Gr 4-Sosiale Wetenskappe-Fasiliteerdersgids-Geskiedenis 1

Í2$È-A-SOS-FG01tÎ

2

0

0

4

-

A

-

S

O

S

-

F

G

0

1

SOSIALE WETENSKAPPE FASILITEERDERSGIDS: GESKIEDENIS

Graad 4

A member of the FUTURELEARN group

Sosiale Wetenskappe Fasiliteerdersgids: Geskiedenis

2004-A-SOS-FG01

Í4$È-A-SOS-FG01vÎ

Graad 4

Aangepas vir KABV

S Grimsley E van Emmenes

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Inhoudsopgawe

Leselemente................................................................................................................................................. 6 Rooster en tydsbestuur............................................................................................................................ 7 Assesseringsvereistes...............................................................................................................................8 Studiewenke en -metodes........................................................................................................................ 9 Ander nuttige inligting.............................................................................................................................. 9 Voorwoord.................................................................................................................................................. 10 Jaarplan........................................................................................................................................................11 Eenheid 1: Plaaslike geskiedenis........................................................................................................13 Les 1: Wat gebeur vandag in jou plaaslike omgewing?................................................................................ 13 Les 2: Foto’s vertel stories.........................................................................................................................................14 Aktiwiteit 1................................................................................................................................................................ 14

Les 3: Wat kan ons uit geskrewe bronne leer?.................................................................................................14

Aktiwiteit 2................................................................................................................................................................ 15

Les 4: Onderhoude met mense............................................................................................................................... 15 Aktiwiteit 3................................................................................................................................................................ 15

Les 5: Voorwerpe is stukkies geskiedenis.......................................................................................................... 15 Eenheid 2: Die geskiedenis van ’n plaaslike gebied......................................................................16

Les 6: Fotostories.......................................................................................................................................................... 17 Aktiwiteit 4.................................................................................................................................................................17

Les 7: Inligting uit geskrewe bronne.................................................................................................................... 17 Aktiwiteit 5.................................................................................................................................................................17

Les 8: Mense vertel stories en deel ervarings...................................................................................................18 Aktiwiteit 6................................................................................................................................................................ 18

Les 9: ’n Stukkie geskiedenis in jou hande.........................................................................................................18 Aktiwiteit 7................................................................................................................................................................ 18

Eenheid 3: Wat maak ’n goeie leier?...................................................................................................19 Les 10: Eienskappe van goeie leiers.....................................................................................................................19 Les 11: Kies ’n leier......................................................................................................................................................20 Aktiwiteit 8................................................................................................................................................................20

Les 12: ’n Goeie leier....................................................................................................................................................20 © Impaq

3

Fasiliteerdersgids

Les 13: Nelson Mandela.............................................................................................................................................20 Aktiwiteit 9................................................................................................................................................................20

Les 14: Mahatma Gandhi........................................................................................................................................... 21 Aktiwiteit 10..............................................................................................................................................................21

Les 15: Leiers is nie altyd gewild nie.................................................................................................................... 21 Eenheid 4: Vervoer oor die tyd heen: Land- en padvervoer.......................................................22

Les 16: Diere se bydraes tot vervoer....................................................................................................................22 Les 17: Rytuie, waens en koetse............................................................................................................................. 23 Les 18: Fietse.................................................................................................................................................................. 23 Les 19: Stoomenjins en treine.................................................................................................................................23 Les 20: Motors................................................................................................................................................................24

Les 21: Algemene vervoer van mense en goedere.........................................................................................24

Les 22: Gevallestudie: Skade aan die omgewing............................................................................................. 25 Aktiwiteit 11............................................................................................................................................................. 25 Hersiening.................................................................................................................................................................. 25

Eenheid 5: Vervoer oor die tyd heen: Watervervoer en skeepsvaart......................................27 Les 23: Vlotte, kano’s en rietbote........................................................................................................................... 27 Les 24: Die eerste seilskepe.....................................................................................................................................28 Les 25: Die eerste stoomskepe................................................................................................................................28 Les 26: Moderne watervervoer...............................................................................................................................28

Hersiening.................................................................................................................................................................. 29

Eenheid 6: Vervoer oor die tyd heen: Lugvaart en lugvervoer................................................. 30

Les 27: Lugballonne en lugskepe...........................................................................................................................30

Les 28: Die Wright-broers en die eerste vliegtuig.......................................................................................... 31 Les 29: Moderne lugvaart.......................................................................................................................................... 31 Hersiening...................................................................................................................................................................31

Eenheid 7: Die oudste vorme van menslike kommunikasie......................................................33 Les 30: Taal, simbole, liedjies, kuns en dans..................................................................................................... 33 Les 31: Hoe die San kommunikeer........................................................................................................................34

Hersiening.................................................................................................................................................................. 35

4

Š Impaq

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Eenheid 8: Hoe kommunikeer ons vandag?.....................................................................................36

Les 32: Posstelsel.......................................................................................................................................................... 37 Les 33: Radio................................................................................................................................................................... 37 Les 34: Tikmasjien........................................................................................................................................................ 37 Les 35: Telegraaf........................................................................................................................................................... 37 Les 36: Telefoon.............................................................................................................................................................39 Les 37: Kamera..............................................................................................................................................................39 Les 38: Televisie............................................................................................................................................................39 Les 39: Rekenaar...........................................................................................................................................................39 Les 40: Die internet......................................................................................................................................................40 Les 41: Selfoon...............................................................................................................................................................40

Hersiening..................................................................................................................................................................40

Š Impaq

5

Fasiliteerdersgids

Leerdoelwitte Wat die leerder aan die einde van die les moet

weet. Geneem uit KABV

Leselemente

Belangrike terminologie

Wenke

Nuwe terminologie om die

Enige inligting anders as

begrip van die vak as deel van die les uit te brei.

die inhoud, om die leerder deur die leerproses te begelei.

Aktiwiteit Definieer Definisies van konsepte om die inhoud te verstaan.

Vrae wat voltooi moet word

ten einde die kennis van die voltooide les te toets.

Vir die nuuskieriges Aansporing om die inhoud in diepte na te vors. Brei

die aktiwiteit en oefening tot só ’n mate uit dat die leerder aangemoedig

word om te verken. Vir die begaafde leerder:

Kerninhoud

Studeer/Hersiening

Beklemtoon die kern

Tyd wat spandeer

van die inhoud, in-diepte verduideliking van ’n

spesifieke afdeling van die les; moet verstaan word.

6

word om die inhoud te

uitgebreide oefeninge.

Vir Leerders met Spesiale Onderwysbehoeftes*

(LSOB): Verduidelik die

noodsaaklikheid om die

bestudeer in die afsluiting

basiese vrae te voltooi om ’n

of eksamen.

*LSEN in algemene taalgebruik.

van die eenheid en ter

voorbereiding vir die toets

slaagpunt te behaal.

© Impaq

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Rooster en tydsbestuur

Volgens die KABV moet daar drie uur per week aan Sosiale Wetenskappe bestee word. ’n

Kwartaal van 10 weke kry dus 30 uur. Die tydstoedeling vir Geskiedenis is 15 uur per kwartaal

van 10 weke en Geografie ook 15 uur per kwartaal van 10 weke.

Dit bring mee dat leerders 1½ uur per week aan Geskiedenis moet afstaan. Jy sal wel vind dat party opdragte vinniger uitgevoer kan word as ander.

Lesindeling is as volg:

Kwartaal 1: Nege lesse, sommige met aktiwiteite – in ’n kwartaal van 10 weke beteken dit

dat leerders een Geskiedenisles per week het om te doen, asook ’n halfuur vir die projek (meer

inligting hieroor volg in die handleiding ná kwartaal 1 se werk).

Kwartaal 2: Vyf lesse, sommige met aktiwiteite – in ’n kwartaal van 10 weke beteken dit dat leerders een Geskiedenisles per week het om te doen.

Kwartaal 3: Daar is 14 lesse, sommige met aktiwiteite – in ’n kwartaal van 10 weke beteken dit dat leerders een Geskiedenisles per week het om te doen, en in enige vier weke twee lesse

vir daardie week.

Kwartaal 4: Daar is 12 lesse, sommige met aktiwiteite – in ’n kwartaal van 10 weke beteken dit dat leerders een Geskiedenisles per week het om te doen, en in enige twee weke twee lesse

vir daardie week. Aangesien die vierde kwartaal gewoonlik baie kort is, sal dit voordelig wees

indien leerders twee tot drie lesse per week kan voltooi. Leerders kan selfs, indien moontlik, in die derde kwartaal reeds met die laaste kwartaal se lesse begin.

© Impaq

7

Fasiliteerdersgids

Assesseringsvereistes

Die volgende program vir assessering word aanbeveel: Geskiedenis Geografie Geskiedenis Geografie Geskiedenis Geografie Geskiedenis

Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4

Geografie

Projek Opdrag Opdrag + Junie-eksamen Opdrag + Junie-eksamen Kwartaal 3-toets Kwartaal 3-toets Novembereksamen Novembereksamen

Deurlopende assessering 75%

Novembereksamen 25%

Die projek word duidelik in die portefeuljeboek omskryf. Take kan die volgende insluit:

●●

Verskaf kort antwoorde op vrae

●●

Lees en som op

●● ●●

Skryf paragrawe

●●

Doen navorsing en skryf ’n kort verslag

●●

●●

Teken waarnemings aan

●●

●●

Stel vrae

●● ●● ●● ●● ●●

Luister en maak aantekeninge

Beantwoord vrae (korter en langer antwoorde)

Voltooi vraag- en antwoordbladsye Tekeninge met byskrifte

Pas, sorteer, lys, beskryf en vergelyk

tekste, grafieke, kaarte, foto’s, prente

●●

Maak verbindings tussen oorsake en gevolge

Identifiseer ooreenkomste en verskille Lees, voltooi en/of teken kaarte

●●

Verwerk data

●●

Gee ’n verduideliking

●● ●● ●●

●●

Vind en/of werk met bronne

Vergelyk kruisverwysings en inligting Identifiseer en bespreek vraagstukke Maak ’n model, plakkaat of grafiek

Interpreteer foto’s en gee byskrifte

Kodes en persentasies vir optekening en rapportering:

8

Kode 7 6 5 4 3 2 1

Beskrywing van bevoegdheid Uitstaande prestasie Verdienstelike prestasie Beduidende prestasie Voldoende prestasie Gemiddelde prestasie Basiese prestasie Nie bereik nie

Persentasie 80 – 100 70 – 79 60 – 69 50 – 59 40 – 49 30 – 39 0 – 29

© Impaq

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Studiewenke en -metodes

Geskiedenis is soos ’n verhaal – en moet so geleer word. Moedig leerders aan ná elke eenheid om dit wat hulle geleer het soos ’n verhaal aan jou oor te vertel.

Ná afloop van sommige lesse is daar ’n aktiwiteit wat sal help om te bepaal of leerders die

inhoud van die les verstaan. Dit sal goeie voorbereiding vir die eksamens wees indien julle

weer saam deur die aktiwiteite kan werk en hulle vrae kan vra indien ’n begrip onduidelik is.

Ná afloop van sommige eenhede is daar ’n hersieningsoefening wat ook as voorbereiding vir die toetse en eksamens kan dien.

Elke aktiwiteit moet so volledig as moontlik voltooi word en die vrae moet in volsinne beantwoord word.

Ander nuttige inligting

Geskiedenis handel oor die versameling en interpretasie van inligting. Ondersteun leerders en help hulle om bykomende inligting te versamel en te lees as agtergrond voor die lesse

behandel word. Jy sal opmerk dat daar min of meer een les per week geskeduleer is, maar die tyd toegestaan is 1½ uur per week. Daar is dus genoeg tyd vir eie navorsing.

Probeer ook om die internet, waar moontlik, te gebruik. Verskeie organisasies en projekte

verskaf nuttige inligting op webtuistes.

Leerdoelwitte is ’n stel riglyne wat deur die Departement van Basiese Onderwys daargestel is

om te verseker dat leerders aan sekere vereistes voldoen en waardevolle vaardighede aanleer.

’n Tydlyn is ’n uitstekende manier om leerders te help om gebeure chronologies te rangskik en is uiters belangrik in verdere studie. Dit help hulle ook om die vloei van gebeure te volg en te

verstaan waar alles inpas. Hulle kan die “goue garing” van die begin tot vandag volg. Stel ná elke les ’n tydlyn op; dit is ’n goeie idee om so gou as moontlik hiermee te begin.

© Impaq

9

Fasiliteerdersgids

Voorwoord

Hierdie gids is slegs vir die fasiliteerder se gebruik tesame met die handleiding.

Sekere aktiwiteite se antwoorde word hierin verskaf, alhoewel sommige aktiwiteite nie

vasgestelde antwoorde het nie. In daardie geval word dit onderaan die aktiwiteit uiteengesit.

Probeer om waar moontlik eers ’n gesprek met leerders te hê oor die les voor julle begin. Gesels

oor die onderwerpe om hulle bestaande kennis te toets. Aanvanklik kan dit dalk nodig wees om

leidende vrae te vra om hulle belangstelling te prikkel. In sommige gevalle is daar ’n inleiding oor sekere onderwerpe, brei waar moontlik daarop uit.

10

© Impaq

G05 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Jaarplan

Hou die volgende in gedagte wanneer jy jou jaar beplan:

●● ●● ●●

Wees realisties en buigsaam

Hou jou ander vakroosters in gedagte

Laat genoeg tyd om vir toetse en eksamens te studeer

Kwartaal

Eenheid en les

Datum begin

Datum voltooi

Eenheid 1: Plaaslike geskiedenis Les 1: Wat gebeur vandag in jou plaaslike omgewing?

Les 2: Foto’s vertel stories 1

Les 3: Wat kan ons uit geskrewe bronne leer?

Les 4: Onderhoude met mense

Les 5: Voorwerpe is stukkies geskiedenis

Eenheid 2: Die geskiedenis van ’n plaaslike gebied

Les 6: Fotostories

Les 7: Inligting uit geskrewe bronne

Les 8: Mense vertel stories en deel ervarings Les 9: ’n Stukkie geskiedenis in jou hande Eenheid 3: Wat maak ’n goeie leier?

2

Les 10: Eienskappe van goeie leiers Les 11: Kies ’n leier

Les 12: ’n Goeie leier ...

Les 13: Nelson Mandela

Les 14: Mahatma Gandhi

Les 15: Leiers is nie altyd gewild nie

© Impaq

11

Fasiliteerdersgids Eenheid 4: Vervoer oor die tyd heen: Land- en padvervoer Les 16: Diere se bydraes tot vervoer Les 17: Rytuie, waens en koetse Les 18: Fietse

Les 19: Stoomenjins en treine Les 20: Motors 3

Les 21: Algemene vervoer van mense en goedere Les 22: Gevallestudie: Skade aan die omgewing

Eenheid 5: Vervoer oor die tyd heen: Watervervoer en skeepsvaart

Les 23: Vlotte, kano’s en rietbote Les 24: Die eerste seilskepe

Les 25: Die eerste stoomskepe

Les 26: Moderne watervervoer

Eenheid 6: Vervoer oor die tyd heen: Lugvaart en lugvervoer

Les 27: Warmlugballonne en lugskepe

Les 28: Die Wright-broers en die eerste vliegtuig Les 29: Moderne lugvaart

Eenheid 7: Die oudste vorme van menslike kommunikasie

Les 30: Taal, simbole, liedjies, kuns en dans Les 31: Hoe die San kommunikeer

Eenheid 8: Hoe kommunikeer ons vandag?

Les 32: Posstelsel 4

Les 33: Radio

Les 34: Tikmasjien Les 35: Telegraaf Les 36: Telefoon Les 37: Kamera

Les 38: Televisie

Les 39: Rekenaar

Les 40: Die internet Les 41: Selfoon

12

Š Impaq

Eenheid 1 Plaaslike geskiedenis

Leerdoelwitte Aan die einde van die eenheid moet leerders die volgende kan doen: ●●

Doen navorsing oor die verlede en pas dit op die plaaslike geskiedenis toe.

●●

Versamel inligting uit teks, visuele materiaal (foto’s, illustrasies, televisie en

●● ●● ●●

Soek ’n verskeidenheid soort inligting oor die verlede.

Skryf oor die geskiedenis op ’n georganiseerde wyse.

films), liedjies, gedigte, onderhoude met mense, ens.

Gebruik meer as een soort skriftelike bron soos boeke, tydskrifte, koerante en

webtuistes.

Inleiding In hierdie eenheid kyk ons na die insameling van inligting oor die verlede. Hierdie kennis word

dan toegepas om uit te vind oor huidige gebeure. Die fokus van die eenheid is die soort inligting

wat ons uit visuele bronne, geskrewe bronne en voorwerpe verkry.

Die aktiwiteite is reeds vir leerders uitgewerk om aan te dui watter soort inligting uit die

verskeie bronne verkry kan word.

Les 1 Wat gebeur vandag in jou plaaslike omgewing?

Die gebied waar julle woon het heel moontlik ’n plaaslike nuuspublikasie soos byvoorbeeld

die Centurion Rekord. Versamel ’n paar eksemplare, lees die artikels en gesels dan daaroor

in die klas. Verduidelik aan leerders dat hierdie nuus pertinent van toepassing is op hul eie

gemeenskap en dat dit aktuele sake is, m.a.w. sake van vandag. Julle kan selfs ook ’n fotoalbum

© Impaq

13

Fasiliteerdersgids

hiervoor gebruik. Leerders bring hul eie foto’s van hul eerste verjaardag of eerste besoek aan

die dieretuin. Laat leerders hulle bestaande kennis inspan en daarop voortbou. Hulle reageer ook meer positief as hul eie ervarings gebruik word.

Les 2 Foto’s vertel stories

Aktiwiteit 1 Bestudeer die foto’s en beantwoord die vrae.

1.

2.

a)

b) c)

a)

Die see (oseaan)  (1)

Perde  (1) Warm, sonskyn, die mense dra kortbroeke.  (1) Ja  (1)

b) Die kind bespeel ’n tradisionele instrument wat nie vandag meer gebruik word

nie.  (1) [5]

Les 3 Wat kan ons uit geskrewe bronne leer?

Ons kan baie inligting van padtekens, advertensieborde (billboards) en advertensies kry. Kry

’n paar tydskrifte en lees daardeur in die klas. Vra leerders om op pad skool toe, huis toe of

winkels toe op die uitkyk te wees vir inligting. Vra gerigte vra, byvoorbeeld: Watter soort kar is geadverteer of watter soort jogurt kom in die advertensie voor?

Vermy vrae wat veralgemeen is soos “waaroor het die advertensie gegaan?”. As vrae te vaag is, kan dit veroorsaak dat leerders belangrike inligting miskyk – hulle moet leer om analities te dink en om aandag aan kleiner dinge te gee.

14

© Impaq

G04 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis Aktiwiteit 2

1

1.

Fence4U  (1)

4.

081 999 4016  (1)

2.

3.

Professionele swembadheinings  (1) Nee, die besigheid bied ’n verskeidenheid ontwerpe en lengtes.  (1) [4]

Les 4 Onderhoude met mense Verduidelik aan leerders dat ’n onderhoud soos ’n gesprek is. Die verskil lê daarin dat die vrae

in ’n onderhoud vooraf beplan en voorberei word. ’n Onderhoud is ’n goeie tegniek om inligting in te samel oor ’n onderwerp/saak deur ’n reeks vasgestelde vrae te vra. ’n Onderhoud moet ’n

goeie struktuur hê en maklik vloei. Dit begin gewoonlik in die verlede en eindig in die hede. Dit kan byvoorbeeld by die ondervraagde se skoolloopbaan begin tot wat hy/sy vandag doen. Hou

streng by die onderwerp en onthou dat jy die persoon waarmee jy die onderhoud voer se tyd in

beslag neem – gebruik dit doeltreffend.

Aktiwiteit 3

Hierdie aktiwiteit se antwoorde sal uniek wees. Lees saam met die leerders deur die aktiwiteit en verduidelik wat verwag word; leerders moet egter self die vrae vra. Moedig hulle aan om

bykomende vrae neer te skryf. As daar genoeg tyd oor is, kan leerders ’n onderhoud met jou

voer as fasiliteerder.

[10]

Les 5 Voorwerpe is stukkies geskiedenis Gesels oor Hoërskool D.F. Malan se skoolwapen. As daar genoeg tyd is, kyk ook na ander

voorwerpe wat ons meer oor die geskiedenis kan vertel. Besoek webtuistes saam met leerders en kyk na ander embleme en geskiedkundige kunsvoorwerpe.

© Impaq

15

Eenheid 2

Die geskiedenis van ’n plaaslike gebied

Leerdoelwitte Aan die einde van die eenheid moet leerders die volgende kan doen: ●●

Doen navorsing oor die verlede en pas dit op die plaaslike geskiedenis toe.

●●

Versamel inligting uit teks, visuele materiaal (foto’s, illustrasies, televisie en

●● ●● ●● Inleiding

Soek ’n verskeidenheid soort inligting oor die verlede.

Skryf op ’n georganiseerde wyse oor die geskiedenis.

films), liedjies, gedigte, onderhoude met mense, ens.

Gebruik meer as een soort skriftelike bron soos boeke, tydskrifte, koerante en

webtuistes.

In eenheid 1 het ons geleer hoe om inligting in te samel. Ons gaan nou hierdie vaardighede

toepas om die geskiedenis van ’n plaaslike gebied te ondersoek. Ons gaan weer illustrasies,

foto’s en geskrewe bronne gebruik. Ons gaan ook met mense gesels en na voorwerpe kyk om

meer uit te vind.

Die foto’s, dokumente, onderhoude en voorwerpe is alles van mense wat in Pretoria woon of

van geboue in die stad.

Indien daar bronne van jou eie gebied beskikbaar is, gesels met die leerders daaroor.

16

© Impaq

G04 ~ Sosiale Wetenskappe: Geskiedenis

Les 6 Fotostories

2

Aktiwiteit 4 1.

2.

3.

4.

5.

6.

Sir Herbert Baker  (1)

2013  (1)

Jakarandabome  (1)

Pretoria: administratief 

Kaapstad:  wetgewend 

Bloemfontein:  geregtelik  (5) Gerhard Moerdijk  (1)

62 m  (1) [10]

Les 7 Inligting uit geskrewe bronne Aktiwiteit 5 1.

Die verandering van straatname in Pretoria asook die moontlike verandering van die

3.

27 straatname  (1)

2.

4.

naam Pretoria na Tshwane.  (2)

Conrad Beyers  (1)

Die Vryheidsfront Plus en die ANC  (1)

© Impaq

[5]

17

Fasiliteerdersgids

Les 8 Mense vertel stories en deel ervarings

Aktiwiteit 6 1.

2.

3.

4.

Jan en Trienie Loubser  (1)

Waverley in Pretoria  (1)

28 Maart 1953  (1) Natalie Grobler  (1) [4]

Les 9 ’n Stukkie geskiedenis in jou hande Aktiwiteit 7 1.

Hy was die eerste president van die Zuid-Afrikaansche Republiek (Transvaal). 

3.

27 April  (1)

2.

4.

18

(1)

Dit herdenk Suid-Afrikaners wat gesterf het in al die konflikte waarin Suid-Afrika

betrokke was.  (1)

Die Voortrekkers tydens die Groot Trek van 1835 tot 1854.  (1) [4]

© Impaq

Eenheid 3 1 Wat maak ’n goeie leier?

Leerdoelwitte Aan die einde van die eenheid moet leerders die volgende kan doen: ●● ●● ●●

Inleiding

Besluit of inligting relevant is of nie.

Besluit watter inligting belangrik is. Dit kan die keuse van inligting vir ’n

bepaalde onderwerp – of meer spesifiek – ’n vraag wat gevra moet word, beïnvloed.

Onderskei tussen relevant en belangrik – sommige inligting is irrelevant tot die vraag, ander inligting, alhoewel relevant, sal nie so belangrik of nuttig

wees nie.

Nelson Mandela en Mahatma Gandhi het elkeen op hul eie manier die geskiedenis van ons land

herskryf. Hulle besonderse leiereienskappe is vandag steeds vir ons ’n voorbeeld en inspirasie.

In hierdie eenheid kyk ons na watter eienskappe ’n goeie leier behoort te hê.

Les 10 Eienskappe van goeie leiers

Geen leier is ooit net goed of sleg nie. Gesels met leerders oor watter eienskappe ’n leier “goed” of “sleg” maak. Waarom het ons enigsins leiers nodig? Goeie leiers kan baanbrekers wees wat ander inspireer en ’n goeie voorbeeld stel. Hulle wys die weg aan deur harde werk, toewyding en ’n bereidwilligheid om moeilike besluite te neem. Ongelukkig is daar ook leiers wat hulle

magte misbruik en mense onderdruk – dink byvoorbeeld aan Adolf Hitler. Bespreek hoekom ons leiers nodig het en watter eienskappe ’n goeie leier moet hê.

Onthou, goeie leiers is nie noodwendig net die beroemdes wat ons op TV sien of oor die radio na

luister nie. Daar is baie leiers in jou eie gemeenskap, dit kan ’n dominee of ’n gemeenskapsleier

wees of selfs die hoof van julle huishouding. © Impaq

19