Grade 5 Fasiliteerdersgids Sosiale Wetenskappe Geografie

Intermediêre Fase Graad 5 • Fasiliteerdersgids

Sosiale Wetenskappe: Geografie KABV IEB

Sosiale Wetenskappe Fasiliteerdersgids: Geografie

Aangepas vir KABV

M Lübcker E van Emmenes

2005-A-SOS-FG02

Í4%È-A-SOS-FG02ÊÎ

Graad 5

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

Inhoudsopgawe

Leselemente................................................................................................................................................. 6 Rooster en tydsbestuur............................................................................................................................ 7 Assesseringsvereistes............................................................................................................................... 7 Studiewenke en -metodes........................................................................................................................8 Ander nuttige inligting..............................................................................................................................8 Voorwoord..................................................................................................................................................... 9 Jaarplan....................................................................................................................................................... 10 Eenheid 1: Wêreldkaart en kompasrigtings ...................................................................................12 Les 1: Ligging van die ewenaar, Noord- en Suidpool op ’n aardbol......................................................... 12

Aktiwiteit 1................................................................................................................................................................ 13

Les 2: Die sewe kontinente.......................................................................................................................................13

Aktiwiteit 2................................................................................................................................................................ 13

Les 3: Agt punte op ’n kompas................................................................................................................................14

Les 4: Agt rigtings vanaf ’n bepaalde punt op ’n wêreldkaart...................................................................14

Aktiwiteit 3................................................................................................................................................................ 15 Hersieningsoefening.............................................................................................................................................. 15

Eenheid 2: Afrika, ons kontinent ........................................................................................................16

Les 5: Ligging van Afrika op ’n wêreldkaart en aardbol............................................................................... 17 Les 6: Oseane rondom Afrika................................................................................................................................... 17 Les 7: Konsepte van lande en grense.................................................................................................................... 17 Aktiwiteit 4.................................................................................................................................................................17

Les 8: Ligging van die lande in Afrika.................................................................................................................. 17 Aktiwiteit 5................................................................................................................................................................ 18

Les 9: Lande met ’n kuslyn........................................................................................................................................19

Les 10: Madagaskar en Zanzibar............................................................................................................................19 Les 11: Suid-Afrika se buurlande...........................................................................................................................19 Hersieningsoefening..............................................................................................................................................20

Eenheid 3: ’n Fisiese kaart van Afrika ..............................................................................................21 Les 12: Hoe om ’n fisiese kaart te lees.................................................................................................................22

Les 13: Afrika se hoogste pieke..............................................................................................................................22 © Optimi

3

Fasiliteerdersgids

Les 14: Afrika se drie grootste mere.....................................................................................................................22

Les 15: Afrika se groot riviere.................................................................................................................................22 Les 16: Suider-Afrika se beroemde watervalle................................................................................................ 22 Les 17: Afrika se groot woestyne...........................................................................................................................23 Hersieningsoefening.............................................................................................................................................. 23

Eenheid 4: Beelde van Afrika ...............................................................................................................24

Les 18: Foto’s van natuurtonele en landskappe in Afrika...........................................................................24

Les 19: Gebruik ruitverwysings op ’n kaart om ligging te bepaal............................................................ 25 Hersieningsoefening.............................................................................................................................................. 25

Eenheid 5: Fisiese kenmerke van Suid-Afrika ...............................................................................27 Les 20: ’n Fisiese kaart van Suid-Afrika .............................................................................................................28

Les 21: Aanduiding van hoogte...............................................................................................................................29 Aktiwiteit 6................................................................................................................................................................ 29

Les 22: Fisiese verskynsels.......................................................................................................................................29 Les 23: Benoeming van belangrike plekke........................................................................................................29 Les 24: Waar riviere ontstaan en uitmond ......................................................................................................30

Les 25: Konsep van rivierstelsels...........................................................................................................................30 Les 26: Hoofriviere van Suid-Afrika......................................................................................................................30

Aktiwiteit 7.................................................................................................................................................................31

Eenheid 6: Fisiese kenmerke en menslike aktiwiteite ...............................................................32 Les 27: Menslike aktiwiteite in verskillende fisiese omgewings.............................................................. 33

Les 28: Invloed van menslike aktiwiteite op die fisiese omgewing........................................................ 33 Hersieningsoefening.............................................................................................................................................. 33

Eenheid 7: Water, klimaat en plantegroei van Suid-Afrika ........................................................36 Les 29: Elemente van die weer en neerslag...................................................................................................... 37

Les 30: Meetinstrumente en meting van temperatuur en reënval.......................................................... 37 Aktiwiteit 8................................................................................................................................................................ 37

Les 31: Bepaling en beskrywing van windrigting...........................................................................................38 Les 32: Weerkaarte en weerstoestande..............................................................................................................38 Aktiwiteit 9................................................................................................................................................................38

4

© Optimi

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

Eenheid 8: Klimaat, reënval en natuurlike plantegroei ..............................................................39

Les 33: Reënval in Suid-Afrika.................................................................................................................................40

Les 34: Reënvalpatrone..............................................................................................................................................40 Les 35: Verskil tussen weer en klimaat...............................................................................................................40 Les 36: Verskillende klimate in Suid-Afrika......................................................................................................40

Les 37: Klimaat van eie omgewing........................................................................................................................ 41

Aktiwiteit 10..............................................................................................................................................................41

Les 38: Wat is natuurlike plantegroei?................................................................................................................ 41

Les 39: Die verband tussen klimaat, natuurlike plantegroei en natuurlewe...................................... 41 Les 40: Die Savanna-grasveld.................................................................................................................................. 41 Aktiwiteit 11............................................................................................................................................................. 42

Hersieningsoefening.............................................................................................................................................. 43

Eenheid 9: Minerale en mynbou in Suid-Afrika .............................................................................45

Les 41: Minerale as ’n nie-hernieubare hulpbron........................................................................................... 46 Les 42: Die belangrikste minerale in Suid-Afrika en hul gebruike.......................................................... 46

Les 43: Hoe steenkool gevorm word.................................................................................................................... 47 Les 44: Die gebruike van steenkool...................................................................................................................... 47 Les 45: Ligging van mineraal- en steenkoolmyne........................................................................................... 47

Aktiwiteit 12..............................................................................................................................................................47

Eenheid 10: Mynbou en mynbou-omgewings ................................................................................49 Les 46: Wat is mynbou en maniere van mynbou?..........................................................................................50 Les 47: Oopgroef-/oppervlakmynbou en skag-/diepvlakmynbou..........................................................50 Les 48: Besoedeling, afval en rioolafval..............................................................................................................50

Les 49: Gesondheids- en veiligheidsrisiko’s vir mynwerkers.................................................................... 51 Hersieningsoefening...............................................................................................................................................51

Bylae.............................................................................................................................................................54

© Optimi

5

Fasiliteerdersgids

Leerdoelwitte Wat die leerder aan die einde van die les moet

weet. Geneem uit KABV.

Leselemente

Belangrike terminologie

Wenke

Nuwe terminologie om die

Enige inligting anders as

begrip van die vak as deel van die les uit te brei.

die inhoud, om die leerder deur die leerproses te begelei.

Aktiwiteit Definieer Definisies van konsepte om die inhoud te verstaan.

Vrae wat voltooi moet word

ten einde die kennis van die voltooide les te toets.

Vir die nuuskieriges Aansporing om die inhoud in diepte na te vors. Brei

die aktiwiteit en oefening tot só ’n mate uit dat die leerder aangemoedig

word om te verken. Vir die begaafde leerder:

Kerninhoud

Studeer/Hersiening

Beklemtoon die kern

Tyd wat spandeer

van die inhoud, in-diepte verduideliking van ’n

spesifieke afdeling van die les; moet verstaan word.

6

word om die inhoud te

bestudeer in die afsluiting van die eenheid en ter

voorbereiding vir die toets of eksamen.

uitgebreide oefeninge.

Vir Leerders met Spesiale Onderwysbehoeftes*

(LSOB): Verduidelik die

noodsaaklikheid om die

basiese vrae te voltooi om ’n slaagpunt te behaal.

*LSEN in algemene taalgebruik.

© Optimi

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

Rooster en tydsbestuur

Volgens die KABV-beleid moet 3 (drie) uur per week aan Sosiale Wetenskappe bestee word. ’n

Kwartaal van 10 weke kry dus 30 uur. Die tydstoewysing vir Geskiedenis is dus 15 uur per kwartaal van 10 weke, en Geografie ook 15 uur per kwartaal van 10 weke. Dit bring mee dat leerders 1½ uur per week aan Geografie moet afstaan. Jy sal wel vind dat party opdragte

vinniger sal gaan as ander.

Die lesindeling is as volg.

Kwartaal 1: Sestien lesse in ’n kwartaal van 10 weke beteken leerders moet een Geografieles

per week doen, en in enige ses weke twee lesse vir daardie week.

Kwartaal 2: Sewe lesse in ’n kwartaal van 10 weke beteken leerders moet een Geografieles per

week doen.

Kwartaal 3: Elf lesse in ’n kwartaal van 10 weke beteken leerders moet een Geografieles per

week doen, en in een week twee lesse.

Kwartaal 4: Nege lesse in ’n kwartaal van 10 weke beteken leerders moet een Geografieles per

week doen. Aangesien kwartaal 4 gewoonlik baie kort is, sal dit baie help as leerders twee tot

drie lesse per week kan voltooi; of selfs, indien moontlik, reeds in kwartaal 3 met kwartaal 4 se lesse kan begin.

Assesseringsvereistes

Die aanbevole assesseringsprogram is soos volg: Kwartaal 1 Kwartaal 2

Kwartaal 3 Kwartaal 4 © Optimi

Geskiedenis Geografie Geskiedenis Geografie Geskiedenis Geografie Geskiedenis

Geografie

Toets Toets Opdrag en eksamen Opdrag en eksamen Opdrag Projek Eksamen Eksamen

Deurlopende assessering 75%

Novembereksamen 25%

7

Fasiliteerdersgids

Kodes en persentasies vir optekening en rapportering: Kode 7 6 5 4 3 2 1

Beskrywing van bevoegdheid Uitstaande prestasie Verdienstelike prestasie Beduidende prestasie Voldoende prestasie Gemiddelde prestasie Basiese prestasie Nie bereik nie

Persentasie 80 – 100 70 – 79 60 – 69 50 – 59 40 – 49 30 – 39 0 – 29

Studiewenke en -metodes Leerders kan ’n breinkaart gebruik om die inligting wat geleer word te onthou. ’n Breinkaart het die hoofdoel in die middel met ’n klomp sytakke met hoofopskrifte. Die inhoudsopgawe kan baie handig te pas kom.

Hou hierdie breinkaart byderhand elke keer wat ’n nuwe les gedoen word en hou die breinkaart so op datum. Dit verminder die opsommings net voor eksamens.

Ná sommige lesse is daar ’n aktiwiteit wat seker maak leerders verstaan die inhoud van die les. Gaan die aktiwiteite weer deur saam met leerders ter voorbereiding vir die eksamens.

Elke aktiwiteit moet so volledig moontlik voltooi word en die vrae moet in volsinne beantwoord

word.

Ander nuttige inligting

Kry ’n atlas vir leerders indien moontlik. Atlasvaardighede is baie belangrik in Geografie.

Kaarte van jou plaaslike gebied is handig vir kaartwerk.

Probeer ook om betroubare bronne op die internet te gebruik, waar moontlik. Baie organisasies

en projekte verskaf nuttige aanlyn inligting. Vergelyk verskillende webtuistes om te sien of

feitelike inhoud met mekaar ooreenstem. Google Earth het oulike lugfoto’s.

YouTube het ’n magdom video’s en aanlynuitsendings wat ook nuttig vir nuuskierige leerders is 8

wat meer oor die onderwerp wil uitvind.

© Optimi

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

Voorwoord

Hierdie gids is slegs vir die fasiliteerder bedoel en nie vir leerders nie. Dit word saam met die graad 5-handleiding gebruik.

Die aktiwiteite se antwoorde word hierin verskaf, alhoewel daar sommige aktiwiteite is

waarop daar nie ’n spesifieke antwoord kan wees nie. Dit sal pertinent onder die aktiwiteit genoem word.

Probeer om waar moontlik eers ’n gesprek met leerders te voer oor die les wat behandel gaan

word. Praat sommer oor die algemeen oor die onderwerpe om leerders se voorkennis te toets.

© Optimi

9

Fasiliteerdersgids

Jaarplan

Hou die volgende in gedagte wanneer jy jou jaar beplan:

● ● ●

Wees realisties en buigsaam

Hou jou ander vakroosters in gedagte

Laat genoeg tyd om vir toetse en eksamens te studeer

Kwartaal

Eenheid en les

Datum begin

Datum voltooi

Eenheid 1: Wêreldkaart en kompasrigtings Les 1: Ligging van die ewenaar, Noord- en Suidpool op ’n aardbol Les 2: Die sewe kontinente

Les 3: Agt punte op ’n kompas Les 4: Agt rigtings vanaf ’n bepaalde punt op ’n wêreldkaart Eenheid 2: Afrika, ons kontinent

Les 5: Ligging van Afrika op ’n wêreldkaart en aardbol Les 6: Oseane rondom Afrika

Les 7: Konsepte van lande en grense 1

Les 8: Ligging van die lande in Afrika Les 9: Lande met ’n kuslyn

Les 10: Madagaskar en Zanzibar

Les 11: Suid-Afrika se buurlande

Eenheid 3: ’n Fisiese kaart van Afrika

Les 12: Hoe om ’n fisiese kaart te lees Les 13: Afrika se hoogste pieke

Les 14: Afrika se drie grootste mere Les 15: Afrika se groot riviere

Les 16: Suider-Afrika se beroemde watervalle Les 17: Afrika se groot woestyne Eenheid 4: Beelde van Afrika

Les 18: Foto’s van natuurtonele en landskappe in Afrika Les 19: Gebruik ruitverwysings op ’n kaart om ligging te bepaal Eenheid 5: Fisiese kenmerke van Suid-Afrika

2

10

Les 20: ’n Fisiese kaart van Suid-Afrika Les 21: Aanduiding van hoogte

© Optimi

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie Les 22: Fisiese verskynsels

Les 23: Benoeming van belangrike plekke 2

Les 24: Waar riviere ontstaan en uitmond Les 25: Konsep van rivierstelsels

Les 26: Hoofriviere van Suid-Afrika

Eenheid 6: Fisiese kenmerke en menslike aktiwiteite

Les 27: Menslike aktiwiteite in verskillende fisiese omgewings Les 28: Invloed van menslike aktiwiteite op die fisiese omgewing

Eenheid 7: Water, klimaat en plantegroei van Suid-Afrika

Les 29: Elemente van die weer en neerslag Les 30: Meetinstrumente en meting van temperatuur en reënval Les 31: Bepaling en beskrywing van windrigting Les 32: Weerkaarte en weerstoestande

Eenheid 8: Klimaat, reënval en natuurlike plantegroei

3

Les 33: Reënval in Suid-Afrika Les 34: Reënvalpatrone

Les 35: Verskil tussen weer en klimaat

Les 36: Verskillende klimate in Suid-Afrika Les 37: Klimaat van eie omgewing

Les 38: Wat is natuurlike plantegroei?

Les 39: Die verband tussen klimaat, natuurlike plantegroei en natuurlewe Les 40: Die Savanna-grasveld Eenheid 9: Minerale en mynbou in Suid-Afrika

4

Les 41: Minerale as ’n nie-hernieubare hulpbron Les 42: Die belangrikste minerale in Suid-Afrika en hul gebruike Les 43: Hoe steenkool gevorm word Les 44: Die gebruike van steenkool

Les 45: Ligging van mineraal- en steenkoolmyne Eenheid 10: Mynbou en mynbou-omgewings

Les 46: Wat is mynbou en maniere van mynbou?

Les 47: Oopgroef-/oppervlakmynbou en skag-/ diepvlakmynbou Les 48: Besoedeling, afval en rioolafval

Les 49: Gesondheids- en veiligheidsrisiko’s vir mynwerkers © Optimi

11

Eenheid 1 Wêreldkaart en

kompasrigtings

Leerdoelwitte Aan die einde van die eenheid moet leerders die volgende kan doen: ● ● ● ● ●

Inleiding

Verstaan en werk met ’n verskeidenheid hulpmiddels – insluitend kaarte, data en foto’s.

Ken die ligging van die ewenaar asook die Noord- en Suidpool, op ’n kaart of aardbol.

Identifiseer en ken die posisies van die sewe kontinente.

Identifiseer die agt hoofwindstreke op ’n kompas.

Gebruik hierdie hoofwindstreke en identifiseer die agt rigtings vanaf ’n bepaalde punt op ’n kaart.

Praat oor die aarde of wêreld en probeer om ’n atlas in die hande te kry en kyk dan na

verskillende lande. Probeer om ’n aardbol in die hande te kry sodat leerders kan sien hoe lyk die aarde rond en hoe word dit plat op ’n kaart voorgestel. Dit sal ook in later vir tydsones en ander kaartverwante werk help. Naastenby twee uur moet aan die onderrig van hierdie

onderwerp bestee word, met ’n bietjie ekstra tyd vir aktiwiteite en hersiening.

Les 1 Ligging van die ewenaar, Noord- en Suidpool op ’n aardbol

Dit is belangrik dat leerders aan die aarde in die vorm van ’n bol dink en nie as ’n kaart, wat plat

is, nie. As jy toegang tot die internet het, is die volgende video’s ’n goeie en opwindende manier om breedte en lengte te onthou.

Skakels: bit.ly/2MidMyu | bit.ly/2KIpFus

12

© Optimi

1

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie Aktiwiteit 1

Noordpool 

Noordelike Halfrond  Ewenaar  Suidelike Halfrond  Suidpool 

[5]

Les 2 Die sewe kontinente Dit is maklik om die sewe kontinente te onthou. Hulle ligging op aarde is egter effens moeiliker.

As leerders enige probleme ervaar, is die volgende ’n skakel na ’n liedjie oor die kontinente.

Skakel: bit.ly/2YXMrbG Aktiwiteit 2 1.

2.

3.

Noord-Amerika  Suid-Amerika 

Europa 

4.

Asië 

7.

Antarktika 

5.

6.

Afrika 

Australië 

© Optimi

[7] 13

Fasiliteerdersgids

Les 3 Agt punte op ’n kompas

Die agt rigtings en afkortings wat gebruik word, is: N – Noord

S – Suid

NO – Noordoos

SW – Suidwes

O – Oos

W – Wes

SO – Suidoos

NW – Noordwes

Noord, oos, suid en wes is die vier hoofrigtings en die ander is tussenin-rigtings. Verduidelik dit aan leerders en maak seker hulle verstaan dit.

Les 4 Agt rigtings vanaf ’n bepaalde punt op ’n wêreldkaart

Leerders het die agt hoofkompasrigtings in die vorige les geleer. Hulle pas nou hierdie inligting

op ’n situasie in die werklikheid toe, maar op ’n breër grondslag. Leerders moet vir die aktiwiteit

hul huis op ’n vaste punt op die kaart vind en kyk wat hulle in die gegewe rigtings sal vind.

Dit kan in die klaskamer ook toegepas word. Laat leerders byvoorbeeld ’n basiese skets van die

leerarea of klaskamer teken, of selfs die oefening mondelings voltooi indien nodig en dan die

verskillende voorwerpe verduidelik wat hulle in gegewe rigtings vind. Laat hulle byvoorbeeld

by die bord staan en gee vir hulle ’n rigting waarin hulle moet loop. Hulle moet dan loop en vir

jou sê wat hulle vind.

14

© Optimi

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie Aktiwiteit 3 1.

Europa 

2.

Antarktika 

5.

Asië 

3.

4.

6.

1

Australië 

Suid-Amerika 

[6]

Noord-Amerika 

Hersieningsoefening 1.

Afrika,  Asië,  Antarktika,  Australië,  Europa,  Noord-Amerika,  Suid-Amerika 

2.1. Noordwes (NW) 

(7)

2.2. Wes (W) 

2.3. Suidoos (SO)  2.4. Noord (N)  2.5. Suid (S)  2.6. Oos (O) 

2.7. Noordoos (NO)  2.8. Suidwes (SW) 

© Optimi

(8)

[15]

15

Eenheid 2

Afrika, ons kontinent

Leerdoelwitte Aan die einde van die eenheid moet leerders die volgende kan doen: ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●

Inleiding

Weet wat die ligging van Afrika op ’n wêreldkaart is.

Benoem en vind die oseane wat Afrika omring.

Verstaan die konsep van ’n land met grense.

Ken die verskillende lande van Afrika, met betrekking tot die res.

Verstaan die konsepte en gee voorbeelde van lande wat landgeslote is of ’n kuslyn het.

Weet watter lande is noord, suid, of langs die ewenaar.

Verstaan die konsep van ’n eiland.

Vergelyk Madagaskar, ’n land en ’n eiland; met Zanzibar, ’n eiland wat deel is van Tanzanië.

Lys en dui die groot stede van Afrika op ’n kaart aan – insluitend Kaïro, Lagos, Johannesburg en Nairobi.

Lys en dui Suid-Afrika se buurlande op ’n kaart aan: Botswana, Lesotho, Mosambiek, Namibië, Swaziland en Zimbabwe.

Verstaan die konsep van hoofstede en ken die hoofstede van Suid-Afrika en buurlande.

In hierdie eenheid leer leerders waar Afrika op die wêreldkaart is en watter lande en oseane

rondom Afrika is. Hulle leer ook van kuslyne, grense en eilande. Alle lande het ’n hoofstad, wat

die belangrikste stad in die land is. Dit is nie noodwendig die grootste stad in die land nie, maar dit is in die algemeen die middelpunt van handel of die regering. Jy moet nagenoeg vier uur onderrigtyd vir hierdie onderwerp toeken, met een uur vir aktiwiteite en hersiening.

16

© Optimi

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

Les 5 Ligging van Afrika op ’n wêreldkaart en aardbol

2

Inligting is in die handleiding. Maak seker dat leerders elke aspek wat gedek word in ’n aantal

verskillende mediums soos ’n atlas, verskeie kaarte en selfs ’n aardbol kan opsoek as jy een het.

Les 6 Oseane rondom Afrika

Dit sal vir leerders nuttig wees om van al drie die vernaamste oseane te weet, insluitend die

Indiese, Atlantiese en Stille Oseaan.

Les 7 Konsepte van lande en grense

Aktiwiteit 4 Maak seker leerders het die grenslyne met rooi nagetrek (dit is al die lyne op die kaart). Daar is 54 lande in Afrika.

[5]

Les 8 Ligging van die lande in Afrika

Praat oor kuslyne (lande naby aan die see waar een grens aan die see se kant is) en waar sekere lande geleë is. Daar is 54 lande in Afrika; leerders hoef nie al die name te ken nie.

Die maklikste manier om hierdie lande te leer, is om hulle volgens hul ligging te groepeer. Om dit te doen, gebruik jy die ewenaar as ’n verwysing en skep drie groepe. Groep 1 is lande wat noord

van die ewenaar is, soos Egipte, Libië en Algerië. Groep 2 is lande wat suid van die ewenaar is, soos Suid-Afrika, Zimbabwe en Botswana. Groep 3 is lande wat langs die ewenaar geleë is, soos

Kenia, Uganda en die Demokratiese Republiek die Kongo.

© Optimi

17

Fasiliteerdersgids Aktiwiteit 5 1.

Noord van die ewenaar Tsjad Algerië Libië

Langs die ewenaar Republiek die Kongo Demokratiese Republiek die Kongo (DRK) Gaboen

Suid van die ewenaar Angola Malawi

Namibië

Noord: Algerië, Benin, Burkina Faso, Ivoorkus, Sentraal-Afrikaanse Republiek, Djiboeti,

Egipte, Eritrea, Ethiopië, Gambië, Ghana, Guinee, Guinee-Bissau, Kameroen, Liberië, Libië,

Mali, Marokko, Mauritanië, Niger, Nigerië, Senegal, Sierra Leone, Soedan, Somalië, SuidSoedan, Togo, Tsjad, Tunisië, Wes-Sahara 

Suid: Angola, Botswana, Burundi, Demokratiese Republiek die Kongo, die Kongo,

Ekwatoriaal-Guinee, Gaboen, Kenia, Lesotho, Madagaskar, Malawi, Mosambiek, Namibië, Rwanda, Suid-Afrika, Swaziland, Tanzanië, Uganda, Zambië, Zimbabwe 

Ewenaar: Demokratiese Republiek die Kongo, Ekwatoriaal-Guinee, Gaboen, Kenia,

2.

Republiek die Kongo, São Tomé en Príncipe, Somalië, Uganda 

Enige VYF van die volgende:

(9)

Algerië, Angola, Benin, Demokratiese Republiek die Kongo, Djiboeti, Egipte, Eritrea,

Gaboen, Gambië, Ghana, Guinee, Ivoorkus, Kameroen, Kenia, Liberië, Libië, Marokko,

Mosambiek, Mauritanië, Namibië, Nigerië, Senegal, Sierra Leone, Soedan, Somalië, Suid-

3.

4.

5.

18

Afrika, Tanzanië, Togo, Tunisië en Wes-Sahara  Enige DRIE van die volgende:

Botswana, Ethiopië, Mali, Niger, Sentraal-Afrikaanse Republiek, Suid-Soedan,

Tsjad, Uganda, Zambië en Zimbabwe  Madagaskar 

Enige EEN van die volgende:

Djiboeti, Egipte, Eritrea of Soedan 

(5)

(3) (1)

(1) © Optimi

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie 6.

Enige EEN van die volgende:

Algerië, Egipte, Libië, Marokko of Tunisië 

2

(1)

[20]

Les 9 Lande met ’n kuslyn Ondersoek ons buurlande en maak seker dat leerders weet waar Suid-Afrika geleë is. Dit is belangrik wanneer hulle probeer om hul plek in die wêreld te kontekstualiseer. Daar is verskeie aktiwiteite wat jy kan doen om te verseker dat leerders verstaan.

Gee vir hulle ’n leë kaart van Suider-Afrika (bylae in hierdie gids) en laat hulle dit invul. Of gee

vir hulle ’n oefening waar hulle die land in kolom A by die hoofstad in kolom B moet pas. Dit sal

in elk geval vir hulle makliker wees om te onthou as hulle hierdie plekke kan visualiseer. Soek na interessante feite of prente in ’n boek, atlas of op die internet.

Les 10 Madagaskar en Zanzibar

Dit is belangrik om die ooreenkomste en verskille tussen die twee eilande uit te lig. Jy kan hulle dalk selfs aangemoedig om hierdie elemente te tabuleer.

Les 11 Suid-Afrika se buurlande

Ondersoek ons buurlande en maak seker dat leerders weet waar hulle geleë is. Dit is belangrik

wanneer hulle probeer om hulle plek in die wêreld te kontekstualiseer. Daar is verskeie aktiwiteite wat jy kan doen om te verseker dat leerders verstaan.

Gee vir hulle ’n leë kaart van Suider-Afrika (bylae in hierdie gids) en laat hulle dit invul. Of gee

vir hulle ’n oefening waar hulle die land in kolom A by die hoofstad in kolom B moet pas. Dit sal

in elk geval vir hulle makliker wees om te onthou as hulle hierdie plekke kan visualiseer. Soek na interessante feite of prente in ’n boek, atlas of op die internet.

© Optimi

19

Fasiliteerdersgids Hersieningsoefening 1.

2.

3.

Dwars: 4. Ligging  | 5. Oseaan 

Af: 1. Kuslyn  | 2. Eiland  | 3. Grens 

(5)

Enige SEWE:

Die Sentraal-Afrikaanse Republiek,  Suid-Soedan,  Uganda,  Rwanda,  Burundi,  Tanzanië,  Zambië,  Angola  en Republiek die Kongo  (7)

Enige TWEE voorbeelde: Noord: Algerië, Benin, Burkina Faso, Ivoorkus, Sentraal-Afrikaanse Republiek, Djiboeti,

Egipte, Eritrea, Ethiopië, Gambië, Ghana, Guinee, Guinee-Bissau, Kameroen, Liberië, Libië, Mali, Marokko, Mauritanië, Niger, Nigerië, Senegal, Sierra Leone, Soedan, Somalië, SuidSoedan, Togo, Tsjad, Tunisië, Wes-Sahara  Suid: Angola, Botswana, Burundi, Demokratiese Republiek die Kongo, Republiek die Kongo, Ekwatoriaal-Guinee, Gaboen, Kenia, Lesotho, Madagaskar, Malawi, Mosambiek, Namibië, Rwanda, Suid-Afrika, Swaziland, Tanzanië, Uganda, Zambië, Zimbabwe 

Ewenaar: Demokratiese Republiek die Kongo, Ekwatoriaal-Guinee, Gaboen, Kenia,

4.

Republiek die Kongo, São Tomé en Príncipe, Somalië, Uganda  Vergelyk Albei is eilande 

Albei is in die Indiese Oseaan 

Albei is suid van die ewenaar 

4.

5.

6.

20

(6)

Kontrasteer Madagaskar is ’n land op sy eie terwyl Zanzibar deel is van Tanzanië.  Madagaskar is ’n groot eiland en Zanzibar is ’n reeks eilande. 

(4)

Enige DRIE van die volgende: 

Angola | Mosambiek | Namibië | Suid-Afrika | Tanzanië

Namibië:  Windhoek  | Botswana:  Gaborone  | Zimbabwe:  Harare  Mosambiek:  Maputo  | Swaziland:  Mbabane  | Lesotho:  Maseru 

Pretoria  | Bloemfontein  | Kaapstad 

(3)

(12) (3)

[40]

© Optimi

Eenheid 3 ’n Fisiese kaart van Afrika

Leerdoelwitte Aan die einde van die eenheid moet leerders die volgende kan doen: ● ● ● ● ● ● ● ● ●

Inleiding

Identifiseer die kenmerke op ’n fisiese kaart.

Verstaan die verskillende maniere waarop hoogte bo seespieël op ’n fisiese kaart aangedui word.

Wees in staat om die volgende op ’n kaart te vind of aan te dui:

Afrika se hoogste berge

•

Kilimandjaro en Berg Kenia

Suider-Afrika se hoogste piek

•

Thabana Ntlenyana in die Drakensberg

Afrika se drie grootste mere

•

Victoria, Tanganjika, Malawi

Afrika se groot riviere

•

Nyl, Niger, Kongo, Zambezi, Limpopo, Gariep-Oranje

Suider-Afrika se beroemde watervalle

•

Victoria, Maletsunyane, Augrabies

Afrika se groot woestyne

•

Die Sahara, Kalahari en die Namib

Kyk in ’n atlas na die kaart van Afrika en praat met leerders oor fisiese verskynsels: riviere en

berge. Wys ook vir leerders hoe dit op ’n kaart aangedui word. Volg met jou vinger en speel met leerders ’n speletjie. Jy gee ’n naam van ’n rivier en leerders moet die rivier soek. Doen dieselfde

met berge. Dit behoort jou ongeveer drie uur te neem om hierdie eenheid te voltooi, met ekstra tyd vir aktiwiteite en hersiening.

© Optimi

21

Fasiliteerdersgids

Les 12 Hoe om ’n fisiese kaart te lees

Inligting is in die handleiding. Dit is belangrik dat leerders die konsep van hoogte verstaan asook die verskillende maniere waarop dit op ’n fisiese kaart aangedui word. Laat leerders probeer om ’n aantal verskillende sleutels op verskillende kaarte en ander bronne te lees, om seker te maak dat hulle die konsep verstaan.

Les 13 Afrika se hoogste pieke

Leerders moet basiese kennis oor elk van Afrika se hoogste pieke, Kilimandjaro, Berg Kenia en

Thabana Ntlenyana ken; insluitend die land waarin hulle geleë is en waar om hulle op ’n kaart te vind.

Les 14 Afrika se drie grootste mere

Leerders moet in staat wees om elk van die groot mere, Malawimeer, Tanganjikameer en

Victoriameer ingesluit, op ’n kaart van die gebied te identifiseer.

Les 15 Afrika se groot riviere

Leerders moet in staat wees om Afrika se grootste riviere te identifiseer. Dit sluit Suid-Afrika se Limpopo- en Oranjerivier, die Nylrivier, die Niger, die Kongorivier, die Zaïrerivier en die

Zambezirivier in.

Les 16 Suider-Afrika se beroemde watervalle

Leerders moet ook in staat wees om foto’s te identifiseer en ’n basiese biografie te gee van

Suider-Afrika se beroemdste watervalle, Victoriawaterval, Maletsunyane-waterval en

Augrabies-waterval.

22

© Optimi