Przygotowanie młodzieży licealnej do korzystania z metod... by Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Publikacja ma charakter empiryczny, a poddana eksploracji badawczej problematyka jest nowatorska, aktualna, interesująca i ważna z punktu widzenia zarówno poznawczego, jak i pragmatycznego dla scharakteryzowania przygotowania młodzieży polskiej i amerykańskiej, mieszkającej w aglomeracjach miejskich, do korzystania z metod i technik informatycznych w różnych obszarach edukacji. […] W trakcie przeprowadzonej wnikliwej analizy wyników badań oraz ich obszernej, szczegółowej i merytorycznej dyskusji wysnuto bardzo ważne i trafne wnioski, przydatne w polskiej praktyce pedagogicznej, mające służyć prawidłowemu i intencjonalnemu wykorzystywaniu TI w procesie nauczania, obejmujące postulaty: zmiany zawartości merytorycznej przedmiotów kształcenia ogólnego, zmiany mentalności nauczycieli, doposażenia szkół w narzędzia TI oraz popularyzowania na zajęciach z informatyki idei krytycznej edukacji medialnej. Z recenzji prof. zw. dr. hab. Stanisława Juszczyka Książka stanowi kompetentnie opracowany raport z badań. Tematyka badań jest bardzo aktualna – dotyczy bowiem różnych aspektów przygotowania licealistów do wykorzystywania nowoczesnych technologii informatycznych. Istotnym walorem badań jest porównanie polskich i amerykańskich rozwiązań w tym zakresie […]. Prezentacji wyników towarzyszy szczegółowa analiza ilościowa. Świadczy ona o wysokich kompetencjach merytorycznych Autora. […] Wnioski z badań dotyczą zarówno teorii, jak i praktyki szeroko rozumianych zastosowań technologii informatycznych w procesie kształcenia na poziomie licealnym. Książka […] stanowi podstawę do przemyśleń i przewartościowań w zakresie przygotowania nauczycieli do wykorzystywania TI w codziennej pracy dydaktyczno-wychowawczej, modyfikacji programów nauczania i standardów wyposażenia medialnego. […] praca Mateusza Muchackiego jest oryginalnym raportem z badań, interesującym materiałem diagnostycznym i porównawczym. Z recenzji prof. zw. dr. hab. Stefana M. Kwiatkowskiego

Mateusz Muchacki Przygotowanie młodziezy licealnej do korzystania

metod i technik informatycznych z

Badania porównawcze polsko-amerykanskie 9 788378 504689

Mateusz Muchacki Przygotowanie młodziezy licealnej do korzystania

metod i technik informatycznych z

Badania porównawcze polsko-amerykanskie

Kraków 2013

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 3

06.02.2014 11:13

Recenzenci: prof. zw. dr hab. Stanisław Juszczyk prof. zw. dr hab. Stefan M. Kwiatkowski

Redakcja wydawnicza: Aleksandra Adamczyk

Opracowanie typograﬁczne: Anna Bugaj-Janczarska

Projekt okładki: Anna M. Damasiewicz

Graﬁka wykorzystana na okładce: © Андрей Музыка | Depositphotos.com

Publikacja sﬁnansowana przez Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

ISBN 978-83-7850-468-9 Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax: (12) 422 41 80, 422 59 47, 506 624 220 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2013

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 4

06.02.2014 11:13

Spis treści

Wprowadzenie ..................................................................................................................

Rozdział 1 Metodologia badań własnych .............................................................................. 15 1.1. Cel, problematyka i hipotezy badawcze .................................................................. 1.2. Typologia zmiennych i wskaźników ........................................................................ 1.3. Metody, techniki, narzędzia badawcze .................................................................... 1.4. Zasady doboru badanych grup młodzieży i charakterystyka wybranej próby ............................................................................................................. 1.4.1. Zasady doboru badanych grup, charakterystyka badanych ...................... 1.4.2. Charakterystyka terenu badań ........................................................................ 1.5. Organizacja i przebieg badań ....................................................................................

15 17 19 20 20 21 23

Rozdział 2 Przygotowanie młodzieży polskiej i amerykańskiej do korzystania z narzędzi TI – wyniki badań własnych ........................ 25 2.1. Zakres wiedzy i umiejętności związanych z TI u młodzieży polskiej i amerykańskiej ....................................................................... 2.1.1. Wiedza młodzieży polskiej i amerykańskiej o TI ........................................ 2.1.2. Umiejętności młodzieży polskiej i amerykańskiej w zakresie korzystania z TI ............................................................................. 2.1.3. Samoocenia młodzieży polskiej i amerykańskiej odnośnie do kompetencji dotyczących TI ................................................... 2.2. Wykorzystanie TI w polskich liceach i amerykańskich high school .................. 2.2.1. Formy wykorzystania TI w szkołach polskich i amerykańskich na zajęciach lekcyjnych oraz w realizacji przez uczniów zadań domowych .............................................................................................. 2.2.2. Rodzaje poszukiwanych informacji potrzebnych w nauce szkolnej licealistom polskim i amerykańskim .............................................................

25 26 27 28 29

31 41

2.3. Przekonania młodzieży polskiej i amerykańskiej o potrzebie wykorzystywania TI w kształceniu ustawicznym i rozwoju osobistym ............ 43 2.3.1. Potrzeby wykorzystania TI w kształceniu ustawicznym i rozwoju osobistym ......................................................................................... 43

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 5

06.02.2014 11:13

Spis treści

2.3.2. Kompetencje informatyczne a rozwój badanej młodzieży ....................... 2.4. Opinie młodzieży polskiej i amerykańskiej o uczciwości i rzetelności korzystania z TI ..................................................................................... 2.4.1. Wiedza młodzieży na temat norm etyczno-prawnych .............................. 2.4.2. Zagrożenia ze strony komputera i sieci dostrzegane przez młodzież polską i amerykańską .......................................................... 2.5. Sposoby wykorzystywania TI w domu przez młodzież polską i amerykańską (w zabawie i w rozrywce) .................................................... 2.5.1. Formy wykorzystywania TI w domu w grupie młodzieży polskiej i amerykańskiej .................................................................................. 2.5.2. Motywy wyboru poszczególnych rodzajów mass mediów przez młodzież polską i amerykańską .......................................................... 2.6. Sposoby korzystania z sieci przez młodzież polską i amerykańską ................... 2.6.1. Korzystanie przez badaną młodzież z serwisów społecznościowych ..... 2.6.2. Motywy korzystania z serwisów ..................................................................... 2.7. Analiza przypadku wykorzystania TI w nauce szkolnej przez uczennicę X z amerykańskiej high school oraz przez uczennicę Y z polskiego liceum ................................................................................ 2.7.1. Uczennica X z amerykańskiej high school .................................................... 2.7.2. Uczennica Y z polskiego liceum .....................................................................

45 46 47 53 69 70 72 76 77 78

80 80 85

Rozdział 3 Miejsce TI w kształceniu młodzieży polskiej i amerykańskiej – dyskusja wyników badań ........................................................................................ 89 Rozdział 4 Zakończenie i wnioski ............................................................................................... 103 4.1. Zmiana programów przedmiotów kształcenia ogólnego .................................... 104 4.2. Zmiana mentalności nauczycieli .............................................................................. 104 4.3. Doposażenie szkół w TI .............................................................................................. 105 4.4. Krytyczna edukacja medialna .................................................................................... 106 Aneks .................................................................................................................................... 111 Bibliograﬁa ......................................................................................................................... 121 Streszczenie ........................................................................................................................ 127 Spis tabel ............................................................................................................................. 129 Spis wykresów ................................................................................................................... 131 Indeks nazwisk .................................................................................................................. 133

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 6

06.02.2014 11:13

Wprowadzenie

odstawową siłą sprawczą przemian społeczno-gospodarczych we współczesnym świecie jest globalizacja – proces, który przejawia się we wszystkich dziedzinach życia. Dzięki postępowi naukowo-technicznemu szczególnie rozwinął się obszar komunikacji międzynarodowej i międzyludzkiej. Wiedza stała się najcenniejszym dobrem i kapitałem mającym podstawowe znaczenie dla rozwoju jednostkowego (osobistego i zawodowego) oraz społecznego. Postęp gospodarczy i techniczny, rozwój kultury są uwarunkowane rozwojem wiedzy, umiejętności i kompetencji człowieka. Dlatego jednym z najważniejszych zadań współczesnej edukacji jest przygotowanie młodzieży do radzenia sobie z wyzwaniami społeczeństwa informacyjnego oraz do korzystania z możliwości, jakie stwarza to społeczeństwo. Szkoła jest coraz częściej1 krytykowana, postrzegana jako instytucja słabo przygotowująca młodych ludzi do efektywnego funkcjonowania w społeczeństwie wiedzy. Niektórzy pedagodzy sądzą, że edukacja nie rozwija pełnego potencjału zasobów ludzkich, co w konsekwencji doprowadza do wykluczenia społecznego spowodowanego różnicami kompetencji. W związku z tym w niektórych krajach świata wzrasta zainteresowanie kompetencjami kluczowymi, które będą najbardziej potrzebne młodemu człowiekowi w dorosłym życiu i w dużym stopniu będą decydować o sukcesie jego uczestnictwa w społeczeństwie. Duże znaczenie przywiązuje się do kompetencji w obszarze technologii informacyjnych i komunikacyjnych, istotnych z racji ich wpływu nie tylko na rozwój nauki, techniki, edukacji, lecz także na wzmocnienie kontaktów międzyludzkich, życie domowe i osobiste. Dostęp do komputera, umiejętność jego obsługi, jak również konstruktywnego i krytycznego wykorzystywania informacji, ich wyszukiwania, selekcjonowania, umiejętność odbierania i przesyłania

Między innymi: S.M. Kwiatkowski, Kształcenie zawodowe – wyzwania, priorytety, standardy, Warszawa 2008; W. Strykowski, Pedagogika i edukacja medialna w społeczeństwie informacyjnym [w:] S. Juszczyk (red.), Edukacja medialna w społeczeństwie informacyjnym, Toruń 2002; R. Tadeusiewicz, Cybernetyczny model nauczania wspomaganego komputerowo [w:] J. Migdałek, B. Kędzierska (red.), Informatyczne przygotowanie nauczycieli w okresie zmian i transformacji, Kraków 2002.

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 9

06.02.2014 11:13

Wprowadzenie

wiadomości tekstowych, znajomość poczty elektronicznej oraz internetowych kanałów dyskusyjnych określa się jako cyfrową alfabetyzację. W ostatnich latach na szczeblu europejskim są podejmowane wysiłki związane z poprawą dostępu do pomocy multimedialnych dla wszystkich szkół – eEurope 20022 oraz poprawą wskaźnika alfabetyzmu cyfrowego – eEurope 20053. Komputer oraz Internet jako obiekt badań naukowych już od kilkudziesięciu lat przyciągają coraz większą uwagę badaczy – pedagogów, psychologów, socjologów, a także ekonomistów, prawników i innych ekspertów – przedstawicieli rozmaitych humanistycznych i technicznych dyscyplin naukowych. Jest to w pełni zrozumiałe we współczesnym skomputeryzowanym świecie, kiedy coraz większy odsetek ludzi na wszystkich kontynentach korzysta z dobrodziejstw współczesnej cywilizacji technicznej, w tym udogodnień i atrakcji, które zapewnia sieć. Rozwój badań nad komputeryzacją i internetyzacją współczesnej kultury, zwłaszcza współczesnej edukacji, jest naukową formą poszukiwania odpowiedzi na istotne pytania niepokojące wielu uczonych, które dotyczą zarówno kierunków rozwoju edukacji i cywilizacji we współczesnym świecie, jak i reﬂeksji nad ogólną kondycją człowieka XXI wieku i jego egzystencją w trudnym okresie globalizacji, a zarazem – w czasie wielkiego kryzysu ekonomicznego. Równocześnie w środowiskach teoretyków oraz praktyków rozmaitych dyscyplin nauki ugruntowuje się pogląd o znaczeniu komputera oraz Internetu we współczesnej cywilizacji i o funkcji, jaką zaczęły one spełniać w dzisiejszym życiu społecznym, i to nie tylko ze względu na przyspieszone procesy komputeryzacji i internetyzacji współczesnego świata, lecz także w kontekście wzrostu globalnego bezrobocia, wzrostu przestępczości (w tym przestępczości internetowej), czy też różnych innych zmian cywilizacyjnych. Można więc, analizując i interpretując „internetową rewolucję”, utożsamiać ją z „cywilizacją druku” lub „cywilizacją industrializacji”, które miały istotne znaczenie w przemianach społecznych w XV i XVI wieku, a później w XIX i XX. Pedagogów, którzy podejmowali dotychczas badania naukowe nad komputerem i Internetem w polu edukacji, absorbowały przede wszystkim pytania o możliwość zastosowania komputera i sieci w celu podniesienia efektywności nauczania i kształcenia – dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Podejmowano również badania nad funkcją komputera i Internetu w procesie edukacji ustawicznej, a przede wszystkim nad wpływem stosowania tego instrumentarium na rozwój wielowymiarowej osobowości człowieka. Zamierzeniem autora niniejszej książki 2

M. Budzyńska, Koncepcja kształcenia ustawicznego w Unii Europejskiej jako jeden ze sposobów realizacji Strategii Lizbońskiej, ze szczególnym uwzględnieniem Polski, http://www.pedagogika. dsw.edu.pl/ﬁleadmin/user_upload/iped/materialy_dydaktyczne/Modele_pracy_edukacyjnej/ Lifelong_learning_artykul.pdf, dostęp: 27.08.2013. 3 S.W. Ceran (oprac.), Społeczeństwo informacyjne, cyfrowe urzędy. Czy już jesteśmy w Europie?, http://www.wrotapodlasia.pl/NR/rdonlyres/D70B217E-E14A-4AAF-B867-FF0DD1B0F989/0/ Spo%C5%82ecze%C5%84stwoinformacyjne2004.doc, dostęp: 27.08.2013.

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 10

06.02.2014 11:13

Wprowadzenie

było pokazanie różnic w zakresie stosowania komputera, Internetu i TI w procesie kształcenia młodzieży polskiej i młodzieży amerykańskiej w celu odpowiedzi na ogólne pytanie – czy edukacja z zastosowaniem TI prowadzi do globalizacji wiedzy, czy może raczej do jej indywidualizacji (w wyniku odmienności cywilizacyjnej)? Autor niniejszej publikacji sądzi, że różnorodność informacji odnajdywanych w Internecie oraz rozmaitość doświadczeń egzystencjalnych w różnych kręgach kulturowych istotnie wpływają na kształtowanie odmiennych postaw wobec sieci, a przez to także odmiennych wzorców zdobywania informacji, stanowiących znaczący fundament wiedzy współczesnego człowieka. Można zatem przyjąć, że mimo zjawiska globalizacji kulturowej wiedza inspirowana analizą i interpretacją informacji „z sieci” jest odmienna w różnych kręgach cywilizacyjnych, co gwarantuje nadal atrakcyjność nauki i jej dalszy rozwój. Współczesna młodzież stanowi tę grupę społeczną, która ma duże szanse dostępu do informacji, do sposobów jej wykorzystywania, możliwości komunikowania się między sobą, a zarazem jest narażona na wiele niebezpieczeństw, z jakich nie zawsze zdaje sobie sprawę. Uzasadnione wydaje się więc podejmowanie badań, których celem jest charakterystyka współczesnej młodzieży. W publikacji przedstawiono badania porównawcze współczesnej młodzieży polskiej i amerykańskiej, mieszkającej w aglomeracjach miejskich. Diagnoza/poznanie przygotowania młodych ludzi do korzystania z narzędzi technologii informacyjnej stanowi jeden z obszarów takiej charakterystyki. W związku z tym w badaniach zaprezentowanych w niniejszej publikacji dokonano próby analizy przygotowania młodzieży licealnej do korzystania z narzędzi TI jako medium niezbędnego w kształceniu ustawicznym i w rozwoju osobowym. Wyodrębnienie z kategorii „młodzież” subkategorii „młodzież licealna” uzasadnia kryterium wspólnych/podobnych doświadczeń biograﬁcznych, preferencji, zainteresowań czy postaw. Drugim kryterium był wybór młodzieży żyjącej w dwóch różnych środowiskach społeczno-kulturowych, zróżnicowanych pod względem technologicznym i ekonomicznym (w Polsce i w Ameryce). W książce Cywilizacja informatyczna i Internet. Konteksty współczesnego konsumenta TI 4 autor niniejszej publikacji ukazał teoretyczne konteksty, a w szczególności dylematy współczesnego konsumenta technologii informacyjnych, podjął próbę ujęcia problemów edukacji w szerszym kontekście kulturowym, z uwzględnieniem czynników socjoekonomicznych. Książka ta stanowi teoretyczną podstawę do empirycznej weryﬁkacji ważności czynników socjoekonomicznych i kulturowych (takich jak: kraj zamieszkania, płeć i doświadczenie w dostępie do komputera/Internetu) w nabywaniu i wykorzystaniu TI, przedstawionej w niniejszej publikacji. 4

M. Muchacki, Cywilizacja informatyczna i Internet. Konteksty współczesnego konsumenta TI, Kraków, w druku.

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 11

06.02.2014 11:13

Wprowadzenie

Należy podkreślić, że media niemal każdego dnia bombardują młodzież komunikatami perswazyjnymi opartymi nie na wymianie argumentów i dyskusji, lecz na inwazyjnej i bezwzględnej manipulacji symbolami oraz na uwikłaniu w najbardziej podstawowe emocje. Refleksyjne i krytyczne korzystanie z mass mediów (w szczególności zasobów internetowych) wymaga dojrzałości, będącej wynikiem odpowiedniego przygotowania w sferach mentalnej, motywacyjnej, emocjonalnej i społecznej. Diagnoza tego stanu rzeczy może się stać pomocna w projektowaniu i modyfikowaniu procesu edukacyjnego na wszystkich szczeblach kształcenia, aby można było skutecznie rozwijać kompetencje informatyczne od najwcześniejszych lat. Wnioski przedstawione w pracy przekonują, że edukacja powinna oferować narzędzia rozumienia przekazów medialnych, przygotować do podejmowania samodzielnych decyzji dotyczących tego, w co wierzyć, co robić. Zmienia się jednak forma uczestnictwa w świecie mediów – z biernego konsumenta po krytycznego i refleksyjnego badacza zasobów sieci. Autor niniejszej książki jest świadomy, że zebrane przez niego informacje i wyniki badań nie dają całościowego obrazu badanego problemu, a jedynie sygnalizują pewne ważne zagadnienia, zwracając zarazem uwagę czytelnika na złożoność procesu nauczania młodzieży we współczesnej szkole polskiej i we współczesnej szkole amerykańskiej. Publikacja ta być może zainteresuje badaczy omawianą problematyką i przyczyni się do znalezienia bardziej precyzyjnej odpowiedzi na postawione pytanie zasadnicze, a pośrednio być może zrodzi refleksję nad możliwościami stosowania komputera i Internetu w celu podniesienia atrakcyjności i efektywności wiedzy, która jest „produkowana” dzięki informacjom „z sieci”. Szczególne podziękowania chciałbym złożyć profesorowi Stefanowi M. Kwiatkowskiemu za wsparcie, cierpliwość i życzliwość oraz czas poświęcony na dyskusje nad przygotowywaniem badań oraz analizowaniem i interpretowaniem ich wyników. Składam także serdeczne podziękowania profesorom Stanisławowi Juszczykowi oraz Michałowi Tanasiowi za przekazanie wszystkich krytycznych uwag i sugestii, które przyczyniły się do rzetelniejszej ostatecznej redakcji książki. Badania porównawcze byłyby niemożliwe do przeprowadzenia, gdyby nie pomoc i zaangażowanie nauczycielek ze Stanów Zjednoczonych: dr Dorota Andraka umożliwiła mi przeprowadzenie badań w high school w Nowym Jorku, a dr Jolanta Tatara – w high school w Chicago, oraz nauczycieli i dyrektorów liceów krakowskich, zwłaszcza ks. dr. Jacka Tendeja. W tym miejscu chciałbym wyrazić im wielką wdzięczność i podziękowania. Dziękuję również władzom Uniwersytetu Pedagogicznego, szczególnie JM prof. zw. dr. hab. Michałowi Śliwie oraz Prorektorowi prof. dr. hab. Kazimierzowi Karolczakowi za stworzenie warunków do pracy naukowej oraz za przyznanie mi funduszy na niniejszą publikację. Wielką wdzięczność pragnę wyrazić moim Rodzicom i Żonie – Renacie za życzliwe wspieranie mnie w pracy naukowej. Mamie Bożenie dziękuję za troskę

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 12

06.02.2014 11:13

Wprowadzenie

i niezwykłość życia codziennego oraz za Jej życzliwy krytycyzm jako pierwszego Czytelnika moich prac. Wdzięczny jestem także pracownikom Oﬁcyny Wydawniczej „Impuls” za pomoc w przygotowywaniu do druku niniejszej książki.

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 13

06.02.2014 11:13

Spis tabel Tabela 1. Charakterystyka obu badanych grup młodzieży ......................................... 21 Tabela 2. Wartości testu chi2 w porównaniach kategorii wiedzy o TI badanej młodzieży amerykańskiej i polskiej ................................................ 26 Tabela 3. Wartości testu chi2 w porównaniach rodzajów umiejętności korzystania z TI badanej młodzieży amerykańskiej i polskiej ................. 27 Tabela 4. Porównanie liczby uczniów polskich i amerykańskich deklarujących stosowanie prezentacji podczas zajęć szkolnych ............. 32 Tabela 5. Tematyka zajęć, na których były wykorzystywane prezentacje multimedialne w amerykańskich high school i polskich liceach .............. 33 Tabela 6. Porównanie liczby uczniów polskich i amerykańskich deklarujących pracę w małych grupach przy stanowisku komputerowym podczas poszczególnych zajęć szkolnych ...................... 35 Tabela 7. Porównanie tematyki zajęć z wykorzystaniem TI podczas pracy w małych grupach przy stanowisku komputerowym w amerykańskich high school i w polskich liceach ..................................... 36 Tabela 8. Porównanie liczby uczniów polskich i amerykańskich deklarujących wykorzystanie TI w pracy domowej z poszczególnych przedmiotów ..................................................................... 39 Tabela 9. Porównanie sposobów wykorzystania TI w pracy domowej przez uczniów w amerykańskich high school i w polskich liceach .......... 40 Tabela 10. Porównanie rodzajów poszukiwanych informacji potrzebnych w nauce szkolnej licealistom polskim i amerykańskim ............................. 42 Tabela 11. Porównanie uzasadnień dotyczących roli TI w realizowaniu potrzeb rozwojowych młodzieży z grupy polskiej i z grupy amerykańskiej ................................................................................... 44 Tabela 12. Kompetencje informatyczne w zakresie wiedzy i umiejętności korzystania z narzędzi TIK uzyskiwane dzięki TI w opiniach młodzieży z grupy polskiej i z grupy amerykańskiej .................................. 45 Tabela 13. Rodzaje przestępstw komputerowych znanych kobietom i mężczyznom w badanych grupach młodzieży polskiej i amerykańskiej (dane w %) ............................................................................. 48 Tabela 14. Rozumienie przez młodzież polską i amerykańską istoty przestępstw komputerowych ......................................................................... 50 Tabela 15. Rozumienie przez młodzież polską i amerykańską skutków przestępstw komputerowych ......................................................................... 50

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 129

06.02.2014 11:13

130

Spis tabel

Tabela 16. Porównanie liczby uczniów przestrzegających uczciwości i rzetelności korzystania z TI w grupie młodzieży polskiej i w grupie młodzieży amerykańskiej ............................................................. 52 Tabela 17. Znajomość, rozumienie i przestrzeganie zasad uczciwości w sieci przez młodzież polską i amerykańską .......................................................... 52 Tabela 18. Obszary zagrożeń ze strony komputera i sieci wskazywane przez badaną młodzież .................................................................................... 53 Tabela 19. Porównanie rodzajów zagrożeń ze strony komputera i sieci dla zdrowia fizycznego wskazanych przez młodzież polską i amerykańską ....................................................................................... 57 Tabela 20. Skutki wskazanych przez młodzież polską i amerykańską zagrożeń ze strony komputera i sieci dla zdrowia fizycznego ................................... 57 Tabela 21. Liczba objawów wskazanych przez młodzież polską i amerykańską zagrożeń dla zdrowia fizycznego ze strony komputera i sieci ................. 58 Tabela 22. Procent badanych licealistów amerykańskich wskazujących przyczyny chorób w zakresie poszczególnych układów i narządów, które wynikają z zagrożeń ze strony komputera i sieci dla zdrowia fizycznego ..................................................................................... 59 Tabela 23. Skutki wskazanych przez młodzież polską i amerykańską zagrożeń ze strony komputera i sieci dla zdrowia psychicznego ............ 61 Tabela 24. Rodzaje wskazanych przez młodzież polską i amerykańską zagrożeń ze strony komputera i sieci dla zdrowia psychicznego ............ 61 Tabela 25. Procent badanych licealistów amerykańskich wskazujących na poszczególne objawy zagrożeń ze strony komputera i sieci dla zdrowia psychicznego ............................................................................... 62 Tabela 26. Procent badanych licealistów amerykańskich wskazujących przyczyny dotyczące poszczególnych rodzajów zagrożeń ze strony komputera i sieci dla zdrowia psychicznego ............................. 62 Tabela 27. Porównanie liczby wskazań zagrożeń ze strony komputera i sieci w sferze społeczno-emocjonalnej u badanych z grupy polskiej i z grupy amerykańskiej ................................................................................... 64 Tabela 28. Skutki wskazanych przez młodzież polską i amerykańską zagrożeń ze strony komputera i sieci dla rozwoju społeczno-emocjonalnego ...... 65 Tabela 29. Rodzaje wskazanych przez młodzież polską i amerykańską zagrożeń ze strony komputera i sieci dla rozwoju społeczno-emocjonalnego ...... 65 Tabela 30. Procent badanej młodzieży amerykańskiej i polskiej wskazującej na poszczególne rodzaje zagrożeń ze strony komputera i sieci w sferze etyczno-moralnej .............................................................................. 67 Tabela 31. Procent badanych w poszczególnych grupach wskazujących na zagrożenia ze strony komputera i sieci w sferze intelektualnej ......... 67 Tabela 32. Skutki/rodzaje wskazanych przez młodzież polską i amerykańską zagrożeń ze strony komputera i sieci dla sfery intelektualnej ................. 68 Tabela 33. Czas spędzany przy komputerze przez młodzież amerykańską i polską ....................................................................................... 72 Tabela 34. Porównanie typów motywów z uwzględnieniem kryterium płci w grupach młodzieży polskiej i amerykańskiej ........................................... 73

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 130

06.02.2014 11:13

Spis wykresów

Wykres 1. Porównanie wyników Inwentarza kompetencji informatycznych uzyskanych przez badanych w grupie młodzieży polskiej i w grupie młodzieży amerykańskiej ............................................................ 26 Wykres 2. Porównanie wyników Inwentarza kompetencji informatycznych uzyskanych przez badanych w zakresie wiedzy o TI w grupie młodzieży polskiej i w grupie młodzieży amerykańskiej ......................... 27 Wykres 3. Porównanie wyników Inwentarza kompetencji informatycznych uzyskanych przez badanych w zakresie umiejętności wykorzystania TI w grupie młodzieży polskiej i w grupie młodzieży amerykańskiej ............................................................ 28 Wykres 4. Porównanie liczby uczniów pozytywnie i negatywnie oceniających swoją wiedzę o TI w grupie młodzieży polskiej i w grupie młodzieży amerykańskiej ............................................................................... 29 Wykres 5. Porównanie liczby uczniów pozytywnie i negatywnie oceniających swoje umiejętności w zakresie TI w grupie młodzieży polskiej i w grupie młodzieży amerykańskiej ............................................................ 29 Wykres 6. Stosowanie multimedialnych prezentacji na poszczególnych przedmiotach przez uczniów w liceach polskich i amerykańskich ............................................................................................... 32 Wykres 7. Porównanie liczby uczniów polskich i amerykańskich deklarujących pracę w małych grupach przy stanowisku komputerowym podczas wszystkich zajęć szkolnych ............................................................................ 35 Wykres 8. Porównanie liczby uczniów polskich i amerykańskich deklarujących wykorzystanie TI w pracy domowej z wszystkich przedmiotów ........... 39 Wykres 9. Źródła nabywania przez badaną młodzież kompetencji informatycznych .............................................................................................. 43 Wykres 10. Rodzaje przestępstw komputerowych znanych młodzieży polskiej i amerykańskiej ................................................................................................ 48 Wykres 11. Znajomość przestępstw komputerowych dotyczących zawartości (treści) u młodzieży polskiej i amerykańskiej ........................ 49 Wykres 12. Porównanie liczby polskich i amerykańskich licealistów wskazujących na zagrożenia ze strony komputera i sieci w sferze rozwoju ﬁzycznego i psychicznego .............................................. 54

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 131

06.02.2014 11:13

132

Spis wykresów

Wykres 13. Porównanie liczby polskich i amerykańskich licealistów wskazujących na zagrożenia w sferze rozwoju etyczno-moralnego, społeczno-emocjonalnego i intelektualnego .............................................. 54 Wykres 14. Procentowe relacje określeń młodzieży polskiej i amerykańskiej w kategorii zagrożeń ze strony komputera i sieci dla zdrowia ﬁzycznego ................................................................................... 55 Wykres 15. Określenia związane z zagrożeniami za strony komputera i sieci dla zdrowia ﬁzycznego wskazane przez młodzież polską i amerykańską ................................................................................................... 56 Wykres 16. Procent określeń wskazanych przez młodzież polską i amerykańską związanych z zagrożeniami ze strony komputera i sieci dla zdrowia psychicznego ................................................................... 60 Wykres 17. Porównanie liczby określeń wskazanych przez młodzież polską i amerykańską związanych z zagrożeniami ze strony komputera dla sfery społeczno-emocjonalnej ................................................................ 63 Wykres 18. Porównanie form aktywności podejmowanych przez młodzież polską i amerykańską w czasie wolnym ..................................................... 71 Wykres 19. Porównanie form korzystania z mediów w deklaracjach młodzieży polskiej i amerykańskiej .............................................................. 72 Wykres 20. Rodzaje narzędzi TI wykorzystywanych przez młodzież polską i amerykańską ...................................................................................... 75 Wykres 21. Cele realizowane w sieci za pośrednictwem portali społecznościowych przez młodzież polską i amerykańską ..................... 79

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 132

06.02.2014 11:13

Indeks nazwisk

B Braun-Gałkowska M. 100 C Cody D.E. 107 I Izdebska J. 56–57

M Melosik Z. 103 Morbitzer J. 106 P Patzlaﬀ R. 106 Pettersson R. 96

J Juszczyk S. 107

S Stec K. 93 Szkudlarek T. 108

K Kazubowska U. 96

T Tadeusiewicz R. 94, 109

L Ledzińska M. 100

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 133

06.02.2014 11:13

Muchacki_PRZYGOTOWANIE MLODZIEZY LICEALNEJ.indb 134

06.02.2014 11:13