KAMU ÖLÇMELERİ DERSİ ÖDEVİ
ARAZĠ DÜZENLEME ÇALIġMALARINDA JEODEZĠ VE FOTOGRAMETRĠ MESLEĞĠ
DERS SORUMLULARI:YRD. DOÇ. DR. TAYFUN ÇAY , YRD DOÇ. DR. ALİ ERDİ HAZIRLAYAN: İSKENDER GÜZEL 051205056
- KONU ANLATIM SIRASI A-ARAZĠ DÜZENLEME ÇALIġMALARINDA FOTOGRAMETRĠ MESLEĞĠ
JEODEZĠ
VE
B-ARAZĠ DÜZENLEMESĠ NEDĠR? C-ARAZĠ DÜZENLEME PROJELERĠNDEKĠ FAALĠYETLER NELERDĠR? D-ARAZĠ DÜZENLEME ÇALIġMALARINDA ĠHALE SONRASI YAPILAN FAALĠYETLER NELERDĠR? E-ARAZĠ DÜZENLEME ÇALIġMALARINDA FOTOGRAMETRĠ MÜHENDĠSLERĠ NE Ġġ YAPAR?
F-ARAZĠ TOPLULAġTIRMALARINDA YARARLANMA G-SONUÇ
JEODEZĠ
VE
FOTOGRAMETRĠDEN
A-ARAZİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARINDA JEODEZİ VE FOTOGRAMETRİ MESLEĞİ *
Ülkemizde giderek önem kazanan ve ağırlıklı olarak Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği, Ziraat Mühendisliği ve hukuk dallarını doğrudan ilgilendiren arazi düzenlemesinin, hukuki ve kurumsal boyutları yeniden tanımlanarak uygulama sürecine aktarılmaktadır. Arazi düzenlemesinin temelini oluĢturan konumsal verilerin toplanması,iĢlenmesi, depolanması ve sunumu ile bu verilerin diğer verilerle analizini gerçekleĢtiren Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği arazi düzenleme projelerinin asli meslek grubudur.
* Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği, arazi düzenleme çalıĢmalarının % 80 kadarını yürütmektedir.
* Arazi düzenleme çalıĢmaları, tarımdaki verimliliği artırmak amacıyla tarımsal mekanı çeĢitli alt yapı hizmetleri ile birlikte düzenleyen daha çok teknik hizmetler bütünüdür. * Arazi düzenleme çalıĢmalarında, verimin artırılması, temiz enerji üretimi, ulaĢım, beslenme, giyim, eğitim ve benzerlerinin hizmete sunulması, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği‟nin katkılarını zorunlu kılmaktadır.
* Kırsal toprakların düzenlenmesi ilk olarak topoğrafya ve kadastro yani haritacılık sorunudur. * Arazi toplulaĢtırma çalıĢmalarında harita mühendisleri üst düzeyde görev almakta ve proje yöneticiliğini üstlenmektedirler.
*
Arazi toplulaĢtırma projelerinin hazırlanmasında, uygulanmasında, tapu kütüklerinin incelenmesi ve yeni parselasyon planlarının tescil edilmesi ile ilgili en önemli iĢlerin ölçme ve haritalama iĢleri olduğu bilinmektedir. Ölçme ve haritalama iĢlerinin fotogrametri ile yapılması için önemli çalıĢmalar yapılmıĢtır.
*
Arazi toplulaĢtırma çalıĢmalarında ve haritalama iĢlerinin süratle bitirilmesi, tarım yapılan alanlarda arazi kullanım planlaması ve haritaların üretilebilmesi için de hava fotogrametrisinden yararlanmak gereklidir.
*
Türkiye‟de arazi toplulaĢtırma iĢlerinde harita mühendislerinin devreye girmesi oldukça uzun zaman almıĢtır.BaĢlangıçta sadece ölçme ve aplikasyon iĢlerini yapmıĢlar daha sonra proje müdürlüğü ve yöneticiliği görevlerini üstlenmiĢlerdir.
*
Harita Mühendisleri arazi toplulaĢtırma projelerinde görev almadıkları süre içinde toplulaĢtırma projelerinde bir çok hata çıkmıĢ ve tapuların verilmesi ciddi anlamda gecikmiĢtir.
*
Arazi toplulaĢtırma çalıĢmalarında harita mühendisliğinin katkısı sadece sayısal ve çizgisel haritaların hazırlanması ve bunların araziye aplike edilmesi ile sınırlı tutmamak gerekir.
*
Kırsal ve kentsel alanlardaki toprak düzenleme konuları mesleğimizin uzmanlık alanıdır.Biçimsel olarak nasıl bir değiĢiklik yapılırsa yapılsın, ne tür bir proje uygulanırsa uygulansın özünde mülkiyet ve haklar planlanmaktadır.
B- ARAZİ DÜZENLEMESİ NEDİR?
Tarımsal üretimin artırılması amacıyla, kiĢi ve iĢletmelere ait olan, küçük parseller halinde birden fazla parçaya bölünmüĢ, değiĢik yerlere dağılmıĢ veya elveriĢsiz biçimde ĢekillenmiĢ arazilerin; modern tarım iĢletmeciliği esaslarına göre ve ayrıca tarla içi yol ağının, sulama hizmetlerinin getirilmesine en uygun bir Ģekilde birleĢtirilmesi, Ģekillendirilmesi ve düzenlenmesi iĢlemine “Arazi ToplulaĢtırması “ veya “Arazi Düzenlemesi” adı verilmektedir. GeniĢ anlamda arazi düzenlemesi ise hem tarımsal alt yapı, hem de kırsal alt yapı hizmetlerinin gerçekleĢtirilmesi ile mümkündür. GeniĢ anlamda arazi düzenlemesi kısaca “Kırsal Alan Düzenlemesi”dir. Bu düzenleme içerisinde; tarımsal alt yapı hizmetlerinden (sulama, drenaj, yol) köy imar planlarına, sosyal ve kültürel tesislerden sağlık tesislerine kadar bir planlama ve uygulama söz konusudur.
Arazi düzenlemesi;
* Kırsal mekanın,günün geliĢen tarım teknolojisinin gereklerine uygun olarak toplumun ve bireylerin ihtiyaçları doğrultusunda yeniden düzenlenmesi ve tarım iĢletmelerinin daha verimli Ģekilde çalıĢması, * Ekonomik üretime imkan verecek Ģekilde hisseli ve parçalı arazilerin birleĢtirilmesi, * Az toprağa sahip ya da toprağa sahip olmayan çiftçilerin topraklandırılması, *
Köy ve tarla içi yol Ģebekesinin oluĢturulması,
*
Sulama ve kurutma kanallarının açılması,
* Büyük toprak maliklerine bırakılacak toprakların belirlenmesi ve fazlasının kamulaĢtırılması,
*
Gerekli olan yerlerde arazi ve toprak ıslahının yapılması,
* Arazinin yeniden tanzim ve dağıtımı,mümkün olan hallerde iĢletmelerin geniĢletilmesi, *
Tarımsal iĢletmelerin ıslahı ve yeniden düzenlenmesi,
* Çiftçinin hayat standardını yükseltecek bütün teknik,sosyal,kültürel ve ekonomik tedbirlerin alınması, *
Kırsal alanda yerleĢimin planlanması ve yeniden düzenlenmesi, amacıyla yapılan düzenlemelerin tamamıdır.
C- ARAZİ DÜZENLEME PROJELERİNDEKİ FAALİYETLER NELERDİR?
Arazi düzenleme projelerindeki faaliyetler dört adımda gerçekleĢtirilir: 1-Ön Etütlerin Yapılması
2-Planlama 3-Projeleme 4-Uygulama
1-Ön Etütlerin Yapılması
Arazi malikleri ile ön görüĢme (isteğe bağlı toplulaĢtırmalarda) Kadastro iĢlemleri Proje alanı sınırlarının tespiti Eski mülkiyet listesi (AT-1) ve eski maliklerin alfabetik listesi (AT-2) tanzimi Arazi maliklerinden muvafakat alınması (isteğe bağlı toplulaĢtırmalarda) Ön etüt raporunun hazırlanması Bakanlar kurulu kararı alınması
2-Planlama
Arazi toplulaĢtırma alanının ilanı ve tapuya Ģerh edilmesi Proje sahasının halihazır durumunun tespiti Mülkiyet etütlerinin yapılması Toprak etütlerinin yapılması ve arazinin derecelendirilmesi Blokların teĢkil edilmesi (yol ve su Ģebekesi planlaması) Sabit tesislerin tespit edilmesi Ortak tesislere katılım payı bulunması Planlama raporunun tanzimi
3-Projeleme
Mülakat formlarının doldurulması(AT-4) Yeni parselasyon planlamasının yapılması Yeni mülkiyet haritasının askıya çıkarılması Proje dosyasının tanzimi
4-Uygulama
Blokların aplikasyonu Blokların arazi tesviyesi ve yol,kanal dolgularının yapılması Yeni parsellerin aplikasyonu ve geçici teslimlerinin yapılması Arazi ıslahı,yolların stabilizesinin yapılması,sulama,tahliye ve drenaj Ģebekesi ile sanat yapılarının inĢası Röleve,tersim,yeni tapuların hazırlanması ve tescil iĢlemleri
D- ARAZİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARINDA İHALE SONRASI YAPILAN FAALİYETLER NELERDİR?
ĠĢyeri teslimi ĠĢ programlarının hazırlanması Ġl Özel Ġdaresinden tahdit haritası, derecelendirme haritası ve proje taslağının alınması DSĠ‟den 1/25000‟lik harita, kanal geniĢlikleri ve proje aslının alınması Kadastro Müdürlüğü‟nden kadastro paftaları, klasör yaprakları, yeni ada ve nirengi numaraları alınması Nirengi istikĢafı Nirengi tesisi ve röper (pilye) Nirengi rasatı Baz ölçümü Dengeleme hesabı Nirengi kanavası
1/5000 ölçekli gayri meskun halihazır harita alımı 1/5000 ölçekli gayri meskun halihazır harita alımının hesabı 1/5000 ölçekli gayri meskun halihazır harita alımının çizimi Proje sahasına giren kadastro parsellerinin tespiti Tapu sicil müdürlüğünden kütük sayfalarının fotokopilerinin çıkartılması Tapudaki yüzölçümlerinin pafta ile karĢılaĢtırılması Tapulardaki yüzölçümlerin hisse kontrolü Kütük listelerinin bilgisayara girilmesi Ayırma çapları ve beyannamelerin düzenlenmesi Kadastro paftalarının sayısallaĢtırılması ve çizimi Blok planlarının oluĢturulması ve çizimi Yol, kanal, blok kırık ve köĢelerinin aplikasyonu ve röleve alımı Blok alanlarının hesabı Tapuya Ģerh verilmesi Ortak kullanım alanları için kesintinin hesaplanması Çiftçi isteklerinin belirlenmesi (mülakat) ĠĢletmelere ait parsellerin „parsel değer sayısı‟nın hesabı
Mülakatların değerlendirilmesi, parselasyon planlarının yapılması Parselasyon planlarının hesapları (alanlara göre parsel köĢelerinin koordinatlandırılması) Parselasyon planlarının çizimi Eski ve yeni durumları gösteren liste (AT-8) yazılması Parselasyon planlarının Ġl Özel Ġdaresi‟nde kontrolü Ġl Özel Ġdaresi‟nin istediği düzeltmelerin yapılması Projenin geçici tasdiki için Ġl Özel Ġdaresi‟ne gönderilmesi ve kontrolü Geçici tasdikte istenen kritiklerin büroda değerlendirilmesi Parselasyon projesinin köyde askıya çıkartılması Projeye yapılan itirazların incelenmesi Makul sebebe dayanan itirazların düzeltilmesi, kanal ve sınır düzeltmeleri Parselasyon projesinin Ġl Özel Ġdaresi‟nde kesin tasdiki Dizi nirengi istikĢafı ve kanavası Dizi nirengi tesis ve röper Dizi nirengi rasatları ve baz ölçümü
Dizi nirengi hesapları Poligon istikĢafı Poligon tesisi ve röper Poligon ölçüsü (açı ve kenar) Poligon hesapları Poligon kanavası (dizi ve poligon) Parsel köĢelerinin aplikasyonu Parsel taĢlarının gömülmesi Parsel köĢelerinin röleve alımı (kontrol için) Parselasyon planlarının çizimi (son duruma göre) Çoğaltma iĢleri (polyester bazlı Ģeffaf ozalit,astrolon, ozalit kopya) Detay ve takeometre krokisi, röper kliĢesi, hesap cildi fotokopileri Kadastro kontrolleri Kadastro kontrollerinde çıkan eksikliklerin giderilmesi Yeni parsellerin hak sahiplerine gösterilmesi Tapu senetlerinin yazılması Tapuya tescil çalıĢmaları
E- ARAZİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARINDA JEODEZİ VE FOTORAMETRİ MÜHENDİSİ NE İŞ YAPAR? Arazi düzenleme çalıĢmalarında Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisinin yaptığı iĢleri yine dört aĢamada sıralandırabiliriz
1- Ġdareden alınacak bilgi ve belgelerin temini 2- Büro hazırlık çalıĢmaları 3-Arazi iĢleri 4-Arazi ölçülerinin değerlendirilmesi,planlama ve uygulama iĢleri
1-Ġdareden Alınacak Bilgi ve Belgelerin Temini
Tahdit haritası (Ġl Özel Ġdaresi) Derecelendirme haritası (Ġl Özel Ġdaresi) DönüĢüm katsayıları (Ġl Özel Ġdaresi) Yol,kanal,kanalet projeleri Ġl Özel Ġdaresi veya DSĠ) Standart topoğrafik kadastral pafta temini (STK) (Kad. Müd. Veya TKGM) Eski mülkiyet listesi (AT-1) ve eski maliklerin alfabetik listesi (AT-2) alınması (Ġl Özel Ġdaresi) Bölgenin 1/25000 „lik haritasının temini (Ġl Özel Ġdaresi,DSĠ,Ġller Bankası) Ġlgili idare ile görüĢülüp eski çalıĢmaların nirengi röper ve koordinatlarının alınması Fenni klasör yaprakları (Kadastro Müdürlüğü) Türkiye Elektrik Kurumunun (TEK) istimlak ettiği yerlerin yüzölçümleri (TEK „ten alınır) Yeni ada ve nirengi numaraları (Kadastro Müdürlüğü)
2- Büro Hazırlık ÇalıĢmaları
Tahdidin 1/25000 „lik kanava için haritaya iĢlenmesi Projenin STK paftalarına iĢlenmesi,koordinatlarının okunması proje verilerine göre ve araziden gelen alımlara göre (yol,kanal,kanalet geniĢlikleri) koordinatların kesinleĢtirilmesi Eski mülkiyetin sayısallaĢtırılması Arazide eski nirengilerin aranması Nirengi istikĢafının yapılıp idareye onaylattırılması Proje sahasına giren parsellerin tespit edilmesi Ġlgili tapu sicil müdürlüklerinden kütük sayfalarının fotokopisinin alınması Alanların pafta ile karĢılaĢtırılması Parsel dönüĢüm katsayılarının kütük sayfalarına yazılması AT-1 „in oluĢturulup hisse kontrollerinin yapılması Tapu Sicil Müdürlüğü‟nden alınan tapu sicil kütükleri ile ;AT-1 listesinin karĢılaĢtırılması,değiĢikliklerin listede düzeltilmesi, parseller için tapuya Ģerh konulması Bilgisayarda AT-1 listelerinin düzeltilmesi, AT-2 listelerinin oluĢturulması
3-Arazi ĠĢleri
Kullanılacak mevcut nirengilerin tespit edilmesi Mevcut nirengilerin ve baz kontrolünün yapılması ĠstikĢaf kanavasına uygun nirengilerin tesis edilmesi Rasatların indirgenmesi,toplam kontrollerinin yapılması Üçgenlerin kapatılması,hatalı rasatların yenilenmesi Sabit tesislerin alımı (Projede korunan yollar,kanal,kanalet,bina, bağ ve bahçeler,tahdit alımı,kuyular) Bu çalıĢmalar esnasında yeni açılan yollar varsa alımının kontrollü olarak yapılması
4-Arazi Ölçülerinin Değerlendirilmesi,Planlama,Uygulama ĠĢleri
Dengeleme Rasatların indirgeme ve kontrollerinin yapılması Baz hesaplarının yapılması Geçici koordinatların hesaplanması Dengelemenin yapılması Varsa gerekli rasat düzeltmelerinin yapılması Dengelemede kullanılan rasatlarla arazi rasatlarının karĢılaĢtırılması Nirengi silsile özetinin yazılması Rasatların karesel ortalama hata hesaplarının yapılması Sabit tesislerin koordinatlandırılması SayısallaĢtırılan tahdit ile koordinatlardan bulunan tahdidin karĢılaĢtırılması (KarĢılaĢtırma tutmazsa pafta esas alınır) Ada numaralaması Blok koordinatlarının kesinleĢtirilmesi,varsa blokların derece sınırlarına göre isimlendirilmesi
Blokların ilgili idareye onaylattırılması (koordinat,alan,değer sayıları) Eski parsellerin,sabit tesislerin ve yeni blokları aynı paftada gösteren bir pafta çizdirilmesi Mülakat yapılması Dağıtımın yapılması Parselasyonun yapılması Ġdarenin onayının alınması (Ġl Özel Ġdaresi) Askıdan önce veya sonra genel müdürlüğe inceletilmesi Varsa genel müdürlüğün istekleri doğrultusunda düzeltmelerin yapılması Genel müdürlük tasdiki Parselasyonun aplikasyonu Yer teslim tutanaklarının hazırlanması Yerlerin maliklere teslimi,yer teslim tutanaklarının imzalatılması Üst yazı,Bakanlar Kurulu kararı,onaylı haritalar ve diğer evraklarla birlikte projenin ilgili kadastro müdürlüğüne teslim edilmesi Kadastro Müdürlüğü‟nün onayından sonra fotokopilerin çektirilmesi Klasör yaprakları ve tapuların yazılması Tescil iĢlemi
F- ARAZİ TOPLULAŞTIRMALARINDA FOTOGRAMETRİDEN YARARLANMA Arazi toplulaĢtırma projelerinde Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisleri yersel ölçme teknikleri ile yukarıda belirtilen iĢleri yapmasına karĢın,bu iĢlerden bazılarında fotogrametrinin kullanılabileceği yerler de vardır.
Düzenleme bölgesinde ölçümlerin rasyonelleĢtirilmesi için yersel alım yöntemlerini bırakıp tamamen fotogrametriden yararlanmak, iĢin ekonomisi ve hızı bakımından kaçınılmaz bir zorunluluktur. Ancak, tüm düzenleme iĢlemi boyunca fotogrametriyi hangi oranda kullanmak gerekir diye bir soru sorduğumuzda iki cevap verebiliriz: 1-ToplulaĢtırmada Fotogrametriden Maksimal Yararlanma 2-ToplulaĢtırma Fotogrametriden Minimal Yararlanma
1-TOPLULAŞTIRMADA FOTOGRAMETRİDEN MAKSİMAL YARARLANMA ToplulaĢtırma çalıĢmalarının hızlandırılması için hava fotogrametrisinden geniĢ çapta yararlanmak gerekmektedir.Bunun için de havza sistemine göre toprak düzenlemesi yapılmasında zorunluluk vardır. Fotogrametriden maksimal yararlanma ancak çift uçuĢ ile sağlanır. Ġlk uçuĢta kadastro haritaları yapılmaktadır.Mevcut nirengi ağı km² baĢına 10-12 pas noktası ile sıklaĢtırılmalıdır.Bu noktalar ortalama 200-400 m aralıklarla poligon ağı yerine geçecek Ģekilde saptanırsa proje çalıĢmalarına tamamen cevap verecek nitelikte haritalar yapılabilir. Büyük ölçekli haritalar yapılırken taĢınmaz malların sınırlarının iĢaretlenmesine ve fotoğraflarda görünmesine yarayacak Ģekilde kireçle boyanmasına da ayrıca özen gösterilmesi gerekir.Mülkiyet sınırlarının daha emin olarak çizimini sağlayan bu iĢaretleme aynı zamanda harita yapımı hızını artırıcı bir faktör olarak görülebilir.
ToplulaĢtırma projesinin tamamlanmasından sonra ikinci uçuĢ hazırlıklarına baĢlanır.Önce yol-sulama planının araziye geçirilmesi ele alınır.Bunun için de kavĢak ve yollara ait kırık noktalar zemindeki mahalli sabit tesislere dayanarak ve mümkün olduğu kadar plandaki durumu karĢılayacak Ģekilde yere uygulanır,iĢaretlenir ve kireçlenir. ÇalıĢmaları kolaylaĢtırmak amacıyla önce tüm yol-sulama ağına ait kırık noktaları gösteren bir „iĢaretleme haritası‟ hazırlanır.ĠĢaretleme haritası zemine uygulandıktan ve noktalar kireçle boyandıktan sonra bazıları mahalli ölçüler yardımıyla nirengi-poligon ağına bağlanır ve yüksekliği saptanır.Yol-sulama ağı zemine geçirilip kireçlendikten sonra ikinci kez uçulur ve fotoğraflar çekilir.ĠĢaretleme haritasında hangi noktaların tersim edildiği ve koordinatlarının hesaplandığı, hangilerinin ise yalnız çizilmesi gerektiği renkli sembollerle gösterilir. Sonuç olarak poligon atma, ölçü, koordinat hesabı, çizim iĢleri önemli ölçüde azaltılmıĢ ve kadastro haritaları hızlıca üretilmiĢ olur.
1-TOPLULAŞTIRMADA FOTOGRAMETRİDEN MİNİMAL YARARLANMA
ToplulaĢtırmada fotogrametriden minimal yararlanma ancak kadastro haritalarının hava resimleri yardımıyla hazırlanması ya da güncellenmesi sayesinde gerçekleĢir. Böylece bir defa uçulur ve gerekli diğer ölçü iĢlerinin tamamı yersel yöntemlerle yapılır.
G- SONUÇ
Ülkemizde araziler çok parçalı, dağınık ve sulanabileceği halde sulanmayan çok fazla arazi olmasına karĢın, sağlayabileceği yararlar göz önüne alınmadığı ve tüzel ve kurumsal yapılaĢma sağlanamadığı için yeterli ölçüde yaygılaĢamamıĢtır. ToplulaĢtırma konusunda gereksinimlere uygun çağdaĢ uygulamalar gerçekleĢtirilen ülkelerde arazi toplulaĢtırılmasına daima özel kanunlarla baĢlanılmıĢ ve uygulamalarda kazanılan tecrübelerle bu kanunlar kısa aralıklarla geliĢtirilmiĢtir.
Her ülkenin kendi özelikleri ve imkanlarına göre benimsediği özel kanun hükümleriyle yürüttüğü arazi toplulaĢtırma uygulama programı ve usulleri mevcuttur. Kendi bünyemize en uygun esas ve usullere ulaĢmak, baĢka bir deyiĢle diğer ülkelerde denenmiĢ olan toplulaĢtırma kanunu ve usullerinden kazanılan tecrübeleri bünyemize uydurmak gerekir.
Proje biriminde, baĢta Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisi olmak üzere, ziraat mühendisi, Ģehir plancısı, çevre mühendisi, orman mühendisi, peyzaj mimarı, biyolog ve sosyolog gibi farklı meslek gruplarının katkısı, projelerin baĢarı Ģansını artırabilecektir.
Yeryüzünün planlanması ve biçimlendirilmesi ile ilgili her projede olduğu gibi arazi toplulaĢtırma projelerinde de Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği‟nin katkısını sadece sayısal ve çizgisel haritalar üreterek, projenin araziye aplikasyonu ile sınırlandırmak, mesleğin geniĢ uygulama alanlarıyla çeliĢir. Bu katkının, projenin tasarlanması ve hazırlanmasından yaĢama geçirilmesine kadar olan bütün aĢamalarında yer alması gerekir.