Canlılarda Taşıma ve Dolaşım Sistemi
Bitkilerde Taşıma Sistemi
BİYOLOJİ
b) Ksilem Parankiması Ksilem boruları ile diğer dokuların arasında bulunur ve taşınan suyun diğer dokulara geçmesini sağlar. Ksilem dokusundaki tek canlı hücre gurubudur.
Bitkilerde su, mineral ve organik maddeler eğrelti otlarından itibaren özel bir sistem kullanarak taşınmaktadır. Ksilem ve floem dokularından meydana gelen bu taşıma sistemine iletim demeti adı verilmektedir.
c) Ksilem Sklerenkiması Ölü hücrelerden oluşur, hem bitkiye hem de ksilem borularına destek sağlar.
Ksilem (Odun) Doku Ksilem dokusu üç önemli yapıdan oluşur. a) Ksilem (odun) boruları b) Ksilem parankiması c) Ksilem Sklerenkiması
Floem (Soymuk) Doku Floem dokusu dört önemli yapıdan oluşur. a) Floem (soymuk) boruları b) Arkadaş hücreleri
a) Ksilem (Odun) Boruları
c) Floem parankiması d) Floem sklerenkiması a) Floem (soymuk) Boruları
–
Bitkilerin kökünden, bitkinin üst kısımlarına su ve mineral madde taşır.
–
Taşıma tek yönlü ve hızlıdır.
–
Ksilem borularını oluşturan hücreler ölü oldukları için taşıma işlemlerinde enerji gerektiren yöntemler kullanılamaz.
–
Taşıma osmoz ile gerçekleşir.
–
Ksilem boruları trake ve trakeid adı verilen iki küçük iletim borusundan oluşur.
Ksilemde Suyun Taşınmasına Etki Eden Faktörler *
Kök Basıncı Emici tüyler yüksek bir yoğunluğa sahiptir. Bu yoğunluğa bağlı olarak köklerde oluşan emme kuvvetine kök basıncı denir.
*
Kılcallık Ksilem borularının inceliğine bağlı olarak suyun daha yüksek seviyelere taşınmasıdır.
*
Adhezyon Taşınan su molekülleri ile ksilem çeperleri arasında oluşan çekim gücüdür (suyun çeperlere tutunmasıdır).
*
Terleme Yapraklardan terlemeyle su kaybedildikçe bitkinin üst kısımlarındaki osmotik basınç artar. Osmotik basıncın artmasına bağlı olarak su bitkinin üst kısımlarına doğru çekilir (suyun taşınmasında en önemli faktör terlemedir).
66
Bitkinin üst bölgelerinde üretilen azotlu organik maddeleri kök bölgesine, köklerde üretilen organik maddeleri bitkinin üst kısımlarına taşır.
•
Taşıma çift yönlü ve yavaştır.
•
Floem (soymuk) borularını oluşturan hücrelerin üst ve alt kısımları arasında büyük delikler oluşmuştur.
•
Hücreleri canlı olduğu için taşıma işlemlerinde aktif taşıma yöntemi kullanılabilir.
b) Arkadaş Hücreleri Floem borularının yanında bulunur ve çekirdeği sayesinde floem borusunu oluşturan hücrelerin metabolik aktivitelerini kontrol eder. Canlı hücrelerdir. c) Floem Parankiması Floem boruları ile diğer dokular arasında bulunur ve madde alış verişini sağlar. Organik maddelerin depolanmasını da sağlayan bu hücreler aynı zamanda canlıdır. d) Floem Sklerenkiması Bitkiye ve floem borularına destek sağlar. Floem dokusunun tek ölü hücre grubudur.
Kohezyon Kimyasal özelliklerinden dolayı su moleküllerinin birbirlerine uyguladığı çekim kuvvetidir (suyun birbirine tutunmasıdır).
*
•
Tek çenekli (monokotil) bitkilerde floem ve ksilem arasında kambiyum bulunmaz. İletim demetleri dağınık haldedir.