Park Handlowy Matarnia - Zwierzaki Gatuniaki

Uratuj je, zanim znikną!

Krótka opowieść o tym, jak chronić zagrożone gatunki z Parkiem Handlowym Matarnia.

t a i w ś j a n z Po Zwierzaków Gatuniaków Zacznijmy od tego, czym, a raczej kim, są Gatuniaki.

Gatuniaki, tak nazwaliśmy gatunki zwierząt, którym grozi wyginięcie. Śmierć wszystkich osobników danego gatunku, na którą ogromny wpływ mają zmiany klimatyczne i nieodpowiedzialna działalność człowieka, która niesie ze sobą zagrożenie istnienia wielu gatunków i zakłócenie bioróżnorodności.

No właśnie, bioróżnorodność, kolejne intrygujące i bardzo ważne zjawisko w przyrodzie. Czym ona właściwie jest?

Bioróżnorodność – to wszystkie zwierzęta i rośliny na naszej planecie, a także ekosystemy tworzące ich siedliska, czyli takie miejsca, w których żyją zwierzaki. Bioróżnorodność pokazuje, że razem jesteśmy jedną, wielką układanką: jeśli zabraknie w niej jednego lub kilku puzzli, nie damy rady ułożyć całego obrazka.

Dlaczego bioróżnorodność jest tak ważna?

To od niej zależy życie na naszej planecie. Dba o to, żebyśmy byli zdrowi, dobrze się czuli, mieli co jeść i byli bezpieczni. Pomaga wszystkim i wszystkiemu bez wyjątku: roślinom rosnąć, zwierzakom rozwijać się, chroni przed powodziami, zapewnia czystą wodę i świeże powietrze.

W ciągu ostatnich 100 lat ludzie przyczynili się do zniknięcia 83% wszystkich dzikich ssaków i połowy gatunków roślin. Sposób, w jaki uprawiamy żywność, wytwarzamy energię, pozbywamy się śmieci, to że nie oszczędzamy wody ani prądu, to wszystko sprawia, że niszczymy naturalną równowagę.

Jak możemy to zmienić?

Zacznijmy od poznania otaczającego nas świata przyrody i dzikich zwierząt, zarówno tych zagrożonych, które są bohaterami naszej książeczki, jak i ptaków czy owadów, które goszczą w Twoim sąsiedztwie. One wszystkie potrzebują Twojej pomocy i uwagi, żeby przetrwać. Razem, możemy zrobić naprawdę wiele, żeby zwiększyć bioróżnorodność: zakupy żywności od lokalnych rolników, sadzenie lokalnych kwiatów, owoców i warzyw, krótsze prysznice, recykling odpadów, wybór produkty przyjazne dla środowiska…

To jak, możemy my i zwierzaki na Ciebie liczyć?

e w o d ą l i k a i Gatun

Znajdź 10 różnic i zaznacz zagrożenia Wytęż wzrok i zaznacz czym różnią się te dwa rysunki.

Następnie poćwicz spostrzegawczość i zaznacz co zagraża zwierzakom.

Słoń afrykański łac. Loxodonta africana

Największy z lądowych, z ogromnymi ciosami, macha do nas trąbą

słoń Oń,

ruszając uszami.

I choć jego spore rozmiary mogą nas przerażać, musimy mu pomóc i nie możemy się zrażać.

Występowanie: afrykańska sawanna, lasy i stepy od południowych krańców Sahary po Namibię, północną Botswanę i północną część RPA.

Populacja: ok. 400 tys.

Rozmiar:

Waga:

Pożywienie:

do 4,2 m

5000-7500 kg

rośliny, kępy traw, owoce.

Co szkodzi słoniowi?

Niszczenie środowiska, czyli brak legowiska i pożywienia.

Kłusownicy, którzy polują na ich skórę i ciosy.

Jak możesz mu pomóc?

Nie bierz udziału w przejażdżkach na słoniach lub pokazach rozrywkowych podczas egzotycznych wakacji.

Nie kupuj wyrobów z kości słoniowej lub skóry słonia, zarówno nowych, jak i używanych.

Czy wiesz, że... …mózg słonia waży 6000 g? …wystające z trąby kości słonia, tzw. ciosy, są często błędnie nazywane kłami? …ich uszy osiągają 1,5 m długości i służą do termoregulacji, czyli chłodzenia?

y w o l i n m a t o Hipop phibius

łac. Hippopotamus am

Pośród wód afrykańskich, prawie w pełni zanurzony, czai się

Rozmiar:

hipopotam Tam,

3,3–5,2 m

gatunek już niestety zagrożony.

I choć ten olbrzym nie jest pływakiem wyborowym, potrzebuje słodkiej wody, by być na przygody gotowym.

Waga: 1300–1500 kg

Populacja: 125–150 tys. osobników na wolności.

Pożywienie: głównie rośliny lądowe i wodne, ale też nie pogardzą mięsem.

Występowanie: rzeki i jeziora w Afryce na południe od Sahary do 2000 m n.p.m.

Co szkodzi hipopotamowi?

Susza i odcięcie od zbiorników słodkiej wody.

Kłusownicy, którzy polują na jego mięso, tłuszcz i kły.

Jak możesz mu pomóc?

Będąc na wakacjach, nie kupuj żadnych pamiątek z kłów hipopotama.

1

…hipopotamy wcale nie są dobrymi pływakami? W wodzie poruszają się podskakując, chodząc i odbijając się od dna.

2

…całkiem nieźle idzie im nurkowanie, ponieważ mogą wstrzymać oddech przez ok. 7 minut?

3

…mimo swoich okazałych rozmiarów, hipopotamy to niejadki, ponieważ zjadają jedynie ok. 68 kg traw dziennie? Niewiele jak na takich olbrzymów.

Czy wiesz, że...

4 5 6

…ich najbliższymi krewnymi są wieloryby? …nie wygrałyby zabawy w milczenie, ponieważ są bardzo hałaśliwe? Wydawane przez nich odgłosy przypominają kwiczenie świń. …nazwa ich gatunku pochodzi ze starogreckiego słowa oznaczającego konia rzecznego?

Goryl nizinny wschodni

łac. Gorilla beringei graueri

Co szkodzi gorylowi?

Utrata siedlisk, gdy ludzie karczują ziemię pod uprawy rolne i hodowlę zwierząt.

Nielegalne pozyskiwanie siedlisk goryli na paliwo do gotowania i ogrzewania.

Wojna domowa w Kongo, która niszczy jego środowisko.

Kłusownicy, którzy polują na tzw. „bushmeat”, czyli mięso z buszu, a z części ciała robią amulety.

Populacja:

Rozmiar:

ok. 3 800 osobników.

do 1,85 m

Pożywienie: głównie owoce, liście, łodygi i kora drzew.

Występowanie: lasy wschodniego Konga.

Waga: ok. 160 kg

W gąszczu afrykańskich drzew, w lesie zielonym, urzęduje

goryl Ryl,

zwany nieustraszonym.

I choć wśród małp jest najsilniejszym dżentelmenem, to człowiek jest dla niego największym zagrożeniem.

Jak możesz mu pomóc?

Wybieraj produkty, w których nie używa się oleju palmowego lub używa się oleju palmowego ze zrównoważonych źródeł, aby chronić lasy o krytycznym znaczeniu.

Poddawaj recyklingowi telefony komórkowe i elektronikę, aby zmniejszyć zapotrzebowanie na metale wydobywane z siedlisk goryli w Afryce.

Czy wiesz, że...

…największy spotkany na wolności goryl nizinny wschodni ważył aż 267 kg? …żyją w stadach liczących ok. 30 osobników?

…goryl Massa jest uważany za najdłużej żyjącego goryla wschodniego nizinnego? Dożył aż 54 lat! …są prawdziwymi łasuchami, dziennie potrafią zjeść ok. 20 kg pokarmu? …posiadają linie papilarne i niepowtarzalne odciski palców, tak jak człowiek? …w latach 70. goryl Jambo z zoo w New Jersey troskliwie zaopiekował się pięciolatkiem, który wpadł do jego wybiegu? Czekał z chłopcem na przybycie strażników i odganiał od niego swoich ciekawskich braci.

łac. Pan paniscus

Szympans karłowaty, bonobo

W upalnej Afryce, w dorzeczu rzeki Kongo możemy spotkać pokojowo nastawionego… no właśnie, kogo?

Szympansa Ansa!

Przedstawiciela gatunku bonobo!

A żeby ten jegomość żył długo i szczęśliwe, musimy go wspierać i prosić innych o pomoc, często i cierpliwie.

Występowanie: lewe, południowe dorzecze rzeki Kongo w Afryce Centralnej (tereny Demokratycznej Republiki Konga).

Pożywienie: głównie pokarm roślinny (szczególnie owoce), urozmaicony owadami i czasami małymi kręgowcami.

Rozmiar: 60 cm, przy postawie wyprostowanej 100–120 cm

Populacja: ok. 15–20 tys.

Waga: 25–45 kg

Co szkodzi szympansowi?

Wycinanie lasów i niszczenie jego siedlisk przez człowieka, spowodowane działalnością przemysłową.

Kłusownicy, którzy polują na bonobo dla mięsa.

Jak możesz mu pomóc?

Czytaj etykiety produktów i wybieraj te, które nie posiadają oleju palmowego lub używają takiego, który pochodzi ze zrównoważonych źródeł. Dzięki temu chronisz lasy – środowisko naturalne szympansów.

Przy wymianie smartfonów, czy innej elektroniki, poddawaj je recyklingowi. To pozwoli zmniejszyć zapotrzebowanie na metale wydobywane z terenów siedlisk szympansów.

Czy wiesz, że... …szympans bonobo został odkryty w 1928r. w środkowej Afryce przez amerykańskiego anatoma Harolda Coolidge’a? …żyje w grupach składających się z kilkudziesięciu osobników, lecz za dnia rozdzielają się na podgrupy w celu szukania pożywienia? …samice tworzą bardzo bliskie więzi, co jest rzadkością wśród naczelnych? …rozpoznają same siebie w lustrze, czyli zdają test tzw. samoświadomości? …lubi łaskotki, gdy jest gilgotany uroczo chichocze?

Kangur skalny czarnonogi

łac. Petrogale lateralis

W dalekiej Australii, za górami, lasami i oceanami, żyje

kangur Gur,

otoczony tamtejszymi skałami.

I choć prowadzi nocny tryb życia, bardzo spokojny, to zagrażają mu inne zwierzęta, bo zawodzi jego system obronny.

Występowanie:

Rozmiar:

rezerwaty zachodniej Australii.

53 cm

Pożywienie:

Waga:

roślinność terenów skalnych.

do 5 kg

Populacja: krytycznie niska, w samym rezerwacie Nangeen Hill w zachodniej Australii jest ich jedynie dziewięć.

Co szkodzi kangurowi?

Drapieżniki sprowadzane do Australii przez europejskich osadników, takie jak lisy i dzikie koty.

Rosnąca konkurencja o pokarm, którego jest za mało. Musi dzielić się znikomą roślinnością terenów skalnych z królikami czy kozami.

Pożary wypalające jego naturalne środowisko.

Jak możesz mu pomóc?

Wypracować codzienne nawyki, które pomogą walczyć ze wzrostem temperatury na naszej planecie: gaś światło jeśli nie jest Ci potrzebne, wybieraj rower zamiast podróży autem, zakręcaj wodę, gdy myjesz zęby.

Czy wiesz, że... …kangury skalne czarnonogie to nocne marki, które za dnia chowają się w jaskiniach i skalnych kryjówkach? …mogą długo wytrzymać bez wody?

…żyją w odizolowanych od siebie ostojach, przez co jeszcze bardziej są narażone na wyginięcie?

…ich grube, sztywne nogi oraz zgranulowane podeszwy pozwalają im hasać po kamienistym podłożu?

Koala australijski łac. Phascolarctos cinereus

W upalnej Australii, w gąszczu gałęzi eukaliptusa, na drzewie siedzi

koala Ala

i ani myśli się gdzieś ruszać.

Choć większość życia spędza na wysokości, niestety, wkrótce może wyginąć każdy z tych rozkosznych gości.

Rozmiar:

Waga:

Populacja:

65–82 cm

4,1–14,9 kg

ok. 80 tys.

Występowanie:

Pożywienie:

południowo-wschodnia i wschodnia Australia.

liście wybranych gatunków roślin, takich jak eukaliptus czy banksja.

Co szkodzi koali?

Pożary australijskich lasów.

Zanik jego naturalnego środowiska.

Zmiany klimatu, które wpłynęły na spadek jakości eukaliptusa, podstawowego składnika pokarmowego koali.

Jak możesz mu pomóc?

Podejmij misję, której celem jest zatrzymanie ocieplania się klimatu: korzystaj z odnawialnych źródeł energii, wybieraj rower lub piesze wycieczki, zachęcaj innych, by dbali o naszą planetę razem z Tobą.

Wybieraj komunikację zbiorową: pociąg, autobus, albo postaw na przejażdżkę rowerową z rodzicami zamiast jazdy autem.

…koale schodzą na ziemię tylko po to, by przejść na kolejne drzewo? …to prawdziwe śpiochy? Ich sen trwa od 16 do 18 godzin.

Czy wiesz, że...

…przebudzają się nocą, aby zdobyć pokarm?

…w policzkach mają specjalne torebki, w których przechowują jedzenie?

Jeż zachodni łac. Erinaceus europaeus

Późną jesienią, tam, gdzie niejeden liść kolorowy,

jeż Eż, śni najpiękniejszy sen zimowy.

I chociaż ten śpioch nikomu nie wadzi, jesienne porządki niech każdy z nas ostrożnie prowadzi.

Rozmiar:

Waga:

do 35 cm

400–1900 g

Występowanie: od zachodniej Europy po zachodnią Polskę, Skandynawię i północno-zachodni obszar europejskiej części Rosji.

Pożywienie:

Populacja:

głównie ślimaki, dżdżownice, jaszczurki, węże, chrząszcze i inne owady.

wciąż maleje, szacuje się, że co roku na samych drogach ginie 24% populacji jeży.

Co szkodzi jeżowi?

Rozpędzone samochody.

Wypalanie traw.

Trucizny na gryzonie i ślimaki.

Mleko, ponieważ jeże nie trawią laktozy.

Jak możesz mu pomóc?

Grabiąc liście w ogrodzie, upewnij się, że pod ich stertą nie drzemie jeż.

Niech Twoi domownicy nie stosują chemicznych substancji w ogrodzie.

Zwracaj uwagę rodzicom, by byli uważni podczas jazdy autem.

Czy wiesz, że... …wokresie hibernacji temperatura jeża wynosi zaledwie 5-6 °C?

…na jego ciele znajduje się ok. 7000 kolców?

…poluje na żmije, które wcina, aż mu się kolce trzęsą?

Pszczoła łac. Apis mellifera

Gdy cieplejsze dni nadchodzą, a słońce wysoko świeci, pośród łąk kolorowych,

pszczoła Oła

między kwiatami leci.

I choć w pocie czoła pracuje, w terenie nigdy nie próżnuje, po drodze czyhają na nią przeszkody i nie zawsze do ula dolatuje.

Występowanie: cały świat.

Pożywienie: nektar i pyłek kwiatowy.

Wielkość: waga: 0,1 g długość: 17-22 mm

Populacja: maleje co roku o ok. 2,5%. Ich tempo wymierania jest znacznie szybsze, niż u ssaków, ptaków czy gadów.

Co szkodzi pszczole?

Choroby i pasożyty.

Skażenie środowiska i zmiany klimatyczne. Środki chemiczne stosowane w rolnictwie.

Promieniowanie emitowane przez telefony komórkowe.

Jak możesz jej pomóc?

Namawiaj rodziców do sadzenia i siania roślin kwiatowych na balkonie lub kwitnących drzew w ogródku.

Zadbaj w Twoim przydomowym otoczeniu o poidła i miejsca, skąd pszczoły mogą czerpać zapasy wody.

Buduj własne ule, domki lub hotele dla owadów.

Czy wiesz, że...

Nie używaj środków chemicznych w swoim ogródku i na balkonie.

…pszczoła robotnica potrafi odlecieć od ula na odległość do 5 km w poszukiwaniu pokarmu i pracować przez 5 godzin dziennie? …pszczoły robotnice żyją średnio 40 dni, a ich królowa aż 5 lat?

Nic dziwnego, skoro króluje wśród takiej słodyczy. …aktywność pszczół jest niezwykle ważna dla bioróżnorodności środowiska, a ich rola w produkcji pożywienia jest ogromna?

Gdyby nie one, nasz jadłospis byłby mało smakowity.

e i k s r o m i k a i Gatun

Kolorowanka Daj się porwać w niezapomnianą podróż do podwodnego świata zwierząt.

Uzbrój się w kredki i pokoloruj mieszkańców podwodnej krainy.

Przy okazji obrysuj wszystkie elementy, które nie pasują do tego obrazka.

łac. Eubalanea glacialis

Waleń biskajski Z wielką głową w oceanie „rządzi” i pozorny postrach sieje

waleń Leń – ssak potulny i rozumny, który wcale tyle nie je.

Choć nieprzeciętnie wielkich rozmiarów zazdrości mu wielu, to niepokojów mu niestety nie brakuje, mój przyjacielu.

Występowanie: w wodach północnego Atlantyku.

Rozmiar:

Długość życia:

15-17 m

do ponad 60 lat.

Pożywienie:

Waga:

Populacja:

drobne skorupiaki.

50-90 ton.

ok. 350 osobników.

Co szkodzi waleniowi?

Sieci rybackie, w które się wplątuje. Żyłki wędkarskie, które łączą pułapki umieszczone na dnie z bojami znajdującymi się na powierzchni wody.

Degradacja siedlisk i zmiany klimatyczne.

Kolizje ze statkami.

Jak możesz mu pomóc?

Wybieraj zrównoważoną żywność pochodzenia morskiego, aby zmniejszyć niezamierzone szkody wyrządzane wielorybom podczas połowów.

Segreguj odpady, poddawaj recyklingowi to, co możesz, zbieraj śmieci, które znajdziesz i unikaj puszczania balonów - aby zmniejszyć ilość szkodliwych odpadów morskich.

Czy wiesz, że... …walenia biskajskiego da się łatwo odróżnić od innych gatunków tego ssaka, gdyż ma charakterystyczną narośl na głowie, potocznie nazywaną „czapką”?

Są to tzw. modzele siedzeniowe, które występują na przykład u pawianów. …populacja tego niegdyś licznie występującego walenia bardzo się zmniejszyła w XIX i XX wieku, na skutek intensywnych połowów?

Te ssaki – są cennym łupem, gdyż ich ciała składają się w 45% z oleju, to znaczy tranu, który ma właściwości lecznicze. …połowu waleni zakazano już w 1935 roku.

Rekin wielorybi łac. Rhincodon typus

Największy wśród ryb, w głębiach Pacyfiku pływa

rekin Kin,

którego osobników nie ma już bez liku.

Ten olbrzym bardzo spokojny i łagodny, potrzebuje naszej pomocy, której jest jak najbardziej godny.

Pożywienie:

Rozmiar:

Waga:

plankton, małe skorupiaki, ryby i ikra.

8–18 m

ok. 13 ton.

Występowanie:

Populacja:

wody przybrzeżne i oceaniczne strefy tropikalnej i umiarkowanej Atlantyku, Oceanu Indyjskiego oraz Pacyfiku.

malejąca, w ciągu ostatnich kilkunastu lat zmniejszyła się aż o 50%.

Co szkodzi rekinowi?

Nadmierny połów: młode osobniki przypadkowo wplątują się w rybackie sieci, przez co są wyławiane i giną.

Drapieżniki takie jak rekiny białe czy orki.

Kłusownicy, którzy polują na nie dla mięsa, płetw i oleju.

Katastrofy ekologiczne, np. wycieki ropy naftowej do oceanów.

Jak możesz mu pomóc?

Unikaj produktów, w których skład wchodzi skwalen pozyskiwany z wątroby rekinów głębinowych.

Nie kupuj zębów rekina ani innych elementów pozyskiwanych z tych zwierząt, chyba że są to skamieliny.

Jeśli planujesz wakacyjne nurkowanie, zawsze korzystaj z usług odpowiedzialnych operatorów turystycznych.

Zwracaj uwagę na skład kapsułek zdrowotnych i kosmetyków, czy przypadkiem nie zawierają skwalenu.

Czy wiesz, że...

…rekiny są raczej samotnikami, pomimo tego że czasami spotyka się wiele osobników w jednym miejscu? …żyją nawet do 80 lat?

…ich ubarwienie stanowi kamuflarz? Ciemny grzbiet przypomina dno morskie, a jasny brzuch niebo i chmury, przez co drapieżniki mają spore problemy, aby je wypatrzeć. …są jajożyworodne? Młode rozwijają się wewnątrz matki, a gdy osiągną ok. 50 cm wielkości, wydostają się na zewnątrz.

Delfin Maui

łac. Cephalorhynchus hectori maui

W okolicach Wyspy Północnej, na wybrzeżu zachodnim, pływa

delfin Fin,

najmniejszy spośród delfinów zawodnik.

Chodź są towarzyskie i pływają zazwyczaj grupami, nieustannie stają się rybaków przypadkowymi łupami.

Występowanie: zachodnie wybrzeże nowozelandzkiej Wyspy Północnej.

Pożywienie: głowonogi i denne ryby.

Rozmiar:

Waga:

do 1,7 m

ok. 50 kg

Populacja: w przybliżeniu 42 osobniki.

Długość życia: do 22 lat.

Co szkodzi delfinowi Maui?

Stosowanie sieci skrzelowych: delfiny nie są w stanie wykryć cienkich, delikatnych sieci i stają się ofiarami przyłowu.

Wydobywanie ropy naftowej, gazu i piasku, które niszczą jego naturalne środowisko.

Toksyczne substancje zanieczyszczające wody przybrzeżne.

Jak możesz mu pomóc?

Wybieraj ryby i owoce morza ze zrównoważonych połowów, (złowione na tyczkę lub na wędkę) albo kupuj te produkty, które posiadają logo MSC (Marine Stewardship Council).

Stawiaj na zielony transport, czyli taki, który nie potrzebuje paliwa, a wykorzystuje np. energię elektryczną. …samice delfinów Maui są dłuższe od samców tego gatunku?

Czy wiesz, że...

…delfiny Maui zwykle spotyka się w strefie przybrzeżnej do głębokości 20 metrów? …źyją w małych grupach liczących od 2 do 10 osobników?

…ciąża samicy trwa 10-12 miesięcy?

Żółw morski karetta

łac. Caretta caretta

Na piaszczystych brzegach plaż rajskich, składa jaja

żółw Uf

pod okiem turystów ciekawskich.

Choć zainteresowanie innych zapewne wielu schlebia, naszemu żółwiowi ono zagraża, nie takich atrakcji mu trzeba.

Występowanie: ciepłe strefy Oceanu Atlantyckiego, Pacyfiku, i Oceanu Indyjskiego, a także Morza Śródziemnego.

Pożywienie: głównie ryby i niewielkie zwierzęta morskie jak gąbki, meduzy, kraby, małże, kałamarnice i ostrygi.

Rozmiar: do 120 cm

Waga: przeciętnie ok. 100 kg, ale są też znane osobniki, które ważą 500 kg.

Populacja: malejąca, na 1000 urodzonych osobników przeżywają tylko 2 żółwiki.

Co szkodzi żółwiowi?

Rozwój linii brzegowych, w wyniku których tracą siedliska do składania jaj.

Przypadkowe połowy.

Sieci włokowe i okrężnice używane w rybołówstwie.

Jak możesz mu pomóc?

Będąc na wakacjach nad Morzem Śródziemnym, nie podchodź do żółwi na brzegu, prawdopodobnie znajdują się na tefenie, na którym składają jaja.

Nigdy nie wybieraj jaj z gniazd i zwracaj uwagę innym, aby tego nie robili.

Sprzątaj po sobie na plaży, zabieraj śmieci, nie pozwól, by przedostały się do wody.

Czy wiesz, że...

…karetta jest jedynym żółwiem, który regularnie składa jaja w Europie (w Grecji i na południu Włoch)? …dorosłe osobniki przemieszczają się między terenami łowieckimi a miejscami rozmnażania, a oba te punkty mogą dzielić setki, a nawet tysiące kilometrów? …samica może jednorazowo złożyć nawet 150 jaj?

Pomoc dla jeża krok po kroku.

Instrukcja budowy domku dla jeża:

1

Przygotuj drewnianą skrzynkę o wymiarach 60 x 40 x 30 cm.

2

Zbij ze sobą 4 deseczki o wymiarach 12 x 12 cm, które stworzą tunel do wnętrza domku.

3

Wytnij w skrzynce otwór o wymiarach 12 x 12 cm i przymocuj do niego przygotowany tunel, wykorzystaj w tym celu drewniane listewki 2 x 12 cm.

4

Wywierć w bocznej ściance skrzynki mały otwór i wprowadź do niego 1-metrowy fragment węża ogrodowego, który posłuży do wentylacji.

5

Domek ustaw w ustronnym miejscu ogrodu, z dala od podmokłego terenu.

6

Od góry zabezpiecz domek przymocowaną na stałe folią.

7

Do środka włóż trochę suchych liści oraz zamaskuj nimi domek. Aby liści na zewnątrz nie porwał wiatr, osłoń całość gałęziami.

i k l u k e l e z c Psz pomocy Przepis na łąkę kwietną w kulkach:

1 2

Kulki najlepiej przygotowywać na świeżym powietrzu.

Można je wykonać również na balkonie albo w domu – przy odpowiednim zabezpieczeniu folią.

Przygotuj i wymieszaj: • mokrą glinę – bardzo dobrze się lepi i zatrzymuje w sobie wodę, • kompost albo zwykłą ziemię – zapewnia warunki do wzrostu roślin i chroni przed ptakami,

2

• nasiona – najlepiej kwiatów miododajnych i kwitnących w różnych porach, mogą być to: chaber bławatek, facelia dzwonkowata, kocimiętka, lawenda wąskolistna, len wielokwiatowy, lwia paszcza, mak polny, mięta pieprzowa, smagliczka nadmorska, szałwia błyszcząca i lekarska, żmijowiec babkowaty.

3

Formuj kulki w różnych rozmiarach – od małych, 2-centymetrowych, po większe. Następnie odłóż do wyschnięcia i poczekaj kilka dni.

4

Rozłóż kulki w różnych rejonach działki.

5

Podziwiaj, jak pięknie rosną.

Zostań architektem pszczelego domu!

Prosta instrukcja budowy hotelu dla pszczół: Sposób pierwszy

Zwiąż ze sobą pęk ok. 30-centymetrowych pędów bambusa o zróżnicowanych średnicach (od 4 do 8 mm). Pamiętaj, aby z jednej strony były zakończone kolankiem.

Sposób drugi

Obetnij górę i spód plastikowej butelki i ciasno wypełnij jej wnętrze słomą, trzciną lub łodygami bambusa w taki sposób, aby nie wystawały.

Przygotowaną konstrukcję należy umieścić w miejscu, które zabezpieczy ją i jej mieszkańców przed wiatrem.

AMERYKA PÓŁNOCNA EUROPA

OCEAN ATLANTYCKI AFRYKA

OCEAN SPOKOJNY

AMERYKA POŁUDNIOWA

ANTARKTYDA

OCEAN ARKTYCZNY

AZJA

Mapa Gatuniaków Zobacz, gdzie występują nasze gatuniaki.

Przygotuj kredki lub pisaki i pomaluj wszystkie czarno-białe elementy.

OCEAN INDYJSKI

AUSTRALIA

OCEAN SPOKOJNY

Wydrukowane z użyciem materiałów ze zrównoważonych źródeł.