Maithili Language and Mithila Culture Training 2019 Gajendra Gajur

Page 1

सम्पादन/संकलन गजेन्द्रगजुर, 2019FirstVersion.
MithilaNepal -मैथिलीप्रशिक्षणअशियान1. मैथिलीिाषाजानकारी 2. थमथिलाचित्रकला 3. मैथिलीलोकगीत 4. थमथिलापाबथनततहार
Sangor
सम्पादन/संकलन गजेन्द्रगजुर
-मैथिलीप्रशिक्षणअशियानSangorMithilaNepal
, 2019FirstVersion. 1.मैथिलीिाषाजानकारी
सङोर मिमिला
"एकडेगतिकासकलेल"
नपाल "मैथिलीप्रशिक्षणअशियान" प्रस्तुतकरैतअचि....
....
मैथिलीप्रशिक्षणअशियान
अचि।
1.पृष्ठिूथम(background) a.पररिय:•मैथिलीनेपालआिारतके थमथिलाक्षेत्रमेबाजलजाएिला स्वतन्त्रअस्तस्तत्विेल िाषाअचि। b.पयाायिािीनाम:-देहाती,ततरहुततया,ठेठीआथमथिला िाषा
मैथिलीिाषा

1 .पृष्ठिूथम

c.िाषाकपररबार:-ईइन्डोआयान

d.थलतप:-मैथिलीिाषाकअपनथलतप

-
..
थमथिलाक्षरिाततरहुततया।मुदा
.
उद ू ा थलतप
,ChineseFont
•e.जनसंख्या:•नेपालकतराइ-मधेिआिारतमे५करोडलोक •अमेररकीजनाल"एथ्लोग"के५०िाषामेमैथिली४०मस्थानमे। •जनसंख्याकरहसाबेनेपालमेदोसर ,नेपालकतराइमधेिमेपरहलआ िारतमेसोलहमस्थानमेरहल। पृष्ठिूथम
List of language अमेररकी
जनाल"एथ्नोलोग"

मैथिलीिाषीक्षेत्र

•नेपालकमल्लकालमेकाठमाण्ड

f.इततहास:•मैथिलीिाषाकउत्पचिबहुतप्रािीन।
दशक्षणएशियाकसबसाँप्रािीनमराठीिाषाकेिादमैथिली।
ू,तकतत ि पुर ,िक्तपुरआदददरबारकिाषा मैथिली। •
परहनेमैथिलीकेथमथिलािाषाकहलजाइिल। पृष्ठिूथम

a.प्रारम्भ:•मैथिलीसारहत्यथलखबाकपरम्पराबेसीसमृद्ध। •मैथिलीसारहत्यलेखनपालिासनकालसाँिुरुिेल।

•b.परहलरिना:-

•रिना/ग्रन्थिणारत्नाकर। •ईग्रन्थज्योततररश्वरठाकुरद्वाराथलखलगेलअचि।

2.सारहत्य

first book of Maithili : form simraungadh

• c.कति:-महाकतितिद्यापतत।आददकतिज्योततररश्वरठाकुर। मल्लकालमेप्रतापमल्ल,जगज्योततमाल्लआददराजासिसेहोमैथिली िाषामेरिनाथलखने। • d.तितिध:-लोकसारहत्यपरम्परामेगािा/नािाँ,गीतसि • जेनासलहेि,कुमरबृजिान,रहरनीतबढनी,मएनागोतबनातिा लोकगीतसिसेहो। • गोखाालीिासन समयमैथिलीमेतकितिकासनरहिेल। 2.सारहत्य

महाकतितिद्यापतत

मल्लकाथलनराजा:-जगज्योततमाल्ल

•परहलिब्दकोि: तिदेिीिाषािैज्ञाथनकडा.जजाथग्रयसनद्वारासन्१८८२मे
"ददनबन्धुझा"द्वारापरहल िब्दकोषथनमााण। तितिध:-आधुथनककालमेसेहोतिशिन्नतिद्वानद्वारा व्याकरणथलखलगेलअचि। •
.
प्रकाशित।मैथिलीिाषीतिद्वान
3
िब्दकोष
डा
. जजज अब्राहम ग्रिअर्जन
४.व्याकरण a.परहल:"थमथिलािाषातिद्योतन" पं.ददनबन्धुझाद्वारासन्१९४६मेथलखलगेल। b.तितिध:-तारहसाँपरहनेअंग्रेजीतिद्वानकेलोग,जजाथग्रयसन व्याकरण तैआरकेनेिलाह।
1.पर्वी बोली 2..पश्चिमी बोली 3.उक्तरीय बोली 4.दक्षिणी बोली 5.केश्रिय बोली ५.मैथिलीबोलीतकशसमसि:-
2.पशिमीबोली 1.पूिीबोली 3.उक्तरीयबोली
4.दशक्षणीबोली
5 .केन्द्रन्द्रय/मध्यबोली
.मैथिलीबोलीतकशसमसि:-
५.पााँितरहकमैथिलीबोली एम्हरआतबकऽएकराअङ्गगकानामदेलगेलैए। बोलीक नाम बाजल जाएबला िेत्र 1.पर्वी बोली : भागलपर , प णया,कटिहार, अरररया, पर्वी र्न्थाल, मोरङ्ग

nepal- mithila

India- mithila

हालरहमेएकराबज्जिकानामदेलगेलैए। ५.
बोलीक नाम बाजल जाएबला क्षेत्र 2.पच्छिमी बोली: हाच्जपरर् रौतहि धरर
पााँितरहकमैथिलीबोली
• एटहमे आबैत अछि।एटहमे नेपालीक प्रभार्व। ५.
बोलीक नाम बाजल जाएबला क्षेत्र 3.उत्तरी बोली कमलार् उत्तर, चररया पहाडक थारु दनबार
पाँच तरहक मैग्रथली बोली

Nepal- mithila area

५.पााँितरहकमैथिलीबोली बोलीक नाम बाजल जाएबला क्षेत्र 4. दक्षक्षणी बोली हाच्जपरर् मङ्गर धरर(गंगाक कात) एरहमेमगहीके प्रिाि।

South mithila(india)

५.पााँितरहकमैथिलीबोली बोलीक नाम बाजल जाएबला क्षेत्र 5.केन्रीय बोली ममग्रथलाक बीच भाग ईबोलीमैथिलीके मानकआसारहन्द्रत्यकरुपिी। एरहमेदोसरिाषाकप्रिािनरहहोइतिलैकमुदाआइकाल्हिनेपालीआ रहन्दीके आक्रमणिुरुहेबऽलागलअचि।
"मैथिलीप्रशिक्षण
१ .थमथिलाचित्रकला कला-संस्कृततखण्ड
"अशियान
िाग-1(ख)कला-संस्कृततखण्ड अशिव्यचक्तजखनचित्रद्वाराव्यक्तकएलगेलहोइ,सेहएअचिचित्रकला। १.थमथिलाचित्रकला
इततहास •िैददककालएसाँिुरुिेलसएहरामायण, पुराणसरहतके ग्रन्थमेििाा, •ईथमथिलाक मरहलाबनबैिथिन। िाग-1(ख)कला-संस्कृततखण्ड १.थमथिलाचित्रकला

चित्र

भित्ता

अररपन चित्र

आधननक चित्र वर्ववर्वध
भमचिला चित्र कला िाग समाप्त

मैथिलीप्रशिक्षणअशियान

-संस्कृततखण्ड २
कला
.लोकथगत
A.परम्परागतिासमेजन्मसाँमरणधरर गाबैएबलागीतके लोकगीतकहलजाइतअचि। B.इपरम्पराबडप्रािीनअचि। C. मैथिलीिाषाके "गीतसंगीतके िाषा"कहैिथिनेपालक राष्टकतिमाधिप्रसादचिथमरे। २ .लोकथगत

२ .लोकथगत

२ .लोकथगत

कला-संस्कृततखण्ड

3 .लोकगािा

राजासलहेि(गािा)
मैथिलीप्रशिक्षणअशियान कला-संस्कृततखण्ड नामकहु?
.थमथिलाकपाबथनसि:-

समािार दख

6.थनष्कषा aितामानअिस्था:• मैथिलीकसारहत्य-कलासंस्कृततअपनेमेसमृद्धअचि। मुदा एकरासरकारद्वारासंरक्षणनरहदेलगेलिै । • तेंएकरापरसरकारीआगैरसरकारीदनपक्षसाँबहुतोप्रहारहोइत आएलिै।जेनापुिी,पल्हिमी,उिरीमैथिलीबोलीके दोसर िाषाके मान्यतादेनाइ।काम-काजआशिक्षामेमात्रेनेपालीएटा के प्रयोगकरऽबाध्यकररदेनाइ,कानुनतिाशिक्षामे मैथिलीके स्थाननरहदेनाइआप्रिार-प्रसारके माध्यममेनेपालीअपनेनाइ। कतेकराजनीततकपाटीसिसेहोसम्पकीयिाषानाममे मैथिलीिाषाबाजैिलाक्षेत्रके रहन्दीपट्टीबनेबामेलागलअचि ।

6.थनष्कषा

कारणेददनप्रततददनमैथिलीपरआनिाषाक आक्रमणबढैतगेलअचि।एहनअिस्थारहलतऽएकददनलोपहेबाक अिस्थाआतबसकैए।

• • c.सहीजानकारीके

अिाि:-

एरहकारणयुिासिअपनमातृिाषामैथिलीकें

कातकरैतनेपालीरहन्दीमेहराएलागलिैक।अपनगौरितबसैररहलिैक आदोसरके देलपरहिानके अपनमानऽलागलअचि।

• b.भ्रम:-मैथिलीके ब्राह्मणके िाषाआहमरत ठेंठीिाषािीयै। • मैथिलीबाजले नरहहोइए। • एहने गलतप्रिारआभ्रमके

6.थनष्कषा

d.शजम्मेिारी:-

अपनगौरिकजरडमजगुतकरबाकशजम्मेिारीयुिेिगापरअचि।

थमथिलामेजन्मिेलप्रत्येकलोकमैथिलअचिआओजेबाजैिथिसएहिी

जारहसाँअपनमाएकमीठगरबोलीहमरमैथिलीकरहयोनरहपाि

• • e.अस्तिममे:-तिश्वकेमीठगरिाषा ,सिथमथिलािासीकेमातृिाषामैथिली ,फेरअपनगौरिमयस्थानपातबसकैतअचि।एरहसाँआमलोककेफाएदा

• •
मैथिली।
एरहिाषाकेशिक्षा ,प्रिासन ,कामकाजसितकि ु मेनीकस्थानिेटबाकिाही।
ू होइक।
होएत।

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.