Prawa ucznia - Mikołaj Wolanin

prawa ucznia

mikołaj wolanin

prawa ucznia

mikołaj wolanin

MIKOล AJ WOLANIN

PRAWA UCZNIA Krakรณw 2020

WOLANIN_Prawa ucznia.indb 3

24.02.2020 12:25:09

© Copyright by Mikołaj Wolanin, 2020

Recenzent: dr hab. Ewa Jarosz, prof. UŚ

Redakcja wydawnicza: Magdalena Polek Opracowanie typograficzne: Anna Bugaj-Janczarska Projekt okładki: Anna Maria Damasiewicz Zdjęcie na okładce: © gpointstudio | stock.adobe.com

ISBN 978-83-8095-836-4

Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax: (12) 422 41 80, 422 59 47, 506 624 220 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2020

WOLANIN_Prawa ucznia.indb 4

24.02.2020 12:25:09

Mojej przyszłej żonie, którą być może już znam, lecz nie wiem, że nią będzie, lub którą dopiero poznam Mikołaj Wolanin

WOLANIN_Prawa ucznia.indb 5

24.02.2020 12:25:09

Spis treści

Wyjaśnienia ........................................................................................................

9

Rozdział 1. Prawne uregulowania instytucji praw ucznia ................... 11 Rozdział 2. Przysługujące uczniom prawa i ich analiza ....................... 15 Prawo do nauki .................................................................................................

Obowiązek czy prawo do nauki? .............................................................

Darmowa edukacja ....................................................................................

Religia lub etyka .........................................................................................

Wychowanie do życia w rodzinie ............................................................

Język, historia, kultura i geografia mniejszości oraz język regionalny ..............................................................................

Nakazanie uczniowi opuszczenia sali ....................................................

Nieobecności, usprawiedliwienia, klasyfikacja i zastrzeżenia dotyczące ocen ................................................................

Zawieszenie w prawach ucznia, przeniesienie i skreślenie z listy uczniów ...........................................................................................

Prawo do wzięcia udziału w konkursie .......................................................

Prawo do uzyskania pomocy materialnej ..................................................

Pomoc o charakterze socjalnym ..............................................................

Pomoc o charakterze motywacyjnym ....................................................

Inna pomoc ..................................................................................................

Prawo do informacji i sprawiedliwej oceny ...............................................

Prawo do rozwijania zainteresowań ............................................................

Prawo do bezpieczeństwa, wiedzy o bezpieczeństwie i uzyskania pomocy ...................................................................................

Prawo do bezpieczeństwa .........................................................................

Prawo do wiedzy o bezpieczeństwie .......................................................

Prawo do uzyskania pomocy medycznej i psychologicznej ..............

WOLANIN_Prawa ucznia.indb 7

15 19 25 28 30 31 32 33 37 40 42 42 44 47 49 51 55 55 60 62

24.02.2020 12:25:09

8

Spis treści

Prawo do skonsumowania ciepłego posiłku ..............................................

Prawo do swobody wypowiedzi, myśli, sumienia i wyznania ................

Swoboda wypowiedzi ................................................................................

Swoboda myśli, sumienia i wyznania ....................................................

Prawo do prywatności ....................................................................................

Prawo do czasu wolnego (właściwej organizacji życia szkolnego) ........

Prawo do godności ...........................................................................................

Prawo do angażowania się w życie szkoły ..................................................

Prawo do złożenia skargi ................................................................................

65 67 67 69 71 73 74 76 78

Rozdział 3. Wiedza uczniów o przysługujących im prawach oraz poczucie ich przestrzegania .............................................................. 81 Stan badań ........................................................................................................ 81 Metodologia badań własnych ....................................................................... 88 Wyniki badań i wnioski .................................................................................. 89 Zakończenie ........................................................................................................ 103 Bibliografia .......................................................................................................... 105 Spis tabel .............................................................................................................. 113

WOLANIN_Prawa ucznia.indb 8

24.02.2020 12:25:09

Wyjaśnienia

Uczniowie mają swoje prawa i obowiązki, które gwarantuje im Prawo oświatowe. Co jednak ważne, nie ma jednego ustawowego czy określonego w rozporządzeniu ministra ds. edukacji katalogu tychże praw. To stało się pobudką do napisania niniejszej monografii. Ma ona na celu zebranie w jednej publikacji praw ucznia, które są (lub mają być) powszechnie respektowane w polskich szkołach.

Autor jako uczeń II klasy liceum (w chwili ukazania się książki) na co dzień styka się z opisywaną tematyką, od lat się nią też interesuje. Ma w związku z tym nadzieję dawać rękojmię biegłości w zakresie praw ucznia.

Publikacja jest adresowana przede wszystkim do uczniów. Jej lektura ma im uświadamiać przysługujące im prawa. Treści dla siebie znajdą w niej również nauczyciele, dyrektorzy szkół oraz wszyscy inni zainteresowani omawianą problematyką. Z powodzeniem z opracowania mogą korzystać naukowcy badający instytucję praw dziecka, dzieci bowiem są też najczęściej uczniami.

W monografii konsekwentnie wykorzystywany jest obowiązujący we wrześniu 2019 r. porządek prawny. Autor przedstawia także jednak niektóre przepisy dla np. gimnazjów czy zasadniczych szkół zawodowych, formalnie zlikwidowanych z dniem 31 sierpnia 2019 r. Ma to służyć pokazaniu, jakie akty mówiły o prawach ucznia w trzyetapowym systemie edukacji. Należy ponadto pamiętać, że zapewne podobne przepisy znajdą się w aktach wykonawczych dla np. ośmioletnich szkół podstawowych (nie wszystkie zostały jeszcze ogłoszone).

Na końcu akapitów (bądź w ich środku po zakończeniu danego wątku) wskazane są odpowiednie przepisy prawne regulujące kwestie, o których była mowa. Ma to pozwolić czytelnikowi na zweryfikowanie prezentowanych informacji, jak również umożliwić mu powoływanie się w pismach lub dyskusjach na konkretny przepis, a nie wyłącznie na monografię. Czasem jednak cytowane są konkretne zapisy.

WOLANIN_Prawa ucznia.indb 9

24.02.2020 12:25:09

Spis tabel

Tabela 1. Absolwenci według poszczególnych typów szkół (w tys. osób) ..............................................................

Tabela 2. Badani według płci .......................................................................

Tabela 3. Badani według wieku ...................................................................

Tabela 4. Badani według rodzajów miejscowości, w których znajduje się ich szkoła ..................................................................

Tabela 5. Osoba, która w największym stopniu przyczyniła się do zdobycia przez respondenta wiedzy o prawach ucznia ..........................................................................

Tabela 6. Zdanie respondentów na temat tego, czy prawa ucznia (jako ogół) są w szkole przestrzegane .......................................

Tabela 7. Częstotliwość łamania prawa do nauki ....................................

Tabela 8. Częstotliwość łamania prawa do informacji ..........................

Tabela 9. Częstotliwość łamania prawa do czasu wolnego ...................

Tabela 10. Częstotliwość łamania prawa do szacunku i godności ........

Tabela 11. Częstotliwość łamania prawa do wolności myśli, sumienia i wyznania ....................................................................

Tabela 12. Częstotliwość łamania prawa do wolności słowa ..................

Tabela 13. Częstotliwość łamania prawa do bezpieczeństwa .................

Tabela 14. Częstotliwość łamania prawa do sprawiedliwej oceny ........

Tabela 15. Podmioty łamiące prawa ucznia zdaniem respondentów ................................................................................

WOLANIN_Prawa ucznia.indb 113

23 90 90 91

92 92 94 95 96 96 97 98 99 100 101

24.02.2020 12:25:14

WOLANIN_Prawa ucznia.indb 114

24.02.2020 12:25:14