Gr 7-Sosiale Wetenskappe-Fasiliteerdersgids Geografie 2

Í2’È-A-SOS-FG01zÎ

1

8

0

7

-

A

-

S

O

S

-

F

G

0

2

SOSIALE WETENSKAPPE FASILITEERDERSGIDS: GEOGRAFIE

Graad 7

A member of the FUTURELEARN group

Sosiale Wetenskappe Fasiliteerdersgids: Geografie

1807-A-SOS-FG02

Í2’È-A-SOS-FG02!Î

Graad 7

Aangepas vir KABV

T Greyling S Jordaan T van Vollenhoven

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

INHOUDSOPGAWE LESELEMENTE .................................................................................................................. 3 VOORWOORD .................................................................................................................... 4 PUNTEROOSTER ............................................................................................................... 6 JAARBEPLANNING ........................................................................................................... 7 EENHEID 1: Kaartvaardighede ......................................................................................... 8 Les 1: Plaaslike kaarte en straatkaarte (2 uur).......................................... 9 Oefening 1: Memorandum ............................................................... 10 Aktiwiteit 1: Memorandum ................................................................ 14 Aktiwiteit 2: Memorandum ................................................................ 14 Oefening 2 ....................................................................................... 16 Aktiwiteit 3: Memorandum ................................................................ 16 Aktiwiteit 4: Memorandum ................................................................ 17 Les 2: Sketskaarte en verduideliking van roetes (3 uur)........................ 18 Aktiwiteit 5: Memorandum ................................................................ 21 1Aktiwiteit 6: Memorandum .............................................................. 21 Aktiwiteit 7: Memorandum ................................................................ 22 Les 3: Afstand en skaal (4 uur) ................................................................ 23 Aktiwiteit 8: Memorandum ................................................................ 24 Aktiwiteit 9: Memorandum ................................................................ 25 Aktiwiteit 10: Memorandum .............................................................. 25 Aktiwiteit 11: Memorandum .............................................................. 26 Les 4: Huidige gebeure (2 uur) ................................................................. 26 Oefening 3: Memorandum ............................................................... 27 EENHEID 2: Aardbewings, vulkane en vloede .............................................................. 31 Les 5: Struktuur van die aarde (3 uur) ..................................................... 32 Aktiwiteit 12: Memorandum .............................................................. 34 Aktiwiteit 13: Memorandum .............................................................. 35 Les 6: Aardbewings (4 uur) ...................................................................... 36 Aktiwiteit 14: Memorandum .............................................................. 39 Aktiwiteit 15: Memorandum .............................................................. 40 Les 7: Vulkane (1 uur) ............................................................................... 41 Aktiwiteit 16: Memorandum .............................................................. 43 Les 8: Vloede (4 uur) ................................................................................. 44 Aktiwiteit 17: Memorandum .............................................................. 44 Aktiwiteit 18: Memorandum .............................................................. 44 Oefening 4: Memorandum ............................................................... 46 EENHEID 3: Bevolkingsgroei en -verandering .............................................................. 48 Les 9: Bevolkingsbegrippe (3 uur) ............................................................ 49 Aktiwiteit 19: Memorandum .............................................................. 50 Aktiwiteit 20: Memorandum .............................................................. 50 Les 10: Faktore wat geboorte- en sterftesyfers beĂŻnvloed (4 uur).......... 52 Aktiwiteit 21: Memorandum .............................................................. 53 1

Š Impaq

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

Les 11: Die wĂŞreld se bevolkingsgroei (6 uur) ......................................... 54 Aktiwiteit 22: Memorandum .............................................................. 54 Aktiwiteit 23: Memorandum .............................................................. 55 Oefening 5: Memorandum ............................................................... 56 EENHEID 4: Natuurlike hulpbronne en bewaring in Suid-Afrika.................................. 57 Les 12: Natuurlike hulpbronne (3 uur) ...................................................... 58 Aktiwiteit 24: Memorandum .............................................................. 59 Les 13: Bestuur van hulpbronne (5 uur) ................................................... 60 Aktiwiteit 25: Memorandum .............................................................. 61 Les 14: Water in Suid-Afrika (4 uur) .......................................................... 62 Aktiwiteit 26: Memorandum .............................................................. 63 Aktiwiteit 27: Memorandum .............................................................. 64 Oefening 6: Memorandum ............................................................... 56

Š Impaq

2

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

JAARBEPLANNING EENHEID

DATUM BEGIN

LES

DATUM VOLTOOI

Les 1: Plaaslike kaarte en straatkaarte

1

Les 2: Sketskaarte en verduideliking van roetes Les 3: Afstand en skaal Les 4: Huidige gebeure Les 5: Struktuur van die aarde Les 6: Aardbewings

2 Les 7: Vulkane Les 8: Vloede Les 9: Bevolkingsbegrippe 3

Les 10: Faktore wat geboorte- en sterftesyfers beïnvloed Les 11: Die wêreld se bevolkingsgroei Les 12: Natuurlike hulpbronne

4

Les 13: Bestuur van hulpbronne Les 14: Water in Suid-Afrika

7

© Impaq

Eenheid

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

1

EENHEID 1: Kaartvaardighede LEERDOELWITTE Nadat die leerder hierdie eenheid voltooi het, moet hy/sy in staat wees om die volgende te doen: • Ruitverwysings kan gebruik om plekke op ’n straatkaart te vind.

• ’n Straatkaart en kompas kan gebruik om ’n spesifieke roete aan te dui.

• ’n Kaart van ’n spesifieke area kan teken.

• Skaal kan gebruik en definieer, kan onderskei tussen lyn- en woordskale, verskillende soorte skale kan vergelyk en daardie skale kan gebruik om afstand te bereken.

• Die verskil tussen breedte- en lengteligging identifiseer en dit kan gebruik om aan te dui waar gebeurtenisse op ’n wêreldkaart plaasgevind het.

• Op hoogte van aktuele sake kan bly en sekere gebeurtenisse kan analiseer om sekere inligting te bekom, bv. waar, wanneer, hoe en waarom ’n gebeurtenis plaasgevind het, asook wat die uitwerking van die gebeurtenis was.

INLEIDING Hierdie eenheid is baie prakties van aard, dus word daar aanbeveel dat verskeie bronne gebruik word. Dit sluit in kaarte van plaaslike gebiede, GPS, en die aflaai van kaarte by die Map Studio-webtuiste (www.mapstudio.co.za) indien hierdie hulpbronne aan jou beskikbaar is.

Hierdie eenheid is baie belangrik omdat dit die grondslag lê vir alle kaartwerk wat die leerder later in hierdie fase gaan voltooi, asook die kaartwerk wat in die VOO-fase behandel word.

Spandeer ’n minimum van 15 uur aan hierdie eenheid. Elke les het ook sy eie tydsbeplanning. Kaartwerkvaardighede sal ook belangrik wees om latere eenhede in die handleiding te voltooi en sal gereeld hersien moet word.

© Impaq

8

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

Eenheid

1

LES 1: PLAASLIKE KAARTE EN STRAATKAARTE (2 uur) Hierdie les sal in diepte kyk na verskillende kaarte en die eienskappe/elemente wat in daardie kaarte gevind word. Die fokus sal daarop wees om kruisverwysing en indekse te gebruik om sekere plekke, in alfabetiese volgorde, op ’n kaart te vind. Die leerder sal hersiening doen oor werk wat in vorige grade geleer is, soos staatkundige en fisiese kaarte en die kardinale punte van ’n kompas.

Maak seker dat die leerder die definisies wat gegee word ken, en dat hy/sy die belangrike terme wat in hierdie eenheid gebruik word, verstaan.

Die leerder moet ook daartoe in staat wees om ’n sleutel te gebruik, en om die verskillende elemente wat die sleutel verteenwoordig, te identifiseer. Laastens sal die leerder ’n straatkaart moet gebruik om ’n roete, met ’n beginpunt en bestemming/eindpunt, te beskryf.

BELANGRIKE TERMINOLOGIE Hieronder volg ’n paar skakels wat jy in die klas kan wys om die volgende begrippe aan die leerders te verduidelik.

•

Hoogte bo seevlak: Seevlak word beskou as 0 meter. Hoogte word dan vanaf seevlak in meter gemeet. https://goo.gl/hi16lJ

•

Kontoerlyne: ’n Lyn op ’n kaart getrek wat plekke verbind wat op dieselfde hoogte bo seevlak lê. https://goo.gl/GPOJH2

•

Windrigtings: Daar is 16 windrigtings wat leerders moet ken. https://goo.gl/E7T5Bf https://goo.gl/Vph8GF

•

Ruitverwysings: https://goo.gl/3PELvL

9

© Impaq

Eenheid

1.1

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

1

Soorte kaarte

Maak seker dat die leerder die verskil tussen die soorte kaarte ken en verstaan. Kleurkaarte van die verskillende soorte kaarte is agter in die studiegids beskikbaar om leerders te help om die verskille te verstaan.

OEFENING 1: Memorandum 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.2

D E B F A C

Eienskappe van kaarte

Hieronder volg metodes om die eienskappe van kaarte aan leerders te verduidelik: •

’n Voëlperspektief/lugaansig: Omdat kaarte plat is, moet daar gewoonlik vir jou ’n voëlvlugaansig van die gebied gegee word. Met ander woorde, ’n aansig van die kaart asof jy daarop neerkyk vanuit die lug.

Voëlperspektief van Parys, Arc de Triomphe Bron: https://goo.gl/x9zQBa

© Impaq

10

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

•

Eenheid

1

Rigting: Alle kaarte moet ’n pyltjie bevat wat noord aandui. Dit sal jou help om die ander rigtings uit te werk om sodoende die oriëntasie van die kaart te bevestig, bv. noord, suid, oos en wes.

Hier volg stappe om ’n windroos te teken:

Rigting is baie belangrik en help die leerders om te bepaal waar hulle hulself op ’n kaart en spesifieke punt bevind.

Die vier hoofrigtings moet eers bepaal word. Daarna vul leerders die res van die rigtings in totdat hulle al 16 die windrigtings kan bepaal en uitwys.

11

© Impaq

Eenheid

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

1

16 windrigtings:

Windroos: Die 16 kardinale punte van ’n kompas

•

Plek/ligging: Straatkaarte kan as voorbeeld gebruik word.

Dui hoofweë en paaie aan, bv. aanduiding van spesifieke straatname.

Straatkaart van Pretoria se middestad Bron: https://goo.gl/Q9Sq49

•

© Impaq

Simbole: Toets gereeld die leerder se kennis deur hom/haar hieroor te vra.

Byvoorbeeld, laat hy/sy die sleutel uitwys, vra hom/haar om kruisverwysings te gee, laat hy/sy noord op kaarte uitwys en verduidelik hoe kruisverwysings uiteengesit is.

Wys aan die leerder topografiese kaarte waar sleutels gebruik word.

12

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

Eenheid

1

Voorbeeld Gebied/area

Benaming Erosie, Sand Standhoudende water Moeras en vlei

•

Sleutel: Wys aan leerders topografiese kaarte waar kaartsleutels gebruik word.

Sleutel Kraglyn (Elektriese kragdrade) Pyplyne Vuurtoring en Seevaartlig

•

Skaal: Voorbeeld van skaal op ’n topografiese kaart:

13

© Impaq

Eenheid

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

1

AKTIWITEIT 1: Memorandum 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7

O SSW  SO  NNW  ONO  W NNO 

2.1 2.2 2.3

N NW  SW 

(7 x 1) = (7)

(3 x 1) = (3) [10]

AKTIWITEIT 2: Memorandum

1.1 1.2

 

1.3



2.

3.

4.

5.

1.3

(3 x 1) = (3)

9 Dammetjie  1 In die sandbokse. 

(4 x 1) = (4) [7]

Indekskaarte

Maak seker dat die leerder altyd breedteligging voor lengteligging neerskryf. Laat die leerder dit so onthou: “breedte” kom voor “lengte” in die woordeboek.

Voorbeeld:

Suid-Afrika se breedte- en lengteligging sal soos volg wees: 20° S, 20° O

Breedtelyne loop van links na regs oor die kaart, terwyl lengtelyne van bo na onder loop.

© Impaq

14

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

Eenheid

1

Die leerder moet ook die belangrikheid van akkuraatheid besef omdat dit die eerste keer is wat hy/sy te doen gaan kry met kaarte wat soveel besonderhede het.

Ruitverwysings: Die meeste kaarte word verdeel in ruitverwysings om dit makliker te maak om spesifieke punte van belang te vind. Hierdie kaarte gebruik veranderlikes aan twee kante van die kaart sodat elke punt twee veranderlikes kan hê. Hierdie veranderlikes word rangskik van noord na suid en van wes na oos.

Hier volg ’n voorbeeld van hoe om ruitverwysings te bepaal.

15

© Impaq

Eenheid

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

1

OEFENING 2 Teken jou eie ruitverwysing deur die volgende instruksies te volg: INSTRUKSIES 1.

Jou ruitverwysing moet rye A – F en kolomme 1 – 6 insluit.

2.

Jou blokke moet 2 x 2 cm groot wees.

3.

Kleur dan blokke C5, F1 en A3 in.

1

2

A

3

4

5

6

A3

A

B

B

C

C5

C

D

D

E

E

F

F1 1

F 2

3

4

5

6

AKTIWITEIT 3: Memorandum 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

D13  E3  C3  E6  B11, B12, B13 en B14 

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Windmeul  Hoender  Blommetjie  Boom  Skapie 

© Impaq

(5 x 1) = (5)

(5 x 1) = (5) [10]

16

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

1.4

Eenheid

1

Hoe om plekke te vind en roetes te verduidelik met behulp van ’n straatkaart

AKTIWITEIT 4: Memorandum 1.

2.

3.

4.

5.

6.

Historiese gebou  (1) a) D1 en E1  b) C3  c) F1  d) F4  e) B2  (5) 3  (2) Die hoogte bo seevlak op daardie spesifieke plek.  (2) ’n Tremweg word in die stad gebruik en is ’n ou vervoermetode, terwyl treine ’n spoorlyn gebruik word om goedere en/of mense te vervoer.  (1) a) Al hierdie strate het pyltjies op hulle geteken.  (2) b) Dit dui ’n eenrigtingstraat aan.  (2) c) Mens sal moet onthou dat jy net in een rigting kan beweeg.  Jy sal dus ’n ander straat moet gebruik sou jou bestemming aan die einde van ’n eenrigtingstraat wees.  (2)

7.

Beginpunt: Kimberley stasie Sodra jy die stasie verlaat, moet jy reguit aanry. By die T-aansluiting,  draai regs in De Beersstraat, links in Quinnstraat, regs in Lennoxstraat.  Volg dan die straat tot op die hoek van Lennox- en Chapelstrate.  2.

Na ontbyt, draai af in Chapelstraat en volg die straat tot by Woodleystraat waar jy links draai en die pad volg totdat jy by die inligtingsentrum kom.  Wanneer jy die sentrum verlaat,  draai links in Mainlaan, volg die pad tot by die myn.  3.

Gebruik die Reitzstraat-uitgang, draai links op New Mainweg, regs in Jonesstraat en links in Yorkstraat. Die klubhuis is aan jou linkerkant.  4.

Om by die minigholf uit te kom, moet jy aanhou met Yorkstraat en regs draai aan die einde van die pad, draai daarna links in Lennoxstraat  en volg die pad totdat die minigholf aan jou linkerkant is.  5.

Om by die kliniek te kom, reis terug met Lennoxstraat in die rigting wat jy gekom het, draai links in Du Toitspanstraat  en dan links in die derde straat. Die Medi-kliniek is op die hoek.  6.

Om na die stasie terug te keer, draai regs op in Du Toitspanstraat en volg die pad tot by De Beersstraat.  Draai regs in De Beersstraat, dit sal jou tot by die stasie neem.  Bestemming: Kimberley-stasie (13) [30]

1.

17

© Impaq

Eenheid

Fasiliteerdersgids G07 ~ Sosiale Wetenskappe: Geografie

1

LES 2: SKETSKAARTE EN VERDUIDELIKING VAN ROETES (3 uur) 2.1

Hoe om ’n kaart te teken

Noudat die leerder sekere vaardighede met die verduideliking van roetes aangeleer het, sal hierdie les fokus op die vermoë om ’n roete van een punt na ’n volgende aan te dui. Dit sal gedoen word deur die verskillende elemente te gebruik waarvan die leerder in die vorige les geleer het.

Die leerder sal die rigtings op ’n kompas, landmerke en verskillende simbole op kaarte moet gebruik om ’n roete mondelings te verduidelik, afstand te skat en ’n skets van die gewenste roete te teken. Die leerder moet ook genoeg besonderhede gebruik sodat iemand anders dit sal kan verstaan.

Hier is ’n voorbeeld van ’n kaart wat jy kan gebruik om die leerders te laat oefen om roetes te teken:

© Impaq

18