Gr 5-Afrikaans Huistaal-Handleiding

Í2%È-A-AHT-SG01XÎ

1

8

0

5

-

A

-

A

H

T -

S

G

0

1

AFRIKAANS HUISTAAL HANDLEIDING Graad 5

Afrikaans Huistaal Handleiding

1805-A-AHT-SG01

Í2%È-A-AHT-SG01XÎ

Graad 5

Aangepas vir KABV

B du Plessis

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

INHOUDSOPGAWE LESELEMENTE .................................................................................................................. 7 VOORWOORD .................................................................................................................... 8 JAARPLAN ......................................................................................................................... 9 EENHEID 1: Voëlvry ......................................................................................................... 10 Les 1: Luister en praat ............................................................................................... 11 AKTIWITEIT 1: Luisterbegrip ............................................................................ 11 Les 2: Lees en kyk .................................................................................................... 12 AKTIWITEIT 2: Hardoplees .............................................................................. 13 AKTIWITEIT 3: Opsomming.............................................................................. 16 Les 3: Taalstrukture en -konvensies .......................................................................... 16 AKTIWITEIT 4: Taal in konteks ......................................................................... 17 Les 4: Skryf en aanbied ............................................................................................. 17 AKTIWITEIT 5: Taal in konteks ......................................................................... 18 AKTIWITEIT 6: Skryf ’n storie ........................................................................... 19 Les 5: Taalstrukture en -konvensies .......................................................................... 19 AKTIWITEIT 7: Taal in konteks ......................................................................... 20 EENHEID 2: KOU-KOU..................................................................................................... 21 Les 6: Luister en praat ............................................................................................... 22 AKTIWITEIT 8: Mondeling ................................................................................ 22 Les 7: Lees en kyk .................................................................................................... 24 AKTIWITEIT 9: Taal in konteks ......................................................................... 24 AKTIWITEIT 10: Leesbegrip ............................................................................. 25 Les 8: Skryf en aanbied ............................................................................................. 26 AKTIWITEIT 11: Skryf ’n inligtingsteks ............................................................. 26 AKTIWITEIT 12: Taal in konteks ....................................................................... 27 Les 9: Taalstrukture en -konvensies .......................................................................... 27 AKTIWITEIT 13: Taal in konteks ....................................................................... 28 AKTIWITEIT 14: Taal in konteks ....................................................................... 29 EENHEID 3: SWEM OF SINK ........................................................................................... 31 Les 10: Luister en praat ............................................................................................. 32 AKTIWITEIT 15: Idiome .................................................................................... 32 AKTIWITEIT 16: Luisterbegrip .......................................................................... 32 Les 11: Lees en kyk .................................................................................................. 33 AKTIWITEIT 17: Taal in konteks ....................................................................... 37 AKTIWITEIT 18: Selfstandige lees.................................................................... 37 Les 12: Taalstrukture en -konvensies ........................................................................ 39 AKTIWITEIT 19: Taal in konteks ....................................................................... 39 Les 13: Skryf en aanbied ........................................................................................... 40 AKTIWITEIT 20: Skryf ’n koerantberig .............................................................. 40 1

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Les 14: Taalstrukture en -konvensies ........................................................................ 42 AKTIWITEIT 21: Taal in konteks ....................................................................... 43 EENHEID 4: DIERE-AVONTURE ..................................................................................... 44 Les 15: Luister en praat ............................................................................................. 45 AKTIWITEIT 22: Oorvertelling en bespreking ................................................... 45 Les 16: Lees en kyk .................................................................................................. 46 AKTIWITEIT 23: Taal in konteks ....................................................................... 49 Les 17: Skryf en aanbied ........................................................................................... 49 AKTIWITEIT 24: Skryf ’n mite ........................................................................... 49 Les 18: Taalstrukture en -konvensies ........................................................................ 50 AKTIWITEIT 25: Taal in konteks ....................................................................... 51 EENHEID 5: FAMILIE ....................................................................................................... 52 Les 19: Luister en praat ............................................................................................. 53 AKTIWITEIT 26: Luisterbegrip .......................................................................... 53 AKTIWITEIT 27: Taal in konteks ....................................................................... 54 Les 20: Lees en kyk .................................................................................................. 54 AKTIWITEIT 28: Leesbegrip ............................................................................. 54 AKTIWITEIT 29: Taal in konteks ....................................................................... 57 Les 21: Skryf en aanbied ........................................................................................... 57 AKTIWITEIT 30: Skryf ’n gedig ......................................................................... 57 Les 22: Taalstrukture en -konvensies ........................................................................ 59 AKTIWITEIT 31: Taal in konteks ....................................................................... 59 EENHEID 6: KREATIEWE KREATURE ........................................................................... 60 Les 23: Luister en praat ............................................................................................. 61 AKTIWITEIT 32: Luisterbegrip .......................................................................... 61 Les 24: Taalstrukture en -konvensies ........................................................................ 61 AKTIWITEIT 33: Taal in konteks ....................................................................... 62 Les 25: Lees en kyk .................................................................................................. 62 AKTIWITEIT 34: Leesbegrip ............................................................................. 63 Les 26: Taalstrukture en -konvensies ........................................................................ 65 AKTIWITEIT 35: Taal in konteks ....................................................................... 66 Les 27: Skryf en aanbied ........................................................................................... 66 AKTIWITEIT 36: Skryf ’n instruksieteks ............................................................ 66 Les 28: Taalstrukture en -konvensies ........................................................................ 68 AKTIWITEIT 37: Taal in konteks ....................................................................... 68 EENHEID 7: SPORTSTERRE ........................................................................................... 69 Les 29: Luister en praat ............................................................................................. 70 AKTIWITEIT 38: Mondelinge onderhoud .......................................................... 71 AKTIWITEIT 39: Luisterbegrip .......................................................................... 71 Les 30: Lees en kyk .................................................................................................. 72 AKTIWITEIT 40: Leesbegrip ............................................................................. 72 2

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

AKTIWITEIT 41: Opsomming............................................................................ 75 AKTIWITEIT 42: Hardoplees............................................................................. 75 Les 31: Taalstrukture en -konvensies ........................................................................ 77 AKTIWITEIT 43: Taal in konteks ....................................................................... 77 Les 32: Skryf en aanbied ........................................................................................... 77 AKTIWITEIT 44: Skryf ’n verslag ...................................................................... 79 Les 33: Taalstrukture en -konvensies ........................................................................ 79 AKTIWITEIT 45: Taal in konteks ....................................................................... 80 EENHEID 8: GRILLE EN GIERE ...................................................................................... 81 Les 34: Luister en praat ............................................................................................. 82 AKTIWITEIT 46: Voordrag van gedig ................................................................ 82 AKTIWITEIT 47: Luisterbegrip .......................................................................... 83 Les 35: Lees en kyk .................................................................................................. 83 AKTIWITEIT 48: Leesbegrip ............................................................................. 85 AKTIWITEIT 49: Selfstandige lees.................................................................... 86 Les 36: Skryf en aanbied ........................................................................................... 87 AKTIWITEIT 50: Skryf ’n gedig ......................................................................... 87 AKTIWITEIT 51: Skryf ’n dialoog ...................................................................... 88 Les 37: Taalstrukture en -konvensies ........................................................................ 89 AKTIWITEIT 52: Taal in konteks ....................................................................... 89 EENHEID 9: SEISOENE ................................................................................................... 91 Les 38: Luister en praat ............................................................................................. 92 AKTIWITEIT 53: Luisterbegrip .......................................................................... 92 AKTIWITEIT 54: Rolspel ................................................................................... 93 AKTIWITEIT 55: Leesbegrip ............................................................................. 94 Les 40: Taalstrukture en -konvensies ........................................................................ 96 AKTIWITEIT 56: Taal in konteks ....................................................................... 96 Les 41: Skryf en aanbied ........................................................................................... 97 AKTIWITEIT 57: Skryf ’n mite ........................................................................... 97 Les 42: Taalstrukture en -konvensies ........................................................................ 98 AKTIWITEIT 58: Taal in konteks ....................................................................... 99 EENHEID 10: RUIMTEREISIGERS .................................................................................. 99 Les 43: Luister en praat ........................................................................................... 100 AKTIWITEIT 59: Fotobespreking .................................................................... 100 AKTIWITEIT 60: Luisterbegrip ........................................................................ 101 Les 44: Lees en kyk ................................................................................................ 101 AKTIWITEIT 61: Leesbegrip ........................................................................... 101 AKTIWITEIT 62: Taal in konteks ..................................................................... 103 AKTIWITEIT 63: Taal in konteks ..................................................................... 106 Les 45: Skryf en aanbied ......................................................................................... 106 AKTIWITEIT 64: Skryf dagboekinskrywings ................................................... 107 AKTIWITEIT 65: Skryf ’n informele brief ......................................................... 108 3

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Les 46: Taalstrukture en -konvensies ...................................................................... 110 AKTIWITEIT 66: Taal in konteks ..................................................................... 110 EENHEID 11: MERKWAARDIGE MOTORS ................................................................... 111 Les 47: Luister en praat ........................................................................................... 112 AKTIWITEIT 67: Luisterbegrip ........................................................................ 112 Les 48: Lees en kyk ................................................................................................ 113 AKTIWITEIT 68: Tydskrifadvertensies ............................................................ 113 AKTIWITEIT 69: Hardoplees........................................................................... 115 Les 49: Skryf en aanbied ......................................................................................... 117 AKTIWITEIT 70: Ontwerp ’n advertensie ........................................................ 117 AKTIWITEIT 71: Taal in konteks ..................................................................... 117 Les 50: Taalstrukture en -konvensies ...................................................................... 118 AKTIWITEIT 72: Taal in konteks ..................................................................... 118 EENHEID 12: POT VOL GOUD ...................................................................................... 119 Les 51: Luister en praat ........................................................................................... 120 AKTIWITEIT 73: Luisterbegrip ........................................................................ 120 Les 52: Lees en kyk ................................................................................................ 121 AKTIWITEIT 74: Leesbegrip ........................................................................... 121 AKTIWITEIT 75: Taal in konteks ..................................................................... 123 Les 53: Skryf en aanbied ......................................................................................... 124 AKTIWITEIT 76: Skryf jou eie storie ............................................................... 124 Les 54: Taalstrukture en -konvensies ...................................................................... 127 AKTIWITEIT 77: Taal in konteks ..................................................................... 127 EENHEID 13: WONDERLIKE WEER ............................................................................. 128 Les 55: Luister en praat ........................................................................................... 129 AKTIWITEIT 78: Luisterbegrip ........................................................................ 129 Les 56: Lees en kyk ................................................................................................ 130 AKTIWITEIT 79: Leesbegrip ........................................................................... 131 AKTIWITEIT 80: Selfstandige lees.................................................................. 133 Les 57: Skryf en aanbied ......................................................................................... 134 AKTIWITEIT 81: Maak ’n plakkaat .................................................................. 134 Les 58: Taalstrukture en -konvensies ...................................................................... 135 AKTIWITEIT 82: Taal in konteks ..................................................................... 135 EENHEID 14: AS EK GROOT IS … ................................................................................ 136 Les 59: Luister en praat ........................................................................................... 137 AKTIWITEIT 83: Luisterbegrip ........................................................................ 137 AKTIWITEIT 84: Praat – Dialoog .................................................................... 138 Les 60: Lees en kyk ................................................................................................ 139 AKTIWITEIT 85: Leesbegrip ........................................................................... 139 AKTIWITEIT 86: Hardoplees........................................................................... 141 Les 61: Skryf en aanbied ......................................................................................... 142 4

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

AKTIWITEIT 87: Skryf ’n drama ...................................................................... 142 Les 62: Taalstrukture en -konvensies ...................................................................... 144 AKTIWITEIT 88: Taal in konteks ..................................................................... 144 EENHEID 15: O, GENADE, ’N GOGGA! ........................................................................ 145 Les 63: Luister en praat ........................................................................................... 146 AKTIWITEIT 89: Luisterbegrip ........................................................................ 146 AKTIWITEIT 90: Opvoering ............................................................................ 146 Les 64: Lees en kyk ................................................................................................ 147 AKTIWITEIT 91: Selfstandige lees.................................................................. 147 AKTIWITEIT 92: Leesbegrip ........................................................................... 149 AKTIWITEIT 93: Taal in konteks ..................................................................... 151 Les 65: Skryf en aanbied ......................................................................................... 151 AKTIWITEIT 94: Skryf ’n storie ....................................................................... 151 Les 66: Taalstrukture en -konvensies ...................................................................... 152 AKTIWITEIT 95: Taal in konteks ..................................................................... 152 EENHEID 16: SJOKOLADE ........................................................................................... 153 Les 67: Luister en praat ........................................................................................... 154 AKTIWITEIT 96: Luisterbegrip ........................................................................ 154 AKTIWITEIT 97: Mondeling ............................................................................ 154 Les 68: Lees en kyk ................................................................................................ 155 AKTIWITEIT 98: Taal in konteks ..................................................................... 156 Les 69: Skryf en aanbied ......................................................................................... 157 AKTIWITEIT 99: Skryf ’n toespraak ................................................................ 158 Les 70: Taalstrukture en -konvensies ...................................................................... 160 AKTIWITEIT 100: Taal in konteks ................................................................... 160 EENHEID 17: HARTSAKE .............................................................................................. 161 Les 71: Luister en praat ........................................................................................... 162 AKTIWITEIT 101: Luisterbegrip ...................................................................... 162 Les 72: Lees en kyk ................................................................................................ 162 AKTIWITEIT 102: Hardoplees......................................................................... 162 AKTIWITEIT 103: Leesbegrip ......................................................................... 165 Les 73: Skryf en aanbied ......................................................................................... 166 AKTIWITEIT 104: Skryf ’n inligtingsteks ......................................................... 166 Les 74: Taalstrukture en -konvensies ...................................................................... 166 AKTIWITEIT 105: Taal in konteks ................................................................... 167 EENHEID 18: VAKANSIETYD ........................................................................................ 168 Les 75: Luister en praat ........................................................................................... 168 AKTIWITEIT 106: Luisterbegrip ...................................................................... 169 Les 76: Luister en kyk ............................................................................................. 169 AKTIWITEIT 107: Leesbegrip ......................................................................... 169 AKTIWITEIT 108: Leesbegrip ......................................................................... 170 5

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Les 77: Skryf en aanbied ......................................................................................... 172 AKTIWITEIT 109: Skryf ’n dagboekinskrywing................................................ 172 AKTIWITEIT 110: Skryf ’n e-pos ..................................................................... 174 Les 78: Taalstrukture en -konvensies ...................................................................... 174 AKTIWITEIT 111: Taal in konteks ................................................................... 174 BIBLIOGRAFIE ............................................................................................................... 175

6

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

LESELEMENTE AKTIWITEIT Vrae deur die les wat voltooi moet word ten einde die kennis van die voltooide les te toets.

WOORDESKAT Woorde wat in tekste voorkom. Woorde moet in ’n woordeboek opgesoek word en in leerders se persoonlike woordeboek geskryf word.

VIR DIE NUUSKIERIGES Uitdagings aan in-diepte navorsing tot die inhoud. Brei die aktiwiteit en oefening tot só ’n mate uit dat die leerder aangemoedig word om te verken. Vir die begaafde leerder: uitgebreide oefeninge asook Leerders met Spesiale Onderwys Behoeftes* (LSOB): verduidelik die behoefte om die basiese vrae te voltooi om ’n slaagpunt te behaal. *LSEN in algemene taalgebruik

7

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

VOORWOORD Welkom by Afrikaans Huistaal graad 5.

Die handleiding en fasiliteerdersgids is saamgestel en ontwikkel om aan al die vereistes van die Nasionale Kurrikulum- en Assesseringsbeleidverklaring (KABV) te voldoen.

Die temas in die handleiding pas in by die leefwêreld van ’n graad 5-leerder en die leerinhoud is saamgestel sodat optimale leer en ontwikkeling kan plaasvind.

Jy gaan die volgende bronmateriaal benodig:  Werkboeke met skoon lyntjiespapier  Skoon indeksboek (om as persoonlike woordeboek te gebruik)  ’n Verklarende Afrikaanse woordeboek  Tydskrifte en koerante  Afrikaanse leesboeke (enige fiktiewe stories van jou gunsteling-outeurs) Daar gaan van jou verwag word om:  voorspellings te maak en kanse te waag;  vrae te vra krities te dink;  ondersoek in te stel;  te ontdek; en  kreatief te raak.

8

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

JAARPLAN Kwartaal

Eenheid

Datum begin

Datum voltooi

1. Voëlvry 2. Kou-kou 1

3. Swem of sink 4. Diere-avonture 5. Familie 6. Kreatiewe kreature 7. Sportsterre

2

8. Grille en giere 9. Seisoene 10. Ruimtereisigers 11. Merkwaardige motors

3

12. Pot vol goud 13. Wonderlike weer 14. As ek groot is ...

15. O, genade! ’n Gogga!

16. Sjokolade

4

17. Hartsake 18. Vakansietyd

9

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

EENHEID 1: Voëlvry LEERDOELWITTE Luister en praat  Gesels oor tuinvoëls  Maak voorspellings op grond van ’n titel  Beantwoord vrae oor luisterteks Lees en kyk  Leesstrategie: Gebruik kontekstuele leidrade  Lees met begrip  Maak opsommings Skryf  Skryf jou eie storie Taalstrukture en -konvensies  Sinsoorte, tydsvorme, ontkenning, woorde met d/t; v/f; afkortings, kappies en deeltekens, lettergrepe en klankgrepe, leestekens INLEIDING In hierdie eenheid word daar na verskillende voëls gekyk. Daar is ’n luisterstorie oor ’n pou wat ’n beloning kry, ’n leesteks oor onwelkome duiwe en ’n gedig oor trekkende swaeltjies.

Die hooftekssoort wat in eenheid 1 gedek word, is kort stories (luister, lees en skryf). Jy gaan ook die geleentheid kry om kreatief te raak deur jou eie storie te skryf.

VIR DIE NUUSKIERIGES Gaan besoek die volgende webwerf. Daar is oulike idees van hoe om jou eie voëltjievoerder te maak, om sodoende voëls na jou tuin te lok. http://thewildsideblog.com/diy-bird-feeders-easy-cheap-and-fun-forkids-adults/ WOORDESKAT lok beloon verwaarloos

nederig katterig

10

ydel verpand

krys vaart

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

Les 1: Luister en praat Gesels

Gesels oor die volgende vrae wat handel oor die voëls in jou tuin: Hoeveel verskillende soorte voëls het jy al in jou tuin gesien?

1. Wat dink jy eet die voëls in die tuin?

2. Hoe kan mens voëls na jou tuin toe lok?

3. Wat dink jy kan ’n gevaar wees (vyande) vir die voëls in jou tuin?

AKTIWITEIT 1: Luisterbegrip

Pre-luister: Die storie waarna jy gaan luister, is “Pou verdien ’n beloning”.

1. Wat dink jy gaan Pou doen om ’n beloning te kry?

2. Wat kan die beloning moontlik wees?

3. Het jy al ’n pou gesien? Kan jy onthou watter kleure sy vere is?

Luister: Luister na die storie wat die fasiliteerder gaan voorlees.

Post-luister: Beantwoord mondelings die volgende vrae wat handel oor die storie.

1. Beskryf hoe Pou gelyk het voor die fee hom verander het.

2. Waarmee was Pou besig toe Mia daar verby gevlieg het?

3. Beskryf iemand se gedrag wat haastig is.

4. Vir wie het Mia gevlug?

5. Hoekom dink jy wou Safras vir Mia gevang het?

6. Watter slim plan het Pou gehad?

7. Wat was Pou se beloning?

8. Het Pou nederig gebly? Verduidelik waarom jy so sê.

9. Wat van Pou het nie verander nie? Wat gebeur elke keer as hy daarna kyk?

10. Dink jy dit is reg om te spog indien jy mooier, slimmer of ryker is as iemand anders? Wat is die regte ding om te doen?

11

(3) (1) (1) (1) (1) (1) (2) (2) (2) (2) [16]

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

Les 2: Lees en kyk Leesbegrip

Pre-lees: Lees die sinne uit die teks en sê waaroor jy dink die storie gaan: 1. Maar die duiwe het elke keer al die saadjies opgepik.

2. Dít wou die sokkerklub darem nie doen nie.

3. Dit bewys dat swart katte nie altyd ongeluk bring nie.

Leesteks 1 (storie)

Katterige voëlverskrikkers Die duiwe vlieg deesdae groot draaie om ’n sokkerveld in die suide van Johannesburg. Die gras op die veld word deur baie goeie “duiweverskrikkers” opgepas: kwaai swart katte met groot blink oë. Eintlik kan die kwaai katte nie eers ’n vlieg seermaak nie, want hulle is van karton gemaak. Met albasters vir oë!

Die sokkerveld was baie verwaarloos en die sokkerklub wou nuwe gras op hulle veld aanplant, maar die duiwe het elke keer al die saadjies opgepik. Die klub het alles probeer om die duiwe weg te hou: gaspistole wat harde klapgeluide maak, outydse voëlverskrikkers, wit vlaggies en watersproeiers, maar alles verniet. Iemand het glad gesê hulle moet die duiwe skiet of met gif doodmaak. Dít wou die sokkerklub darem nie doen nie. Watter gevare sou dit nie inhou nie?

Toe kry iemand wat baie van voëls weet die goeie plan van die swart katte. Hy het gesien hoe bang sy eie mak duiwe vir die bure se swart kat was. Die kartonkatte is toe oral op die veld gesit. Hulle word ook rondgeskuif om die duiwe verder om die bos te lei.

Wonder bo wonder werk die plan baie goed en almal is baie in hulle skik. Die gras het intussen mooi begin toegroei en die veld is amper weer reg om gebruik te word. En dit alles net oor swart kartonkatte! Meer mense moet dit doen.

Dit bewys dat swart katte nie altyd ongeluk bring nie. Ek wonder darem of die voëls nie later sal agterkom dat hulle nie regte katte is nie …

12

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

Lees: Lees die storie en beantwoord dan die vrae in jou werkboek.

Post-lees: Beantwoord die vrae wat handel oor leesteks 1 1. Verduidelik die verskil tussen letterlike en figuurlike taalgebruik.

2. Word die woord “Katterige” in die titel van die storie letterlik of figuurlik gebruik. Verduidelik jou antwoord.

3. Waarom was die duiwe vir die sokkerklub ’n probleem?

4. Watter tegnieke, om van die duiwe ontslae te raak, was nie aanvaarbaar vir die sokkerklub nie?

5. Waarom dink jy moet mens nie die duiwe vergiftig nie? Watter gevare kan dit vir ander diere inhou?

6. Waar het die idee ontstaan om swart katte te gebruik om die duiwe weg te hou?

7. Wat beteken die idioom: jy lei iemand om die bos?

8. Waarom word daar gesê dat swart katte ongeluk bring? Skryf van die bygelowe neer wat sommige mense oor swart katte het.

9. Dink jy die duiwe sal wel agterkom dat die katte nie regte katte is nie? Aan watter plan kan jy dink om die duiwe dan weg te hou?

(2) (2) (1) (2) (1) (1) (1) (2) (2) [14]

’n Lofgedig vir die pikkewyn Hierdie vreemde voëls in hul deftige klere waggel soos bere, Maar wanneer hulle die ysige see bereik, sien jy hoe vinnig hulle duik!

Hulle lied klink soos ’n donkie se bulk, hulle kan nie sweef of vlieg nie, En tog kom hulle baie goed oor die weg – het jy nog nie gesien nie?

Hul vere hou die water uit, hul vet hou hulle knus, Hul vlerke maak perfekte spane – kyk maar gerus!

Hul sterte hou hul op die regte pad, hulle rem met albei voete, So bly hulle sonder moeite op die regte roete.

(Aangepas – Robin Bernard)

AKTIWITEIT 2: Hardoplees Lees die gedig “’n Lofgedig vir die pikkewyn” hardop. Kyk na die rubriek voor jy lees, sodat jy weet waarvoor daar punte toegeken gaan word.

13

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

Rubriek vir hardoplees Kriteria Uitspraak en volume

Tempo en vloeiendheid

Stemtoon

Pousering

Oogkontak

1 Sukkel om meeste woorde uit te spreek.

Lees te sag.

2 Sukkel om heelwat woorde uit te spreek.

Redelike volume.

Lees rukkerig en groepeer woorde verkeerd saam.

Lees meer vloeiend, maar ignoreer baie leestekens.

3 Meeste woorde word korrek uitgespreek.

Lees hard genoeg.

Groepeer woorde korrek, maar lees te vinnig of stadig.

Geen wisseling in stemtoon nie.

Wissel een of twee keer stemtoon af.

Wissel stemtoon af, maar nie na gelang van die gedig nie.

Daar word glad nie pouseer nie.

Neem geen leestekens in ag nie.

Daar word pouseer, maar op die verkeerde plekke.

Pousering kom meestal op die regte plekke voor.

Geen oogkontak word gemaak nie. Leerder hou sy/ haar oë op die teks.

Die leser kyk een of twee keer op terwyl hy/sy lees.

Opbouende terugvoer aan leerder:

Die leser kyk soms op, maar sukkel om dit natuurlik te doen en verloor die plek in die teks.

4 Lees hoorbaar en al die woorde word korrek uitgespreek.

Lees teen die regte tempo en neem alle leestekens in ag.

Lees met gevoel en wissel stemtoon af soos gepas by die gedig.

Perfekte pousering wat begrip van die leestekens toon.

Die leser maak gemaklik oogkontak met die ‘gehoor’ en verloor nie die plek in die teks nie.

Totaal: _______ 20

(Maak ’n afskrif van die rubriek en plak dit in jou werkboek)

14

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

Leesteks 2 (gedig) Lewe op die wind Van Oktober tot Maart duik ons met ’n vaart deur Afrika se lug en slaan ons bollemakiesie in ons vlug.

Soms sit ons soet in ’n ry, soms gaan soek ons klei om ons nessies mee te plak - nie op ’n tak sommer onder die mense se dak!

Maar aan net een land kan ons nie ons hart verpand.

As die koue ons laat ril, weet ons wat ons wil: Ons swiep oor die see, ons ry op die wind tot ons die somer en die son weer vind.

Leesbegrip

Post-lees: Beantwoord die vrae wat handel oor leesteks 2.

1. Uit hoeveel versreëls bestaan die gedig?

2. Watter soort voëltjie word in die gedig beskryf? Hoe weet jy dit?

3. Waarom is die voëltjies net in Afrika van Oktober tot Maart?

4. Noem die twee dinge waarmee die voëltjies hulle besig hou.

5. Wat beteken reël 11 en 12?

6. Wat is dit wat die voëltjies “wegjaag”?

7. Wat sal met hulle gebeur indien hul nie na warm lande trek nie?

8. Gaan vind uit na watter vasteland die voëltjies in die winter trek.

15

(1) (2) (1) (2) (2) (1) (2) (1) [12]

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

AKTIWITEIT 3: Opsomming Skryf ’n opsomming van leesteks 1 (“Katterige voëlverskrikkers”) in jou werkboek. Die opsomming mag nie langer as 30 woorde wees nie.

Instruksies: 1. Onderstreep eers al die hoofgedagtes in die leesstuk.

2. Skryf nou al die hoofgedagtes neer op rofwerk papier 3. Tel die woorde, as dit te veel is kyk of jy nie van die woorde kan minder maak nie.

4. Skryf nou die finale poging in jou werkboek neer.

Les 3: Taalstrukture en -konvensies Ontkennende vorm  In Afrikaans kom die dubbel nie voor bv.: Die swaeltjies trek weg.

Die swaeltjies trek nie weg nie.  Sekere woorde verander: - iemand – niemand ... nie - iets – niks ... nie - altyd – nooit ... nie - nog – nie meer ... nie - moet – moenie ..... nie - êrens – nêrens ... nie - al ooit – nog nooit ... nie - een – geen ... nie - al – nog nie ... nie - ooit – nooit ... nie Sinsoorte Soort sin Stelsin Vraagsin Uitroepsin Bevelsin

Leestekens Punt (.)

Vraagteken (?)

Uitroepteken (!)

Uitroepteken/punt (! / .)

Voorbeeld Die voëltjie eet saad.

Waarheen trek die swaeltjies?

My papegaai vlieg weg!

Gaan maak die voëlhok skoon!

Gee vir die voëltjies water.

Tydsvorme  Teenwoordige tyd: Die swaeltjie trek.  Verlede tyd: Die swaeltjie het getrek.  Toekomende tyd: Die swaeltjie sal trek.

16

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

AKTIWITEIT 4: Taal in konteks

1. Skryf die twee onderstreepte sinne in leesteks 1 (“Katterige voëlverskrikkers”) oor in die ontkennende vorm.

(2)

2. Die sokkerveld was baie verwaarloos. a) Skryf die sin oor in die teenwoordige tyd. b) Skryf die sin oor in die toekomende tyd.

(1) (1)

3. Gebruik die storie “Katterige voëlverskrikkers” en skryf voorbeelde neer, uit die teks, van die volgende soorte sinne: a) Stelsin (1) b) Vraagsin (1) c) Uitroepsin (1) 4. Skryf die volgende woorde in jou werkboek en vul ’n f of v reg in: a) __aart b) A__rika c) __lug d) __erpand e) gi__ f) geskui__ g) __ind h) wy__ie (9) 5. Skryf die volgende woorde in jou werkboek en vul d of t reg in: a) Maar__ b) lan__ c) gron__ d) sokkervel__ e) ster__ f) ieman__ g) soe__ h) swar__

(9) [25]

Les 4: Skryf en aanbied Hoofletters Hoofletters kom voor:  Aan die begin van ’n sin: Die voëltjie sit op haar nes.  Eiename: bv. Bert het ’n papegaai en sy naam is Pollie.  Name van plekke, riviere, berge: Die mooiste voëls in Pretoria, is aan die voet van die Magaliesberg. Hulle drink water uit die Apiesrivier.

Leestekens Leestekens help ons om sinne beter te verstaan en makliker te lees:  Punt: aan die einde van ’n sin en na sommige afkortings.  Komma: tussen twee of meer s.nw. en voor die voegwoorde “maar” en “want”.  Vraagteken: aan die einde van ’n vraagsin.  Uitroepteken: na bevele, uitroepe of woorde wat mense se gevoel uitbeeld.

17

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

AKTIWITEIT 5: Taal in konteks Skryf die paragraaf oor in jou werkboek met die regte leestekens elke keer as hy ’n wyfiepou sien wie se vere nog steeds bruin is waaier hy sy stert oop want hy is mos baie mooier as sy Wat het nie verander nie Pou se pote elke keer as hy na sy pote kyk en sien hoe lelik hulle is laat hy sy stert sak en krys: “Help“

Jy het nou die storie “Pou verdien ’n beloning” gehoor. Kom ons kyk hoe moet ’n storie lyk.

Kenmerke van ’n storie ’n Storie bestaan uit drie dele en elke deel word in sy eie paragraaf geskryf:  Inleiding: Dit is die begin van die storie – WIE is die karakters en WAAR vind dit plaas?  Hoofinhoud: Dit is middel van die storie – WAT gebeur in die storie (gewoonlik ’n probleem)  Slot: Die einde van die storie – HOE word die probleem opgelos?

Om ons te help om ’n storie te skryf en om ons gedagtes neer te pen, gebruik ons ’n breinkaart. Dit help om dit wat ons dink net in kort neer te skryf sodat as ons die storie begin ons daarna kan kyk om ons te help om nie deurmekaar te raak nie en ook om dit in logiese volgorde te skryf.

Kopkaart/breinkaart Teken ’n soortgelyke breinkaart om jou storie te beplan:

1. Wie

2. Waar

- Jou karakters - Eienskappe, voorkoms

- Waar gebeur storie - Beskryf omgewing

Titel (naam)

4. Hoe oplos

- Hoe probleem oplos - Logies/onverwags

18

3. Wat

- Gebeure - Gewoonlik probleem

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

AKTIWITEIT 6: Skryf ’n storie

Jy gaan jou eie storie skryf!  Jou hoofkarakter moet ’n voël wees.  Dit mag ’n fantasieverhaal, ’n avontuur of ’n ware verhaal wees.  Jou storie moet uit drie dele bestaan (lees “kenmerke van ’n storie”).  Jou storie moet 150 tot 160 woorde lank wees en dit moet uit verskillende paragrawe bestaan.

Pre-skryf: 1. Besluit watter tipe storie jy gaan skryf.

2. Teken ’n kopkaart om jou storie te beplan.

3. Dink aan ’n goeie titel vir jou storie.

Skryf: 1. Begin deur jou storie op rofwerkpapier te skryf.

2. In jou Inleiding (die eerste paragraaf) stel jy jou karakters bekend. Wie is hulle, hoe lyk hulle en hul eienskappe.

Beskryf ook waar jou storie afspeel.

3. Verduidelik in jou hoofinhoud (tweede paragraaf) wat met jou karakter gebeur, ’n moontlike probleem of struikelblok.

4. In jou slot (laaste paragraaf) moet die storie op ’n hoogtepunt eindig. Die probleem moet opgelos word.

Post-skryf: 1. Lees jou storie en maak seker dat daar geen spel- of taalfoute is nie.

2. Maak die storie sin?

3. Bestaan jou storie uit paragrawe?

4. Gebeur daar iets interessant?

5. Skryf jou storie netjies oor in jou werkboek.

SKRYFPROSES Beplan (Kopkaart)

Skryf 1ste weergawe op rofwerkpapier

Proeflees (kyk vir foute)

Hersien/redigeer (maak foute reg)

Skryf finale weergawe (netjies)

Les 5: Taalstrukture en -konvensies Kappies ’n Kappie word op ’n vokaal geplaas om aan te dui dat die klank lank uitgespreek word bv. nêrens.

Deelteken  Deeltekens word gebruik om ’n ekstra lettergreep aan te dui bv. le – ë  Of as die woord verkeerd uitgespreek kan word geëet.

19

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

1

Lettergrepe  Oop lettergreep: Die lettergreep eindig op ’n vokaal.  Geslote lettergreep: Die lettergreep eindig op ’n konsonant.

Klankgrepe ’n Woord word opgedeel soos mens dit hoor/sê bv. papegaai – pa / pi / gaai AKTIWITEIT 7: Taal in konteks

1. Afkortings Gee afkortings vir die volgende woorde (gebruik ’n woordeboek indien jy onseker is): a) dit wil sê e) Maandag b) Meneer f) asseblief c) mevrou g) Afrikaans d) ensovoorts h) dominee (8) 2. Kappies en deeltekens Skryf die sinne oor en plaas ’n deelteken of kappie op die regte letter: a) Die miljoener gaan more op ’n wereldreis. b) Hy is opsoek na ’n tropiese voel wat sy dogter graag wil he en mens kry dit nerens in SA nie. c) Die voel eet tropiese vrugte en dit beinvloed die kleur van sy oe.

3.

Lettergrepe en klankgrepe Teken die tabel oor in jou boek. Verdeel elke woord in ’n klankgreep en lettergreep. Dui aan of die lettergreep oop of geslote is.

bv. katte

Klankgreep (hoe dele van ’n woord klink)

Lettergreep (dele van woord soos geskryf)

Ka-ti

Kat – te (geslote, oop)

(12)

(12)

albaster outydse duiwe hulle [29]

20

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

2

EENHEID 2: KOU-KOU LEERDOELWITTE Luister en praat  Mondeling – gunsteling-gereg  Maak voorspellings op grond van ’n titel  Beantwoord vrae oor luisterteks Lees en kyk  Leesstrategie: Gebruik voorspellings en kontekstuele leidrade  Lees met begrip  Maak kopkaart Skryf  Doen navorsing  Skryf ’n inligtingsteks Taalstrukture en -konvensies  Afkortings, woordsoorte (selfstandige naamwoord, byvoeglike naamwoord, lidwoord), enkelvoudige sinne, klinkergroepe, d/t-, f/v-, ei/y-woorde, skryftekens (koppelteken en deelteken), woordvorming INLEIDING Is enige iemand honger? In hierdie eenheid handel alles oor voedsel. Jy gaan gesels oor jou gunsteling-gereg, ons leer hoe om springmielielollies te maak, vind meer uit oor gesonde eetgewoontes en leer ’n paar feite oor sjokolade en die gebruik van mielies. Die hooftekssoorte wat gedek word in eenheid 2 is instruksies en inligtingstekste (luister, lees en skryf). Jy gaan uit tydskrifte werk, navorsing doen en dan hul eie inligtingsteks skryf oor sjokolade!

WOORDESKAT stapsgewys konstant

noukeurig vermy

21

porsies metabolisme

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

2

Eenheid

Les 6: Luister en praat AKTIWITEIT 8: Mondeling Lewer ’n mondeling oor jou gesin se eetgewoontes of gunstelinggeregte. Jou mondeling moet die volgende insluit: 1.

2.

3.

4.

’n Inleiding, middel en slot.

Jou toespraak moet uit drie hoofpunte bestaan, waarop daar logies uitgebrei word.

Maak gebruik van goeie en kreatiewe taal.

Pas jou stemtoon en gebare aan na gelang van die boodskap.

Onthou om die skryfproses te gebruik as jy jou mondeling skryf.

Rubriek vir voorbereide toespraak

Aanbieding 5. Aanbieding is natuurlik: gebare, lyftaal en gesigsuitdrukkings is funksioneel en oortuigend. Die leerders maak oogkontak: aantekeninge word min of onopvallend gebruik.

6. Stemtoon pas by die inhoud: praat duidelik en hoorbaar: treffende gebruik van pouses en stemvolume.

Taalgebruik 7. Woordeskat; korrekte en kreatiewe taalgebruik.

Opbouende terugvoer aan leerder:

Kan verbeter/ ontoereikend

4.

Voldoende

1.

2.

3.

Inhoud Inleiding is gepas, treffend, trek dadelik die gehoor se aandag.

Inhoud is kreatief, oorspronklik en toon insig.

Logiese ontwikkeling of progressie van idees, bly by die onderwerp. Nie te lank of te kort nie.

Slot is bindend en gepas, vat inhoud deeglik saam.

Goed

Kriteria

3 3 3

2 2 2

1 1 1

3

2

1

3

2

1

3

2

1

2

1

-

Totaal: _______

20 (Maak ’n afskrif van die rubriek en plak dit in jou werkboek)

22

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

2

Luisterbegrip

Pre-luister: Jy gaan na ’n resep luister oor hoe om springmielielollies te maak.

1. Wat dink jy gaan mens alles nodig hê om dit te maak?

2. Dink jy dit gaan ’n moeilike resep wees? Waarom sê jy so?

3. Teken ’n prentjie van hoe jy dink dit gaan lyk.

(4) (2)

Luister: Luister na die resep wat die fasiliteerder gaan voorlees. Jy mag aantekeninge maak terwyl jy luister.

Post-luister: Beantwoord die volgende vrae wat oor die resep handel.

1. Waar kom die woord “lollies” vandaan? Gee die korrekte Afrikaanse woord daarvoor.

(2) 2. Noem enige vier bestanddele in die resep.

(4) 3. Hoeveel springmieliepitte het mens nodig?

(1) 4. Waarvoor word die kookolie gebruik?

(1) 5. Wat dink jy kan mens in die plek van sosatiestokkies gebruik?

(1) 6. Verduidelik stapsgewys hoe mens springmielielollies maak.

(3) 7. Waarom dink jy moet mens jou hande met margarine smeer?

(1) 8. Waarom moet mens wag vir die lollies om af te koel voordat mens dit met die Astro’s versier?

(1) [20] VIR DIE NUUSKIERIGES Hou ’n bak-en-brou-partytjie! Vra ’n volwassene om te help.

Volg die resep noukeurig en maak jou eie springmielielollies.

Nooi van jou maats uit om dit saam met jou te kom geniet en vra vir elkeen om sy/haar gunsteling-lekkergoedresep saam te bring. Ruil die resepte uit en begin so julle eie resepteboek!

23

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

2

Les 7: Lees en kyk Leesteks 1 (visuele teks) Leesbegrip

Kyk na die prentjie van die hamburger en beantwoord die vrae.

1. Skryf al die bestanddele neer wat jy kan sien.

(5) 2. Skryf die bogenoemde bestanddele in alfabetiese volgorde.

(5) 3. Maak nou ’n lysie van dit wat jy dink nog op die hamburger is wat jy nie kan sien nie.

(3) 4. Skryf stap vir stap neer hoe mens so hamburger maak.

(7) (Illustrasie: http://office.microsoft.com/en-us/images)

[20]

Leesteks 2 (tydskrifresep) Leesbegrip Knip ’n resep uit ’n tydskrif (onthou om eers toestemming te kry).

Plak die resep in jou werkboek en beantwoord dan die vrae.

Is die gereg ’n voorgereg, hoofgereg of nagereg?

Hoeveel mense kan van die gereg eet?

Hoeveel bestanddele word in die resep gebruik?

Hoe lank sal dit neem om die gereg te maak?

Van watter gaarmaakmetode word daar gebruik gemaak?

Indien mens al die bestanddele gereed het, wat is die eerste ding wat mens moet doen in die resep?

7. Wat doen mens heel laaste, volgens die resep?

1.

2.

3.

4.

5.

6.

(1) (1) (1) (1) (1) (1) (1) [7]

Afkortings Enige simbole van die SI-eenhede, asook geldeenhede word sonder ’n punt geskryf byvoorbeeld: g, kg, ºC, ml, l, cm, m, mm, ha, R en c AKTIWITEIT 9: Taal in konteks

Skryf al die afkortings neer wat in die resep gebruik word wat jy uit die tydskrif geknip het. Skryf ook neer waarvoor elke afkorting staan.

24

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

2

AKTIWITEIT 10: Leesbegrip Beantwoord die volgende vrae in jou werkboek.

1. Lees die titel van die leesteks. Sonder om verder te lees, voorspel twee wenke wat gegee gaan word oor gesonde eetgewoontes.

(2) 2. Dink jy die prente is gepas vir die teks? Verduidelik jou antwoord.

(2) 3. Lees nou die hele teks. Skryf neer watter van die wenke jy reeds toepas in jou lewe om gesonder te eet.

(2) 4. Maak ’n kopkaart om die inligting in die teks op te som. Gebruik die volgende opskrifte:  Wat om te eet  Wat om te vermy  Wat om te drink  Hoe en wanneer om te eet.

(15) [21] Leesteks 3 (inligtingsteks) Wenke vir ’n gesonder JY  Ontbyt is die belangrikste ete van die dag en sal help om jou metabolisme te versnel.  Eet gereeld. Eet eerder ses keer per dag kleiner etes as om drie groot etes te eet. Deur dit te doen, bly jou metabolisme vinnig en sal bloedsuikervlakke konstant gehou word.  Drink genoeg water. Probeer om ses tot agt glase water per dag te drink.  Eet sover moontlik lae GI-kosse. Dit hou die bloedsuikervlakke konstant en vet sal makliker verloor word.  Eet baie groente en slaai. Sodoende sal jy nie honger word nie.  Eet soveel moontlik groente en vrugte rou en met die skil aan.  Eet “skoon”. Vermy dus sousies ensovoorts waar die kalorieë jou kan mislei.  Maak die gesonde keuse as jy gaan uiteet. Vra eerder dat jou kos gerooster word as in olie gebraai. Neem slaaisouse aan die kant sodat jy self kan besluit hoeveel om daarvan te gebruik. Vermy kosse met roombasisse en gebruik eerder tamatiesousbasisse. Eet ’n voorgereg vir hoofgereg of deel ’n hoofgereg.  Vermy koeldranke en vrugtesappe sover moontlik.

Eet eerder drie porsies vrugte per dag en drink water.  Eet stadig en geniet jou etes.  Moenie etes oorslaan nie.

Inligting verkry op http://www.hitandshape.co.za

25

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

2

Les 8: Skryf en aanbied Kenmerke van ’n inligtingsteks  ’n Inligtingsteks dra inligting/feite oor ’n spesifieke onderwerp aan die leser oor.  Die inligting word kortliks weergegee.  Die inligtingsteks bevat dikwels grafieke, tabelle of sketse om die inligting te ondersteun. Dit word visuele komponente genoem.

AKTIWITEIT 11: Skryf ’n inligtingsteks Gaan doen navorsing oor sjokolade. Skryf ’n inligtingsteks oor waar sjokolade vandaan kom.

1. Jou inligtingsteks kan in paragraafvorm of puntsgewys geskryf word.

2. Voorsien jou inligtingsteks van ’n opskrif.

3. Die inligtingsteks moet uit 140 tot 150 woorde bestaan.

4. Jy moet ook prente by die inligtingsteks insluit.

Pre-skryf: 1. Doen navorsing om vas te stel waar sjokolade vandaan kom.

2. Maak ’n opsomming van die belangrikste feite.

3. Kry prente wat by jou inligtingsteks pas.

Skryf: 1. Besluit of jy die inligtingsteks in paragraafvorm gaan skryf of puntsgewys.

2. Skryf die eerste weergawe op rofwerkpapier.

3. Hersien en redigeer jou werk.

Post-skryf: 1. Skryf jou inligtingsteks netjies oor.

2. Plak of teken die prentjies wat by die inligtingsteks pas.

6.

26

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

2

AKTIWITEIT 12: Taal in konteks

Gebruik die inligtingsteks wat jy self geskryf het oor die ontstaan van sjokolade en beantwoord die volgende vrae: 1. Onderstreep al die selfstandige naamwoorde in jou eerste vyf sinne.

(5) 2. Skryf nou vir elke selfstandige naamwoord wat jy geskryf het, ’n byvoeglike naamwoord wat daarby pas.

(5) 3. Tel hoeveel keer jy lidwoorde gebruik het. Skryf die getalle neer, bv. “die” = 7 keer en “’n” = 4 keer.

(2) 4. Kyk na die volgende woorde. Gee telkens die meervoud en verkleining van elke woord. a) skil d) peer b) sous e) pot c) koek f) brood (6) [18] 7.

Les 9: Taalstrukture en -konvensies Koppelteken Die koppelteken word gebruik by:  Opeenhoping van klinkers, bv. see-eend.  Verbindings wat op -hulle eindig, bv. ma-hulle.  Herhalings, bv. gou-gou.  As weglatingsteken om herhaling uit te skakel, bv. appel- en peertert.

Woordvorming  Stam: die deel van ’n woord wat alleen kan staan (met betekenis). bv. bak  Voorvoegsel: word voor ’n stamwoord geplaas (kan nie alleen staan nie). bv. gebak = ge + bak  Agtervoegsel: word agter ’n stamwoord geplaas (kan nie alleen staan nie.) bv. bakke = bak + ke

27

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

2

Eenheid

AKTIWITEIT 13: Taal in konteks

1.

Woorde met d/t en f/v a) Knip vyf woorde uit ’n tydskrif wat met ’n “d” eindig en vyf woorde wat met ’n “t” eindig. Plak dit in jou werkboek.

(10) b) Doen presies dieselfde met die “v”- en “f”-woorde, maar die keer moet die woorde met die betrokke letters begin.

(10)

2.

Woorde met ei/y Skryf die sinne oor in jou werkboek en onderstreep die regte woord tussen hakies. a) (Ontbyt/Ontbeit) is die belangrikste ete van die dag. b) Eet eerder ses keer per dag (klyner/kleiner) etes. c) (Vermei/Vermy) sousies waar die kalorieë jou kan (mislei/misly).

3.

4.

5.

(1) (1) (1)

Koppelteken en deelteken Rangskik die woorde in twee kolomme. Al die deelteken-woorde bymekaar en al die koppelteken-woorde bymekaar. Skryf die woorde korrek oor, met die regte skryfteken. droe, ertjieoes, moee, pahulle, huilhuil, reen, room en rosyntjiepoeding, pasient

(8)

Stamwoord (basisvorm) Skryf die woorde in jou werkboek en onderstreep die stamwoord. a) kleiner c) geho e) sodoende g) gillende b) versnel d) wanvoeding f) gesmelt h) onnetjies

(8)

Wat beteken die voorvoegsels in die volgende woorde: a) herwin b) onding c) onnet d) oeroud e) misdaad

(5) [44]

28

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

2

Eenheid

AKTIWITEIT 14: Taal in konteks Lees die inligtingsteks oor “Gebruike van mielies” en beantwoord die vrae in jou werkboek.

Gebruike van mielies: Die pitte word gebruik:  in ’n gemaalde vorm as mieliepap of in geprosesseerde kosse soos ander ontbytvoedsels – selfs springmielies is ’n belangrike lekkerny.  in fabrieksprodukte soos bio-afbreekbare plastiekstowwe.  word verwerk tot etanol-alkohol wat masjiene en motors kan aandryf.  word verwerk tot ’n soet stroop wat suiker kan vervang in talle produkte van lekkergoed tot koeldrank.  word verwerk tot veevoer – die dop van die pit het ’n hoë proteïen-inhoud en is ’n belangrike voer.  word verwerk tot veeldoelige stysel wat self ’n bestanddeel in boumateriaal is.  ’n ekstrak van die kiem in die pit word as kookolie gebruik.

1. Deel die woorde in lettergrepe en dui aan of dit oop of geslote is: a) mieliepap c) stroop b) pitte d) kosse 2. Springmielies is ’n belangrike lekkerny.

Skryf die sin oor in die: a) Verlede tyd b) Toekomende tyd 3. Skryf ’n sinoniem uit die teks neer vir: a) essensieel b) vele 4. Gee ’n antoniem vir: a) soet b) belangrik 5. Die pitte word verwerk tot ’n soet stroop wat suiker kan vervang. a) Skryf die sin oor as ’n vraagsin. b) Skryf die sin oor in die ontkennende vorm.

6. Trek die tabel oor in jou boek en gebruik woorde uit die teks om dit te voltooi: woord meervoud Klinkergroep 1 Klinkergroep 2 Klinkergroep 3 7. Gebruik die woord “mieliepit” in ’n: a) Enkelvoudige sin b) Veelvoudige (saamgestelde) sin

(4)

(2) (2) (2)

(2) (6)

(2)

8. Skryf die volgende paragraaf oor met die regte lees- en skryftekens. mielies word gebere in groot silos. Mieliepitte word in suid afrika gebruik vir meel ontbytpappe en veevoer Dit word dus geeet deur mens en dier het jy geweet dat mielies so baie gebruike het (11)

29

© Optimi

Handleiding G05 ~ Afrikaans Huistaal

Eenheid

2

9. Skryf ’n voorbeeld uit die teks neer van die volgende woordsoorte:

a) selfstandige naamwoord b) byvoeglike naamwoord c) lidwoord

(3)

10. Gee die betekenis van die volgende idiome:

a) Hy eet met lang tande. b) Die kool is die sous nie werd nie. c) Op eiers loop.

b) Hy eet alles vir soetkoek op. c) Verkoop iets vir ’n appel en ’n ei.

(5)

11. Skryf die woorde neer en vul ’n d/t, v/f of y/ei in die oop spasie:

a) ontby__ b) __oedsel c) lekkern__ d) __abriek e) st__sel f) lekkergoe__

(6) [45]

30

© Optimi