Welsh - The Book of Daniel

Daniel

PENNOD1

1YnnhrydyddflwyddynteyrnasiadJehoiacimbrenin Jwda,daethNebuchadnesarbreninBabiloniJerwsalem,a’i gwarchaeodd

2ArhoddoddyrArglwyddJehoiacimbreninJwdaynei lawef,ynghydârhanolestritŷDduw:a’udugefeiwlad Sinaridŷeidduw;acaddugyllestriidrysordyeidduw

3AdywedoddybreninwrthAspenas,pennaethei ystafellyddion,amddwynrhaiofeibionIsrael,acohady brenin,aco'rtywysogion;

4Plantnadoeddynddyntunrhywfai,ondynddaeugolwg, acynfedrusymmhobdoethineb,acyngelfyddmewn gwybodaeth,acyndeallgwyddoniaeth,a'rrhaioeddâ galluynddyntisefyllymmhalasybrenin,a'udysguhwy ddysgathafodyCaldeaid

5Agosododdybreniniddyntddarpariaethddyddiolo fwydybrenin,aco'rgwinayfoddefe:ganeumeithrin fellyamdairblynedd,felygallentsefyllgerbronybrenin arddiweddycyfnodhwnnw

6YmhlithyrhainyroeddofeibionJwda,Daniel, Hananeia,Misael,acAsareia:

7I’rrhaiyrhoddoddpennaethyreunuchiaidenwau:canys rhoddoddiDanielenwBeltesassar;aciHananeia,Sadrach; aciMisael,Mesach;aciAsareia,Abednego

8OndpenderfynoddDanielyneigalonnafyddai’nei halogieihunârhanbwydybrenin,nacâ’rgwinayfodd: amhynnygofynnoddibennaethyreunuchiaidnafyddai’n eihalogieihun

9.YroeddDuwwedirhoiffafrachariadiDanielgyda phennaethyreunuchiaid

10AdywedoddpennaethyreunuchiaidwrthDaniel,Yr wyfynofnifyarglwyddybrenin,yrhwnaorchmynnodd eichbwyda'chdiod:canyspamygwelefeeichwynebau ynwaethna'rplantsyddo'chmath?ynaygwnewchimi beryglufymheni'rbrenin.

11YnadywedoddDanielwrthMelsar,yrhwnaosodasai pennaethyreunuchiaiddrosDaniel,Hananeia,Misael,ac Asareia,

12Profadyweision,atolwg,ddengniwrnod;arhoddant innilysiaui'wbwyta,adŵri'wyfed.

13Ynaedrycherareinhwynebaugerdyfrondi,acar wynebau’rplantsy’nbwytarhanbwydybrenin:acfely gweli,gwnaâ’thweision.

14Fellycydsynioddâhwyynymaterhwn,a'uprofiam ddengniwrnod

15Acarddiweddydegdiwrnodyroeddeuhwynebau’n ymddangosyndecachacynfwybrasorancnawdna’rholl fechgynafwytasentranbwydybrenin

16FellycymeroddMelsareurhano’ubwyd,a’rgwina yfed;arhoddoddiddyntlysiau

17Oranypedwarplentynhyn,rhoddoddDuwiddynt wybodaethagalluymmhobdysgadoethineb:acyroedd ganDanielddealltwriaethymmhobgweledigaetha breuddwyd

18Acarddiweddydyddiauydywedoddybreniny dygoddhwyntimewn,ynaydugtywysogyreunuchiaid hwyntimewngerbronNebuchadnesar

19A’rbreninaymddiddanoddâhwynt;acyneuplithni chafwydnebfelDaniel,Hananeia,Misael,acAsareia:am hynnyysafasantgerbronybrenin.

20Acymmhobmaterdoethinebadeallusrwydd,a ofynnoddybreniniddynt,efea’ucanfuddengwaithyn wellna’rhollswynwyra’rastrolegwyroeddyneiholl deyrnas

21ApharhaoddDanielhydflwyddyngyntafybrenin Cyrus.

PENNOD2

1AcynailflwyddynteyrnasiadNebuchadnesar, breuddwydioddNebuchadnesarfreuddwydion,a’rrhaia gynhyrfwydeiysbryd,a’igwsgadorroddoddiwrtho.

2Ynagorchmynnoddybreninalw’rswynwyr,a’r astrolegwyr,a’rhudolion,a’rCaldeaid,iddangosei freuddwydioni’rbrenin.Fellydaethant,asafasantgerbron ybrenin

3Adywedoddybreninwrthynt,Breuddwydiais freuddwyd,acyroeddfyysbrydyncynhyrfusiwybody freuddwyd

4YnayllefarasantyCaldeaidwrthybreninynSyrieg,O frenin,byddfywbyth;dywedyfreuddwydi’thweision,a byddwnyndangosydehongliad

5AteboddybreninadweudwrthyCaldeaid,“Mae’rpeth wedimyndoddiwrthyfi:osnahysbyswchimi’r freuddwyd,a’idehongliad,fe’chtorrirynddarnau,a’chtai awneiryndomendail”

6Ondosdangoswchyfreuddwyd,a'iddehongliad,cewch roddionagwobrauacanrhydeddmawrgennyffi:am hynnydangoswchimiyfreuddwyd,a'iddehongliad.

7Atebasantdrachefnadweud,“Mynega’rbreniny freuddwydi’wweision,abyddwnni’ndangosei dehongliad.”

8Ateboddybrenin,acmeddai,“Gwnynsicrybyddechyn ennillyramser,oherwyddeichbodyngweldbodypeth wedimyndoddiwrthyf.”

9Ondosnafynegiwchyfreuddwydimi,nidoesondun ddedfrydichwi:canysparatoasocheiriaucelwyddoga llygredigi’wllefarugerfymron,hydoninewidyramser: amhynnydywedwchwrthyfyfreuddwyd,amiawnafy gallwchddangoseidehongliadimi

10YCaldeaidaatebasantgerbronybrenin,aca ddywedasant,Nidoesdynaryddaearaallddangospethy brenin:amhynnynidoesbrenin,arglwydd,na llywodraethwr,aofynnoddyfathbethauganunrhyw ddewin,neuastrolegydd,neuGaldead

11Aphethprinyw'rhynymae'rbreninyneiofyn,acnid oesnebarallaalleiddangosgerbronybrenin,ondy duwiau,nadyweupreswylfagydachnawd

12Amyrachoshwnyroeddybreninynddigacyn gynddeiriogiawn,agorchmynnoddddinistrioholl ddoethionBabilon

13Adaethygorchymynallaniladdydoethion;a chwiliasantamladdDaniela'igyd-ddynion.

14YnaateboddDanielâchyngoradoethinebiArioch captengwarchodlu’rbrenin,yrhwnaaethallaniladd doethionBabilon:

15AteboddacydywedoddwrthAriochcaptenybrenin, Pamymaegorchymynmorfrysiogganybrenin?Yna hysbysoddAriochypethiDaniel.

16YnaaethDanielimewn,acaddeisyfoddarybreninam roiamseriddo,acamddangosydehongliadi’rbrenin.

17YnaaethDanieli’wdŷ,amynegi’rpethiHananeia, MisaelacAsareia,eigyfeillion:

18YbyddentyngofynamdrugareddauDuw’rnefoedd ynghylchygyfrinachhon;rhagiDaniela’igyd-ddynion gaeleudifagydagweddilldoethionBabilon

19YnaydatguddiwydygyfrinachiDanielmewn gweledigaethnosYnabendithioddDanielDduwy nefoedd

20AteboddDanieladweud,“BendigedigfyddoenwDuw bythbythoedd,oherwyddeieiddoefywdoethinebanerth” 21Acefesy’nnewidyramseroedda’rtymhorau:efesy’n symudbrenhinoedd,acyngosodbrenhinoedd:efesy’n rhoidoethinebi’rdoethion,agwybodaethi’rrhaisy’n gwyboddeall:

22Ymaeefeyndatguddiopethaudwfnachyfrinachol:y maeefeyngwybodbethsyddynytywyllwch,a'rgoleuni syddyntrigogydagef.

23Diolchafiti,amoliannafdi,ODduwfynhadau,yrhwn aroddaistddoethinebanerthimi,acahysbysaistimiyn awryrhynaddeisyfasomgennyt:canyshysbysaistiniyn awrfaterybrenin

24AmhynnyyraethDanielatArioch,yrhwna ordeiniasaiybreniniddifethadoethionBabilon:efeaaeth, acaddywedoddfelhynwrtho,Naddifethadoethion Babilon:dwgfiimewngerbronybrenin,amiaddangosaf i’rbreninydehongliad.

25YnaydugAriochDanielimewngerbronybreninar frys,acaddywedoddfelhynwrtho,Cefaisŵro gaethgludionJwda,afynegai’rbreninydehongliad.

26AteboddybreninacaddywedoddwrthDaniel,a’ienw oeddBeltesassar,Aellidihysbysuimiyfreuddwyda welais,a’idehongliad?

27AteboddDanielyngngŵyddybrenin,adywedodd,Ni allydoethion,yrastrolegwyr,yswynwyr,na'rdewiniaid, ddangosi'rbreninygyfrinachaofynnoddybreninamdani; 28OndymaeDuwynynefoeddyndatguddiocyfrinachau, acynhysbysui'rbreninNebuchadnesarbethafyddyny dyddiaudiwethaf.Dyfreuddwyd,agweledigaethaudyben ardywely,ywhyn;

29Athithau,Ofrenin,daethdyfeddyliaui’thfeddwlardy wely,yrhynaddigwyddarôlhyn:a’rhwnsy’ndatguddio cyfrinachaua’thhysbysayrhynaddigwydd

30Ondamdanaffi,nidamunrhywddoethinebsydd gennyffwynagunrhywunbywydatguddiwydygyfrinach honimi,ondereumwynhwy,afyddantynhysbysu'r dehongliadi'rbrenin,acermwynitiwybodmeddyliaudy galon

31Ti,Ofrenin,awelaist,acweleddelwfawrYddelw fawrhon,yroeddeidisgleirdebynrhagorol,asafoddo’th flaen;a’iffurfoeddofnadwy.

32Penyddelwhonoeddoaurcoeth,eibrona'ifreichiauo arian,eifola'ichluniauobres,

33Eigoesauohaearn,eidraedrhanohaearnarhanoglai

34Gwelaisttinestorricarregallanhebddwylo,atharo’r ddelwareithraedoeddohaearnachlai,a’udryllio’n ddarnau

35Ynaytorrwydyrhaearn,yclai,ypres,yrarian,a'raur ynddarnauynghyd,acaaethantfelusllawrdyrnu'rhaf;a'r gwynta'ullusgoddhwyntymaith,felnachafwydlleiddynt:

a'rgarregadrawoddyddelwaaethynfynyddmawr,aca lenwoddyrhollddaear.

36Dyma’rfreuddwyd;abyddwnyndweudeidehongliad gerbronybrenin.

37Ti,frenin,wytfreninbrenhinoedd:oherwyddrhoddodd Duw’rnefoedditifrenhiniaeth,gallu,anerth,agogoniant

38Allebynnagymaeplantdynionyntrigo,anifeiliaidy maesacehediaidynefoeddaroddoddyndylaw,aca’th wnaethynarglwyddarnyntollTiyw’rpenaurhwn

39Acardyôldiycyfydbrenhiniaetharallisraddolnathi, athrydyddfrenhiniaetharallobres,afyddynrheolidros yrhollddaear

40Abyddybedwareddfrenhiniaethmorgryfâhaearn: oherwyddbodhaearnyndryllioacyndarostwngpopeth: acfelhaearnyndryllio'rrhainigyd,ybyddyndryllioac ynmalu.

41Achanitiweldytraeda'rbyseddtraed,rhanoglai crochenwyr,arhanohaearn,byddydeyrnasyncaelei rhannu;ondbyddynddionerthyrhaearn,oherwydditi weldyrhaearnwedi'igymysguâchlaimwdlyd

42Acfelyroeddbyseddytraedynrhanohaearn,arhano glai,fellyybyddyfrenhiniaethynrhangref,arhanyn ddrylliedig

43Achandyfodwedigweldhaearnwedi'igymysguâ chlaimwdlyd,byddantyncymysgueuhunainâhaddynion: ondnifyddantynglynuwrtheigilydd,felnachymysgir haearnâchlai

44Acynnyddiau’rbrenhinoeddhynycododdDuw’r nefoeddfrenhiniaeth,naddinistrirbyth:acniadawiry frenhiniaethibobleraill,ondfeddrylliaacfeddifa’rholl deyrnasoeddhyn,ahiasaifambyth.

45Oherwydditiweldbodygarregwedieithorriallano’r mynyddhebddwylo,a’ibodhiwedidryllio’rhaearn,y pres,yclai,yrarian,a’raur;yDuwmawrahysbysoddi’r breninyrhynafyddarôlhyn:acmae’rfreuddwydynsicr, a’idehongliadynsicr

46YnasyrthioddybreninNebuchadnesarareiwyneb,ac aaddoloddDaniel,acaorchmynnoddiddyntoffrymu offrwmacarogleuonperaiddiddo

47AteboddybreninDaniel,adywedodd,Ynwirymae eichDuwynDduwduwiau,acynArglwyddbrenhinoedd, acynddatguddiwrcyfrinachau,ganygallettiddatguddio’r gyfrinachhon.

48YnagwnaethybreninDanielynŵrmawr,arhoddodd iddolaweroroddionmawrion,a'iwneudynllywodraethwr drosholldalaithBabilon,acynbennaetharhollddoethion Babilon

49YnagofynnoddDanieli’rbrenin,acfeosododd Sadrach,MesachacAbednegodrosfateriontalaithBabilon: ondeisteddoddDanielymmhorthybrenin

PENNOD3

1GwnaethNebuchadnesarybreninddelwoaur,a’i huchderyndrigaincufydd,a’illedynchwechufydd: gosododdhiyngngwastadeddDura,ynnhalaithBabilon 2YnaanfonoddNebuchadnesarybreninigasgluynghydy tywysogion,yllywodraethwyr,a'rcapteiniaid,ybarnwyr, ytrysoryddion,ycynghorwyr,ysiryfion,aholl lywodraethwyrytaleithiau,iddodigysegru'rddelwa gododdNebuchadnesarybrenin

3Ynaycasglwydynghydytywysogion,yllywodraethwyr, a’rcapteiniaid,ybarnwyr,ytrysoryddion,ycynghorwyr,y siryfion,aholllywodraethwyrytaleithiau,igysegru’r ddelwagododdNebuchadnesarybrenin;asafasantoflaen yddelwagododdNebuchadnesar.

4Ynagwaeddoddherodrynuchel,Ichwiy gorchymynnwyd,Obobloedd,cenhedloeddacieithoedd, 5Felyclywch,prydbynnagyclywchsainycorned,y ffliwt,ydelyn,ysachbwt,ysaltari,ydulsimer,aphob mathogerddoriaeth,ysyrthiwchilawracyraddolechy ddelwauragododdNebuchadnesarybrenin:

6Aphwybynnagnisyrthioilawracaddoli,ybwrirefyr awrhonnoiganolffwrnaisdânllyd.

7Fellyyprydhwnnw,panglywoddyrhollboblsainy corned,yffliwt,ydelyn,ysachbwt,ysalter,aphobmatho gerddoriaeth,syrthioddyrhollbobloedd,ycenhedloedd, a'rieithoedd,acaaddolasantyddelwauraosodasai Nebuchadnesarybrenin

8Amhynnyyprydhwnnwdaethrhaio’rCaldeaidnes,ac agyhuddasantyrIddewon

9Llefarasant,adywedasantwrthybreninNebuchadnesar, Ofrenin,byddfywbyth.

10Ti,Ofrenin,aorchmynnaist,ybyddibobdynaglywo sainycorned,yffliwt,ydelyn,ysachbwt,ysalter,a’r dulsimer,aphobmathogerddoriaeth,syrthioilawrac addoli’rddelwaur:

11Aphwybynnagnadyw’nsyrthioilawracynaddoli,y bwrirefiganolffwrnaisdânllyd.

12MaerhaiIddewonaosodaistdrosfateriontalaith Babilon,Sadrach,Mesach,acAbednego;nidyw'rdynion hyn,Ofrenin,wedidyystyrieddi:nidydyntyn gwasanaethudydduwiau,nacynaddoli'rddelwaura godaist

13Ynayneigynddaredda'ilidgorchmynnodd NebuchadnesarddodâSadrach,MesachacAbednegoYna daethantâ'rdynionhyngerbronybrenin

14LlefaroddNebuchadnesar,adywedoddwrthynt,Ai gwiryw,Sadrach,Mesach,acAbednego,onidydychyn gwasanaethufynuwiau,nacynaddoli'rddelwaura osodaisi?

15Ynawr,osbyddwchynbarod,prydbynnagyclywch sŵnycorned,yffliwt,ydelyn,ysachbwt,ysaltari,a’r dulsimer,aphobmathogerddoriaeth,ichwisyrthioilawr acaddoli’rddelwawneuthum;daywhynny:ondosna addolwch,ybwrirchwiyrawrhonnoiganolffwrnaisdân llosgi;aphwyyw’rDuwhwnnwa’chgwaredoo’mdwylo i?

16Sadrach,MesachacAbednegoaatebasantaca ddywedasantwrthybrenin,ONebuchadnesar,nidydym ynofalusi’thatebynymaterhwn

17Osfellyybydd,ymaeeinDuwyrydymynei wasanaethuynabli'ngwaredunio'rffwrnaisdânllosgi,ac efea'ngwarednio'thlawdi,Ofrenin

18Ondosna,byddedhysbysiti,Ofrenin,nafyddwnni’n gwasanaethudydduwiau,nacynaddoli’rddelwaura godaist

19YnayllanwydNebuchadnesarâllid,anewidioddffurf eiwynebynerbynSadrach,Mesach,acAbednego:am hynnyefealefarodd,acaorchmynnoddiddyntgynhesu’r ffwrnsaithgwaithynfwynagyrarferideichynhesu.

20Acefeaorchmynnoddi'rgwŷrmwyafnertholoeddyn eifyddinrwymoSadrach,MesachacAbednego,a'ubwrw i'rffwrnaisdânllosgi

21Ynarhwymwydydynionhynyneucotiau,euhosanau, a'uhetiau,a'udilladeraill,a'ubwrwiganolyffwrnaisdân llosgi

22Amhynny,oherwyddbodgorchymynybreninyndaer, a'rffwrnaisynboethiawn,lladdoddfflamytânydynion hynnyagododdSadrach,MesachacAbednego 23Asyrthioddytridynhyn,Sadrach,Mesachac Abednego,wedi'urhwymoiganolyffwrnaisdânllosgi 24YnasynnoddNebuchadnesarybrenin,acagododdar frys,acalefarodd,acaddywedoddwrtheigynghorwyr, Onifwriasomdridynwedieurhwymoiganolytân?

Atebasantacaddywedasantwrthybrenin,Gwir,Ofrenin 25Ateboddacaddywedodd,Wele,miawelafbedwargŵr ynrhydd,yncerddedyngnghanolytân,acnidoesniwed iddynt;acymaeffurfypedweryddfelMabDuw

26YnaynesaoddNebuchadnesaratenau’rffwrnais dânllyd,acalefarodd,acaddywedodd,Sadrach,Mesach, acAbednego,chwiweisionyDuwGoruchaf,dewchallan, adewchyma.YnaydaethSadrach,Mesach,acAbednego allanoganolytân

27A’rtywysogion,yllywodraethwyr,a’rcapteiniaid,a chynghorwyrybrenin,wediymgynnull,awelsanty dynionhyn,nadoeddganytânrymareucyrff,acni losgwydgwallteupen,acninewidiwydeucotiau,acni aetharogltânarnynt.

28YnallefaroddNebuchadnesar,adywedodd,Bendigedig fyddoDuwSadrach,Mesach,acAbednego,yrhwna anfonoddeiangel,acaachuboddeiweisiona ymddiriedasantynddo,acanewidiasantairybrenin,aca roddasanteucyrff,felnawasanaethentnacaddolent unrhywdduw,ondeuDuweuhunain.

29Amhynnyyrwyfyngorchymyn,ybyddpobpobl, cenedl,aciaith,addywedounrhywbethynerbynDuw Sadrach,Mesach,acAbednego,i'wtorri'nddarnau,a'utai i'wgwneudyndomendomen:oherwyddnidoesDuwarall aallwaredufelhyn

30YnadyrchafoddybreninSadrach,MesachacAbednego ynnhalaithBabilon

PENNOD4

1Nebuchadnesarybrenin,atyrhollbobloedd,cenedloedd, acieithoedd,sy'ntrigoynyrhollddaear;Heddwcha amlheirichwi

2Ystyriaiseibodynddadangosyrarwyddiona'r rhyfeddodauawnaethyDuwgoruchaftuagataf

3Morfawryweiarwyddion!amornertholywei ryfeddodau!eifrenhiniaethywbrenhiniaethdragwyddol, a'ilywodraethogenhedlaethigenhedlaeth.

4MyfiNebuchadnesaroeddmewngorffwysynfynhŷ,ac ynffynnuynfymhalas:

5Gwelaisfreuddwyda’mdychrynodd,a’rmeddyliauarfy ngwelyagweledigaethaufymhena’mpoenodd

6Amhynnyrhoddaisorchymyniddwynhollddoethion Babilongerfymron,ermwyniddynthysbysudehongliad yfreuddwydimi

7Ynadaethyswynwyr,yrastrolegwyr,yCaldeaid,a'r dewiniaidimewn:adywedaisyfreuddwydo'ublaenau; ondnihysbysasanteidehongliadimi

Daniel

8OndynydiwedddaethDanielgerfymroni,yrhwna’i enwoeddBeltesassar,ynôlenwfynuw,acynyrhwny maeysbrydyduwiausanctaidd:acadroddaisyfreuddwyd gereifronef,ganddywedyd,

9OBeltesassar,meistryswynwyr,oherwyddfymodyn gwybodbodysbrydyduwiausanctaiddynotti,acnadoes unrhywgyfrinachyndyboeni,dywedwrthyf weledigaethaufymreuddwydawelais,a'idehongliad.

10Felhynybugweledigaethaufymhenynfyngwely; Gwelais,acwelegoedenyngnghanolyddaear,a'ihuchder ynfawr

11Tyfoddygoeden,acyroeddyngryf,a'ihuchdera gyrhaeddoddhydynefoedd,a'igolwghydeithafyrholl ddaear:

12Yroeddeiddailyndeg,a'iffrwythynhelaeth,acynddo yroeddbwydibawb:cysgoddanifeiliaidymaesodditano, acadarynefoeddadrigantyneiganghennau,aphob cnawdafwydidohono

13Gwelaisyngngweledigaethaufymhenarfyngwely,ac wele,gwyliedydd,acunsanctaidd,yndisgyno'rnef; 14Gwaeddoddynuchel,adywedoddfelhyn,Torrwchy pren,athorrwcheiganghennau,ysgydwcheiddail,a gwasgarwcheiffrwyth:byddedi'ranifeiliaidddiancoddi tano,a'radaroddiwrtheiganghennau:

15Etogadewchfoncyffeiwreiddiauynyddaear,sefâ rhwymynohaearnaphres,yngngwelltymaes;abydded efynwlybâgwlithynefoedd,abyddedeirangyda'r anifeiliaidyngngwelltyddaear:

16Newidireigalonofodyngalonddyn,arhoddiriddo galonanifail;abyddedsaithamserynmynddrosto

17Ymae'rmaterhwntrwyorchymynygwylwyr,a'r gofyniadtrwyairyrhaisanctaidd:ermwyni'rbywwybod mai'rGoruchafsy'nllywodraethuymmrenhiniaethdynion, acyneirhoiibwybynnagafynno,acyngosodarni'r mwyafisraddoloddynion

18Yfreuddwydhonawelaisi,ybreninNebuchadnesar Ynawr,Beltesassar,mynegaeidehongliad,gannadyw hollddoethionfynheyrnasyngalluhysbysu'rdehongliadi mi:ondtiaall,oherwyddysbrydyduwiausanctaiddsydd ynotti.

19YnasynnwydDaniel,a’ienwoeddBeltesassar,amawr, a’ifeddyliaua’ipoenoddLlefaroddybrenin,adywedodd, Beltesassar,nafyddedi’rfreuddwyd,na’idehongliad,dy boenidiAteboddBeltesassar,adywedodd,Fyarglwydd,y freuddwydfyddoi’rrhaisy’ndygasáu,a’idehongliadi’th elynion.

20Ygoedenawelaist,yrhonadyfodd,acaoeddyngryf, a'ihuchderagyrhaeddoddhydynefoedd,aca'igweliri'r hollddaear;

21Yroeddeiddailyndeg,a'iffrwythynhelaeth,acynddo yroeddbwydibawb;danyrhwnyroeddanifeiliaidy maesyntrigo,acareichanghennauyroeddadarynefoedd yntrigo:

22Tiyw,Ofrenin,yrhwnadyfaistacagryfhaist:canys tyfodddyfawredd,acymaeyncyrhaeddhydynefoedd, a'thlywodraethhydeithafyddaear

23Achanfodybreninwedigweldgwyliwrasanctyn disgyno'rnefoedd,acyndweud,Torrwchygoedenilawr, adinistriwchhi;etogadewchfoncyffeigwreiddiauyny ddaear,sefârhwymynohaearnaphres,yngngwellttyner ymaes;abyddedefynwlybâgwlithynefoedd,abydded

eirangydabwystfilodymaes,nesisaithamserfynd drosto;

24Dyma’rdehongliad,Ofrenin,adymaorchymyny Goruchaf,yrhwnaddaetharfyarglwyddybrenin:

25Ybyddantyndyyrruallanoblithdynion,abydddy drigfagydabwystfilodymaes,abyddantyndywneudyn bwytagwelltfelychen,abyddantyndywlychuâgwlithy nefoedd,abyddsaithamserynmyndheibioiti,nesiti wybodbodyGoruchafynllywodraethuymmrenhiniaeth dynion,acyneirhoiibwybynnagafynno

26Achaniddyntorchymyngadaelboncyffgwreiddiau’r coed;bydddyfrenhiniaethynsicriti,wediitiwybod mai’rnefoeddsy’nrheoli.

27Amhynny,Ofrenin,byddedfynghyngoryndderbyniol iti,athorrymaithdybechodautrwygyfiawnder,a’th anwireddautrwyddangostrugareddi’rtlodion;osbydd hynny’nymestyndyheddwch

28DaethhynigydarybreninNebuchadnesar

29Arddiwedddeuddegmisbu’ncerddedymmhalas teyrnasBabilon

30Llefaroddybrenin,adywedodd,OnidBabilonfawryw hon,yrhonaadeiledaisiyndŷ’rfrenhiniaethtrwynerthfy nerth,aceranrhydeddfymawrhydi?

31Traoeddygairyngngenau’rbrenin,disgynnoddllais o’rnefoedd,ganddywedyd,OfreninNebuchadnesar, wrthyttiydywedir;Aethyfrenhiniaethoddiwrthytti

32Abyddantyndyyrruallanoblithdynion,abydddy drigfagydabwystfilodymaes:byddantyngwneuditi fwytagwelltfelychen,abyddsaithamserynmyndheibio iti,nesitiwybodbodyGoruchafynllywodraethuym mrenhiniaethdynion,acyneirhoiibwybynnagafynno.

33YrawrhonnoycyflawnwydypetharNebuchadnesar: acefeayrrwydoblithdynion,acafwytaoddlaswelltfel ychen,a'igorffawlychwydganwlithynefoedd,nesi'w flewdyfufelplueryrod,a'iewineddfelcrafangauadar 34AcarddiweddydyddiauycodaisiNebuchadnesarfy llygaidtua’rnefoedd,adychweloddfynealltwriaethataf,a bendithiaisyGoruchaf,amoliaisacanrhydeddaisyrhwn sy’nbywambyth,yrhwnymaeeilywodraethyn lywodraethdragwyddol,a’ifrenhiniaethogenhedlaethi genhedlaeth:

35Aholldrigolionyddaearagyfrifirfeldim:acynôlei ewyllysymaeefeyngwneuthurymmyddinynefoedd,ac ymhlithtrigolionyddaear:acniallnebataleilaw,na dweudwrtho,Bethyrwyttiyneiwneud?

36Ynyrunpryddychweloddfysynnwyrataf;acer gogoniantfynheyrnas,dychweloddfyanrhydedda'm disgleirdebataf;acheisioddfynghynghorwyra'm harglwyddifi;achefaisfysefydluynfynheyrnas,ac ychwanegwydmawreddrhagorolataf

37Ynawr,myfiNebuchadnesar,ynmoliannuacyn dyrchafuacynanrhydedduBreninynefoedd,ymaeeiholl weithredoeddynwirionedd,a'iffyrddynfarn:a'rrhaisy'n rhodiomewnbalchderymaeefeyngallueudarostwng

PENNOD5

1GwnaethBelsassarybreninwleddfawrifilo’i arglwyddi,acyfoddwinoflaenymil

2Traoeddynblasu’rgwin,gorchmynnoddBelsassar ddwynyllestriauracarianagymerasaiNebuchadnesarei dadallano’rdemloeddynJerwsalem;felygallai’rbrenin,

Daniel a’idywysogion,eiwragedd,a’iordderchwragedd,yfed ynddynt.

3Ynahwyaddygasantyllestriauraddygasidallano demltŷDduw,yrhwnoeddynJerwsalem;acybrenin,a'i dywysogion,eiwragedd,a'iordderchwragedd,ayfasant ynddynt

4Yfasantwin,achanmolasantdduwiauaur,acarian,pres, haearn,pren,acharreg.

5Ynyrawrhonnodaethbyseddllawdynallan,ac ysgrifenasantgyferbynâ'rcanhwyllbrenarblastrmurpalas ybrenin:agweloddybreninranyllawoeddynysgrifennu

6Ynanewidioddgolwgybrenin,a’ifeddyliaua’i cynhyrfoddef,felyllacasantgymalaueilwynau,a’iliniau adaroddynerbyneigilydd

7Gwaeddoddybreninynuchelamddwynyrastrolegwyr, yCaldeaid,a’rdewiniaidimewn.Allefaroddybrenin,ac addywedoddwrthddoethionBabilon,Pwybynnaga ddarlleno’rysgrifenhon,acaddangosoimieidehongliad, awisgiragysgarlad,achadwynaurameiwddf,abyddyn drydyddllywodraethwrynydeyrnas

8Ynadaethhollddoethionybreninimewn:ondniallent ddarllenyrysgrifen,namynegieidehongliadi'rbrenin.

9YnaycynhyrfwydybreninBelsassarynfawr,a newidioddeiolwgynddo,asynnwydeiarglwyddi

10Ynadaethyfrenhinesimewnidŷ’rwleddoherwydd geiriau’rbrenina’iarglwyddi:allefaroddyfrenhines,a dywedodd,“Byddfywbyth,frenin;nafyddedi’th feddyliaudyaflonyddu,acnanewidieddyolwg.”

11Ymaegŵryndyfrenhiniaeth,ynyrhwnymaeysbryd yduwiausanctaidd;acynnyddiaudydadycafwydynddo oleuniadealltwriaethadoethineb,feldoethinebyduwiau; yrhwnawnaethybreninNebuchadnesardydad,ybrenin, meddaf,dydad,ynbennaetharyswynwyr,yrastrolegwyr, yCaldeaid,a’rdewiniaid;

12Oherwyddbodysbrydrhagorol,agwybodaeth,a dealltwriaeth,dehonglibreuddwydion,adangos brawddegaucaled,adiddymuamheuon,wedi’igaelynyr unDaniel,yrhwnaenwoddybreninynBeltesassar:yn awrgalwerDaniel,acefeaddangosa’rdehongliad 13YnaydugwydDanielimewngerbronybrenin.A llefaroddybrenin,acaddywedoddwrthDaniel,Aitiyw'r Daniel,yrhwnwytoblantcaethgludJwda,yrhwnaddug ybreninfynhadallanoJwda?

14Clywaishydynoedamdanatti,fodysbrydyduwiau ynotti,abodgoleuniadealltwriaethadoethinebrhagorol i’wcaelynotti.

15Acynawrydaethpwydâ’rdoethion,yrastrolegwyr, gerfymroni,iddarllenyrysgrifenhon,arhoigwybodi mieidehongliad:ondniallentddangosdehongliadypeth: 16Acmiaglywaisamdanatti,ygellididdehongli,a diddymuamheuon:ynawrosgellididdarllenyrysgrifen, a’idehongliimi,tiawisgiragysgarlad,achadwynauram dywddf,athiafyddi’rtrydyddllywodraethwryny frenhiniaeth

17YnaateboddDanieladywedoddgerbronybrenin, Byddeddyroddionitidyhun,arhodywobrauiarall;eto darllenafyrysgrifeni’rbrenin,ahysbysafiddo’r dehongliad

18Ofrenin,rhoddoddyDuwGoruchafiNebuchadnesar dydadfrenhiniaeth,amawredd,agogoniant,acanrhydedd: 19Acoherwyddymawreddaroddesefeiddo,crynoddac ofnoddyrhollbobloedd,cenedloeddacieithoeddo’iflaen:

lladdoddefeyrhaiafynnai;cadwoddefe’nfyw;dyrchafu efeyrhaiafynnai;adarostyngoddefeyrhaiafynnai. 20Ondpanddyrchafueigalon,a'ifeddwlyngaledmewn balchder,efeaddiorseddwydoddiareiorseddfrenhinol,a chymerasanteiogoniantoddiarno:

21Agyrrwydefoblithmeibiondynion;agwnaedeigalon felyranifeiliaid,a'idrigfaoeddgyda'rasynnodgwyllt: porthasantefâgwelltfelychen,agwlychwydeigorffgan wlithynefoedd;nesiddowybodmai'rDuwGoruchafsy'n teyrnasuymmrenhiniaethdynion,a'ifodynpenodiarni pwybynnagafynno

22Athithaueifabef,OBelsassar,niostyngaistdygalon, eritiwybodhynoll;

23OndtiaymddyrchafaistynerbynArglwyddynefoedd; acaddygasantlestrieidŷefgerdyfrondi,athi,a’th arglwyddi,dywragedd,a’thordderchwragedd,ayfochwin ynddynt;acafoliannostdduwiauarian,acaur,pres,haearn, pren,acharreg,yrhainiwelant,nachlywant,nawyddant: a’rDuwyrhwnymaedyanadlyneilaw,acyrhwnymae dyhollffyrdd,niogoneddaist:

24Ynaanfonwydrhanyllawoddiwrthoef;ac ysgrifennwydyrysgrifenhon.

25Adyma'rysgrifenaysgrifennwyd,MENE,MENE, TECEL,UPHARSIN

26Dymaddehongliadypeth:MENE;rhifoddDuwdy frenhiniaeth,a'igorffennodd

27TECEL;Pwyswydtiynycloriannau,achafwyddyhun ynbrin.

28PERES;Rhannwyddyfrenhiniaeth,arhoddwydhii'r Mediaida'rPersiaid

29YnagorchmynnoddBelsassarwisgoDanielagysgarlad, arhoicadwynaurameiwddf,achyhoeddiamdanoy byddaiefyndrydyddllywodraethwrynyfrenhiniaeth 30YnosonhonnoylladdwydBelsassarbreninyCaldeaid. 31ADariusyMediadagymeroddyfrenhiniaeth,yntau tuadwyflwyddathrigainoed

PENNOD6

1GwirioneddoddDariusosoddrosydeyrnasgantacugain odywysogion,afyddaidrosyrholldeyrnas; 2Athrosytrillywyddhyn;yrhaioeddDanielyngyntaf ohonynt:felyrhoddai'rtywysogiongyfrifiddynt,acna fyddai'rbreninyncaelunrhywniwed

3YnaygorchfygwydyDanielhwnuwchlaw'r rhaglywyddiona'rtywysogion,amfodysbrydrhagorol ynddo;a'rbreninafeddylioddameiosodefdrosyrholl deyrnas.

4Ynaceisioddyllywyddiona’rtywysogiongaelachosyn erbynDanielynghylchyfrenhiniaeth;ondniallentgael achosnabai;ganeifodefynffyddlon,nichafwydynddo unrhywgamgymeriadnabai.

5Ynaydywedoddydynionhyn,Nichawnunrhywachos ynerbynyDanielhwn,onibaieinbodyneigaelynei erbynynghylchcyfraitheiDduw

6Ynaydaethyllywyddiona’rtywysogionhynynghydat ybrenin,acaddywedasantfelhynwrtho,YbreninDareius, byddofywbyth

7Ymaeholllywyddionydeyrnas,yllywodraethwyr,a’r tywysogion,ycynghorwyr,a’rcapteiniaid,wedi ymgynghoriâ’igilyddisefydludeddffrenhinol,aci wneudgorchymyncadarn,ybwririffau’rllewodpwy

Daniel bynnagaofynnoddeisyfiadganunrhywDduwneuddyn amddegdiwrnodarhugain,ondgennytti,Ofrenin.

8Ynawr,Ofrenin,cadarnha’rgorchymyn,acarwyddyr ysgrifen,felnanewidiref,ynôlcyfraithyMediaida’r Persiaid,yrhonninewidir.

9AmhynnyarwyddoddybreninDariusyrysgrifena'r gorchymyn

10PanwybuDanielfodyrysgrifenwedieiharwyddo, aethi’wdŷ;achanfodeiffenestriaragoryneiystafelltua Jerwsalem,penlinioddareiliniaudairgwaithydydd,a gweddïodd,adiolchoddgerbroneiDduw,felygwnaeth o’rblaen

11Ynaymgasgloddydynionhyn,achawsantDanielyn gweddïoacynerfyngerbroneiDduw

12Ynadaethantynagos,allefarasantgerbronybrenin ynghylchgorchymynybrenin;Oniarwyddaisttiorchymyn, ybwririffau'rllewodbobdynaofynnoddeisebgan unrhywDduwneuddynofewntridegdiwrnod,ond gennytti,Ofrenin?Ateboddybreninadweud,“Mae’r pethynwir,ynôlcyfraithyMediaida’rPersiaid,yrhon nadyw’nnewid”

13Ynaatebasanthwyadweudgerbronybrenin,Nidyw Daniel,yrhwnsyddoblantcaethgludJwda,ynystyriedti, Ofrenin,na'rgorchymynaarwyddaist,ondymae'n gwneudeiddeisyfiaddairgwaithydydd.

14Ynaybrenin,panglywoddygeiriauhyn,addigioddyn fawrynddo’ihun,agosododdeifrydarDanieli’wachub ef:acefealafurioddhydfachludhauli’wachubef.

15Ynaydaethygwŷrhynynghydatybrenin,aca ddywedasantwrthybrenin,Gwybydd,Ofrenin,mai cyfraithyMediaida'rPersiaidyw,Naellirnewidunrhyw orchymynnadeddfasefydlwydganybrenin

16Ynagorchmynnoddybrenin,adaethantâDaniel,a'i fwrwiffau'rllewod.Ynallefaroddybrenin,adywedodd wrthDaniel,DyDduw,yrhwnyrwytti'neiwasanaethu'n barhaus,efea'thachubdi

17Adaethpwydâcharreg,a'igosodarenau'rffau;a'r brenina'iselioddâ'isêleihun,acâsêleiarglwyddi;felna newididybwriadynghylchDaniel

18Ynaaethybrenini'wbalas,athreulioddynosyn ymprydio:acniddygwydofferynnaucerddo'iflaen:a chododdeigwsgoddiwrtho

19Ynaycododdybreninynforeiawn,acaetharfrysi ogofyllewod

20Aphanddaethefeatyffau,efeawaeddoddâllaistrist arDaniel:allefaroddybrenin,acaddywedoddwrth Daniel,ODaniel,gwasyDuwbyw,aywdyDduw,yr hwnyrwytyneiwasanaethuynwastad,ynabli'thachub rhagyllewod?

21YnadywedoddDanielwrthybrenin,Ofrenin,bydd fywbyth

22FyNuwaanfonoddeiangel,acagauoddenau’rllewod, felnawnaethantniwedimi:canyso’iflaenefycafwyd diniweidrwyddynof;acniwneuthumniwedo’thflaen hefyd,Ofrenin

23Ynaybu’rbreninynllaweniawndrosto,a gorchmynnodddynnuDanielifynyo’rffau.Felly tynnwydDanielifynyo’rffau,acnichafwydunrhyw niwedarno,oherwyddeifodyncreduyneiDduw

24Agorchmynnoddybrenin,adaethantâ’rdynionhynny agyhuddasaiDaniel,a’ubwrwiffau’rllewod,hwy,eu

plant,a’ugwragedd;a’rllewoda’ugorchfygasant,athorri euhollesgyrnynddarnaucyniddyntddodiwaelodyffau. 25YnaysgrifennoddybreninDariusatyrhollbobloedd, cenedloeddacieithoeddsy'ntrigoynyrhollddaear; Heddwchaamlheirichwi.

26Yrwyfyngorchymyn,fodymmhobunolywodraethau fynheyrnasiddyniongrynuacofnioflaenDuwDaniel: oherwyddefeyw'rDuwbyw,acyngadarnambyth,a'i frenhiniaethniddinistrir,a'ilywodraethafyddhydy diwedd

27Efesy'ngwareduacynachub,acyngweithio arwyddionarhyfeddodauynynefoeddacaryddaear,yr hwnaachuboddDanielolaw'rllewod.

28FellyyllwyddoddyDanielhwnynnheyrnasiadDarius, acynnheyrnasiadCyrusyPersiad

PENNOD7

1YnyflwyddyngyntafiBelsassarbreninBabilon,cafodd Danielfreuddwydagweledigaethauareiwely:yna ysgrifennoddyfreuddwyd,acadroddoddgrynodeby pethau.

2LlefaroddDaniel,adywedodd,Gwelaisynfy ngweledigaethynynos,acwele,pedwargwyntynefoedd ynymrysonarymôrmawr.

3Adaethpedwarbwystfilmawrifynyo'rmôr,yn wahanoli'wgilydd

4Yroeddycyntaffelllew,acadenydderyriddo: edrychaisnestynnueiadenydd,a'igodioddiaryddaear, a'iwneudisefyllareidraedfeldyn,arhoicalondyniddo 5Acwelefwystfilarall,yrail,tebygiarth,acefeagododd eihunarunochr,acyroeddganddodairasenyneigeg rhwngeiddannedd:adywedasantfelhynwrtho,Cyfod, llyncalawerognawd.

6Arôlhynedrychais,acweleunarall,tebygilewpard,ac yroeddganddoareigefnbedairadainaderyn;yroeddgan ybwystfilhefydbedwarpen;arhoddwydiddoawdurdod.

7Arôlhyngwelaisyngngweledigaethau’rnos,acwele bedweryddbwystfil,ofnadwyacofnadwy,achryfiawn;ac yroeddganddoddanneddhaearnmawr:efeaddifaoddaca ddryllioddynddarnau,acasathroddygweddillâ’idraed: acyroeddynwahanoli’rhollfwystfilodafuo’iflaen;ac yroeddganddoddegcorn.

8Ystyriaisycyrn,acwele,cododdcornbacharallyneu plith,athrio’rcyrncyntafwedi’utynnuo’ugwreiddiauo’i flaen:acwele,ynycornhwnyroeddllygaidfelllygaid dyn,agenauynllefarupethaumawrion

9Edrychaisnesbwrw’rgorseddauilawr,aceisteddyr Henuriad,yrhwnyroeddeiwisgynwynfeleira,agwallt eibenfelgwlânpur:eiorseddoeddfelfflamdânllyd,a’i olwynionfeltânllosgi

10Affrwddânllydaddaethallano’iflaenef:miloeddo filoedda’igwasanaethoddef,adegmiloweithiaudegmil asafoddgereifronef:gosodwydyfarn,acagorwydy llyfrau

11Edrychaisynaoherwyddllaisygeiriaumawriona lefaroddycorn:edrychaishydynoednesi'rbwystfilgael eiladd,a'igorffgaeleiddinistrio,a'iroii'rfflamlosgi

12Orangweddillybwystfilod,cymerwydeu harglwyddiaethoddiarnynt:etoestynnwydeuhoesdros dymoracamser

Daniel

13Gwelaisyngngweledigaethau’rnos,acwele,daethun tebygiFabdyngydachymylau’rnefoedd,acaddaethatyr Henuriad,ahwya’idygasantefynagosgereifron

14Arhoddwydiddoawdurdod,agogoniant,atheyrnas,fel ybyddaipobpobl,cenedl,aciaith,yneiwasanaethu:ei awdurdodywawdurdodtragwyddol,yrhwnniâheibio,a'i deyrnasniddinistrir

15MyfiDanieloeddweditristáuynfyysbrydyngnghanol fynghorff,agweledigaethaufymhena’mpoenasant 16Nesaisatuno’rrhaioeddynsefyllgerllaw,agofynnais iddowirioneddhynollFellydywedoddwrthyf,a dangosoddimiddehongliadypethau

17Ybwystfilodmawrionhyn,sefpedwar,pedwarbrenin ydynt,agyfydo'rddaear

18OndsaintyGoruchafagymerantyfrenhiniaeth,aca feddiannaantyfrenhiniaethambyth,hydynoedbyth bythoedd

19Ynabyddwnieisiaugwybodgwirioneddypedwerydd bwystfil,yrhwnoeddynwahanoli'rlleilligyd,yn ofnadwyiawn,yroeddeiddanneddohaearn,a'iewineddo bres;yrhwnaddifaodd,addrylliai'nddarnau,aca sathroddygweddillâ'idraed;

20Acamydegcornoeddyneiben,a'rllalladdaethi fyny,athriasyrthioddo'iflaen;sefamycornhwnnwyr oeddganddolygaid,agenaualefaraibethaumawrioniawn, yroeddeiolwgynfwydewrna'igyfeillion

21Edrychais,a’runcornawnaethryfelâ’rsaint,aca’u gorchfygoddhwynt;

22HydnesydaethyrHenddyddiau,arhoddwydbarni saintyGoruchaf;adaethyramseri'rsaintfeddiannu'r frenhiniaeth.

23Felhynydywedoddefe,Ybedwareddbwystfilfyddy bedwareddfrenhiniaetharyddaear,afyddynamrywiol oddiwrthyrhollfrenhinoedd,acaddifa’rhollddaear,ac a’isathrailawr,aca’idryllia’nddarnau

24A’rdegcorno’rdeyrnashonywdegbreninagyfyd:ac unarallagyfydareuhôlhwynt;abyddefeynwahanoli’r cyntaf,acefeaddarostyngadribrenin

25AcefealefaraeiriaumawrionynerbynyGoruchaf,ac aflindersaintyGoruchaf,acafwriadnewidamseroedda chyfreithiau:arhoddirhwyntyneilawefhydamserac amseroeddarhaniadamser

26Ondbyddyfarnyneistedd,abyddantyncymrydei lywodraethymaith,i'wdifaa'idinistriohydydiwedd

27Arhoddiryfrenhiniaetha’rawdurdod,amawreddy frenhiniaethdanyrhollnefoedd,iboblsaintyGoruchaf,y maeeifrenhiniaethynfrenhiniaethdragwyddol,abydd pobawdurdodyneiwasanaethuacynufuddhauiddo.

28HydynhynymaediweddarypethAminnau,Daniel, fymeddyliaua’mpoenoddynfawr,anewidioddfywyneb ynof:ondcedwaisypethynfynghalon

PENNOD8

1YnnhrydyddflwyddynteyrnasiadybreninBelsassar ymddangosoddgweledigaethimi,sefimiDaniel,arôlyr hynaymddangosoddimiarycyntaf.

2Agwelaismewngweledigaeth;aphanwelais,fymodyn Susanynypalas,yrhwnsyddynnhalaithElam;agwelais mewngweledigaeth,acyroeddwnwrthafonUlai.

3Ynacodaisfyllygaid,agwelais,acwele,ynsefyllo flaenyrafonhwrdd,achanddoddaugorn:a'rddaugornyn

uchel;ondyroeddunynuwchna'rllall,a'ruchafyndodi fynyynolaf.

4Gwelaisyrhwrddyngwthiotua’rgorllewin,athua’r gogledd,athua’rde;felnaallaiunrhywanifeiliaidsefyll o’iflaen,acnidoeddnebaallaiachubo’ilaw;ond gwnaethynôleiewyllys,adaethynfawr

5Acfelyroeddwnynystyried,wele,bwchgafryndodo'r gorllewinarwynebyrhollddaear,acnichyffwrddoddâ'r ddaear:acyroeddganybwchgornnodedigrhwngei lygaid

6Acefeaddaethatyrhwrddaoeddâdaugorn,yrhwna welaisynsefylloflaenyrafon,acaredoddatoyng nghynddareddeinerth.

7Agwelaisefyndodynagosatyrhwrdd,acfe gynddeiriogoddyneierbyn,acadrawoddyrhwrdd,aca dorroddeiddaugorn:acnidoeddnerthynyrhwrddi sefyllo'iflaen,ondefea'ibwrioddefi'rllawr,aca'i sathroddef:acnidoeddnebaallaiachubyrhwrddo'ilaw ef.

8Fellyytyfoddybwchgafrynfawriawn:aphanoeddyn gryf,torrwydycornmawr;acyneiachosefcododd pedwarcornnodedigtuaphedairgwyntynefoedd.

9Acounohonyntydaethcornbachallan,adyfoddyn fawriawn,tua'rdeau,athua'rdwyrain,athua'rwlad ddymunol.

10Achynyddoddynfawr,hydatlu’rnefoedd;acfe dafloddraio’rllua’rsêri’rllawr,a’usathru

11Ie,efea’imawrhaoddeihunhydynoedidywysogyllu, athrwyddoefytynnwydymaithyraberthdyddiol,a bwriwydilawrleeigysegr

12Arhoddwydlluiddoynerbynyraberthbeunyddiol oherwyddcamwedd,acfedafloddygwirioneddilawr;ac feymarferodd,acfeffynnodd

13Ynaclywaisunsantynllefaru,adywedoddsantarall wrthysanthwnnwalefarodd,Pahydybyddy weledigaethynglŷnâ’raberthdyddiol,a’rcamwedd anrheithiol,iroi’rcysegra’rllui’wsathrudandraed?

14Acefeaddywedoddwrthyf,Hydatddwyfilathri chantoddyddiau;ynayglanheirycysegr

15Aphanwelaisi,seffiDaniel,yweledigaeth,acheisio’r ystyr,ynawele,yroeddynsefyllgerfymronfelgŵr

16AchlywaislaisdynrhwngglannauUlai,yngalw,acyn dweud,Gabriel,gwnai'rdynhwnddeallyweledigaeth.

17Fellydaethynagosatylleroeddwni'nsefyll:aphan ddaeth,roeddwniwediofni,asyrthiaisarfywyneb:ond dywedoddwrthyf,Deall,mabdyn:oherwyddynamsery diweddybyddyweledigaeth

18.Traoeddefeynsiaradâmi,yroeddwnmewncwsg dwfnarfywynebtua'rllawr:ondcyffyrddoddâmi,a'm codiifyny

19Acefeaddywedodd,Wele,mia’thhysbysafbetha fyddynniweddydicter:canysynyramserpenodedigy byddydiwedd

20YrhwrddawelaisttiâdaugornywbrenhinoeddMedia aPhersia

21A’rbwchgarwywbreninGroeg:a’rcornmawrsydd rhwngeilygaidyw’rbrenincyntaf.

22Ynawr,wedieidorri,trabodpedairwedisefyllyneile, pedairteyrnasasaifallano'rgenedl,ondnidyneialluef

23Acynamserdiweddeuteyrnas,panfyddytroseddwyr wedicyrraeddeullawn,byddbreninwynebffyrnig,acyn deallbrawddegautywyll,ynsefyllifyny

Daniel

24Abyddeialluyngadarn,ondnidtrwyeiallueihun:ac efeaddinistria’nrhyfeddol,acalwydda,acaweithreda,ac addinistria’rcedyrna’rboblsanctaidd

25Athrwyeigynllwynhefydybyddynperiigelwydd ffynnuyneilaw;acybyddynymfawrogiyneigalon,a thrwyheddwchybyddyndinistriollawer:efehefydasaif ynerbynTywysogytywysogion;ondfe'itorrirheblaw 26Agwirywgweledigaethyrhwyra’rboreaadroddwyd: amhynnycaea’rweledigaeth;canysamlaweroddyddiau ybydd

27Aminnau,Daniel,alewygais,acaoeddwnynglafam raidyddiau;wedihynnyycodais,acawneuthumwaithy brenin;acyroeddwnynsynnuwrthyweledigaeth,ondni ddealloddnebhi

PENNOD9

1YnyflwyddyngyntafiDariusmabAhasferus,ohady Mediaid,yrhwnawnaethpwydynfreninardeyrnasy Caldeaid;

2Ymmlwyddyngyntafeideyrnasiadef,deallaisiDaniel olyfrauniferyblynyddoedd,amyrhaiydaethgairyr ARGLWYDDatJeremeiayproffwyd,ybyddaiefeyn cyflawnisaithdegmlyneddynanghyfanneddJerwsalem

3AgosodaisfywynebatyrArglwyddDduw,igeisiotrwy weddiadeisyfiadau,gydagympryd,asachliain,alludw:

4AgweddïaisaryrARGLWYDDfyNuw,agwneuthum fynghyffes,adywedais,OARGLWYDD,yDuwmawrac ofnadwy,yncadw'rcyfamoda'rdrugareddi'rrhaisy'nei garuef,aci'rrhaisy'ncadweiorchmynionef;

5Pechasom,agwnaethomanwiredd,agwnaethom ddrygioni,agwrthryfelasom,seftrwywyrooddiwrthdy orchmyniona'thfarnedigaethau:

6Niwrandawsomchwaithardyweisionyproffwydi,y rhaialefarasantyndyenwwrtheinbrenhinoedd,ein tywysogion,a'ntadau,acwrthhollboblywlad

7OArglwydd,itiymaecyfiawnder,ondinigywilydd wynebau,felymaeheddiw;iwŷrJwda,acidrigolion Jerwsalem,acihollIsrael,yrhaisyddagos,acyrhaisydd bell,trwy'rhollwledyddlleygyrraisthwy,oherwyddeu camweddawnaethantyndyerbyn

8OArglwydd,iniymaegwarthwynebynperthyn,i’n brenhinoedd,i’ntywysogion,aci’ntadau,oherwyddini bechuyndyerbyn

9I'rArglwyddeinDuwymaetrugareddauamaddeuant,er iniwrthryfelayneierbyn;

10AcnidydymwediufuddhauilaisyrARGLWYDDein Duw,irodioyneigyfreithiauef,aosododdefeo’nblaen trwyeiweisionyproffwydi

11Ie,hollIsraeladroseddasantdygyfraith,seftrwywyro, felnafyddentynufuddhaui’thlais;amhynnyy tywalltwydarnomyfelltith,a’rllwaysgrifennwydyng nghyfraithMosesgwasDuw,aminibechuyneierbynef 12Acefeagadarnhaoddeieiriau,alefaroddyneinherbyn ni,acynerbyneinbarnwyra’nbarnasantni,trwyddwyn arnomniddrwgmawr:canysniwnaeddanyrhollnefoedd felygwnaedynerbynJerwsalem.

13MegisymaeynysgrifenedigyngnghyfraithMoses,y daethyrhollddrwghwnarnomni:etoniwnaethomein gweddïogerbronyrARGLWYDDeinDuw,felybyddem yntroioddiwrtheinhanwireddau,acyndealldy wirionedd

14AmhynnyygwylioddyrARGLWYDDarydrwg,ac a’idugarnomni:oherwyddcyfiawnyw’rARGLWYDD einDuwyneihollweithredoeddymae’neugwneud: oherwyddniwrandawsomareilaisef.

15Acynawr,OArglwyddeinDuw,yrhwnaddygaistdy boblallanowladyrAifftâllawgadarn,acaenillaistiti enwogrwydd,felymaeheddiw;niabechasom,nia wnaethomynddrygionus.

16OArglwydd,ynôldyhollgyfiawnder,yrwyfynerfyn arnat,byddedidylida’thgynddareddgaeleutroioddi wrthdyddinasJerwsalem,dyfynyddsanctaidd:oherwydd ameinpechodauni,acamanwireddaueintadau,ymae Jerwsalema’thboblynwarthibawbo’ncwmpas.

17Ynawrganhynny,OeinDuw,clywweddidywas,a'i ddeisyfiadau,aphâri'thwyneblewyrchuardygysegrsydd wedieianghyfannedd,ermwynyrArglwydd.

18OfyNuw,gogwyddadyglust,achlyw;agordylygaid, acedrychareinhanrhaith,a'rddinasaelwirardyenw: canysnidameincyfiawnderauyrydymyncyflwynoein deisyfiadaugerdyfron,ondamdydrugareddaumawr

19OArglwydd,clyw;OArglwydd,maddau;OArglwydd, clywagwna;nacoedi,erdyfwyndyhun,OfyNuw: oherwydddyenwdisy’ngalwdyddinasa’thbobl

20Athraoeddwni’nllefaru,acyngweddïo,acyncyffesu fymhechodaphechodfymhoblIsrael,acyncyflwynofy neisyfiadgerbronyrARGLWYDDfyNuwdrosfynydd sanctaiddfyNuw;

21Ie,traoeddwni'nllefarumewngweddi,hydynoedy dynGabriel,yrhwnawelaisiynyweledigaethary dechrau,yncaeleiberiihedfanyngyflym,agyffyrddodd âmituaamseroffrwmyrhwyr.

22Acefea’mhysbysodd,acaymddiddanoddâmi,aca ddywedodd,ODaniel,yrwyffiynawrwedidodallaniroi dyallua’thddealliti.

23Arddechraudyddeisyfiadauydaethygorchymynallan, acyrwyfwedidodi'thfynegi;canysannwyliawnwytti: deallypethfelly,acystyria'rweledigaeth.

24Penderfynwydsaithdegwythnosardyboblacardy ddinassanctaidd,iorffenycamwedd,aciroiterfynar bechodau,aciwneudcymodamanwiredd,aciddwyni mewngyfiawndertragwyddol,aciselio'rweledigaetha'r broffwydoliaeth,acieneinio'rSancteiddiolaf

25Gwybyddganhynnyadeall,ybyddsaithwythnos,a thrigainadwywythnos,oddechrau’rgorchymyniadferac adeiladuJerwsalemhydatyMeseiayTywysog:adeiledir yrheoleto,a’rmur,hydynoedmewnamseroedd cythryblus

26AcarôltrigainadwywythnosytorrirymaithyMeseia, ondnididdoefeihun:aphoblytywysogaddawa ddinistriantyddinasa'rcysegr;a'idiweddfyddâllifogydd, ahydddiweddyrhyfelypenderfynwydarddinistr

27Acfegadarnhaefeycyfamodâllaweramunwythnos: acyngnghanolyrwythnosfeberii'rabertha'roffrwm beidio,acamledaenugormodoffieidd-drafe'igwna'n anghyfannedd,hydydiwedd,athywalltiryrhyna benderfynwydaryrhaianghyfannedd

PENNOD10

1YnnhrydyddflwyddynCyrusbreninPersiay datguddiwydpethiDaniel,aelwidynBeltesassar;a’rpeth

Daniel oeddwir,ondyramserpenodedigoeddhir:acefea ddealloddypeth,acaddealloddyweledigaeth.

2Ynydyddiauhynnyroeddwni,Daniel,yngalaruam dairwythnoslawn.

3Nifwyteaisfaradymunol,acniddaethcignagwinynfy ngenau,acniirenaisfyhunogwbl,nescyflawnitair wythnosgyfan

4Acarypedwerydddyddarhugaino'rmiscyntaf,felyr oeddwnwrthlanyrafonfawr,sefHiddecel;

5Ynacodaisfyllygaid,acedrychais,acweleŵrwediei wisgomewnlliain,a’ilwynauwedieugwregysuagaur coethoUffas:

6Yroeddeigorffhefydfelyberyl,a'iwynebfel ymddangosiadmellt,a'ilygaidfellampautân,a'ifreichiau a'idraedfellliwpreswedi'igloywi,allaiseieiriaufelllais tyrfa.

7AminnauDanielynunigaweloddyweledigaeth:canys niweloddydynionoeddgydamiyweledigaeth;ond syrthioddcryndodmawrarnynt,felyffoesantiymguddio.

8Amhynnyy’mgadawydarfymhenfyhun,acygwelais yweledigaethfawrhon,acniadawydnerthynof:canys troddfyngweddynofynllygredd,acnichadwaisnerth.

9Etoclywaislaiseieiriauef:aphanglywaislaiseieiriau ef,ynayroeddwnmewncwsgdwfnarfywyneb,a'm hwynebtua'rllawr.

10Acwele,llawagyffyrddoddâmi,aca’mgosododdar fyngliniauacargledraufynwylo

11Acefeaddywedoddwrthyf,ODaniel,gŵrannwyl iawn,deallygeiriauyrwyfyneullefaruwrthyt,asafyn unionsyth:canysatattiyrwyfynawrwedifyanfonA phanlefaroddefeygairhwnwrthyf,safaisyncrynu.

12Ynadywedoddwrthyf,Nacofna,Daniel:oherwyddo'r dyddcyntafygosodaistdygaloniddeall,aci'thgosbidy hungerbrondyDduw,clywyddyeiriau,acyrwyffiwedi dodamdyeiriau

13OndsafoddtywysogteyrnasPersiaynfyerbynun diwrnodarhugain:ondwele,daethMichael,uno'r tywysogionpennaf,i'mcynorthwyo;acarhosaisynogyda brenhinoeddPersia

14Ynawr,deuthumiberiitiddeallbethaddigwyddi’th boblynydyddiaudiwethaf:oherwyddyweledigaetheto ywamlaweroddyddiau

15Aphanddywedoddefeygeiriauhynwrthyf,mia osodaisfywynebtua’rllawr,acaesi’nfud

16Acwele,untebygiddynionagyffyrddoddâ’m gwefusau:ynaagoraisfyngenau,allefarais,adywedais wrthyrhwnoeddynsefyllgerfymron,Ofyarglwydd, trwy’rweledigaethytroddfyngofidauarnaf,acnidwyf wedicadwnerth

17Sutygallgwasfyarglwyddymasiaradâ'mharglwydd yma?Oherwyddfi,arunwaithniadawydnerthynof,acni adawydanadlynof.

18Ynadaethrhywuntebygiolwgdynâmieto,a chyffwrddâmi,acfe'mcryfhaodd,

19Adywedodd,Oŵrannwyliawn,nacofna:heddwchiti, byddyngryf,ie,byddyngryfAphanlefaroddwrthyf, cefaisfynghryfhau,adywedais,Llefaredfyarglwydd; canystia’mcryfhaodd

20Ynadywedoddef,Awyddosttipamydeuthumatatti? AcynawrmiddychwelafiymladdâthywysogPersia:a phanafallan,wele,feddawtywysogGroeg

21Ondmiaddangosafitiyrhynanodirynysgrythury gwirionedd:acnidoesnebagydymdeimloâmiyny pethauhyn,ondMichael,eichtywysog

PENNOD11

1Hefyd,ymmlwyddyngyntafDareiusyMediad,seffi,a sefaisi’wgadarnhaua’igryfhauef.

2Acynawr,dangosafiti’rgwirioneddWele,byddtri breninetoynsefyllymMhersia;abyddypedweryddyn llawercyfoethocachna’rcyfanohonynthwy:athrwyei nerthtrwyeigyfoethbyddyncyffroi’rcyfanynerbyn teyrnasGroeg.

3Abyddbrenincadarnynsefyllifyny,afyddyn llywodraethuâgrymmawr,acyngwneudynôleiewyllys 4Aphansaifefe,eifrenhiniaethaddryllir,a'irhannutua phedairgwyntynefoedd;acnidi'wepil,nacynôlei lywodraethadeyrnasoddefe:canyseifrenhiniaetha ddygirifyny,hydynoedieraillheblaw'rrhaihynny.

5Abyddbreninydeyngryf,acuno'idywysogion;abydd yngryfuwchlawef,abyddganddolywodraeth;byddei lywodraethynlywodraethfawr.

6Acymhenblynyddoeddybyddantynymunoâ'igilydd; canysdawmerchbreninydeatfreninygogleddiwneud cytundeb:ondnifyddhi'ncadwnerthyfraich;acnisaifef, na'ifraichef:ondrhoddirhiifyny,a'rrhaia'idughi,a'r hwna'icenhedloddhi,a'rhwna'icryfhaoddhiynyr amseroeddhyn.

7Ondogangeno’igwreiddiauhiysaifunyneiystâd,yr hwnaddawâbyddin,acaâimewnigaerbreniny gogledd,acaymddwynyneuherbyn,acaorchfyga: 8Abyddhefydyndwynyngaethi'rAiffteuduwiau, gyda'utywysogion,achyda'ullestrigwerthfawroarianac aur;abyddynparhauamflynyddoeddlawernabreniny gogledd

9Fellydawbreninydei'wfrenhiniaeth,adychweli'w wladeihun.

10Ondeifeibionagyffroir,acagasglantluoeddmawrion: acunynsicraddaw,acalifo,acaâdrwodd:ynay dychwel,acagyffroir,hydynoedi'wgaer.

11Abyddbreninydeyngyffrousiawn,acyndodallanac ynymladdagef,sefâbreninygogledd:acefeaosoda allandyrfafawr;ondrhoddirydyrfayneilawef.

12Aphanfyddoefewedicymrydydyrfaymaith,byddei galonyncodi;acfefyddoefeynbwrwilawrddengoedd lawerofiloedd:ondnifyddyngryfderganddo.

13Oherwyddbyddbreninygogleddyndychwelyd,acyn gosodallanlumwyna'rcyntaf,acynsicroddodarôlrhai blynyddoeddâbyddinfawrachyfoethmawr

14Acynyramseroeddhynnybyddllawerynsefyllyn erbynbreninyde:abyddlladrondyboblhefydyn ymddyrchafuisefydlu'rweledigaeth;ondbyddantyn syrthio

15Fellydawbreninygogledd,acafwrwgaer,acagymer ydinasoeddmwyafcaerog:acniwrthsefyllbreichiau'rde, na'ibobletholedig,acnifyddnerthiwrthsefyll

16Ondyrhwnaddawyneierbyn,gwnaynôleiewyllys eihun,acnisaifnebo'iflaen:acefeasaifynywlad ogoneddus,yrhonaddifethirtrwyeilawef

17Hefydbyddyngosodeiwynebifyndimewngyda nertheihollfrenhiniaeth,arhaiuniawngydagef;felhyny

Daniel gwnaefe:acefearyddiddoferchmenywod,ganeillygru hi:ondnisaifhio’iblaidef,acnifyddo’iblaidef.

18Arôlhynytroefeeiwynebatyrynysoedd,acycymer lawer:ondbyddtywysog,ereiraneihun,ynperii'r gwaradwyddagynigirganddobeidio;hebeiwaradwyddei hun,byddynperiiddodroiato

19Ynaytroefeeiwynebatgaereiwladeihun:ondefea dramgwyddaacasyrthia,acnicheiref.

20Ynaysaifyneiystâdyncoditrethiyngngogonianty deyrnas:ondofewnychydigddyddiauydinistriref,nid mewndicter,nacmewnbrwydr

21Acyneiystâdefysaifdynffiaidd,yrhwnniroddant iddoanrhydeddyfrenhiniaeth:ondefeaddawimewnyn heddychlon,acagipia'rfrenhiniaethtrwyweniaith

22Achydabreichiaullifogyddyllifanto'iflaenef,achânt eutorri;ie,tywysogycyfamodhefyd.

23Acarôlygynghrairawneiragef,efeaweithreda'n dwyllodrus:canysefeaddawifyny,acagryfhagyda phoblfach.

24Efeaddawimewnynheddychlonhydynoedileoedd brasafydalaith;abyddyngwneudyrhynniwnaethei dadau,nathadaueidadau;byddyngwasgaruyneuplithyr ysbail,a'ranrhaith,a'rcyfoeth:ie,abyddynrhagweldei gynlluniauynerbynycedyrn,hydynoedamgyfnod

25Abyddyncyffroieinertha'iddewrderynerbynbrenin ydegydabyddinfawr;abyddbreninydeyncaelei gyffroiiryfelgydabyddinfawrachadarniawn;ondnisaif: oherwyddbyddantyncynllwyniocynlluniauyneierbyn.

26Ie,yrhaisy'nbwytarhano'ifwyda'idifethaef,a'i fyddinalifaifyny:allawerasyrthilawrynlladdedigion

27Abyddcalonyddaufreninhynarwneuthurdrwg,a byddantyndweudcelwyddwrthunbwrdd;ondnifyddyn llwyddo:oherwyddbyddydiweddetoaryramser penodedig.

28Ynaydychwelefei’wwladâchyfoethmawr;a’igalon fyddynerbynycyfamodsanctaidd;acygwnagampau,ac ydychweli’wwladeihun.

29Aryramserpenodedigydychwelefe,acydawtua'r deau;ondnifyddfelycyntaf,nacfelyrolaf

30CanysllongauChittimaddawyneierbynef:amhynny efeadristheir,acaddychwel,acalidiaynerbyny cyfamodsanctaidd:fellyygwnaefe;efeaddychwelhyd ynoed,acagaiffddealltwriaethâ'rrhaiawrthodanty cyfamodsanctaidd

31Abyddbreichiau’nsefyllareiranef,abyddantyn halogi’rcysegrnerth,acyntynnuymaithyraberthdyddiol, acyngosodyffieidd-drasy’ngwneudanrhaith

32A’rrhaiawnântynannuwiolynerbynycyfamod,fe’i llygroddtrwyweniaith:ondyboblaadnabyddanteuDuw afyddantyngryf,acawnântgampau

33Abyddyrhaisy'ndeallymhlithyboblyncyfarwyddo llawer:etobyddantynsyrthiotrwy'rcleddyf,athrwyfflam, trwygaethiwed,athrwyysbail,amlaweroddyddiau

34Ynawr,pansyrthiant,cântgymorthgydagychydig gymorth:ondllaweralynantwrthyntâgweniaith

35Abyddrhaio’rrhaideallusynsyrthio,i’wprofi,aci’w puro,aci’wgwneudynwyn,hydamserydiwedd: oherwyddymaeetoargyferyramserpenodedig

36A’rbreninawnaynôleiewyllys;acaddyrchafaeihun, aca’imawrhâeihunuwchlawpobduw,acalefarabethau rhyfeddolynerbynDuwyduwiau,acalwyddanes cyflawni’rdigofaint:canysyrhynabenderfynwydawneir

37NifyddynystyriedDuweidadau,nachwantmenywod, acnifyddynystyriedunrhywdduw:oherwyddbyddyn ymfawrogieihunuwchlawpawb

38OndyneigyflwrybyddynanrhydedduDuw’rlluoedd: aduwnadadnabueidadauybyddyneianrhydedduagaur, acarian,acâmeinigwerthfawr,aphethaudymunol

39Fellyygwnaefeynycedyrnmwyafcadarngydaduw dieithr,yrhwnagydnabyddiracagynyddamewn gogoniant:acefea'ugwnaiddyntlywodraethudroslawer, acaranna'rtirerelw

40Acynamserydiweddybyddbreninydeynei wrthyrru:abreninygogleddaddawyneierbynfel corwynt,âcherbydau,acâmarchogion,acâllongaulawer; acefeaddawi'rgwledydd,acalifodrosodd,acaâ drosodd

41Efeaddawhefydimewni'rwladogoneddus,allawero wledyddaddymchwelir:ondyrhainaddihanganto'ilaw ef,sefEdom,aMoab,aphennaethmeibionAmmon

42Efeaestyneilawhefydarygwledydd:acniddihanga gwladyrAifft

43Ondbyddganddoawdurdoddrosdrysorauauracarian, athroshollbethaugwerthfawryrAifft:abyddyLibiaida'r Ethiopiaidyneiôl

44Ondbyddnewyddiono'rdwyrainaco'rgogleddynei aflonyddu:amhynnyefeaâallanâllidmawriddinistrio, aciddinistriollawerynllwyr

45Acfeblannodddabernodaueibalasrhwngymoroedd ynymynyddsanctaiddgogoneddus;etofeddawi'w ddiwedd,acnifyddnebyneigynorthwyo

PENNOD12

1A’ramserhwnnwysaifMichael,ytywysogmawrsy’n sefylldrosblantdybobl:abyddamserogyfyngder,felna fuerioederpanoeddcenedlhydyramserhwnnw:a’r amserhwnnwygwaredirdybobl,pobunageirwedi’i ysgrifennuynyllyfr.

2Allawero’rrhaisy’ncysguynllwchyddaeara ddeffrôant,rhaiifywydtragwyddol,arhaiigywilydda dirmygtragwyddol.

3Abyddyrhaidoethyndisgleiriofeldisgleirdeby ffurfafen;a'rrhaisy'ntroillaweratgyfiawnderfelysêr bythbythoedd.

4Ondti,Daniel,caea’rgeiriau,aselia’rllyfr,hydamsery diwedd:llaweraredantynôlacymlaen,agwybodaetha amlheir.

5Ynaedrychaisi,Daniel,acwele,ynosafodddaueraill, unaryrochrhonilanyrafon,a'rllallaryrochrarallilan yrafon

6Adywedoddunwrthygŵroeddwedieiwisgomewn lliain,yrhwnoeddarddyfroeddyrafon,Pahydybydd diweddaryrhyfeddodauhyn?

7Achlywaisydynwedieiwisgomewnlliain,yrhwn oeddarddyfroeddyrafon,pangododdeilawddea'ilaw aswytua'rnef,athyngoddwrthyrhwnsyddynbywam byth,ybyddhynamamser,amseroedd,ahanner;aphan fyddowedigorffengwasgarunerthyboblsanctaidd,y cwblheiryrhollbethauhyn

8Achlywais,ondniddeallais:ynadywedais,Ofy Arglwydd,bethfydddiweddypethauhyn?

9Adywedoddefe,Dosymaith,Daniel:canysygeiriau syddwedieucaua'useliohydamserydiwedd

10Llaweraburir,agwneirynwyn,aphrofir;ondy drygionusawnântddrygioni:acnifyddyruno'rdrygionus yndeall;ondydoethionaddeallant

11Aco’ramserytynnirymaithyraberthdyddiol,a’r ffieidd-drasy’ngwneudanrhaithyncaeleigodi,byddmil daugantanawdegoddyddiau

12Gwyneifydyrhwnaaroso,acagyrhaeddo'rmiltri chantaphumpathridegoddiwrnodau.

13Onddosdidyfforddhydydiwedd:canystiaorffwysi, acasafiyndygyfranarddiweddydyddiau