39
Rozdział 1. Kultura wysoka i kultura popularna a systemy stratyfikacji społecznej...
także na koncerty rockowe. To oni kupują dzieła sztuki i czytają książki, mają też w domu obrazy31. Teoria wszystkożerności przedstawicieli klasy średniej – podkreślę raz jeszcze – ma swój początek w krytyce ograniczeń koncepcji P. Bourdieu, który swoje uogólnienia wywiódł z analiz społeczeństwa francuskiego, a przede wszystkim wyraźnie zróżnicowanego klasowo Paryża. Stwierdzano, że w pozbawionych tradycji arystokratycznych Stanach Zjednoczonych sytuacja jest inna: „W Ameryce Północnej członkowie warstw wyższych nie cechowali się jakimiś w sposób oczywisty wyróżnialnymi smakami estetycznymi i nadzwyczajnym uczestnictwem w formach kultury wysokiej. Często też istota oraz zakres typowej dla nich konsumpcji kulturowej nie odgrywały, ani zdaniem ich samych, ani innych, jakiejkolwiek większej roli w utrzymywaniu ich kulturowej nadrzędności”32. Pojawiły się w związku z tym wątpliwości, czy klasy dominujące w Stanach Zjednoczonych pragną pokazywać swoją odrębność przez uczestnictwo w określonych formach kultury, czy też przez styl życia. Wykazywano, że Amerykanie ze wszystkich warstw społecznych (a nie tylko z tych najniższych) włączają się w kulturę masową/popularną, przede wszystkim za pośrednictwem telewizji oraz prasy. Więcej jeszcze, te osoby, które wykazywały daleko idący dystans w stosunku do kultury masowej/popularnej i preferowały udział w kulturze wysokiej, bynajmniej nie tworzyły jakichkolwiek grup dominujących. Wręcz przeciwnie – funkcjonowały w tle i były pozbawione jakiejkolwiek władzy (na przykład grupy artystów)33. Nie oznacza to oczywiście, że w Stanach Zjednoczonych nie istnieje zjawisko stratyfikacji społecznej, jednak – jak twierdzi María Luiza Méndez – dystans społeczny jest tam wyznaczany po prostu przez pieniądze (antynomia: bogaci – biedni), a nie – jak nadal dzieje się we Francji – przez uczestnictwo w wybranych praktykach kulturowych34 (warto dodać, że – zdaniem niektórych badaczy – również w Anglii klasy wyższe nadal wykorzystują do potwierdzania swojej pozycji społecznej uczestnictwo w uprawomocnionych przez historię formach kultury wysokiej35). Nie ulega więc dla mnie wątpliwości, że w przypadku Stanów Zjednoczonych pojawia się możliwość zastosowania teorii wszystkożerności, która zakłada, że osoby z klas średnich (a niekiedy także wyższych) potrafią się odnaleźć we wszystkich formach kultury – od tych najwyższych (opera) do tych, które są uznawane za bardzo niskie (zawodowe zapasy). Mamy tu więc do czynienia z przekroczeniem zasady homologii klasowej.
31 32 33 34
Tamże, s. 52. T.W. Chan, J.H. Goldthorpe, Social status..., dz. cyt., s. 4–5. Tamże, s. 5. M.L. Méndez, Middle Class Identities in a Neoliberal Age: Tension Between Contested Authenticities, „The Sociological Review” 2008, vol. 56, no. 2, s. 229. 35 S. Stewart, Culture..., dz. cyt., s. 119.
MELOSIK_KULTURA POPULARNA.indb 39
29.01.2014 07:58