ERFGOED RIVIERENLAND

DE KRACHT VAN PARTICIPATIE

De Intergemeentelijke Onroerende Erfgoeddienst – kortweg IOED – kent in 2018 een aanzienlijke groei. Niet alleen de basisdienstverlening krijgt vorm, maar ook verschillende projectmatige dienstverleningen worden uitgerold. Populaire diensten zijn het opmaken van beheersplannen of het opzetten van begeleidingstrajecten voor her- of nevenbestemming van kerken. Diensten die een verrijking zijn voor steden en gemeenten en waar participatie vaak de rode draad vormt.

ERFGOED IS VAN IEDEREEN

Inwoners voelen zich vaak inherent verbonden met het erfgoed van hun gemeente, stad of streek. Om draagvlak voor een besluit te creëren, is betrokkenheid van inwoners van onnoemelijk belang. Participatiemomenten bieden niet enkel een forum, maar creëren ook een gemeenschapsvormende dynamiek rond een bepaald thema met erfgoedwaarde.

Via participatiemomenten geef je niet enkel gehoor aan de stem van het volk. Je mobiliseert inwoners, zoekt proactief naar oplossingen en stemt de violen gelijk. In sommige gevallen kunnen participatiemomenten ook potentiële investeerders aantrekken. Zo slaagde de IOED erin om in Lier bewoners te mobiliseren om een beheersplan rond stadsgezichten te financieren. De kerk van Mariekerke zal door een investeerder omgebouwd worden tot een spraakmakende opnamestudio voor allerhande koren.

COLLECTIEVE EMOTIE IN WINTAM

Hoewel er heel wat voorbeelden bestaan die de kracht van participatie aantonen, spant één casus de kroon: het woelige participatietraject voor de kerk van Wintam te Bornem. Net zoals voor de andere Bornemse kerken, wordt er in Wintam een her- of nevenbestemmingstraject op poten gezet. Aanvankelijk besluit de stuurgroep de kerk een nevenbestemming te geven, het religieus karakter van de kerk blijft hierbij bewaard. Gezien de lage activiteitsgraad in de kerk en het liturgieplan, wordt op korte termijn beslist dat de kerk toch een volledig nieuwe bestemming (een herbestemming) krijgt.

Deze beslissing doet duidelijk stof opwaaien. Het geplande participatiemoment rond de herbestemming mag rekenen op 190 aanwezigen, een aanzienlijk deel van de Wintamse bevolking. De verslagenheid bij de inwoners is groot, het participatiemoment wordt getekend door een duidelijke emotionele gespannenheid. Het mag vreemd klinken, maar met een moment voor collectieve emotionele uitlating is niets mis, integendeel! De missie

van het participatiemoment wordt dan ook snel om dit momentum te kapteren en om te buigen naar een constructieve toekomstvisie.

MISSIE GESLAAGD

Tijdens het participatiemoment wordt de menigte opgedeeld in kleinere groepjes. Elk van de aanwezigen krijgt in kleinere groep een effectieve stem, de basis naar constructieve gesprekken wordt gelegd. Uiteindelijk maakt het ‘anti-gevoel’ plaats voor een weloverwogen visie: de inwoners zien de kerk het liefst herbestemd naar een museale functie, waarbij de kerk steeds ten dienste van de gemeenschap kan blijven.

De gemeenschap van Wintam beseft goed dat ze haar steentje moet bijdragen om deze bestemming gerealiseerd te zien. In de nasleep van het participatiemoment en onder begeleiding van de IOED wordt met enkele inwoners het Sint-Margarethavennootschap opgericht. In kader van de oproep ‘Scheldehelden’ slaagt de vennootschap erin om niet minder dan 27.000 euro subsidiegeld te verzamelen voor de nieuwe bestemming van de kerk.

Het verhaal van Wintam is ontegensprekelijk bewijs dat erfgoed verbindt. Dankzij betrokkenheid van de gemeenschap en de kracht van participatie, krijgt de herbestemde kerk van Wintam een nieuw doel waar iedereen zich in vindt.

WIST JE DAT ...

IGEMO gemeenten ontzorgt bij archeologische vooronderzoeken? Gemeentebesturen zijn verplicht om in bepaalde gevallen een bekrachtigde archeologienota bij de aanvraag van een omgevingsvergunning te voegen. Bestellingen voor het uitvoeren van bureaustudies, booronderzoeken en proefsleuven kan je als aangesloten gemeentebestuur via IGEMO plaatsen.

Er in onze regio maar liefst 1892 panden met erfgoedwaarde werden geactualiseerd op de inventaris onroerend erfgoed? Deze panden genieten vanaf 2019 een specifiekere bescherming.

Gemeente Willebroek en IGEMO de handen in elkaar sloegen voor een vaste rubriek in 2830-Magazine? “Fier op ons erfgoed, da’s Willebroek” belicht elke editie een waardevol, maar toch vrij onbekend, historisch gebouw in Willebroek.

Sinds 2018 enkele historische nutskasten de straten en pleinen van Bornem en Puurs-Sint-Amands versieren? Historische foto’s van onroerend erfgoed in het vroegere straatbeeld werpen een blik op het verleden.