Gr 9-Afrikaans Huistaal-Fasiliteerdersgids

Í2)È-A-AHT-FG018Î

1

8

0

9

-

A

-

A

H

T -

F

G

0

1

AFRIKAANS HUISTAAL FASILITEERDERSGIDS

Graad 9

A member of the FUTURELEARN group

Afrikaans Huistaal Fasiliteerdersgids

1809-A-AHT-FG01

Í2)È-A-AHT-FG018Î

Graad 9

Aangepas vir KABV

I Kritzinger

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

INHOUDSOPGAWE VOORWOORD ...........................................................................................................4 EENHEID 1 ..................................................................................................................4 KWARTAALBEPLANNING .......................................................................................4 LES 1: Die natuur praat ook ......................................................................................4 Aktiwiteit 1.1: “Vaalvalk” ......................................................................................4 Aktiwiteit 1.2: “Die Rooivlerkspreeu”....................................................................5 Aktiwiteit 1.3: “Eekhoring”....................................................................................6 LES 2: Hoe belangrik is die natuur? ........................................................................7 Aktiwiteit 2.1: Voorbereide lees ...........................................................................7 Aktiwiteit 2.2: Onvoorbereide gesprekvoering .....................................................8 LES 3: Die natuur help die mens ..............................................................................8 Aktiwiteit 3.1: Klanke ...........................................................................................8 Aktiwiteit 3.2: Klankverskynsels .........................................................................8 LES 4: Etiek of wen? .................................................................................................9 Aktiwiteit 4.1: Leestegnieke .................................................................................9 Aktiwiteit 4.2: Hoofgedagtes ................................................................................9 Aktiwiteit 4.3: Visuele tekste (spotprent)..............................................................9 LES 5: Rondloperdiere ............................................................................................10 Aktiwiteit 5.1: Informele brief en koevertadressering .........................................10 Aktiwiteit 5.2: Formele brief ...............................................................................11 LES 6: Natuurfeite....................................................................................................12 Aktiwiteit 6.1: Woordsoorte: Hersiening.............................................................12 Aktiwiteit 6.2: Selfstandige naamwoord .............................................................13 Aktiwiteit 6.3: Byvoeglike naamwoord ...............................................................14 Aktiwiteit 6.4: Idiomatiese uitdrukkings ..............................................................15 LES 7: Laat ons lees ................................................................................................18 Aktiwiteit 7.1: “Die soet pap”..............................................................................18 Aktiwiteit 7.2: “Die telegram” .............................................................................18 Aktiwiteit 7.3: Letterkundige dialoog ..................................................................18 LES 8: So lyk die natuur ..........................................................................................19 Aktiwiteit 8.1: Die skryfproses ...........................................................................19 Aktiwiteit 8.2: Beskrywende paragrawe .............................................................19 Aktiwiteit 8.3: Beskrywende opstel ....................................................................20 LES 9: Is die natuur regtig gevaarlik?....................................................................20 Aktiwiteit 9.1: Spelling: spelpatrone ...................................................................20 Toetsafbakening ................................................................................................22 EENHEID 2 ................................................................................................................23 LES 10: Wat is waar?...............................................................................................23 Aktiwiteit 10.1: Die fabel: Die wolf en die mens .................................................23 Aktiwiteit 10.2: Poësie: “Rondebosch” ...............................................................24 Aktiwiteit 10.3: Poësie: “Die seemeeu” ..............................................................24

© Impaq

1

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

Aktiwiteit 10.4: Poësie: “Eksamenlokaal”...........................................................26 Aktiwiteit 10.5: Poësie: “Man en muis” ..............................................................28 Aktiwiteit 10.6: Poësie: “See-sonnet”.................................................................29 LES 11: So ʼn bek moet jêm kry ..............................................................................30 Aktiwiteit 11.1: Afkortings ..................................................................................30 Aktiwiteit 11.2: Spreekwoorde ...........................................................................31 Aktiwiteit 11.3: Woordeskatuitbreiding...............................................................32 Aktiwiteit 11.4: Versamelname ..........................................................................32 Aktiwiteit 11.5: Voornaamwoorde ......................................................................33 Aktiwiteit 11.6: Werkwoorde ..............................................................................33 LES 12: Is ons afhanklik van die natuur? ..............................................................34 Aktiwiteit 12.1: Groepbespreking en voorbereide lees ......................................34 LES 13: Kom ons toer! ............................................................................................34 Aktiwiteit 13.1: Skryfproses ...............................................................................34 Aktiwiteit 13.2: Advertensies (Plakkate en strooibiljette) ...................................35 Aktiwiteit 13.2.1: Stelwerk: strooibiljet ...............................................................35 Aktiwiteit 13.2.2: Mondeling: voorbereide lees ..................................................36 Aktiwiteit 13.3: Stelwerk: dagboekinskrywing ....................................................36 Aktiwiteit 13.4: Stelwerk: kennisgewing en agenda ...........................................36 Aktiwiteit 13.5: Stelwerk: resensie .....................................................................36 LES 14: Taal! Taal! Taal! .........................................................................................37 Aktiwiteit 14.1: Woordvormingteorie ..................................................................37 LES 15: Die ruimte ...................................................................................................39 Aktiwiteit 15.1: Uitsluitingstegniek .....................................................................39 Aktiwiteit 15.2: Afleidings en gevolgtrekkings ....................................................41 LES 16: Hier ʼn hurk, daar ʼn nurk ...........................................................................41 Aktiwiteit 16.1: Bywoorde, voegwoorde en tussenwerpsels ..............................41 LES 17: Die kortverhaal...........................................................................................42 Aktiwiteit 17.1: “Raas maar, dis ons moedertaal” ..............................................42 Eksamenafbakening ..........................................................................................43 EENHEID 3 ................................................................................................................45 LES 18: Die woordeboek bly bo! ............................................................................46 Aktiwiteit 18.1: Woordeskatuitbreiding: woordeboekgebruik .............................46 Aktiwiteit 18.2: Voorsetsels en afkortings (leerwerk) .........................................47 Aktiwiteit 18.3: Woordeskatuitbreiding...............................................................47 Aktiwiteit 18.4: Persoonsname en byvoeglike naamwoorde..............................48 LES 19: Luister bly die beste ..................................................................................49 Aktiwiteit 19.1: Luisteroefening..........................................................................49 Aktiwiteit 19.2: Voorbereide lees .......................................................................53 Aktiwiteit 19.3: Poësie: “Namib” ........................................................................54 Aktiwiteit 19.4: Poësie: “Die kondukteur knip kaartjies” .....................................55 Aktiwiteit 19.5: Eie gedig ..................................................................................56

© Impaq

2

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

LES 20: Kom ons toer!!! ..........................................................................................57 Aktiwiteit 20.1: Toerprogram .............................................................................57 Aktiwiteit 20.2: Artikel ........................................................................................58 Aktiwiteit 20.3: Berig ..........................................................................................59 Aktiwiteit 20.4: Verhalende opstel .....................................................................60 Aktiwiteit 20.5: Uitnodiging ................................................................................61 LES 21: Lande ..........................................................................................................61 Aktiwiteit 21.1: Leesproses: feite en menings ...................................................61 Aktiwiteit 21.2: Hardop lees ...............................................................................62 LES 22: Laat ons praat! ...........................................................................................65 Aktiwiteit 22.1: Voorbereide mondeling toespraak ............................................65 LES 23: Die taal is maklik ........................................................................................66 Aktiwiteit 23.1: Taalvaardigheidshersiening ......................................................66 Aktiwiteit 23.2: Betekenisleer (leerwerk)............................................................67 Aktiwiteit 23.3: Sinonieme, antonieme, homonieme en homofone ....................67 LES 24: Die bas van die geelhoutboom .................................................................68 Aktiwiteit 24.1: Werkkaart ..................................................................................69 Aktiwiteit 24.2: Die bas van die geelhoutboom ..................................................70 Toetsafbakening ................................................................................................71 EENHEID 4 ...............................................................................................................72 LES 25: Ken jy jou motor? ......................................................................................72 Aktiwiteit 25.1: Woordeskatuitbreiding...............................................................72 Aktiwiteit 25.2: Instruksies en wenke .................................................................73 Aktiwiteit 25.3: Padaanwysings .........................................................................73 LES 26: Padbuffels gaan aan die pen ry ................................................................73 Aktiwiteit 26.1: “Die fietsryer” .............................................................................73 Aktiwiteit 26.2: Hoofgedagtes ............................................................................75 LES 27: Jaagduiwels ...............................................................................................75 Aktiwiteit 27.1: Onvoorbereide lees en informele groepbespreking...................75 Aktiwiteit 27.2: Informele groepbespreking........................................................75 LES 28: Kom ons sluit af .........................................................................................76 Aktiwiteit 28.1: Direkte en indirekte rede ...........................................................76 Aktiwiteit 28.2: Ontkennende vorm ....................................................................76 Aktiwiteit 28.3: Sinsleer: Enkelvoudige sinne en saamgestelde sinne .............76 Aktiwiteit 28.4: Lydende en Bedrywende vorm..................................................77 Aktiwiteit 28.5: Taalverskynsels ........................................................................77 Aktiwiteit 28.6: Taalvaardigheid .........................................................................78 Eksamenafbakening ..........................................................................................80

© Impaq

3

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

Voorwoord • •

Laat die leerder sy/haar oë en ore oop hou vir sake in tydskrifte, koerante, oor die TV of radio wat met die temas verband hou.

Die werk moet afgehandel word soos in die kwartaalbeplanning aangedui.

Alle formele assesserings kan in die portefeuljeboek gevind word.

WENKE: Die leerder het tot aan die einde van graad 8 al feitlik 80% van die taalsillabus in Afrikaans afgehandel. Dit is dus baie belangrik dat jy moet sorg dat die leerder alle teorie goed onder die knie het wanneer van die werk herhaal word of wanneer daar aanvaar word dat die leerder, die werk moet ken.

Lees help natuurlik steeds baie omdat dit die leerder se woordeskat en spelvaardighede verseker verskerp en uitbrei.

Laat die leerder enige boek/tydskrif (natuurlik Afrikaans) vir hom/haar koop – ʼn mens hoef nie net storieboeke te lees nie – lees ENIGE IETS waarin die leerder belangstel.

EENHEID 1 KWARTAALBEPLANNING WEEK Week 1 en 2 Week 3 en 4 Week 5 en 6 Week 7 en 8 Week 9 en 10

AKTIWITEITE 1;2 3;4 5;6 7;8 9 en hersiening en leer van toetse

LES 1: Die natuur praat ook LEES EN KYK Poësie Aktiwiteit 1.1: “Vaalvalk” VAALVALK – W.E.G. LOUW

Atmosfeer: somber/hartseer = valk is eensaam 1 Wit is die wêreld (Alliterasie = w-klank verskerp hartseeratmosfeer) van outydse weë, (Enjambement van r 1 & 2) 3 en ʼn treurige wals (Beklemtoon alliterasie van “w”) is die vroemoresee; (Uitbreiding volg) 5 dou oor die duine, geen windjie wat waai, (Draaibeweging van valk word gesuggereer deur ellips) net ʼn vaalvalk wat sing soos hy draai, soos hy draai... (Leestekens word gebruik om idees te beklemtoon)

© Impaq

4

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

ANTWOORDE: 1 2.1 2.2 2.3 2.4 3 4

Deur middel van die w-klank kry die digter dit reg om die atmosfeer te skep.

Beklemtoon die alliterasie van die w-klank. ʼn Uitbreiding volg.

Dit beklemtoon die woorde wat die waai van die wind beklemtoon.

Die draaibeweging wat die vaalvalk maak, word gesuggereer.

Somber hartseer stil.

Die woorde met die allitererende w-klank; die rym; die herhaling.

Aktiwiteit 1.2: “Die Rooivlerkspreeu” Die Rooivlerkspreeu

Tipe spreeu wat in klowe bly - mooi fluit

Woordjie “O”: Dié woordjie word altyd gebruik om ʼn gevoel aan te dui, hetsy of dit ʼn gevoel van verbasing/vreugde/teleurstelling/ens., is

1 2 3 4 5 6 7 8

O rooivlerkspreeu, a b ek hoor jou lied, c Gebroke rym ʼn diep verhaal b van warm verdriet... d Rymdwang - ter wille van rym Ek hoor jou klae, jou stemklank soos in kinderdae, d en soek dan hier, e ek-verteller (wie “ek”) dan daar, f

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

tot ek jou op die tak gewaar, Atmosfeer: allenig op die eiketak, hoe lyk voël vir verteller Somber/hartseer so somber-swart, ellips/beletselteken w-klank dui atmosfeer aan so windverward!

Die reënbui en die winterkou….. Dui daarop dat reën & koue aanhou die berg is toe van wolkegrou, die stormweer smoor Niemand hoor haar noodroep jou klagte dood; Verduideliking volg (watse noodroep) bo in die berg is hongersnood.

Die donker kom, die stormwind fluit - Personifikasie my hart herhaal Alliterasie = beklemtoon emosie ʼn honderd maal die smeking van jou stemgeluid! Dui smeking aan - beklemtoon O rooivlerkspreeu, so somber-swart, so noodverward, ek hoor jou in die noordewind.

O bedelaar-kind, verstom, verkluim, Persoon in gedig voel empatie; jammer; in raaisel-dom simpatie vir voël van koue, wrede kry hom jammer wêreldruim!

© Impaq

5

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

ANTWOORDE: 1 2 3 4 5 6 7

ʼn Tipe spreeu wat in klowe en kranse bly. Die rooivlerkspreeu het ʼn verskeidenheid musikale fluite, is pikswart met rooi vlerke Somber/hartseer: “O; verdriet; somber-swart; klagte dood; donker; smeking; noodverward; verstom; verkluim; wrede; ellips/beletselteken: dui daarop dat die reën en koue aanhou ek-verteller abcbddef: gebroke rym Die woord “klae” word gebruik om te rym met “-dae” in r.6 Die leerder moet ʼn paragraaf skryf waarin ʼn beskrywing van die persoon in die gedig se gevoel gegee word. Luister daarna en bespreek die gevoel.

Aktiwiteit 1.3: “Eekhoring” ANTWOORDE: 1 2 3

4 5 6

Die eekhoring kan baie beter boomklim as ʼn kat Dit dwing ʼn mens om vinnig te lees wat jou dan ʼn idee gee van hoe vinnig die eekhoring spring Enige voorbeeld van twee reëls wat op mekaar volg sonder dat daar ʼn leesteken aan die einde van die reël is. Dit is belangrik dat albei reëls en nie slegs een reël gegee word nie 4.1 doodmaak/die eekhoring val waarskynlik op die gras dood neer 4.2 hy is geskiet Reëls 1, 6 en 14: dit beklemtoon dit wat die eekhoring goed kon doen ʼn Eekhoring word beskryf in sy alledaagse bedrywigheid, nl. dat hy in bome rondspring en akkers bymekaar maak. Sy vaardigheid word ook uitgebeeld en dan kom ʼn seuntjie, in sy kinderlike onskuld, en skiet die eekhoring met ʼn kettie dood. Wat hier beklemtoon word, is die feit dat dit wat vir die eekhoring natuurlik is, sy ratsheid, kon hom nie red nie.

Boodskap: ʼn Eekhoring word beskryf in sy alledaagse bedrywigheid, nl. dat hy in bome rondspring en akkers bymekaar maak. Sy vaardigheid word ook uitgebeeld en dan kom ʼn seuntjie, in sy kinderlike onskuld, en skiet die eekhoring met ʼn kettie dood. Wat hier beklemtoon word, is die feit dat dit wat vir die eekhoring natuurlik is, sy ratsheid, kon hom nie red nie enjambemente: reëls 2 en 3 / 3 en 4 / 4 en 5 / 8 en 9 / 9 en 10 / 10 en 11 / 13 en 14 / 15 en 16 / 16 en 17 / 17 en 18 Albei reëls moet gegee word

© Impaq

6

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

Eekhoring Louis Eksteen 1 2 3 4 5 6

Hy kon boomklim kon hy nie!

Hy kon ʼn kat hond haaraf maak met hierdie suiwer spring - die raak boog van grond oor stam op tak tot by die klou om skurwe dennebol, ai hygend! Hy kón boomklim kon hy nie!

7 Maar - nie net hy kon mik en raak: 8 ʼn Seuntjie wat hom uittrek 9 - stadig, agteroor, wanneer hy kettieskiet 10 en hom liggies met ʼn eikel tussen oë 11 op groen grassies van die gras af maak.

12 Ai ai! Hy kon ráákskiet kon hy nie!

13 14 15

Een boog van grond oor stam op mik ... Hy kon boomklim kon hy nie!

Maar ligter as dié ligte boog

16 17 18

ʼn akker uit ʼn kettie styfgespan Wat vinniger as die lewe trek - Hy kon raakskiet. Kon hy nie?

- Kan nie hond haaraf maak nie—beteken jy kan dit nie regkry nie—hier is die diertjie selfs beter as ʼn kat - Herhaling met r.6 en 14— beklemtoon dit wat hy goed kan doen

- Na dubbelpunt volg verduideliking - Eikel = akker: dit wat hy versamel - Doodmaak - val op gras na kettieskoot - Herhaling met r. 12 en 18— beklemtoon dit wat hy goed kan doen

- Die seuntjie skiet in kinderlike onskuld die eekhoring dood— nie eers die eekhoring se vaardigheid kon hom hiervan red nie

LES 2: Hoe belangrik is die natuur?

LUISTER EN PRAAT Aktiwiteit 2.1: Voorbereide lees Die leerder moes in les 1 by die gedig, “Die Rooivlerkspreeu”, vraag 7, ʼn paragraaf skryf. Hierdie paragraaf gaan die leerder nou as ʼn voorbereide leespunt vir u voorlees.

Gee aan die leerder so twee minute om die paragraaf voor te berei en laat die leerder dan die paragraaf hardop vir u voorlees. Dit gaan glad nie hier oor hoe vinnig die leerder lees nie, maar eerder hoe akkuraat en gevoelvol.

© Impaq

7

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

Aktiwiteit 2.2: Onvoorbereide gesprekvoering Berei uself voor met die volgende onderwerpe, sodat daar ʼn sinvolle gesprek tussen u en die leerder kan plaasvind. Luister na die leerder se taalgebruik, al is dit ʼn informele gesprek, maar luister ook of sy/haar mening gegee en gemotiveer word.

Die doel van die gesprek is om aan die leerder die geleentheid te gee dat hy/sy leer hoe stel ʼn mens jou mening om iemand te oortuig, sonder om te baklei.

Gee aan die twee tot drie minute om hom-/haarself vir die gesprek voor te berei.

Onderwerpe: o Moet daar dieretuine wees waar diere in hokke besigtig kan word? o Moet diere vir navorsing gebruik word? o Moet troeteldiere soos “mense” in huise hanteer word of soos diere?

LES 3: Die natuur help die mens TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES Aktiwiteit 3.1: Klanke 1.1 1.3 1.5 2 3.1 3.2 3.3 3.4 4 5

KKD 1.2 KKVKV KVKKVK 1.4 KDKVKV KVKKV 1.6 KVK Ja: byvoorbeeld die “e” -klank in die volgende woorde verskil van mekaar in dieselfde woord; seker; ek; vertel/legkaart b: eksplosief/eksplosiewe klank s: frikatief/frikatiewe klank n: nasaal /nasale klank l: lateraal/laterale klank Die d in dokter is stemhebbend en die d in melaatsheid is stemloos.

Albei is stemlose klanke, alhoewel die s ʼn frikatief en die d ʼn eksplosief is.

Aktiwiteit 3.2: Klankverskynsels 1

2 3.1 3.2 3.3

© Impaq

Dit is wanneer klanke gelyk gemaak word omdat ʼn sekere klank sterker is as ʼn ander en hy dan die een klank op dieselfde plek vorm as waar die sterkste klank gevorm word.

Anders sal ʼn mens baie stadig, geforseerd en onnatuurlik praat hierie oppe innie

8

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

4 5.1 5.2 6

Eenheid

1

muise - myse / lus - lis / suikervoëls - sykervoëls / heuningsuiers - heningsyers (enige twee) Dit is wanneer enige vokaal se vokaalklank verminder word na ʼn ’n-klank toe, m.a.w. die spesifieke vokaalklank klink dan soos ʼn “’n”. wanneer - wanner nasalering en vokalisering

LES 4: Etiek of wen?

LEES EN KYK Aktiwiteit 4.1: Leestegnieke 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Nee. Omdat ʼn mens sou dink die naam verteenwoordig dit wat die voël doen.

Die groot-heuningwyser.

Soekleestegniek.

Hulle sluk klein klippies in om hul kos fyn te maal.

Die ryloper, want hy ryloop dikwels op die gompou en vang die insekte wat die gompou opjaag.

Dit is iemand wat die doodsvonnis voltrek.

Suikervoëls en suikerbekkies.

Vrae 1 en 2.

Aktiwiteit 4.2: Hoofgedagtes Dit is belangrik dat die leerder/s vir u kan vertel waaroor elke stuk handel. Gesels daaroor en help hom/haar reg indien hy/sy op die verkeerde spoor is. Die leerder/s moet die vermoë hê om in ʼn paar sinne die kern van ʼn leesstuk te kan opsom.

Aktiwiteit 4.3: Visuele tekste (Spotprente) 1 2 3

© Impaq

Fietsry: die man is op ʼn fiets/hy het fietsryklere aan Inspuitings en naalde Eie antwoord, maar dit moet nee wees en die motivering moet iets met opkikkers te doen hê. Die leerder moet die afleiding kan maak dat hier gespot word met wenners in sport, maar dat hulle dit oneerlik doen.

9

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

LES 5: Rondloperdiere SKRYF EN AANBIED Aktiwiteit 5.1: Informele brief + koevertadressering [15] Maak doodseker dat jy presies weet hoe om die formaat van die informele brief te skryf voordat jy jou finale brief begin skryf. Skryf eers jou brief rof en gee dit vir jou fasiliteerder om te kyk of jy op die regte spoor is. Rol vir die leerder die assesseringsrubriek hieronder af sodat hy/sy hul eie opdrag kan evalueer voordat hulle dit as opdrag inhandig.

NB!! Kyk dat die leerders die formaat van die brief presies soos my voorbeeld skryf.

Hulle kan nie reëls ooplaat waar hulle wil nie. Die voorbeeld van die formaat is in die handleiding.

Die leerder(s) moet hierdie opdrag doen en dit word deur u op die assesseringsrubriek agter in die gids, nagesien. Maak ʼn afskrif hiervan sodat dit aan die opdrag aangeheg kan word en die leerder spesifiek kan sien waarom hy/sy die punt(e) verloor het. Hierdie punt maak deel uit van elke leerder se kwartaalpunt.

DOELSTELLING: TEIKENGROEP:

Informele brief Jou vriend/in

Jou brief moet saam met die adres, ongeveer 150 - 200 woorde wees.

Dit is baie belangrik dat daar by die aantal woorde gehou moet word, met ʼn speling van tien woorde weerskante toe.

Ek het vir die leerders ʼn voorbeeld van hoe ʼn mens ʼn koevert adresseer in hul gidse gesit. Wys vir hulle op ʼn brief wat julle by die huis ontvang het, hoe lyk ʼn korrek geadresseerde koevert.

Hulle het ook aanwysings van hoe om adresse korrek te skryf, in hul gids. Help hulle om hul eie adresse reg te skryf.

© Impaq

10

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

GRAAD 9 – INFORMELE BRIEFASSESSERING JA 1

Word die aantal woorde aangedui?

2

Word daar by die aantal woorde gehou?

3

Is daar ʼn adres regs bo – net soos die voorbeeld?

4

Is daar ʼn datum by die adres regs bo?

5

Daar is geen naam by hierdie adres regs bo nie?

6

Daar is geen reël oopgelaat tussen die adres regs bo en die aanhef (Liewe Piet) nie?

7

Is daar ʼn aanhef? (Liewe Piet/Hallo my maat/ens.)

8

Is daar ten minste drie paragrawe?

9

Is daar reëls oop tussen die paragrawe?

10

Daar staan nêrens STUUR GROETE nie?

11 12

Word daar van ʼn rondloperdier vertel wat by hulle aangekom het?

Is daar ten minste een aanduiding dat die dier verwaarloos / onversorgd was?

13

Is daar ten minste een aanduiding dat die dier nie onmiddellik welkom in die huis was nie?

14

Is daar ten minste een aanduiding van hoe hy/sy probeer het om die huisgesin te oortuig dat die dier wel daar moet bly?

NEE

Is daar ten minste een aanduiding van ʼn snaakse insident met die dier?

TOTALISEER MERKIES IN JA-KOLOM VIR PUNT UIT 15 15

Aktiwiteit 5.2: Formele brief Die voorbeeld van ʼn formele brief se formaat is in die handleiding. Bespreek dit baie noukeurig met die leerder en wys op die verskille tussen die formele en informele brief formaat.

Die verskil is ook in die taal en styl van die inhoud: in die informele brief is die inhoud op ʼn geselstrant en in die formele brief is die inhoud saaklik, kort en bondig, op die man af en geen persoonlike gevoel word hier weergegee nie.

Die leerder moet ʼn formele brief skryf (die opdrag is in die handleiding) sodat hy/sy vertroud raak met die formaat en dit kan te enige tyd in die eksamen gevra word.

Wanneer jy die opdrag assesseer, maak doodseker dat die formaat presies soos die voorbeeld in die handleiding is – dit is baie belangrik.

© Impaq

11

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

LES 6: Natuurfeite TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES Aktiwiteit 6.1: Woordsoorte (Hersiening) 1 2.1 2.2 2.3 2.4 3 4 5.1 5.3 6.1 6.3 7 8 9.1 9.2 9.3 9.4 10.1 10.2 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 13

Ja! Begin van ʼn nuwe sin Naam van ʼn land Begin van ʼn nuwe sin Naam van ʼn land suig : oorganklik in ; voor ; van ; om ; aan ; op (enige twee) slagoffers 5.2 snytjies rolle 5.4 chemikalieë soogdiertjies (mv. NB!!)

6.2 rolletjie (mv. NB!!) aartjies (mv. NB!!)

6.4 bloedklontjies (mv. NB!!)

Daar kom altyd ʼn komma tussen twee werkwoorde samestellende afleiding wonder voorvoegsel werkwoordvormer verwondering simpleks Dit is die gebruik om elke aand huisgodsdiens te hou.

-e : dui meervoud aan ont- :dui verandering aan -ste : dui oortreffende trap aan ge- : dui verlede tyd aan be- : dui handeling aan be- : dui handeling aan ontdekking/ontdekker medisinale halveer vergroot/begroot begroting/vergroting/grootte lewenslank: vergemaklik die uitspraak

TAALSPELETJIEMEMORANDUM

Gee elke keer EEN WOORD wat by al vyf woorde gevoeg kan word om ʼn Afrikaanse woord te vorm bv. toon... ; klip... ; regs... ;... vas ;... noot BANK 1 oog... ;... fyn ;... naald ;... rek ;... kleur HAAR 2 ... soda ;... struif ;... vurkie ;... sister ;... blik KOEK 3 ... water ;... huis ;... ketel ;... pit ;... meul KOFFIE 4 ... bank ;... kas ;... kontak ;... merk ;... tand OOG 5 ... bok ;... tou ;... stof ;... mielie ;... lewendig SPRING

© Impaq

12

1

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

TAALSPELETJIEMEMORANDUM Gee ʼn Afrikaanse woord wat die drie gegewe letters in daardie volgorde bevat (nie eiename nie - ek gee net een voorbeeld, daar is baie) bv. P G T plagiaat/pligsgetrou/pasgetroud 1 BNK BANK 2 DGL DAGLIG 3 FBS FYNBOS 4 HDK HARDEKWAS 5 HRP HARDLOOP

Aktiwiteit 6.2: Selfstandige naamwoord VRAE: Gee eers die korrekte meervoudsvorm en dan die korrekte verkleiningsvorm van die volgende woorde: WOORD Man Ma Oupa Pad Slang Brug Akkedis Bladsy Rol Papier Boek Reël Skool Tyd Muur

MEERVOUD Manne/mans Ma’s oupas paaie slange brûe Akkedisse Bladsye Rolle Papiere Boeke Reëls Skole Tye mure

VERKLEINING Mannetjie Ma’tjie Oupatjie Paadjie Slangetjie Bruggie akkedissie Bladsytjie Rolletjie Papiertjie Boekie Reëltjie Skooltjie Tydjie Muurtjie

Gee die teenoorgestelde geslag van die volgende woorde: WOORD Man Ma Oupa Koning Olifantbul Beer Teef Meisie

© Impaq

TEENOORGESTELDE GESLAG Vrou Pa Ouma Koningin Olifantkoei Berin Reun Seun

13

Fasiliteerdersgids G09 ~ Afrikaans Huistaal

Redakteur Regisseur Orrelis Christen Leeumannetjie Buurman Akteur

Eenheid

1

Redaktrise Regisseuse Orreliste Christen Leeuwyfie Buurvrou Aktrise

Sien jy dat van die geslagaanduidings ook na meervoude lyk. Jy moet baie mooi na die konteks in die sin kyk of verwys die woord na ʼn enkel persoon of na die meervoud voordat jy ʼn antwoord gee.

AFKORTINGS

Ek gaan deur die jaar vir die leerder ʼn klompie afkortings gee om te leer – sorg dat hy/sy dit baie goed ken, want hul skryf hieroor eksamen en ʼn mens kry maklik punte hiermee.

Afkortings het absoluut niks aan te verstaan nie en dit is net leerwerk. Daarom gaan u bietjie ʼn tydjie moet afknyp en hierdie afkortings leer.

Hierdie is nié die kwartaaltoets nie. Dit is net ʼn LEERTOETS sodat die leerder teen die einde van die kwartaal ten minste al die werk geleer het. Al wat die leerder vir hierdie toets moet léér is die volgende AFKORTINGS. U gaan vir die leerder ʼn toets gee wat hy/sy moet voltooi.

BEPAAL ʼn DATUM VIR HIERDIE TOETS! Die leerder moet volpunte hiervoor kry!

Lekker leer en skryf!

Aktiwiteit 6.3: Byvoeglike naamwoord STELLENDE TRAP

Mooi Vrolik Los Kwaad Kwaai Lekker Lank Vas Vrolike Warm Blou Kort Belowende

© Impaq

VERGROTENDE TRAP Uitgang om die trap aan te dui is -er Mooier Vroliker Losser Kwater Kwaaier Lekkerder Langer Vaster Vroliker Warmer Blouer Korter Meer belowende

14

OORTREFFENDE TRAP Uitgang om die trap aan te dui is -ste Mooiste Vrolikste Losste Kwaadste Kwaaiste Lekkerste Langste Vasste Vrolikste Warmste Blouste Kortste Mees belowende