op de pagina www.petrochem.nl/abonneren de code PETTHUIS in en vul het formulier in.

Laten we contact met elkaar houden!

FOTO: GASUNIE

FEITEN & CIJFERS

DSM START BIOBASED PRODUCTIE VAN STERKE VEZEL DSM, Sabic en UPM Biofuels (producent van duurzame grondstoffen) gaan samenwerken om de duurzaamheidsafdruk van het product Dyneema te verbeteren. Dyneema is een supersterke kunststofvezel op basis van polyetheen. Door deze samenwerking wordt voor de productie van de vezel overgestapt op een biobased grondstof.

UPM Biofuels produceert uit het residu van het pulpproces de biogebaseerde grondstof BioVerno. Sabic verwerkt dit vervolgens om hernieuwbaar etheen te maken onder hun TruCircle-oplossing. Dat bevat gecertificeerde hernieuwbare producten, met name harsen en chemicaliën uit biogebaseerde grondstoffen die niet concurreren met de voedselketen en helpen de CO2-uitstoot te verminderen.

In december 2019 kondigde DSM ambitieuze duurzaamheidsdoelstellingen aan voor de high performance vezels. Deze nieuwe samenwerking betekent een belangrijke stap in het realiseren van het doel om tegen 2030 ten minste zestig procent van de grondstof uit biobased grondstof te halen. De biobased Dyneema-vezel is vanaf april verkrijgbaar.

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

07-04-20 15:46

OPSLAGTANKS BINNEN ENKELE MAANDEN VOL Opslagtanks voor olie raken in hoog tempo vol. Door de coronacrisis blijven vliegtuigen aan de grond en auto’s op de parkeerplek voor het huis. Ondertussen komt er door een ruzie tussen Rusland en Saoedi-Arabië juist extra olie op de markt. De verwachting is dat opslagtanks binnen enkele maanden allemaal vol zitten.

Er is een overproductie van olie en er is maar één uitweg: opslaan. De opslagtanks worden nog sneller gevuld door de prijsstructuur die nu op de termijnmarkt ontstaat, legt Patrick Kulsen van marktonderzoeksbedrijf en adviesbureau Insights Global uit. Op het platform tankterminals.com houdt het bedrijf een wereldwijde database bij waarin alle opslagterminals staan. ‘In de oliemarkt heb je termijnhandel. Dat betekent dat je olie nu kunt kopen voor een levering over bijvoorbeeld een jaar. In die tussentijd moet je de olie wel opslaan. Die markt is versneld doordat handelaren de olie nu voor een lage prijs kunnen kopen en op de termijnbeurs voor een hoge prijs kunnen verkopen.’ Kulsen denkt dat opslagtanks binnen een half jaar ‘of sneller’ vol zijn. Ook onderzoeksbureau Rystad Energy denkt dat tanks op land binnen enkele maanden allemaal gevuld zijn. Als dat gebeurt, kan er nog worden uitgeweken naar olietankers, maar die opslag is duurder.

OVV: ‘ROTTERDAMSE HAVEN MOET ZICH BETER VOORBEREIDEN OP OLIELEKKAGE’ De Rotterdamse haven moet beter voorbereid zijn op het risico van een grootschalige olielekkage. Dat stelt de Onderzoeksraad voor Veiligheid in een rapport over de olielek­ kage in de haven op 23 juni 2018. Op die dag kwam de chemicaliëntanker Bow Jubail in aanvaring met een steiger. De enkelwandige brandstoftank werd daarbij doorboord, waardoor ruim tweehonderd ton ruwe stookolie in het water terecht kwam.

De oliebestrijdingsoperatie kwam snel op gang, maar de lekkage mondde in korte tijd uit in serieuze milieuschade. Een shutdown van bedrijven in de haven werd zelfs voorbereid. Dit kon uiteindelijk worden voorkomen.

Enkele minuten na de aanvaring kwam de crisisbeheersing op gang. Zo werd onder andere de olie ingedamd met drijvende schermen. Maar er werd geen rekening gehouden met olie die zich vermengt met het havenwater en zo in diepere waterlagen terecht komt. Volgens de Onderzoeksraad waren Het Havenbedrijf Rotterdam, Rijkswaterstaat en de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond onvoldoende voorbereid op een calamiteit van deze omvang.

De Raad beveelt de Rotterdamse haven aan om met aanvullende maatregelen grootschalige lekkages te voorkomen. Schepen met enkelwandige brandstoftanks moeten beter worden begeleid in de haven. Ook moet de haven het voortouw nemen in het opstellen van veiligheidseisen die aan zeeschepen met enkelwandige brandstoftanks worden gesteld. Ten slotte beveelt de Raad de minister van Infrastructuur en Waterstaat aan om het eerder uitfaseren van deze schepen internationaal op de agenda te zetten.

Houtige biomassa is zeventig tot ruim negentig procent klimaatvriendelijker dan aardgas, blijkt uit onderzoek van Royal HaskoningDHV in opdracht van de NVDE. Het onderzoek vergeleek emissies van houtige biomassa en van aardgas. In beide gevallen werd de broeikasgasemissie van de hele keten bekeken. Bij het gebruiken van biomassa voor warmteproductie komen gemiddeld meer verzurende, vermestende verbindingen en fijnstof vrij dan bij aardgas. Om de effecten door emissies van broeikasgassen en schadelijke stoffen onderling te vergelijken zijn beide omgerekend in milieukosten. Per saldo liggen de totale milieuschadekosten bij de biomassaketens ruimschoots lager dan bij de gasketens. De maatschappelijke winst van CO2-reductie is beduidend groter dan schade van andere stoffen.

Het kabinet wil dat RWE, Onyx-power en Uniper de productie van hun kolencentrales met 25 procent terugdringen. De Amercentrale is nog buiten schot omdat deze ook warme levert aan de directe omgeving. Dit jaar sloot Vattenfall de kolencentrale op zijn Hemweglocatie. Het Urgendavonnis dwingt het kabinet echter drastischere maatregelen te nemen.

Volgens NOS wil het kabinet ook de overige, nieuwere kolencentrales aan banden leggen. Bijvoorbeeld door de productie per centrale fors te verlagen. Sluiting van een van de centrales wordt ook als optie overwogen.

BRENT RUWE OLIEKOERS 60,0 55,8 51,6

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

47,4 43,2 39,0 34,8 30,6 26,4 22,2 18,0

24

25

26

27

Februari 2020

28

2

3

4

5

Maart 2020

6

9

10

11

12

13

16

18

19

20

23

24

25

26

27

30

Knelpunten in de geneesmiddelenvoorziening kunnen in de toekomst gemakkelijker worden vermeden.

Chemici van het Max Planck Institut hebben een machine voor radiale synthese ontwikkeld. Deze maakt de flexibele productie van medisch werkzame stoffen en andere chemische producten mogelijk. Het apparaat kan snel opnieuw worden geprogrammeerd voor de synthese van zeer verschillende, zelfs complexe stoffen.

Het kan synthesestappen combineren waarvoor eerder verschillende apparaten nodig waren. Daarnaast kan het apparaat de stoffen op afstand produceren op afgelegen locaties.

PETROCHEM 3 - 2020 7

PET03 D Feiten en cijfers.indd 7

07-04-20 15:46

INTERVIEW

‘Huidige crisis kan digitalisering in stroomversnelling brengen’

PETROCHEM 3 - 2020 8

PET03 O Interview.indd 8

07-04-20 15:48

Ook in de chemische industrie zet corona de dagelijkse praktijk stevig op zijn kop. Zeker op het gebied van onderhoudsstops. CEO Marc Dassen van Sitech: ‘Een turnaround is al topsport. Daar bovenop moeten we nu veel extra maatregelen nemen.’ Wellicht dat de extreme omstandigheden innovatieve ontwikkelingen kunnen versnellen. ‘De mogelijkheden van predictive maintenance, digitalisering, online training en meer worden nu zeer actueel.’

Wim Raaijen

FOTO’S: SITECH

Er zit hoorbaar emotie in zijn stem en tegelijkertijd ook focus.

Het interview met Marc Dassen, CEO van Sitech, is telefonisch. Anders dan normaal. Maar het coronavirus en de maatregelen die worden getroffen, zetten alles op zijn kop. Aanvankelijk was het interview ook een dag eerder gepland, maar een spoedoverleg over onderhoudsstops ging uiteraard voor. Het gaat ons allemaal niet in de kouwe kleren zitten. Ook Marc Dassen niet.

Wat er uit het overleg van een dag eerder is gekomen, kan Dassen niet één op één vertellen aan een journalist. Begrijpelijk natuurlijk. Duidelijk is wel dat er met man en macht aan wordt gewerkt om de fabrieken die momenteel op Chemelot voor groot onderhoud stil liggen, weer op tijd en in de beste staat in productie te krijgen. Met name die van Borealis Plastomers. Het bedrijf produceert voor onder andere medische toepassingen.

Toepassingen die in deze bijzondere tijd heel erg nodig zijn.

Wikken en wegen De chemische industrie is sowieso aangemerkt als vitaal en alleen dat al is een verantwoordelijkheid op zich. Een verantwoordelijkheid die nu ook extra zwaar op de schouders van alle betrokkenen rust. Dassen: ‘De omstandigheden waarin het werk nu moet gebeuren zijn heel anders, veel zwaarder. Sowieso is een turnaround al topsport. Daar bovenop moeten we nu veel extra maatregelen nemen. Zo werken we in gesplitste ploegen, zodat in geval van een besmetting niet een hele ploeg in quarantaine PETROCHEM 3 - 2020 9

PET03 O Interview.indd 9

07-04-20 15:48

INTERVIEW hoeft. En vergeet ook niet dat tijdens een onderhoudsstop veel meer mensen dan normaal in een fabriek aan het werk zijn.

Die moeten allemaal de nodige afstand van elkaar bewaren. De maatregelen kosten extra tijd en ook veel meer geld.

De omstandigheden zijn verre van ideaal.

Tegelijkertijd ben ik zeer onder de indruk van onze mensen. Geen wanklank, geen gemopper. Ze hebben volledige focus op het werk dat moet gebeuren, onder bijzondere omstandigheden.’

Wat met de geplande stops gaat gebeuren, was op het moment van interview nog niet duidelijk. Zo staat een grote turnaround bij de kunstmestfabriek op Chemelot op het punt van beginnen.

Dassen: ‘Vanaf april staan maar liefst drie grote stops van verschillende asset owners achter elkaar gepland op Chemelot.’ Net als in andere clusters wikken en wegen bedrijven of stops kunnen worden uitgesteld. Zo is in Rotterdam de stop van de raffinaderij van Gunvor inmiddels uitgesteld. En ook op Chemelot zien bedrijven dat als een serieuze optie.

DNA van asset owner Uitstel heeft nogal wat consequenties. Zo zijn de onderhoudsstops op Chemelot nauwkeurig gepland, omdat de fabrieken gebruikmaken van elkaars producten en reststromen. En ook kan er slim worden omgegaan met de schaarste aan technici.

Daarin speelt Sitech een belangrijke rol.

Het bedrijf heeft de regie over een groot deel van de onderhoudsstops op het chemiepark. Je zou kunnen zeggen dat het bedrijf daar van stop naar stop gaat.

Die positie komt voort uit de bijzondere historie van het chemiecluster. Aan het begin van deze eeuw waren nagenoeg alle installaties op het chemiepark in Limburg nog in handen van DSM. In de afgelopen twee decennia is dat rigoureus veranderd. Eerst kocht het Saoedische Sabic een aanmerkelijk deel van de basischemische productie en stelde nog zelf haar eigen onderhoudsafdeling samen.

Echter in 2008 plaatste DSM, met in het achterhoofd dat nog meer fabrieken in de verkoop gingen, al haar overgebleven onderhoudsafdelingen in een apart bedrijf: Sitech. Om blijvend te kunnen profiteren van de onderlinge synergie.

En inderdaad. Het bedrijf bleef fabrieken verkopen op haar chemiepark bij Geleen, dat bovendien werd omgedoopt in Chemelot. Nieuwe eigenaren Anqore, Fibrant, OCI Nitrogen, Arlanxeo en Borealis kregen ook aandelen in Sitech.

Inmiddels is DSM van de zes eigenaren de kleinste producent op het chemiepark, met twee relatief bescheiden fabrieken.

Asset Health Centre Doordat Sitech voortkomt uit onderhoudsafdelingen, denkt het bedrijf heel sterk vanuit het gezichtspunt van een productiebedrijf, stelt Dassen. ‘Normaal gesproken worden stops gecoördineerd vanuit de productiebedrijven zelf, vaak samen met een klassieke EPC-contractor.

Voor de bedrijven op Chemelot, behalve voor Sabic, doet Sitech dat. Dat kan ook omdat we heel dicht op hun processen zitten. We denken vanuit het DNA van de asset owner.’

Naast hoofdverantwoordelijke voor onderhoudsactiviteiten ontwikkelde Sitech zich de afgelopen jaren ook als technologiepartner voor productiebedrijven. Zo is het bedrijf inmiddels een van de koplopers in Nederland op het gebied van digitalisering van de procesindustrie.

Zo opende Sitech in 2016 als eerste in Europa een asset health centre voor de procesindustrie. In het centrum op Chemelot verzamelt en monitort Sitech data van de installaties van haar eigenaren en ook van andere klanten. Door centrale monitoring van deze installaties kan het centrum trends analyseren die informatie geven over de conditie van de fabrieken en de afzonderlijke onderdelen. Die informatie stelt Sitech vervolgens in staat tijdig in actie te komen. Op die manier

‘Tot nu toe hebben bedrijven altijd redenen gehad om niet met digitalisering aan de slag te gaan. Vaak vanuit een defensieve houding.’

kunnen veel defecten – en dus tijdverlies door storingen – worden voorkomen.

Soepeler Wellicht kunnen Sitech en haar partners onder de huidige extreme omstandigheden profiteren van de stappen die ze de afgelopen jaren op dit gebied hebben gezet. Bijvoorbeeld bij het flexibiliseren en beter voorbereiden van het onderhoud en het mogelijk uitstellen van stops. Belangrijk is dan dat de integriteit van de installaties nauwkeurig wordt gevolgd. Dassen: ‘De mogelijkheden van predictive maintenance, digitalisering, online training en meer worden nu zeer actueel. Tot nu toe hebben bedrijven altijd redenen gehad om niet met nieuwe mogelijkheden van digitalisering aan de slag te gaan. Vaak vanuit een defensieve houding. Digitalisering wordt vaak als concurrent gezien van business as usual.

Maar het zou me niet verbazen als de huidige coronacrisis alles op dit vlak in een stroomversnelling brengt. Kijk bijvoorbeeld alleen al hoe in het zakelijk leven Microsoft Teams een enorme vlucht heeft genomen. Vóór het dringende advies van de overheid onlangs om meer thuis te werken, had ik nog nooit van deze app gehoord. Terwijl het al heel lang beschikbaar is. Vanaf nu gaan we Teams blijven gebruiken, ook als de maatregelen weer soepeler worden.’

Zeer strenge normen Vlak voordat Nederland in een zachte lockdown ging, haalde Sitech nog het nieuws met een nieuwe aanvraag bij het Waterschap Limburg voor een lozingsvergunning. Het bedrijf is ook nog eens de beheerder van de waterzuiveringsinstallatie op Chemelot. Het ontvangt de afvalwaterstromen van de productiebedrijven om deze te zuiveren voordat er op de Maas wordt geloosd. In september ontstond commotie over die aanvraag, omdat Sitech er niet in was geslaagd een nieuwe vergunningaanvraag op tijd rond te krijgen. Uiteindelijk werd de oude vergunning verlengd en kreeg Sitech tot 17 maart de tijd de aanvraag alsnog in orde te maken. Dat is dus gelukt.

Hoewel het een moeizaam traject was, is Dassen trots op de uitkomst. De vergunningaanvraag is veel uitgebreider dan voorheen, stelt hij. Het is zelfs een van de meest complexe in zijn soort in Euro-

PETROCHEM 3 - 2020 10

PET03 O Interview.indd 10

07-04-20 15:48

pa. Voor de nieuwe vergunning moest voor elk stofje een aparte norm worden vastgesteld, om nu en in de toekomst natuur en drinkwaterwinning niet in gevaar te brengen. De nieuwe vergunning bevat 627 stoffen, waarvan voor zo’n vierhonderd nog nooit normen zijn vastgesteld.

Daarmee lijkt Sitech ook op dit vlak het voortouw te nemen. Een indrukwekkende inhaalslag, want vijf jaar geleden zat het bedrijf in het beklaagdenbankje. In 2015 zijn waterleidingbedrijven enige tijd gestopt met het innemen van drinkwater uit de Maas. Er zat toen te veel pyrazool in het water. De stof kwam via de waterzuivering van Sitech in de rivier terecht.

Met de vergunning zijn enkele miljoenen euro’s gemoeid, vertelde Dassen onlangs aan 1Limburg. ‘De vergunningaanvraag telt duizenden pagina’s. We lopen in de strenge normering voorop ten opzichte van anderen. Dat komt ook omdat

Marc Dassen (Sitech): ‘Ik ben zeer onder de indruk van onze mensen. Geen wanklank, geen gemopper.’

er veel minder water door de Maas stroomt dan bijvoorbeeld de Rijn. Onze vergunning is gebaseerd op de laagste waterstand, dat betekent dat we aan zeer strenge normen moeten voldoen.’

Kritische massa Dassen verwacht dat ook andere chemiebedrijven en -clusters wat kunnen opsteken van het resultaat op dit gebied.

Ook zij zullen met strengere regels worden geconfronteerd. Sowieso staat Sitech open voor opdrachten buiten Chemelot.

‘Graag breiden we onze dienstverlening uit naar andere clusters. Dat gebeurt al, deels via onze moederbedrijven.’

De zes eigenaren hebben er ook geen problemen mee dat Sitech andere bedrijven helpt om hun activiteiten te verbeteren. Op het gebied van services, maar ook bijvoorbeeld vanuit het Asset Health Centre. Op het gebied van digitalisering levert samenwerking ook intrinsieke voordelen op. Hoe meer bruikbare informatie over tal van installatieonderdelen kan worden verzameld, hoe nauwkeuriger de voorspellingen worden. ‘Opdrachten buiten Chemelot helpen ons aan kritische massa. Ook op financieel gebied.

Voor onze eigenaren is dat alleen maar aantrekkelijk natuurlijk. Daardoor blijven onze diensten betaalbaar.’ ■ PETROCHEM 3 - 2020 11

PET03 O Interview.indd 11

07-04-20 15:48

ENERGIE

Groene moleculen balanceren energiesysteem Met de subsidie duurzame energie en klimaat ondersteunt het kabinet ook power-to-x technologie. Elektrochemie, e-boilers en groene waterstof vermijden CO2-uitstoot en ondersteunen tegelijkertijd de elektriciteitssector bij het inpassen van windenergie. Frontrunner Nouryon past zijn processen al deels aan het aanbod van groene stroom aan en plukt daar de vruchten van.

David van Baarle

In 2018 kregen AkzoNobel Specialty Chemicals, DSM, Google en Philips voor het eerst stroom van het windpark Bouwdokken. Een jaar later volgde de elektriciteit van windpark Krammer.

De bedrijven investeerden samen in het windpark via een zogenaamd power purchase agreement (PPA). In de twee jaren daarvoor tekenden de partijen de samenwerkingsovereenkomst voor de bouw van de twee windparken met een gezamenlijk vermogen van 140 megawatt.

Alle vier de bedrijven streven naar een honderd procent groene energievoorziening. Net als overigens 96 andere bedrijven die zich committeerden aan de RE 100 doelstelling van honderd procent groene energie. Google en Philips hadden dat streven met deze investering al bereikt. Akzo, nu Nouryon zat ongeveer op de helft.

Het sluiten van PPA’s – oftewel lange termijn stroomcontracten – met een windpark ontwikkelaar kan een aantal voordelen opleveren voor zakelijke elektriciteitsverbruikers. Zo biedt een PPA voor de investeerder in het park zekerheid omdat de investeringsrisico’s worden gedekt door een lange termijncontact met afnemers. Die afnemers hebben prijszekerheid voor een lange termijn en de mogelijkheid om de groene stroom in te zetten voor het reduceren van de CO₂-emissies die zijn gekoppeld aan hun energiegebruik.

Volatiele bronnen Voor Nouryon’s managing director Energy & New Business Marcel Galjee is duidelijk dat de strategische keuzes van Nouryon richting duurzame energie gaan. ‘We hebben nu eenmaal veel elektriciteit nodig voor het elektrolytisch scheiden van zout in chloor en loog. De energiekosten bepalen een groot deel van

onze productiekosten en dus proberen we deze zo laag mogelijk te houden.

Daarom investeerden we jaren geleden al in de warmtekrachtinstallatie Delesto en dus ook in het contracteren van lange termijn windenergie.’ Delesto 2, een van de grote industriële warmtekrachtinstallaties, heeft een aantal jaar in de mottenballen gelegen, maar krijgt momenteel een volledige revisie om weer stoom en stroom te leveren.

Over de vraag waarom Nouryon aandacht heeft voor duurzame energie hoeft Galjee niet lang na te denken. ‘De industrie staat net als de rest van de maatschappij voor de opgave om over te stappen van fossiele brandstoffen naar duurzame energie. Het is dan ook niet de vraag óf we in Nederland afhankelijk worden van wind- en zonne-energie, maar wanneer. Met die kennis in het achterhoofd willen we liever leiden dan achter de feiten aanlopen. Als een van de grootste stroomverbruikers hebben we een kans om groene elektronen in te zetten om groene moleculen te maken. Daarmee kunnen we een belangrijke rol spelen in zowel vergroening van de chemische sector als in de inpassing van volatiele energiebronnen in het energiesysteem.’

Flexibiliteitsproces Die laatste rol vraagt om enige uitleg.

Een interessante bijvangst van elektrolytische (chloor)chemie is dat de productiecapaciteit van elektrolysers kan worden op- en afgeschakeld. Daarmee ondersteunt Nouryon de netbeheerder met het aanbieden van noodvermogen en capaciteit op de flexibiliteitsmarkten. Maar het bedrijf kan ook acteren op de reguliere spotmarkten. ‘Natuurlijk moeten we rekening houden met onze processen en klanten in de chloorketen’, zegt Galjee.

‘We moeten dan ook altijd binnen de

PETROCHEM 3 - 2020 12

PET03 T Stroomnet.indd 12

07-04-20 15:49

FOTO: NOURYON

keten afstemmen om ervoor te zorgen dat de levering aan klanten niet wordt verstoord. Maar binnen die bandbreedte is nog veel mogelijk. Het mooie van deze flexibiliteitsmarkt is dat het mes aan twee kanten snijdt. We helpen de netbeheerder met het balanceren van het net, zodat de inpassing van zon- en windenergie niet tot te veel congestieproblemen of spanningsdips leidt. Tegelijkertijd kunnen we er ook geld aan verdienen, of in ieder geval kosten besparen.’

Sinds 2018 werkt Nouryon in zijn Rotterdamse fabriek met een geautomatiseerd flexibiliteitsproces (e-flex). De Rotterdamse site heeft de grootste single line elektrolyse unit van Europa en produceert daarmee jaarlijks 630.000 ton chloor, loog en waterstof. Deze software gebruikt data-analyse tools en algoritmes om de chloorproductie af te stemmen op de elektriciteitsmarkten.

De elektrolyse unit van Nouryon in Rotterdam.

SDEK Inmiddels zijn de tarieven bekend geworden voor de subsidie duurzame energie en klimaat (SDEK, ook wel SDE++ genoemd). In de subsidieregeling die de operationele meerkosten afdekt van emissiebeperkende energietechnieken is onder andere geld vrijgemaakt voor power-to-heat en power-to-gas-oplossingen. Ook Nouryon is geïnteresseerd in verdere elektrificatie. Galjee: ‘In veel van onze processen gebruiken we stoom, dat we tot nog toe met gasgestookte boilers produceren. We zouden die kunnen vervangen voor of aanvullen met e-boilers. Door hybride systemen in te richten, kunnen we het net ontlasten waar het kan en benutten wanneer dat nodig is. Natuurlijk vergt ook dit soort uitbreidingen op het stoomsysteem om maatwerk. Je moet wel een netaansluiting beschikbaar hebben die de extra capaciteit aankan. En voldoende ruimte om een e-boiler naast het bestaande systeem te plaatsen. De ondersteuning van de SDEK maakt investeringen in ieder geval aantrekkelijker. Al moeten we per casus bekijken of het de investering waard is.’

Misschien nog interessanter is het feit dat Nouryon, misschien wel de partij met de meeste ervaring met elektrolyseprocessen, zijn kennis wil inzetten voor de productie van waterstof. Het bedrijf heeft meer dan honderd jaar ervaring

met elektrolyse en beheert wereldwijd meer dan duizend megawatt aan elektrolysecapaciteit. Deze technologie wordt nu nog met name gebruikt voor de productie van chloraat, chloor en loog, maar door elektrolyse van water is het ook mogelijk op grotere schaal groene waterstof te produceren.

Onlangs ontving het consortium Djewels elf miljoen euro subsidie van de Europese Unie. Onder deze naam plant Nouryon samen met Gasunie en een aantal technologiepartners en afnemers een elektrolyse-installatie van twintig megawatt in het Groningse Delfzijl. Het consortium onderzoekt ook een verdere uitbreiding van deze capaciteit. Samen met BP bekijkt Nouryon de haalbaarheid van een 250 megawatt installatie in Rotterdam. En dan loopt er nog een soortgelijk samenwerkingsverband met Tata Steel. Daar moet een honderd megawatt elektrolyse-installatie waterstof produceren om de koolstofemissies van de staalproducent te reduceren. Het mooie van dit laatste project is dat Tata Steel ook het zuurstofgas dat aan de anode ontstaat kan inzetten bij zijn staalproductie.

Waterstofeconomie Galjee: ‘Een groot nadeel van het elektrische energiesysteem is de volatiliteit.

Om een duurzaam energiesysteem in balans te houden heb je hoe dan ook

buffercapaciteit nodig. Nu kun je warmte bufferen, maar daar zit een tijdslimiet aan vast. En elektrische opslag in batterijen is behoorlijk kostbaar. Hier biedt waterstofgas een oplossing omdat gas nu eenmaal redelijk goedkoop is op te slaan.

Nog beter is het om de groene stroom vast te leggen in groene moleculen. Door afgevangen CO2 te combineren met waterstofgas kan BioMCN hernieuwbare methanol produceren.’

De industrie moet zijn CO2-uitstoot snel en drastisch reduceren. De koppeling met waterstof maakt een geheel nieuwe route mogelijk naar duurzame chemicaliën. ‘Om dat mogelijk te maken, zal de industrie wel steeds meer onderdeel moeten worden van het energiesysteem en andersom. Dat vraagt om inspanningen van beide kanten, maar als het ergens zou moeten werken, dan is het wel in Nederland. De overheid denkt met ons mee en probeert de weg vrij te maken voor een dergelijke systeemintegratie. We zijn bij mijn weten het eerste land dat een SDEK-regeling heeft. Daar mogen we best trots op zijn. Natuurlijk moet de Capex van electrolysers omlaag en moeten de volumes snel omhoog om de waterstofeconomie op gang te helpen.

Met een ambitieuze industrie, een sterke duurzame energiemarkt en een gedreven overheid gaan we iets doen wat op geen enkele plek gebeurt.’ ■ PETROCHEM 3 - 2020 13

PET03 T Stroomnet.indd 13

07-04-20 15:49

CORONA

Onderhoudsstops juist naar voren halen?

Lege scholen bieden een ideale mogelijkheid voor groot onderhoud, stelde Koninklijke OnderhoudNL onlangs. ProRail vervangt vervroegd 7,3 kilometer aan spoorstaven in de Schipholtunnel, nu er minder treinen rijden. En Max Verstappen duikt direct de pits in als er een safety car rijdt. Kan de industrie haar onderhoudsstops dan ook niet beter vervroegen in tijden van corona?

Wim Raaijen

Dat is de suggestie van Wouter van Gerwen van Bilfinger Tebodin, naar aanleiding van een blog over onderhoud in tijden van corona. Van Gerwen: ‘Het paradoxale is dat juist nu een stop de minste gederfde omzet oplevert en dus het goedkoopst is. Max wisselt zijn banden ook als er een pace car op de baan is.’

Op zich is dit een interessante gedachte.

Helemaal als je bedenkt dat verschillende fabriekseigenaren momenteel overwegen hun geplande onderhoudsstops uit te stellen. Sterker nog, Gunvor heeft inmiddels de voorbereidingen voor de turnaround van haar Rotterdamse raffinaderij stopgezet. Vooral onder druk van het personeel, zo is de officiële lezing. Dat voelde zich niet veilig genoeg om aan de stop te beginnen. Wellicht een ander verhaal dus.

Ethiek Juist voor de olie-industrie kan het economisch aantrekkelijk zijn om geplande stops naar voren te halen. De vraag naar brandstoffen is enorm gekelderd, waardoor de opslagtanks dreigen vol te lopen. De productie zal dus onherroepelijk worden teruggeschroefd. En omdat er momenteel geen droog brood mee te verdienen valt, is een vervroegde onderhoudsstop uit economische overwegingen juist interessant.

De ethiek vraagt echter om iets anders.

We moeten risico’s vermijden. En tijdens onderhoudsstops lopen vaak honderden mensen extra op een site rond. Ook dit ligt echter niet geheel zwart-wit. Als straks heel veel uitgestelde onderhouds-

Als straks heel veel uitgestelde onderhoudsstops om voorrang vragen, hoe groot wordt dan de druk op de arbeidsmarkt?

stops om voorrang vragen, hoe groot wordt dan de druk op de arbeidsmarkt?

En komen de veiligheid en integriteit van installaties dan niet in het gedrang?

Komen dan ook geen mensenlevens in gevaar?

Anderhalve meter afstand Volgens inspecteur Gerlof Stijnstra van Bureau Veritas zijn er bovendien verschillende praktische obstakels. ‘In de Formule 1 houden ze er tijdens de hele race rekening mee dat de safety car in de baan kan komen en dat dan het juiste moment aanbreekt om banden te wisselen, die bovendien tijdens de hele race klaar staan. Aan een onderhoudsstop gaat een jarenlange planning vooraf voor mensen, middelen en materieel. Als je dan een stop naar voren wil halen, waar haal je dan een zeshonderd tons kraan vandaan, die je minstens een jaar van te voren moet reserveren? En waar haal je zo snel onderdelen vandaan als de fabrieken die ze moeten produceren zijn gesloten door de coronacrisis? Waar haal je even tussen de twee- tot drieduizend mensen vandaan die weten wat ze moeten doen? En dan moeten de betrokkenen ook nog de richtlijnen aanhouden zoals anderhalve meter afstand. Ooit op een bordes gestaan van een toren met een mangatwacht? Het bordes is niet groter dan anderhalve vierkante meter.

Knap om dan anderhalve meter afstand te bewaren.’

China of Italië Van Gerwen begrijpt de kanttekeningen van Stijnstra heel goed, maar wil graag ook een ander licht schijnen op het vraagstuk. ‘Eventjes omdenken: die kraan is beschikbaar want verschillende andere stops worden uitgesteld. De afstand van anderhalve meter wordt mogelijk

PETROCHEM 3 - 2020 14

PET03 R Corona.indd 14

07-04-20 15:49

FOTO: WIM RAAIJEN

gemaakt door steigers te bouwen met dit doel. Tweeduizend man? Nee juist niet: kleine groepjes. De stop mag langer duren want de productie ligt toch bijna stil. En jazeker: je moet de hele voorbereiding opnieuw doornemen en tegen de vernieuwde criteria beschouwen.’

Hij ziet bijvoorbeeld mogelijkheden om stops op te knippen: ‘Korte deelprojecten, niet alles tegelijk, steeds afmaken.

Overzichtelijke mijlpalen.’ Ook ziet hij veel mogelijkheden om de te vervangen onderdelen al in modules buiten de site te bouwen, zodat grote onderdelen van een fabriek in een keer kunnen worden vervangen. Daarmee verkort je mogelijk de tijd waarin de installatie echt stilligt en bovendien hoeven dan niet honderden of zelfs duizenden mensen tegelijk op een fabrieksterrein te komen.

Overtuigd is Gerlof Stijnstra nog niet, maar hij gaat graag het debat met Van Gerwen aan. Hij nodigt hem dan ook uit: ‘Als deze crisis voorbij is, wil ik hem graag eens meenemen in een turnaround om te laten zien hoe de praktijk is. Ik heb het afgelopen week zelf nog mee gemaakt dat twee contractors schouder aan schouder liepen en zo de poort binnen gingen. Ze werden door de beveili-

ger nog op de anderhalve meter gewezen.

Ze keken niet op of om, maar dat verbaast mij ook niet als je geen Nederlands leest of spreekt. Overigens ook heel vervelend is het als de materialen die je nodig hebt, zoals afsluiters, nog ergens in China of in Italië liggen.’

Andere puzzel In de chemie- en energiesector is de situatie momenteel overigens anders dan in de oliesector. De vraag naar chemische producten en energie worden wel beïnvloed door de coronacrisis, maar niet zo rigoureus als in de oliesector. Sterker

nog, BASF Antwerpen zag zelfs even een piek in de vraag naar haar producten, doordat ook verschillende afnemers gingen hamsteren. En het verschilt ook per product. De vraag stijgt juist naar ingrediënten voor sanitaire producten, terwijl die naar bouwmaterialen terugloopt.

Précair wordt het wel als veel raffinaderijen door het overaanbod en het vollopen van tanks hun activiteiten moeten stoppen. Immers veel chemische fabrieken in Rotterdam, Antwerpen en bijvoorbeeld Geleen zijn afhankelijk van de olie-industrie. Dat wordt mogelijk een heel andere puzzel. ■

DIGITALE TALKSHOW INDUSTRIELINQS LIVE Er is geen oplossing die goed is voor alle vraagstukken. Zo ook niet als het gaat om de planning van onderhoudsstops in tijden van corona. Het is daarom belangrijk om de komende tijd zeer situationeel te kijken naar de uitdagingen. En we hopen natuurlijk dat de uitbraak van het coronavirus snel onder controle komt.

In ieder geval is het goed om het debat aan te gaan over oplossingsrichtingen.

Dat was ook de bedoeling van Wouter van Gerwen. Om gehoor te geven aan deze oproep organiseert Industrielinqs samen met MAAK op 15 april de digitale talkshow Industrielinqs Live over onderhoud in tijden van corona. Wouter van Gerwen en Gerlof Sijnstra zitten dan beiden aan de digitale tafel. Samen met onder anderen Marinus Tabak (RWE), Ann Geens (Ducor) en René Hartman (Stork).

PETROCHEM 3 - 2020 15

PET03 R Corona.indd 15

07-04-20 15:49

ENERGIETRANSITIE

Stoomkrakers op stroom Verduurzaming is niet langer een imagokwestie voor de petrochemische industrie. Bedrijven zien in dat het bittere noodzaak is om op lange termijn te overleven.

Daarom wordt er serieus geinvesteerd in de elektrificatie van één van de grootste energieslurpers: de stoomkraker. Maar er is nog heel wat ontwikkelingswerk te doen.

Francis Voermans

De kraker is het hart van een grote petrochemische site. Hier wordt de uit olie gedestilleerde nafta gekraakt tot kleinere, onverzadigde moleculen als etheen, propeen, butadieen en benzeen. Dit zijn de grondstoffen voor de honderden producten die de andere fabrieken maken.

Het kraken gebeurt met veel thermisch geweld. De voeding wordt opgewarmd tot boven achthonderd graden Celsius om vervolgens zo snel mogelijk weer te worden afgekoeld. De krakers zijn dan ook de grootste energieverbruikers op een petrochemische site. Geen wonder dat hun eigenaars ze in het vizier nemen als ze zoeken naar mogelijkheden om te verduurzamen.

Zes petrochemieconcerns slaan daarbij de handen ineen. BASF, Borealis, BP, LyondellBasell, Sabic en Total onderzoeken samen hoe ze hun stoomkrakers op elektriciteit kunnen laten draaien, in plaats van op gas of nafta. Ze hebben daarvoor een consortium opgericht met de naam Cracker of the Future. Het consortium wordt getrokken door Brightlands Chemelot Campus. ‘De druk op deze bedrijven om hun CO2-footprint te verlagen is groot. Maar het risico om het alleen te doen, is ook groot. In dit project investeren ze daarom samen in de eerste fase’, vertelt Lia Voermans, directeur Innovatiestrategie bij Brightlands Chemelot Campus.

De bedrijven trekken gezamenlijk op om de technische opties te verkennen. Pas als ze een mogelijke oplossing identificeren, bepalen ze of ze gezamenlijk een ontwikkelingsproject voortzetten.

Serieus investeren Het consortium trapte een half jaar geleden officieel af en inmiddels is er al heel wat werk verzet, stelt Voermans.

‘Er wordt haast gemaakt. De focus ligt

inmiddels op een aantal technologieën en we kijken nu naar de opschalingsmogelijkheden.’ Hoeveel de bedrijven aan het project bijdragen kan ze niet zeggen.

‘Maar ze zijn zeker bereid om serieus te investeren en iedereen brengt kennis in.

Er is een sense of urgency.’

Ondertussen kijkt het consortium of het Europese steun kan krijgen bij de verdere ontwikkeling. ‘Het doel is om eerst een pilot te bouwen en vervolgens de technologie in 2030 op demoschaal te testen.

Die installaties zullen niet per se op de Chemelot campus komen. Het kan bij elk van de partners zijn.’

Een veelbelovende technologie om een stoomkraker elektrisch te maken is de RDR-technologie (Roto Dynamic Reactor) van Coolbrook. Dit Finse bedrijf bereidt momenteel een pilot-installatie voor, die op de Chemelot campus in Geleen komt. Coolbrook wilde de pilot plant eerst in Finland bouwen, maar koos toch voor Geleen, zegt Harri Johannesdahl, CEO van Coolbrook. ‘Alle industrie zit hier. En we hebben de steun van Brightlands en de Nederlandse overheid.’

Hogere opbrengst RDR is een geheel nieuw reactorconcept voor stoomkrakers. Waar in een traditionele kraker het reactiemengsel door spoelvormige buizen in het fornuis stroomt, wordt het mengsel in de RDR opgewarmd door op hoge snelheid ronddraaiende rotorbladen. Johannesdahl: ‘Het belangrijkste verschil is dat in de RDR het reactiemengsel het heetste deel is. In een stoomkraker is het staal het heetst.’

Doordat het mengsel zeer snel wordt opgewarmd tot een hoge temperatuur, kan de opbrengst beter worden geoptimaliseerd. ‘De verblijftijd is vijftig milliseconden. De etheenopbrengst in de RDR ligt zo’n twintig procent hoger dan

PETROCHEM 3 - 2020 16

PET03 W Elektrisch kraken.indd 16

07-04-20 15:55

FOTO: BASF

in een conventionele reactor.’ Coolbrook verwacht dat de reactor goedkoper zal zijn dan de huidige reactoren in termen van CAPEX-kosten. ‘Dat komt door het compacte ontwerp, waardoor de reactor veel kleiner is. Ook de OPEX-kosten zullen lager zijn door de hogere opbrengst’, zegt Johannesdahl.

Coolbrook is acht jaar geleden opgericht, gebaseerd op een uitvinding van een Russische ruimtevaartingenieur. Inmiddels is de reactor succesvol getest in een proefinstallatie met een capaciteit van vijftig kilo voeding per uur in Finland. De installatie in Geleen wordt tienmaal groter. In samenwerking met Brightlands wordt momenteel de FEL-studie uitgevoerd (Front-End Loading), die de input levert voor de detailed engineering. De installatie moet dit jaar operationeel worden.

Extreme condities In de pilot zal een uitgebreid testprogramma worden uitgevoerd met als doel om de RDR veilig te kunnen opereren als deze in een stoomkraker wordt geïntegreerd. Naast nafta zullen ook ethaan en propaan de reactor in gaan.

Ook moet de pilot informatie geven over de toepasbaarheid van de kinetische en CFD-modellen (Computational Fluid Dynamics) en de coking en onderhoudsintervallen op deze schaal.

Johannesdahl heeft er alle vertrouwen in dat de pilot goede resultaten zal geven.

Harri Johannesdahl (Coolbrook): ‘De etheenopbrengst in de RDR ligt zo’n twintig procent hoger dan in een conventionele reactor.’

‘Alle onderdelen zijn er. De condities zijn extreem met een rotatiesnelheid van 20.000 rpm en temperaturen van 900 tot 1000 graden Celsius. We werken daarom samen met twee professors van de Universiteiten van Cambridge en Oxford. Die zijn gespecialiseerd in de ontwikkeling van turbomachines, waarin metaal aan dezelfde snelheden en temperaturen wordt blootgesteld. Het zal geen probleem zijn. Ook werken we samen met de Universiteit van Gent op het gebied van kinetische modellering en het sampling systeem.’

De pilot moet de ontwerpparameters leveren voor de volgende stap, namelijk een installatie voor vijfduizend kilogram per uur. Weer een factor tien groter dus.

Die installatie zal voor het eerst worden geïntegreerd in een fabriek. Coolbrook is al in gesprek met etheenproducenten waar deze demonstratie-unit zou kunnen komen. De studie hiervoor moet nog dit jaar beginnen.

Het is de laatste stap voor een commerciële reactor, die een capaciteit krijgt van vijftig ton per uur, vergelijkbaar met een conventionele krakerreactor. In 2024 zou de eerste kunnen worden gebouwd.

Daarmee wordt het de eerste elektrische kraker, stelt Johannesdahl. ‘Er zijn enkele andere technologieën in ontwikkeling, maar wij zijn het verst gevorderd. De andere lopen wel vijf tot tien jaar achter.’

Lekbestendig Een andere manier om een kraker elektrisch te maken, is door de buizen waarin het reactiemengsel stroomt te verwarmen via weerstandsverwarming. Deze oplossing heeft BASF gekozen voor het verduurzamen van zijn krakers. Het bedrijf heeft als doel om te blijven groeien in productie, maar met een gelijkblijvende CO2-emissie. ‘Verdere CO2-reductie door het optimaliseren van onze processen wordt steeds moeilijker om technische en thermodynamische redenen. We moeten nieuwe wegen in slaan’, zei Martin Brudermüller, CEO en CTO van BASF, in een persconferentie over CO2-reductie vorig jaar. Uit een studie van het bedrijf kwam de elektrische kraker naar voren als een van de interessante opties om grote CO2-reductie te halen.

Onder de naam E-furnace heeft BASF de ontwikkeling van een elektrische kraker in gang gezet. Fase 1, de evaluatiefase, is PETROCHEM 3 - 2020 17

PET03 W Elektrisch kraken.indd 17

07-04-20 15:55

MOBILE DEGASSING, GUARANTEED CONTINUITY

YOUR SITE. A BETTER PLACE.

FLYING COMBUSTOR®

MOBILE COMBUSTOR®

ZONE - 0 VENTILATOREN

LANGE TERMIJN OPLOSSINGEN

SIS, marktleider in mobiele verbrandingssystemen en Zone – 0 ventilatoren. Onze services en technologieën vormen de sleutel om (VOC) emissies en geur te reduceren, onder controle te houden en te voldoen aan de meest stringente milieuwetten en regels.

Wij zorgen voor uw continuïteit.

TANK TERMINAL

BACK-UP EN VERVANGING VRU

RAFFINADERIJEN/ CHEMISCHE PLANTS

PIJPLEIDINGEN

VERSCHEPEN

BOL TANKS

SIS GmbH   

+49 (0) 4132 654 9100 +31 (0)6 1559 7982 INFO@S-I-S.COM

 WWW.S-I-S.COM

SISG19-24270 CorporateADV_Petrochem_210x297_V4.indd 1 PET03 Advertenties.indd 18

17-09-19 10:39 07-04-20 15:44

Goede productspecificaties Weerstandsverwarming is zeker een veelbelovende techniek voor stoomkrakers, zegt ook Yvonne van Delft, innovatiemanager bij TNO EnergieTransitie in Petten. ‘Het is bekend dat het goed werkt in hoge-temperatuurprocessen, zoals in de metaalindustrie. Het is interessant voor stoomkraker, maar bijvoorbeeld ook voor steam methane reformers, die waterstof maken voor de ammoniakproductie. En ook de cementindustrie heeft hoge-temperatuurprocessen waar elektrische verwarming kan worden toegepast.’

TNO leidt een innovatieprogramma dat is gericht op het versnellen van de elektrificatie van industriele processen, genaamd VoltaChem. In het kader daarvan doet het onderzoek naar elektrische stoomkrakers. TNO heeft in Petten een proefinstallatie voor weerstandsverwarming en heeft daarmee vorig jaar proeven gedaan voor het kraken van nafta. ‘De grootste uitdaging is om de kraakreactie in de hand te houden. Het is een spel tussen verblijftijd en temperatuur om de goede productspecificaties te krijgen. Is de ver-

FOTO: COOLBROOK

inmiddels afgerond, waarin onder meer testen zijn gedaan met het elektrisch verwarmen van conventionele krakerbuizen.

‘Het elektrisch verwarmen werkt. We zijn nu aan het zoeken naar het optimale materiaal, dat de hoge temperaturen kan weerstaan en in hoge mate lekbestendig is’, vertelde Kiara Kochendörfer, projectleider voor schone hoge-temperatuurprocessen, tijdens dezelfde persconferentie.

BASF heeft ervoor gekozen om de buizen met een hoge stroomsterkte en laag voltage te verwarmen. ‘Daarmee betreden we nieuw terrein en dat is ook het verschil met andere elektrisch verwarmde industriële processen. Het betekent dat we een hoop vragen te beantwoorden hebben.’

BASF, dat bij deze ontwikkeling samenwerkt met Linde, denkt dat de technologie vanaf 2025 commercieel toepasbaar zal zijn. Kochendörfer: ‘Het is een veelbelovende technologie. Als het een succes wordt kunnen we het ook overdragen naar andere endotherme processen op hoge temperatuur.’ Om de maximale CO2-reductie te halen, zal ook een oplossing moeten worden gevonden voor de opslag van elektriciteit, zodat de kraker continu kan opereren op duurzame stroom. Ook daar studeert BASF op.

Yvonne van Delft (TNO): ‘Het is een spel tussen verblijftijd en temperatuur om de goede productspecificaties te krijgen.’ blijftijd te lang, dan wordt alles methaan, of zelfs koolstof ’, zeg Van Delft.

Binnen het samenwerkingsverband BrightSite, bekijken TNO en Sitech hoe het kraakproces eruit komt te zien als de verwarming elektrisch gebeurt, met name hoe de verschillende stromen veranderen.

‘In het kraakproces ontstaat methaan, dat nu wordt gebruikt om het fornuis te verwarmen. Bij elektrische verwarming hou je dus methaan over. Dat methaan zou je met plasmatechnologie kunnen omzetten in waterstof en acetyleen, via het Hüls proces. Van het acetyleen kan via hydrogenering weer etheen worden gemaakt.

Samen met onze plasma-specialisten bekijken we of zo’n add-on geschikt zou zijn voor een elektrische kraker.’

Kosten Qua kosten hoeft de elektrische kraker helemaal niet duurder te zijn dan een kraker op fossiele brandstoffen. Maar daarvoor moet de technologie nog wel een optimalisatietraject door. TNO schat dat een kraker met weerstandsverwarming vanaf 2030 zo’n vijf à tien procent goedkoper zal kunnen opereren dan een conventionele kraker. Ook een studie van Dechema, in opdracht van VCI (de

Duitse VNCI), wijst uit dat de technologie goedkoper wordt dan een afgeschreven conventionele kraker. Volgens Dechema is dit echter pas vanaf 2049.

Van Delft: ‘Het belangrijkste voordeel is dat er kan worden overgeschakeld op duurzame elektriciteit. Daar gaat het de chemische bedrijven om. Ze willen zich aan het klimaatakkoord houden en weten dat ze hun processen daarvoor moeten aanpassen.’

Er is echter nog veel onderzoek en ontwikkeling nodig voordat het zover is. Van Delft: ‘Alle technologieën voor elektrisch kraken zitten nog in lage TRL’s (Technology Readiness Level, red.). De technologieën van Coolbrook en weerstandsverwarming zijn het verst, maar ook Coolbrook zit nog in de pilot plant fase.’ Samenwerking kan de sleutel zijn naar versnelling van de implementatie, zoals gebeurt in het Cracker of the Future consortium, of binnen BrightSite of het Voltachem platform. Van Delft: ‘Een aantal bedrijven is intern bezig met de ontwikkeling van een elektrische kraker.

Wij hopen dat zij willen samenwerken.

Wij hebben expertise en de faciliteiten om hen te helpen. Als we de handen ineen slaan, kan het veel sneller gaan.’ ■ PETROCHEM 3 - 2020 19

PET03 W Elektrisch kraken.indd 19

07-04-20 15:55

PLANT ONE

‘Wij kunnen op terugwinning zink een business bouwen’ Zink wordt nog niet zo vaak gerecycled als andere basismetalen. Elemetal heeft daar wat op gevonden en haalt zink uit bodemas van afvalenergiecentrales. Bij testfaciliteit Plant One onderzoekt het bedrijf hoe ze een zuiver zinksulfaatproduct kan maken van de teruggewonnen zink.

Bodemas scheiden Bodemassen worden nu mechanisch gescheiden. Het wordt eerst in verschillende fracties gezeefd, waarna er met magneetscheiders ferrometalen (metalen waarbij ijzer het voornaamste bestanddeel vormt) uit worden gehaald. Daarna worden met Eddy currents (een soort omgekeerde magneten) non-ferrometalen gescheiden, waaronder koper en zink.

Elemetal krijgt via de Blue Phoenix Group een afvalstroom die 55 procent koper en 25 procent zink bevat. Kuipers: ‘Wij halen de zinkdeeltjes er vervolgens uit met sensorsorteertechnieken. Het materiaal gaat op een lopende band een

FOTO’S: ELEMETAL

Na verbranding van restafval blijft er bodemas over, waarin onder andere verschillende metalen zitten. Tien jaar geleden is Elemetal opgericht, toen nog om koper terug te winnen. ‘Door de jaren heen is de focus veranderd naar zink’, zegt medeoprichter Bert-Jan Kuipers. ‘In 2016 zijn wij onderdeel geworden van wat nu de Blue Phoenix Group heet, een van de grootste bodemasverwerkers van de wereld. En vanuit die groep was er meer interesse om zink terug te winnen en valoriseren. Dat werd namelijk nog niet gedaan.’

Over drie jaar wil Elemetal een eigen plant bouwen in Nederland.

kast binnen, waarin hoge resolutiecamera’s het filmen. Op basis van kleur kunnen we de zinkdeeltjes er met luchtnozzles uitschieten. Dat soort technieken worden ook in de voedingsmiddelenindustrie gebruikt om bijvoorbeeld zwarte stukjes chips uit het proces te halen.’ Aan het eind blijven een koperconcentraat en een zinkconcentraat over.

Puur zink Die sensorsorteertechniek staat overigens niet bij Plant One maar in Maastricht.

Het zinkconcentraat is wat uiteindelijk naar Rotterdam toe komt. Daar gaat het in een soort grote wastrommel waarin het zink chemisch wordt opgelost. ‘In onze opstelling brengen we het zinkconcentraat in contact met een zure oplossing op basis van zwavelzuur. Het zink lossen we op en zetten we om naar een zinksulfaatoplossing. Dat verkopen we als halffabrikaat aan een zinkraffinaderij die er weer een eindproduct van maakt dat ze als puur zink in de markt kan zetten.’

PETROCHEM 3 - 2020 20

PET03 M_Plant One.indd 20

07-04-20 15:56

PLANT ONE Eigen plant Het uiteindelijke doel van Elemetal is om een zuiver zinksulfaatproduct te maken dat ze in de markt kan zetten als specialty chemical. ‘Dan hebben we een hoogwaardiger product waar een bredere markt voor is’, zegt Kuipers. Om dat voor elkaar te krijgen, werkt het bedrijf nu aan een zuiveringsstap die achter het huidige proces moet komen. ‘Dat ontwikkelen we de komende twee tot drie jaar bij Plant One. Als dat lukt, willen we over drie jaar een eigen plant bouwen in Nederland.’

De installatie bij Plant One had half maart, ten tijde van dit interview, al moeten draaien, maar door alle maatregelen rondom het coronavirus is dat nog niet gelukt. Kuipers: ‘Veel mensen zijn naar huis gestuurd, waardoor alles wat langzamer gaat. Dat is balen, maar hopelijk kunnen we aan het einde van de maand wel opstarten.’

Andere stromen Per ton bodemas haalt Elemetal er ongeveer 0,2 procent zink uit. Kuipers: ‘Dat klinkt als heel weinig, maar als je dat extrapoleert naar zo’n twintig miljoen ton bodemas in Europa, heb je het over een significante stroom. In vergelijking met wat er uit grote zinkraffinaderijen komt, blijft het een kleine stroom. Maar

KRITISCHE GRONDSTOFFEN Grondstoffen zijn cruciaal voor de economie van Europa. Ze vormen een sterke industriële basis, omdat ze nodig zijn voor een breed scala aan goederen die in het dagelijks leven worden gebruikt. Betrouwbare en ongehinderde toegang tot bepaalde grondstoffen is een groeiende zorg binnen de EU en over de hele wereld.

Daarom heeft de Europese Commissie een lijst met kritieke grondstoffen (CRM’s) voor de EU opgesteld, die regelmatig wordt herzien en bijgewerkt. CRM’s zijn grondstoffen die van groot belang zijn voor de EU-economie en die een hoog risico met zich meebrengen. Op de laatst bekendgemaakt lijst (uit 2017) staan 27 grondstoffen.

wij kunnen er een nieuwe business op bouwen.’

De techniek van Elemetal kan later ook worden toegepast op andere afvalstromen dan restafval. Denk aan elektronische afvalstromen, zoals oude mobieltjes en computers, en het wit- en bruingoed dat bij schrootverwerkers terecht komt.

Daar zit ook zink in waarmee op het moment niets wordt gedaan of wat beperkt wordt gescheiden. Verder zijn er veel zinkhoudende afvalstromen uit metallurgische processen (een onderdeel van de metaalindustrie) die in de toekomst interessant kunnen zijn.

terecht wat bij kopersmelters eindigt. Zij zijn niet ingericht op het terugwinnen van zink, waardoor een significant deel verloren gaat. Als wij het zink terugwinnen, kunnen we daar de primaire mijnbouw iets mee ontlasten. Hoewel zink nog niet is bestempeld als critical raw material, kan het dat wel worden binnen tien tot twintig jaar.’ ■

Deze pagina’s worden mogelijk gemaakt door Plant One

Eindige grondstof Het is belangrijk om zink terug te winnen, want het is een eindige grondstof.

Kuipers: ‘Zink komt nu in een product

3D render van de installatie bij Plant One.

PETROCHEM 3 - 2020 21

PET03 M_Plant One.indd 21

07-04-20 15:56

MILIEU

Ducor: plastic zwerfkorrels samen aanpakken Oktober 2019 nagelde de Plastic Soup Foundation chemiebedrijf Ducor openlijk aan de schandpaal. Plastic korrels van de Ducor-fabriek in Rozenburg zwerven rond in nabijgelegen havens. Er hangt het bedrijf nu zelfs een dwangsom boven het hoofd. Het bedrijf steekt de hand in eigen boezem, maar kwam bij eigen onderzoek ook andere korrels tegen. Managing director Ann Geens pleit daarom voor een brede gezamenlijke aanpak.

Wim Raaijen

Geens waardeert het welgemeend dat de Plastic Soup Foundation het probleem vorig jaar aan de kaak heeft gesteld. ‘De organisatie heeft een goede daad gesteld’, vindt ze. ‘Want het is wel een groot probleem, waar overigens nog geen specifieke wetgeving voor is.’ Niet alleen bevuilt afvalplastic dus de oceanen, ook op het land zwerft veel rond. En helemaal in industrieclusters als de Rotterdamse haven. Daar verwaaien al decennialang korrels van productiebedrijven of ze raken via het water in de omgeving. Ook bij het laden en lossen van vrachtauto’s of schepen komen kunststof-pellets in de omgeving terecht.

Lichter Het eerste artikel over dit probleem verscheen vorig jaar juni in het AD en een paar maanden later stond de Plastic Soup Foundation met een cameraploeg van de NOS bij de poort van het van huis uit Israëlische chemiebedrijf Ducor. Deze relatief kleine speler werd de zondebok.

Grotendeels terecht, stelt Geens. ‘Bij ons raakten ook korrels in de omgeving.

En dat is niet goed. We hebben daarom vrijwel direct maatregelen getroffen. Niet meteen de meest ideale, maar we wilden de huidige en toekomstige uitstoot van korrels op die manier snel stoppen. Zo hebben we roosters in putten geplaatst.

Probleem daarvan is wel dat de putten bij hevige regenval overstromen. Inmiddels zijn we andere oplossingen aan het onderzoeken.’

Bij nader eigen onderzoek, bleek het probleem nog omvangrijker. Ducor kwam niet alleen polypropeen (PP) tegen, maar ook polyetheenkorrels (PE). ‘Die kunnen niet van ons of transporteerders van PP zijn. PP zit vaak meer aan de oppervlakte omdat het lichter is dan PP. In een natte omgeving zinkt PE dus al gauw dieper weg.’ Ook bleek dat veel plastickorrels er al decennia lagen. Dus nu wordt Ducor aangesproken, maar het hadden ook andere bedrijven kunnen zijn.

Proactief Om het probleem aan te pakken stelt Geens juist een bredere samenwerking voor. ‘We hebben al veel contact met

DCMR GAAT INSPECTIES PLASTIC KORRELS INTENSIVEREN In opdracht van de provincie Zuid-Holland gaat DCMR tijdens inspecties actief aandacht besteden aan milieuvervuiling door plastic korrels vanuit bedrijven. DCMR onderkent daarmee dat de verspreiding van plastic in het milieu een groeiend maatschappelijk probleem is. De milieudienst zoekt de samenwerking met andere organisaties om het probleem breder te agenderen. De Plastic Soup Foundation heeft het probleem bij DCMR hoog op de agenda gezet door een handhavingsverzoek in te dienen over plastic korrels die vanuit Ducor Petrochemicals in het milieu terecht kwamen.

Omdat er in de Rotterdamse haven echter meer bronnen van plastic vervuiling zijn, zet DCMR ook in op verscherpte controles bij andere bedrijven die plastic korrels produceren, verwer-

ken en gebruiken. Dat geldt zowel voor de provincie Zuid-Holland als voor Zeeland. DCMR zal inspecties intensiveren om te beoordelen of bedrijven voldoende maatregelen hebben genomen om verspreiding van plastic korrels te voorkomen.

Wanneer dit niet het geval is, zal DCMR handhavend optreden.

De vervuiling van de leefomgeving door plastic is volgens DCMR een ‘wicked problem’: het kent vele oorzaken en actoren, die vaak met elkaar verbonden zijn. Het probleem vraagt net als Ducor om een integrale, gezamenlijke aanpak. Daarom onderzoekt DCMR hoe zij met overheidspartners, private partijen en non-gouvernementele organisaties zoals de Plastic Soup Foundation, ook buiten de eigen regio, een bijdrage kan leveren aan de bestrijding van plasticvervuiling.

PETROCHEM 3 - 2020 22

PET03 U Ducor.indd 22

07-04-20 15:57

FOTO: WIM RAAIJEN

milieudienst DCMR, het Havenbedrijf Rotterdam en ook andere chemiebedrijven, zoals Lyondell en buurman Huntsman. Dit moeten we samen oplossen, ook met transportbedrijven in onze ketens. Zo kunnen we samen oplossingen ontwikkelen voor de toekomst.’

Ook voor het verleden moeten er oplossingen komen. Want wie gaat de korrels uit de havens weghalen? Volgens Geens moet ook dat een gezamenlijke verantwoordelijkheid zijn. Voor het opruimen van het Rotterdamse havengebied moeten verschillende partijen proactief samenwerken.

Januskop Dan helpt het niet dat Ducor een dwangsom van de DCMR boven het hoofd hangt, vindt ze. De Plastic Soup Foundation heeft het probleem aanhangig gemaakt bij de milieudienst.

Geens: ‘Twee keer heeft de DCMR in een periode van zes weken informatie bij ons kunnen ophalen. Maar ze hebben ons geen vraag gesteld. De Plastic Soup Foundation heeft dus geen terugkoppeling gekregen. Nu stelt de DCMR dat we in gebreke zijn gebleven, terwijl ze zelf nog geen onderzoek heeft gedaan.

Sterker nog, er is nog nooit een proces verbaal opgemaakt.’

Ann Geens (Ducor): ‘We hebben vrijwel direct maatregelen getroffen. Niet meteen de meest ideale, maar we wilden de huidige en toekomstige uitstoot van korrels op die manier snel stoppen.’

Wat dat betreft lijkt DCMR een januskop te hebben. Geens: ‘Aan de ene kant werken we heel goed en prettig met mensen van de milieudienst samen, om oplossingen te vinden. Aan de andere kant wordt het spel politiek gespeeld. Dat zijn toch twee verschillende houdingen.’

Veroorzaker opsporen In een recent persbericht spreekt DCMR wel zijn waardering uit voor de proactieve houding van Ducor. ‘Het bedrijf heeft al maatregelen genomen om verspreiding tegen te gaan en gaat nog verdergaande maatregelen nemen om verspreiding van de plastic korrels te voorkomen. Vanuit de eigen maatschappelijke betrokkenheid bij het probleem van de plasticvervuiling heeft het bedrijf zich bereid getoond een bijdrage te leveren aan het schoonmaken van de Brittannië- en Londonhaven in Rotterdam. Hier verzamelt zich veel plastic afkomstig uit verschillende bron-

nen. Omdat de vervuiling bijvoorbeeld uit bovenstrooms gelegen gebieden komt of in een ver verleden is veroorzaakt, is het niet eenvoudig om de veroorzaker op te sporen.’

Geen tonnen Hoewel Ducor natuurlijk niet de hele Rotterdamse haven in zijn eentje kan opschonen, heeft het bedrijf half april al wel een schoonmaakactie gepland in de Brittannië-haven. ‘Hopelijk kunnen we die ondanks de coronamaatregelen door laten gaan. Samen met slibverwerker Hebo en recyclingbedrijf 360 Group willen we met een bijzonder systeem plastic korrels opzuigen. De 360 Group recyclet nu al korrels die we op onze site afvangen. En we onderzoeken of we korrels die we uit het havengebied halen ook kunnen verwerken. Het zullen geen tonnen zijn, maar ook hiervoor willen we een oplossing vinden.’ ■ PETROCHEM 3 - 2020 23

PET03 U Ducor.indd 23

07-04-20 15:57

Het Petrochem platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie.

Het Petrochem platform bereikt zijn doelgroep via het vakblad Petrochem, de website www.petrochem.nl, de nieuwsbrief, rondetafelbijeenkomsten, het jaarcongres Deltavisie en andere events.

PARTNERNIEUWS

PARTNERS VAN HET PETROCHEM PLATFORM

Sabic doneert beschermingsmiddelen Sabic doneert ruim 3.200 persoonlijke beschermingsmiddelen vanuit de productielocatie in Geleen op Chemelot in strijd tegen COVID-19. De donatie is gedaan aan het Maastricht University Medical Center (UMC)+ en bestaat uit FFP2 maskers, handschoenen, overalls en veiligheidsbrillen. De materialen worden beschikbaar gesteld aan de eerstelijns verzorgenden om de COVID-19 pandemie in te dammen. Terwijl medici hard werken om verdere verspreiding van het virus te voorkomen zijn persoonlijke beschermingsmiddelen schaars. De zorgsector heeft al haar zorgen uitgesproken over de beschikbare materialen.

Samenwerking voor duurzaam gebruik water in Tilburg Waterschap Brabantse Delta werkt samen met andere organisaties aan een samenwerkingsproject voor duurzaam watergebruik op de Tilburgse bedrijventerreinen Kraaiven en Vossenberg. Zij starten met een duurzaam systeem voor gebruik en hergebruik van water. Vraag en aanbod worden slim bij elkaar gebracht. Op die manier pakt de samenwerking goed uit voor het milieu en voor de bedrijfsvoering van de betrokken partijen. De samenwerking start met een onderzoek naar de mogelijkheden op deze bedrijventerreinen. Een prijswinnend softwaremodel gaat hen daarbij helpen.

Bekijk de partnerfilmpjes op www.petrochem.nl/partners-leden CONTENTPARTNERS

LEDEN VAN HET PETROCHEM PLATFORM

ENGIE logotype_solid_BLUE_RGB 14/04/2015 24, rue Salomon de Rothschild - 92288 Suresnes - FRANCE Tél. : +33 (0)1 57 32 87 00 / Fax : +33 (0)1 57 32 87 87 Web : www.carrenoir.com

RÉFÉRENCES COULEUR

Zone de protection 1 R0 G170 B255

Zone de protection 2 Zone de protection 3

LEADER IN HIGH TEMPERATURE SOLUTIONS

BASF produceert ontsmettingsmiddelen BASF maakt vanwege de uitbraak van het coronavirus ontsmettingsmiddelen op haar site in Ludwigshafen. Er zijn maatregelen genomen om de productie daarvan in de fabriek mogelijk te maken. Het bedrijf heeft een speciale vergunning gekregen. BASF geeft de desinfectiemiddelen gratis aan ziekenhuizen in de regio Rhine-Neckar.

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het Petrochem platform, kijk dan op www.petrochem.nl of neem contact op met Janet Robben: janet@industrielinqs.nl - 020 312 2085

PET03 L Platform.indd 24

07-04-20 15:59

‘EXPERTQU TES’ Pijpleidingen zijn op ecologisch vlak een van de beste transportkeuzes: ze zorgen voor minder verkeer, minder uitstoot en veroorzaken geen visuele, geluids- of geurhinder. Ze zijn ook ontzettend belangrijk voor de internationale concurrentiepositie van de Antwerpse haven en de chemiesector in Vlaanderen. Door op korte termijn ruimte te reserveren voor extra pijpleidingen tussen Antwerpen en Geleen verankeren we de logistieke infrastructuur én de tewerkstelling in de chemie-industrie op lange termijn. Een wettelijk vastgelegde reservatiestrook zal de realisatie van nieuwe pijpleidingen ook aanzienlijk versnellen.’

Frank Beckx, Essenscia Vlaanderen, over een nieuw pijpleidingtraject dat de chemiebedrijven in Vlaanderen ondergronds verbindt met de chemie-industrie in Nederlands Limburg en Duitsland

De oplossing van de crisis is vergelijkbaar met de polybutadieenproductie: regelen tegen de grenzen van de maximale gezondheidscapaciteit, de druk, aan. Niet sneller, want dan wordt de druk te hoog en ontploft de zaak. Dan krijgen we onnodige sterfgevallen. Maar ook niet te langzaam, want dan duurt de crisis langer zonder dat er minder slachtoffers vallen, met meer economische schade dan nodig tot gevolg.

De regeltechniek heeft hiervoor een mooi stukje gereedschap: Model based Predictive Control. Daarvoor zijn modellen nodig en die zijn er gelukkig. Ook hebben we meer metingen nodig. Daar zorgt Feike Sijbesma voor. Nu alleen de regeltechnici nog nog toevoegen aan het multidisciplinaire bestrijdingsteam.’

Henk Leegwater in zijn column in deze editie.

HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN Johan Alebregtse Manufacturing & Technology Executive Consultancy

Michel Grijpink Hogeschool Utrecht, Learning & Development consultant

Enrico Lammers Pro6com en DWG Process & Safety managing director/ partner

Genserik Reniers TU Delft, professor Safety and Security Science Group

Wouter Stam Flowid, managing director

Frank Beckx Essencia Vlaanderen, gedelegeerd bestuurder

Ronald Hoenen DSM, global SHEQ director

Henk Leegwater Lexxin, consultant

Elsbeth Roelofs MVO Nederland, sectormanager Chemie, Inter­ nationaal MVO programma

Niek Stokman Bilfinger Tebodin West Nederland, sales manager oil & gas

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Joris Hurenkamp Havenbedrijf Rotterdam, senior business manager

Bart Leenders Neste, vice president production

Egbert Schellenberg FNV, vakbondsbestuurder procesindustrie

Gabriel Tschin Plant One Rotterdam, managing director

Sandra de Bont VOTOB, directeur

Emre Kaya Organik Kimya, global supply chain director

Frank de Leng Van Happen Containers, operationeel directeur

Dik Schipper voormalig production leader Dow Benelux

Henk Veldink Hexion, senior director European manufacturing

Plant Manager of the Year 2015

Plant Manager of the Year 2017

PET03 L Platform.indd 25

Jeroen van Woerden Jitink, managing director Plant Manager of the Year 2016

Jan Bout Bout&Co, partner

Hans Kerkhoven voormalig topman Shell Global Solutions

Michel Leyseele Nationale Maatschappij der Pijpleidingen, managing director

John Schonewille Stratt+ Industrial Management, directeur

René Venendaal BTG Biomass Technology Group, algemeen directeur

Frans Brüning Iv-Industrie, business development manager

Cor Kloet voormalig algemeen directeur SPIE Nederland

Marit van Lieshout Kenniscentrum Duurzame Havenstad, Iector Procesoptimalisatie en -intensificatie

Gerald Schotman Shell, presidentdirecteur

Roelf Venhuizen voormalig voorzitter Profion en directeur NAM

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Tijs Koerts EPSC, operations director

Cor van de Linde iTanks, managing director

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Roelof van Wijk Teijin Aramid, plantmanager

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Cas König Groningen Seaports, directeur

Michel Meertens DSM, vice president premix operations

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Maaike de Wit Straatman Koster advocaten, advocaat

Cor Zijderveld voormalig voorzitter SBE

07-04-20 15:59

INNOVATIE

FOTO: CHEMIEPARK DELFZIJL

iTANKS-LEDEN Petrochem Platform

PRIMEUR VOOR CHLOORFABRIEK NOURYON In de chloorfabriek van Nouryon in Delfzijl wordt een nieuw type membranen voor het eerst op grootschalige industriële schaal getest. De uitstraling van deze proef is groots, omdat deze innovatieve technologie voor alle chloorfabrieken van Nouryon van belang kan zijn.

Leverancier Asahi Kasei heeft het nieuwe type membranen tot nu toe op kleine schaal getest in Japan. De membranen worden gebruikt om chloor, waterstof en natronloog (producten die ontstaan bij de productie van chloor) van elkaar te scheiden. In vergelijking met de huidige membranen leiden de nieuwe exemplaren tot een verbetering van de prestatie van de fabriek. Naast een hogere energie-efficiency verloopt het plaatsen ervan veel eenvoudiger en sneller.

DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

FOTO: PIXABAY

Data Under Insulation

ndustrie

MEER EFFICIENCY DOOR DIGITAAL HAVENMANAGEMENT Het verkrijgen van inzicht in port calls, nautische dienstverlening, lading en assets helpt havenautoriteiten hun operaties optimaal te managen en het maximale uit hun haven te halen. Digitale oplossingen en data-analyse spelen hierin een steeds belangrijkere rol. Met het modulaire managementsysteem Portmaster kunnen zowel kleine als grote havens een slimme basis leggen om hun doelstellingen scherp te stellen en te monitoren.

En verhogen ze stapsgewijs hun digitale ‘maturity-level’.

Portmaster is een van de digitale oplossingen die het Havenbedrijf Rotterdam de afgelopen jaren voor zichzelf heeft ontwikkeld. Deze toepassingen worden onder de naam PortForward ook als een service voor andere havenbedrijven in de markt gezet. Op die manier laat de Rotterdamse haven ook andere havens mee profiteren van de digitale kennis die in Rotterdam is opgebouwd. Met als doel een bijdrage te leveren aan het tot stand komen van een wereldwijd netwerk van ‘smart connected ports’.

PETROCHEM 3 - 2020 26

PET03 G Innovatie.indd 26

07-04-20 16:01

FOTO: PIXABAY

iTANKS-LEDEN Petrochem Platform

0/0/0/100 69/18/2/0

DESINFECTIEROBOT ONTWIKKELD IN STRIJD TEGEN CORONAVIRUS Siemens en Aucma hebben in één week een desinfectierobot ontwikkeld die ziekenhuizen kan helpen in de strijd tegen corona en andere virussen.

Zo hoeven mensen gebieden met een grote kans op besmetting niet in.

In de meeste desinfectierobots die nu verkrijgbaar zijn, moet benzine worden getankt. Dat is niet schoon en niet handig. Daarom hebben Siemens en Aucma besloten om puur elektrische desinfectierobots te ontwikkelen.

De ontwikkeling was extra ingewikkeld, omdat de teamleden vanuit huis werkten en alleen contact hadden via de telefoon. Maar het resulteerde toch snel in een robot die 20.000 tot 36.000 vierkante meter in één uur kan desinfecteren. Om ervoor te zorgen dat de robot gemakkelijk op verschillende oppervlakten kan werken, heeft hij rupsbanden in plaats van wielen.

0/0/0/4

FOTO: PIXABAY

VAN ISOLATIEDEKEN TOT MONDKAPJES IN EEN PAAR DAGEN Normaal gesproken ontwerpt, produceert en plaatst het Vlaamse Isoltechnics isolatie-oplossingen voor de bouw en industrie. Nu niet. Door het coronavirus zijn de reguliere werkzaamheden niet uit te voeren. Het bedrijf maakt nu mondkapjes voor de zorg.

‘We maken al zo’n vier jaar isolatiedekens. Eerst werd dat uitbesteed maar door een tip van een medewerker kwamen we er al snel achter dat we dat ook goed zelf kunnen’, zegt Yves Desmet, CEO van Isoltechnics. ‘We hebben een paar industriële naaimachines staan waar we deze dekens op maat maken voor diverse toepassingen. Maar nu kwamen ze stil te staan.’

Via via kwam er een nieuwe toepassing voor de naaimachines: mondkapjes voor politie, ouderenzorg en ziekenhuizen.

Voor de productie gebruikt het bedrijf de modellen die onze overheid online heeft gezet. Voor de productie van de mondkapjes zijn katoenen lakens nodig die op negentig graden kunnen worden gewassen. Daarnaast is per mondkapje vijftig centimeter elastiek nodig. Desmet: ‘Via een van onze medewerkers hebben we bij een winkel in Molenbeek de hele voorraad gekregen. Belangeloos stelde deze man 2.500 meter elastiek ter beschikking. Het geeft een goed gevoel dat wij onze bijdrage kunnen leveren aan deze crisis en het is goed om te zien dat anderen daar ook graag belangeloos aan bijdragen.’

DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

PETROCHEM 3 - 2020 27

PET03 G Innovatie.indd 27

07-04-20 16:01

THEMA: VEILIGHEID

Veiliger werken dankzij digitalisering Digitalisering van de procesindustrie maakt veel mogelijk. In het onderhoud zien we dat bijvoorbeeld terug in voorspellend onderhoud. Bovendien maakt het veel werkprocessen eenvoudiger.

Maar digitalisering kan ook veel winst opleveren op het gebied van veiligheid.

Joost Boers

De voorzitter van Veiligheid Voorop, Jurgen Hoekstra, pleitte recentelijk in Petrochem voor eenvoud. ‘Veel handelingen kun je automatiseren, waaronder inspecties. Voor operators blijven dan veel minder zaken over om op te letten.

Dat maakt het werk overzichtelijker en veiliger.’ Hij wil tegelijkertijd de verbinding opzoeken en nadruk leggen op het delen van kennis. ‘We moeten een manier vinden om kennis en ervaringen goed onderling te verdelen in de industrie.’ Zo hebben medewerkers vaak goede suggesties uit de praktijk, die bijdragen aan de veiligheid.

Gemakkelijker en veiliger monitoren Ook Henk Akkermans, directeur World Class Maintenance en professor supply chain management aan de Universiteit Tilburg, onderscheidt veel kansen op het gebied van veiligheid en digitalisering.

‘Het grote voordeel van digitalisering is dat het voorkomt dat een mens in een potentieel gevaarlijke omgeving moet werken. Met een camera of sensor kun je machines of installaties in de gaten houden zonder dat iemand erheen hoeft.

Dat redde al veel levens.’

Daarnaast kunnen processen continu worden bewaakt en onveilige situaties sneller worden gesignaleerd. ‘Je hebt veranderingen niet altijd in de gaten. Denk daarbij aan corrosie, verschuivingen of zwabberende onderdelen. Dit gaat meer richting condition based monitoring of condition based asset health management.’ Bovendien kan de data van sensoren en camera’s dieper worden geanalyseerd om onveilige situaties te bestuderen. ‘Je ziet waar het fout gaat. Zwarte dozen in vliegtuigen zijn een voorbeeld.

Ook Semiotic Labs heeft door analyse veel aspecten in beeld. Je kunt ervan

leren om die situaties in de toekomst te voorkomen.’

Digitalisering is ook te gebruiken voor training. De luchtvaart en games maken veel gebruik van augmented reality.

Akkermans: ‘Ik was bij een cockpit-simulator en die zie je dan flink bewegen.

Sommige situaties oefen je liever niet in een real-life situatie.’

Afwijking of fout Maar er is natuurlijk ook een keerzijde.

Akkermans: ‘Data overload is een serieus probleem. Soms is minder data beter.

Denk aan alarminflatie: welk alarm is dan serieus? Je loopt het risico dat het systeem zelf het gevaar wordt. Je kunt met software iets doen wat niet met hardware kan, maar het kan altijd misgaan. In de luchtvaart zie je daarom dat piloten nog steeds worden getraind ook ‘mechanisch’ te kunnen vliegen. Je wilt voorkomen dat als de software uitvalt, je niet meer weet wat je moet doen. Vergelijk het met jongeren die zonder Google Maps niet meer weten hoe ze ergens kunnen komen. Het is belangrijk dat je de basis blijft kennen.’

Daarnaast kunnen mensen door de digitalisering vergeten hoe ze tot een conclusie zijn gekomen. ‘En je moet ervoor waken te veel vertrouwen te hebben in een systeem. Er kunnen in het systeem fouten of bugs zitten die je moet herkennen. Als er een afwijking is, moet duidelijk zijn of het een afwijking betreft, of een fout is in de software of het systeem.’

Eenvoudiger werken Kansen ziet Akkermans in de digitalisering van werkprocessen. ‘Je kunt daarmee herhaling voorkomen en het werk eenvoudiger maken. Sommige mensen zijn een groot deel van hun tijd niet productief omdat er geen vergunning is, een

PETROCHEM 3 - 2020 28

PET03 X1 Veiligheid.indd 28

07-04-20 16:04

FOTO: EMERSON

Sensoren worden nu vooral ingezet voor de besturing van het productieproces, maar kunnen worden toegepast voor allerhande inspecties.

medewerker het terrein niet op mag, een handtekening ontbreekt. In dat opzicht is het schandalig hoe sommige bedrijven achterlopen door op papier te blijven werken. Een cv-monteur doet al veel met een app of papierloos.’ Hij vindt dat onderhoud meer condition-based zou moeten plaatsvinden. ‘Nu is dat rond de vijf procent maar het moet eigenlijk meer dan vijftig procent worden. Daarvoor is een investering nodig en een periode van drie tot vijf jaar om het effect van de business case goed te merken.’

Digital twin Veel van deze aspecten herkennen Marin van Wetering en Michiel Dondorp binnen Croonwolter&dros. Dondorp vindt vooral het minder betreden van een gevaarlijke omgeving belangrijk ‘Onze collega’s van de inspectieafdeling doen inspecties met drones. Daarmee kun je op gevaarlijke en moeilijk bereikbare plaatsen komen, bijvoorbeeld op grotere hoogte. Bovendien verstoor je dan minder het primaire proces. Door regelmatig hetzelfde vliegplan uit te voeren en de

Henk Akkermans (World Class Maintenance): ‘Je wilt voorkomen dat als de software uitvalt, je niet meer weet wat je moet doen.’

data in een 3D-model met een eerdere inspectie te vergelijken zijn afwijkingen beter op te sporen.’

Van Wetering voegt als extra punt early warnings toe. ‘Vroeger was er een alarm als grenswaarden in een proces werden overschreden, bijvoorbeeld met dampen en vloeistoffen. Nu is het gemakkelijker een trend te bewaken. Daarmee zijn afwijkingen sneller zichtbaar.’

Daarnaast is training een vooraanstaande toepassing. Bij werkzaamheden aan een put van een gemaal werd het onderhoud eerst geoefend met een digital twin en konden risico’s al van tevoren worden ontdekt. ‘Daardoor kon er tegelijkertijd veiliger en efficiënter worden gewerkt en was het mogelijk tijd te winnen. Een klant zou kunnen eisen dat contractors zich op deze manier voorbereiden op een

klus.’ Dat is volgens haar goed mogelijk bij een turnaround waar de winst op het gebied van veiligheid veel groter kan zijn als alle contractors goed zijn voorbereid.

Leiderschap Ook het melden van afwijkingen, wat van oudsher gebeurt in zakboekjes of met formulieren kan tegenwoordig via apps. Het voordeel is dat er een eenduidige, systematische rapportage plaatsvindt, met een foto en locatie-tag van de situatie. ‘Het is duidelijker, gemakkelijker en zeker veiliger omdat de communicatie beter is’, aldus Dondorp. Van Wetering voegt hieraan toe dat vooral in de food-productie nog veel apparatuur handmatig wordt bediend. ‘Digitaal heb je een beter overzicht, zeker als het gaat om meerdere installaties. Dat is veiliger.’

PETROCHEM 3 - 2020 29

PET03 X1 Veiligheid.indd 29

07-04-20 16:04

DELTAVISIE 2020

SCH

N RIJF

U IN

INNOVATIEKRACHT | SPIJKENISSE | 3 SEPTEMBER

OPEN DE POORT Industrie en samenleving worden vaak gezien als twee aparte werelden met daartussen een hek. Dat terwijl ze juist niet zonder elkaar kunnen om de grote uitdagingen op het gebied van klimaat, veiligheid en economische ontwikkeling aan te pakken. Zo heeft de industrie betrokken en goed opgeleide mensen nodig om te werken aan de energie- en grondstoffentransitie.

De industrie wil iedere dag samen met andere partners innovatieve oplossingen ontwikkelen, zoals nieuwe medicijnen, lichtere auto’s en betere isolatie.

Verkiezing Plant Manager of the Year 2020 De Plant Manager of the Year-verkiezing draagt bij aan een positief imago van de Nederlandse procesindustrie.

Dit doet zij door de inspanning en prestaties van plantmanagers te benoemen en te waarderen. De focus ligt hierbij op veiligheid, gezondheid, milieu, productiviteit, efficiëntie en duurzaamheid. Om dit voor het voetlicht te brengen, verschijnen er interviews en films van de genomineerden in het blad en op de website.

Daarom is het van groot belang om in contact met elkaar te blijven, met elkaar te discussiëren, elkaar te inspireren en ook samen nieuwe richtingen uit te zetten. Deltavisie 2020 zet daarom op 3 september de poort tussen samenleving en industrie wagenwijd open.

2020

Denk en debatteer je met ons mee?

Founding partners:

Partners:

www.deltavisie2020.nl PET03 Advertenties.indd 30

07-04-20 15:44

Onverwachte shutdowns Bij Emerson Automation Solutions gaan digitalisering en veiligheid hand in hand.

Een van de essenties op het vlak van veiligheid is het voorkomen van onverwachte shutdowns, zo is de ervaring.

‘Die zorgen namelijk voor vijftig procent meer veilgheidsincidenten’, stelt business development manager Plantweb, Steven Van Hoof. ‘In de procesindustrie kan er meer te zien zijn via een mobiele applicatie dan nu het geval is. Consumenten kunnen hun barbecue of centrale verwarming al in de gaten houden via een app op hun smartphone, maar de chemie moet op dat gebied nog stappen zetten.’

De jongere generatie biedt veelbelovende perspectieven voor een andere manier van werken. ‘Sensoren worden nu nog vooral ingezet voor de besturing van het productieproces. Maar deze kunnen ook veel meer worden toegepast voor allerhande inspecties. Die zijn nu overwegend handmatig, denk aan het aflezen van meterstanden. Eigenlijk zou je de plant niet in hoeven te gaan. Ook werkordernotificaties, controles en dergelijke kunnen automatisch worden gekoppeld en vastgelegd. Sensoren moeten daarvoor de data genereren. Belangrijk daarbij is om goed te begrijpen welke beslissingen men wil nemen en welke data daarvoor nodig is, en niet andersom.’

Van Hoof geeft een voorbeeld: ‘Corrosie wordt jaarlijks vaak via manuele inspecties vastgesteld, maar kan ook met een draadloze sensor worden gemeten. Met zo’n niet-intrusieve sensor kun je zelf de degradatie van je installatie opvolgen.

Je kunt wekelijks of maandelijks een rapportage opvragen zodat je tijdig kan ingrijpen alvorens lekken ontstaan.’

FOTO: JORRIT LOUSBERG

Veel bedrijven willen volgens Dondorp graag meer digitale technieken inzetten, maar de eerste stap zetten is lastig.

‘Het management moet het resultaat voor ogen zien. Maar ook operationeel moet het goed worden vertaald en daar zit vaak een gat. Leiderschap is dan erg belangrijk; de visie moet duidelijk zijn, maar de operationele implicaties ook.

Vergelijk het ermee dat je in de zomer een mooi lichaam wilt hebben. Dan moet je zeker al in het voorjaar naar de sportschool gaan. Als er een gat zit tussen het leiderschap en operatie, komen daar andere partijen of startups.’

Croonwolter&dros werkt met drones voor inspecties.

Michiel Dondorp (Croonwolter&dros): ‘Het management moet het resultaat voor ogen zien.

Maar ook operationeel moet het goed worden vertaald en daar zit vaak een gat.’

Sneller actie ondernemen Lekdetectie bij opslagtanks is een ander goed voorbeeld. Van Hoof: ‘Een lek van een opslagtank wil je snel kunnen detecteren omdat dit tot een calamiteit kan leiden. Valse meldingen van bestaande sensoren wil je vermijden. Zo kunnen bij een vals alarm een groot deel van de plant worden stilgelegd en de hulpdiensten preventief worden gealarmeerd.

Met thin-layer guided-wave radars kun je onder andere olielekken in de tankput detecteren en alarmen genereren. Deze draadloze sensoren zijn gemakkelijk op afgelegen en moeilijk bereikbare plaatsen te installeren. Dit leidt tot een aanzienlijke reductie in de bekabelings- en installatiekosten. En het is ook veiliger want je kunt de meetwaarden aflezen zonder zelf op locatie aanwezig te zijn.’

Als derde voorbeeld neemt Van Hoof een nooddouche. ‘Het probleem hierbij

is dat het douchewater soms te koud of te warm kan zijn (winter of zomer). Te koud water kan leiden tot onderkoeling en te warm water tot brandwonden. Verder moet je het risico van legionella in de wateropslagtank vermijden. Volgens de NEN-norm moet de watertemperatuur tussen de 15 en 37 graden zijn waarbij wordt geadviseerd om dit tussen de 20 en 25 graden te houden. Door een draadloze temperatuursensor toe te voegen, kun je dit snel en beter opvolgen.

Met een draadloze schakelsensor kan je direct detecteren wanneer de douche wordt gebruikt. En door hier een locatie aan te koppelen, kan worden gezien waar een douche wordt gebruikt. Zo kunnen de veiligheidsmedewerkers sneller actie ondernemen om de werknemer verder te helpen. Vaak is er meer aan de hand en kan er direct actie worden ondernomen om de situatie extra te inspecteren.’ ■ PETROCHEM 3 - 2020 31

PET03 X1 Veiligheid.indd 31

07-04-20 16:04

PROJECTEN CHEMIE Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2021

BASF breidt stapsgewijs de capaciteit van haar alkoxyleringseenheid in Antwerpen uit.

De eenheid is een downstream-activiteit van de ethyleenoxideproductie. In 2021 moet de productiecapaciteit met 25 procent zijn verhoogd.

Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: ruim 500 miljoen euro Afronding: 2022

BASF investeert meer dan vijfhonderd miljoen euro in de bouw van een tweede grote ethyleenoxide-fabriek en verschillende installaties voor ethyleenoxide-derivaten. De gefaseerde opstart van de nieuwe installaties begint in 2022.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: 1 miljard euro Afronding: medio 2022

Borealis gaat op haar productiesite in Kallo een fabriek bouwen voor propaandehydrogenering. Deze krijgt een capaciteit van 750.000 ton per jaar. In het eerste halfjaar van 2022 zou de fabriek moeten opstarten.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: onbekend Afronding: 2020

Borealis breidt de capaciteit van zijn polypropeenfabriek in Kallo uit met tachtig kiloton. De verwachting is dat de toegevoegde capaciteit in 2020 in gebruikt kan worden genomen. De capaciteitsverhoging is bedoeld om ten volle te profiteren van de nieuwe propaandehydrogeneringsfabriek in Kallo.

Opdrachtgever: Covestro Waar: Antwerpen Investering: 300 miljoen euro Afronding: 2022

Covestro wil driehonderd miljoen euro investeren in de bouw van een nieuwe productieeenheid voor aniline in Antwerpen. De opstart van de nieuwe eenheid wordt verwacht in 2022. Aniline is een grondstof voor MDI, dat vervolgens een voorproduct is van polyurethaan hardschuim.

Opdrachtgever: Dow Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Dow breidt de MDI-capaciteit in Delfzijl uit en maakt deze flexibeler om meer soorten MDI te kunnen produceren. Voor de opslag van ruwe grondstoffen wordt een derde, nieuwe opslagtank gebouwd. Verder worden er diverse verbeteringen doorgevoerd in het productieproces, het koelwatersysteem en de automatisering.

Opdrachtgever: Ineos Waar: Lillo (Antwerpen) Investering: 3 miljard euro Afronding: 2024

Ineos investeert drie miljard euro in een nieuwe ethaankraker en een propaandehydrogeneringsfabriek in Lillo (Antwerpen). De propaanhydrogeneringsfabriek krijgt een capaciteit van 750.000 ton propeen per jaar en de ethaankraker krijgt een capaciteit van 1.250.000 ton etheen per jaar.

Opdrachtgever: Kronos Waar: Gent Investering: 36 miljoen Afronding: 2022

Kronos, producent van titaandioxide, investeert 26 miljoen euro in een uitbreiding van productiecapaciteit. Er komt een grotere pigmentfilter en mogelijk een vierde stoommaler en nieuwe verpakkingslijn. Hierdoor kan de productiecapaciteit worden verhoogd naar 120.000 ton per jaar. Daarnaast investeert het bedrijf 10 miljoen euro in energierecuperatie.

Opdrachtgever: Mitsui Chemicals Waar: Geleen Investering: 18,4 miljoen euro Afronding: medio 2020

Mitsui Chemicals investeert 18,4 miljoen euro in een fabriek voor het compounderen van polypropeen. De fabriek wordt in Geleen gebouwd en krijgt een productiecapaciteit van 30.000 ton per jaar. Volgens de planning gaat de productie medio 2020 van start.

Opdrachtgever: Morssinkhof Rymoplast Waar: Heerenveen Investering: 20 miljoen Afronding: 2020

Morssinkhof Rymoplast gaat een fabriek voor kunststofrecycling bouwen in Heerenveen. De fabriek wordt gebouwd naast de kunststofsorteerinstallatie van Omrin, HVC en Midwaste. De hypermoderne fabriek gaat PP en HDPE uit consumentenafval verwerken tot nieuwe grondstoffen voor hoogwaardige toepassingen.

PETROCHEM 3 - 2020Â Â 32

PET03 K Projecten.indd 32

07-04-20 16:06

PROJECTEN Opdrachtgever: Nouryon Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2021

Om ook tijdens periodiek onderhoud aan de vraag naar chloor te kunnen voldoen, bereidt Nouryon een investering voor in twee parallelle productielijnen die los van elkaar kunnen functioneren. Dankzij het splitsen van de Rotterdamse fabriek kan het bedrijf straks continu via pijpleidingen chloor aan klanten leveren.

Opdrachtgever: Sabic Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Afronding: 2020

Sabic gaat de productie van polyfenyleenether (PPE) in Bergen op Zoom hervatten. Het bedrijf sloot de PPE-fabriek in 2014, maar wil deze volgend jaar opnieuw in productie nemen. PPE is de basis voor Noryl en de capaciteitsuitbreiding is dan ook bedoeld om aan de toenemende vraag naar Noryl kunststoffen te voldoen.

Opdrachtgever: Sekisui Waar: Geleen en Roermond Investering: 155 miljoen Afronding: 2020

Sekisui Chemical investeert 155 miljoen euro in een uitbreiding van de productie in Geleen en Roermond. Beide fabrieken krijgen er tot 2020 een derde productielijn bij voor folies in gelamineerd glas voor autoruiten.

Opdrachtgever: Sekisui Polymatech Waar: Roermond Investering: 12,3 miljoen euro Afronding: voorjaar 2020

Sekisui investeert 12,3 miljoen euro in een nieuw bedrijf, Sekisui Polymatech, en een fabriek in Roermond waar thermische interfacematerialen zullen worden geproduceerd.

Deze worden gebruikt in elektrische en plug-in hybride voertuigen tegen de warmte van de lithium-ionbatterijen. Volgens planning is de fabriek begin 2020 operationeel.

Opdrachtgever: Teijin Aramid Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Teijin Aramid breidt haar productiecapaciteit voor Twaron supervezels met meer dan 25 procent uit. De totale extra capaciteit zal volledig beschikbaar zijn in 2022. Diverse grote investeringen verhogen de productiecapaciteit, inclusief implementatie van de nieuwste technologie.

GROEN EN BIO Opdrachtgever: ArcelorMittal Waar: Gent Investering: 120 miljoen euro Afronding: medio 2020

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bioethanol. C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

Opdrachtgever: IGE Solutions Waar: Amsterdam Investering: 28 miljoen euro Afronding: 2020

Een nieuwe fabriek in Amsterdam gaat per jaar ruim 30 miljoen liter brandstof voor de scheepvaart produceren uit 35.000 ton niet-recyclebaar plastic. IGE Solutions gebruikt daarvoor een bewezen technologie, die mede dankzij overheidssubsidie voor energieinnovatie voor het eerst commercieel wordt ingezet.

Opdrachtgever: PMC Waar: mogelijk Delfzijl Investering: onbekend Afronding: medio 2020

Purified Metal Company laat in Delfzijl een fabriek bouwen die vervuild staalschroot recyclet tot een hoogwaardige grondstof voor de staalindustrie. Het Duitse ingenieursbureau Küttner en Visser & Smit Bouw gaan de fabriek turnkey bouwen en leveren die in juli 2020 op.

Opdrachtgever: Mourik, Petrogas, Den Hartog en RenaSci Waar: Oostende Investering: onbekend Afronding: 2020

Een consortium van Mourik, Petrogas, Den Hartog en RenaSci bouwt in Oostende (België) een fabriek die moeilijk te recyclen plastics gaat verwerken tot olie. De technologie komt van het Eindhovense bedrijf BlueAlp. De olie-uit-plastic-fabriek verwerkt op jaarbasis 21.000 ton afvalplastic (landbouwplastics enplastic folies die worden gebruikt om etenswaren vers te houden). De CO2 die vrijkomt wordt hergebruikt als grondstof voor de fabriek.

Opdrachtgever: Sabic en Plastic Energy Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: 2021

Sabic investeert in een project voor de chemische recycling van moeilijk verwerkbaar plastic afval in een grondstof voor stoomkrakers. Het bedrijf werkt hierbij samen met Plastic Energy. Voor de productie van Tacoil, een gepatenteerd product van Plastic Energy, bouwen ze op Chemelot een fabriek die naar verwachting in 2021 in bedrijf zal gaan.

PETROCHEM 3 - 2020 33

PET03 K Projecten.indd 33

07-04-20 16:06

PROJECTEN Opdrachtgever: SCW Systems/Gasunie Waar: Delfzijl Investering: 200 miljoen euro Afronding: 2023

SCW Systems gaat samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl bouwen die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

Opdrachtgever: SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol willen Europa’s eerste productiefaciliteit voor duurzame vliegtuigbrandstof bouwen in Delfzijl. Om aan voldoende waterstof te komen, bestuderen Nouryon en Gasunie een uitbreiding van een geplande groene waterstofeenheid ter plaatse. Groene waterstof zou worden gecombineerd met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

OLIE, GAS EN OFFSHORE Opdrachtgever: ONE-Dyas Waar: Noordzee Investering: onbekend Afronding: onbekend

ONE-Dyas wil gas winnen in veld N05-A in de Noordzee. Boven het veld komt een gaswinningsplatform in zee, ongeveer twintig kilometer uit de kust van Schiermonnikoog.

Vanaf deze locatie worden maximaal twaalf putten geboord, waarvan een deel naar veld N05-A en een deel naar een aantal naastgelegen velden die mogelijk gas bevatten.

Opdrachtgever: Petrogas E&P Waar: blokken A en B (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Petrogas E&P Netherlands wil in de komende tien jaar circa vijf gasvelden in de blokken A en B van de Noordzee uitrusten met een gasproductieplatform. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd naar het platform A12. Daar wordt het verzameld, behandeld en gecomprimeerd voor transport via NOGAT-pijpleiding, die in Den Helder aan land komt.

Opdrachtgever: Vermilion Energy Waar: Heerenveen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Vermilion Energy Netherlands wil vanuit de bestaande mijnbouwlocatie Nieuwehorne aardgas winnen uit twee gasvoorkomens. De verwachte productiecapaciteit is maximaal 470.000 kubieke meter aardgas per dag. Vermilion verwacht er aardgas te kunnen winnen tot 2029. Voor het transport van het gewonnen aardgas moet een transportleiding worden aangelegd naar de bestaande gasleiding in Mildan.

Opdrachtgever: Wintershall Noordzee Waar: blok D12 (Noordzee) Investering: onbekend Afronding: onbekend

Wintershall Noordzee wil in blok D12 van de Noordzee aardgas winnen. Een nieuw, onbemand productieplatform produceert gedurende 20-25 jaar naar verwachting drie miljoen kubieke meter aardgas per dag. Het gas wordt met een nieuwe pijpleiding van ongeveer twaalf kilometer getransporteerd naar het productieplatform D15-A van operator Neptune Energy, om verder te worden verwerkt.

RAFFINAGE Opdrachtgever: Zeeland Refinery Waar: Vlissingen-Oost Investering: 40 miljoen euro Afronding: 2020

Zeeland Refinery investeert 40 miljoen euro in haar hydrocracker. Het bedrijf zet in op een extra reactor van dertig meter hoog, die naast de twee bestaande reactoren wordt gebouwd. Tijdens de grote onderhoudsstop van de raffinaderij in 2020 wordt de nieuwe reactor verbonden met de bestaande installatie.

TANKOPSLAG Opdrachtgever: Alpha Terminals Waar: Vlissingen Investering: 450 miljoen Afronding: 2022

Alpha Terminals investeert 450 miljoen euro in een nieuwe terminal voor vloeibare bulk in het havengebied van Vlissingen. De tankterminal krijgt 59 tanks met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 720.000 kubieke meter. Daarnaast komt er een steiger voor het lossen en laden van zee- en binnenvaartschepen.

Opdrachtgever: HES International Waar: Maasvlakte 1 Investering: enkele honderden miljoenen euro’s Afronding: derde kwartaal 2021

HES International ontwikkelt op Maasvlakte 1 een tankterminal van 52 tanks met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen kubieke meter voor de op- en overslag van olieproducten en biobrandstoffen. De HES Hartel Tank Terminal wordt een onafhankelijke opslagterminal, maar BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen tussen hun raffinaderij en de terminal, die eind 2019 gereed is.

PETROCHEM 3 - 2020 34

PET03 K Projecten.indd 34

07-04-20 16:06

PROJECTEN Opdrachtgever: JPB Logistics Waar: Delfzijl Investering: ruim 10 miljoen euro Afronding: 2020

JPB Logistics bouwt op Chemiepark Delfzijl gefaseerd in totaal 36.000 kubieke meter aan opslagcapaciteit bij. In de eerste fase zijn al vijf RVS duplex tanks gebouwd, met een totale opslagcapaciteit van 21.200 kubieke meter. Daarna volgen vier stalen tanks van 1.100 kubieke meter per stuk in de bestaande tankpit voor licht ontvlambare producten. Tijdens de laatste fase worden nog eens drie RVS duplex tanks van 3.500 kubieke meter per stuk gebouwd. Ook worden de diepzeesteiger uitgebreid en vier nieuwe laadarmen geplaatst.

Opdrachtgever: Katoen Natie Waar: Limburg Investering: 80 miljoen euro Afronding: medio 2020

Katoen Natie investeert 80 miljoen euro op diverse plaatsen in Limburg. Zo wordt er een nieuwe opslagterminal op Chemelot gebouwd, met 54.500 vierkante meter magazijnruimte en 207 silo’s. Deze moet in het tweede kwartaal van 2020 operationeel zijn.

Daarnaast krijgt de bestaande logistieke terminal in Nuth er 10.000 vierkante meter magazijnruimte en zestig silo’s bij. Dit project wordt naar verwachting eind 2019 opgeleverd.

Opdrachtgever: Oiltanking Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: eind 2021

Oiltanking Antwerp Gas Terminal wordt de logistieke partner van Borealis voor de handling van propeen en propaan. Daarom bouwt het bedrijf een nieuwe opslagtank met een capaciteit van 135.000 kubieke meter propaan.

Opdrachtgever: Rubis Terminal Waar: Rotterdam Investering: 120 miljoen euro Afronding: tweede kwartaal 2020

Rubis Terminal breidt haar terminal in Rotterdam in vijf fases uit. In totaal bestaat de uitbreiding uit 45 tanks met een totale capaciteit van bijna 150.000 kubieke meter, waarmee een totale investering van 120 miljoen euro is gemoeid. Fase 2 van de uitbreiding wordt in het tweede kwartaal van 2020 afgerond.

Opdrachtgever: Sea-Mol Waar: Antwerpen Investering: 300 à 400 miljoen euro Afronding: medio 2021

De Japanse groep MOL Chemical Tankers investeert samen met havengroep SEAInvest 300 à 400 miljoen euro in de bouw van een tankterminal voor vloeibare chemicaliën. Hiervoor wordt de joint venture Sea-Mol opgericht. De terminal wordt in fasen gebouwd en krijgt uiteindelijk een capaciteit van 500.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Sea-Tank Terminal Waar: Antwerpen Investering: 250 miljoen euro Afronding eerste fase: 2019

Sea-Tank Terminal bouwt in Antwerpen een dedicated tankterminal voor een wereldspeler uit de chemiesector. In eerste instantie krijgt de terminal een capaciteit van 750.000 kubieke meter. Naar verwachting duurt de bouw van de terminal twee jaar. De investering wordt geraamd op 250 miljoen euro.

Opdrachtgever: Standic Waar: Antwerpen Investering: 200 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Tankopslagbedrijf Standic, onderdeel van Hametha, realiseert in Antwerpen een nieuwe opslagterminal voor de distributie van chemieproducten en chemische nichemarkten.

De grootte van de tanks varieert van 500 tot 3.500 kubieke meter. In eerste instantie krijgt de terminal een opslagcapaciteit van ongeveer 95.000 kubieke meter. De oplevering is gepland begin 2021 en vergt een investering van zo’n 200 miljoen euro.

Opdrachtgever: Vesta Terminals Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2022

Vesta Terminals breidt zijn terminal in Antwerpen uit met 150.000 kubieke meter. De extra capaciteit is bestemd voor vliegtuigbrandstoffen, gasolie en diesel. Het gaat om vijf nieuwe tanks van elk 30.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: tweede kwartaal 2020

Vopak bouwt in Rotterdam vijftien nieuwe roestvrijstalen opslagtanks voor styreen en andere chemicaliën. Het gaat om 63.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit op de Botlek-terminal. De expansie moet in het tweede kwartaal van 2020 gereed zijn.

PETROCHEM 3 - 2020 35

PET03 K Projecten.indd 35

07-04-20 16:06

PROJECTEN Opdrachtgever: Vopak Waar: Vlissingen Investering: onbekend Afronding: 2020

Vopak investeert in twee nieuwe gasbullets bij haar gasopslag in Vlissingen. In totaal wordt er 9.200 kubieke meter opslagcapaciteit bijgebouwd. De verwachting is dat deze uitbreiding in het tweede kwartaal van 2020 in gebruik kan worden genomen.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: derde kwartaal 2021

Vopak breidt zijn terminal op de Linkeroever in Antwerpen uit met vijftigduizend kubieke meter. De extra capaciteit is volledig bestemd voor de opslag van chemicaliën. Het concern wil de nieuwe tanks in het derde kwartaal van 2021 in gebruik nemen.

UTILITIES Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Antwerpen Investering: 80 miljoen euro Afronding: 2020

Air Liquide investeert tachtig miljoen euro in de bouw van een waterstoffabriek op de site van Covestro in Antwerpen. De eenheid gaat dankzij een nieuwe technologie energie-efficiënter waterstof produceren, zonder overtollige stoomproductie. Bijzonder is dat Covestro een deel van de CO2 die bij de productie vrijkomt, afvangt en gebruikt als grondstof in haar productieproces. De productie-unit wordt in 2020 in gebruik genomen.

Opdrachtgever: Air Products Waar: Zuidbroek Investering: onbekend Afronding: oktober 2021

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof maakt geïmporteerd aardgas geschikt voor gebruik in Nederland. Naar verwachting begint Air Products in het najaar van 2019 met de bouw. De fabrieken produceren 180.000 kubieke meter stikstof per uur zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.

Opdrachtgever: BP Geel Waar: Geel Investering: onbekend Afronding: 2021

BP Geel gaat een nieuwe stoomketel bouwen die ervoor zorgt dat de site ook betrouwbaar van stoom wordt voorzien als een van de twee bestaande ketels in onderhoud is. De komende jaren worden de drie ketels op elkaar afgestemd om een optimale combinatie te maken. Zo zal een van de bestaande ketels op termijn een standby-ketel worden. Tegen 2021 moet dat proces rond zijn.

Opdrachtgever: Gasunie Transport Services Waar: Zuidbroek Investering: 500 miljoen Afronding: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

Opdrachtgever: LyondellBasell en Covestro Waar: Maasvlakte Rotterdam Investering: 150 miljoen euro Afronding: 2020

LyondellBasell en Covestro investeren 150 miljoen euro in een ‘bioplant’ en verbrandingsinstallatie op de Maasvlakte. Daarin wordt het afvalwater van de productie van propyleenoxide en styreenmonomeer behandeld en omgezet in stoom. De stoom wordt gebruikt als een energiebron in de bestaande productiefaciliteit op de locatie. Hierdoor ontstaat een circulair proces. Het project moet in 2020 klaar zijn.

Opdrachtgever: Nouryon Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: eind 2020

Nouryon neemt de warmtekracht-eenheid Delesto 2 weer in gebruik. De installatie op Chemiepark Delfzijl zal eind 2020 gaan fungeren als start-stopinstallatie voor de levering van elektriciteit aan het openbare net op piekmomenten. De eenheid werd in maart 2012 uit gebruik genomen.

Opdrachtgever: Stercore Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: 2022

Stercore heeft groen licht gekregen voor de bouw van een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

PETROCHEM 3 - 2020 36

PET03 K Projecten.indd 36

07-04-20 16:06

PROJECTEN PILOTS EN PLANNEN Opdrachtgever: AEB Waar: Amsterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

AEB Amsterdam onderzoekt de haalbaarheid van stoomlevering aan Argent Energy, dat de stoom wil gebruiken voor de productie van biobrandstof. AEB produceert al stoom voor stadswarmte en elektriciteit. Door een deel van de stoom af te vangen en direct te leveren aan externe gebruikers als buurman Argent Energy verhoogt AEB het rendement van de verbrandingsinstallatie.

Opdrachtgever: ArcelorMittal en Dow Waar: Gent Investering: 20 miljoen euro Afronding: 2022

Staalproducent ArcelorMittal in België wil CO uit zijn afvalgassen leveren aan Dow Benelux in Terneuzen. Dow kan de CO met eigen overtollig waterstof combineren tot syngas. Allereerst worden twee proeffabrieken gebouwd in Gent. In 2022 wordt op basis van de pilots besloten of het businessplan economisch levensvatbaar is.

Opdrachtgever: Asbeter Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2020

Asbeter kan met hun proces asbestplaten veilig, betaalbaar en circulair vernietigen met behulp van zure industriële reststromen. Het bedrijf heeft een pilotinstallatie in Rotterdam.

In het voorjaar van 2020 wil het een demoplant van 8.000 ton per jaar hebben. Volgens Asbeter is er in Nederland een businesscase voor twee fabrieken van 50.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: Avantium Waar: Delfzijl Investering: 150 miljoen euro Afronding: 2023

Avantium wil zijn eerste commerciële fabriek met een capaciteit van vijf kiloton in Delfzijl bouwen. De fabriek gaat industriële suikers omzetten in FDCA, een grondstof voor groene plastics. Een definitief investeringsbesluit volgt nog dit jaar, waarna de eerste productie in 2023 moet volgen. De bouw van de fabriek vergt een investering van 150 miljoen euro.

Opdrachtgever: o.a. Avantium Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: 100 miljoen euro Afronding: 2022

Avantium, Nouryon en RWE willen een bioraffinaderij bouwen op Chemie Park Delfzijl, waarin uit houtsnippers zuivere suikers worden gemaakt die kunnen dienen als grondstof voor verven en lakken. De fabriek krijgt een capaciteit van 130 kiloton houtsnippers per jaar, maar kan worden opgeschaald naar 350 kiloton. De fabriek is mogelijk in 2022 operationeel.

Opdrachtgever: bedrijven en overheden Zeeland en Vlaanderen Waar: Vlissingen-Oost Investering:100 miljoen euro Afronding: 2025

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 staan.

Opdrachtgever: BioBTX Waar: onbekend Investering: onbekend Afronding: 2023

BioBTX wil een fabriek bouwen die op grote schaal chemicaliën produceert uit reststromen zoals plastic afval. De fabriek moet in 2023 klaar zijn. Op dit moment werkt het bedrijf nog aan het optimaliseren van de processen, technieken en producten in de demofabriek op het Zernikepark in Groningen.

Opdrachtgever: Black Bear Carbon Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Black Bear Carbon wil in de haven van Rotterdam een fabriek bouwen die granulaat van oude banden omzet in carbon black, pyrolyse-olie en -gas. Het bedrijf werkt samen met Havenbedrijf Rotterdam de technische en financiële details uit en overlegt met regionale en nationale partners over de financieringsstructuur van de op te zetten onderneming.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Beringen Investering: onbekend Afronding: medio 2022

Borealis heeft de front end engineering and design fase voor de uitbreiding van zijn polypropeenfabriek in Beringen goedgekeurd en het EPC-contract toegekend aan Tecnimont. De definitieve investeringsbeslissing over deze uitbreiding van 250 tot 300 kiloton wordt eind 2019 genomen en de opstart wordt medio 2022 verwacht.

PETROCHEM 3 - 2020 37

PET03 K Projecten.indd 37

07-04-20 16:06

MAGAZINE

ONLINE NIEUWS

BEREIK NETWERK EVENEMENTEN KENNIS DELEN BRANDED CONTENT Nr. 5 - 2019

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,-

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta

‘Oliebedrijven hebben gebrek aan voorstellingsvermogen’ • Finalisten Plant Manager of the Year 2019 bekend • Thema: Engineering & Contracting

Het Petrochem platform is een zelfstandig en onafhankelijk kennisnetwerk, gericht op asset owners en toeleveranciers in de hele keten van olie-, gas- en chemische industrie Het Petrochem platform deelt binnen de industrie kennis via haar netwerk, magazines, websites, events en verkiezingen.

Het Petrochem platform versterkt uw netwerk.

Het Petrochem platform kent experts, leden en partners.

Meer weten: Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

Het Petrochem platform biedt partners en leden een optimale mix van zichtbaarheid, bereik, netwerk en kennis.

www.petrochem.nl petrochem platformadv nieuw-1.indd 1 PET03 Advertenties.indd 38

12-07-19 15:44 10:24 07-04-20

PROJECTEN Opdrachtgever: BP Waar: Rotterdam-Europoort Investering: 1 miljard euro Afronding: onbekend

BP overweegt zijn raffinaderij in Rotterdam uit te breiden met een hydrocracker om producten als laagzwavelige diesel en kerosine te produceren. Daarnaast kan BP met dit proces basisolie produceren voor de productie van smeermiddelen. Met de bestaande hoeveelheid grondstoffen kunnen straks meer hoogwaardige producten worden geproduceerd.

Opdrachtgever: BP, Nouryon, Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Beslissing: 2022

BP, Nouryon en Havenbedrijf Rotterdam onderzoeken samen de haalbaarheid van een waterelektrolyse-installatie van 250 megawatt. Daarmee zou maximaal 45.000 ton groene waterstof per jaar kunnen worden geproduceerd voor de raffinaderij van BP in Rotterdam.

De partners willen in 2022 een definitieve investeringsbeslissing over het project nemen.

Opdrachtgever: Chemours Waar: Dordrecht Investering: 75 miljoen euro Afronding: 2023

Chemours is van plan om 75 miljoen euro te investeren in de fabriek in Dordrecht om emissies te verlagen. Het gaat om een reductie met 99 procent van de totale GenX-emissies tegen het einde van 2020 ten opzichte van 2017. Daarnaast gaat het om een emissiereductie van alle organische en gefluorideerde stoffen met tachtig procent in 2023.

Opdrachtgever: Coolbrook Waar: Geleen Investering: 12 miljoen euro Afronding: mei 2020

Het Finse Coolbrook investeert twaalf miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor.

Dit isis een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet in mei met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

Opdrachtgever: Corbion Waar: onbekend Investering: onbekend Afronding: onbekend

Corbion heeft plannen voor de bouw van een nieuwe melkzuurfabriek. De kans is groot dat de fabriek in Europa komt en Nederland zou dan een goeie kanshebber zijn als locatie.

De fabriek krijgt een capaciteit van meer dan 100.000 ton per jaar.

Opdrachtgever: Dow Benelux Waar: Terneuzen Investering: paar honderd miljoen euro Afronding: onbekend

Dow Benelux in Terneuzen maakte kans op de bouw van een nieuwe plasticfabriek.

Het hoofdkantoor heeft de mogelijkheden overwogen en nu gekozen voor de bouw een fabriek de bouw aan de Golfkust in de Verenigde Staten. Een eventuele investering in Terneuzen is voorlopig ‘on hold’ gezet.

Opdrachtgever: Dow Benelux en Tata Steel Nederland Waar: IJmuiden Investering: 1 miljard euro Afronding: 2025-2027

Dow Benelux en Tata Steel Nederland overwegen in IJmuiden een fabriek te bouwen, die rookgassen van Tata’s hoogovens afvangt en het koolmonoxide omzet in synthetisch gas.

Dow kan daar in Terneuzen plastics van maken. De bouw hangt af van het succes van twee proefprojecten die eind 2018 en 2019 van start gaan. Twee testinstallaties bij ArcelorMittal in Gent worden daarvoor verplaatst naar IJmuiden, om bij Tata Steel het proces te testen.

Opdrachtgever: Fluxys/Parkwind/Eoly Waar: Zeebrugge Investering: 35 miljoen euro Afronding: 2023

Fluxys, Parkwind en Eoly willen een elektrolyser van 25 megawatt in Zeebrugge realiseren. De haalbaarheidsstudie voor het project – Hyoffwind genoemd – is positief uitgevallen. De partners nemen na de zomer een definitieve investeringsbeslissing. Als het project groen licht krijgt wil het consortium tegen midden 2021 beginnen met de bouw van de installatie. De eerste productie is gepland voor begin 2023.

Opdrachtgever: Groningen Seaports, Gasunie en Shell Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: 2040

Groningen Seaports, Gasunie en Shell slaan de handen ineen voor het ambitieuze project NortH2. Kern van het plan is de bouw van ’s werelds grootste windpark in de Noordzee met een vermogen van tien gigawatt. En de bouw van een waterstoffabriek in de Eemshaven, waar de windenergie wordt omgezet in groen waterstof. De partners verwachten zo’n 800.000 ton groen waterstof per jaar te kunnen produceren in 2040.

PETROCHEM 3 - 2020 39

PET03 K Projecten.indd 39

07-04-20 16:06

DACE Price Booklet 33ste editie

DACE Prijzenboekje met online richtprijzen voor industriële procesinstallaties Praktisch en onmisbaar bij • Raming van projecten • Kostenafweging van alternatieve uitvoeringen • Toetsing van offerteprijzen • Vergelijking eigen prijzen met marktprijzen U vindt in DACE Price Booklet in combinatie met de website www.dacepricebooklet.com richtprijzen van vrijwel elk onderdeel van industriële procesinstallaties.

Alle informatie in de nieuwe Engelstalige editie is volledig geactualiseerd. De online versie van DACE Price Booklet is toegankelijk via uw PC, tablet en smartphone.

Het DACE Prijzenboekje en website wordt verzorgd door leden van de DACE Special Interest Group Cost Engineering Process

Ga voor meer informatie of uw bestelling naar www.vakmedianetshop.nl/dace

PET03 Advertenties.indd 40

Industry, kostendeskundigen die actief betrokken zijn bij investeringsprojecten en midden in de praktijk staan.

07-04-20 15:45

PROJECTEN Opdrachtgever: Haven Oostende, DEME en PMV Waar: Oostende Investering: onbekend Afronding: 2025

Haven Oostende, baggerbedrijf DEME Concessions en investeringsmaatschappij PMV willen een fabriek bouwen die groene waterstof produceert. De fabriek gaat de pieken bij de productie van groene stroom afvangen en moet in 2025 klaar zijn. In een eerste fase wordt de haalbaarheid verder onderzocht waarna demonstratieprojecten volgen. De fabriek krijgt de naam Hyport en een productiecapaciteit van 50.000 ton waterstof per jaar.

Opdrachtgever: o.a. Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2020

Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en Energie Beheer Nederland hebben het CCS-project Porthos gelanceerd. Het gaat om een verzamelleiding door het havengebied in Rotterdam waaraan verschillende bedrijven door hen afgevangen CO2 kunnen leveren.

Jaarlijks moet na 2020 zo’n twee tot vijf miljoen ton CO2 worden opgeslagen, oplopend tot dertig miljoen ton in 2030. De partijen nemen in 2019 een investeringsbeslissing.

Opdrachtgever: Indaver Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2021

Afvalbeheerder Indaver bouwt een demo-installatie voor het recyclen van vijftienduizend ton end-of-life plastics per jaar. De installatie zet gemengde polyolefines om in basisproducten als nafta en wax. Polystyrenen worden afgebroken tot monomeren die opnieuw als grondstof zijn te gebruiken. De installatie krijgt een capaciteit van twee ton per uur.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: mogelijk Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2023

Ineos Oxide wil een nieuwe fabriek voor ethylideen norborneen (ENB) bouwen. Een beslissing over de locatie van de nieuwe fabriek is nog niet genomen. Een van de opties is om in Antwerpen een tweede productielijn te bouwen. Het concern heeft daar al een ENB-fabriek, waar momenteel via debottlenecking de capaciteit wordt vergroot.

Opdrachtgever: Lowlands Methanol Waar: Rotterdam Investering: 75 miljoen euro Afronding: begin 2020

Het bedrijf Lowlands Methanol is van plan een methanolfabriek te bouwen in de haven van Rotterdam. De afvalverwerkingsinstallatie moet per jaar 150.000 ton biomassa en afval gaan verwerken. In de fabriek worden hout en RDF (Refuse Derived Fuel) bewerkt en vergast.

Opdrachtgever: Lyondell Waar: Botlek Investering: onbekend Afronding: onbekend

Lyondell overweegt zijn SMPO-fabriek in de Botlek uit te breiden door een debottlenecking. De capaciteit zou kunnen worden verhoogd van 325 naar 375 kiloton propyleenoxide en van 725 naar 850 kiloton styreenmonomeer per jaar. Het project wordt nog onderzocht op financiële en technische haalbaarheid.

Opdrachtgever: Mitsubishi Gas Chemical Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Mitsubishi Gas Chemical is een MER-procedure gestart voor de bouw van een nieuwe fabriek op het Huntsman-terrein in de Rotterdamse haven. Het bedrijf wil er meta-xyleendiamine (MXDA) gaan produceren. MXDA wordt gebruikt als verharder en corrosieremmer in coatings.

Opdrachtgever: NAM Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Op de NAM-locatie van de voormalige gaszuiveringsinstallatie in Emmen komt mogelijk een groene waterstoffabriek. Eigenaar NAM gaat deze optie met verschillende partners nader onderzoeken. Groen waterstof kan de fabrieken op het Emmtec-terrein van onder andere DSM en Teijin Aramid onafhankelijk maken van het Groningengas.

Opdrachtgever: Neste Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: onbekend

Neste overweegt een fabriek voor duurzame kerosine op de Eerste Maasvlakte in Rotterdam te bouwen. Het bedrijf heeft daar al een raffinaderij voor duurzame diesel. De tweede fabriek zou een investering van ruim honderd miljoen euro vergen. De fabriek kan echter ook worden gebouwd in Finland, waar het bedrijf eveneens een raffinaderij heeft.

Opdrachtgever: North Sea Port Waar: Zeeland Investering: onbekend Afronding: onbekend

Het havengebied van North Sea Port onderzoekt de haalbaarheid, vormgeving en uitrol van een grootschalige buisleidinginfrastructuur voor transport van CO2, waterstof of restgassen. Het onderzoek loopt tot 30 juni 2019.

PETROCHEM 3 - 2020 41

PET03 K Projecten.indd 41

07-04-20 16:07

iMaintain 2020 SC

HR

IJF

NU

IN

DUDOK HUIS - TATA STEEL | VELSEN-NOORD | 18 SEPTEMBER

HET SCHADUWPARLEMENT VAN ONDERHOUD Onderhoud is niet een woord dat vaak voorkomt in de troonrede of wordt uitgesproken tijdens de Algemene Beschouwingen. Daarom vindt het iMaintain platform het hoog tijd om een eigen Schaduwparlement van Onderhoud op te richten. Op de derde vrijdag van september dienen verschillende schaduwkamerleden moties, wetswijzigingen en begrotingsvoorstellen in die de staat van de Nederlandse assets moeten versterken. Zowel in de infrastructuur als in de industrie.

Debatteer en stem met ons mee op vrijdag 18 september bij Tata Steel in IJmuiden!

Verkiezing Techniekheld 2020 De uitdaging is duidelijk: industrie en infrastructuur hebben technici nodig om de boel draaiende te houden en de uitdagingen van de toekomst aan te gaan. Denk aan de energietransitie en het creĂŤren van economische stabiliteit. Dat kan alleen als de jongere generatie geĂŻnspireerd raakt om in de techniek te werken. Daarom zijn er voorbeelden nodig.

Techniekhelden dus. Heb jij een collega die verschil maakt en jongeren kan inspireren?

Meld hem of haar dan aan!

Initiatiefnemer:

Partners:

www.imaintain2020.nl PET03 Advertenties.indd 42

07-04-20 15:45

PROJECTEN Opdrachtgever: Nouryon en Gasunie Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Nouryon en Gasunie New Energy onderzoeken een grootschalige power-to-gas-installatie op het Chemie Park Delfzijl. De bedrijven willen met een twintig megawatt waterelektrolyse-unit elektriciteit omzetten in drie kiloton groene waterstof per jaar. BioMCN gaat de waterstof combineren met CO2 uit andere processen voor de productie van biomethanol, een grondstof voor biobrandstoffen en de chemische industrie. In verband met een geplande kerosinefabriek in Delfzijl onderzoeken de partijen een scale-up van twintig naar zestig megawatt.

Opdrachtgever: Nouryon Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2021

Nouryon wil de productie van hoogzuiver vacuümzout op haar locatie in Delfzijl uitbreiden. Het project verhoogt de productie van de fabriek met ongeveer 25 procent. Het chemiebedrijf studeert nog op de plannen. Bij groen licht moet het project vervolgens binnen drie jaar worden voltooid.

Opdrachtgever: o.a. Nouryon Waar: IJmuiden Investering: onbekend Afronding: 2023-2024

Nouryon, Tata Steel en Port of Amsterdam onderzoeken de haalbaarheid van een honderd megawatt waterelektrolysefabriek voor de productie van maximaal vijftienduizend ton waterstof per jaar, plus zuurstof, op het terrein van Tata Steel in IJmuiden. Een definitief besluit wordt verwacht in 2021. De bouw zou rond 2023-2024 klaar kunnen zijn.

Opdrachtgever: Photanol en Nouryon Waar: Delfzijl Investering: acht miljoen euro Afronding: 2020

Photanol bouwt met Nouryon een demonstratiefabriek in Delfzijl, waarin bacteriën CO2 omzetten in organische zuren, zo’n 10.000 tot 15.000 kilo, die worden gebruikt in de MCA-fabriek van Nouryon. Als een product van goede kwaliteit tegen een gunstige kostprijs kan worden geproduceerd, volgt een commerciële fabriek. Deze zou twintig tot dertig miljoen kilo produceren. De bouw daarvan staat alvast gepland voor 2023.

Opdrachtgever: PolyStyreneLoop Waar: Terneuzen Investering: 6,5 miljoen euro Afronding: onbekend

PolyStyreneLoop wil naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demofabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval gaat recyclen. De bouw start begin 2019. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. De demofabriek kan drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

Opdrachtgever: Port of Antwerp Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Port of Antwerp brengt verschillende spelers uit het havengebied samen voor de duurzame productie van methanol. Het plan is om CO2 af te vangen en met groene waterstof om te zetten in methanol. Het project mikt op vier- tot achtduizend ton methanol per jaar.

De partners zijn Indaver, Oiltanking, Engie, Helm-Proman en de Vlaamse Milieuholding.

Opdrachtgever: RWE en Innogy Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: onbekend

Energiebedrijven RWE en Innogy onderzoeken de haalbaarheid van een groene waterstoffabriek met een capaciteit tot 100 megawatt. De installatie is gepland op het terrein van de Eemshavencentrale van RWE. Het nabijgelegen windpark Westereems van Innogy levert de stroom voor de fabriek. De eerste bevindingen van het onderzoek komen begin 2020.

Opdrachtgever: Stora Enso Waar: Gent Investering: 9 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Stora Enso investeert negen miljoen euro in een proeffabriek in de haven van Gent. De proeffabriek gaat in eerste instantie industrieel beschikbare fructose gebruiken om hoogwaardige chemicaliën en materialen te produceren voor het testen van toepassingen.

In de toekomst moeten dat suikers uit hout en andere non-food biomassa worden. De fabriek is naar verwachting klaar in het eerste kwartaal van 2021.

Opdrachtgever: Teijin en BioBTX Waar: Emmen en Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Teijin en BioBTX hebben grote investeringsplannen om de Twaron-vezels van Teijin te verduurzamen. Teijin is al zo ver dat de engineering wordt voorbereid. BioBTX heeft nu een demofabriek in Groningen en denkt aan een fabriek – mogelijk in Delfzijl – van enige tientallen miljoenen euro’s. De investering van Teijin zou een veelvoud daarvan bedragen.

PETROCHEM 3 - 2020 43

PET03 K Projecten.indd 43

07-04-20 16:07

MARKET REVIEW DEMONTAGE

PIPE SUPPORTS

DDM Demontage B.V.

Industriële verhuizingen Demontage – Sloopwerken Transport – Asbestsanering Offshore Postbus 253 3454 ZM DE MEERN Tel: +31 (0)30- 666 97 80 Fax: +31 (0)30- 245 91 27 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

MANUFACTURING EXECUTION SYSTEMS (MES)

Dutramex B.V.

Energieweg 19 4143 HK LEERDAM Tel: +31(0)345 - 61 40 11 E-mail: sales@dutramex.com Website: www.dutramex.com Veerhangers & -supports Hydraulische Schokdempers Trillingsdempers Bewegingsbegrenzers Pijpophangingen Pijpondersteuningen Klemsystemen Glijplaten Isolatiepakketten Counter Weight Systemen Staalconstructies

PROCESS CONTROL

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

STUDBOLTS

BC Basco MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN Tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 472 73 10 56 E-mail: sales@basco.be Website: www.bc-basco.com Contactpersoon : Toyah Timmermans

Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising, Arthur Middendorp, tel. 070 399 0000.

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

WARMTEBEHANDELING

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

SMIT Heat Treatment PO Box 117 5430 AC Cuijk

Locatie Rotterdam: Scheepsbouwweg 45, Rotterdam +31 78 699 96 90 rotterdam@smit-industrial.com Locatie Cuijk: Havenlaan 16, Katwijk NB cuijk@smit-industrial.com www.smit-industrial.com

Petrochem

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Wekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het Petrochem platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres Deltavisie. Meer weten? Kijk op www.petrochem.nl/bedrijfslidmaatschap PETROCHEM 3 - 2020 44

Ga direct naar petrochem.nl/abonneren en blijf iedereen voor

PET_half_liggend.indd 1

PET09_MartketReview-liggend2020.indd 50 PET03 Adv MarketReview.indd 44

13-12-17 12:46

26-02-20 16:08 08:42 07-04-20

PROJECTEN Opdrachtgever: TNO/Voltachem Waar: Delft Investering: onbekend Afronding: onbekend

Met methaanpyrolyse wordt waterstof uit aardgas gemaakt met koolstof – en niet CO2 – als waardevol bijproduct. Het is betaalbaarder, kost weinig energie en levert een waardevol product op. TNO/Voltachem verwacht dat deze technologie over enkele jaren marktrijp is.

Het ontwikkelt bovendien een methode om koolstof zuiver uit de reactor te scheppen.

Opdrachtgever: o.a. Twence Waar: Hengelo Investering: onbekend Afronding: 2020

Twence, Coval Energy, TNO en de TU Delft bouwen een pilot-installatie voor de productie van de mierenzuur. De installatie wordt in eerste instantie gevoed met CO2 uit de bestaande natriumbicarbonaatinstallatie. Coval Energy ontwikkelt technologie. Mierenzuur kan worden gebruikt voor het opwekken van elektriciteit in de brandstofcel van voertuigen en heeft de potentie om als groene grondstof fossiele grondstoffen te vervangen.

Opdrachtgever: Utility Support Group Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: begin 2019

Utility Support Group doet een haalbaarheidsonderzoek naar een demonstratie powerto-heat installatie. Het onderzoek richt zich specifiek op elektrische stoomketels en gloeispiralen en wordt naar verwachting begin 2019 afgerond. Bij een positieve uitkomst wordt een investeringsvoorstel uitgewerkt voor de realisatie van een demo P2H-installatie.

Opdrachtgever: o.a. Vattenfall Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: 2023

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

Opdrachtgever: Vertoro Waar: mogelijk Geleen Investering: onbekend Afronding: 2019-2022

Vertoro bouwt een proeffabriek op de Brightlands Chemelot Campus in Geleen waarin lignine wordt omgezet in een olie, die een basis kan zijn voor bijvoorbeeld harsen, chemicaliën en brandstoffen. Het is de bedoeling om in 2022 een volwaardige fabriek op Chemelot te realiseren met een capaciteit van tienduizend ton bio-olie per jaar.

Opdrachtgever: Vijf waterschappen, HVC en Paques Waar: Dordrecht Investering: onbekend Afronding: 2021

In het pilot-project PHARIO maakten bacteriën uit afvalwater het bioplastic PHA, een natuurlijk polyester van hoge kwaliteit. Een demo-installatie gaat nu voldoende materiaal voor de kunststofindustrie maken om de verwerking en de toepassing te testen. De demo-installatie wordt gebouwd bij de slibverbranding van HVC naast de rioolwaterzuivering Dordrecht

Opdrachtgever: VITO Waar: Antwerpen Investering: 4,3 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO bouwt met Jacobs Belgium en VMH een pilot-installatie voor de productie van bio-aromaten uit lignine/hout. De installatie krijgt een capaciteit van ongeveer tweehonderd kilo per dag. Het LignoValue Pilot project kost 4,3 miljoen euro en moet tegen het eerste kwartaal van 2021 resulteren in een werkende installatie.

Opdrachtgever: W2C Waar: Rotterdam Investering: 200 miljoen euro Afronding: 2021

Een samenwerkingsverband van Nouryon, Shell, Air Liquide, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam wil een waste-to-chemicals-fabriek in Rotterdam realiseren. De installatie gaat uit ongeveer 360.000 ton huishoudelijk en bedrijfsafval synthesegas en vervolgens zo’n 220.000 ton methanol produceren.

Opdrachtgever: Wintershall Waar: Blok F17 Investering: onbekend Afronding: onbekend

Wintershall wil ongeveer 120 kilometer ten noorden van Den Helder olie en gas winnen (blok F17). De verwachte productie zou maximaal 20.000 vaten olie en 500.000 kubieke meter gas per dag zijn. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd. De olie wordt in een onderwateropslagtank opgeslagen die wekelijks wordt geleegd.

Opdrachtgever: Zitta Biogas Chemelot Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Zitta Biogas Chemelot bouwt een grootschalige biogasinstallatie op Chemelot. De installatie verwerkt 700.000 ton mest tot 60 miljoen kubieke meter biogas, en verder nog gedroogde mestkorrels en zuiver water. Het biogas wordt ingezet ter vervanging van aardgas voor de kunstmestproductie op Chemelot.

PETROCHEM 3 - 2020 45

PET03 K Projecten.indd 45

07-04-20 16:07

COLUMN

‘De oplossing van de crisis is vergelijkbaar met de polybutadieenproductie: regelen tegen de grenzen van de maximale gezondheidscapaciteit, de druk, aan.’

Regeltechnici in multidisciplinair bestrijdingsteam Ik had besloten om het op deze plek niet over corona te hebben. Ook ik heb behoefte aan andere berichten. Maar ja, wat gebeurt er als je de opdracht krijgt: “Denk niet aan een roze olifant ”? Juist. Denkend aan die roze olifant dus, kwam ik op een opvallende gelijkenis: het verloop van de coronacrisis en de productie van polybutadieen. Hopelijk schrikt u niet van een heel klein beetje theorie. Loopt u even met mij mee? Het wordt niet moeilijk. En dan ziet u naast de gelijkenis ook mijn oplossing.

Zolang er geen geneesmiddel en ook geen vaccin voor corona beschikbaar is, is er volgens de deskundigen maar één oplossing om het virus te stoppen: de muur van immuniteit bestaande uit ongeveer zeventig procent van alle mensen die genezen zijn.

Dat betekent dus dat ook zeventig procent van de mensen ziek moet zijn geweest. Geen ontkomen aan. Cijfers die aangeven hoeveel mensen ziek zijn hoeven ons geen schrik aan te jagen, maar geven slechts aan in hoeverre de crisis al richting einde gaat.

Veiligheidsklep In een ABS-fabriek wordt polybutadieen geproduceerd, de B in ABS. Dit gebeurt in een batchproces. Polybutadieen werd de bottleneck om meer ABS te produceren, maar de productie kon worden vergroot door de batchtijd te verkorten. De reactiesnelheid die butadieen omzet naar polybutadieen moet dan omhoog en dat kan door de temperatuur in de reactor te verhogen. De moleculen gaan dan sneller bewegen, komen sneller in contact met elkaar en reageren dientegevolge ook sneller. U herinnert zich misschien de wet van Arrhenius nog?

Productchemici hadden intussen uitgevonden dat die hogere temperatuur geen invloed had op de producteigenschappen.

Dus die oplossing kon prima. Het gevolg van een hogere temperatuur is echter ook een hogere druk. Herinnert u zich de ideale gaswet nog? Nu heeft het reactorvat een maximale ontwerpdruk. Wordt die overschreden, dan gaat er een veiligheidsklep open om een ontploffing te voorkomen. Doel is dus om de reactiesnelheid door een hogere temperatuur juist zo hoog te maken dat de bijbehorende druk onder de ontwerpdruk blijft.

Zo wordt de maximale hoeveelheid polybutadieen per tijd

geproduceerd. Uiteraard hadden er ook extra reactoren kunnen worden bijgeplaatst, maar dat zou langer duren en was vooral veel duurder.

Beweeglijkheid van de mensen Ziet u de gelijkenis ook? De grondstof betreft nu de gezonde mensen en het eindproduct betreft de genezen mensen die tevens immuun zijn. Ook hier geldt: hoe meer interactie tussen de reagentia, de mensen dus, hoe sneller de crisis verloopt. Hoe sneller die reactie verloopt hoe hoger de druk op de gezondheidszorg. Ook die heeft een grens, waaronder de IC-capaciteit.

Om die snelheid te beperken moet de beweeglijkheid van de mensen omlaag: beperkende maatregelen. Dientegevolge gaat dan ook de druk op de gezondheidszorg omlaag. Gaat die echter te ver omlaag, dan duurt de crisis onnodig lang met in totaal nog steeds evenveel ex-zieken met helaas ook hetzelfde daarbij bijbehorende aantal sterfgevallen. Allemaal onafhankelijk van de duur van de crisis, mits de gezondheidszorg het aankan. Daar is geen ontkomen aan. Die capaciteit van de gezondheidszorg, die druk, moet niet overschreden worden.

Regeltechniek De oplossing van de crisis is dus vergelijkbaar met de polybutadieenproductie: regelen tegen de grenzen van de maximale gezondheidscapaciteit, de druk, aan. Niet sneller, want dan wordt de druk te hoog en ontploft de zaak. Dan krijgen we onnodige sterfgevallen. Maar ook niet te langzaam, want dan duurt de crisis langer zonder dat er minder slachtoffers vallen, met meer economische schade dan nodig tot gevolg.

De regeltechniek heeft hiervoor een mooi stukje gereedschap: Model based Predictive Control. Daarvoor zijn modellen nodig en die zijn er gelukkig. Ook hebben we meer metingen nodig.

Daar zorgt Feike Sijbesma voor. Nu alleen de regeltechnici nog nog toevoegen aan het multidisciplinaire bestrijdingsteam.

Henk Leegwater is onafhankelijk consultant.

Reacties welkom: henk.leegwater@lexxin.com

PETROCHEM 3 - 2020 46

PET03 I Column.indd 46

07-04-20 16:09

HALLO, HALLO,

WIJ WIJZIJN ZIJNUW UWPARTNER PARTNERININVEILIGHEID! VEILIGHEID!

Wij Wijontzorgen ontzorgenuw uwgehele gehele(brand)veiligheidsinzet! (brand)veiligheidsinzet!

Risk Risk Safety Safety levert levert gecertificeerde gecertificeerde en en gemotiveerde gemotiveerde brandwachten-mangatwachten. brandwachten-mangatwachten.

WijWij leveren leveren vanuit vanuit eigen eigen organisatie organisatie éénéén of tientallen of tientallen brandwachten. brandwachten.

Voor Voor spoedopdrachten, spoedopdrachten, doorlopende doorlopende projecten, projecten, onderhoud onderhoud en en turnaround. turnaround.

Onze Onze brandwachten brandwachten zijnzijn multifunctioneel multifunctioneel inzetbaar inzetbaar en en in het in het bezit bezit vanvan de de diploma’s: diploma’s: • VCA • VCA VOL VOL • Gasmeten • Gasmeten EX-OX-TOX EX-OX-TOX • Buitenwacht-mangatwacht • Buitenwacht-mangatwacht • Kleine • Kleine blusmiddelen blusmiddelen + water+ wateren schuimvoerende en schuimvoerende armaturen armaturen * * • Werken • Werken metmet onafhankelijke onafhankelijke adembescherming adembescherming * * * Of* Of Rijksdiploma Rijksdiploma brandwacht brandwacht of IFV of IFV diploma diploma manschap manschap

Voordelen Voordelen vanvan Risk Risk Safety: Safety: • Onze • Onze brandwachten brandwachten zijnzijn voorbereid voorbereid en goed en goed geïnstrueerd. geïnstrueerd.

• KVGM-managers • KVGM-managers (MVK) (MVK) beschikbaar beschikbaar voor voor coördinatie coördinatie brandwachteninzet. brandwachteninzet.

• Piketbrandwacht • Piketbrandwacht boven boven de sterkte de sterkte voor voor directe directe opvang opvang bij bij ongeplande ongeplande afwezigheid afwezigheid of ziekte; of ziekte; Geen Geen vertraging vertraging vanvan uw uw project! project!

• Wij • Wij ontzorgen ontzorgen u biju de bij brandwachtaanvragen de brandwachtaanvragen vanvan contractors, contractors, planning, planning, operationele operationele inzet, inzet, uitgifte uitgifte apparatuur, apparatuur, werkplekwerkplekinspecties inspecties en urenverantwoording. en urenverantwoording.

• Sluitende • Sluitende urenverantwoording urenverantwoording en facturatie. en facturatie.

Wat Wat kan kan Risk Risk Safety Safety nog nog meer meer voor voor u betekenen? u betekenen?

Lees Lees het het op:op: www.risksafety.nl/petrochemie www.risksafety.nl/petrochemie

Risk Risk Safety Safety Holland Holland - Petrochem-Adv-def.indd - Petrochem-Adv-def.indd 1 1 PET3 omslag los.indd 47

12-11-2019 07-04-20 12-11-2019 07-04-20 16:13 14:22 14:22 07-04-20 16:1616:13

Petrochem Nr. 3 - 2020

Bij OMV GAS gaan flexibiliteit en exceptionele service samen met de internationale kennis en financiĂŤle kracht van de OMV Group. Wij leveren aardgasoplossingen op maat aan grote Europese klanten en distributeurs. Onze flexibele prijs- en leveringsconcepten evenals gedetailleerde kennis van de markt zorgen ervoor dat onze producten perfect aansluiten op uw specifieke behoeften. Neem contact met ons op als u wilt weten hoe onze aardgasoplossingen uw bedrijf kunnen ondersteunen: www.omv-gas.nl

PET3 omslag los.indd 48 1 210x297_omv_gas_nl_0219_rz.indd 1 PET03 A Voorplaat.indd

07-04-20 27.02.19 16:16 13:11