Gimnastyka słuchu i języka

Agnieszka Olszewska

Gimnastyka słuchu i języka Ćwiczenia słuchowe utrwalające artykulację głosek szeregu szumiącego

Kraków 2022

Olszewska_Gimnastyka sluchu i jezyka.indd 3

02.03.2022 10:53:17

© Copyright by Agnieszka Olszewska, 2022

Korekta: Aleksandra Adamczyk Opracowanie typograficzne: Katarzyna Kerschner Projekt okładki i ilustracje: Anna Andrzejewska

ISBN 978-83-8294-023-7

Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax: (12) 422 41 80, 422 59 47, 506 624 220 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2022

Olszewska_Gimnastyka sluchu i jezyka.indd 4

02.03.2022 10:53:17

Wstęp Zawarte w tej książce ćwiczenia przeznaczone są dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych mających problemy z percepcją i pamięcią słuchową oraz automatyzacją artykulacji głosek szeregu szumiącego („sz”, „ż”, „cz”, „dż”). Jako logopeda i terapeuta pedagogiczny poszukiwałam rozwiązań, które pozwolą na jednoczesne usprawnianie zaburzonych funkcji słuchowych i utrwalenie wymowy głosek szumiących, aby maksymalnie wykorzystać czas poświęcony na terapię. Na co dzień spotykam uczniów borykających się z obiema tymi trudnościami.

Często są to osoby ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, które z uwagi na swoje problemy uczęszczają na wiele zajęć dodatkowych. Niewątpliwie przynoszą one korzyści, ale stają się też dużym obciążeniem dla dzieci i młodzieży szkolnej. Niniejszy zbiór ćwiczeń łączy pracę nad korektą wad wymowy z aktywnością ko­rekcyjno-kompensacyjną ukierunkowaną na usprawnianie funkcji słuchowych.

Proponowane zadania zawierają różnorodny materiał języ­ kowy adresowany do osób będących na etapie utrwalania prawidłowej artykulacji. W ćwiczeniach pojawiają się różne części mowy w różnych formach gramatycznych. Wykorzystane słownictwo jest zróżnicowane i może służyć jako materiał rozwijający językowo. Nie unikałam nazw rzeczy i czynności, które są uczniom mniej znane, gdyż stwarzają one okazję do poszerzania

5

Olszewska_Gimnastyka sluchu i jezyka.indd 5

02.03.2022 10:53:17

zasobu słownika osoby wykonującej zadania. Ze wskazówek praktycznych warto jeszcze dodać, że często w danym ćwiczeniu trzeba podzielić wskazane wyrazy na sylaby, a następnie z wybranych sylab utworzyć nowe słowa. Bywa, że dany wyraz ma kilka wariantów podziału – należy wybrać ten, który pozwoli utworzyć nowe słowo w dowolnej formie gramatycznej.

Przedstawione w tej publikacji ćwiczenia słuchowe i artykulacyjne powinien prowadzić specjalista, czyli logopeda lub terapeuta pedagogiczny, który potrafi pokazać różnicę między głoską a literą, a także odpowiednio ją wyartykułować (prezentując pacjentowi głoskę, wymawiamy np. „ż”, a nie „ży”, „p”, nie „py” etc.). Bez wątpienia ważnym elementem pracy jest umiejętność rozpoznawania potrzeb i potencjału pacjenta. Aby ćwiczenia były skuteczne, nie mogą być ani zbyt proste, ani za trudne. Terapeuta powinien tak dobrać materiał ćwiczeniowy, żeby zaspokoić potrzeby rozwojowe swojego podopiecznego, czyli nie dopuścić do uczucia znudzenia bądź porażki.

6

Olszewska_Gimnastyka sluchu i jezyka.indd 6

02.03.2022 10:53:17

Część 1

Ćwiczenia pamięci, uwagi i percepcji słuchowej

Olszewska_Gimnastyka sluchu i jezyka.indd 7

02.03.2022 10:53:17

Ćwiczenie 1 Dbając o prawidłową wymowę głosek szumiących, powtórz wyrazy w podanej kolejności.

• szafa, szarak, szydełko, szynka • szeryf, szyba, szyld, szewc, szeroki • szatnia, szyja, szalony, szum, szycie • szybko, baszta, szpulka, dziewuszka, musztarda • szachy, szajka, szufelka, szypułka, szpony, szelki • żagiel, żar, żądło, żer • żyła, żołądek, żongler, żużel, żyto • żaden, żółty, żółw, żywot, żałoba • żabot, żurawina, rzemyk, rzęsa, życie • brzuch, dyżurny, korzeń, wieża, porzeczka • żarliwy, żywy, żarłok, rzędy, żyrandol, żurek • czekolada, czyn, czołg, czepek • czytanka, czereśnia, czeladnik, część, czwórka • czynny, czystość, czarownica, czuwanie, czapka • uczta, loczek, doniczka, poczta, mączka • czołowy, czubek, czerwiec, czupryna, często • czytany, czerwony, czekan, czyny, czkawka, czopek

9

Olszewska_Gimnastyka sluchu i jezyka.indd 9

02.03.2022 10:53:17

Ćwiczenie 2 Dbając o prawidłową wymowę głosek szumiących, powtórz wyrazy w odwrotnej kolejności.

• szereg, szopa, szakal, sześć

Który wyraz wypowiedziałeś jako ostatni?

• szachownica, szacunek, szampon, Szymon Który wyraz wypowiedziałeś jako drugi?

• naszyjnik, koszula, kaszel, koniuszek, fartuszek Który wyraz wypowiedziałeś jako pierwszy?

• bambosze, depesza, paluszek, łańcuszek, poszewka Który wyraz wypowiedziałeś jako trzeci?

• kiszony, staruszek, uszy, tusza, rusza, groszek Który wyraz wypowiedziałeś jako czwarty?

• morze, rzekomy, życzenie, rzutnik

Który wyraz wypowiedziałeś jako ostatni?

11

Olszewska_Gimnastyka sluchu i jezyka.indd 11

02.03.2022 10:53:17

• dżem, dżuma, dżokej, dżudoka • zjeżdżalnia, dżudo, kartridż, drożdże, gwiżdże • dżdżownica, dżokejka, dżuma, dżemowy, móżdżek

10

Olszewska_Gimnastyka sluchu i jezyka.indd 10

02.03.2022 10:53:17

• Żaneta, żonkil, życie, żur

Który wyraz wypowiedziałeś jako drugi?

• rzęsa, rzodkiewka, żołnierz, żyletka, rzeźba

Który wyraz wypowiedziałeś jako pierwszy?

• filiżanka, abażur, węże, pożar, drążek

Który wyraz wypowiedziałeś jako trzeci?

• podwórze, pierzyna, łyżeczka, sprężyna,

warzywa, żal Który wyraz wypowiedziałeś jako czwarty?

• czarownica, czkawka, czytelnik, czysty

Który wyraz wypowiedziałeś jako ostatni?

• czołg, Czesław, czereśnia, czysty

Który wyraz wypowiedziałeś jako drugi?

• czajniczek, raczek, buczek, prycza, gruczoł

Który wyraz wypowiedziałeś jako pierwszy?

• leczy, ćwiczy, mruczy, liczy, moczy

Który wyraz wypowiedziałeś jako trzeci?

12

Olszewska_Gimnastyka sluchu i jezyka.indd 12

02.03.2022 10:53:17

• czary, Czesia, czujnik, kubeczek, uczeń, oczy Który wyraz wypowiedziałeś jako czwarty?

• dżem, dżuma, dżokej, dżdżysty, dżungla Który wyraz wypowiedziałeś jako trzeci?

13

Olszewska_Gimnastyka sluchu i jezyka.indd 13

02.03.2022 10:53:18