Edukacja równościowa. Tworzenie przestrzeni i warunków dla innego

INNY EDUKACJA RÓWNOŚCIOWA TWORZENIE PRZESTRZENI I WARUNKÓW DLA INNEGO redakcja naukowa:

Małgorzata Obrycka, Grzegorz Piekarski i Marta Anna Sałapata

Kraków

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 3

07.01.2021 15:24:53

© Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków

Recenzent: dr hab. Edyta Głowacka-Sobiech, prof. UAM

Redakcja wydawnicza: Radosław Doboszewski

Opracowanie typograficzne: Alicja Kuźma

Projekt okładki: Anna M. Damasiewicz

ISBN

-

-

-

-

Oficyna Wydawnicza „Impuls” Kraków, ul. Turniejowa / tel./fax: ( ) , , www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 4

07.01.2021 15:24:53

Spis treści Małgorzata Obrycka, Grzegorz Piekarski, Marta Anna Sałapata Wprowadzenie ............................................................................................................

Monika Jaworska-Witkowska Słowo wstępne ...........................................................................................................

CZĘŚĆ I. Inny w kontekstach akademickich i pedagogicznych Przemysław Paweł Grzybowski Akademia i reszta świata. O wyzwaniach dla środowiska pedagogów wobec kryzysu edukacji antydyskryminacyjnej, równościowej i międzykulturowej w Polsce ......................................................................................

Izabela Desperak, Grzegorz Stefaniak Jak – ucząc – walczyć z homofobią? ..........................................................................

Hanna Rugała Podróż ku akceptacji. Edukacja antydyskryminacyjna w praktyce na przykładzie projektu „Journey to acceptance” ...............................

Kosma Kołodziej, Jakub Hartung-Wójciak, Klara Kołodziej Lęk osób nieheteroseksualnych przed ujawnieniem się w rodzinie .......................

Iwona Gumowska Podwójnie skrzywdzeni. Wychowankowie z niepełnosprawnością w systemie pieczy zastępczej .....................................................................................

Maria Aleksandrovich, Maria Krzemińska-Cieśla, Kamila Krzemińska To speak, or not to speak, that is the question… Dyskusja o wielojęzyczności i edukacji wielojęzykowej w Polsce ............................................................................

Marta Anna Sałapata O pedagogu i (nie)podejmowaniu działania, czyli pytanie o potrzebę edukacji równościowej. Warsztatowe doświadczenia studenckie ........................................

Ewa Piotrów Czynniki wpływające na postrzeganie byłych więźniów i proces ich readaptacji ...............................................................................................

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 5

07.01.2021 15:24:53

Spis treści

CZĘŚĆ II. Inny w przedszkolu i szkole Lucyna Pacan Trudne dziecko. Praca terapeutyczna z uczniem ze spektrum autyzmu ................

Agnieszka Tomasik (Nie)neurotypowa szkoła. Traumy, porażki i modele wsparcia ucznia z zespołem Aspergera ....................................................................................

Michalina Matynia Komunikacja alternatywna i wspomagająca w pracy z dzieckiem autystycznym ..........................................................................................

Mirosława Mazurkiewicz Plan daltoński narzędziem realizacji edukacji równościowej w przedszkolu .........

Jolanta Maciąg Rozwijanie zdolności do decentracji interpersonalnej u dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym ............................................................

Tomasz Dobrowolski Muzykoterapia szansą dla dzieci z zaburzeniami przetwarzania słuchowego (CAPD) w edukacji wczesnej ........................................

CZĘŚĆ III. Inny a zdrowie Jacek Kowalczyk, Karolina Laskowska Edukacja równościowa w sporcie ..............................................................................

Jacek Kowalczyk, Paul Gorczynski Mental health in lesbian, gay, bisexual, and transgender (LGBT) higher education students .........................................................................................

Aleksandra Zadrożna, Katarzyna Chotkowska Wyzwania w edukacji równościowej dotyczącej osób z doświadczeniem chorób psychicznych ...................................................................................................

Agnieszka Zalewska-Meler Zdrowotna heterotopia bezdomnego i jej obszary ..................................................

Klaudia Żelechowska-Durka Terapeutyczny wpływ zajęć taneczno-ruchowych w pracy z dzieckiem z niepełnosprawnością intelektualną .......................................................................

Jolanta Czerwiakowska Dbałość o wygląd zewnętrzny seniorów powiatu słupskiego prowadzący do zwiększenia poczucia atrakcyjności w relacjach społecznych ...........................

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 6

07.01.2021 15:24:53

Spis treści

Emilia Kardaś-Grodzicka Człowiek starszy i jego miejsce w społeczeństwie ...................................................

Szymon Dąbrowski Manifest edukacyjny Slow Food. Między równością a różnorodnością .................

Część IV. Inny w historii, literaturze i sztuce Krystyna Lewna Obraz kobiety w prozie kaszubskojęzycznej Jana Drzeżdżona. Próba syntezy .....

Katarzyna Marszałek Postacie harcerek i harcerzy uwzględnione w tytułach publikacji w latach – . Raport z badań ..........................................................................

Henryk Jurkiewicz Idea równości w amerykańskiej Deklaracji niepodległości z

roku ..................

Grzegorz Piekarski Przemilczani na śmierć. Homoseksualne ofiary narodowego socjalizmu Przyczynek do pedagogiki pamięci ...........................................................................

Ewelina Walczak Antysemityzm Marca ’ w dziennikach Henryka Grynberga, Józefa Hena, Stefana Kisielewskiego oraz Niny Karsov i Szymona Szechtera ..............................

Anna Maj Sztuka HIV/AIDS. Artystyczne źródło edukacji i akceptacji .....................................

CZĘŚĆ V. Inny przez płeć Agnieszka Ewa Łyś, Kamilla Bargiel-Matusiewicz, Anna Studzińska, Monika Folkierska-Żukowska Parametry psychometryczne polskiej wersji Inwentarza Ambiwalencji wobec Mężczyzn na przykładzie badania seksizmu wobec mężczyzn wśród polskich studentów .........................................................................................

Khedi Alieva, Dorota Jaworska Duoetnografia o prawach kobiet i transformacjach tożsamości w kontekście uchodźstwa ..........................................................................................

Katarzyna Gajek Produktywny charakter władzy-wiedzy w dyskursie macierzyństwa Przykład grupy „Żałuję rodzicielstwa” .....................................................................

Alina Błaszczyk Zróżnicowanie na polskim rynku pracy ze względu na płeć ....................................

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 7

07.01.2021 15:24:53

Spis treści

CZĘŚĆ VI. Inny a etyczność Anna Patalon Krucyfiks na ławie oskarżonych. Symbole religijne w przestrzeni szkolnej ...........

Ewa Sobczyk Szowinizm gatunkowy a posthumanizm. Na podstawie wybranych prac sztuki współczesnej ...................................................................................................

Anna Majer Reksio ratuje bociany. O potencjale edukacyjnym serialu animowanego dla dzieci, zmianie praktyk kulturowych i szacunku wobec zwierząt .....................

Małgorzata Obrycka Czy (post)człowiek myśli równościowo? ...................................................................

SUPLEMENT Przemysław Paweł Grzybowski (opracowanie) Lektury dla dzieci do edukacji antydyskryminacyjnej, międzykulturowej i równościowej (przewodnik bibliograficzny) ...........................................................

Noty o autorkach i autorach ...........................................................................................

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 8

07.01.2021 15:24:53

Wprowadzenie Szanowne Czytelniczki, Szanowni Czytelnicy!

Mamy przyjemność oddać w Wasze ręce kolejną publikację związaną z popularyzacją wiedzy oraz praktyki z zakresu edukacji równościowej.

Edukacja równościowa to interdyscyplinarny, ważny problem społeczny, rodzący – zwłaszcza dziś – nader pilną potrzebę prowadzenia debat o potrzebie i konieczności pracy na rzecz pogłębiania refleksyjności człowieka w złożonym świecie współczesnym, w którym równość oznaczać powinna nieredukowalne respektowanie niepodważalnych praw każdego człowieka, nie zaś ich redefiniowanie i określanie w zależności od potrzeby politycznej, czego skutkiem jest obserwowane kwestionowanie ochrony praw osób lub grup i tak zwykle narażonych na dyskryminację1. Dlatego uznając, że konieczność szukania rozwiązań, docierania do istoty zjawisk i ochrony idei równościowych to również pilne zadanie dla przedstawicielek i przedstawicieli świata nauki, kultury, sztuki i organizacji pozarządowych, których głosu nie powinno i nie może zabraknąć w toczących się debatach publicznych, zdecydowaliśmy się wspólnie podjąć wyzwanie stworzenia tej monografii jako forum wymiany poglądów i doświadczeń, diagnozowania potrzeb oraz poszukiwania możliwości konstruktywnych rozwiązań skierowanych na przeciwdziałanie wszelkim przejawom dyskryminacji.

W niniejszym tomie rozwijamy idee i koncepcje edukacji równościowej, które przez dopełnienie kategorią Innego spinają całość prezentowanych tekstów wspólną klamrą integralności. Pojęcie Innego interpretujemy jako kategorię pedagogiczną, w której mocno zostaje podkreślone, że „[…] inne jest wszystko, co nie jest mną, ale zarazem ja sam jestem tym wszystkim, co jest inne. Inny to cały świat wokół mnie i ja w tym świecie” 2 , gdzie mnie i Innego łączą szczególne więzi. Bliskie stają się nam zatem Medytacje

1

2

Zob. A. Bodnar, Polska jest innym krajem niż w 2015 r. Rzecznik Praw Obywatelskich w Senacie o stanie praw człowieka na podsumowanie swojej kadencji, www.rpo.gov.pl/pl/content/RPO-w-Senacie-o-stanie-praw-i-wolnosci-w-2020 (dostęp: 17.08.2020).

J. Rzeźnicka-Krupa, Inny i pedagogika: doświadczenie inności i relacja z innym jako istotne kategorie nauk o wychowaniu, „Studia Edukacyjne” 2013, nr 28, s. 41.

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 9

07.01.2021 15:24:53

Wprowadzenie

kartezjańskie Edmunda Husserla3, w których mówi się, iż cudze Ja jest moim alter ego, ale też dla Innego moje Ja stanowi jego alter ego, co pozwala obiektywnie zrównać moje własne istnienie z istnieniem wszystkich innych podmiotów. Jest to tradycja myślenia, którą podejmowali w swoich rozważaniach m.in.: Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Friedrich Nietzsche, Zygmunt Freud, Martin Buber, Emmanuel Lévinas, Paul Ricoeur czy Zygmunt Bauman. W tym sposobie rozumienia chcemy wyeksponować kwestię postrzegania inności nie tylko w relacjach międzyludzkich, ale także w świetle tego, co uważamy za osobiste, własne, wewnętrzne oraz po prostu nasze4 . Tego typu refleksje poszerzamy o nowe konteksty związane ze stosunkiem do własnego ciała, zdrowia, wyglądu, rozwoju, moralności, satysfakcji, wykształcenia, historii, literatury i sztuki. Nie bez znaczenia są dla nas również nowe nurty związane z ludzkim stosunkiem do tego, co nie-ludzkie, a więc do wszystkich istot żywych, które nas otaczają (posthumanizm i transhumanizm)5.

Jesteśmy przekonane i przekonani, że podejmowana przez nas problematyka jest niezwykle istotna dla pedagogii i pedagogiki, która jest przecież nauką obejmującą […] wszelkie warunki, procesy i działania wspierające rozwój jednostki ku pełnym jej możliwościom oraz sprzyjające osiąganiu przez nią postawy życzliwości wobec innych i kompetencji do aktywności na rzecz dobra własnego i wspólnego we wszystkich sferach życia społecznego. […] Pedagog i nauczyciel, wychowawca i opiekun – to ktoś, kto wspiera rozwój Innego, kto przewodzi ku samodzielności i tłumaczy złożone znaczenia zdarzeń i przeżyć, opowieści i symboli6 .

Są to więc przestrzenie i horyzonty powiązane ze sobą, stale przenikające się oraz ustanawiające naszą relację do świata i bycia w świecie. Idąc dalej tym tropem, wychowanie jawi się nam jako interwencja w relacje człowieka ze światem7. I właśnie w tak rozumianej pedagogice ujawnia się jeszcze jedno kluczowe dla nas pojęcie: podmiot. To właśnie względem podmio3 4 5

6 7

E. Husserl, Medytacje kartezjańskie z dodaniem Uwag krytycznych Romana Ingardena, tłum.

A. Wajs, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982, s. 137.

Por. P. Ricoeur, O sobie samym jako innym, tłum. B. Chełstowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.

Zob. R. Braidotti, Po człowieku, tłum. J. Bednarek, A. Kowalczyk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014; K. Szymański, Transhumanizm: utopia czy ekstropia?, „Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć fi lozoficznych” 2015, nr 27, s. 159–175.

Z. Kwieciński, Przedmowa [w:] Pedagogika, t. 1, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, s. 11–12.

Zob. R. Miller, Socjalizacja – wychowanie – psychoterapia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981; T. Szkudlarek, Pedagogika jako dekonstrukcja kultury [w:] Edukacja wobec zmiany społecznej, red. J. Brzeziński, L. Witkowski, Wydawnictwo Edytor, Toruń 1994, s. 395–412.

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 10

07.01.2021 15:24:53

Wprowadzenie

tu podejmowane są w ramach praktyki edukacyjnej najróżniejsze czynności w celu nadania mu określonego „kształtu”, co interpretujemy jako proces konstruowania podmiotu. Poza podejściem naturalistycznym, jak i personalistycznym, podmiot postrzegany jest na gruncie pedagogiki jako „coś” do zrobienia. A jednak warto pamiętać również o tym, że ów podmiot powinien być dla nas – edukatorek i edukatorów, działaczek i działaczy – przede wszystkim wyzwaniem i „zadaniem do wykonania”8. W tym kontekście Tomasz Szkudlarek zauważa: […] ponowoczesna humanistyka uznała coś, co w pedagogice stanowiło od wielu lat dość podstawowe (choć nie zawsze jasno werbalizowane) kategorie myślenia: mianowicie to, iż podmiot to raczej zadany niż dany wymiar człowieczeństwa, raczej problem niż podstawa działania9.

Mając to na uwadze, chcemy podkreślić, iż w książce podejmujemy i przedstawiamy skomplikowane problemy związane z konstruowaniem tożsamości, jak również podmiotowości każdego z nas, a autorki i autorzy artykułów formułują liczne postulaty, aby nasza wspólna przestrzeń życia stała się miejscem lepszym, sprawiedliwszym, przyjaznym i humanitarnym.

W tym świetle teoria i praktyka pedagogiczna mają nam pomóc w osiągnięciu tego celu.

Książka, którą oddajemy w Państwa ręce, składa się z sześciu rozdziałów przedstawiających postać Innego usytuowanego w różnych kontekstach społeczno-edukacyjnych.

Rozdział pierwszy odnosi się do akademickiej i pedagogicznej metarefleksji na temat Innego z odniesieniem do różnorodnych teorii i alternatywnych praktyk edukacyjnych. Druga część poświęcona jest Innemu na różnych etapach kształcenia i w odmiennych placówkach. Rozdział trzeci obejmuje kategorię zdrowia, kluczową dla każdego i każdej z nas, jak również dla całego otaczającego nas środowiska. Zdrowie to przecież gwarant jakości naszego życia, a przez bycie zdrowym zapewniamy sobie i innym dobrostan fizyczny, umysłowy i społeczny. Następny rozdział związany jest z problematyką Innego rozpatrywaną z perspektywy historycznej, w tym opracowań z zakresu literatury, a także dzieł sztuki. Część piąta monografii poświęcona jest kategorii płci, rozumianej zarówno jako zjawisko biologiczne (sex), jak i jako zjawisko społeczne (gender). Ostatni rozdział, szósty, związany jest z problematyką szeroko rozumianej etyczności wobec Innego, 8 9

Zob. T. Szkudlarek, Dyskursywna konstrukcja podmiotowości („puste znaczące” a pedagogika kultury), „Forum Oświatowe” 2008, nr spec., s. 125–140.

Tegoż, Wstęp [w:] M. Cackowska, L. Kopciewicz, M. Patalon, P. Stańczyk, K. Starego, T. Szkudlarek, Dyskursywna konstrukcja podmiotu. Przyczynek do rekonstrukcji pedagogiki kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2012, s. 9–10.

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 11

07.01.2021 15:24:53

Wprowadzenie

analizowaną w ramach świeckich oraz religijnych systemów. Refleksje te wkomponowano w zagadnienie humanitaryzmu międzyludzkiego i międzygatunkowego.

Oddając Czytelniczkom i Czytelnikom niniejszy tom, pragniemy złożyć serdeczne podziękowania wszystkim autorkom i autorom tekstów za ich twórczy wkład, wzbogacenie go przemyśleniami i pogłębioną refleksją naukową oraz wykazaną wyrozumiałość w oczekiwaniu na jego publikację.

Szczególne podziękowania kierujemy do recenzentki monografii, Pani dr hab. Edyty Głowackiej-Sobiech, prof. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, której wnikliwe i cenne uwagi zawarte w recenzji wydawniczej nadały monografii ostateczny kształt.

Wyrazy wdzięczności za wsparcie finansowe kierujemy do Pani Prorektorki ds. Studentów Akademii Pomorskiej w Słupsku dr hab. Danuty Gierczyńskiej, prof. AP; Koordynatorki ds. Osób z Niepełnosprawnościami Pani Bogusławy Medwid oraz do Prezeski Fundacji Instytut Równowagi Społeczno-Ekonomicznej w Gdyni Pani Katarzyny Błasińskiej, dzięki którym wydanie tej monografii mogło nabrać realnego kształtu i trafić do szerokiego grona czytelniczek i czytelników. Dziękujemy także Oficynie Wydawniczej „Impuls” za włożony trud i pracę przy wydaniu książki.

Mamy nadzieję, że przygotowana publikacja zaciekawi Państwa i zachęci do refleksji, a być może – na co liczymy – także do podjęcia własnych działań w zakresie omawianych w tym tomie zjawisk i ujawniających się w nich możliwości, potrzeb, a przede wszystkim aktualnych wyzwań.

Małgorzata Obrycka, Grzegorz Piekarski, Marta Anna Sałapata

Bibliografia Bodnar A., Polska jest innym krajem niż w 2015 r. Rzecznik Praw Obywatelskich w Senacie o stanie praw człowieka na podsumowanie swojej kadencji, www. rpo.gov.pl/pl/content/RPO-w-Senacie-o-stanie-praw-i-wolnosci-w-2020 (dostęp: 17.08.2020).

Braidotti R., Po człowieku, tłum. J. Bednarek, A. Kowalczyk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.

Husserl E., Medytacje kartezjańskie z dodaniem Uwag krytycznych Romana Ingardena, tłum. A. Wajs, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982.

Kwieciński Z., Przedmowa [w:] Pedagogika, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Warszawa 2003.

Miller R., Socjalizacja – wychowanie – psychoterapia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981.

Ricoeur P., O sobie samym jako innym, tłum. B. Chełstowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 12

07.01.2021 15:24:53

Wprowadzenie

Rzeźnicka-Krupa J., Inny i pedagogika: doświadczenie inności i relacja z innym jako istotne kategorie nauk o wychowaniu, „Studia Edukacyjne” 2013, nr 28, s. 31–45.

Szkudlarek T., Dyskursywna konstrukcja podmiotowości („puste znaczące” a pedagogika kultury), „Forum Oświatowe” 2008, nr spec., s. 125–140.

Szkudlarek T., Pedagogika jako dekonstrukcja kultury [w:] Edukacja wobec zmiany społecznej, red. J. Brzeziński, L. Witkowski, Wydawnictwo Edytor, Poznań – Toruń 1994.

Szkudlarek T., Wstęp [w:] M. Cackowska, L. Kopciewicz, M. Patalon, P. Stańczyk, K. Starego, T. Szkudlarek, Dyskursywna konstrukcja podmiotu. Przyczynek do rekonstrukcji pedagogiki kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2012.

Szymański K., Transhumanizm: utopia czy ekstropia?, „Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych” 2015, nr 27, s. 159–175.

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 13

07.01.2021 15:24:53

Słowo wstępne Problematyka niniejszej książki jest znacznie bogatsza i ważniejsza, niż mogłoby jednostronnie czytane sugerować określenie „dla Innego” w podtytule Tworzenie przestrzeni i warunków dla Innego. Każdy przecież może zadać pytanie, pozornie zaskakujące, mające rację bytu: A dlaczego to tworzenie „dla Innego” musi mnie zajmować? Da się zresztą tę zbuntowaną postawę dalej niuansować; rzeczywiście może to rodzić dla wielu kłopot. Co ja jestem winny/a Innemu, gdy go nie znam ani nawet nie chcę znać czy nie mam okazji do znajomości? Jestem kształtowany/a przez nieuchronne ograniczenia sfer typowej socjalizacji, pozbawionej różnorodności w obszarach źródeł dla tożsamości: w repertuarze dostępnych ról, w dominujących stereotypach czy przekonaniach światopoglądowych, religijnych czy obyczajowych, w nawykach i gestach, aż po rytuały. Po co mi Inny, gdy ja chcę być właśnie taki, a nie inny? I chyba mam do tego prawo? Bo kto mi zabroni?

Chyba mogę być, jakim chcę być? Należy podejmować takie pytania oraz widzieć w nich wyzwania edukacyjne, kulturowe i rozwojowe, a w końcu i etyczne.

Otóż to zaskakujące czy wręcz niewygodne dla wielu pytanie ma także zaskakujące i niewygodne dla sceptyków odpowiedzi, uwalniające od stereotypów, od nieartykułowanych często, ukrytych w nieświadomości wręcz przesłanek różnych form hejtu, nietolerancji, agresji, a przynajmniej obojętności i lekceważenia. Lista tych odpowiedzi może być długo rozbudowywana.

Pozwolę sobie poczynić jedynie niektóre akcenty.

Można nieświadomie być zakładnikiem (a to już brzmi groźnie) własnych – przesądzających o stosunku do innych, degradujących ich, ale i wobec siebie samego wyniośle przypisującego sobie cechy wzniosłe – zafałszowań jako podstawy ślepoty, zaślepień, a dalej, podłości, agresji, pogardy, a w końcu już pogromów i prześladowań. Człowiek ten, prześladujący i nienawistny, a nie tylko jego ofiara, staje się wówczas więźniem swojego własnego zamknięcia na świat, z którego nie ma ucieczki. Sam taki nienawistnik tkwi w celi swojego okrojonego świata, w którym jedyną zasadą staje się troska o niszczenie, a przynajmniej oddalanie, odpychanie innych jako niewygodnych, a nawet gorszych. Tak rodzą się prześladowania religijne, tak uruchamiane są wojny ideologiczne i światopoglądowe, tak rodzą się

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 15

07.01.2021 15:24:53

Słowo wstępne

obsesje i zabobony, ale też lęki i frustracje, aż po paranoję. Współczesność je zna nadal, mimo że aspirujemy do miana nowoczesnych, postępowych, światłych, cywilizowanych, dojrzałych, twórczych… Ach, jacy dumni z siebie być możemy, aż po pychę, czy dufność i prawo do eskalowania przemocy, od agresji indywidualnych przepychanek i napaści po systemowy gwałt i eksterminację. A prześladowca sam może stać się prześladowany, gdy trafi w świat, w którym nosić będzie stygmat (choćby i kolor skóry), jakiego inny prześladowca nie będzie chciał respektować jako elementu normalności, a zechce – dając sobie prawo – to piętno usuwać. Kto mieczem wojuje, zginie, gdy ktoś posłuży się pistoletem.

Inny jako okazja i szansa dla mnie Humanistyka współczesna ma wiele wątków, które odsłaniają arsenał pogłębionych argumentów pozytywnych, wskazujących na paradoks, że to, co robimy „dla Innego”, to w istocie gesty, jakie zwrotnie mogą nam samym przynieść zysk, tworząc okazje do własnego rozwoju, samorealizacji i poszerzania wspólnoty ludzkiej na miarę człowieczeństwa, jakiego nie da się zamknąć w żadnej doktrynie, żadnym systemie represji czy gorsecie patologizowanej normy. Wiele z tych tropów przewija się w publikacjach. Bodaj najwięcej z tych tropów powraca w ostatnich latach w rekonstrukcjach dla pedagogiki podejmowanych przez profesora Lecha Witkowskiego, co warto przypomnieć na jego jubileusz 45-lecia pracy akademickiej i za chwilę 70-lecia urodzin, obchodzonych w Akademii Pomorskiej w Słupsku.

Warto przywołać retoryczne pytanie z semiotyki kultury Michaiła Bachtina: „[…] cóż mi po kimś, kto myśli tak samo jak ja?”, skoro nauczyć się czegoś mogę jedynie od kogoś pod jakimś względem innego. Tu do głosu dochodzi efekt pogranicza, w którym do Innego jest blisko i można być w przestrzeni różnic jako nasycenia bogactwem, a nie zubożającą wrogością. Teoria rozwoju człowieka widziana w kontekstach komunikacyjnych przez Jürgena Habermasa, za psychologią szkoły piagetowskiej, uczula na „efekt decentracji” jako mechanizmu pozwalającego człowiekowi szerzej ogarniać świat w jego różnorodności, a zarazem mieć okazję do zderzania racji i pogłębiania własnych wyborów, nie zaś bycia skazanym na to, czego się samemu nie wybrało z racji czasoprzestrzennego wrzucenia w świat społeczno-historyczny. Zresztą z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości w swoich rekonstrukcjach myśli pedagogiczno-społecznej Heleny Radlińskiej przypominał Lech Witkowski, że u zarania niepodległości problematyka „równościowa” obejmowała w pierwszym rzędzie prawa kobiet do edukacji, prawo Polaków z różnych zaborów do dostępu do kultury jako skarbnicy dziejów, ale także równość wymagała tworzenia warunków

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 16

07.01.2021 15:24:53

Słowo wstępne

do podmiotowego obywatelstwa i człowieczeństwa. To ostatnie, jak wiemy, spotkała ogromna katastrofa nie tylko wraz z wybuchem II wojny światowej i losem jej wielomilionowych ofiar, ale także w obliczu narastania rozmaitych etnicznych uprzedzeń i ideologicznych mechanizmów prześladowania.

Podejście hermeneutyczne Hansa-Georga Gadamera uczula także na to, że dialog nie musi redukować się do przekonywania do cudzych racji bądź do narzucania komuś swoich, ani nawet nie może sprowadzać się do zobojętniałego dopuszczania kogoś do głosu, a w istocie ignorowania obecności i racji Drugiego, kiedy tolerancja wypacza się w zamknięcie w gettach mentalnych, określanych dziś mianem własnych baniek, w jakich się zamykamy, nie dopuszczając do siebie myśli Innego. Inny staje się okazją do zobaczenia naszych własnych, często nieuświadamianych przesądzeń, wręcz przesądów, zarazem przesądzających o naszych własnych zawstydzających ułomnościach, ograniczeniach, oporach i zabobonach kulturowych. Stąd łącznie edukacyjnie kontakt z cudzą myślą, z innym punktem widzenia, może nam poszerzać horyzonty i pogłębiać racje, jeśli spotka się z naszą refleksyjną postawą obnażającą nasze własne iluzje i naiwności, stanowiące źródło winy w uszkadzaniu przez nas naszego własnego człowieczeństwa jako bytu kulturowego, który wzbogaca się otwarciem na autotranscendencję i transgresje rozwojowe.

*** Oczywiście, nie ma tu żadnych automatyzmów. Przełamywanie własnych ograniczeń, pokonywanie własnych uprzedzeń wymaga zaangażowania edukacyjnego, troski o własny rozwój i etycznej wizji człowieczeństwa, które łącznie dają się przybliżać i zaszczepiać jedynie w trudnych doświadczeniach spotkania z Innym, jako podstawy poczucia wspólnoty losu. Mechanizmy dualistycznych polaryzacji i segregowania kategorii ludzkich, ustanawianie sztywnych hierarchii i piramid wzajemnie nieprzenikalnych poziomów to szkodliwe zjawiska dla procesów edukacyjnego rozwoju i wzrostu empatii. Stąd łatwiej bywa – choć wcale nie mniej szkodliwie przez tę wygodę dla wszystkich – segregować dzieci z niepełnosprawnością, gdy zapomina się, że gesty pomocy bywają wzbogacające tych, których na nie także stać. Los Innego może być naszym losem, a nawet gdy różnimy się zasadniczo, to tworzenie przestrzeni i warunków do życia dla Innego chroni nas samych przed zubożaniem się emocjonalnie i poznawczo, empatia i etyczność pozostają wyzwaniami edukacyjnymi, które w świecie coraz bardziej globalnym, ale i pluralistycznym nie mogą być lekceważone w żadnej przestrzeni edukacyjnej.

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 17

07.01.2021 15:24:53

Słowo wstępne

*** W podsumowaniu tego słowa wstępnego chciałabym potwierdzić trzy okoliczności. Po pierwsze, edukacja równościowa powinna być postrzegana jako troska o/i odpowiedzialność za potencjał rozwojowy człowieka, od małego dziecka i młodego obywatela, o jego pasje twórcze i zanurzenie w bogactwie kultury, z ochroną przed instrumentalizacją podmiotowości i jej skazywanie na nieświadomość złożoności świata. Po drugie, Inność – jako odniesienie edukacji równościowej – jest szansą i warunkiem sprzyjania rozwojowi człowieka i społeczeństw, a nie tylko gestem wspaniałomyślności i wyrazem niezrozumienia, że to bogactwo szans na spotkanie z losem drugiego człowieka, ale także z Innym w nas samych, czyli z naszymi lękami, uprzedzeniami, jednym słowem: cieniem, jaki może nas zdominować. I po trzecie, edukacja równościowa niczego nie chce niwelować do jakiegoś strychulca ani narzucać jako obcą i zewnętrzną normę, a jedynie przypominać o źródłowych wyzwaniach edukacji w odniesieniu do każdego człowieka i człowieczeństwa, aby dało się nienawiść oraz eksplozje agresji i nienawiści przezwyciężać oraz sublimować w rywalizację z własnymi słabościami i ograniczeniami. Jest więc potrzebna zupełnie inna ekologia wychowania, która uczyni nas bardziej odpowiedzialnymi za przyszłość świata, którą tak łatwo można doprowadzić na skraj katastrofy. Cokolwiek robimy dobrego dla Innego, robimy to zawsze dla nas samych, bo Inny jest cząstką naszego własnego losu na tej planecie. Stąd troska o obecność edukacji równościowej w przestrzeni edukacji jest integralnie związana z troską o jakość rozwoju wrażliwości na człowieczeństwo w kolejnych pokoleniach jednostek i całych zbiorowości społecznych. Pytanie więc nie brzmi: czy, ale: jak? dr hab. Monika Jaworska-Witkowska, prof. Akademii Pomorskiej w Słupsku

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 18

07.01.2021 15:24:53

Noty o autorkach i autorach Aleksandrovich Maria – doktorka, psycholożka, wykładowczyni w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Jej zainteresowania naukowe obejmują psychologię różnic indywidualnych, psychologię rozwojową i psychologię tańca. Członkini: International Society for Study of Behavioural Development, European Council for High Ability, International Society for Study of Individual Differences, Society for Dance Research, Congress on Research in Dance. Opublikowała ponad 60 artykułów naukowych, 1 monografię i 2 podręczniki akademickie. Redaktorka i współredaktorka 5 publikacji naukowych.

Alieva Khedi – członkini Rady Imigrantów i Imigrantek w Gdańsku, pochodzi z Czeczenii, mieszka w Gdańsku od 2013 roku; z wykształcenia pedagożka, prezeska zarządu Fundacji Kobiety Wędrowne. Uczestniczyła w tworzeniu i wdrażaniu Modelu Integracji Imigrantów w Gdańsku. Prowadzi warsztaty dla studentów, nauczycieli, pracowników socjalnych i urzędników miejskich na temat różnorodności kulturowej, migracji i integracji imigrantów. Organizuje i prowadzi warsztaty dla imigrantek i uchodźczyń na temat ich praw w Polsce. Współautorka i realizatorka programów edukacyjnych dla szkół. Współautorka badań i artykułów naukowych na temat integracji imigrantów i uchodźców.

Bargiel-Matusiewicz Kamilla – doktorka habilitowana nauk społecznych w zakresie psychologii, psycholożka zdrowia, adiunktka na Wydziale Psychologii UW, główny obszar badań: psychologia zdrowia, profilaktyka uzależnień i radzenie sobie ze stresem.

Błaszczyk Alina – magistra, nauczycielka matematyki, informatyki i podstaw przedsiębiorczości w XII Liceum Ogólnokształcącym im. S. Wyspiańskiego w Łodzi. Doktorantka na Uniwersytecie Łódzkim w dyscyplinie nauk o zarządzaniu. Interesuje się zarządzaniem zasobami ludzkimi oraz rozwijaniem umiejętności przedsiębiorczych uczniów szkół ponadpodstawowych.

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 653

07.01.2021 15:25:41

Noty o autorkach i autorach

Chotkowska Katarzyna – magistra, psycholożka, specjalistka ds. polityki społecznej. Asystentka w Zakładzie Psychologii Klinicznej Człowieka Dorosłego w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, psycholożka w mieszkaniu treningowym dla osób chorujących psychicznie, członkini Zarządu Fundacji Dobry Rozwój. Do jej głównych zainteresowań naukowych należą środowiskowe systemy wsparcia osób chorujących psychicznie, przestrzeganie praw człowieka i praw pacjenta osób z niepełnosprawnościami, prężność psychiczna u osób marginalizowanych.

Czerwiakowska Jolanta – magistra, pedagożka, słuchaczka Szkoły Doktorskiej Akademii Pomorskiej w Słupsku w dyscyplinie historia.

Dąbrowski Szymon – doktor, filozof, pedagog, adiunkt w Zakładzie Pracy Socjalnej w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Wiceprezes Pomorskiego Towarzystwa Filozoficzno-Teologicznego. Redaktor tematyczny czasopisma naukowego „Karto-Teka Gdańska”. Zainteresowania badawcze to filozofia i teoria wychowania, pedagogika religii, a także alternatywy edukacyjne.

Desperak Izabela – doktorka, socjolożka, feministka i nauczycielka akademicka. Wykłada w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego. Edukatorka równościowa, współautorka trenerskiego podręcznika edukacji równościowej, którego fragment jest podstawą niniejszego tekstu. Redaktorka książki Homofobia, mizoginia i ciemnogród?; autorka książki Płeć zmiany.

Dobrowolski Tomasz – magister, pedagog, oligofrenopedagog, tyflopedagog, surdopedagog i muzykoterapeuta. Asystent w Zakładzie Edukacji Wczesnej i Systemów Dydaktycznych w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Nauczyciel dyplomowany edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej. Dyrektor Przedszkola Miejskiego Integracyjnego nr 8 w Słupsku. Jego zainteresowania naukowe dotyczą zagadnień związanych z szeroko rozumianą terapią pedagogiczną, stereotypami edukacyjnymi oraz pracą nauczycielek i nauczycieli na szczeblu edukacji wczesnej.

Folkierska-Żukowska Monika – magistra, biotechnolożka, absolwentka L’Università degli Studi di Perugia i kognitywistyki w University College Dublin, obecnie doktorantka na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jej projekt doktorski dotyczy genetycznych, neuropoznawczych i psychospołecznych korelatów orientacji seksualnej u mężczyzn.

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 654

07.01.2021 15:25:41

Noty o autorkach i autorach

Gajek Katarzyna – pedagożka społeczna, doktorka w Katedrze Pedagogiki Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego. Autorka książki Doświadczenie przemocy w rodzinie. Autobiograficzne narracje kobiet. Bada narracje autobiograficzne, procesy wykluczania społecznego i empowermentu, zjawisko przemocy (w rodzinie i szkole, handel ludźmi) oraz tożsamość (płciową).

Gorczynski Paul – doktor nauk ścisłych, starszy wykładowca na Wydziale Sportu i Nauki o Ćwiczeniach w University of Portsmouth, Wielka Brytania. Zainteresowania naukowe: zdrowie psychiczne, znajomość zdrowia psychicznego, psychologia edukacyjna, psychologia sportu i ćwiczeń.

Grzybowski Przemysław Paweł – doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, wykładowca w Katedrze Pedagogiki Ogólnej i Porównawczej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Interesują go zagadnienia pedagogiki międzykulturowej i porównawczej, a także zjawisko śmiechu w edukacji. Koordynator „Międzyszkolnika” Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN; opiekun Akademickiego Centrum Wolontariatu UKW; esperantysta i wolontariusz ruchu doktorów klaunów. Wybrane publikacje: Doktor klaun! Od terapii śmiechem po edukację międzykulturową; Edukacja europejska – od wielokulturowości ku międzykulturowości; Edukacja międzykulturowa – konteksty. Od tożsamości po język międzynarodowy; Edukacja międzykulturowa – przewodnik. Pojęcia, literatura, adresy; Spotkania z Innymi. Czytanki do edukacji międzykulturowej; Śmiech w edukacji. Od szkolnej wspólnoty śmiechu po edukację międzykulturową. Strona internetowa: www.grzybowski.ukw.edu.pl.

Gumowska Iwona – doktorka, pedagożka, adiunktka w Zakładzie Pedagogiki Społecznej w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku.

Hartung-Wójciak Jakub – magister, psycholog, członek Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, edukator seksualny, zajmuje się problematyką osób LGBT i obrazu ciała.

Jaworska Dorota – psycholożka, pedagożka, adiunktka w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego. Fundatorka i wiceprezeska Fundacji Kobiety Wędrowne. Zainteresowania badawcze dotyczą procesów integracji społecznej i kulturowej w warunkach zmiany społecznej. Uczestniczyła w tworzeniu i wdrażaniu Modelu Integracji Imigrantów w Gdańsku.

Współautorka projektów badawczych i wdrożeniowych w zakresie rozwoju kompetencji międzykulturowych pracowników instytucji edukacji i integracji społecznej. Realizatorka projektów integracji migrantów w lokalnych społecznościach. Autorka książek i artykułów naukowych na temat edukacji międzykulturowej oraz integracji imigrantów i uchodźców.

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 655

07.01.2021 15:25:41

Noty o autorkach i autorach

Jurkiewicz Henryk – magister historii, mgr prawa Uniwersytetu Gdańskiego, absolwent studio licencjackich z filologii niemieckiej, nauczyciel dyplomowany. Słuchacz w Szkole Doktorskiej Akademii Pomorskiej w Słupsku w dyscyplinie historia. Jego zainteresowania naukowe dotyczą średniowiecza, historii Kościoła, idei równości, wolności i praw człowieka.

Kardaś-Grodzicka Emilia – doktorka, psycholożka, adiunktka w Zakładzie Psychologii w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku.

Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół zagadnień psychologii starzenia się i starości, psychologii rodziny, rodzicielstwa zastępczego oraz roli zasobów osobistych w procesie radzenia sobie ze stresem.

Kołodziej Klara – magistra, pedagożka wczesnego wspomagania rozwoju dzieci, animatorka społeczna-kulturowa, absolwentka Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, działaczka społeczna, wolontariuszka. Jej zainteresowania naukowe dotyczą szeroko pojętego pojęcia rodziny i procesów z nią związanych (m.in. coming out, akceptacja dziecka nieheteronormatywnego przez rodziców).

Kołodziej Kosma – doktor nauk o zdrowiu, asystent naukowo-dydaktyczny w Katedrze Pielęgniarstwa Zachowawczego Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wiceprzewodniczący Bydgoskiej Rady ds. Równego Traktowania Jego badania skupiają się na problemie wykluczenia społecznego grup defaworyzowanych oraz jego skutków zdrowotnych. Działacz społeczno-kulturowy. Swoimi działaniami naukowymi, społecznymi i artystycznymi stara się zwrócić uwagę na potrzebę inkluzji grup mniejszościowych w społeczeństwie.

Kowalczyk Jacek – doktor, psycholog, adiunkt w Zakładzie Psychologii w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Zainteresowania naukowe: psychokardiologia, psychoinformatyka, psychologia sportu, edukacja równościowa. Uczestnik studiów podyplomowych na kierunku psychologia sportu.

Krzemińska Kamila – magistra, pedagożka w Placówce Socjalizacyjnej „Mój Dom – Moja Przyszłość” w Słupsku.

Krzemińska-Cieśla Maria – magistra, pedagożka, słuchaczka Szkoły Doktorskiej Uniwersytetu Szczecińskiego w dyscyplinie pedagogika.

Laskowska Karolina – magistra, pedagożka, aktualnie trenerka jeździectwa.

Zainteresowania: jeździectwo, biegi długodystansowe, fanka reportażu literackiego. Uczestniczka studiów podyplomowych na kierunku psychologia sportu.

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 656

07.01.2021 15:25:41

Noty o autorkach i autorach

Lewna Krystyna – magistra, filolożka, pracuje jako polonistka w Szkole Podstawowej w Luzinie. Jest laureatką konkursów literackich (w kategorii proza kaszubskojęzyczna), m.in. Konkursu im. J. Drzeżdżona, Konkursu im. M. Stryjewskiego (w kategorii proza polskojęzyczna) i Konkursu „Powiew Weny”. Pisze opowiadania w języku kaszubskim do miesięcznika „Pomerania” oraz dodatku do tej gazety, kwartalnika „Stegna”. Łyś Agnieszka Ewa – magistra, psycholożka, doktorantka na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jej projekt doktorski dotyczy jawnych i utajonych postaw wobec przemocy seksualnej wśród studentów prawa.

Maciąg Jolanta – doktorka, pedagożka, adiunktka w Zakładzie Edukacji Wczesnej i Systemów Dydaktycznych w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Jej zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia z obszaru pedagogiki wczesnoszkolnej i przedszkolnej ze szczególnym uwzględnieniem alternatywnych projektów w edukacji szkolnej.

Maj Anna – studentka filozofii i historii na Uniwersytecie Warszawskim.

Absolwentka Wyższej Szkoły Dziennikarskiej na kierunku politologia i nauki społeczne. Publicystka, działaczka społeczna i członkini zarządu Fundacji Mandalor, działającej na rzecz osób chorych i ich bliskich.

Majer Anna – doktorka nauk społecznych w zakresie pedagogiki, socjolożka. Autorka książki Dyskurs dyscyplinowania męskiego ciała w wybranych tekstach kultury popularnej. Jej zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia z obszaru pedagogiki mediów i kultury popularnej (w tym z wykorzystania gier komputerowych i planszowych w edukacji), socjologii ciała, płci i medycyny, a także perspektywy historycznej wszystkich tych zagadnień i zjawisk.

Marszałek Katarzyna – doktorka, nauczycielka akademicka, pedagożka, pracowniczka socjalna, mediatorka, trenerka. Adiunktka w Katedrze Pedagogiki Ogólnej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Od 1988 roku związana z harcerstwem, od grudnia 2007 w stopniu harcmistrzyni; pełniła liczne funkcje dotyczące m.in.: funkcjonowania pionów metodycznych, zespołu programowego, komisji stopni instruktorskich i zespołu kadry kształcącej na szczeblu komendy hufca oraz komendy chorągwi. Była członkinią kadry wielu kursów i szkoleń instruktorskich, także jako ich komendantka. Od 2016 roku instruktorka Harcerskiego Instytutu Badawczego Głównej Kwatery ZHP. Jej zainteresowania naukowe dotyczą działalności organizacji pozarządowych, zwłaszcza organizacji harcerskich w Polsce.

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 657

07.01.2021 15:25:42

Noty o autorkach i autorach

Matynia Michalina – magistra, pedagożka, historyczka, filolożka polska, asystentka w Zakładzie Pedagogiki Ogólnej i Podstaw Edukacji w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Zainteresowania badawcze dotyczą szeroko rozumianej logopedii, terapii zaburzeń czytania i pisania, historii kultury i języka mniejszości narodowych oraz problemu bilingwizmu Kaszubów.

Mazurkiewicz Mirosława – magistra, pedagożka, nauczycielka wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej, przez 30 lat dyrektorka Przedszkola Miejskiego nr 19 im. Słupskiego Chłopczyka w Słupsku.

Autorka serii książek dla dzieci opowiadających o przygodach Słupskiego Chłopczyka wydanych i przetłumaczonych na trzy języki. Propagatorka planu daltońskiego w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym.

Obrycka Małgorzata – doktorka, pedagożka, adiunktka w Zakładzie Pedagogiki Ogólnej i Podstaw Edukacji w Instytucie Pedagogiki w Akademii Pomorskiej w Słupsku. Autorka książki Doktryna wobec codzienności.

Studium fenomenograficzne o wychowaniu religijnym w rodzinie. Interesuje się filozofią wychowania, w szczególności problematyką kształtowania moralnej tożsamości współczesnego człowieka w kontekście etyki niezależnej/świeckiej i posthumanizmu.

Pacan Lucyna – magistra, pedagożka, asystentka w Zakładzie Edukacji Wczesnej i Systemów Dydaktycznych w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Praktyczka, nauczycielka wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej, logopedka w Szkole Podstawowej im. Polskich Olimpijczyków w Kwakowie. Członkini Polskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Twórczych oraz Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego.

Patalon Anna – magistra, absolwentka prawa i filozofii, asystentka w Instytucie Prawa w Akademii Pomorskiej w Słupsku. Jej zainteresowania badawcze obejmują zagadnienia z obszaru filozofii państwa i prawa oraz historii idei.

Piekarski Grzegorz – doktor, pedagog, adiunkt w Zakładzie Pedagogiki Ogólnej i Podstaw Edukacji w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Zainteresowania naukowe dotyczą problematyki edukacji społeczno-obywatelskiej (ze szczególnym uwzględnieniem wolontariatu), teorii pracy socjalnej, edukacji równościowej i pedagogiki pamięci.

Piotrów Ewa – doktorka, pedagożka i psycholożka, adiunktka w Zakładzie Pedagogiki Społecznej w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Zainteresowania badawcze autorki umiejscowione są w obszarze

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 658

07.01.2021 15:25:42

Noty o autorkach i autorach

pedagogiki penitencjarnej (wykonywanie kary pozbawienia wolności w Polsce, funkcjonowanie człowieka w warunkach izolacji oraz uwarunkowania procesu readaptacji społecznej osób opuszczających zakłady karne) oraz psychologii (problematyka związana z funkcjonowaniem jednostki w sytuacjach stresujących, stylami radzenia sobie ze stresem oraz zjawiskiem wypalenia zawodowego).

Rugała Hanna – magistra, pedagożka, absolwentka Akademii Pomorskiej w Słupsku na kierunku pedagogika w zakresie pedagogiki szkolnej z socjoterapią oraz psychopedagogiki; asystentka w Zakładzie Pedagogiki Społecznej w macierzystej uczelni. Od 2015 roku związana z gdańską Fundacją Instytut Równowagi Społeczno-Ekonomicznej, z którą realizuje lokalne i międzynarodowe projekty edukacyjne z obszaru praw człowieka, antydyskryminacji, edukacji globalnej i międzykulturowej. Zainteresowania badawcze: stereotypizacja, postawy wobec grup mniejszościowych, wykluczenie społeczne.

Sałapata Marta Anna – doktorka, filolożka i pedagożka, adiunktka w Zakładzie Pedagogiki Ogólnej i Podstaw Edukacji w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Jej zainteresowania badawcze dotyczą problematyki śmierci i umierania w ujęciu interdyscyplinarnym, sytuacji trudnych oraz umiejętności radzenia sobie, procesu kształtowania się tożsamości jednostki, rozwoju zawodowego i kompetencji nauczyciela.

Sobczyk Ewa – magistra, absolwentka hebraistyki w Katedrze Studiów Azjatyckich na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz doktorantka w Katedrze Historii Sztuki i Kultury na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

W badaniach porusza przede wszystkim problem sztuki na emigracji, ze szczególnym uwzględnieniem twórców pochodzenia żydowskiego. Interesuje się także tematyką zwierząt w sztuce oraz myślą posthumanistyczną.

Stefaniak Grzegorz – magister, slawista, edukator antydyskryminacyjny, koordynator projektów społecznych i edukacyjnych, sekretarz białostockiego Stowarzyszenia 9/12. Współautor trenerskiego podręcznika edukacji równościowej.

Studzińska Anna – doktorka, psycholożka, adiunktka w Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej w Warszawie. Główny obszar badań: psychologia społeczna, psychologia rodzaju.

Tomasik Agnieszka – doktorka, pedagożka specjalna, polonistka, dyrektorka Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 8 w Gdańsku, wykładowczyni

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 659

07.01.2021 15:25:42

Noty o autorkach i autorach

w Wyższej Szkole Bankowej w Gdańsku, koordynatorka gdańskiego projektu sieciowania i samodoskonalenia nauczycieli „Kreatywna pedagogika”.

Walczak Ewelina – magistra, filolożka, studentka studiów doktoranckich Akademii Pomorskiej w Słupsku. Rozprawa doktorska dotyczy kwestii antysemityzmu Marca ’68. Temat antysemityzmu jest jej osobiście bliski z powodu tragedii rodzinnej w 1942 r. (5 ofiar za ukrywanie Żydów), za co jej przodkowie otrzymali Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski z rąk Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Pracuje w słupskim liceum jako polonistka, starając się krzewić idee tolerancji i poszanowania mniejszości narodowych.

Zadrożna Aleksandra – magistra, asystentka w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Psycholożka; obecnie doktorantka na Wydziale Stosowanych Nauk Społecznych Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Do jej głównych zainteresowań naukowych należą: psychologia kliniczna, psychoterapia oraz środowiskowe programy wsparcia, a także grupy samopomocowe osób doświadczających kryzysu psychicznego. W ramach doktoratu zajmuje się potencjałami zdrowienia oraz jakością życia osób chorujących na schizofrenię.

Zalewska-Meler Agnieszka – doktorka habilitowana nauk o kulturze fizycznej, profesorka Akademii Pomorskiej w Słupsku. Kierowniczka Zakładu Pedagogiki Ogólnej i Podstaw Edukacji w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku. Autorka publikacji z zakresu promocji zdrowia, pedagogiki kultury fizycznej i pedagogiki leczniczej. Jej zainteresowania badawcze związane są z poszukiwaniem aktualnych tendencji kreujących rzeczywistość edukacyjną i społeczną w obszarze zdrowia człowieka w cyklu życia z wykorzystaniem jakościowej perspektywy badawczej. Żelechowska-Durka Klaudia – magistra, asystentka w Zakładzie Pracy Socjalnej w Instytucie Pedagogiki Akademii Pomorskiej w Słupsku.

Obrycka i in_Edukacja rownosciowaindb.indb 660

07.01.2021 15:25:42