COD 2021 V2

C 20 21

Center for Openness and Dialogue 01.01.- 31.12.2021

Ky katalog botohet për aktivitetet e Qendrës për Hapje dhe Dialog (COD) për periudhën janar - dhjetor 2021.

This catalog is published for the activities of Center for Openness and Dialogue (COD) for the period January - December 2021.

Drejtues i projektit / Project Leader Eridana Çano

Shtypur në Shqipëri më xxxx nga: Printed in Albania in xxxx by:

Koordinator / Coordinator Ena Bulku

Asnjë pjesë e kësaj broshure nuk mund të riprodhohet apo të përdoret në çdo lloj forme ose mjeti, elektronik ose mekanik, përfshirë fotokopjimin, regjistrimin, apo çdo lloj sistemi tjetër të ruajtjes dhe të përdorimit, pa lejen e Agjencisë për Dialog dhe Bashkëqeverisje (ADB), Tiranë.

Përkthimi / Translation Enrieta Hasanaj Dizajni i katalogut / Catalogue Design Indrit Xhafaj Fotografia / Photography Edvin Çelo / Arkivi i COD-it

Koordinimi i katalogut: Agjencia për Dialog dhe Bashkëqeverisje (ADB), Tiranë.

Coordination of the catalogue: Agency for Dialogue and Governance with the Citizens (ADGC), Tirana.

No part of this brochure may be reproduced or utilized in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording, or any information storage and retrieval system, without permission in writing from Agency for Dialogue and Co-Governance (ADGC), Tirana.

ISBN: Botimi dhe shpërndarja nga Agjencia për Dialog dhe Bashkëqeverisje (ADB) Bulevardi “Dëshmorët e Kombit“, nr. 1, Tiranë, 1001, Shqipëri.

Published and distributed by the Agency for Dialogue and Co-Governance (ADGC), Bulevardi “Dëshmorët e Kombit”, nr. 1, Tirana, 1001, Albania.

P ë r m b a j t j a / C o ntent EKSPOZITAT NË COD EXHIBITIONS IN COD

10-231

“88 dritëhije dhe ngjyra” nga Sali Shijaku “88 Lights, Shadows and Colours”

by Sali Shijaku

12-41

“E pashmangshme/ Inevitable” nga Robert Aliaj Dragot “Inevitable” by Robert Aliaj Dragot

42-61

“Gjenerata e re e dizajnit italian” “New Generation of Italian Design”

62-83

“Killing Time” nga Adrian Çene “Killing Time” by Adrian Çene

84-111

“Pandemic Storytelling/ Rrëfime pandemike” nga Ardian Xinxo “Pandemic Storytelling” by Ardian Xinxo

112-125

“Weaving the Future III” “Weaving the Future III”

126-145

“Parallel 42 - A Circle of Humanity” nga fondacioni “Imago Mundi” i koleksionistit Luciano Benetton “Parallel 42 - A Circle of Humanity” by the Imago Mundi Foundation of the art collector Luciano Benetton

210-231

RISITË RINORE NË COD YOUTH EVENTS AT COD

LIBRI NË COD COD BOOK Klubet e librit Book Clubs

170-173

Webinar-et “Gjuha shqipe në universitetet e botës” Webinars on the Albanian Language in the Universities around the World”

174-175

Konkursi “Albanian Storytelling” Albanian Storytelling Contest

176-177

Maratona e leximit të Dantes Dante Reading Marathon

178-179

Cikli i prezantimeve “Diplomacia dhe kultura” Diplomacy and Culture, a series of presentations

180-181

Promovime librash Book promotions

182-189

PERFORMANCA DHE KINEMATOGRAFIA NË COD COD FILM AND PERFORMANCE

146-167

168-189

190-209

Filmi “Up Close & Personal” Screening of the movie, “Up Close & Personal”

192-193

Festivali Europian i Filmit Arkeologjik në Shqipëri, edicioni I European Archaeological Film Festival, 1st edition

194-195

Festivali Ndërkombëtar “Vox Baroque Albania” The International Festival of Baroque Music, “Vox Baroque Albania”

196-197

Koncerti i muzikantit italian Luigi Attademo Musical event with the Italian musician, Luigi Attademo

198-199

Festivali Ndërkombëtar i Filmit për të Drejtat e Njeriut (IHRFFA) The International Human Rights Film Festival of Albania (IHRFFA)

200-201

Programi “Edukim arti” The Art Education Programme

148-151

Programi “Qendra dhe periferia” Centre and Periphery

152-153

Projekti “Bëhu modeli im” “Be My Role Model”

154-155

Aktiviteti “Ne komunikojmë në gjuhën e shenjave për të drejtat e njeriut” “We Communicate in Signs for Human Rights”

156-157

Projekti “Lexo përmes meje” The “Read Through Me” Project

158-161

Projekti “U-Report” U-Report Project

162-163

Aktiviteti “Askush të mos mbetet pas“ “Leave No One Behind“ – one-time event

164-165

Lexime të performuara Stage reading

202-207

Takimet “Të sigurt në internet” “Safer on the Internet” - series of meetings

166-167

Evenimenti “Red Lipstick” The “Red Lipstick” Event

208-209

This catalog is published for the activities of Center for Openness and Dialogue (COD) for the period January - December 2021.

4

Ky katalog botohet për aktivitetet e Qendrës për Hapje dhe Dialog (COD) për periudhën janar dhjetor 2021

5

Dy fjalë për CODin

Qendra për Hapje dhe Dialog (COD - Center for Openness and Dialogue) është një qendër unike kulturore, e cila u hap për herë të parë për publikun më 8 korrik 2015. Mjediset e saj janë pjesë e godinës së kryeministrisë, e transformuar fizikisht dhe konceptualisht si një hapësirë në shërbim të qytetarëve.

Kjo qendër është krijuar për të qenë në dispozicion të publikut, të njerëzve të artit, të kulturës, të shoqërisë civile, të politikës dhe e të rinjve, si një mundësi e shumëfishtë shprehjeje. Gjatë këtyre viteve, COD-i ka realizuar projekte për artin, debatin social dhe edukimin kulturor, si dhe ka vendosur standarde për cilësinë e organizimit të veprimtarive artistike e kulturore.

Në vitin e saj të shtatë, ajo është hapësira mirëpritëse për evenimente, ekspozita, promovime të ndryshme letrare e filmike, projekte sociale, programe edukuese dhe bashkëpunime me institucione brenda dhe jashtë vendit.

6

A few words about COD

The Centre for Openness and Dialogue, a unique cultural venue, first opened its doors to the public in July 8, 2015. Situated inside the Prime Minister’s Office, its premises have been physically and conceptually transformed into a citizen-centred area.

The centre has been designed to serve both the public at large and the people who in the arts, culture, civil society, politics and the youth, providing them multiple opportunities to express themselves.

Over the years, COD has carried out many projects focusing on the arts, the social debate and cultural education, becoming a standard setter in the organisation of art and cultural events.

In its seventh year, COD continues to be the hosting space for events, exhibitions, various book and film promotion activities, social projects, educational programmes and collaborations with national and international institutions.

7

8

COD-i në vitin 2021

COD-i nxitet dhe gjallon nga forca rinore dhe, si i tillë, dëshira për t’iu përgjigjur çdo nisme apo projekti që vjen në COD, është e dukshme nga numri i madh i aktiviteteve, më shumë se 40 të tilla, të zhvilluara gjatë këtij viti. Si një hapësirë pranuese dhe mbështetëse ndaj nismave të reja në vitin 2021, COD-i ka përcjellë shpresë dhe optimizëm, si një katapultë mbi gjendjen dhe situatën pandemike, duke u dhënë mundësinë qytetarëve t’i qasen artit dhe aktiviteteve pa kurrfarë barriere.

Arti në COD ka për qëllim të bashkojë dhe t’i sjellë kujtdo një realitet tjetër nga ai momental, të ngjallë shpresë, kureshtje e forcë, të frymëzojë në një kohë gri. Pandemia ka ndryshuar jetën tonë dhe COD-i këtë vit erdhi i përshtatur me realitetin e ri online, ashtu si dhe me aktivitetet e tij të shumta rinore.

Përgjatë vitit 2021, COD-i u vizitua nga më shumë se 7000 vizitorë, miq të vjetër e të rinj të qendrës tonë.

COD in 2021

Të gjitha aktivitetet janë publikuar në faqen zyrtare të COD-it www.cod.al si dhe në rrjetet e tij sociale Facebook, Instagram dhe Twitter.

COD thrives on young energy and its eagerness to respond to every incoming initiative or project, something that one clearly sees looking at the large number of hosted activities, with more than 40 over the year. A space that embraced and supported new initiatives in 2021, COD has spread hope and optimism, as a catapult over the state of pandemic, providing citizens with the opportunity to approach art and events with no barriers.

Art at COD seeks to bring people together and offer them a reality that is different from the one they live, in order to nurture hope, trigger curiosity, foster strength, and to inspire in gloomy times. The pandemic has upended our lives and this year COD reacted to adjust to the new online reality and hosted many youth events.

During 2021, COD counted more than 7000 visitors, old and new friends of our Centre.

All the events are accessible at COD’s official website, www.cod.al, and on its social accounts on Facebook, Instagram and Twitter.

9

“88 DRITËHIJE DHE NGJYRA” NGA SALI SHIJAKU (23

MARS

-

29

MAJ

2021)

“E PASHMANGSHME/ INEVITABLE” NGA ROBERT ALIAJ DRAGOT

COD-i në vitin 2021

(4

-

19

QERSHOR

2021)

“GJENERATA E RE E DIZAJNIT ITALIAN” (8

KORRIK

-

31

GUSHT

2021)

“KILLING TIME” NGA ADRIAN ÇENE (13

KORRIK

-

31

GUSHT

2021)

“PANDEMIC STORYTELLING/ RRËFIME PANDEMIKE” NGA ARDIAN XINXO (8

-30

SHTATOR

2021)

“WEAVING THE FUTURE III” (7-30

TETOR

2021)

“PARALLEL 42 - A CIRCLE OF HUMANITY” NGA FONDACIONI “IMAGO MUNDI” I KOLEKSIONISTIT LUCIANO BENETTON (12

NËNTOR

-

31

DHJETOR

10

2021)

“88 LIGHTS, SHADOWS AND COLOURS”

BY SALI SHIJAKU (23

MARCH

-

29

MAY

2021)

“INEVITABLE”

BY ROBERT ALIAJ DRAGOT (4

-

19

JUNE

2021)

“NEW GENERATION OF ITALIAN DESIGN” JULY

-

31

AUGUST

2021)

“KILLING TIME”

BY ADRIAN ÇENE (13

JULY

-

31

AUGUST

2021)

“PANDEMIC STORYTELLING” BY ARDIAN XINXO (8

-30

SEPTEMBER

2021)

“WEAVING THE FUTURE III” (7-30

OCTOBER

2021)

“PARALLEL 42 - A CIRCLE OF HUMANITY”

BY THE IMAGO MUNDI FOUNDATION OF THE ART COLLECTOR LUCIANO BENETTON (12

NOVEMBER

-

31

11

DECEMBER

2021)

COD in 2021

8

Drit‘hije dhe Ngjyra Artisti/ Artist:

Sali Shijaku Kurator/ Curator:

COD (Eridana Çano)

Ekspozita/ Exhibition:

“88 dritëhije dhe ngjyra”/ “88 Lights, Shadows and Colours”

Sali Shijaku solli për herë të parë në COD krijimtarinë e tij ciklike vizatimore të harkut kohor prej vitit 1980 deri në vitin 2009, si shprehje artistike e pasionit dhe e dëshirës së madhe për të mos humbur veten nën thundrën e diktaturës. Ekspozita “88 dritëhije dhe ngjyra” përkoi me 88 vitet e jetës së piktorit, sjellë në Qendrën për Hapje dhe Dialog si një urim i veçantë. Por veçantia e vërtetë e kësaj ekspozite qëndroi në faktin se solli për publikun artdashës vizatime e skica të mbledhura nga arkivi tejet i pasur i artistit, duke rrëfyer kështu fillesat e kryeveprave të njohura nga dora e tij.

Me vizatimet e tij Shijaku erdhi në COD me një motiv në kontraste të ndryshme, por edhe me një fenomen të sjellë me dritëhije.

Orët, zanat, trimat, figurat homerike ishin subjekte të përzgjedhura prej tij, të trajtuara me individualitet në varësi të figurës; linja plot finesë te figura femërore dhe brutalitet spatule te figurat mashkullore. Kjo ekspozitë e jashtëzakonshme solli për herë të parë në sytë e publikut disa cikle vizatimesh, siç ishin “Zanat”, të cilat zhvilloheshin në 7 vizatime dhe skica lineare që datonin në një periudhë të zgjeruar, prej vitit 1980 deri në vitin 2005, seria “Kreshnikët”, po ashtu dhe një hapësirë prej 10 vizatimesh e studimesh që zhvillonin e përmirësonin veten që prej vitit 1986 deri në mbyllje të mijëvjeçarit të dytë.

siç ishte dhe ripunimi i bocetit të statujës monumentale pak ditë para se të ekspozohej, pasi ishte dëmtuar nga tërmeti i 26 nëntorit 2019. Periudha e këtij cikli daton nga viti 1976 e deri në vitin 2021, pothuajse një gjysmë shekulli, duke e zhvlerësuar elementin kohë dhe duke e bërë veprën të pakohë, të pafund, pavarësisht finalizimit, duke i dhënë rëndësinë studimit të vazhdueshëm të veprës, zhvillimit në ditë a dekada.

Ishte një nder dhe privilegj të kishim në COD një piktor monumental e legjendar, i cili përfaqëson pikturën e shek. XX në Shqipëri, të madhin dhe të vetmin Sali Shijaku. Prej këtij artisti u ekspozuan në COD gjithsej 112 vepra në vizatim, pikturë dhe skulpturë.

Për shkak të kufizimeve të pandemisë, COD-i ishte i mbyllur për publikun e gjerë, por vizitat u bënë të organizuara nëpërmjet rezervimeve online në adresën zyrtare të COD-it.

Kjo ekspozitë qëndroi e hapur nga data 23 mars deri më 29 maj 2021.

Shijaku solli për herë të parë për sytë e publikut në COD edhe krijimtarinë e tij në skulpturë me monumentin e “Lirisë”, portretizimin e Shqipërisë. Liria, një vajzë 18-vjeçare, me shpatë në dorë hap shtegun e vet të historisë dhe shpall simbolin e mbrojtjes. Ky koncept përmban dy planimetri historike që u ekspozuan: bocetet dhe studimet e këtij monumenti e deri te projekti tredimensional i monumentit origjinal, si dëshmi të veçuara të profesorit Shijaku, i cili rrëfen edhe shndërrimet e brendshme të artistit, 14

Sali Shijaku brought for the first time in COD his cycle of drawings covering the years between 1980 and 2009, as an artistic expression of his passion and urge to keep from losing himself under the dictatorship. The exhibition “88 Lights, Shadows and Colours” coincided with the 88th anniversary of the painter and made for a special celebration at the Centre for Openness and Dialogue.

What made the exhibition truly special is that it presented art lovers with drawings and sketches collected from the artist’s exceptionally rich archive that are the origins of his well-known masterpieces.

Shijaku’s drawings exhibited one motif with various contrasts and patterns with lights and shades. The sylphs, fairies, heroes, Homeric characters were the subjects of his choice, each of whom was treated individually depending on their image, from the rather delicate female lines to the rough brushstrokes visible in the male images. The exceptional exhibition showcased for the first time several series of drawings, like “The Fairies”, developed in 7 drawings and linear sketches spanning an extended period, from 1980 to 2005, “The Heroes”, consisting of 10 drawings and studies that were constantly developing and improving from 1986 up to the close of the second millennium.

Shijaku also exhibited for the first time in public at COD his works of sculpture, including the monument of “Freedom”, as a portrayal of Albania. Freedom, an 18-yearold girl who blazes her own historical trail by the sword and depicts the symbol of protection. The concept included two historical components: the drafts and the studies of the monument, as well as the 3D design of the original monument, as single testimonies by master Shijaku that recount the artist’s inner transformations, just like the resketched draft of the monumental statue 15

only days before the exhibition, after being damaged by the earthquake of November 26, 2019. The series, spanning almost half a century, extends from 1976 to 2021. While time turns immaterial, the work becomes timeless, endless, regardless of its finalization, placing focus on the constant study of the work, its evolution in days or decades.

It was an honour and a privilege to have a monumental and legendary painter representing the 20th century painting in Albania exhibit at COD - the one and only Sali Shijaku - with a total of 112 exhibited works, including drawing, painting and sculpture.

Due to the pandemic restrictions, COD was closed for the public, organised visits took place through online reservations at COD official web address.

The exhibition ran from 23 March to 29 May 2021.

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

Sali Shijaku Sali Shijaku lindi më 12 mars 1933, në Tiranë, ku kreu edhe studimet në liceun artistik “Jordan Misja”. Në vitin 1961 përfundoi studimet në Institutin e Lartë të Arteve “Tlia Efimoviç Rjepin”, në Shën Petërburg, pas të cilit u kthye në atdhe, ku gjatë viteve ‘60 – ‘80 punoi si pedagog në Institutin e Lartë të Arteve, në Tiranë. Është autor i 1500 veprave të artit në gjini të ndryshme, në pikturë e vizatim, skulpturë e qeramikë. Ndër çmimet dhe vlerësimet që ka marrë gjatë jetës së tij artistike, Sali Shijaku mban titujt “Artist i merituar” dhe “Piktor i popullit”.

”Unë them se janë vënë vepra të mira dhe të dobishme, edhe pse të angazhuara, sepse një vepër kur angazhohet për dobinë e popullit për të cilin krijohet, ajo mbetet gjithmonë e dobishme.” (Sali Shijaku në fjalën e hapjes) “Një pikë referimi e padiskutueshme e arteve tona pamore, një figurë kyçe e historisë së pikturës sonë dhe patjetër një person me të cilin lidhet jeta artistike e shumë të tjerëve, qofshin kolegë, breza të tërë studentësh që u inspiruan dhe u motivuan nga Sali Shijaku.”

- Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama në fjalën e tij.

26

Sali Shijaku Sali Shijaku was born in Tirana on March 12, 1933. He studied at Jordan Misja Art school and in 1961 graduated from the Ylia Ephimovic Repin Institute of Arts in Saint Petersburg 1961. After coming back, between 1960 and 1980, he taught at the Higher Institute of Arts of Tirana. Shijaku is the author of 1 500 art works various genres, including painting, drawing, sculpture and ceramics. During his life he has been awarded numerous prizes and accolades, among which “Meritorious Artist” and “People’s Painter”.

27

“I would say that the exhibited works are good and useful, also because they are engaging. Whenever a work is engaging at the benefit of the people for whom it has been created, it remains forever useful.”

(Sali Shijaku, opening remarks) “An indisputable point of reference in our visual arts, a major personality of the Albanian painting history, a man whose existence encompasses the artistic lives of many others, like colleagues, generations of students who were inspired and motivated

by Sali Shijaku,” – said the Albanian Prime Minister Edi Rama in his remarks.

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

Artisti/ Artist:

Robert Aliaj Dragot Kurator/ Curator:

Klod Dedja

Ekspozita/ Exhibition:

“E pashmangshme”/ “Inevitable”

“Muri më mbron por njëkohësisht edhe më izolon. Duhet unë t’i jem mirënjohës apo duhet t’i trembem?” - R. A. Dragot COD-i solli një ekspozitë-performancë të interpretuar nga artisti R. A. Dragot, i cili përcolli mesazhin e tij për shoqërinë shqiptare nëpërmjet një muri, një fenomen dhe objekt që nuk ka ambiguitet në të gjitha simbolikat e tij.

“Simbologjia sociale vjen si formë etiketimi e përcaktuar brenda një strukture komplekse, të cilën ne e quajmë shoqëri. Si një bërthamë lëvizëse dhe kontradiktore, kjo formë është e përkthyer në mur real nga artisti, duke e përfshirë veten në simbol mbi simbol, si formë-antiformë dialoguese, e cila ridiskuton sensin e simbologjisë konceptuale.” (Kuratori Klod Dedja në tekstin kuratorial të ekspozitës)

Figurat simbologjike në ekspozitë shihen dhe në të tjera objekte të sjella për publikun shqiptar, si: pikturat, ipad-et e pikturuara në bojë vaji, performanca artistike e materializuar në një skulpturë bronzi, e cila vazhdon e puth murin deri në mbyllje të ekspozitës.

Në mbyllje të ekspozitës “Inevitable”, COD-i prezantoi dokumentarin artistik me të njëjtin titull, duke shfaqur prapaskenat e krijimit të veprës së artistit Robert Aliaj Dragot si një proces i vetë kësaj ekspozite shumëdimensionale dhe thellësisht bashkëkohore.

Kjo ekspozitë qëndroi e hapur në datat 4-19 qershor 2021.

“E pashmangshme” është akti i një përplasjeje si puthje. Kjo performancë e realizuar nga artisti, e ktheu figurën e tij në urë komunikimi ndërmjet reales dhe së padukshmes, ndërmjet demagogjisë dhe lirisë së mendimit, ndërmjet klasikes dhe formave surreale apo futuriste. Artisti ishte dhe do të mbetet e vetmja përplasje si domosdoshmëri për të rikthyer lirinë e komunikimit si akt suprem human.

Në këtë ekspozitë u paraqitën disa figura simbologjike të tilla si: muri dhe ajo çfarë përfaqëson, burokrati (një aktor i cili lëviz në sallë duke të vëzhguar) dhe teknologjia, e cila është një shqetësim në botën e artistit.

44

“The wall protects me, but also isolates me. Do I have to be grateful? Or do I have to be fearful?” - R. A. Dragot COD hosted a performance exhibition by the brought by the artist R. A. Dragot, who conveyed his message to the Albanian society by means of a wall, both a phenomenon and object that for all its symbolism is free of ambiguity.

Symbolism is ubiquitous in this exhibition in many other items displayed for the Albanian public, like paintings, oil-painted I-pads, and the art performance of a bronze sculpture that constantly kisses the wall until the end of the exhibition.

“Social symbolism appears as a label defined within a complex structure, which we call society. A moving and contradictory nucleus, it has been translated into a real wall by the artist, who embeds himself as a symbol upon symbol, both a form and anti-form engaged in dialogue rediscussing the sense of conceptual symbolism.” (By the curator Klod Dedja, part of the exhibition curation text)

At the end of this exhibition, the “Inevitable”, COD introduced the art documentary with the same title that gave a glimpse into the behind-the-scenes of the work going into this creation by Robert Aliaj Dragot, the very process of this multidimensional and distinctly contemporary exhibition.

“Inevitable” is the act of collision as in a kiss. This performance delivered by the artist transformed him into a communication bridge between the real and the invisible, the demagogy and freedom of thought, between the classic and surreal or futuristic forms. The artist has been and will remain the only point of collision as a necessity to restore freedom of communication as a supreme act of humanism.

The exhibition showed symbolic works like the wall and what it represents, the bureaucrat (an actor who observes while moving around the room) and the technology that is a disruption in the artist’s world.

45

The exhibition ran from 4 to 19 June 2021.

46

47

48

49

50

51

52

53

Robert Aliaj Dragot Robert Aliaj Dragot lindi më 1960 në Tiranë. Ai jeton dhe punon në Bruksel dhe Tiranë.

Ai është një artist eksperimentalist multidisiplinor i arteve bashkëkohore, i cili e fillon hulumtimin e tij krijues me mediumin e pikturës përgjatë periudhës komuniste të viteve ‘80-’90. Subjektet e pikturave të tij variojnë zakonisht nga politika sociale në Shqipëri dhe Ballkan, kontrastet sociale, dhuna, drama emigratore, deri te ridiskutimi i lirisë së individit në shoqëritë e brishta. Ai eksperimenton në teknika të ndryshme, si: fotografia, televizioni, filmi, performanca, instalacioni, imazhet lëvizëse, animacionet, tingujt dhe piktura bashkëkohore.

Robert Aliaj Dragot Robert Aliaj Dragot was born in Tirana in 1960. He divides his life and work between Brussels and Tirana. A contemporary experimental and multidisciplinary artist, he began his quest on the creative path within the painting medium during the 1980s and 1990s under the communist regime. The subjects of his paintings typically range from the social policy in Albania and the Balkans, the social policy, violence, the emigration drama, to a renewed discussion of the individual freedom in fragile societies. He experiments with different techniques, such as photography, television, film, performance, installation, moving images, animation, sounds and contemporary painting.

56

57

58

59

60

#ArtistTalk “Muri vjen si një manifestim fizik kundër izolimit, kundër shpërbërjes sociale, si një përpjekje për të krijuar dialog, nisur nga ideja që jemi një popull që kemi hakmarrje gjaku dhe në bindje politike. Kjo më bën të jem shprehës, rebelues dhe njëkohësisht shpeshherë agresiv apo i ndjeshëm.”

(Robert Aliaj Dragot, autor i ekspozitës)

“Vepra instalative E pashmangshme është esencialisht një performancë, akt i një përplasjeje si një puthje. Artisti përballë një “muri” ideologjik si kontekst i një dialogu të munguar apo një përballjeje për transformim të një simboli të njohur si pamundësi, si pengesë, si antikomunikim.”

(Klod Dedja, kurator i ekspozitës)

#ArtistTalk “The wall appears as a physical manifestation against isolation, against social disintegration, as a quest to create dialogue, given that we are a people who has a history of blood feud even in their political beliefs. That triggers me to be more expressive and rebellious at the same time and often equally aggressive or sensitive.”

(Robert Aliaj Dragot, author of the exhibition)

61

“The installation work, “Inevitable” is essentially a performance, the act of collision as a kiss. Faced with an ideological “wall” as the background of an absent dialogue or a transformative confrontation with a symbol perceived like inability, an obstacle, as anti-communication.”

(Klod Dedja, curator of the exhibition)

the new generation of italian design

Gjenerata e re e dizajnit italian Artisti/ Artist:

Mateo Cibic, Federica Biasi, Antonio Facco, Elena Salmistraro, Tipstudio, Ilaria Bianchi dhe Serena Confalonieri Kurator/ Curator:

Elisabetta Pisu

Ekspozita/ Exhibition:

Gjenerata e re e dizajnit italian / “The New Generation of Italian Design”

“A mund të përcaktohen kufijtë e dizajnit?”

Në bashkëpunim me Institutin Italian të Kulturës, me rastin e Ditës Kombëtare të Dizajnit Italian, COD-i hapi ekspozitën e titulluar “Gjenerata e re e dizajnit italian”, ku veprat e shtatë dizajnuesve me kombësi italiane u ekspozuan për publikun në sallën “Tako artistin”.

Që nga periudha e pasluftës, dizajni italian ka përjetuar një dualizëm endemik, të ndarë vazhdimisht mes punimeve artizanale dhe industrisë. Sot një brez talentesh me shije të hollë, kureshtarë, pa dogma, të aftë për t’u marrë me traditën dhe mjeshtrit e mëdhenj të së kaluarës, po i japin jetë një sezoni të ri të dizajnit italian, me krijime që puqen me artin dhe që kanë një ndikim të fortë ndjellës. Detajet që këta artistë përcollën në materiale, forma, liria krijuese dhe qasja emocionale ballafaqohen me të tashmen, duke braktisur kështu idetë e një modeli të standardizuar, ndërkohë që fokusi përqendrohet tek origjinaliteti i objektit.

Prej këtu vihet re thjeshtësia e formës dhe estetika minimaliste e Federica Biasi-t, dizajni utopik i Matteo Cibic-ut mes artit dhe mjeshtërisë së lartë artizanale, humanizmi i Antonio Facco-s që shkon nga arkitektura e brendshme tek objekti, harmonia e formave dhe stili poetik i Elena Salmistraro-s, një përzierje e ilustrimit, e dizajnit dhe e arteve pamore, eksperimentimi dhe analiza e thelluar mbi materien e dyshes krijuese Tipstudio, që shndërron çdo ide në një produkt narrativ dhe simbolik, format arketipike dhe gjuha shprehëse e Ilaria Bianchi-t, drejt një dizajni stampimi më kritik dhe konceptual dhe sipërfaqet grafike të Serena Confalonieri-t, të cilat në kontrast ndërmjet formës dhe ngjyrës, bëjnë të spikasë lehtësia e objekteve.

64

“Can we set boundaries to the design?”

On the National Day of Italian Design, in cooperation with the Italian Cultural Institute, COD hosted the exhibition entitled, “New Generation of Italian Design,” with the works of seven Italian-born designers displayed at the “Meet the Artist” corner.

Since the post-war period, the Italian design has experienced an endemic duality, often divided between craftwork and the industry.

Today, a generation of talents with a fine taste, curiosity, free of dogma, capable of looking into the tradition and the great masters of the past, are breathing life into a new season of the Italian design, with creations that meet the art and produce a strong inviting impact. The details brought by these artists with their materials, forms, creative freedom and the emotional approach are confronted with the present, veering away from the concepts of a standardized model, while placing their focus on the authenticity of the objects.

65

One can clearly notice the simplicity of the form and minimalist aesthetics of Federica Biasi, the utopian design of Matteo Cibic between the art and the great mastery of craftsmanship, the humanism of Antonio Facco, who moves from the internal architecture to the object, the harmony of shapes and the poetic style of Elena Salmistraro, a combination of the illustration, design and visual arts, the experimentation and the indepth analysis of the materials by the Tipstudio creative duo, who transforms any idea into a narrative and symbolic product, from the archetypal forms and the expressive language used by Ilaria Bianchi, toward a more critical and conceptual stamping design and the graphic surfaces of Serena Confalonieri, where the contrast between the form and colour brings forth the fragility of the objects.

66

67

68

69

70

71

72

73

Pasioni, tradita, inovacioni dhe, mbi të gjitha, merita e punimit të kujdesshëm me dorë, e cilësisë përmbi sasinë janë tipare që përvijojnë të sotmen e “Made in Italy”, si një burim i domosdoshëm i ekonomisë italiane. Kjo gjeneratë artistësh solli në COD veprat e saj duke frymëzyar gjeneratën homologe ashtu siç dinë të bëjnë vetëm pasardhësit e Mikelanxhelos.

Kjo ekspozitë qëndroi e hapur nga data 8 korrik deri më 31 gusht 2021.

“Një lavd ndaj ngadalësisë dhe realizimit të veprave me dorë. Një ndërveprim harmonik i traditës me inovacionin.” - Kuratorja Pisu, mbi dizajnin e ri italian.

74

The passion, tradition, innovation and above all, the merit of the careful handicraft work, of the quality over quantity are some of the continuous features of the present “Made in Italy”, as a pivotable source of the Italian economy. This generation of artists displayed their work in COD, serving as an inspiration for the counterpart generation, in a way that is unique to the descendants of Michelangelo.

The exhibition ran from 8 July until 31 August 2021.

“An ode to the steadiness and realism of craftsmanship. A harmonious interaction of tradition with innovation.” - Curator Pisu on the new Italian design.

75

76

77

78

79

80

81

82

83

Artisti/ Artist:

Adrian Çene Kurator/ Curator:

Vladimir Myrtezai

Ekspozita/ Exhibition:

“Killing Time”

“Rri hapur në një shoqëri të mbyllur dhe zgjo instiktin tënd. Lëre të vërshojë këtë instinkt e kupto gjakun si ndizet në një përplasje fatlume të kontaminimit me të ngjashmit e shumtë. Vrite kohën dhe jeto në zjarr të lartë.”

Mjafton ky citat i profesor Myrtezait për të shprehur ndjesinë e përçuar nga ekspozita me titullin “Killing Time”, e cila sjell për herë të parë në COD veprat e artistit Adrian Çene. Në këtë ekspozitë mesazhi është lundrues dhe duket se ka një konflikt kulturor mes asaj që e quajmë art bashkëkohor dhe traditës, por ka një pikë bashkuese të cilën e gjejmë tek Çene.

Duket sikur vepra e këtij artisti i jep atij rolin e një “pistoleroje” që është i gatshëm ta mbrojë shkarkesën e tij artistike me çdo çmim. Është kjo arrati e fantazisë që e vesh qenien e tij me personalitet, që më pas guxon të “vrasë” kohën me një lehtësi dehëse e të pashpjegueshme.

Udhëtimet e Çenes ngjasojnë me një gjuetar ngjyrash të kapura në cip të zgjedhjes së parë emocionale.

Kjo ekspozitë qëndroi e hapur nga data 13 korrik deri më 31 gusht 2021.

Adrian Çene është një artist kontradiktor që, në thelb, e ka zhvendosur konceptin e kohës në një formë të lirë, ku aleancën e tij përmbushëse e identifikon me ngazëllimin që të jep natyra dhe kundërtregimi i mistertë i ngjyrave. Artisti nuk mundohet për ndonjë strukturë apo koncept për të qenë i kuptuar apo si faktor i ndërmjetëm didaktik.

Ai vjen si pengesë e këtij lakimi dyrrokësh, duke thyer sintaksën e të qenit “i pranuar” për t’u ndier shtegtar a qitës i lirë. Çene mundohet të krijojë një marrëdhënie vetjake me botën që e rrethon, nën motin e një fjalori të hapur për të shtuar apo për të hequr në të gjitha përthyerjet në rrafshin përzgjedhës. Në thelb, Çene është si një fëmijë në emocion të parë, që nuk pranon të shkëputet nga atdheu mistik e sugjestiv i pikturës.

86

“Stay open in a closed society and awaken your instinct. Let your instinct flow and listen to your blood boiling from the fortuitous infectious clash with those many like you. Kill the time and live in a wildfire.”

This quote by professor Myrtezai is enough to express the vibes of the exhibition, “Killing Time,” that brought for the first time in COD the works of Adrian Çene. The exhibition builds on a fluid narrative and seemingly indicates a cultural clash between what we know as contemporary and traditional art. There is, however, a meeting point we find in Çene. It looks like his work puts him in the role of a “pistolero” who is ready to protect his artistic discharge at all costs.

Such escape in fantasy gives puts him in the shoes of a character who then dares “kill” the time with inebriating and perplexing lightness.

Adrian Çene is a controversial artist who has essentially shifted the notion of time into a loose form, where he identifies his fulfilling union of the rapture found in nature and the mysterious counternarrative of the colours. The artist is not on a quest to find any structure or notion to be understood or operate as an intermediate didactic factor.

He behaves as a barrier to this dissyllabic inflection, disrupting the syntaxis of being “accepted”, to feel a free traveller or a hunter. Çene strives to establish e personal bond with the surrounding world, with the mantra of a lexicon that is open to any additions or removals along the selected plan. In essence, Çene is like a child captured by the 87

first emotions who refuses to leave the suggestive and mystical land of paint. Çene’s travels resemble to those of a hunter looking to catch the colours entangled in the membrane of the first emotional choice.

This exhibition ran from 13 July up to 31 August 2021.

88

89

90

91

92

93

94

95

Adrian Çene I lindur më 19 shkurt 1969 në Tiranë, Adrian Çene u njoh me pikturën që në moshën dhjetë vjeçare. Në vitin 1991 ai e kaloi verën në Itali, ku tërhoqi vëmendjen e koleksionistëve evropianë. Me kë prespektivë të re, pasi u kthye në Shqipëri, Çene i ri vazhdoi programin rigoroz në Liceun e Pikturës dhe përfundoi trajnim akademik për artin figurativ në Akademinë Shqiptare të Arteve, i diplomuar në vitin 1992.

Menjëherë pas kësaj, artisti filloi të magjepsë jo vetëm publikun shqiptar, por edhe shumë personalitete të huaj që puno-

jnë dhe udhëtojnë në Shqipëri. Ai ka marrë pjesë në ekspozita të shumta të organizuara nga galeritë private shqiptare si dhe nga Galeria e Arteve. Pikturat e tij janë ekspozuar në Itali, Belgjikë, Francë, Gjermania, SHBA, Spanjë, Angli, Greqi, Zvicrër dhe Australi.

Adrian Cene është një piktor emocionues i njohur bashkëkohor shqiptar, arti i të cilit ka një efekt të menjëhershëm në arritjen e suksesit duke dhënë një mesazh pozitiv, e duke mos e humbur kurrë qasjen e tij të fuqishme.

96

Adrian Çene Born in Tirana on February 19, 1969, Adrian Çene got acquainted with painting when he was only 10. In 1991, he spent the summer in Italy, catching the attention of the European art collectors. With this new prospect, upon returning to Albania, the young Çene completed the intense painting programme at the Art Lyceum and obtained a degree in visual arts from the Albanian University of Arts in 1992.

Shortly after, the artist set off to enchant not only the Albanian audience, but also many foreign personalities

97

who live in and travel to Albania. He has participated in many exhibitions hosted by Albanian private galleries and the National Gallery of Arts. His paintings have been displayed in Italy, Belgium, France, Germany, US, Spain, United Kingdom, Greece, Switzerland and Australia.

Adrian Cene is a renowned and exciting painter of the Albanian contemporary art, whose success is immediate through the positive message it conveys, never losing its powerful approach.

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

“Killing Time” është një titull provokues, që përplas hapësirat e të menduarit dhe të të besuarit duke i dhënë këtij eventi sharmin nxitës të kësaj zgjedhjeje për ta risjellë në evidencë në hapësira ekspozuese.”

– Vladimir Myrtezai gjatë fjalës së hapjes së ekspozitës “Killing Time”.

108

“Killing Time” is a provocative title that reflects a clash between the realms of thinking and believing, bringing to the event the tempting charm of the choice to make it evident in and exhibiting space.”

– Remarks by Vladimir Myrtezai at the opening ceremony of the exhibition “Killing Time”.

109

110

111

Artisti/ Artist:

Ardian Xinxo Kurator/ Curator:

COD (Ena Bulku) Ekspozita/ Exhibition:

“Rrëfime Pandemike”/ “Pandemic Storytelling”

“Rrëfime pandemike” ishte ekspozita që erdhi në COD si një prapaskenë e pandemisë globale, parë dhe ndier nga sytë e një punonjësi të OBSH-së (Organizatës Botërore të Shëndetësisë) në Tiranë. Ky punonjës ishte Ardian Xinxoja, në gradën “National Professional Officer”. Në një dimension paralel, i vëmendshëm ndaj detajeve dhe hulumtues si pasojë e profesionit të tij, Xinxoja krijoi forma dhe personazhe që marrin frymë në të njëjtën “tablo”, ku paraqiten shifrat e Covid-19. Një fantazi e çastit kthehet befas në kompozim, duke krijuar situata të së përditshmes, ndjesi njerëzore të ndrydhura dhe dëshirë për t’u arratisur sadopak nga tragjikja.

Në pikturat e tij, Xinxoja flet përmes personazheve të së përditshmes, kolegëve të tij, krijesave të pazakonta të fantazisë të dala nga subkoshienca, simboleve, përjetimeve të forta të dhimbjes dhe revoltës, që ndërthuren në mijëra linja të imta mes tyre, duke frymuar mbi dokumente të ricikluara apo shënime personale të vetë autorit. Kudo mes tyre është shpresa, drita dhe madhështia magjepsëse e jetës shumëngjyrëshe. Disa herë, nisur pikërisht nga këto shënime, piktura e gjen rrugën e krijimit menjëherë, si për shembull në rastin e ‘Zonjës me maskë’, e cila, nisur nga shënimet e punës, mori jetë pikërisht gjatë një diskutimi mbi përdorimin e maskave në përditshmërinë tonë.

114

“Pandemic Storytelling” was an exhibition that reached COD against the backdrop of a global pandemic seen through the eyes of an officer working for the World Health Organization in Tirana. He was Ardian Xinxo, a WHO National Professional Officer. Operating on a parallel dimension, inquisitive and attentive to details due to his professional background, Xinxo created shapes and characters which come to life on the same “tableaux” with Covid-19 figures. One moment’s fantasy turns into a sudden composition that depicts daily situations, suppressed human feelings and the desire to escape the tragic as much as possible.

In his work Xinxo speaks through day-to-

115

day characters, his colleagues, the unusual fantasy creatures popping up from his subconscious, the symbols, the strong feelings of pain and rage that are interwoven with thousands of fine lines, breathing on recycled documents or on personal notes of the author himself. All works are pervaded by hope, light and the capturing grandeur of a colourful life. Quite often, these notes are the reason for the painting to find its path to creation, such as in the case of the “Lady with the Mask”, who came to life during a discussion on the daily use of masks.

116

117

118

119

120

121

Kjo ekspozitë ishte si një ftesë e hapur për ata që patën mundësi ta vizitonin dhe jo vetëm, të cilët përmes atyre 23 “rrëfimeve pandemike” të përzgjedhura për t’u ekspozuar në Qendrën për Hapje dhe Dialog, arritën të përshkonin në kujtesë ndjesitë dhe përjetimet gjatë pandemisë, që për disa mund të jenë kujtime e për disa të tjerë beteja ende të papërfunduara. Kështu, COD-i solli në mjediset e tij një artdashës, duke e veshur me petka artistike dhe, në të njëjtën kohë, përmbushi qëllimin e këtij institucioni për të qenë një dritare për të gjithë qytetarët e Shqipërisë.

Kjo ekspozitë qëndroi e hapur nga data 8 deri më 30 shtator 2021.

122

The exhibition was an open invitation for those who were able to visit and everyone else.

Through 23 “pandemic stories” selected to be displayed at the Centre for Openness and Dialogue they managed to relieve the feelings and experience of the pandemic. For some they are memories, while for other unfinished battles. This is how COD brought an art lover in its premises in the clothes of an artist, staying true to the vision of this institution to be a window for all the citizens of Albania.

The exhibition ran from 8 to 30 September 2021.

123

Ardian Xinxo lindi më 8 mars 1961. Ai është diplomuar në veterinari më 1984. Disa vjet më vonë, më 1991, ka marrë gradën “Doktor i shkencave” në mikrobiologji. Në vitin 2001 ka kryer masterin në “Emergjencat Mjekësore” (European Master in Disaster Medicine). Përvojat e tij të punës janë të shumta. Prej vitit 2018 e në vazhdim, Ardian Xinxoja është pjesë e Organizatës Botërore të Shëndetësisë si “National Professional Officer”, me të cilën ka ndjekur të gjitha emergjencat që kanë ndodhur në Shqipëri, duke filluar nga epidemia e poliomielitit, kriza kosovare, përmbytjet masive, tërmetet e vitit 2019 dhe tani pandemia e COVID-19.

124

Ardian Xinxo was born on 8 March 1961. He obtained his bachelor’s degree in veterinary in 1984. Several years later, in 1991, he obtained his Sc. D. in microbiology. In 2001, he completed European Master in Disaster Medicine. He boasts a significant working experience.

From 2018 and onwards, Ardian Xinxo has been working as a National Professional Officer for the World Health Organization, together with which he has followed all emergencies hitting Albania, from polio epidemics, to the Kosovar crisis, massive floods, 2019 earthquakes and the current e COVID-19 pandemic.

125

Artisti/ Artist:

Artemis Alcalay, Annita Argiroiliopoulou, Ada Anastasea, Evangelia Basdekis, Vicky Betsou, Dimitra Chanioti, Thalia Chioti, Martha Dimitropoulou, Maro Fasouli, Voula Ferentinou, Efi Fouriki, Penny Geka, Kristi Grigoriou, Aikaterini Kanakaki, Marigo Kassi, Maria-Marika Koenig, Eleni Kotsoni, Beskida Kraja, Evdokia Kyrkou, Maria Lagou, Maro Michalakakos, Ioanna Myrka, Penelope’s Web, Margarita Petrova, Spiridoula Politi, Artemis Potamianou, Katerina Ribatsiou, Ifigenia Sdoukou, Fani Sofologi, Eleftheria Stoikou, Theodora Tsiatsiou, Vicky Vassiliou, Grigoria Vryttia, Betty Zerva, Maria Zygomala dhe Mary Zygouri.

Kurator/ Curator:

Efi Michalarou

Ekspozita me titullin “Weaving the Future III”/ “Duke thurur të ardhmen” u organizua në kuadër të 200-vjetorit të nisjes së lëvizjeve që çuan në pavarësinë e Greqisë nga Perandoria Osmane. Në të u theksua roli i gruas përgjatë historisë, përmes punëve të 35 artisteve, të cilat janë pjesë e një projekti në zhvillim të bazuar në konceptin e kritikes dhe të kuratores së artit, Efi Michalarou, me fokus në natyrën dhe krijimtarinë femërore.

126

The exhibition “Weaving the Future III” was hosted on the occasion of the 200th anniversary of the movements that led to the independence of Greece from the Ottoman Empire. It highlighted the role of women in the course of history through the works of 35 artists, who are part of an evolving project that builds on the concept of the critic and curator, Efi Michalarou, with focus on the women nature and creativity.

Ekspozita/ Exhibition:

“Weaving the Future III” 127

128

129

Femrat artiste pjesëmarrëse në edicionin e tretë të ekspozitës “Duke thurur të ardhmen” u paraqitën me mjete të ndryshme shprehëse, si: pikturë, skulpturë, instalacione, fotografi, video dhe performancë, metoda dhe teknika tradicionale, si: qëndisje, tezgjah, thurje, qepje, lesh, kanavacë, fije dhe pëlhurë, por në një mënyrë të re, duke i ndryshuar dhe shndërruar në skulptura, piktura dhe instalime bashkëkohore. Karakteristika e dukshme e projektit është se funksionon si një laborator i gjallë i ideve në zhvillim të vazhdueshëm.

Ekspozita u zhvillua në mjediset e Qendrës për Hapje dhe Dialog, si një bashkëpunim me Ambasadën Greke në Tiranë.

Kjo ekspozitë qëndroi e hapur nga data 7 deri më 30 tetor 2021.

130

Women artists who participated in the Weaving the Future III displayed their works in various media, like: painting, sculpture, installations, photography, video and performance, traditional methods and techniques including embroidery, looming, knitting, sewing, wool, canvass, yarn and fabric used in innovative ways transforming intro sculptures and contemporary installations. The evident trait of the project is that it behaves like a living laboratory of ideas that are constantly evolving.

The exhibition was hosted in the premises of the Centre for Openness and Dialogue, in cooperation with the Embassy of Greece to Tirana.

The exhibition ran from 7 to 30 October 2021.

131

132

133

134

135

“Kjo ekspozitë është një laborator endësesh, që në dialogun e tyre thurin jo vetëm mesazhe që gërshetojnë traditën me risinë, por vetë historinë njerëzore, duke na e rrëfyer me ngjyra të gjalla dhe simbole dinamike, në një beze pa fillim dhe fund.”

(Eridana Çano në fjalën e hapjes së ekspozitës “Weaving the Future”) “Kjo bashkëjetesë më ndihmoi të kuptoj rolin e rëndësishëm që ka luajtur gruaja në histori në aspektin social, politik apo ekonomik, nëpërmjet punës së saj në shtëpi, por edhe në zhvillimin e familjes, një rol që është njohur vetëm kohët e fundit” - Efi Michalarou në hapjen e ekspozitës “Weaving the Future”.

136

“This exhibition is a laboratory of weavers who weave into their dialogue not only messages that combine tradition and innovation, but the history of mankind itself, narrating with vivid colours and dynamic symbols on an endless fabric.”

(Eridana Çano, opening remarks at the exhibition, “Weaving the Future”) “This co-existence helped me realize the important role women have played in the course of history, in the social, political or economic aspects, with their work inside the house and for the welfare of the family, a part that has only been acknowledged recently” - Efi Michalarou opening remarks at the exhibition, “Weaving the Future”.

137

138

139

140

141

142

143

144

145

PROGRAMI “EDUKIM ARTI” PROGRAMI “QENDRA DHE PERIFERIA”

RISITË RINORE NË COD

WEBINAR-E RINORE ME BASHKITË CIKLI I INTERVISTAVE TË PROGRAMIT “QENDRA DHE PERIFERIA” AKTIVITETI “NE KOMUNIKOJMË NË GJUHËN E SHENJAVE PËR TË DREJTAT E NJERIUT” PROJEKTI “BËHU MODELI IM” PROJEKTI “LEXO PËRMES MEJE” PROJEKTI “U-REPORT” AKTIVITETI “ASKUSH TË MOS MBETET PAS“ TAKIMET “TË SIGURT NË INTERNET”

146

THE ART EDUCATION PROGRAMME CENTRE AND PERIPHERY

SERIES OF INTERVIEWS UNDER THE “CENTRE AND PERIPHERY PROGRAMME” “WE COMMUNICATE IN SIGNS FOR HUMAN RIGHTS” “BE MY ROLE MODEL” THE “READ THROUGH ME” PROJECT U-REPORT PROJECT “LEAVE NO ONE BEHIND“ – ONE-TIME EVENT “SAFER ON THE INTERNET” - SERIES OF MEETINGS

147

YOUTH EVENTS AT COD

YOUTH WEBINARS WITH MUNICIPALITIES

Programi “Edukim arti” Në misionin e saj, Qendra për Hapje dhe Dialog ka si qëllim edhe edukimin e të rinjve dhe fëmijëve, kryesisht në fushën e artit dhe të letërsisë. Për këtë arsye, sektori i Hapjes për Risi Rinore në COD ka vijuar edhe gjatë vitit 2021 me programin intensiv 3-vjeçar “Edukim arti”. Ky program ka përfshirë më shumë se 1000 fëmijë dhe të rinj të moshës 6-14 vjeç në një proces trajnimi dhe edukimi për artin dhe artistët shqiptarë dhe ndërkombëtarë. Fëmijët jo vetën janë informuar mbi aktivitetin artistik dhe kureshti mbi artistin, por kanë mundur të riprodhojnë në praktikë disa nga veprat e këtyre artistëve në pikturë, skulpturë dhe teknika të ndryshme artistike.

Fëmijët kanë pasur mundësinë të njohin artistë të mirënjohur botërisht në zhanret e pikturës dhe skulpturës abstrakte, me autorë si: Piet Mondrian, Audrey Stone, Aleksandër Calder, Brend Hallard etj.; piktorë modern, si: Henri Matisse, Frank Stella, Jean Miro, Pol Klee, Wassily Kandisky, Kazimir Malevich, Jackson Pollock, Vincent Van Gogh, Henri Rousseau, Georges Seurat etj. Gjithashtu, artistët e vegjël janë njohur edhe me ekspozitat që COD ka zhvilluar gjatë vitit 2021, duke zhvilluar programe të veçanta artistike, me guida të përshtatura për moshën e tyre. Në këtë mënyrë, fëmijët kanë mundur të riprodhojnë skicat me linja të lakuara të piktorit Sali Shijaku, të ndërtojnë një mur me kolazh sipas instalacionit të artistit bashkëkohor Robert Aliaj Dragot, të realizojnë figura njerëzore plot ngjyra sipas penelatave të piktorit Adrian Çene, të vizatojnë dritëhijet e objekteve të veçanta

të dizajnit italian, të ndërthurin letrën me tekstilin si artistet greke dhe të krijojnë vepra plot fantazi brenda përmasave 10 me 12 centimetra, sipas koleksioneve të fondacionit ‘Imago Mundi’.

Ky program u zhvillua në kujdesin e studiueses Suzana Varvarica, e cila ka një përvojë të gjatë si studiuese arti, si autore e botimeve të ndryshme për artin, si lektore në lëndët e artit në universitete të ndryshme, si punonjëse në galerinë kombëtare dhe si kuratore e disa ekspozitave.

Përgjatë vitit 2021 në COD janë mirëpritur 20 shkolla nga Tirana dhe rrethinat e saj, të cilat kanë shprehur dëshirën të jenë pjesë e programit “Edukim Arti”. Këtë vit COD-i ka pasur si qëllim të mbërrijë te shkollat e periferisë së Tiranës, për t’u dhënë atyre një mundësi më shumë drejt artit, frymëzimit dhe përfshirjes në aktivitete jashtëshkollore.

148

Art Education Programme Part of the mission of the Centre for Openness and Dialogue is youth and child education, especially in art and literature.

Accordingly, the COD’s Unit for Openness and Youth continued with the implementation of its dense three-year programme of art education in 2021. The programme has seen the involvement of more than 1,000 children and youth in the age range of 6 to 14 years old in an art training and education process that focuses on both Albanian and international artists. Children not only were acquainted with the activity of the artists and some fun facts, but were also able to engage in a hands-on reproduction of some of their works, including painting, sculpture and various art techniques.

Children had the opportunity to get acquainted with world renowned artists in abstract painting and sculpture, such as Piet Mondrian, Audrey Stone, Alexander Calder, Brent Hallard etc., modern painters like Henri Matisse, Frank Stella, Jean Miro, Pol Klee, Wassily Kandinsky, Kazimir Malevich, Jackson Pollock, Vincent Van Gogh, Henri Rousseau, Georges Seurat etc. Additionally, the little artists also got to learn about COD exhibitions during 2021 through special art programmes and age-tailored guides. Doing all that, children were given the opportunity to reproduce the curved lines of the sketches by Sali Shijaku, build a wall through collage resembling the installation of the contemporary artist, Robert Aliaj Dragot, paint colourful human shapes following the brushstrokes of painter Adrian Çene, draw the lights and shadows of 149

the peculiar Italian design objects, combine paper and textile like the Greek artists and create many fantasy works within a format of 10 to 12 centimetres, just like those of the Imago Mundi collection.

This programme was implemented under the guidance of the art scholar, Suzana Varvarica, who boasts a long-standing experience as a scholar, author of various art publications, lecturer of art at various universities, member of the staff of the National Gallery and as the curator of a series of exhibitions.

Throughout 2021, COD received 20 schools from Tirana and the outskirts who wished to be part of the Art Education Programme.

This year, COD intends to reach out to the schools outside of Tirana, to give them more opportunities for art, inspiration and engagement in extra-curricular activities.

150

151

Programi “Qendra dhe periferia” Të rinjtë gjimnazistë, megjithëse në një moshë të re, vihen para një përgjegjësie të vështirë: të bëjnë një nga zgjedhjet më të rëndësishme në jetë, atë të profesionit të tyre të ardhshëm.

Megjithëse gjithsecili që në vogëli krijon ide dhe ëndrra se çfarë do të bëhet kur të rritet ose se si do ta projektojë të ardhmen, gjithmonë zgjedhja e profesionit është një zgjedhje ndërmjet ëndrrave, pasioneve, aftësive dhe mundësive. Ky vendim, se çfarë do të duhet të studiojnë, merret në një kohë e moshë relativisht të re, në të cilën të rinjtë kanë më shumë pasiguri dhe pikëpyetje sesa siguri vetjake për të marrë vendime.

The Centre and Periphery Programme High school youth, despite their age, face a rather daunting responsibility to make a lifetime decision on their future profession. Although everyone nurtures dreams and ideas of who they want to become when growing up or how they will project their future, they will always come to the sobering moment of having to choose between dreams, passions, skills and opportunities. They have to choose their field of studies at a relatively young age, when they filled with many uncertainties and questions rather than self-confidence to make decisions.

152

Me qëllim gjithëpërfshirjen e të rinjve nga e gjithë Shqipëria në aktivitetet që COD-i zhvillon, sektori për Hapje dhe Risi Rinore ka ndërmarrë programin “Qendra dhe periferia” që u zhvillua në formën e tri projekteve, përkatësisht: “Webinar rinor me bashkitë”, “Cikël intervistash” dhe “Bëhu modeli im”.

Ky program ku morën pjesë 18 gjimanze të ndryshme nga e gjithë Shqipëria, në tërësi pati si qëllim të sjellë histori frymëzuese nga individë të suksesshëm dhe vendndodhje të ndryshme gjeografike. Personazhet e përzgjedhur për të marrë pjesë në këto webinare ishin nga fushe ta ndryshme, si sipërmarrja, arti dhe kultura, mjekësia, akademikë, arkitektura etj. Për herë të parë COD-i organizoi një tryezë virtuale diskutimi ndërmjet të rinjve të interesuar dhe përfaqësuesve të pushtetit lokal, Kryetar ose Nënkryetar të 8 Bashkive të ndryshme, përkatësisht: Klos, Përmet, Lezhë, Pukë, Kolonjë, Kukës, Belsh, Shijak. Gjithashtu, përgjatë këtij programi gjithëpërfshirës, të rinjtë e përzgjedhur, të cilët ishin të spikatur për aktivizimin e tyre në komunitet, patën mundësi të njiheshin dhe të shkëmbenin ide me modele suksesi, të cilët e kishin ndërtuar të ardhmen e tyre pikërisht në vendin tonë, duke dhënë mesazhin se në Shqipëri mund të kenë një të ardhme të suksesshme.

153

To ensure the inclusiveness of youth from across the country in its activities, the Unit for Openness and Youth at COD initiated the Centre and Periphery Programme that was implemented divided into three projects: “Youth Webinars with Municipalities”, “A Series of Interviews” and “Be My Role Model”. Bringing together 18 high schools from across Albania, the programme had an overarching aim to present inspiring stories by successful individuals from different geographic locations. People selected to participate in this webinar were from different walks of life, like entrepreneurship, arts and culture, medicine, the academia, architecture etc. COD hosted for the first time a virtual roundtable with concerned youth and representatives of the local government, and mayors or deputy mayors of eight municipalities: Klos, Përmet, Lezhë, Pukë, Kolonjë, Kukës, Belsh, Shijak. Additionally, in the course of this inclusive programme, the selected young participants, who were distinguished for their activism in their communities, had the chance to know and exchange ideas with successful models, who had built their future in Albania, spreading the message that a successful future can be built in the country, as well.

Programi “Këshillimi i karrierës ” Këshillimi i karrierës është gjithashtu një element shumë i rëndësishëm në formimin e të rinjve, sidomos kur ata përgatiten të bëjnë zgjedhjen e të ardhmes së tyre. Është e rëndësishme që të rinjtë të mos njihen vetëm me këshillat e librave apo të broshurave, por ata të marrin një këshillim karriere të drejtpërdrejtë, sa më jetësor dhe nga profesionistë të mirënjohur dhe të suksesshëm. Gjatë vitit 2021, COD-i realizoi një cikël bashkëbisedimesh mbi këshillimin e karrierës me maturantë dhe persona publikë, të mirënjohur si profesionistë të talentuar në fushën e tyre, për t’u ofruar të rinjve një eksperiencë ndryshe në formimin e tyre për karrierën. Ky projekt i quajtur “Bëhu modeli im” ishte në vijim të programit “Qendra dhe Periferia”, dhe kishte përsëri në vëmendje të rinjtë që jetojnë

jashtë Tiranës si qendra kryesore e zhvillimit ekonomik, social dhe kulturor. Në këtë projekt u përfshinë 10 shkolla të ndryshme të Shqipërisë, konkretisht; Gjimnazi “Sabah Sinani” në bashkinë Pukë; “Sami Frashëri” në bashkinë Përmet; “Havzi Nela” në bashkinë Kukës; “Sami Frashëri” në bashkinë Belsh; “Petro Nini Luarasi” në bashkinë Ersekë; “Ibrahim Rugova” në bashkinë Kamëz; “Raqi Qirinxhi” në bashkinë Korçë; “Hydajet Lezha” në bashkinë Lezhë; “Hasan Pulo” në bashkinë Orikum; “Zhani Ciko” në bashkinë Patos.

Programi “Qendra dhe Periferia” nisi në muajin mars dhe përfundoi në muajin dhjetor të vitit 2021, duke realizuar në total 13 webinare dhe intervista, për të tre projektet e këtij programi.

154

Career guidance Career guidance is another critical component of youth education, especially when they prepare to choose for their future. It is important that young people do not only consult books or leaflets, but are also able to receive direct and real-life career guidance by renowned and successful professionals. In 2021, COD hosted a series of meetings on career guidance with high school seniors and public personalities who are distinguished and talented professionals in their respective areas, to present the young participants with a different experience in their career education.

“Be My Role Model” was the project under the Centre and Periphery Programme, again focusing on the youth living outside Tirana, which is the main economic, social and cultural development hub. The project included 10 schools from across 155

Albania, namely, Sabah Sinani High School in Puka municipality; Sami Frashëri High School in Permet municipality; Havzi Nela High School in Kukes municipality; Sami Frashëri High School in Belsh municipality; Petro Nini Luarasi High School in Erseka municipality; Ibrahim Rugova High School in Kamza municipality; Raqi Qirinxhi High School in Korca municipality; Hydajet Lezha High School in Lezha municipality; Hasan Pulo High School in Orikum municipality; Zhani Ciko High School in Patos municipality.

The Centre and Periphery Programme kicked off in March and was completed in December 2021, with a total of 13 hosted webinars and interviews conducted along its three projects.

Aktiviteti “Ne komunikojmë në gjuhën e shenjave për të drejtat e njeriut”

We Speak in Signs for Human Rights - Event

Java Ndërkombëtare e Gjuhës së Shenjave është një mundësi më shumë për të mbështetur dhe për të mbrojtur gjuhësinë, identitetin dhe diversitetin kulturor të të gjithë personave që nuk dëgjojnë dhe të përdoruesve të tjerë të gjuhës së shenjave.

The International Week of Sign Language is an additional opportunity to support and promote the language, identity and the cultural identity of all people with hearing impairment and other users of the sign language.

Për këtë arsye, në muajin shtator në COD u organizua aktiviteti “Ne komunikojmë në gjuhën e shenjave për të drejtat e njeriut”, në kuadër të promovimit të Javës Ndërkombëtare të Njerëzve që nuk Dëgjojnë, si dhe sensibilizimit të shoqërisë civile ndaj personave me aftësi të kufizuara.

Ndër të tjerë, në këtë takim ishin të pranishëm gazetari Blendi Salaj, zëvendësministrja e Arsimit dhe Sportit Nina Guga, zëvendësministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale Bardhylka Kospiri dhe Komisioneri për Mbrojtjen nga Diskriminimi Robert Gajda.

In view of the above, COD organised in September the event, “We Speak in Signs for Human Rights”, as part of the promotion of the International Week of Deaf People, and the awareness raising of the civil society on people with disabilities. Among the participants in the meeting were the journalist, Blendi Salaj, the Deputy Minister of Education and Sports, Nina Guga, the Deputy Minister of Health and Social Protection, Bardhylka Kospiri and the Commissioner for the Protection Against Discrimination, Robert Gajda.

156

157

158

Projekti “Lexo përmes meje”

Read Through Me Project

“Biblioteka njerëzore” është pjesë e programit të Këshillit të Evropës dhe forca shtytëse pas përfshirjes së saj ishte ideja se të drejtat e njeriut nuk mund të mbrohen dhe të promovohen vetëm me tekste ligjore.

COD-i solli për herë të parë modelin e “Bibliotekës njerëzore” në Shqipëri nëpërmjet projektit “Lexo përmes meje”. Ky projekt kishte si qëllim kryesor i tij krijimin e një biblioteke njerëzore në Qendrën për Hapje dhe Dialog, për të transmetuar mesazhin e gjithëpërfshirjes dhe edukimin e të rinjve, si edhe qasjen për të pranuar dhe për të respektuar individë me një histori të veçantë, që kanë rënë vazhdimisht pre e paragjykimeve.

“The Living Library” is part of Council of Europe programme. The driving force behind it was the idea that human rights cannot be defended and promoted only by means of legal texts.

COD was the first to replicate the Living Library model in Albania through its project “Read Through Me”. The aim of the project was to establish a living library at the Centre for Openness and Dialogue that would impart the message of inclusiveness and youth education, and an accepting and respectful approach towards individuals with a particular story, who were continuous victims of prejudice.

159

Ishin të gjitha të ndryshme historitë e diskriminimit që u bënë pjesë e bibliotekës njerëzore në COD, të cilat u regjistruan në anonimat të plotë përpara një audience me studentë të universiteteve të ndryshme, si: Universiteti i Tiranës, Fakulteti i Shkencave Sociale, Departamenti Sociologji dhe Fakulteti i Drejtësisë, Departamenti i të Drejtës Publike; Universiteti i Arteve, Fakultetit i Arteve të Bukura, Departamenti Regji-Regji Filmi & TV. Studentët në fund të çdo historie dhanë gjithashtu pikëpamjet tyre nisur nga dega ku studiojnë.

Në fund të këtij projekti u zhvillua një takim prezantues, në panelin e të cilit morën pjesë: Drejtori i COD-it, znj. Ena Bulku; zëvendësministri i Drejtësisë, z. Klajd Karameta; komisioneri për Mbrojtjen nga Diskriminimi, z. Robert Gajda; drejtuesja e projektit të përbashkët të Këshillit të Evropës, znj. Iva Çoku, si edhe studentët “lexues” të “librave njerëzorë”. Pjesëmarrësit diskutuan mbi politikat dhe programet ekzistuese për të identifikuar prirjet kryesore dhe shqetësimet e shfaqura, si dhe u promovua mbështetja e nismave të ndërmarra nga aktorët që punojnë për këto çështje, duke përfshirë organizatat ndërkombëtare, autoritetet kombëtare dhe lokale si dhe shoqërinë civile. Biblioteka e parë njerëzore e realizuar në Shqipëri është pjesë e arkivit të COD-it dhe e aksesueshme për vizitorët në sallën e tabletave.

All the stories that became part of the living library in COD were different. They were recorded in full anonymity before an audience of students from various universities, like the University of Tirana, Department of Social Science and the Law University, Department of Public Law, the University of Fine Arts, Faculty of Social Science, the Sociology Department, and Faculty of Law, Public Law Department; University of Arts, Faculty of Fine Arts, Department of TV and Film Directing. After each story, students interjected with their opinions drawing on their field of study.

The project was concluded with a closing event, with a panel including COD Director, Ms. Ena Bulku, the Deputy Minister of Justice, Mr. Klajd Karameta, the Commissioner for Protection against Discrimination, Mr. Robert Gajda, the joint CoE-EU project officer, Ms. Iva Çoku, and the student who were the “readers” of the “living library”.

Participant discussed the existing programmes and policies, in a bid to identify the main trends and issues, and initiatives of stakeholders working on these matters were promoted, including international organisations, national and local authorities and the civil society. The first living library organised in Albania is now part of the COD archive and accessible to the visitors at the tablets’ room.

160

161

Projekti “U-Report”

The U-Report Project

Në bashkëpunim UNICEF-in dhe Observatorin për të Drejtat e Fëmijëve dhe të Rinjve, COD-i promovoi projektin e titulluar “U-Report” ku u prezantua platforma për përfshirjen e të rinjve në proceset politikëbërëse dhe ofrimin e zgjidhjeve për çështjet që ndikojnë më shumë tek ata.

Together with UNICEF and the Observatory for Children and Youth Rights, COD promoted the U-Report Project, which introduced the digital tool to attract young people in policy-making processes and provide solutions to issues that affect them most.

Nisur nga kushtet e reja të shkaktuara nga pandemia, platforma digjitale “U-Report” përfaqëson një përpjekje për të trajtuar çështjet e të rinjve në kontekstin rajonal, edhe jashtë kufijve territorialë të Shqipërisë duke bërë pjesë të komunitetit dhe të rinjtë nga Mali i Zi dhe Kosova. Ky instrument digjital pa pagesë dhe anonim u krijua nga UNICEF-i për ndërveprimin midis të rinjve të moshës mbi 15 vjeç, duke synuar nxitjen e dialogut dhe të lirisë së shprehjes, si dhe informimin për çështje të rëndësishme për të rinjtë, në mënyrë që ata të sjellin ndryshimin në komunitet.

Nëpërmjet dialogut të rinjtë u nxitën të flisnin mbi tema të aktualitetit, ku në fokus të diskutimeve ishte jeta e adoleshentëve dhe të rinjve në Shqipëri, sfidat e ndryshme që ata hasin, duke bërë që shumë të rinj të zgjedhin emigrimin si rrugën e zhvillimit të tyre të mëtejshëm.

Due to the new conditions imposed by the pandemic, the digital U-Report platform constitutes and effort to address young people issues in the regional context and across Albanian borders, including youth from Montenegro and Kosovo in this community. The digital free-of-charge tool has been designed by UNICEF to enable the interaction of young people over 15 years of age, in a bid to foster dialogue and freedom of expression and information on important youth-related issues, in order to encourage them to bring change into the community.

Engaging in dialogue, young people were encouraged to speak about current issues, focusing on the life of teenagers in Albania, the challenges they encountered that made them increasingly choose emigration as their development path.

162

163

Aktiviteti “Askush të mos mbetet pas”

“Leave No One Behind”

Në Ditën Ndërkombëtare të Personave me Aftësi të Kufizuar, COD-i në bashkëpunim me United Nation Development Programe in Albania, mirëpriti dhe promovoi në muajin dhjetor aktivitetin me titull “Askush të mos mbetet pas”.

On the International Day of People with Disabilities in December, in a joint effort with the United Nations Development Programme, COD hosted and promoted the event, “Leave No One Behind.”

Pjesë e këtij programi sensibilizues ishte edhe soprano me famë botërore Ermonela Jaho, e cila së bashku me artistë të rinj të talentuar me aftësi ndryshe, prezantuan në një dokumentar artistik dëshmitë personale për vështirësitë që hasin gjatë jetës, si dhe shfaqën talentin e tyre me një interpretim të jashtëzakonshëm që emocionoi të gjithë të pranishmit. Qendra për Hapje dhe Dialog mbetet një nga zërat e përhershëm në sensibilizimin e pandërprerë për personat me aftësi ndryshe dhe të drejtat e tyre të pamohueshme.

Part of the awareness raising event was also the world renowned soprano, Ermonela Jaho, who, together with talented young people with disabilities, offered personal testimonies in an art documentary on the challenges they have faced in life and showcased their talent with an exceptional performance that captured all the present guests. The Centre for Openness and Dialogue remains a constant champion of awareness for people with special abilities and their indisputable rights.

164

165

Takimet “Të sigurt në internet”

Series of meetings entitled “Safe on the Internet”

Në një kohë kur përdorimi i internetit është bërë pjesë e së përditshmes sonë, sensibilizimi mbi rreziqet që ekzistojnë, është një përgjegjësi për secilin prej nesh. Për këtë arsye, COD-i në bashkëpunim me qendrën ALTRI ndërmori në muajin nëntor takimet me temë “Të sigurt në internet”, ku të rinj nga gjimnaze të ndryshme u ftuan në ambjentin e bibliotekës së kryeministrisë jo vetëm për t’u informuar mbi këtë çështje por edhe për t’u përfshirë në një diskutim të hapur me pjesëmarrësit.

While the use of internet is an integral part of our daily life, raising the awareness on its inherent risks is a responsibility for each an everyone of us. That is why COD, in cooperation with ALTRI centre, kicked off a series of meetings in November on the topic, “Safe on the Internet,” with young people from various high schools were invited in the library hall at the Prime Minister’s Office, not only to be informed on the matter, but also engage in an open discussion among the participants.

Moderatore të këtyre takimeve ishin ekspertja e Këshillit të Evropës për mbrojtjen e të drejtave të fëmijëve nga dhuna dhe abuzimi seksual, Alma Tandili dhe koordinatorja e qendrës ALTRI, Iris Shima. Ato zhvilluan një prezantim dhe më pas një sesion pyetje-përgjigje të hapur me nxënësit e gjimnazeve të Tiranës në lidhje me çështje të ndryshme të lidhura me sigurinë në internet. COD-i do të vijojë organizimin dhe promovimin e këtyre takimeve sensibilizuese dhe informuese edhe me gjimnazet të tjera të Shqipërisë, duke u dhënë mundësinë të gjithëve të informohen dhe sensibilizohen me rreziqet që mund të hasin.

The meetings were facilitated by the Council of Europe expert on child rights and protection from violence and sexual exploitation, Alma Tandili, and Iris Shima, coordinator at ALTRI. They made a presentation that was followed by an open questions and answers session with the students from Tirana high schools in relation to various issues connected to internet safety. COD will continue hosting and promoting such information and awareness raising meetings with other high schools from across Albania, providing everyone with the opportunity to get acquainted and more aware of the risk they may encounter.

166

167

KLUBET E LIBRIT

LIBRI NË COD

WEBINAR-ET “GJUHA SHQIPE NË UNIVERSITETET E BOTËS” KONKURSI “ ALBANIAN STORYTELLING” MARATONA E LEXIMIT TË DANTES CIKLI I PREZANTIMEVE “DIPLOMACIA DHE KULTURA” PROMOVIME LIBRASH

168

WEBINARS ON “THE ALBANIAN LANGUAGE IN THE UNIVERSITIES AROUND THE WORLD” ALBANIAN STORYTELLING CONTEST DANTE READING MARATHON DIPLOMACY AND CULTURE, A SERIES OF PRESENTATIONS BOOK PROMOTIONS

169

COD BOOK

BOOK CLUBS

Klubet e librit

Book Clubs

Sektori i Krijimtarisë dhe Librit është gjithmonë aktiv në Qendrën për Hapje dhe Dialog, përmes programit tanimë të kthyer në traditë, të ‘Klubeve të librit’. Këto takime të organizuara nga COD-i me nxënës të gjimnazeve të ndryshme të Tiranës, janë një mundësi e shkëlqyer që të rinjtë të takohen e të bisedojnë me autorë, përkthyes, ose botues rreth librave të ndryshëm.

Nxënësit, pasi lexojnë librat e zgjedhur, vijnë në COD dhe diskutojnë me të ftuarit rreth librit, duke drejtuar pyetje, duke dhënë mendime ose përjetime, si edhe duke lexuar së bashku pjesë të shkëputura nga libri.

Gjithashtu, edhe vetë autorët ndajnë me nxënësit përjetimet e tyre gjatë kohës së shkrimit të veprës, vështirësitë e përkthimit ose detaje të tjera të botimit.

The Book and Creative Work Unit at the Centre for Openness and Dialogue is constantly active through its programme that has turned into a tradition, the book clubs.

These are meetings organised by COD with students from the high schools of Tirana, providing and excellent opportunity for young people to come and meet authors, translators or publishers to talk about different books.

After reading the books of their choice, students come to COD and engage in a conversation around the book with the guests, asking questions, offering opinions or perceptions and reading selected excerpts together. On the other hand, guests share their own experience when writing the work, the challenges of translation or other publishing details.

170

171

Përgjatë vitit 2021 në COD janë zhvilluar 10 takime të klubeve të librit, përkatësisht për veprat:

In the course of 2021, COD hosted 10 book club meetings on the following books:

“Kopshti n’hi” nga Danilo Kiš - takim i përkthyesit Ben Andoni dhe redaktorit Astrit Hykaj me nxënësit e gjimnazit “Petro Nini Luarasi”

“Garden Ashes” by Danilo Kiš – meeting of the translator, Ben Andoni, and the editor, Astrit Hykaj, with students of Petro Nini Luarasi High School

“Vincent” nga Barbara Stok - takim i botueses Arlinda Dudaj me nxënësit e gjimnazit “Ismail Qemali” “Dekalogu i një lagjeje tiranase” - takim i redaktorëve Anna Shkreli dhe Sokol Çunga me nxënësit e gjimnazit “Sandër Prosi” “Jeta e gënjeshtërt e të rriturve” nga Elena Ferrante - takim i përkthyesit Agim Doksani dhe redaktores Aida Baro me nxënësit e gjimnazit “A. Z. Çajupi” “Kambanat e së dielës” - takim i autores Anna Kove me nxënësit e gjimnazit “Aleks Buda” “Ameba” - takim i shkrimtarit Rigel Rizaj me nxënësit e gjimnazit “Sinan Tafaj” “Bëhu i bukur” - takim i poetes Mimoza Ahmeti me nxënësit e gjimnazit “Eqrem Çabej” “Dead End” - takim i autorit Virion Graçi me nxënësit e gjimnazit “Sami Frashëri”

“Vincent” by Barbara Stok – meeting of the publisher, Arlinda Dudaj, and the students of Ismail Qemali High School “Dekalogu i një lagjeje tiranase” (Decalogue of a Neighbourhood in Tirana) – meeting of book editors, Anna Shkreli and Sokol Çunga with Sander Prosi High School “Lying Life of Adults” by Elena Ferrante – meeting of the translator, Agim Doksani and book editor, Aida Baro with the students of A. Z. Çajupi High School “Kambanat e së dielës” (Sunday Bells) – meeting of the author Anna Kove with the students of Aleks Buda High School “Ameba” (The Ameba) – meeting of the author Rigel Rizaj with students from Sinan Tafaj High School “Bëhu i bukur” (Be Beautiful) – meeting of the poetess Mimoza Ahmeti with the students of Eqrem Çabej High School

“Këngë e verdhë zogu në mesnatë” - takim i poetes Alisa Velaj me nxënësit e gjimnazit “Partizani”

“Dead End” – meeting of the author Virion Graçi with the students of Sami Frashëri High School

“Qyteti i avullit” nga Carlos Ruiz Zafo takim i përkthyeses Flavia Kaba me nxënësit e gjimnazit “A. Z. Çajupi”

“Këngë e verdhë zogu në mesnatë” (A Midnight Yellow Birdsong) – meeting of the poetess Alisa Velaj with the students of Partizani High School “The City of Mist” by Carlos Ruiz Zafon – meeting of the translator, Flavia Kaba with the students of A. Z. Çajupi School 172

173

Webinar-et “Gjuha shqipe në universitetet e botës” “Gjuha shqipe në universitetet e botës”

në Mynih, Kalabri, Sofje, Vienë, Pekin, Shën

është një projekt që u zhvillua nga sektori

Petërsburg dhe Beograd, ku u diskutua

i Krijimtarisë dhe Librit në COD, duke pas-

rreth historikut të katedrës, studentëve,

ur si qëllim promovimin e gjuhës shqipe

projekteve, u shkëmbyen përvoja të kar-

si një element i rëndësishëm i studimeve

akterit metodologjik të mësimdhënies së

gjuhësore në botë. Në qendër të tij ishin

shqipes, por edhe studimor (albanologjik).

katedrat e gjuhës shqipe në botë, profesorët dhe studentët e të cilave kanë ndarë

Gjuha shqipe, mësimdhënia dhe studi-

me COD-in dhe me profesorë e studentë të

mi i saj paraqesin një rëndësi të madhe

tjerë të fushës së albanologjisë përvojën,

në shumë aspekte shkencore, historike e

kontributin, synimet, sfidat, qasjet, prob-

kulturore. Ruajtja dhe studimi i saj kudo

lematikat dhe veprimtaritë e kësaj fushe.

në botë, si edhe vazhdimësia e traditës

Projekti nisi në muajin shkurt dhe përfun-

shumëvjeçare të mësimit dhe të studimit

doi në muajin maj të vitit 2021. Gjatë kësaj

të shqipes është një pjesë shumë e rëndë-

kohe u realizuan 7 takime online (webi-

sishme e vazhdimësisë së albanologjisë.

nar-e), përkatësisht për katedrat e shqipes

Prandaj realizimi i këtij projekti u bë në 174

bashkëpunim me universitetet ku studiohet

tonë në: Tiranë, Shkodër, Korçë, Durrës,

gjuha shqipe në disa vende të Europës dhe

Vlorë, Gjirokastër, Prishtinë, Prizren, Mitro-

në Kinë, si dhe me universitetet e rajonit

vicë, Tetovë e Podgoricë.

Webinars on the Albanian Language in the Universities around the World “The Albanian Language in the Universities”, a project by COD’s Book and Creative Work Unit, was aimed at promoting the Albanian language as an important element of international linguistic studies. Focus of the webinar were the Albanian Linguistic Departments around the world whose professors and students shared with COD and other students and professors of the Albanian studies their experience, contribution, aims, challenges, approaches, issues and activities in this area. The duration of the project was between February and May 2021. Seven webinars were organised over these months with Albanian Language Departments in Munich, Calabria, Sofia, Vienna, Beijing, Saint Petersburg and Belgrade Beograd, with discussions around the history of the department, the students and projects and exchanging experience on the Albanian language teaching methodology and studies.

The teaching and study of the Albanian language are of critical importance in scientific, historical and cultural terms. Its preservation and study internationally and a continuation of this long-standing tradition is pivotal to maintain Albanology studies alive. That is why the project was in cooper175

ation with the universities teaching the Albanian language in various European Countries and in China, as well as universities in Albania and the Region: Tirana, Shkodra, Korça, Durres, Vlora, Gjirokastra, Prishtina, Prizren, Mitrovica, Tetova and Podgorica.

Konkursi “Albanian Storytelling”

“Albanian Storytelling” Contest

Duke dashur të nxisë krijimtarinë letrare, COD-i zhvilloi konkursin “Albanian Storytelling”, ku nxënësit e shkollave të mesme të Shqipërisë u ftuan të sillnin krijimet e tyre në gjini të ndryshme letrare. Ky projekt nisi në muajin shkurt 2021 nga sektori i Krijimtarisë dhe Librit.

As part of its efforts to encourage the literary activities, COD organised the Albanian Storytelling Contest that brought together high school students from across the country who were asked to offer their literary creations in different genres. The project started in February 2021 and was run by the Book and Creative Work Unit.

Në fazën e parë, krijuesit e rinj dërguan në adresën elektronike të Drejtorisë së Qendrave për Hapje dhe Dialog “thelbin” e krijimtarisë së tyre, në prozë ose në poezi.

Krijimet ishin të shumta dhe nga qytete të ndryshme të Shqipërisë, plot 65 shkrime në gjini të ndryshme, si: poezi, ese, tregime, apo faqet e para të një romani, ku ishin trajtuar tematika të marra nga realiteti, historia apo përvojat personale të jetës së të rinjve. Fituesit e kësaj faze e paraqitën krijimin e tyre edhe në formën e një videoje të shkurtër prezantuese. Për të vazhduar fazat e mëtejshme, Qendra për Hapje dhe Dialog ngriti një komision të specializuar për të bërë vlerësimin e punimeve. Finalistët prezantuan krijimet e tyre përpara komisionit të përbërë botuesja Arlinda Dudaj, pedagogia e letërsisë Anila Mullahi dhe shkrimtarja Brunilda Zllami. Përveç punimit dhe prezantimit, komisioni kërkoi që nxënësit të shkruanin edhe nga një ese të shkurtër, në mënyrë që vlerësimi të ishte sa më i plotë.

Ky konkurs u finalizua më 24 shtator të këtij viti, duke shpallur fituese nxënësen Enxhi Sheta nga Kruja, gjimnazi “Skënderbej”, me krijimin me titull “N’votër”, e cila do ta botojë të plotë veprën saj me mbështetjen financiare të COD-it.

During the first stage, the young writers could send the “substance” of their prose or poetry creations via email address to the Centre of Openness and Dialogue. Numerous creations arrived at the Centre from various Albanian cities, with a total of 65 works in different genres, including poetry, essays, short stories or the first pages of a novel where they had picked up topics from their reality, history or life experience. The winners of this stage submitted their works also through a short introductory video. In the next stages, COD set up a special evaluation committee for the works. Finalists presented their work in from of this committee composed of Arlinda Dudaj, publisher, Anila Mullahi, professor of literature and Brunilda Zllami, writer. In addition to the works and video-introduction, the committee asked the students to write a short essay so that they could be evaluated properly.

The contest ended on 24 September announcing Enxhi Sheta from Skenderbej High School in Kruja as the winner with her work entitled “N’votër” (In the Hearth). She will be able to publish her full work with COD financing.

176

177

Maratona e leximit të Dantes

Dante Reading Marathon

COD në bashkëpunim me Institutit Italian të Kulturës, organizoi në muajin maj maratonën e leximit të veprave të shkrimtarit Dante Aligieri. Ky aktivitet multi-kulturor u zhvillua në kuadër të 700-vjetorit të vdekjes së shkrimtarit dhe mblodhi së bashku, në lulishten e kryeministrisë lexues të moshave dhe të gjuhëve të ndryshme.

In May, COD and the Italian Cultural Institute organised Dante Alighieri’s reading marathon. The multicultural event took place on the writer’s 700th death anniversary and brought together readers of different age groups and languages at the garden of the Prime Minister’s Office.

Në këtë event që mblodhi bashkë të apasionuar nga letërsia, të quajtur thjeshtë “Marataona e Dantes”, u dëgjuan këngë të shkëputura nga përshkrimi imagjinar i autorit për veprat “Ferri”, “Purgatori” dhe “Parajsa”. Mbrëmja solli emocionet e leximit të “Komedisë Hyjnore” përmes zërit të lexuesve, që në bashkëkohësi u bënë pjesë e universalizmit të veprës së Dantes.

A meeting of literature enthusiasts, Dante’s Marathon heard various chants from the authors’ imaginative description of the Hell, Purgatory and Paradise. The evening witnessed the emotions from Dante’s Divine Comedy through its readers who became part of the timeless universality of the work.

178

179

Cikli i prezantimeve Diplomacy and “Diplomacia dhe Culture – A Series kultura” of Presentations “Diplomacia dhe kultura” nisi në tetor të vitit 2021, duke ftuar në bibliotekën e kryeministrisë ambasadorët e shteteve të ndryshme në Shqipëri, në një diskutim të hapur. Përfaqësuesit më të lartë diplomatikë ftohen të prezantojnë tema të zgjedhura prej tyre, kryesisht të fushës së letërsisë, për një audiencë studentësh, profesorësh, përfaqësuesish qeveritarë etj, duke krijuar kështu një urë ndërlidhëse midis shteteve, e duke promovuar më tej shkëmbimet kulturore.

Takimi i parë të këtij cikli e hapëm me ambasadoren e Greqisë në Shqipëri, znj.

Sophia Philipiddou, e cila foli për shkrimtarin grek të librave për fëmijë, Evgenios Trivizas. Shpërbërja e stereotipave, shndërrimi i përrallave të famshme, formimi i tolerancës, kërkimi i së bukurës, edukimi i fëmijëve duke përcjellë mesazhe në mënyrë zbavitëse etj., ishin disa nga temat kryesore mbi të cilën u zhvillua ky takim në COD. Pjesëmarrës në këtë takim ishte edhe Këshilltari për Shtyp i ambasadës së Greqisë Aleksis Bouzis, kryeredaktorja e shtëpisë botuese “Pegi” Aida Baro, pedagogia e letërsisë Belfjore Qose, pedagogia e sociologjisë Erika Bejko dhe studentë të gjuhës shqipe dhe të letërsisë në Universitetin e Tiranës, të cilët morën pjesë në një diskutim të hapur e miqësor.

Diplomacy and Culture started in October 2021 as a series of open talks with ambassadors from different countries to Albania at the library of the Prime Minister’s Office.

The highest diplomatic representatives are invited to share different topics, mainly related to literature, with an audience of students, professors, government officials etc., building a bridge that connects countries and promotes cultural exchanges.

The opening meeting saw the ambassador of Greece to Albania, Ms. Sophia Philipiddou, talk about the Greek children book author, Evgenios Trivizas. Debunking stereotypes, the transformation of famous fairy tales, fostering tolerance, a quest for beauty, the education of children through entertaining messages were some of the main topics of this meeting at COD. Attending were the Press Adviser at the Embassy of Greece, Aleksis Bouzis, Aida Baro, editor-in-chief at Pegi Publishing, Belfjore Qose, professor of literature, Erika Bejko, professor of sociology and students of the Albanian language and literature studies of the University of Tirana, who engaged in an open and friendly exchange.

180

181

Promovime librash

Book Promotion

Lektyrat shkollore nga shtëpia botuese “Dukagjini”

“Lektyrat shkollore” (School Readings) by Dukagjini Publishing

COD në bashkëpunim me shtëpinë botuese “Dukagjini” në Prishtinë, organizoi promovimin e lektyrave shkollore në muajin tetor 2021, me të ftuar të zgjedhur si pedagogen e gjuhës shqipe, Esla Skënderi Rakipllari, psikologen Denata Toçe dhe të bijën shkrimtarit të njohur për fëmijë Bedri Dedja, znj. Edlira Dedja. Gjatë këtij takimi u prezantuan dy botime, të cilat përmbajnë lexime për fëmijë nga lënda e gjuhës shqipe dhe letërsisë, për klasën e parë dhe të dytë, ku secili nga botimet shoqërohet me aparaturën didaktike dhe fjalorthin.

October 2021 marked the cooperation between COD and Prishtina-based Dukagjini Publishing House to promote School Readings, with special guests including Esla Skenderi Rakipllari, lecturer of the Albanian language, Denata Toce, therapist and Edlira Dedja, daughter of the well-known children book author. Two publications of children readings from the Albanian language and literature taught at the first and second grade, each accompanied with a didactic apparatus and a glossary, were introduced in the meeting.

Në pjesën e dytë të takimit, u ftuan vetë lexuesit e vegjël, nxënës të klasës së parë nga shkolla “Fan Noli” që të interpretonin disa nga leximet e këtyre lektyrave të përzgjedhura.

Fëmijët, të shoqëruar nga mësuesja e tyre u argëtuan duke lexuar pjesë nga librat dhe shijuan ilustrimet plot fantazi. Përtej promovimit të punës së kujdesshme që përbëjnë lektyrat shkollore, ky takim pati si qëllim krijimin e një ure lidhëse ndërmjet Shqipërisë dhe Kosovës, duke kontribuar në bashkimin e komunitetit letrar, me theks të veçantë letërsinë për fëmijë në Kosovë dhe Shqipëri.

The second part of the meeting heard young readers, first graders from Fan Noli School, perform selected excerpts from these readings. Accompanied by their teacher, the children enjoyed reading parts from the books and the fantasy-rich illustrations. In addition to promoting the meticulous work that goes into these School Readings, the meeting also aimed at building a bridge between Albania and Kosovo, by contributing to the unification of the literary community, with special focus on children literature in Albania and Kosovo.

182

183

Romani “Rreshtin e printe Babukari” nga shtëpia botuese “Dudaj”

“Rreshtin e printe Babukari” (Baboucar was leading the line), Dudaj Publishing House

Në muajin nëntor 2021, COD organizoi promovimin e romanit “Rreshtin e printe Babukari” shkruar nga Giovanni Dozzini dhe botuar në shqip nga shtëpia botuese “Dudaj”. Ky takim ku ishte i pranishëm edhe vetë autori, u zhvillua në COD në sallën e bibliotekës me pjesëmarrjen e botueses së librit Arlinda Dudaj, pedagoges së letërsisë Anila Mullahi dhe gazetarit Eno Popi.

In November 2021, COD hosted the promotion of Giovanni Dozzini’s novel, “E Baboucar guidava la fila”, published in Albanian

by Dudaj Publishing House. The event attended by the author himself took place at COD’s library room, with participants including Arlinda Dudaj, the publisher, Anila Mullahi, professor of literature, and Eno Popi, journalist.

Libri është një fabul pa moral, që trajton temën e emigrimeve, duke zgjedhur të rrëfejë atë që vjen pas përshkimit të detit, normalitetin e pakapshëm të një jete me dinjitet që pason çdo zbarkim dhe gjithçka që ky normalitet përmban: frikën, dëshirat, zemërimin, mallin, duke mundur të arrijë në fund atë kumbim të veçantë poetik që kanë vetëm gjërat e vërteta. Romani është fitues i çmimit European Union Prize for Literature 2019.

The book is a fable without a moral that speaks of emigration, choosing to describe what happens after navigating the sea, the elusive normalcy of a dignified life that follows every time they land and all that this normalcy encompasses, fear, desires, rage, nostalgia, ultimately taking on the special poetic reverberation, uniquely inherent to real things. The novel is the winner of the European Union Prize for Literature in 2019.

184

185

Romani “Kosherja” nga shtëpia botuese “Pegi”

“Kosherja” (The Hive) by Pegi Publishing House

Muaji nëntor solli një tjetër promovim libri në COD, atë të romanit “Kosherja” shkruar nga Camilo José Cela dhe botuar në shqip nga shtëpia botuese “Pegi”, me të ftuar të veçantë zëvendësambasadorin e Spanjës në Shqipëri, Arnau Formiguera Vila, si edhe me praninë e përkthyeses së romanit Anastasi Prodani, gazetarit e përkthyesit Ben Andoni, pedagoges Irena Lama, dhe kryeredaktores së shtëpisë botuese “Pegi” Aida Baro.

November marked another book promotion event at COD with The Hive, a novel by Camilo José Cela, published in Albanian

by Pegi Publishing House. Special guest of the event was the deputy ambassador of Spain to Albania, Arnau Formiguera Vila, with other participants including the book translator, Anastasi Prodani, the journalist and translator, Ben Andoni, Irena Lama, university lecturer and Aida Baro, editor-in-chief of Pegi Publishing.

“Kosherja” është vepra më e njohur e shkrimtarit spanjoll dhe fituesit të çmimit Nobel të vitit 1989, Camilo José Cela-s.

Romani portretizon jetën e përditshme të Madridit, rreth viteve 1940 dhe përqendrohet rreth një kafeneje të vogël e jetës së punonjësve e klientëve të saj. Ky vend është protagonisti kryesor, që shndërrohet në dëshmitar të tragjedive të vogla, të fitoreve, të grindjeve dhe të pasioneve të njerëzve që jetojnë rreth e qark tij.

Camilo José Cela është një ndër shkrimtarët më të mëdhenj spanjollë të shekullit XX, i nderuar me çmimin Nobel për letërsinë, më 1989.

“The Hive” is the most famous book by the Spanish author and Nobel Prize Winner (1998), Camilo José Cela. The novel depicts the day-to-day life in Madrid in the 1940s, revolving around a small café and the lives of its staff and customers. This place turns to be the main character, the witness of small tragedies, victories, quarrels and passions of the people who live around it.

Camilo José Cela is among the greatest Spanish writers of the 20th century. He was awarded the Nobel Prize in Literature in 1989.

186

187

Libri me skica “Shënime për një qytet”

“Shënime për një qytet” (Notes on a City) – A Book of Short Stories

Muaji dhjetor solli në COD librin “Shënime për një qytet” nga autorja Evis Cerga, një libër me tregime ku autorja skicon me përshkrimet e saj jetën dhe historinë e qytetit të Tiranës, duke rendur dhe reflektuar për jetën e vendit ku jeton dhe punon. Këto skica, të cilat nuk janë thjesht rrëfime letrare, por artefakte për banorët e qytetit në çdo kohë të tij, na paraqesin një libër pa kohë që tejkalon brezat.

In December, Evis Cerga landed in COD with her book “Shënime për një qytet” (Notes on a City). With a collection of short stories, the author pens depictions of her life and of the history of Tirana, reflecting on the life of the place where she lives and works. These literary sketches that are not mere stories, but artefacts for the people of this city at any time, offer us a timeless book that transcends generations.

Autorja Evis Cerga ishte e pranishme në COD për të na rrëfyer mbi skicat e saj letrare dhe librin “Shënime për një qytet” në një bashkëbisedim të ngrohtë me të pranishmit, që u shoqërua me lexime nga ky libër plot personazhe të jashtëzakonshme.

The author, Evis Cerga, came to COD to talk about her stories and the book, “Shënime për një qytet”, in a warm rendezvous that offered guests snippets of this book full of exceptional characters.

188

189

PERFORMANCA DHE KINEMATOGRAFIA NË COD

FILMI “UP CLOSE & PERSONAL” FESTIVALI EUROPIAN I FILMIT ARKEOLOGJIK NË SHQIPËRI, EDICIONI I FESTIVALI NDËRKOMBËTAR “VOX BAROQUE ALBANIA” KONCERTI I MUZIKANTIT ITALIAN LUIGI ATTADEMO FESTIVALI NDËRKOMBËTAR I FILMIT PËR TË DREJTAT E NJERIUT (IHRFFA) LEXIME TË PERFORMUARA EVENIMENTI “RED LIPSTICK”

190

EUROPEAN ARCHAEOLOGICAL FILM FESTIVAL, 1ST EDITION THE INTERNATIONAL FESTIVAL OF BAROQUE MUSIC, “VOX BAROQUE ALBANIA” MUSICAL EVENT WITH THE ITALIAN MUSICIAN, LUIGI ATTADEMO THE INTERNATIONAL HUMAN RIGHTS FILM FESTIVAL OF ALBANIA (IHRFFA) STAGE READING THE “RED LIPSTICK” EVENT

191

COD FILM AND PERFORMANCE

SCREENING OF THE MOVIE, “UP CLOSE & PERSONAL”

Filmi “Up Close & Personal”

Movie Screening: Up Close & Personal

Në muajin maj 2021, COD në bashkëpunim me Këshillin e Evropës dhe ambasadën e Holandës në Shqipëri, shfaqi filmin dokumentar me titull “Up Close & Personal”.

Ishin të shumtë aktorët e përfshirë në këtë bashkëpunim, si OMSA, IHRFFA, “Stichting art.1” dhe “Youth Artivists for Change”, të cilët dhanë kontributin e tyre në realizimin e një eventi mbi të gjitha sensibilizues. Të ftuar në këtë aktivitet ishin përfaqësues nga Policia e Shtetit, Ministria e Brendshme, Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, si edhe shoqëria civile.

COD, in cooperation with the Council of Europe and the Embassy of the Netherlands in Albania screened the documentary, “Up Close & Personal”. There were multiple actors involved in the event, including OMSA, IHRFFA, “Stichting art.1” and “Youth Artivists for Change”, who contributed to an event that was first and foremost an awareness raising endeavour. Guests included representatives of the State Police, Ministry of Interior, Ministry of Health and Social Protection and the civil society.

Shfaqja e filmit “Up Close & Personal” trajtoi temën e diversitetit seksual brenda policisë, me dëshmi reale nga oficerë policie nga e gjithë bota, të cilët kishin marrë guximin të rrëfenin mbi situata të ndryshme të përjetuara, me një mesazh të përbashkët: Askush, asnjëherë nuk duhet të ndihet i paragjykuar.

The movie, “Up Close & Personal”, deals with the topic of sexual diversity in the police force and shows real testimonies from police officers across the world, who took the courage to step up and talk about the situations they had experienced, with the common message being: No one must ever feel prejudiced.

192

193

Festivali Europian i Filmit Arkeologjik në Shqipëri, edicioni I Për herë të parë në Shqipëri u zhvillua Festivali i Filmit Arkeologjik, një iniciativë e Institutit Italian të Kulturës në Tiranë, që hapi siparin e tij pikërisht në COD, në datat 16, 17 dhe 18 qershor 2021.

Filma të ardhur nga e gjithë bota, si “Rihapja e Koloseut - Koloseu në karantinë”, “Pellgu i Drinit, foleja e shqiponjës” dhe “Jeta në qytetet e humbura” u shfaqën në lulishten e kryeministrisë falas për publikun, duke tërhequr vëmendjen e të interesuarve të shumtë dhe të moshave të ndryshme, të cilët zgjodhën të kalonin mbrëmjen në këtë kinema të improvizuar verore.

The European Archaeological Film Festival in Albania, 1st Edition At the initiative of the Italian Cultural Institute, the 1st edition of the Archaeological Film Festival was launched at COD, on 16, 17 and 18 June 2021.

Movies from all over the world, like “Reopening Colosseum – Il Colosseo in Quarantena”, “Drin Basin, an Eagle Nest” and “Life in Lost Cities”, were screened at the Prime Minister’s Office garden for the audience and attracted numerous people of various age groups who chose to spend their evening at this improvised outdoor cinema.

194

195

Festivali Ndërkombëtar “Vox Baroque Albania”

International Vox Baroque Albania Festival

Festivali Ndërkombëtar “Vox Baroque Albania” ndaloi në COD në muajin qershor 2021, duke dhuruar çaste magjike me muzikën më të mirë të stilit barok. Edhe pse pandemia ishte ende e pranishme, kjo nuk e frenoi organizimin e këtij eventi, të cilin COD-i e zhvilloi në lulishten e kryeministrisë, për t’u krijuar mundësinë pjesëmarrësve të ishin të shumtë në numër. Kjo mbrëmje plot tinguj magjikë u ndoq nga muzikantë, ambasadorë dhe të pasionuar të muzikës, ku trioja “Albanian Baroque Ensemble” e përbërë nga Abigeila Voshtina, Klaudio Zoto dhe Jusuf Beshiri performoi me virtuozitet për të pranishmit.

In June 2021, COD hosted the International Vox Baroque Albania Festival, offering magical moments to the audience with best baroque music. Although the pandemic was still present, it did not stop this event from taking place at the garden of the Prime Minister’s Office, with many in attendance. Musicians, ambassadors, music lovers enjoyed an evening filled with the enchanting tunes of the Albanian Baroque Ensemble composed of Abigeila Voshtina, Klaudio Zoto and Jusuf Beshiri, who put on a wonderful show for the guests.

196

197

Koncerti i muzikantit italian Luigi Attademo

Concert of the Italian Musician, Luigi Attademo

Një tjetër mbrëmje e veshur me tinguj, në muajin korrik 2021, ishte edhe ajo kushtuar kitaristit të mirënjohur Luigi Attademo, të cilin COD-i e mirëpriti si pjesë të koncerteve të organizuara nga “Albanian Guitar Festival”.

Muzikanti me kombësi italiane performoi për të ftuarit me tingujt e kitarës së tij muzikën më të mirë argjentinase duke e veshur mbrëmjen e kësaj nate vere me çaste melodioze. Publiku artdashës pati mundësinë të shijonte performancën e artistit përgjatë një ore në lulishten e kryeministrisë. Attademo falënderoi të pranishmit duke u shprehur se sa shumë i kishte munguar prania e një duartrokitjeje gjatë periudhës së pandemisë dhe uroi gjithashtu që arti skenik t’i rikthehej normalitetit sa më parë.

Another music-filled soiree of the renowned musician, Luigi Attademo, marked July 2021. The performance at COD was part of the events hosted by the Albanian Guitar Festival. The Italian-born musician performed the best Argentinian guitar music for a summer night filled with sweet tunes. The art loving audience had the opportunity to enjoy a one-hour show by the artist at the Prime Minister’s Office garden. At the end, Attademo thanked the attending guests confessing how much he had missed the public applause during the pandemic and hoping that art returned on stage a soon as possible.

198

199

Festivali Ndërkombëtar i Filmit për të Drejtat e Njeriut (IHRFFA)

International Human Rights Film Festival (IHRFFA)

Tanimë një traditë në COD, edhe në vitin 2021 mirëpritëm netët e shfaqjes së filmave dokumentarë nga Festivali Ndërkombëtar i Filmit për të Drejtat e Njeriut (IHRFFA), organizuar nga Akademia e Filmit “Marubi”.

Tema qëndrore që u trajtua këtë vit kishte të bënte me fenomenin e pandemisë dhe ndikimin që Covid-19 pati te individi, duke tërhequr kështu publikun e moshave të ndryshme. COD-i zgjodhi përsëri lulishten e kryeministrisë për t’i dhënë mundësi audiencës të ishin të shumtë, duke u përshtatur njëkohësisht me kushtet e pandemisë.

Already a tradition at COD, the International Human Rights Film Festival, organised by the Marubi Academy returned in 2021, with its documentary screenings. The central topic this time revolved around the pandemic and the impact Covid -19 had on the people, attracting an audience of different age groups. COD chose again to use the garden at the Prime Minister’s Office to enable a larger participation and also to adapt to the pandemic circumstances.

Projeksioni i filmave dokumentarë u zhvillua përgjatë tri ditëve në muajin shtator, duke përzgjedhur filmat dokumentarë me titull: “Drithërimë gryke”, “Është vrarë një poet” dhe “Minotauri”

Documentaries were screened for three days in September, with some selected films being “Drithërimë gryke”, “A Poet Was Killed” and “The Minotaur”

200

201

Lexime të perfomuara

Stage Reading

Duke dashur të veshim hapësirat e Qendrës për Hapje dhe Dialog edhe me artin skenik, sollëm projektin e titulluar “Lexime të performuara”, në bashkëpunim me aktoren Ema Andrea, që nisi rrugëtimin në shtator të vitit 2021. Projekti në vetvete synon të krijojë një dialog rutinë me publikun e teatrit, me autorët dhe me lexuesit e çdo moshe përmes leximit të performuar të aktores Ema Andreas, që bazohet në vepra të ndryshme të letërsisë botërore ose shqiptare (roman, novelë, tregim ose poezi). Duke i dhënë mundësinë kujtdo që dëshiron të kalojë një pasdite ndryshe, leximi i një vepre shoqëruar me efekte teatrale afron në COD publikun e interesuar dhe ofron për herë të parë në këtë qendër një performancë artistike.

The desire to have the art of drama at the Centre for Openness and Dialogue led us to put together another project entitled “Stage Readings,” in cooperation with actress Ema Andrea that started in September 2021. The aim is for the project to build a continuous dialogue with theatre goers, the authors and readers of all ages through the stage readings by Ema Andrea that included various works of the Albanian and world literature (novels, short stories or poetry). An opportunity for everyone who wants to spend a different evening, stage reading accompanied with other performance effects brings the interested audience closer to COD for a performance that takes place for the first time at this centre.

Performancat e zhvilluara gjatë muajve të fundit të vitit 2021 sollën autorë si Virginia Woolf-i, Gustav Floberi dhe Silvia Plath-i, me një ndërthurje të letërsisë me aktrimin, duke u dhënë mbrëmjeve në COD një atmosferë mbresëlënëse. Këto performanca të cilat aktorja ka zgjedhur ti realizojë herë vetëm e herë në bashkëpunim me të rinj të talentuar, janë ndjekur me shumë interes nga pjesëmarrësit.

In the last months of 2021, stage readings included works by Virginia Woolf, Gustave Flaubert and Sylvia Plath, offering a combination of literature and performance that created an amazing atmosphere in COD. These readings that the actor has chosen to perform alone or together with talented young people were followed with great interest by the guests.

202

203

204

205

206

207

Eventi “Red Lipstick”

The “Red Lipstick” Event

“Red Lipstick” ishte një event i zhvilluar nga COD-i, që mbështeti nismën e artistes së mirënjohur të make-up-it Eni Lena. Gjatë kësaj mbrëmjeje të ftuarit u njohën me dymbëdhjetë portrete, të dymbëdhjetë grave kurajoze, që i kanë bërë ballë sëmundjes së kancerit. Si simbolikë e kësaj mbrëmjeje, biblioteka e kryeministrisë u vesh me ngjyrën rozë, ashtu si tetori i dedikuar luftës ndaj kësaj sëmundjeje.

“Red Lipstick” was another event that took place in COD, in support of the initiative of the well-known make-up artist, Eni Lena.

The evening presented 12 portraits of 12 courageous women who had battled cancer. In line with the symbolism of this event, the library area was decorated with pink, the same colour of October, the month dedicated to the disease.

Eventi i titulluar “Red Lipstick” ishte një tribut ndaj femërores dhe vetë gruas, që pavarësisht sfidave në jetë, duhet të ecë përpara me kokën lart, pa harruar një tis buzëkuqi në portret. Dymbëdhjetë portretet e zgjedhura u prezantuan edhe në një kalendar, për të na kujtuar se nuk mjafton një muaj për t’u ndërgjegjësuar dhe se kujdesi për parandalimin e kancerit të gjirit duhet të vazhdojë edhe gjatë muajve të tjerë

“Red Lipstick” was a tribute to the feminine, the woman who regardless all the challenges in life must walk with the head up high, never forgetting to put a hint of lipstick on the face. The twelve selected portraits presented also as part of a calendar, as a reminder that one awareness month is not enough and that the care to prevent breast cancer must be present during all months.

208

209

210

Artisti/ Artist:

Imago Mundi Collection Kurator/ Curator:

Albes Fusha, Elton Koritari Ekspozita/ Exhibition:

Ekspozita “Parallel 42- A Circle of Humanity” nga fondacioni “Imago Mundi” i koleksionistit Luciano Benetton / Exhibition “Parallel 42- A Circle of Humanity” by the Imago Mundi Foundation of the Art Collector, Luciano Benetton 211

Ideja për këtë ekspozitë i ka rrënjët në pandeminë globale, një çast i tmerrshëm dhe i papritur i kohës, që na bëri të zbulojmë një fat të përbashkët dhe një ndërgjegjësim të përgjithshëm. Ndërsa kthimi i mundimshëm në normalitet është në zhvillim e sipër, shtrohen sërish të njëjtat çështje: epoka e mureve që ishte shfaqur pas nesh po kthehet me forcë në skenë dhe ne jemi dëshmitarë të ngritjes së gardheve dhe të barrierave, shumë prej të cilave, në fakt, në vende që kryqëzohen nga paraleli 42. Ekspozita ofron një ftesë për t’i shembur këto mure, reale dhe ideologjike, dhe për të njohur në vend të tyre një drejtim të përbashkët, atë fill bashkues që lëviz pa u parë dhe që na afron.

212

The idea for this exhibition was rooted in the global pandemic, a terrible and unexpected moment in time that led us to discover a shared destiny and a common awareness. As the arduous return to normality is underway, simmering, ever-latent questions resurface: the age of walls that had appeared behind us is forcefully returning to the scene and we are witnessing the construction of fences and barriers, many of which, in fact, in the countries intersected by the parallel 42. The exhibition extends an invitation to tear down these walls, both real and ideological, and recognize in their place a shared direction, that common thread that moves unseen and brings us closer.

213

214

215

Itinerari i paralelit 42 shtrihet në Evropë, Azi dhe Amerikë: Turqia dhe Gjeorgjia, botë ndërmjet dy kontinenteve; Rusia dhe një numër ish-republikash dhe rajonesh sovjetike, me historinë e tyre të manastireve dhe të xhamive; Mongolia, Kina dhe Japonia, vende që janë sa të afërta, po aq edhe të largëta në shumë aspekte; Koreja e Veriut, një vend pothuajse i paarritshëm, ku arti megjithatë arrin të depërtojë; Kanadaja, me hapësirat e saj të pakufishme, dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, shprehja tipike e kulturës perëndimore; dhe së fundi, Kontinenti i Vjetër, me rrënjët e përbashkëta latine të Portugalisë, të Spanjës, të Francës dhe të Italisë, si dhe peizazhet danubiane dhe ballkanike të Bullgarisë, që na çojnë përsëri aty ku filloi ky eksplorim.

Në fund të rrugëtimit na pret një zbulim: arti bashkon atë që historia, politika apo gjeografia ndajnë, në emër të një ideali të përbashkët bukurie, që kalon kufijtë dhe kapërcen malet, shkretëtirat, fushat dhe oqeanet.

Kjo ekspozitë përshkoi kështu një rrugë rrethore të formuar nga njerëzimi: burra dhe gra që në mënyrë figurative përqafohen, shtrëngojnë duart dhe formojnë një zinxhir, ose më mirë një mozaik, njësoj si veprat e koleksionit “Imago Mundi”, pjesë simbolike në mozaikun madhështor të Artit të Njerëzimit.

216

The itinerary along the parallel 42 continues through Europe, Asia and America: Turkey and Georgia, worlds between two continents; Russia and a number of former Soviet republics and regions, with their history of monasteries and mosques; Mongolia, China and Japan, lands that are in many respects close and in just as many ways distant; North Korea, an almost inaccessible country where art nonetheless manages to break through; Canada, with its boundless spaces, and the United States, the quintessential expression of Western culture; and finally, the old continent, with the common Latin roots of Portugal, Spain, France and Italy, and the Danubian and Balkan landscapes of Bulgaria that lead us back to where this exploration began.

At the end of the journey, a discovery awaits us: art unites where history, politics or geography separate, in the name of a shared ideal of beauty that transcends borders and crosses mountains, deserts, plains and oceans.

The exhibition travelled around a circle formed by humanity: men and women who figuratively embrace one another, put their hands together to form a chain or, rather, a mosaic just like the works of the Imago Mundi Collection are a symbolic piece of the great Art of Humanity.

217

Koleksioni “Imago Mundi” është koleksioni i artit bashkëkohor, i konceptuar nga Luciano Benetton-i, që përfshin artistë të njohur dhe të rinj nga çdo kontinent: një hartë në zhvillim, demokratike, e përbashkët dhe globale e kulturave njerëzore, për të promovuar kërkimin, dijen dhe dialogun në emër të artit dhe të larmisë së shprehjes. Nën kujdesin e fondacionit “Imago Mundi”, projekti jofitimprurës ka përfshirë deri më tani më shumë se 26 000 artistë nga 160 vende ose komunitete vendase, që qëndrojnë në të njëjtën linjë fillestare: një kanavacë në përmasat 10 x 12 cm. Të gjithë artistët në koleksionin “Imago Mundi” promovohen ndërkombëtarisht përmes katalogëve të posaçëm për çdo koleksion, ekspozitave, evenimenteve dhe seminareve të organizuara në mbarë botën; faqeve të internetit www.fondazioneimagomundi.org dhe www.imagomundicollection.org, si dhe platformës Google Arts & Culture.

Kjo ekspozitë qëndroi e hapur nga data 12 nëntor deri më 31 dhjetor 2021.

The Imago Mundi Collection is a contemporary art collection designed by Luciano Benetton that brings together both prominent and young artists from each continent: an evolving, democratic, common and global map of human culture that promotes research, knowledge and dialogue in the name of art and diversity of expression.

Under the auspices of the Imago Mundi Foundation, the project counts more than 26 000 artists so far from 160 countries or communities that follow the same initial requirement: a canvass of 10 x 12 cm.

All the artists of the Imago Mundi collection are internationally promoted through the special catalogues designed for each collection, exhibition, event and workshop held around the world, and on the official websites of www.fondazioneimagomundi. org and www.imagomundicollection.org, as well as on Google Arts & Culture.

The exhibition ran from November 12 to December 31st 2021.

218

219

220

221

#ArtistTalk

#ArtistTalk

Eventi i parë që shoqëroi ekspozitën në COD, “Parallel 42 – A circle of Humanity”, iu kushtua tërësisht artistëve shqiptarë, veprat e të cilëve përbëjnë koleksionin “Knots” në Imago Mundi.

The first side event of the COD exhibition of “Parallel 42 – A circle of Humanity” was dedicated exclusively to the Albanian artists, whose works are part of the Imago Mundi Knots collection.

Kuratorët Elisa Carollo dhe Albes Fusha u përfshinë në një bashkëbisedim dinamik me të gjithë pjesëmarrësit, duke ndarë eksperienca vetjake e duke rrëfyer mbi prapaskenat e ndërtimit të koleksionit shqiptar, pjesë e Imago Mundi-t, si një mozaik shumë-kulturor që bashkëjeton në harmoni me vendet e tjera të paralelit 42 të globit.

The curators, Elisa Carollo and Albes Fusha, engaged in a dynamic conversation with all the participants, sharing personal experience and gave sneak peeks of the behind-thescenes of putting together the Albanian collection, part of Imago Mundi, as a multicultural mosaic that coexists in harmony with the other countries along the globe’s parallel 42.

222

223

224

225

226

227

228

229

230

231