Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego

Z. Pawłowski, Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego, Kraków 2009 ISBN: 83-7308-486-X, © by Zygmunt Pawłowski 2005 © by Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2005

© Copyright by Zygmunt Paw³owski 2005 © Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005

Recenzenci czêœci I: prof. dr hab. in¿. Tadeusz Kryszczyñski doc. dr hab. n. med. Leszek Radwan Recenzenci czêœci II: Gra¿yna Matyszkiewicz, prof. Akademii Teatralnej prof. dr hab. n. med. Maria Zalesska-Krêcicka prof. dr hab. n. med. Piotr Zalewski Redakcja wydawnicza: Beata Bednarz Agnieszka Hebda Projekt ok³adki: Ewa Tatiana Beniak

ISBN 83-7308-486-X

Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax (0-12) 422-41-80, 422-59-47 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2005

Foniatryczna diagnostyka.p65

4

2005-06-10, 12:47

Z. Pawłowski, Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego, Kraków 2009 ISBN: 83-7308-486-X, © by Zygmunt Pawłowski 2005 © by Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2005

Spis treœci Przedmowy do czêœci I .................................................................................... 11 Od autora ......................................................................................................... 14 Przedmowy do czêœci II ................................................................................... 17 Od autora ......................................................................................................... 21 Czêœæ I. Problemy dotycz¹ce emisji g³osu œpiewaczego Rozdzia³ 1. Ogólna charakterystyka budowy i funkcji narz¹du g³osowego .................................................................................... 27 Rozdzia³ 2. Powstawanie g³osu i mechanizmu wibracyjnego cyklu fa³dów g³osowych ........................................................................ 33 2.1. Problemy dotycz¹ce powstawania g³osu ............................................. 33 2.2. Mechanizm wibracyjnego cyklu fa³dów g³osowych ........................... 38 Rozdzia³ 3. Czynnoœæ fonacyjna krtani ........................................................... 43 3.1. Matematyczny model drgañ fa³dów g³osowych .................................. 45 Rozdzia³ 4. Ogólna charakterystyka zaburzeñ czynnoœciowych krtani .......... 51 Rozdzia³ 5. Najczêstsze jednostki chorobowe narz¹du g³osowego ................ 55 5.1. Wnioski dotycz¹ce zjawisk fizjologicznych w œpiewie ...................... 59 5.2. Wnioski odnosz¹ce siê do zjawisk patologicznych w œpiewie ............ 60 Rozdzia³ 6. Ultrasonograficzna diagnostyka wady rozwojowej podniebienia miêkkiego ............................................................... 63 6.1. Czêœæ ogólna ........................................................................................ 63 6.2. Czêœæ kliniczna badañ ......................................................................... 70 6.3. Wyniki badañ klinicznych ................................................................... 71 6.4. Czêœæ szczegó³owa .............................................................................. 74 6.5. Techniczna metoda pomiarów ............................................................. 75 6.6. Wyniki i ocena obrazów USG ............................................................. 75 6.7. Wyniki ................................................................................................. 80 Rozdzia³ 7. Przegl¹d metod diagnostycznych cyklu wibracyjnego fa³dów g³osowych ........................................................................ 85 7.1. Pomiary wewnêtrzne. Metody optyczne ............................................. 86 7.1.1. Stroboskopia – wideostroboskopia ........................................... 86 7.1.2. Kinematografia szybka .............................................................. 88

5

Foniatryczna diagnostyka.p65

5

2005-06-10, 12:47

Z. Pawłowski, Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego, Kraków 2009 ISBN: 83-7308-486-X, © by Zygmunt Pawłowski 2005 © by Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2005

7.1.3. Wideokymografia (VKG) .......................................................... 91 7.1.4. Fotoglotografia (PGG). ............................................................. 91 7.1.5. Elektrolaryngografia (ELG) ...................................................... 93 7.1.6. Dwuimpulsowa interferometria holograficzna (ogólna charakterystyka techniczna) ........................................ 93 7.1.7. Holograficzna rejestracja drgañ fa³dów g³osowych .................. 98 7.2. Analizy akustyczne g³osu .................................................................. 101 7.2.1. Ultrasonografia – USG ............................................................ 101 7.2.2. Ocena czêstotliwoœci podstawowej F0 .................................... 104 7.2.3. Testowa ocena ciœnienia akustycznego g³osu .......................... 107 7.2.4. Wieloparametrowa analiza mowy i czêstotliwoœci podstawowej F0. Komputerowa analiza mowy ....................... 108 7.3. Pomiary zewnêtrzne. Metody elektryczne ........................................ 109 7.3.1. Elektroglotografia (EGG) ........................................................ 109 Rozdzia³ 8. Metoda elektrolaryngograficzna (ELG) (pomiary wewnêtrzne, metody optyczne) .................................................. 117 8.1. Czêœæ ogólna ...................................................................................... 117 8.1.1. Charakterystyka techniczna i funkcjonalna fotolaryngoskopu laserowego ................................................. 118 8.1.2. Uk³ad opto-mechaniczny ........................................................ 118 8.1.3. Wzorcowy sygna³ dla fotolaryngoskopu ................................ 127 8.2. In¿ynierskie prace eksperymentalne dotycz¹ce badania urz¹dzenia – fotolaryngoskopu laserowego ...................................... 129 8.2.1. Wybór d³ugoœci analizowanego okna i fragmentów glotogramów ........................................................................... 137 8.3. Metoda badania klinicznego .............................................................. 139 8.3.1. Czêœæ szczegó³owa .................................................................. 139 8.4. Opracowanie wyników badañ klinicznych ........................................ 142 8.5. Ogólna charakterystyka uzyskanych wyników badañ i ocena zaburzeñ czynnoœciowych krtani .......................................... 147 Rozdzia³ 9. Zjawisko intonacji g³osu ............................................................ 157 9.1. Sposób wykonywania badania intonacji – metoda badañ ................. 161 9.2. Wyniki badañ ..................................................................................... 162 9.3. Omówienie wyników ......................................................................... 165 9.4. Podsumowanie ................................................................................... 167 Rozdzia³ 10. Badanie zakresu skali g³osu i wydolnoœci gard³owo-podniebiennej – studium termoanemometryczne ..... 169 10.1. Czêœæ ogólna ................................................................................... 169 10.2. Ogólna charakterystyka struktury i funkcji podniebienia miêkkiego .................................................................. 170 6

Foniatryczna diagnostyka.p65

6

2005-06-10, 12:47

Z. Pawłowski, Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego, Kraków 2009 ISBN: 83-7308-486-X, © by Zygmunt Pawłowski 2005 © by Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2005

10.3. Uwagi dotycz¹ce termoanemometrii ............................................... 172 10.4. Analogowa, jakoœciowa analiza czynnoœci ruchowej podniebienia miêkkiego w czasie œpiewu ............................................................. 174 10.5. Analiza termoanemogramów .......................................................... 177 10.6. Czêœæ szczegó³owa .......................................................................... 177 10.7. Wyniki badañ .................................................................................. 179 Rozdzia³ 11. Kryteria oceny jednorodnego i niejednorodnego rodzaju narz¹du g³osowego .................................................................... 185 11.1. Czêœæ ogólna .................................................................................... 185 11.2. Charakterystyka dotycz¹ca rodzaju narz¹du g³osowego ................. 186 11.3. Czêœæ szczegó³owa .......................................................................... 188 11.4. Foniatryczna ocena badanych przypadków ..................................... 188 11.5. Pedagogiczne kryteria oceny funkcji elementów emisji g³osu ........ 190 11.5.1. Skala g³osu ........................................................................ 191 11.5.2. Funkcja oddychania .......................................................... 191 11.5.3. S³yszalnoœæ dŸwiêków przejœciowych .............................. 191 11.5.4. Zjawisko g³osowe – tzw. krycie ........................................ 192 11.5.5. Zjawisko g³osowe – wibrato ............................................. 192 11.5.6. Artykulacja – dykcja ......................................................... 193 11.5.7. Funkcja narz¹du rezonansowego ...................................... 193 11.5.8. Funkcja analizatora s³uchowego ....................................... 193 11.5.9. Nazalizacja ........................................................................ 194 11.5.10. Barwa g³osu ....................................................................... 194 11.5.11. Ruchy krtani ...................................................................... 194 Rozdzia³ 12. Funkcja narz¹du oddechowego w œpiewie ............................... 199 12.1. Czêœæ ogólna .................................................................................... 199 12.2. Czêœæ szczegó³owa .......................................................................... 202 12.3. Sposób przeprowadzania badania ................................................... 207 12.3.1. Sposób obliczania wyników ............................................... 209 12.3.2. Wyniki pomiarów ............................................................... 210 12.3.3. Omówienie .......................................................................... 213 12.3.4. Cechy aerodynamiczne okreœlaj¹ce mechanizm zaburzenia g³osu ................................................................. 214 Rozdzia³ 13. Funkcja uk³adu rezonansowego w œpiewie .............................. 217 13.1. Czêœæ ogólna .................................................................................... 217 13.1.1. Definicje .............................................................................. 217 13.1.2. Wybrane informacje dotycz¹ce dwuimpulsowej interferometrii holograficznej ............................................. 224

7

Foniatryczna diagnostyka.p65

7

2005-06-10, 12:47

Z. Pawłowski, Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego, Kraków 2009 ISBN: 83-7308-486-X, © by Zygmunt Pawłowski 2005 © by Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2005

13.1.3. Ogólna charakterystyka dotycz¹ca zastosowania holograficznej metody badañ narz¹du g³osowego .............. 226 13.2. Czêœæ szczegó³owa .......................................................................... 228 13.2.1. Holograficzne badania drgañ nasady .................................. 228 13.2.2. Metodyka badañ .................................................................. 237 13.2.3. Dobór przypadków i kliniczna metoda badañ .................... 239 13.3. Podsumowanie ................................................................................. 248 13.4. Holograficzna kamera akustyczna ................................................... 250 Rozdzia³ 14. Narz¹d artykulacyjny – jego funkcja w œpiewie ...................... 259 14.1. Czêœæ ogólna .................................................................................... 259 14.1.1. Podstawowe informacje z zakresu fizjologii obwodowego narz¹du mowy .............................................. 260 14.1.2. Zaburzenia narz¹du artykulacyjnego – najczêœciej wystêpuj¹ce jednostki chorobowe ...................................... 263 14.1.3. Akustyczne aspekty zrozumia³oœci tekstu œpiewanego....... 264 14.1.4. Zrozumia³oœæ dŸwiêku œpiewanego a wysokoœæ dŸwiêku .. 264 14.1.5. Analiza spektralna g³osek polskich a zrozumia³oœæ tekstu œpiewanego ............................................................... 265 14.1.6. Rozpiêtoœæ dynamiczna g³osu œpiewaka ............................. 266 14.1.7. Akustyka pomieszczeñ a zrozumia³oœæ tekstu œpiewanego 267 14.1.8. Zrozumia³oœæ tekstu œpiewanego w nagraniu ..................... 267 14.2. Czêœæ szczegó³owa .......................................................................... 268 14.2.1. Uwagi z zakresu fizjologii narz¹du artykulacji podczas œpiewu ................................................................... 268 14.2.2. Przyczyny upoœledzaj¹ce artykulacjê podczas œpiewu ....... 268 14.2.3. Ocena sprawnoœci ruchowej narz¹du artykulacyjnego na podstawie zastosowania filmu wideo............................. 271 14.2.4. Sposób rejestracji obrazów artykulacyjnych ...................... 272 14.3. System synchronicznej analizy obrazu ............................................ 274 14.3.1. Opis urz¹dzenia i metodyki badañ ...................................... 275 14.3.2. Wyniki badañ ...................................................................... 278 14.4. System przetwarzania g³osu ............................................................ 284 14.4.1. Opis urz¹dzenia i metodyka badañ ..................................... 284 14.4.2. Wyniki badañ ...................................................................... 288 14.5. Artykulograf – elektromagnetyczny analizator artykulacji (budowa, zasada dzia³ania, metoda badania) .................................. 291

8

Foniatryczna diagnostyka.p65

8

2005-06-10, 12:47

Z. Pawłowski, Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego, Kraków 2009 ISBN: 83-7308-486-X, © by Zygmunt Pawłowski 2005 © by Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2005

Czêœæ II. Problemy dotycz¹ce emisji g³osu mówionego Rozdzia³ 15. Ogólna charakterystyka polskiej mowy scenicznej .................. 299 15.1. Wprowadzenie ................................................................................. 299 15.2. Opis spó³g³osek polskich z punktu widzenia dykcji ....................... 301 15.3. Sposoby æwiczeñ artykulacji ........................................................... 306 15.4. O podstawach polskiej wymowy scenicznej ................................... 313 15.5. Pisownia fonetyczna ........................................................................ 316 15.6. Przegl¹d zagadnieñ zwi¹zanych z wymow¹ poszczególnych g³osek ............................................................................................... 319 15.7. Omówienie ...................................................................................... 321 Rozdzia³ 16. Problematyka patologii g³osu wystêpuj¹cej u nauczycieli ....... 327 16.1. Charakterystyka schorzeñ wystêpuj¹cych u nauczycieli ................. 327 16.1.1. Specyfika pracy nauczycieli ............................................... 329 16.1.2. W³aœciwe nawodnienie fa³dów g³osowych ......................... 330 16.1.3. Stany emocjonalne .............................................................. 331 16.1.4. Zmêczenie miêœniowe ......................................................... 331 16.1.5. Kinestetyka ......................................................................... 331 16.1.6. Ró¿nice zale¿ne od p³ci ...................................................... 332 16.1.7. Zmiany zachodz¹ce w narz¹dzie g³osowym w procesie starzenia .............................................................................. 333 16.1.8. Refluks prze³ykowo-krtaniowy ........................................... 334 16.1.9. Zmiany w uk³adzie endokrynologicznym ........................... 334 16.2. „Wysi³ek g³osowy” przyczyn¹ powstawania schorzeñ ................... 335 16.3. Omówienie ...................................................................................... 338 16.4. Zakoñczenie ..................................................................................... 344 Rozdzia³ 17. Diagnostyka j¹kania tonicznego i klonicznego ........................ 347 17.1. Czêœæ ogólna .................................................................................... 347 17.1.1. Wprowadzenie .................................................................... 347 17.1.2. J¹kanie czynnoœciowe ......................................................... 348 17.1.3. Rodzaje j¹kania ................................................................... 350 17.1.4. Zapobieganie j¹kaniu i postêpowanie terapeutyczne ......... 352 17.1.5. Metody badañ j¹kania ......................................................... 354 17.2. Czêœæ szczegó³owa .......................................................................... 362 17.2.1. Wprowadzenie .................................................................... 362 17.2.2. Warunki techniczne umo¿liwiaj¹ce ocenê funkcji oporu g³oœni (GR) i mocy wydechu (M) ............................ 364 17.2.3. Materia³ i metodyka badañ w³asnych ................................. 370 17.2.4. Wyniki badañ ...................................................................... 371 17.2.5. Ogólne omówienie wyników .............................................. 372

9

Foniatryczna diagnostyka.p65

9

2005-06-10, 12:47

Z. Pawłowski, Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego, Kraków 2009 ISBN: 83-7308-486-X, © by Zygmunt Pawłowski 2005 © by Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2005

Rozdzia³ 18. Problematyka g³osu w przypadkach wad wrodzonych podniebienia .............................................................................. 381 18.1. Czêœæ ogólna .................................................................................... 381 18.1.1. Wprowadzenie .................................................................... 381 18.1.2. Uwagi dotycz¹ce wady wrodzonej podniebienia – diagnostyka, terapia ......................................................... 383 18.1.3. Warunki powstawania zjawiska nazalizacji........................ 385 18.2. Czêœæ szczegó³owa .......................................................................... 386 18.2.1. Uk³ad holograficzny do badania drgañ podniebienia miêkkiego ............................................................................ 388 18.2.2. Wizualizacja drgañ podniebienia miêkkiego ...................... 389 18.2.3. Mechanizm powstawania nazalizacji w œwietle badañ holograficznych podniebienia miêkkiego ........................... 394 18.2.4. Chirurgiczne modelowanie rezonansu jamy nosowo-gard³owej ............................................................... 397 18.3. Podsumowanie ................................................................................. 399 Rozdzia³ 19. Metody i systemy wspomagania komunikacji g³osowej osób laryngektomowanych ....................................................... 405 19.1. Czêœæ ogólna .................................................................................... 405 19.1.1. Wprowadzenie ................................................................... 405 19.1.2. Charakterystyka pseudoszeptu ......................................... 405 19.1.3. Mowa gard³owa i prze³ykowa............................................ 406 19.1.4. Protezy g³osowe ................................................................. 406 19.1.5. Podstawy rehabilitacji........................................................ 407 19.1.6. Materia³ i metoda badania ................................................. 408 19.1.7. Etapy realizacji badañ ........................................................ 410 19.1.8. Aktywne próbkowanie kana³u g³osowego za pomoc¹ ultradŸwiêków .................................................................... 417 19.1.9. Protezy dŸwiêkowe z uk³adami vocoderów ....................... 419 19.1.10. Koncepcja protezy dŸwiêkowej opartej na sieci neuronowej ........................................................................ 421 19.1.11. Uwagi koñcowe ................................................................. 422 19.2. Czêœæ szczegó³owa .......................................................................... 423 19.2.1. Wprowadzenie i cel naukowy pracy ................................... 423 19.2.2. Metodyka badañ .................................................................. 424 19.2.3. Wyniki ................................................................................. 436 19.2.4. Podsumowanie .................................................................... 437

Foniatryczna diagnostyka.p65

10

2005-06-10, 12:47

Z. Pawłowski, Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego, Kraków 2009 ISBN: 83-7308-486-X, © by Zygmunt Pawłowski 2005 © by Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2005

Przedmowy do czêœci I Prof. dr hab. n. med. Zygmunt Paw³owski prezentuje swoje dzie³o pt. Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji g³osu œpiewaczego i mówionego, które mo¿na uwa¿aæ za podsumowanie ca³okszta³tu badañ i osi¹gniêæ w Jego d³ugoletniej pracy nad analiz¹ zjawisk zachodz¹cych w czasie fonacji.

Prof. Paw³owski jest naukowcem o umyœle œcis³ym. Wszystkie zjawiska wystêpuj¹ce w czasie œpiewu interpretuje pod wzglêdem prawid³owoœci i patologii w sposób jasny, czytelny i obiektywny. Dla osi¹gniêcia zamierzonego celu konstruuje wraz ze swoimi wspó³pracownikami oryginaln¹ aparaturê badawcz¹: fotolaryngoskop laserowy do pomiaru czêstotliwoœci drgañ fa³dów g³osowych razem i ka¿dego oddzielnie oraz stosuje metodê interferometrii holograficznej do pomiaru rezonansu twarzy, szyi i klatki piersiowej. £atwo sobie uzmys³owiæ, ¿e do przeprowadzania tak skomplikowanych i precyzyjnych badañ nie wystarczy tylko wiedza medyczna, lecz konieczne s¹ wiadomoœci z dziedziny fizyki, matematyki, informatyki, materia³oznawstwa i muzyki. Daje to wyobra¿enie o ogromie pracy i doœwiadczeñ koniecznych do osi¹gniêcia zamierzonego celu. Wszystkie badania s¹ prowadzone, aby udokumentowaæ i zinterpretowaæ zjawiska zachodz¹ce w czasie fonacji i postawiæ obiektywn¹ diagnozê, a tak¿e zapobiec wszelkim nieprawid³owoœciom.

I w tym miejscu jest konieczna œcis³a wspó³praca prof. Paw³owskiego z pedagogami œpiewu. Wszelkie nieprawid³owoœci zauwa¿one w czasie fonacji u studenta, bêd¹ce wynikiem wadliwego œpiewania czy wad anatomicznych, zinterpretowane w czasie badañ na obiektywnej aparaturze, prowadz¹ do postawienia diagnozy w celu ich usuniêcia.

Bêd¹c d³ugoletnim Dziekanem Wydzia³u Wokalnego i pedagogiki œpiewu, mia³em mo¿noœæ œledzenia badañ prof. Paw³owskiego i ich praktycznego wykorzystania.

W nauce œpiewu – podczas której mamy do czynienia z ¿ywym instrumentem, jakim jest cz³owiek, pedagog operuje czêsto pojêciami abstrakcyjnymi, dla pobudzenia wyobraŸni studenta i wywo³ania reakcji œwiadomych i podœwiadomych. Takie pojêcia, jak: podparcie oddechowe, dŸwiêki piersiowe, g³owowe (krycie), wyrównana emisja, mieszanie rezonansów, nosowanie, opuszczenie krtani, otwarcie gard³a, maj¹ce du¿e znaczenie w prawid³owym œpiewie, znalaz³y w badaniach prof. Paw³owskiego naukowe i naoczne udokumentowanie w wymiernej formie wykresów. Analiza i interpretacja tych badañ daje potwierdzenie zarówno prawid³owoœci, jak i nieprawid³owoœci zachodz¹cych w czasie fonacji, a w konsekwencji koniecznych korekt.

Bardzo istotne s¹ równie¿ badania ukrytego rozszczepu podniebienia miêkkiego, która to wada eliminuje kandydata do zawodu œpiewaka.

Przedstawiona praca jest dzie³em œciœle naukowym. Ka¿dy Czytelnik bior¹cy j¹ do r¹k powinien posiadaæ minimum wiedzy z zakresu foniatrii. Jest bardzo 11

Foniatryczna diagnostyka.p65

11

2005-06-10, 12:47

Z. Pawłowski, Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego, Kraków 2009 ISBN: 83-7308-486-X, © by Zygmunt Pawłowski 2005 © by Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2005

przydatna dla foniatrów i wokalistów. W sposób œcis³y, precyzyjny i przystêpny przedstawia zagadnienia z dziedziny anatomii, fizjologii i patologii narz¹du g³osowego oraz prezentuje oryginalne metody badawcze zachodz¹cych zjawisk.

Ka¿dy zainteresowany Czytelnik znajdzie w tym dziele to, co stanowi przedmiot jego zainteresowañ i poszukiwañ. prof. Kazimierz Pustelak Dziekan Wydzia³u Wokalnego Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie * * * Monografia jest wynikiem wieloletniej pracy Autora nad obiektywn¹ ocen¹ wykonawstwa zadañ œpiewaczych. Wykonawstwo powy¿sze jest zale¿ne zarówno od predyspozycji osobniczych w szerokim pojêciu tego s³owa, jak i od stopnia wyszkolenia oraz opanowania warsztatu, a tak¿e umiejêtnoœci panowania nad emocjami w czasie wykonywania utworu.

Ksi¹¿ka przedstawia i opisuje metody diagnostyczne pozwalaj¹ce na pomiary i analizê poszczególnych etapów wykonawstwa œpiewu artystycznego. Dokumentuj¹ one fizjologiê powy¿szych zjawisk, a tak¿e oceniaj¹ je jakoœciowo i iloœciowo.

Zastosowane metody s¹ oryginalnymi pracami Autora dobranymi specjalnie do rozwi¹zywania poszczególnych problemów. Ka¿da z nich s³u¿y wybranym celom, jest wynikiem niezale¿nego twórczego myœlenia, a tak¿e efektem wielu prób, wersji i sprawdzianów. Autor, absolwent Akademii Medycznej i Akademii Muzycznej, maj¹cy równie¿ wybitne uzdolnienia w kierunku nauk œcis³ych, w przedstawionych opracowaniach zjawisk wokalistycznych i instrumentalnych wspó³pracowa³ równie¿ ze specjalistami z wielu dziedzin techniki, muzyki i informatyki.

Przedstawione metody diagnostyczne s¹ ró¿norodne. Niektóre proste i zrozumia³e nawet dla humanistów, niektóre z³o¿one i trudne, wymagaj¹ce przygotowania, przede wszystkim fizycznego. Monografia nie jest podrêcznikiem foniatrii ani podrêcznikiem fizjologii i patologii g³osu œpiewaczego. Wymaga przygotowanego Czytelnika. Wype³nia ona istniej¹c¹ w literaturze lukê dotycz¹c¹ interpretacji zjawisk fizjologicznych i patologicznych w emisji g³osu u wokalistów. Wskazuje na wiêksz¹ lub mniejsz¹ przydatnoœæ w tych wypadkach metod badawczych zaczerpniêtych z klasycznej foniatrii czy laryngologii. Podaje nowe, czêsto oryginalne w³asne opracowania Autora i jego Wspó³pracowników. Nie wszystkie one s¹ przeznaczone do natychmiastowego wykorzystania. Wiêkszoœæ z nich pozostaje w formach prototypowych chronionych patentami. Niektóre s¹ obecnie bardzo drogie i wymagaj¹ wyspecjalizowanej obs³ugi. Mo¿na równie¿ przypuszczaæ, ¿e twór12

Foniatryczna diagnostyka.p65

12

2005-06-10, 12:47

Z. Pawłowski, Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego, Kraków 2009 ISBN: 83-7308-486-X, © by Zygmunt Pawłowski 2005 © by Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2005

Zestawienie I Interferogramy podniebienia zdrowej kobiety podczas naturalnej fonacji g³oski „a”

441

Foniatryczna diagnostyka.p65

441

2005-06-10, 12:49

Z. Pawłowski, Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego, Kraków 2009 ISBN: 83-7308-486-X, © by Zygmunt Pawłowski 2005 © by Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2005

Zestawienie II Interferogramy podniebienia zdrowej kobiety podczas nazalizacji g³oski „a”

442

Foniatryczna diagnostyka.p65

442

2005-06-10, 12:49