Praca przedszkola - Zbigniew Ostrach

9 788380 950450

redakcja naukowa

ZBIGNIEW OSTRACH

Praca

przedszkola wybrane zagadnienia teoretyczne, praktyczne i organizacyjne

Krakรณw 2016

OSTRACH_PRACA PRZEDSZKOLA.indb 3

09.05.2016 12:11

© Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2016

Recenzenci: dr hab. Anna Klim-Klimaszewska, prof. nadzw. UP-H w Siedlcach dr hab. Barbara Skałbania, prof. nadzw. WSP w Warszawie Redakcja wydawnicza: Beata Bednarz Projekt okładki: Ewa Beniak-Haremska Opracowanie typograficzne: Anna Bugaj-Janczarska

ISBN 978-83-8095-045-0

Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax: (12) 422 41 80, 422 59 47, 506 624 220 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2016

OSTRACH_PRACA PRZEDSZKOLA.indb 4

09.05.2016 12:11

SPIS TREŚCI Zbigniew Ostrach Wstęp .....................................................................................................

7

Zbigniew Ostrach Rozwój praktyki przedszkolnej w ujęciu historycznym ............................

9

Karolina Janeczek, Zbigniew Ostrach Organizacja środowiska przedszkolnego ................................................. 33

Ewelina Mordka Organizacja przestrzeni przedszkola – aspekty teoretyczne i praktyka ................................................................................................. 57

Małgorzata Skoczylas-Sokół Planowanie działań pedagogicznych w przedszkolu ................................ 73

Anna Klas-Markiewicz Poczytaj mi, mamo! O potrzebie czytania dzieciom ................................. 101

Barbara Skałbania Zabawa jako forma wspierania rozwoju dziecka ...................................... 115

Anna Kucharska Prawne aspekty organizowania niepublicznych placówek przedszkolnych ......................................................................................... 127

OSTRACH_PRACA PRZEDSZKOLA.indb 5

09.05.2016 12:11

WSTĘP Przedszkole jest takim miejscem, gdzie dziecko zdobywa wiedzę i różne umiejętności w ramach systematycznych, zamierzonych oddziaływań pedagogicznych, jak również niezamierzonych wpływów środowiska. Jest to pierwsza w życiu dziecka instytucja oświatowa, kulturowa i społeczna, do której ono należy. Siła tej przynależności ma znaczący wpływ na jego rozwój i późniejsze funkcjonowanie psychospołeczne, gdyż doświadczenia z okresu dzieciństwa są ważnym składnikiem wyposażania jednostki.

Potrzeba rozwoju instytucjonalnych form edukacji przedszkolnej podyktowana jest wieloma czynnikami o charakterze społecznym, naukowym i politycznym. W aspekcie naukowym podkreśla się pozytywny wpływ oddziaływań stymulujących i kontaktów społecznych na kształtowanie się umiejętności i zachowań dziecka. W ujęciu społeczno-politycznym jest to zgodne z koncepcją państwa, dotyczącą reformowania rodzimej oświaty w celu zapewnienia wszystkim dzieciom edukacji na poziomie przedszkolnym oraz pomocy w wyrównywaniu ich szans edukacyjnych.

Współczesne państwo polskie zabiega o obowiązkową, dostępną dla wszystkich dzieci edukację przedszkolną. Najpierw mają nią być objęte wszystkie 6- i 5-latki, w przyszłości planuje się zorganizowanie powszechnej edukacji przedszkolnej również dla 4- i 3-latków. Konsekwencją takich rozwiązań będzie wzrost znaczenia edukacji przedszkolnej i liczby nauczycieli w przedszkolach, co z kolei zwiększy liczbę oddziałów przedszkolnych i przyczyni się do rozwoju sieci tych placówek na terenie kraju. Do wprowadzenia zamierzonych reform potrzebna jest zmiana mentalności rodziców, którzy muszą być przekonani o tym, iż umożliwienie małemu dziecku kontaktów z rówieśnikami i fachowa opieka pedagogiczna są milowym krokiem na ścieżce jego rozwoju.

Postęp naukowy, techniczny, przemiany społeczne i polityczne oraz zmiany obyczajowe dokonujące się w obecnych czasach otwierają przed człowiekiem ogromne możliwości, stawiają mu nowe wyzwania, ale stwarzają też wiele zagrożeń, często pozbawiając go korzeni rodzinnych, społecznych i narodowych. To sprawia, że na instytucję przedszkola spada pierwszy obowiązek nie tylko dbania o bezpieczeństwo dzieci, które jest zadaniem najważniejszym w tej placówce, ale też nauczania, wychowania i wyrównywania szans edukacyjnych. Nie podlega żadnej dyskusji rola edukacji przedszkolnej

OSTRACH_PRACA PRZEDSZKOLA.indb 7

09.05.2016 12:11

8

Wstęp

w inicjowaniu aktywności społecznej i kulturowej oraz w przygotowaniu dziecka do życia i radzenia sobie z problemami pojawiającymi się w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości.

Nauczyciel przedszkola powinien nie tylko kierować rozwojem dziecka, ale także dawać mu zakres swobody i wolności, korygować nieprawidłowe zachowania i doskonalić wszechstronny rozwój w zabawie. Przestrzeń zabawy wypełnia się aktywnością i inicjatywą dziecka, które doskonalą jego umiejętności, rozwijają indywidualne zdolności i kształtują cechy osobowe oraz predyspozycje społeczne. W postępowaniu nauczyciela-wychowawcy ważne są jego elastyczność i rozumienie potrzeb dziecka, co wynika ze znajomości praw rozwoju psychoruchowego i społeczno-emocjonalnego. Organizator, obserwator, doradca, towarzysz, inicjator zabaw, diagnosta, a zarazem terapeuta to pożądany obraz współczesnego nauczyciela wychowania przedszkolnego. Uzupełnieniem tego wizerunku jest nauczyciel mediator, konsultant, co ma znaczenie w relacjach z rodzicami dziecka.

Upowszechnienie edukacji przedszkolnej wiąże się z nowymi wyzwaniami dla różnych grup społecznych i instytucji państwowych. Sprostanie im zależy od wielu czynników: osobowych, finansowych, organizacyjnych, kompetencyjnych, a także mentalnych. Dzisiaj przekonywanie o potrzebie rozwoju sieci placówek przedszkolnych nie wystarczy. Społeczeństwo oczekuje konkretnych działań władz państwowych, samorządowych i oświatowych. Uzupełnieniem skąpej obecnie oferty instytucjonalnej w edukacji przedszkolnej są placówki niepubliczne, których rozwój następuje bardzo dynamicznie.

Dyskusje, rozmowy i spotkania prowadzone w gronie studentów, nauczycieli, rodziców oraz pracowników naukowych zaowocowały pomysłem przygotowania wspólnej publikacji, ukazującej edukację przedszkolną zarówno od strony pedagogicznej, jak i formalno-prawnej i organizacyjnej. Jej celem jest prezentacja instytucji przedszkolnej, obejmująca: uwarunkowania historyczne rozwoju form opieki nad dzieckiem, zagadnienia związane z planowaniem i organizacją pracy w przedszkolu, wybrane sposoby stymulowania rozwoju dziecka przez biblioterapię i świadomy dobór zabaw z dzieckiem oraz informacje istotne dla osób planujących uruchomić przedszkole niepubliczne.

Na publikację składa się 7 artykułów, których autorzy analizują wspomniane zagadnienia.

Mamy nadzieję, że zawarte w książce informacje, przemyślenia i osobiste refleksje pomogą w poznaniu specyfiki pracy przedszkola w różnych obszarach jego działalności, zrozumieniu ich celowości oraz będą przydatne zarówno dla rodzica, jak i osób zainteresowanych uruchomieniem niepublicznej placówki przedszkolnej.

Zbigniew Ostrach

OSTRACH_PRACA PRZEDSZKOLA.indb 8

09.05.2016 12:11