Kwestionariusz diagnozy i narzędzia badawcze w terapii pedagogicznej

Joanna Tomczak Renata Ziętara

Kwestionariusz diagnozy i narzędzia badawcze w terapii pedagogicznej

Kraków 2009

Tomczak, Zientara_Kwestionariusz1 1

2009-12-03 09:59:21

© Copyright Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005

Projekt okładki i rysunki: Agata Fuks

Korekta: Daria Loska

ISBN 978-83-7587-159-3

Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (0-12) 422-41-80, fax (0-12) 422-59-47 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie V zmienione, Kraków 2009

Tomczak, Zientara_Kwestionariusz2 2

2009-12-03 09:59:22

Spis treści Wstęp ............................................................................................................................... 5 Kwestionariusz ................................................................................................................. 7 Instruktaż do korzystania z kwestionariusza .................................................................. 17 Bibliografia ...................................................................................................................... 21 Załączniki ......................................................................................................................... 22

Tomczak, Zientara_Kwestionariusz3 3

2009-12-03 09:59:22

Tomczak, Zientara_Kwestionariusz4 4

2009-12-03 09:59:22

Wstęp Opracowany kwestionariusz diagnozy jest efektem wieloletniej pracy reedukacyjno-terapeutycznej w szkole integracyjnej. Jest to wersja trzecia – poprawiona i udoskonalona.

Powstała na bazie poprzednich, również wykorzystywanych do badań diagnostycznych.

Została zatem zweryfikowana i skonstruowana tak, aby możliwie jak najdokładniej poznać dziecko oraz wszystkie jego zaburzenia, wpływające na niepowodzenia szkolne.

W związku z tym, że kwestionariusz powstał na podstawie doświadczeń wyniesionych z pracy w szkole integracyjnej, badania diagnostyczne dotyczą różnych płaszczyzn zaburzeń. W trakcie badania uwzględnia się rodzaj zaburzenia, a także wiek rozwojowy dziecka. Ponadto kwestionariusz został skonstruowany tak, aby można było wykorzystywać jeden egzemplarz zarówno do badań diagnostycznych wstępnych, jak i porównawczych.

Tak zestawione informacje są czytelne i przejrzyste. Wgląd w nie daje szybkie rozeznanie w potrzebach i możliwościach dziecka.

Uzyskane dzięki temu kwestionariuszowi informacje nie zastąpią szczegółowego badania psychologiczno-pedagogicznego, umożliwią natomiast poznanie rodzaju i zakresu zaburzeń dziecka. Mogą stanowić także podstawowy materiał do opracowania planu i kierunków terapii. Dzięki niemu nauczyciel-terapeuta uzyska również informacje o potrzebie skierowania dziecka do innych specjalistów.

Aby ułatwić pracę z kwestionariuszem, dołączamy do niego opracowane przez nas narzędzia badawcze, które można wykorzystywać w całości bądź tylko wybiórczo.

Kwestionariusz diagnozy jest podzielony na 9 części, związanych z konkretnymi zaburzeniami. Każda część składa się z podpunktów, które umożliwiają dokładne rozpoznanie problemu. Części kwestionariusza dotyczą najistotniejszych zagadnień koniecznych do właściwego zdiagnozowania zaburzenia przed rozpoczęciem pracy terapeutyczno-reedukacyjnej. Do każdej części zamieszczono szczegółowy instruktaż, który ułatwi posługiwanie się kwestionariuszem i odpowiednie narzędzia badawcze.

Części kwestionariusza I. Charakterystyka ucznia (zachowanie, koncentracja uwagi, uczuciowość, stosunek do pracy i grupy).

II. Charakterystyka czynności komunikowania się (aktywność, sposób porozumiewania się, poprawność stylistyczno-gramatyczna, wady wymowy, rozumienie).

III. Słuch fonematyczny (analiza i synteza słuchowa + testy fonetyczne).

5

Tomczak, Zientara_Kwestionariusz5 5

2009-12-03 09:59:22

IV. Czytanie (znajomość liter, analiza i synteza wzrokowa, technika i tempo czytania, rozumienie czytanego tekstu, błędy).

V. Pisanie (znajomość liter pisanych, technika, grafia, błędy i sposób pisania).

VI. Sfera ruchowa (sprawność manualna, lateralizacja).

VII. Percepcja wzrokowa (analiza rysunków, różnicowanie figur geometrycznych i kolorów, układanie obrazka z części, spostrzeganie podobieństw i różnic na podstawie dwóch obrazków).

VIII. Orientacja (schemat ciała, nazywanie kierunków i stosunków przestrzennych, ciągi zautomatyzowane).

IX. Procesy myślowe (kojarzenie, pamięć).

Do badania za pomocą kwestionariusza diagnozy można wykorzystać zarówno istniejące standardowe testy, jak również te proponowane przez nas w niniejszym opracowaniu.

Tomczak, Zientara_Kwestionariusz6 6

2009-12-03 09:59:22

Kwestionariusz opracowany przez Joannę Tomczak i Renatę Ziętarę Imię i nazwisko ..............................................................................

Klasa ....................

Data urodzenia ............................................. Data badania ............................................. ...........................................................................................................................................

Zaburzenia rozwojowe dziecka ........................................................................................ ...........................................................................................................................................

I. Charakterystyka ucznia 1. Usposobienie i zachowanie:

– pogodny(a), smutny(a), zdenerwowany(a), śmiały(a)/nieśmiały(a), zdyscyplinowany(a)/niezdyscyplinowany(a), taktowny(a)/nietaktowny(a), nadpobudliwy(a), zahamowany(a) psychoruchowo, inne .....................................................................

2. Koncentracja uwagi:

– prawidłowa, brak koncentracji, krótki okres koncentracji uwagi.

3. Uczuciowość:

– prawidłowa, infantylna, labilność uczuć, wybuchy gniewu, płaczu, apatia, reaguje nieadekwatnie/ adekwatnie do sytuacji.

4. Współpraca w grupie:

– współpracuje chętnie/niechętnie, dostosowuje się do zasad pracy zespołowej, wymaga indywidualnych zajęć, ma trudności w nawiązywaniu kontaktów z otoczeniem, łatwo nawiązuje kontakt z otoczeniem, przestrzega norm społecznych (zawsze, zazwyczaj, czasami, rzadko, wcale).

5. Wykonywanie zadań:

– chętnie/niechętnie, wymaga zachęty, doprowadza pracę do końca/nie doprowadza, dokładny(a)/ niedokładny(a), wykazuje zaradność/niezaradnoœæ, samodzielnoœæ/niesamodzielnoœæ, inicjatywę, aktywnoœæ.

Uwagi: .............................................................................................................. ........................................................................................................................... ...................................................................................................................

7

Tomczak, Zientara_Kwestionariusz7 7

2009-12-03 09:59:22

II. Charakterystyka czynności komunikowania się 1. Aktywność mowna: 2. Sposoby porozumiewania się z otoczeniem:

– mowa spontaniczna/bierna.

– gesty, mimika, pojedyncze sygnały, – pojedyncze wyrazy, proste zdania nierozwinięte, – zdania rozwinięte, rozbudowane.

3. Forma stylistyczna zdania:

– prawidłowa, nieprawidłowa.

4. Forma gramatyczna zdania:

– poprawna, niepoprawna.

5. TreϾ:

– na temat, nie na temat, zachowuje sens logiczny, chaos myślowy.

6. Słownictwo:

– ograniczone do kilku wyrazów, zwrotów, – ubogie, ale pozwalające porozumieć się z otoczeniem, – przeciętne, w granicach normy wiekowej, – bogate.

7. Wady wymowy:

– wadliwa artykulacja głosek ...........................

– inne ............................................................... ....................................................................

8. Rozumienie pytań i poleceń:

– brak rozumienia, – rozumienie ograniczone do pojedynczych, prostych, dobrze znanych, utrwalonych pytań/poleceń, – rozumienie ograniczone do prostych poleceń popartych gestem, prezentacją, powtórzeniem, – rozumienie poprawne.

Uwagi: ................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................

8

Tomczak, Zientara_Kwestionariusz8 8

2009-12-03 09:59:22