มนุษยวิเทศคดี4

นุษยวิเทศคดี Humanities for Cross Border Review วร

ร ณ ภิงคา

ร

ห ม า ย ข่ า ว

สุ

จด

จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

ปีที่ 1 ฉบับที่ 4 สิงหาคม-กันยายน 2556

ที่ปรึกษา

คณบดีคณะมนุษยศาสตร์ รองคณบดีฝ่ายบริหาร รองคณบดีฝ่ายวิชาการ รองคณบดีฝ่ายวิจัยและวิเทศสัมพันธ์ รองคณบดีฝ่ายประกันคุณภาพ รองคณบดีฝ่ายกิจการนิสิต รศ.ชูศักดิ์ ภัทรกุลวณิช ผศ.ดร.ศานติ ภักดีคำ ผศ.นัทธนัย ประสานนาม

บรรณาธิการ ดร.อาทิตย์

พงษ์พานิช

กองบรรณาธิการ ผศ.ดร.พงศกร ดร.ชมนาด ดร.เกษวดี อ.ภากร อ.สถิตย์ อ.สายหยุด อ.วิจิตร

ศิลปกรรม ณัฐวุฒิ

เลขานุการ สุรีย์พร

เมธีธรรม อินทจามรรักษ์ กุหลาบแก้ว สิริทิพา ลีลาถาวรชัย บัวทุม คริเสถียร

นลินรัตนกุล ชุมแสง

งานประชาสัมพันธ์ :

บทบรรณาธิการ มนุษยวิเทศคดี สารมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร เล่มที่ 4 นำเสนอการสังเคราะห์งานวิจัยที่เกี่ยวข้องเกี่ยวกับงานบันเทิงคดีนานาชาติผ่าน สื่อวรรณกรรม ภาพยนตร์ และการแสดง ประเดิ ม ด้ ว ยการสะท้ อ นภาพความสั ม พั น ธ์ ร ะหว่ า งปั จ เจกบุ ค คล และชุมชนในสังคมไทย ผ่านหนังสือนิทานภาพสำหรับเด็กที่ชนะการประกวด รางวัลคณะกรรมการพัฒนาหนังสือแห่งชาติ โดย ดร.ทศพล สุรนัคครินทร์ บทความต่อมา อ.เกวลิน ศรีม่วง นำเสนอการมองสภาพสังคม และแนวคิดของชาวเกาหลีผ่านนิทานเรื่องยาว “ดินสอสีแดง” เรื่องที่สาม ชวนวิพากษ์ Laskar Pelangi (2008) ภาพยนตร์จาก ประเทศอินโดนีเซีย ว่าด้วยเยาวชนกับภาวะด้อยการศึกษาในเขตชนบทห่างไกล โดย ผศ.ศิริพร มณีชูเกตุ ปิ ด ท้ า ยด้ ว ยประวั ต ิ ค วามเป็ น มาอั น น่ า สนใจของนาฏวรรณกรรม ละครใน อิเหนา ที่นำเสนอในรูปแบบละครใน นาฏศิลป์ขั้นสูง ที่ใช้แสดง ในพระราชวังหรือในเขตพระราชฐานเท่านั้นและมีผู้แสดงเป็นผู้หญิงล้วน โดย อ.อุบลวรรณ โตอวยพร กองบรรณาธิ ก ารหวั ง เป็ น อย่ า งยิ ่ ง ว่ า ท่ า นผู ้ อ ่ า นจะได้ ร ั บ ความสุ ข สนุกสนานไปกับการอ่าน และได้รับความรู้เกี่ยวกับงานบันเทิงคดีหลากหลาย รูปแบบจากมนุษยวิเทศคดี สารมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร เล่มที่ 4 นี้

คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร อ.เมือง จ.พิษณุโลก 65000 โทรศัพท์ 0-5596-2035 http://www.human.nu.ac.th ดร.อาทิตย์ พงษ์พานิช บรรณาธิการ ปกหน้า :

ภาพถ่ายโดย อ.สายหยุด บัวทุม

ภาพสะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างปัจเจกบุคคลและชุมชน

ในหนังสือนิทานภาพสำหรับเด็กที่ชนะการประกวด รางวัลคณะกรรมการพัฒนาหนังสือแห่งชาติ ดร.ทศพล สุรนัคครินทร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร มิ ต ิ ส ั ง คมและวั ฒ นธรรมไทยที ่ ป รากฏในหนั ง สื อ นิ ท านภาพ รวมถึงความเกี่ยวพันกันระหว่างวาทกรรมในหนังสือนิทานภาพ และความเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม ผลของการศึกษาพบว่า หนังสือนิทานภาพสำหรับเด็ก ของไทย มุ่งเน้นการสร้างภาพสังคมเชิงอุดมคติ กล่าวคือ สอนให้ เด็กตระหนักถึงความเป็นส่วนหนึ่งของสังคมที่เน้นความสามัคคี ของสมาชิกในชุมชนมากกว่าความเป็นปัจเจกโดยที่ปัจเจกบุคคล ต้องเชื่อมต่อตนเองเข้ากับชุมชนในฐานะสมาชิกที่สำคัญต่อการ ดำรงอยู่ของชุมชน และในขณะเดียวกัน ปัจเจกบุคคลที่อุทิศ ตนเองให้แก่ชุมชนก็ตระหนักดีกว่าความเป็นอยู่ที่ดีของพวกเขา ก็ขึ้นอยู่กับพลังความสมัครสมานสามัคคีของสมาชิกในชุมชนที่ เกื้อหนุนอยู่ ภาพสะท้อนของความสัมพันธ์ระหว่างปัจเจกบุคคล กับชุมชนที่ถูกนำเสนอผ่านหนังสือนิทานภาพสำหรับเด็กของ ไทยจึงเป็นเรื่องของการเรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุขใน ชุมชนที่เข้มแข็ง ปัจเจกบุคคลต้องรู้จักความสามัคคี ความ เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการให้ความช่วยเหลือซึ่งกันและกัน โดยเห็น แก่ประโยชน์สุขของชุมชนมากกว่าประโยชน์ของตนเอง ตัวอย่างของหนังสือนิทานภาพที่สะท้อนความสัมพันธ์ ระหว่างปัจเจกบุคคลและชุมชนได้ชัดเจนคือ ประกวดร้องเพลง (เสริมสกุล, 2536) และ สัตว์ในกะลา (เสริมสกุล, 2537) หนังสือนิทานภาพทั้งสองเรื่องแสดงความสัมพันธ์ดังกล่าวโดย ใช้การสร้างตัวละครที่เป็นสัตว์ ภาษา และรูปภาพที่สอดคล้อง สนับสนุนซึ่งกันและกันเพื่อส่งผ่านอุดมการณ์เชิดชูความสำคัญ ของการอยู ่ ร อดของชุ ม ชนและประโยชน์ ส ุ ข ของสั ง คมเหนื อ ความสำคัญของปัจเจกบุคคล แนวคิดที่หนังสือนิทานภาพ ทั้งสองเรื่องมีร่วมกันคือ การแข่งขันเพื่อเป็นหนึ่งเหนือผู้อื่น หรือ การแข่งขันเพื่อเอาแพ้เอาชนะกันของคนในสังคม ถือเป็น คุณลักษณะที่ไม่พึงประสงค์ เพราะจะนำมาซึ่งความแตกแยก ในสังคม การกำหนดความรับรู้เชิงอุดมการณ์ที่ว่าปัจเจกบุคคล ควรร่วมประสานสามัคคีเพื่อประโยชน์แก่ชุมชนมากกว่าแข่งขัน หรือเอาดีเอาเด่นแต่ผู้เดียวจึงเป็นการปลูกฝังค่านิยมประสาน

1ตัวอย่างของหนังสือนิทานภาพในการนำเสนอเป็นส่วนหนึ่งของวิทยานิพนธ์ปริญญาเอกเรื่อง The Construction of Cultural Ideologies in Award-winning Thai and Australian Picture Books (1987-2006) ของผู้เขียน ที่มหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลีย (The Australian National University) กรุงแคนเบอร์ร่า ประเทศออสเตรเลีย

นุษยวิเทศคดี

นอกจากจะเป็นแหล่งให้ความบันเทิงและเป็นเครื่องมือ เสริมทักษะการอ่านแล้ว วรรณกรรมสำหรับเด็กยังถือเป็นส่วน สำคั ญ ในกระบวนการขั ด เกลาและเตรี ย มผู ้ อ ่ า นเข้ า สู ่ ส ั ง คม (Socialisation process) การสอดแทรกมุมมองต่างๆ เกี่ยวกับ โลก ผ่านฉากเหตุการณ์ หรือตัวละคร ถือเป็นภาพสะท้อนสังคม ที่ทำให้เด็กซึ่งเป็นผู้อ่านเกิดการเรียนรู้แบบอย่างและซึมซับ บรรทัดฐานของสังคมนั้นๆ แบบอย่างและบรรทัดฐานเหล่านี้ หมายรวมถึง รูปแบบการกระทำ ข้อปฏิบัติ กฎเกณฑ์ ศีลธรรม และจรรยามารยาท ที่จะค่อยๆ แทรกซึมสู่ความคิดของเด็กๆ และซึมซับจนสามารถยึดถือเป็นแนวปฏิบัติเมื่อเด็กเติบโตขึ้น ดังนั้น เราอาจกล่าวได้ว่า วรรณกรรมสำหรับเด็กถือเป็นตัว กำหนดที่สำคัญ ทั้งทางตรงและทางอ้อม ในการปูพื้นฐาน ความคิด ค่านิยม ขนบธรรมเนียมที่ดีงาม เพื่อที่จะพัฒนาให้เด็ก เติบโตเป็นสมาชิกที่ดีของสังคมต่อไป ในปัจจุบัน การศึกษาวรรณกรรมสำหรับเด็ก ในแง่ของ การส่งผ่านความคิด อุดมการณ์ และมุมมองต่างๆ เกี่ยวกับโลก ผ่านทางกลไกของภาษา วรรณกรรม และรูปภาพ ได้รับความ สนใจจากนั ก วิ ช าการทั ้ ง ในด้ า นวรรณกรรมสำหรั บ เด็ ก เอง และสหสาขาวิชา เช่น วัฒนธรรมศึกษา วรรณคดีศึกษา ภาษาศาสตร์ และการสื่อสาร ผลของงานวิจัยเหล่านี้ชี้ ให้เห็นถึง บทบาทของวรรณกรรมสำหรับเด็กในการสอดแทรกอุดมการณ์ เพื่อเตรียมเด็กให้รู้จักโลกและรู้จักตนเอง เช่น อุดมการณ์ ความเป็นเด็กและความเป็นผู้ใหญ่ อุดมการณ์ความเป็นชาย และความเป็นหญิง และอุดมการณ์ความเป็นปัจเจก และความ เป็นชุมชน ฯลฯ ในบทความนี้ ผู้เขียนจะนำเสนอตัวอย่างของ อุดมการณ์ความเป็นปัจเจกและชุมชนที่ถูกสะท้อนในหนังสือ นิทานภาพสำหรับเด็ก ซึ่งถือว่าเป็นสื่อชนิดหนึ่งที่เข้าถึงเด็ก ตั้งแต่ก่อนวัยเรียน ตัวอย่างของหนังสือภาพสำหรับเด็กสี่เล่ม ที่อ้างอิงในบทความนี้นำมาจากรายชื่อของหนังสือที่ได้รับรางวัล คณะกรรมการพั ฒ นาหนั ง สื อ แห่ ง ชาติ ป ระเภทบั น เทิ ง คดี สำหรับเด็กอายุ 6 ถึง 11 ปี1 ผลของการศึกษาจะชี้ให้เห็นถึง

จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : สิงหาคม - กันยายน 2556

3

นุษยวิเทศคดี 4

สามัคคีเพื่อสังคมมากกว่าการทำตัวโดดเด่นเป็นหนึ่งเหนือผู้อื่น ในตอนต้นของหนังสือนิทานภาพทั้งสองเล่ม ภาษา ที่ใช้แสดงความสัมพันธ์ระหว่างปัจเจกบุคคลและชุมชนจะอยู่ใน รูปของการเปรียบเทียบเพื่อเน้นความเป็นปัจเจกของตัวละคร แต่ละตัว เช่นไพเราะกว่า/ ไพเราะไม่แพ้ใคร/ ไพเราะที่สุด หรือ มีความสำคัญที่สุดในกะลานี้/ ใหญ่ที่สุด/ ยาวกว่าเจ้าทั้งสอง ในขณะเดียวกัน ภาษาภาพของหนังสือแต่ละเล่มก็เน้นความ เป็นปัจเจกของตัวละคร เช่น ในหนังสือนิทานภาพเรื่อง ประกวดร้องเพลง ภาพของตัวละครขณะที่ต่างคนต่างร้องเพลง เพื่อชิงความเป็นที่หนึ่งจะปรากฏอยู่แยกจากตัวละครอื่นๆ ที่อยู่ รวมกันเป็นกลุ่ม เป็นต้น ในเรื่อง ประกวดร้องเพลง บทสรุปที่ว่าชุมชนควรมี ความสำคัญ หรือมาก่อนปัจเจกบุคคลในสังคม ปรากฏชัดเจน จากเนื้อเรื่องที่ดำเนินไปจนกระทั่งถึงตอนที่กรรมการไม่สามารถ ตัดสินได้ว่าใครร้องเพลงไพเราะกว่ากัน และคุณตานกฮูก ผู้เป็น ตัวแทนของผู้มีปัญญา ได้แนะนำให้สัตว์ทั้งสามร้องเพลงร่วมกัน ภาษาที่ใช้ในเรื่องได้เปลี่ยนจากการแสดงความเป็นปัจเจกผ่าน การแข่งขัน เป็นการแสดงความเป็นเอกภาพเพื่อความสุขของ สมาชิกในชุมชน เช่น “เจ้าจิ้งหรีดทองดำจักจั่น และจิ้งหรีด ทองแดงร้องเพลงขึ้นพร้อมๆ กันจนกลายเป็นการร้อง ประสานเสียง ฟังไพเราะยิ่ง ยิ่งกว่าเมื่อร้องเพลงตามลำพัง” ภาษาภาพสื่อถึงความมีส่วนร่วมในชุมชนด้วยการแสดงภาพสัตว์ และแมลงน้อยใหญ่ยืนฟังการร้องเพลงประสานเสียงหน้าเวที อย่างมีความสุข การเน้นความสำคัญของชุมชนส่วนรวม และ หน้ า ที ่ ข องปั จ เจกที ่ จ ะต้ อ งทำเพื ่ อ ประโยชน์ ข องส่ ว นรวมยั ง สามารถเห็นได้จากคำพูดของราชสีห์ในตอนจบเรื่องอีกด้วย “เมื่อกลับไปในป่าขอให้ทั้งสามร้องเพลงประสานกันอันจะเป็น เสียงเพลงที่ไพเราะแห่งป่าเขาลำเนาไพรสืบไป” ในขณะที่ ประกวดร้องเพลง แสดงภาพผลดีที่เกิดขึ้น แก่สังคมส่วนรวม หนังสือนิทานภาพเรื่อง สัตว์ในกะลา แสดงภาพผลร้ า ยเมื ่ อ ปั จ เจกบุ ค คลไม่ ย อมสละการแก่ ง แย่ ง แข่งขันเป็นที่หนึ่งและร่วมมือกันเพื่อประโยชน์สุขของชุมชน โดยเนื้อเรื่องมีการใช้ภาษาเพื่อเน้นถึงความผิดพลาดที่เกิดการ กระทำของสัตว์ทั้งสามเอง เช่น “...และเจ้าอึ่งอ่างก็พองตัวใหญ่ จน...ใหญ่ขึ้น...จนทำให้กะลาใบน้อยนิดใบนี้โคลงเคลงไปมา” หรือ “...โดยเจ้ากิ้งก่าวิ่งไปวิ่งมาระหว่างขอบกะลา ทำให้กะลา ใบนั้นยิ่งโคลงเคลงมากขึ้น” และจากบทสรุปในตอนท้ายเรื่อง ที่ว่า “นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า จงอย่าแสดงความเก่งของตน ด้วยการอวดตัวข่มผู้อื่น จงใช้ความเก่งของตนให้เกิดประโยชน์ แก่ทั้งตนเองและผู้อื่น” เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับสัตว์ ทั้งสามจึงเป็น สิ่งที่ชี้ให้เห็นว่าปัจเจกบุคคลจะยึดถือตนสำคัญกว่าส่วนรวม ไม่ได้ เพราะเมื่ออยู่ร่วมชุมชนเดียวกันก็เปรียบเสมือนร่วม

จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : สิงหาคม - กันยายน 2556

ชะตากรรมเดียวกัน ซึ่งในกรณีนี้ ภาษาภาพที่แสดงภาพสัตว์ สามตัวอาศัยอยู่ในกะลาใบเล็กๆ เพื่อเอาชีวิตรอดจากน้ำท่วม ทำหน้าที่สื่อถึงความสัมพันธ์ระหว่างปัจเจกบุคคลว่าเปรียบ เสมือนกลุ่มคนที่อยู่ร่วมกัน หากใครคนใดคนหนึ่งกระทำสิ่งใด โดยไม่คำนึงถึงสังคม ส่วนรวมย่อมได้รับผลร้ายอย่างหลีกเลี่ยง ไม่ได้ การให้ความสำคัญต่อชุมชนเหนือความเป็นปัจเจกบุคคล ถือเป็นแนวคิดที่ถูกส่งต่อในหนังสือนิทานภาพสำหรับ เด็กไทยทุกยุคทุกสมัย และยังสามารถพบได้หนังสือที่ชนะ การประกวดในปีหลังๆของหนังสือนิทานภาพ ที่ใช้ในการศึกษา เช่น หนังสือนิทานเรื่อง การเดินทางของลูกยาง (สายฝัน, 2549) ซึ่งในขณะที่หนังสือนิทานภาพทั้งสองเรื่องข้างต้น มุ่งเน้นแนวคิดเรื่องการสละเรื่องการแก่งแย่งแข่งขัน และ ประสานสามัคคีกันเพื่อประโยชน์ของชุมชน การเดินทางของ ลูกยาง ได้นำเสนอคุณสมบัติอันพึงประสงค์อีกประการหนึ่ง สำหรับปัจเจกบุคคลในการอาศัยอยู่ร่วมกัน คือ การสละความ เห็นแก่ตัว และช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ในเนื้อเรื่องมีการใช้ภาษา ที่แสดงถึงความเต็มใจของตัวละครในการให้ความช่วยเหลือเมื่อ เห็นผู้อื่นกำลังเดือดร้อน เช่น ฉันจะช่วยเธอเอง หรือ ฉันจะพา เธอไปยังทุกที่ๆ เธอต้องการ นอกจากนี้การให้ความช่วยเหลือ ซึ่งกันและกัน ยังถูกนำเสนอในแง่ของจริยธรรมที่ได้รับการ ปลูกฝัง เช่น งูกล่าวตอบคำขอบคุณของลูกยางพร้อมยิ้มอย่าง “ใจดี” ว่า “ไม่เป็นไรหรอกแม่ฉันสอนเสมอว่าถ้าเจอคนที่กำลัง ลำบากเราต้องรีบช่วยเหลือ” ในตอนท้ายของเรื่อง ภาษาภาพ ได้แสดงให้เห็นว่า การช่วยเหลือซึ่งกันและกันของสมาชิกใน สั ง คมจะนำมาซึ ่ ง ความสงบเรี ย บร้ อ ยและประโยชน์ ส ุ ข ของ ส่วนรวม โดยการแสดงภาพของลูกยางที่ได้รับความช่วยเหลือ จากตัวละครต่างๆได้เจริญเติบโตขึ้นเป็นไม้ใหญ่ เป็นที่พักอาศัย และเป็นร่มเงาให้กับสัตว์น้อยใหญ่ในป่า ภาพสะท้อนของสังคม ที่ปรากฏในหนังสือนิทานภาพเรื่องนี้คือ สังคมเชิงอุดมคติ ที่ปัญหาทุกอย่างแก้ไขได้จากการร่วมมือร่วมใจและช่วยเหลือ ซึ่งกันและกันของสมาชิกในสังคม อย่างไรก็ตาม ความหมายของคำว่า การร่วมมือร่วมใจ หรือ ความสมัครสมานสามัคคี ได้ถูกตีความต่างไปในหนังสือนิทาน ภาพที่ได้ชนะการประกวดในบางปี ในขณะที่นิทานภาพที่ใช้ ในการศึกษาส่วนใหญ่มุ่งเน้นการสะท้อนภาพสังคมในอุดมคติ ตามที่กล่าวไปข้างต้น หนังสือนิทานภาพเรื่อง บัณฑิตมดแดง (อำนาจ, 2544) เป็นตัวอย่างของนิทานภาพที่แสดงให้เห็นว่า สั ง คมเชิ ง อุ ด มคติ ไ ม่ ส ามารถสร้ า งได้ จ ากความสามั ค คี ข อง สมาชิกในสังคมเท่านั้น แต่ความสามัคคีดังกล่าว ต้องเป็นความ สามัคคีที่เกิดขึ้นพร้อมกับการมีสติและการใช้สติปัญญาอย่าง รอบคอบด้วย ในเนื้อเรื่อง ความสามัคคีของฝูงมดแดง ถูกแสดง

ว่าหลีกเลี่ยงภาษี และขายทรัพย์สินของบริษัทไทยให้นักลงทุน ต่างชาติ ความสามัคคีเป็นอาวุธสำคัญที่ทั้งฝ่ายที่สนับสนุน และฝ่ายที่ต่อต้าน พ.ต.ท.ทักษิณ และรัฐบาลในสมัยนั้น ใช้เพื่อ ระดมมวลชนมาเป็นแนวร่วม และนำไปสู่การรวมตัวเพื่อประท้วง ของกลุ่มพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย และกลุ่มแนวร่วม ประชาธิ ป ไตยเพื ่ อ ต่ อ ต้ า นเผด็ จ การแห่ ง ชาติ ท ี ่ เ กิ ด ขึ ้ น อย่ า ง รุนแรงและต่อเนื่องมาในปัจจุบัน เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นชี้ให้เห็น ได้ว่า ความสามัคคีที่ถูกใช้อย่างไม่ยั้งคิด และไม่เหมาะสมกับ สถานการณ์ ย ่ อ มนำไปสู ่ ค วามวุ ่ น วายและแตกแยกในที ่ ส ุ ด เปรียบได้กับฝูงมดแดงในหนังสือนิทานภาพเรื่อง บัณฑิตมดแดง ที่อ้างถึงความสามัคคีในการต่อสู้ โดยไม่คำนึงถึงผลเสียที่จะ เกิดขึ้นตามมาทั้งกับตัวปัจเจกบุคคล และสังคมส่วนรวม จากผลการศึกษา เราสามารถสรุปได้ว่าภาพสะท้อน ความสั ม พั น ธ์ ร ะหว่ า งปั จ เจกบุ ค คลและชุ ม ชนที ่ ป รากฏใน หนั ง สื อ นิ ท านภาพที ่ ช นะการประกวดรางวั ล หนั ง สื อ ดี เ ด่ น มุ่งเน้นการสร้างสังคมเชิงอุดมคติที่สมาชิกในชุมชนพึงสละความ ต้องการในฐานะปัจเจกบุคคล และมีความสามัคคีในการทำเพื่อ ประโยชน์สุขของส่วนรวมมากกว่าตนเอง มิติทางสังคม และ วัฒนธรรมไทยที่ปรากฏในหนังสือนิทานดังกล่าวคือ การเป็น คนรักพวกพ้อง มีน้ำใจ ช่วยเหลือแบ่งปัน และเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ คือคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ภาพสะท้อนความสัมพันธ์ ระหว่างปัจเจกบุคคลและชุมชนดังกล่าวเป็นวาทกรรมกระแส หลักที่สามารถพบได้ในกลุ่มตัวอย่างของหนังสือนิทานภาพใน ตลอดทุกช่วงเวลาที่ทำการศึกษา อย่างไรก็ตาม ความหมาย ของความสามัคคีได้ถูกตีความต่างไปจากเดิมในหนังสือนิทาน ภาพที่ถูกผลิตขึ้นในบางช่วงเวลา เช่น หนังสือนิทานภาพเรื่อง บัณฑิตมดแดง ที่ชนะการประกวดใน พ.ศ. 2545 ที่สะท้อนภาพ ผลเสียและความวุ่นวายที่เกิดจากการที่สมาชิกในสังคมยึดถือ ความสามัคคีโดยไม่คำนึงถึงบริบทของเหตุการณ์ ในขณะที่ ความปรารถนาที่จะอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างมีความสุขยังถูกนำ เสนอในเนื้อเรื่อง บทสรุปของหนังสือนิทานเรื่องนี้ชี้ให้เห็นว่า ปัจเจกบุคคลควรไตร่ตรองให้รอบคอบว่าความสามัคคีในการทำ สิ่งใดๆ จะนำไปสู่ผลลัพธ์อย่างไร การนำเสนอภาพความสามัคคี ในรูปแบบดังกล่าวแสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ของวาทกรรม ของหนังสือภาพและบริบทของการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและ วัฒนธรรม

นุษยวิเทศคดี

ผ่านทั้งภาษาเขียนและภาษาภาพ พวกมันสามัคคีกันหาอาหาร/ พวกมันสามัคคีกันแย่งชิงอาหาร/ พวกมันสามัคคีกันต่อสู้กับ สัตว์ทุกขนาด/ความสามัคคีไม่ว่าเรื่องใดๆ ถือเป็นความฉลาด และความสามัคคีไม่ว่าเรื่องใดๆ ย่อมในไปสู่ชัยชนะ หรือความ สำเร็จในที่สุด ในขณะเดียวกัน ภาษาภาพได้แสดงถึงพลัง แห่งความสามัคคีของฝูงมดแดง โดยแสดงภาพชัยชนะของฝูง มดแดงที่รุมต่อสู่กับสัตว์ที่มีขนาดใหญ่กว่า เช่น นกกางเขน หรือ โขลงช้าง แนวคิดเรื่องความสามัคคีของฝูงมดแดงนี้ถูกแสดง ในทางตรงกันข้ามกับความเชื่อของบัณฑิตมดแดง “...ความ สามัคคีที่ขาดการยั้งคิด ความสามัคคีที่ไม่ใช้สติปัญญาอย่าง รอบคอบ อาจจะนำไปสู่ความหายนะก็ได้...” ในตอนท้ายของ เรื่อง คำว่า ความสามัคคี ถูกเปลี่ยนเป็นความสามัคคีอย่าง เฉลียวฉลาดและมีสติปัญญา หลังจากที่ฝูงมดแดงไม่เชื่อคำ ทัดทานของบัณฑิตมดแดง และตัดสินใจกระโดดเข้าต่อสู้กับ ไฟป่าเพื่อปกป้องรังของตนเอง จากเนื้อเรื่องของหนังสือนิทานภาพเรื่อง บัณฑิต มดแดง การให้ความสำคัญของความเป็นชุมชนหรือประโยชน์ สุขของส่วนรวมมากกว่าความเป็นปัจเจกยังสามารถพบเห็นได้ จากการรวมตัวกันของฝูงมดแดงเพื่อความดำรงอยู่ของชุมชน โดยการสามัคคีกันหาอาหาร แย่งชิงอาหาร และต่อสู้กับผู้รุกราน รวมถึงการขับไล่บัณฑิตมดแดงให้ไปอยู่ไกลๆ จากฝูง เพราะ เกรงว่ า ความคิ ด ที ่ แ ตกต่ า งของบั ณ ฑิ ต มดแดงจะสร้ า งความ วุ่นวายแตกแยกในฝูงมด แต่ความหมายของความสมัครสามัคคี ในหนังสือนิทานภาพเรื่องนี้นี้ถูกตีความให้ต่างจากความสามัคคี ในกระแสหลักที่ปรากฏในหนังสือนิทานภาพเล่มอื่นๆ คือ ความสามัคคีจะเป็นคุณลักษณะอันพึงประสงค์ก็ต่อเมื่อถูกใช้ใน บริบทและสถานการณ์ที่เหมาะสมเท่านั้น ปัจเจกบุคคลจึงควร เรียนรู้ที่จะมีสติและคิดพิจารณาอย่ารอบคอบก่อนจะร่วมมือกัน ทำสิ่งใดๆ เพราะผลของการกระทำนั้นอาจนำมาซึ่งความ เดือดร้อนต่อตนเองและสังคมส่วนรวมได้ หากพิจารณาถึงบริบททางสังคมและวัฒนธรรมในช่วง ที่หนังสือนิทานภาพเรื่อง บัณฑิตมดแดง ชนะการประกวด รางวัลหนังสือดีเด่น อาจจะกล่าวได้ว่า ความหมายของความ สามัคคี ถูกใช้เพื่อสะท้อนภาพความคิดเห็นต่างและความวุ่นวาย ทางการเมืองในช่วงเวลาดังกล่าว หนังสือนิทานภาพเล่มนี้ ถูกผลิตในปี พ.ศ. 2544 และชนะการประกวดหนังสือดีเด่นในปี พ.ศ. 2545 ซึ่งเป็นเวลาที่พรรคเพื่อไทยภายใต้การนำของ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร ชนะการเลือกตั้งและจัดตั้งรัฐบาล บริหาร ประเทศ ซึ่งรัฐบาลของ พ.ต.ท. ทักษิณ ถูกวิพากษ์วิจารณ์ ในหลายๆ ประเด็น ทั้งในแง่ของการละเมิดสิทธิมนุษยชน การฉ้อราษฎร์บังหลวง เป็นเผด็จการัฐสภา และมีผลประโยชน์ ทับซ้อน เช่นเดียวกับตัวของ พ.ต.ท.ทักษิณ เองที่มีข้อกล่าวหา

จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : สิงหาคม - กันยายน 2556

5

สภาพสังคมและแนวคิดคนเกาหลี มองผานนิทานเรื่องยาว “´Ô¹ÊÍÊÕá´§”

อ.เกวลิน ศรีม่วง

นุษยวิเทศคดี

คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

6

“ดินสอสีแดง” เป็นนิทานเล่าเรื่องยาวโดยนักเขียนชาว เกาหลี “ชินซูเฮียน”ตีพิมพ์ครั้งที่ 1 วันที่ 20 พฤษภาคม 2011 ตีพิมพ์ครั้งที่ 2 วันที่ 4 เมษายน 2012 มีตัวเอกของเรื่องเป็น เด็กชายเกาหลีที่กำลังเรียนอยู่ชั้น ป.5 ชื่อ “มินโฮ” มินโฮเป็น ตัวละครที่สะท้อนลักษณะของเด็กเกาหลีในครอบครัวชั้นกลาง ที่นับว่ามีอยู่มากที่สุดในสังคมเกาหลี และที่พิเศษไปกว่านั้นคือ ตรงที่มินโฮอยู่กับแม่เพียงสองคน ในขณะที่พ่อของมินโฮ แยก ออกไปอยู่ตามลำพัง การที่พ่อแยกออกไปอยู่ข้างนอกคนเดียว นั้นเป็นสภาพสังคมเกาหลีที่พบเห็นได้ไม่ยากในปัจจุบันเลย นั่น คือ ทั้งพ่อและแม่ต่างก็มีงานที่ตัวเองต้องทุ่มเทให้ และงานที่ทำ ก็มากจนทำให้ต่างฝ่ายต่างไม่ได้เอาใจใส่ดูแลกัน เกิดเป็นการ ทะเลาะเบาะแว้ง และจบลงด้วยการแยกทางกัน นิทาน เรื่อง “ดินสอสีแดง” นี้ เป็นจุดเล็กๆ จุดหนึ่งที่มาช่วยเตือนพ่อแม่ชาว เกาหลีว่า ควรใส่ใจความรู้สึกของเด็กมากกว่าการวางแผนการ ใช้ชีวิตทุกอย่างให้เด็ก และหลายๆ อย่างที่สะท้อนออกมาจาก เรื่องราวของมินโฮทำให้ไม่แปลกเลยที่ “ดินสอสีแดง” จะได้รับ รางวัลยักษ์ทองคำ ครั้งที่ 17 ประจำปี 2011 ที่เกาหลี มินโฮเป็นเด็กที่อยู่ในสังคมเกาหลีที่นับว่ามีการแข่งขัน สูงมาก เด็กนักเรียนทั่วไปต้องเรียนพิเศษต่างๆ ตามโรงเรียน กวดวิชาบ้าง ให้ครูมาสอนเป็นการส่วนตัวที่บ้านบ้าง ดังสถิติ เปรียบเทียบประเทศที่มีการใช้รายได้ในครัวเรือนเพื่อการเรียน พิเศษของบุตรที่สูงที่สุด ของประเทศกลุ่ม OECD คือประเทศ เกาหลีนั่นเอง พอเลิกเรียน มินโฮต้องเดินกลับบ้านคนเดียว เพราะเพื่อนๆ ไปเรียนพิเศษกันหมด เมื่อมินโฮกลับเข้าบ้านไป ระหว่างรอแม่เลิกงานกลับมาบ้าน มินโฮก็จะคอยชะเง้อมอง ตรงระเบียงคอนโดเห็นรถรับส่งนักเรียนของสถาบันกวดวิชาวิ่ง เข้าออกภายในโครงการจนดึกเป็นกิจวัตร แม่ไม่ให้มินโฮเรียน พิเศษด้วยเหตุผลของแม่เอง ที่สำคัญ แม่ไม่มีเวลาด้วย ในบรรดา เพื่อนร่วมห้องของมินโฮ เชเกียว เป็นคนที่ได้ชื่อว่าเรียนเก่งที่สุด มินโฮได้ยินมาว่าแม่ของเชเกียว ให้เชเกียวเรียนพิเศษทุกวิชา ไม่แปลกเลยที่เรียงความของเชเกียวจะถูกเลือกให้เป็นเรียงความ ติดบอร์ดประจำเดือนทุกๆ เดือน ในขณะที่ผลการเรียนทุกวิชา ของมินโฮนั้นอ่อน โดยเฉพาะวิชาเขียนเรียงความ ปกติในห้องเรียน มินโฮรู้สึกว่าเรื่องที่เพื่อนๆ คุยกัน ไม่ใช่เรื่องที่น่าฟังหรือชวนให้อยากคุยด้วย เพราะส่วนใหญ่ จะเป็นเรื่องของที่บ้าน มินโฮไม่มีอะไรจะเอามาเล่าให้เพื่อนฟัง ทงชอลบ้านอยู่ในโครงการเดียวกับมินโฮ เมื่อถึงวันหยุด ทงชอล กับพ่อชอบมาเล่นโยนลูกเบสบอลที่ลานเด็กเล่นกลางโครงการ จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : สิงหาคม - กันยายน 2556

กันประจำ มินโฮชอบแอบดูตอนทงชอลเล่นโยนลูกเบสบอลกับ พ่อ วันหนึ่งมินโฮเห็นแม่ทงชอลเดินถือถุงจ่ายตลาดออกมาจาก ซูเปอร์มาร์เก็ตของโครงการ ในถุงมีปลาเนื้อขาวตัวโต กับผัก เยอะแยะ ดูก็รู้ว่าเย็นวันนั้นที่บ้านทงชอลต้องทำต้มยำปลา เนื้อขาวกินกันกลิ่นหอมฟุ้งทั่วบ้านแน่ๆ พอแม่ทงชอลเดินออก มาจากซูเปอร์มาร์เก็ตได้นิดเดียว พ่อทงชอลก็เดินมาแย่งถุง ในมือแม่ทงชอลไป พ่อทงชอลดูเหมือนจะเลิกงานกลับมาพอดี เย็นวันนั้นมินโฮกลับเข้าบ้านไปนอนขดตัวอยู่ที่พื้นห้องแม่ ไฟก็ ไม่เปิด พอแม่กลับมา มินโฮบอกแม่อยากกินต้มยำปลา เนื้อขาว แม่สงสารมินโฮจับใจ แต่ตอนนั้นดึกมากแล้ว ซูเปอร์มาร์เก็ตคง จะปิดไปแล้ว แม่ได้แต่สัญญากับมินโฮว่าวันหลังแม่จะทำให้กิน จากชีวิตที่ไม่สมบูรณ์แบบ แล้ววันนึงมินโฮก็เก็บดินสอ สีแดงแจ๋แท่งนึงได้ ดินสอสีแดงแท่งนี้แหละที่จะเปลี่ยนชีวิตมินโฮ มันเป็นดินสอที่เขียนหนังสือแทนมินโฮได้ทันทีที่จับมันกดลงที่ กระดาษ เรียงความเรื่องแรกที่ดินสอสีแดงเขียนให้มินโฮ กลาย เป็นเรียงความประจำเดือนของห้องไปเลย เรียงความเรื่องนั้น หัวข้อคือ “บ้านของฉัน” ดินสอสีแดงเขียนได้ดีมาก บ้านของ มินโฮ กลายเป็นบ้านที่เพื่อนๆ พากันอิจฉา ยกเว้น เชเกียว กับ ทงชอล ที่ไม่เชื่อว่ามินโฮเขียนเรื่องจริง และไม่เชื่อ ด้วยว่า มินโฮเขียนเอง ไม่แปลกเลยที่เชเกียวกับทงชอลจะคิดอย่างนั้น เพราะมิ น โฮเองก็ ท ึ ่ ง ในความมหั ศ จรรย์ ข องเจ้ า ดิ น สอสี แ ดง อยู่เหมือนกัน ความมหัศจรรย์ของดินสอสีแดงไม่ได้หยุด อยู่ แค่นั้น เรียงความเรื่องที่สองของมินโฮเป็นจุดเปลี่ยนที่สำคัญ ของมินโฮเลย มันทำให้มินโฮได้เข้าไปประกวดเรียงความระดับ ประเทศ แม่ภูมิใจในตัวมินโฮมากที่สุด มินโฮเห็นแม่กดโทรศัพท์ คุยกับคนโน้นคนนี้ทั้งวัน เนื้อเรื่องที่คุยก็ไม่มีอะไร มีแต่เรื่องที่ มินโฮได้เข้าไปประกวดเขียนเรียงความระดับประเทศ ทั้งๆ ที่ มินโฮไม่เคยเรียนพิเศษที่ไหน แม่เริ่มหันมาแบ่งเวลาให้มินโฮ มากขึ้น แม่ลงทุนซื้อเครื่องอบขนมมาทำคุกกี้ตามที่มินโฮ เขียนไว้ก่อนหน้านี้ในเรียงความ โกหกเรื่อง “บ้านของฉัน” แล้ว แม่ก็ทำกับข้าวให้มินโฮกินบ่อยขึ้น ไม่ปล่อยให้มินโฮต้องต้ม บะหมี่กึ่งสำเร็จรูปกินเองคนเดียวตอนเย็นเหมือนที่ผ่านมา แต่แล้ววันสำคัญที่สุดก็มาถึง เชเกียวจับได้ว่ามินโฮ ไม่ได้เขียนเรียงความเอง แต่เป็นดินสอสีแดง เชเกียวแอบเอา ดินสอสีแดงไปทิ้ง สุดท้ายมินโฮเลยต้องเขียนเรียงความประกวด ด้วยตัวเอง เป็นครั้งแรกที่มินโฮไม่ได้ให้ดินสอสีแดงเขียน เรียงความเล่าเรื่องราวอันสวยงามและเต็มไปด้วยความสุขให้ แต่มินโฮตัดสินใจเขียนความจริง ความจริงที่ว่า ที่ผ่านมา มินโฮ

เป็นนักเขียน ในขณะที่ปัจจุบันนี้ แม่แทบไม่ได้อ่านหนังสือ ที่แม่ชอบเลย ความฝันที่ว่าอยากเป็นนักเขียนของแม่เริ่มหมด ไปตั้งแต่ตอนที่แต่งงาน โดยทั่วไปแล้วคนเกาหลีวัยสร้างฐานะ จะไม่มีบ้านเป็นของตนเอง ด้วยความที่ราคาค่าบ้านแพงลิบลิ่ว ต้องเช่าบ้านอยู่และย้ายบ้านไปเรื่อยๆ จนกว่าจะสามารถเก็บ เงินได้สักก้อน จึงจะกู้เงินส่วนที่เหลือเพื่อซื้อบ้านเป็นของตัวเอง แม่ของมินโฮย้ายบ้านอยู่หลายครั้ง และแต่ละครั้งที่ย้ายก็ต้องทิ้ง สัมภาระที่ไม่จำเป็น โดยเฉพาะหากบ้านใหม่ที่จะย้ายเข้าไป หลังเล็กคับแคบกว่าเดิม ก็ยิ่งต้องทิ้งของใช้ที่มีอยู่เดิมมากขึ้น แล้วยิ่งพอมีมินโฮเพิ่มขึ้นมาอีกคน แม่ก็ยิ่งมีภาระอื่นๆ เพิ่มขึ้น สุดท้ายแม่ก็ยอมทิ้งหนังสือที่หวง และความฝันการเป็นนักเขียน ไป เหมือนกับชาวเกาหลีหลายๆ คนที่ต้องทิ้งความฝันเพราะ ความจำเป็นบางอย่างในชีวิต บางช่วงบางตอนของเรื่อง ยังสะท้อนให้เห็นค่านิยม ของคนที่เปลี่ยนไป เช่น ในนิทานที่มินโฮเขียน เรื่อง “สิ่งที่ น่ากลัวกว่าเสือ” ดินสอสีแดงแสดงความหัศจรรย์โดยการ ประยุกต์นิทานพื้นบ้านเรื่องเดิมที่เคยมีมาของเกาหลีให้ตื่นเต้น ยิ่งขึ้น เรื่องเดิมนั้น นิทานจบลงตรงที่ “พอแม่พูดว่า เดี๋ยวจะเอา ลูกพลับแห้งมาให้กินนะ ลูกก็หยุดร้องไห้ทันที เสือได้ยินดังนั้น ก็เกิดกลัวลูกพลับแห้งขึ้นมา ตั้งแต่นั้นมา เสือก็ไม่เข้าใกล้บ้าน ที่มีลูกพลับแห้งอีกต่อไป” แต่นิทานของมินโฮ เริ่มสนุกจากตรงที่ “แม้แม่จะบอกว่าเดี๋ยวจะเอาลูกพลับแห้งมาให้กิน ลูกก็ยังไม่ หยุดร้อง แม่เลยพูดว่า เดี๋ยวจะอ่านหนังสือให้ฟังนะ เท่านั้นเอง ลูกที่กำลังร้องไห้จ้าอยู่ก็หยุดร้องทันที” กลายเป็นว่าสิ่งที่เสือกลัว ที่สุดและน่าทึ่งที่สุดสำหรับเด็ก เกาหลีในปัจจุบันไม่ใช่ของกิน อย่างเช่นลูกพลับแห้งที่แสนอร่อยอีกต่อไป แต่กลายเป็นหนังสือ ที ่ อ ่ า นแล้ วได้ ประโยชน์ ท ี ่ สุ ด และเรื ่ อ งการให้ ค วามสำคัญ กับ หนังสือนี้ยังมีอีกตอนหนึ่งที่มินโฮเล่าถึงลักษณะการเลี้ยงมินโฮ ของแม่มินโฮเล่าว่าแม่ไม่เคยตามใจมินโฮด้วยการซื้อของเล่นให้ แต่ถ้าเป็นหนังสือ แม่จะซื้อให้ทันที ไม่ว่าจะแพงแค่ไหน นี่เป็น ลักษณะสังคมเกาหลีในปัจจุบันที่ให้ความสำคัญกับการศึกษา หาความรู้เป็นอย่างมาก เมื่อถามคนเกาหลีว่าเหตุใดประเทศ เกาหลีจึงพัฒนาได้อย่างรวดเร็วภายหลังภาวะสงครามครั้งใหญ่ ในปี ค.ศ.1953 คนเกาหลีมักจะตอบว่า เป็นเพราะการให้ความ สำคัญกับการศึกษา คนเกาหลีจำนวนมากจะบอกว่า แม้พ่อแม่ จะต้องลำบากเพียงใด ก็จะต้องทำให้ลูกได้เรียน หนังสือให้สูง ที่สุดให้ได้ และอาจจะเป็นด้วยเหตุนี้เองที่ทำให้เกิดการแข่งขัน ด้านการเรียนอย่างมาก นักเรียนเรียนในโรงเรียนอย่างเดียว ไม่เพียงพอ ผู้ปกครองต้องให้ลูกเรียนเสริมนอกโรงเรียนอีกจน เกิดเป็นภาวะตึงเครียดที่คนเกาหลีจำนวนไม่น้อยไม่เห็นด้วย และมีความคิดเห็นว่าสภาวะสังคมเช่นนี้ควรมีการเปลี่ยนแปลง ดินสอสีแดงนี้ นอกจากจะช่วยเตือนผู้ใหญ่ให้ใส่ใจความรู้สึก ของเด็กแทนการวางแผนการใช้ชีวิตทุกอย่างให้เด็กแล้ว ยังช่วย บอกเด็ ก ด้ ว ยว่ า ว่ า การยอมรั บ ในสภาพที ่ ต นเองเป็ น อยู ่ แ ละ เชื่อมั่นในความสามารถของตนเอง ก็สามารถประสบความ สำเร็จ ได้เช่นเดียวกัน

นุษยวิเทศคดี

แต่งเรื่องขึ้นมาเพื่อโกหกทุกๆ คน และเรื่องโกหกนั้นทำให้มิน โฮไม่มีความสุขเลย และมินโฮก็หมดหวังที่จะได้รับรางวัลการ ประกวดเขียนเรียงความ และแล้ววันหนึ่ง มินโฮก็ได้รับโทรศัพท์จากอาจารย์ ซงจีอา นักประพันธ์ที่ใครๆ ก็รู้จัก อาจารย์เป็นกรรมการตัดสิน การประกวดเรี ย งความระดั บ ประเทศที ่ ม ิ น โฮเข้ า ประกวด อาจารย์บอกว่าเรียงความของมินโฮได้รับเลือกและมินโฮได้สิทธิ์ เข้าเรียนโรงเรียนสอนการเขียนชื่อดังของอาจารย์เอง อาจารย์ บอกว่าที่อาจารย์เลือกเรียงความของมินโฮก็เพราะว่า มินโฮกล้า ที่จะเล่าความจริงว่าตัวเองกำลังมี “ความทุกข์” ทั้งๆ ที่หัวข้อที่ให้ เขียนคือ “ความสุข” มินโฮดีใจที่สุดในชีวิต และนี่เองที่ทำให้ มินโฮรู้ว่าความจริงไม่ใช่สิ่งเลวร้าย หลังจากวันนั้นมินโฮกล้าที่จะ ไปบอกซูอาว่า มินโฮเป็นคนทำตุ๊กตานางฟ้าแก้วของซูอาปีกหัก และแอบเอามาติดกาวเก็บไว้ มันเป็นอุบัติเหตุ และมินโฮผิด ที่ไม่กล้าบอกความจริง ซูอาอึ้งไปนิดหนึ่งแต่ก็ยกโทษให้มินโฮ และสิ่งสำคัญที่สุดอีกอย่างหนึ่งที่มินโฮกล้าทำเป็นครั้งแรกก็คือ การกดโทรศัพท์ไปหาพ่อเพื่อถามพ่อว่า “พ่อสบายดีไหม” นิทานเรื่องยาวของมินโฮนี้ ผู้เขียนพยายามให้ข้อคิด แก่เด็กๆ ที่อายที่จะพูดความจริงและขอโทษ ดินสอสีแดงคือ ตัวแทนของคำโกหกที่ทำให้ได้รับคำชมเชย แต่เป็นคำชมเชย ที่ไม่คงทนถาวร ในขณะที่ความจริง เป็นสิ่งที่แม้จะพูดออกมา ได้ยาก แต่ก็เป็นสิ่งที่ถูกต้อง เป็นลักษณะของคนเกาหลี ที่ให้ ความสำคัญกับการแสดงออกด้วยคำพูดที่ตรงไปตรงมา แม้จะ ทำให้ผู้ฟังรูสึกระคายเคืองในครั้งแรกที่ได้ยิน แต่ก็ช่วยให้ป้องกัน ปัญหาอื่นๆ ที่จะเกิดตามมาทีหลังได้จากการไม่พูดความจริง เวลาคนต่างชาติมองคนเกาหลีที่ถกเถียงกัน หรือตำหนิผู้อื่น อาจจะตกใจในคำพูดที่แสดงออกมา แต่จะแปลกใจมากขึ้นเมื่อ เห็นว่า เมื่อพูดจบแล้วไม่มีการผิดใจกันเกิดขึ้น นอกจากนี้ เรื่องราวของมินโฮยังสะท้อนสภาพสังคม และแนวคิดปัจจุบันของคนเกาหลีอีกหลากหลายแง่มุม ซึ่งหนึ่ง ในนั้นก็คือ สภาวะการหย่าร้างที่มีเพิ่มขึ้นในเกาหลี และปัจจัย ที่ส่งผลให้อัตราการหย่าร้างเพิ่มสูงขึ้นก็คือสภาพสังคมที่สามี ภรรยาจำเป็นต้องทำงานนอกบ้าน และผู้หญิงไม่จำเป็นต้อง พึ่งพาผู้ชายมากนัก เหมือนแม่ของมินโฮ ผลก็คือเด็กๆ ใน ครอบครัวที่พ่อแม่หย่าร้างมักไม่ได้รับการเอาใจใส่ ในขณะ เดียวกัน ครอบครัวที่สามีสามารถทำงานคนเดียวเพื่อจุนเจือ ครอบครัวได้ ภรรยาจะมีเวลาทุ่มเทให้งานบ้าน และดูแลเรื่อง การศึกษาของลูกได้เต็มที่เสมือนเป็นงานหลักที่จะบกพร่องไม่ได้ เลย ดังเช่นครอบครัวของทงชอล เด็กๆ ในครอบครัวเหล่านี้จึง ประสบความสำเร็จในการเรียน ครอบครัวก็นับว่าเป็นปัจจัยหลัก ที่เปลี่ยนวิถีชีวิตคนเกาหลีด้วยเช่นกัน แต่ถึงอย่างไรก็ตาม แม่ของมินโฮนั้น แม้ว่าจะต้องทำงานนอกบ้าน ก็ไม่ใช่ว่าจะ คิดถึงแต่งานเพียงอย่างเดียว ในใจก็ยังพะวงถึงลูกชายเหมือนกับ พ่อแม่ชาวเกาหลีส่วนใหญ่ที่ต้องห่วงทั้งงานและลูก ในเรื่อง มีบท สนทนาระหว่างแม่และมินโฮช่วงหนึ่งเกี่ยวกับชีวิตที่ผ่านมาของ แม่ แม่เรียนจบด้านวรรณกรรมมา และความฝันของแม่คือการ

จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : สิงหาคม - กันยายน 2556

7

ผศ.ศิริพร มณีชูเกตุ

นุษยวิเทศคดี

คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

8

Laskar Pelangi เป็นภาพยนตร์อินโดนีเซียเมื่อปีพ.ศ.

2551 สร้างจากนวนิยายผลงานเล่มแรกของ Andrea Hirata ที่เป็นเรื่องราวของเขาเองและเพื่อนๆอีก 9 คนที่ครู Muslimah ได้ตั้งชื่อกลุ่มให้ว่า “นักสู้สายรุ้ง” (Laskar Pelangi) พวกเขา อาศัยอยู่ที่หมู่บ้านเล็กๆ ที่เกาะเบอลีตุง เกาะที่ผู้คนยากจน อาศัยอยู่ท่ามกลางความอุดมสมบูรณ์ด้วยดีบุกที่สร้างความ มั่งคั่งให้กับคนนอกเกาะที่เข้ามาทำอุตสาหกรรม นักสู้สายรุ้ง ทั้ง 10 คน เกือบไม่ได้เรียนเพราะโรงเรียนจะถูกยุบ หากนักเรียน เข้าใหม่มีไม่ถึง 10 คน พวกเขาไม่มีชุดนักเรียน ไม่มีรองเท้า นักเรียนสวมใส่ โรงเรียน Muhammadiyah ที่พวกเขาเรียน ก็เป็นเหมือนอาคารชั่วคราวที่มุงสังกะสี เมื่อเจอแสงแดดก็ร้อน จับใจ เมื่อเจอฝนก็เจิ่งนองเพราะหลังคารั่ว แถมตอนกลางคืน ก็เป็นที่พักของแพะชาวบ้านอีก ในจำนวนนักสู้สายรุ้ง 10 คนนี้ มีตัวละครที่มีบทบาทเด่นๆ อยู่ 3-4 คนได้แก่ - Ikal aka Andrea Hirata ซึ่งก็คือผู้เขียนและเป็น “ฉัน” ในเนื้อเรื่อง Ikal มักเป็นรอง Lintang เพื่อนที่นั่งคู่ กับเขาเสมอ Ikal ชอบเขียนกลอนและแอบหลงรัก A Ling ลูกพี่ลูกน้องของ A Kiong จนมานั่งเขียนพรรณนาเป็นถ้อยคำคม ว่า “Tak Perlulah Aku Keliling Dunia” “ไม่จำเป็นเลยที่ฉัน จะท่องเที่ยวรอบโลก” และกลายมาเป็นชื่อเพลงประกอบใน เนื้อเรื่องด้วย - Lintang เด็กอัจฉริยะที่นั่งคู่กับ Ikal มีพ่อเป็นชาว ประมงจนๆ ที่ไม่มีแม้แต่เรือของตัวเองกับ 14 ชีวิต ในครอบครัว ที่ต้องรับผิดชอบ Lintang มีความใฝ่ฝันที่จะเป็นผู้เชี่ยวชาญทาง คณิตศาสตร์และปรารถนาที่จะไปปารีส แต่เขาต้องทิ้งความฝัน เพื่อเป็นหัวหน้าครอบครัวให้กับน้องๆหลังจากที่พ่อเสียชีวิต - Mahar เด็กชายรูปหล่อมีความใฝ่ฝันในด้านศิลปะ เขาจะมีวิทยุคู่กาย ชอบฟังเพลงและร้องเพลง จนคุณครู Muslimah เห็นแววจึงมอบหมายให้เขาคิดการแสดงในงาน ฉลองวันเอกราชแห่งชาติ และพวกเขาได้รับรางวัลกลับมา - Harun เด็กชายที่ทำให้โรงเรียน Muhammadiyah ไม่ถูกยุบเพราะเขามาลงทะเบียนคนที่ 10 พอดี Harun จะเรียน

จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : สิงหาคม - กันยายน 2556

ช้ากว่าเพื่อนแต่เพื่อนๆและครูก็คอยช่วยเขา และจะโกรธเมื่อมี ครูโรงเรียนอื่นเห็นเขาเป็นตัวตลก แม้โลกของพวกเขาคือห้องเรียน (เก่าๆ) แต่พวกเขา ก็ได้เรียนรู้กับธรรมชาติที่สวยงามกับคุณครูที่มีเพียง 3 คนคือ ครูใหญ่ Harfan ครูสาว Muslimah และครูหนุ่ม Bakri อันที่จริงอาจกล่าวว่ามีเพียงแค่ครู 2 คน คือครู Harfan กับครู Muslimah ก็ว่าได้ เพราะครู Bakri นั้น ไม่มีอุดมการณ์ใดๆ กับนักเรียนจนๆ และโรงโรงเรียนสับปะรังเคในสายตาของเขา และสุดท้ายเขาก็ออกจากโรงเรียนทิ้งภาระให้กับครูทั้งสอง และ ยิ่งต่อมาครูใหญ่มาด่วนเสียชีวิตที่ห้องทำงาน ภาระใหญ่หลวง ตกมาที่ครู Muslimah จนท้อแท้ สิ้นหวัง ไม่ยอมไปสอน แต่เมื่อนึกถึงความทุ่มเทอุทิศของครูใหญ่ รวมทั้งแอบเห็นเด็กๆ ไปโรงเรียนทุกวันแล้วสอนหนังสือกันเองนำโดย Lintang ทำให้ ครูมีกำลังใจกลับมาทุ่มเทและส่ง Lintang, Ikal และ Mahar เข้ า แข่ ง ขั น ตอบปั ญ หาวิ ช าการจนชนะได้ ร างวั ล กลั บ มา เรื่องนี้จบลงที่ Lintang เอารางวัลกลับบ้านไปอวดพ่อ แล้วเขา ไม่ได้ไปโรงเรียนอีกเลย ครูและเพื่อนๆ ต่างคอยเขาจนหลายวัน ต่อมามีจดหมายสั้นๆ จากเขาว่า พ่อเขาเสียชีวิต เขาไม่มีโอกาส มาร่ำลาคุณครูและเพื่อนๆ อนาคตทางการศึกษาของ Lintang จบลงพร้อมกับความย้อนแย้งระหว่างความเป็นจริง กับมาตรา ในรัฐธรรมนูญที่ขึ้นมาในท้ายเรื่อง Setiap warga negara berhak mendapatkan pendidikan Undang Undang Dasar Negara 1945 ประชาชนทุกคนของประเทศมีสิทธิ์ได้รับการศึกษา รัฐธรรมนูญปี 2488 ภาพยนตร์เรื่องนี้ได้สะท้อนให้เห็นถึงการฝ่าฟันความ ขัดสนและข้อจำกัดต่างๆของเหล่านักสู้สายรุ้ง แต่บางครั้งกับบาง ชี ว ิ ต ที ่ ต ่ อ ให้ เ ป็ น อั จ ฉริ ย ะปานใดเมื ่ อ ต้ อ งเผชิ ญ กั บ ภาระรั บ ผิดชอบอันหนักอึ้ง และไม่มีหน่วยงานใดเข้าไปรับรู้ช่วยเหลือก็ ต้องหยุดความใฝ่ฝันทางการศึกษาไว้แต่เขาก็ไม่ท้อแท้ต่อชะตา ที่อยู่ตรงหน้า ภาพยนตร์เรื่องนี้ได้รับรางวัล Indonesian Movie

Awards 2009 มาการันตี 5 รางวัลด้วยกันได้แก่ นักแสดง ชายยอดเยี่ยม นักแสดงหญิงยอดเยี่ยม นักแสดงชายหน้าใหม่ ยอดนิยม เพลงประกอบภาพยนตร์ยอดนิยม และภาพยนตร์ ยอดนิยม Laskar Pelangi จึงมีจุดเด่นของความสวยงาม อันน่าหลงใหลของธรรมชาติที่เกาะเบอลีตุง และเนื้อเรื่องมีทั้ง ความสนุกสนานที่มอบรอยยิ้ม เสียงหัวเราะ และน้ำตาให้แก่ ผู ้ ช มพร้ อ มด้ ว ยสาระที่ช มแล้ว อดไม่ได้ที่จ ะหัน กลับ มาดู ก าร ศึกษาในปัจจุบันที่เรียกร้องสิ่งอำนวยความสะดวกทางการศึกษา สารพัด แต่ไม่แน่ใจว่าคุณภาพการศึกษาอยู่ที่ไหน แม้บท ภาพยนตร์จะเป็นเรื่องราวเมื่อ 40 กว่าปีที่แล้วแต่ประเด็นเรื่อง

ความขัดสนทางเศรษฐกิจและการศึกษายังเป็นประเด็นที่อยู่ เคียงคู่กับทุกสมัย เรื่องนี้จึงเหมาะสำหรับเด็กยุคปัจจุบันที่ ความมุ่งมั่นต่ำ การเรียกร้องสูง เหมาะสำหรับคุณครูที่ทำให้รู้ว่า ความสุข ความภาคภูมิใจที่แท้จริงของความเป็นครูไม่ได้เกิด จากเงินเดือนแต่เกิดจากการสร้างคนให้เป็นคน เหมาะสำหรับ ผู ้ ห ลั ก ผู ้ ใ หญ่ ท างการศึ ก ษาที ่ น ั ่ ง แต่ ใ นห้ อ งประชุ ม สี ่ เ หลี ่ ย ม คอยออกนโยบายและมอบหมายงานแต่ ไ ม่ ย อมติ ด ตามการ ทำงาน ราวกับว่า “ประชาชนมีสิทธิได้รับการศึกษาตามรัฐธรรมนูญแบบตาม บุญตามกรรม !”

Laskar Pelangi นักสู้สายรุ้ง โดย : Grup Band Nidji

Cinta kepada hidup Memberikan senyuman abadi Walau hidup kadang tak adil Tapi cinta lengkapi kita Laskar pelangi takkan terikat waktu Jangan berhenti mewarnai Jutaan mimpi di bumi Repeat reff [2x] Laskar pelangi takkan terikat waktu

ความฝันเป็นกุญแจสำคัญ สำหรับเราที่จะพิชิตโลก วิ่งเถิดอย่าได้เหน็ดเหนื่อย จนกว่าเจ้าจะไขว่คว้ามัน นักสู้สายรุ้งไม่ผูกติดด้วยเงื่อนไขเวลา ปลดปล่อยความฝันของเจ้าสู่ท้องฟ้า แต่งแต้มสีสันสู่ดวงดาวในจิตวิญญาณ Reff: เริงระบำเถิดแล้วหัวเราะต่อไป แม้ว่าโลกไม่สวยงามดั่งสวรรค์ แต่ก็ขอบคุณพระเจ้า ที่มอบความรักแก่เราผู้อาศัยโลกนี้ ไปตราบนานเท่านาน มอบความรักแด่ชีวิต มอบรอยยิ้มชั่วนิรันดร์ แม้ว่าชีวิตบางครั้งไม่ยุติธรรม แต่ความรักทำให้เราสมบูรณ์แบบ นักสู้สายรุ้งไม่ผูกติดด้วยเงื่อนไขเวลา อย่าหยุดยั้งที่จะแต่งแต้มสีสัน ความฝันนับล้านบนผืนแผ่นดิน นักสู้สายรุ้งไม่ผูกติดด้วยเงื่อนไขเวลา

จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : สิงหาคม - กันยายน 2556

นุษยวิเทศคดี

Mimpi adalah kunci Untuk kita menaklukkan dunia Berlarilah tanpa lelah Sampai engkau meraihnya Laskar pelangi tak kan terikat waktu Bebaskan mimpimu di angkasa Warnai bintang di jiwa Reff: Menarilah dan terus tertawa Walau dunia tak seindah surga Bersyukurlah pada Yang Kuasa Cinta kita di dunia selamanya

9

นาฏวรรณกรรมละครใน อ.อุบลวรรณ โตอวยพร

นุษยวิเทศคดี

คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

10

วัฒนธรรมอันแสดงถึงความเป็นไทย สะท้อนอัตลักษณ์ ของชนชาติไทยนั้นมีหลากหลายแขนง และนาฏศิลป์ก็เป็น วัฒนธรรมแขนงหนึ่งที่ฉายภาพวิถีชีวิต แนวคิด และมุมมองต่อ สังคมของชาวไทยจากยุคสู่ยุค โดยเฉพาะนาฏกรรมที่เรียกว่า ละครใน ละครใน จัดเป็นนาฏศิลป์ขั้นสูง ใช้แสดงในพระราชวัง หรือในเขตพระราชฐานเท่านั้นและมีผู้แสดงเป็นผู้หญิงล้วน ลักษณะการดำเนินเรื่องช้า และไม่นิยมแสดงบทตลก หรือ หยาบคาย ซึ่งจะมีน้อยมากในบางช่วงบางตอนเท่านั้น ละครใน มักนิยมแสดงไม่จบเรื่อง แต่เน้นกระบวนท่ารำที่สวยงาม เป็นหลัก นอกจากนี้ ละครในยังถือการแสดงชั้นสูง เป็นเครื่อง ประดับพระเกียรติยศของพระมหากษัตริย์ จึงมีธรรมเนียม ปฏิบัติสืบกันมาตั้งแต่สมัยอยุธยาจนถึงกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น ห้ามไม่ให้ผู้หนึ่งผู้ใดมีละครใน หรืออีกชื่อเรียกหนึ่ง ละครผู้หญิง ไว้ในครอบครอง ละครใน เป็นการแสดงที่ประณีต วิจิตร บรรจง และให้ ความสำคัญในทุกรายละเอียด องค์ประกอบของละครในต้อง ประกอบไปด้วยความงดงามในแบบต่างๆ อันได้แก่ รูปงาม อาภรณ์งาม รำงาม ดนตรีไพเราะ บทละครสละสลวย มีความ ร่ำรวยทางภาษา ดังนั้นวรรณกรรมสำหรับการแสดงละครใน จึงต้องเป็นวรรณกรรมที่มีความประณีต อีกทั้งยังเป็นเรื่องราว ที่เกี่ยวข้องหรือยอยศพระเกียรติของพระมหากษัตริย์ อันถือเป็น สมมุติเทพ วรรณกรรมสำหรับแสดงละครใน มีเพียง ๓ เรื่อง เท่านั้น ได้แก่ รามเกียรติ์ อุณรุท และ อิเหนา โดย วรรณกรรมละครในที่คนในวงการนาฏศิลป์นึกถึงเป็นลำดับแรก ก็คือเรื่องอิเหนา เพราะละครเรื่องอิเหนามีกระบวนท่ารำที่ งดงาม มีบทละครและดนตรีที่ไพเราะ ตรงตามลักษณะของ ละครใน อิเหนา ปรากฏขึ้นครั้งแรกในสมัยอยุธยาตอนปลาย เป็นบทพระนิพนธ์ใน สมเด็จเจ้าฟ้าหญิงสองพระองค์ คือ เจ้าฟ้า กุณฑล และเจ้าฟ้ามงกุฏ พระธิดาในพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ทั้งสองพระองค์ได้ฟังตำนานกษัตริย์ชวาผู้ยิ่งใหญ่ ชื่อ “อิเหนา ปันหยี กรัตปาตี” ผ่านเชลยเชื้อสายมาลายูจากเมืองปัตตานี

จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : สิงหาคม - กันยายน 2556

ทั ้ ง สองพระองค์ จ ึ ง เกิ ด แรงบั น ดาลใจในการพระราชนิ พ นธ์ บทละครขึ้น โดยเจ้าฟ้ากุลฑลนิพนธ์เรื่อง ดาหลัง ส่วนเจ้าฟ้า มงกุฎนิพนธ์เรื่อง อิเหนา ซึ่งทั้งสองเรื่องนี้มีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่ง คือ อิเหนาใหญ่ และ อิเหนาเล็ก หมายถึง อิเหนาของพระองค์ ใหญ่ และอิเหนาของพระองค์เล็ก๑ หากดู ต ามหลั ก ฐานการกล่ า วถึ ง บทละครทั ้ ง สอง บทละครในเรื่องอิเหนา น่าจะได้รับความนิยมมากกว่าละครใน เรื่องดาหลัง ยกตัวอย่างเช่นในสมัยอยุธยา ปรากฏหลักฐาน การแสดงละครใน เรื่องอิเหนาในปุณโณวาทย์คำฉันฑ์ ของ พระมหานาค วัดท่าทราย กล่าวถึงมหรสพสมโภชครั้ง พระเจ้าอยู่หัวบรมโกศเสด็จไปกราบรอยพระพุทธบาทสระบุรี ดังนี้ ฟายฟ้อนละครใน โรงริมคีรีมี ล้วนสรรสกรรจ์นาง ใครยลบ่อยากวาย ร้องเล่นระเด่นโดย พักพาคูหาบรร

บริรักษ์จักกรี กลลับบ่แลชาย อรอ่อนลอออาย จิตเพ้อมะเมอฝัน บุษบาตุนาหงัน พตร่วมฤดีโดย

บทประพั น ธ์ ข ้ า งต้ น เป็ น การกล่ า วถึ ง ตอนอิ เ หนา ลักพาตัวนางบุษบาไปไว้ในถ้ำ ซึ่งเป็นเนื้อเรื่องที่ปรากฏเฉพาะ ในอิเหนาเล็ก เมื่อครั้งเสียกรุงศรีอยุธยา บ้านเมืองเสียหายเป็น อันมาก บทละครและงานนาฏวรรณกรรม ซึ่งรวมถึงบทละคร เรื่องอิหนาและดาหลัง จึงเหลืออยู่เพียงบางส่วนเท่านั้น ตัวอย่าง บทอิเหนาครั้งกรุงเก่าที่คงเหลืออยู่มีดังนี้ มาจะกล่าวบทไป สี่องค์ล้วนทรงธรณี ท้าวร่วมปิตุเรศมารดา อันพระเชษฐาผู้ทรงธรรม์

ถึงสุริย์วงศ์เทพไทเรืองศรี ทุกบุรีตรีชวาไม่เทียมกัน วิทยายิ่งยวดกวดขัน งามล้ำเทวัญนฤมิต

ครั้นถึงยุคกรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานี พระบาทสมเด็ จ พระพุ ท ธยอดฟ้ า จุ ฬ าโลกมหาราชทรง พระราชนิพนธ์บทละครเรื่อง รามเกียรติ์ อุณรุท และ อิเหนา ขึ้นใหม่ เพื่อใช้ในการแสดงละครในและแสดงในงานมหรสพ สมโภชต่างๆ สำหรับเรื่องอิเหนาฉบับรัชกาลที่ ๑ นั้น ก็คือ บทพระราชนิพนธ์ที่แต่งเติมต่อจากบทละครครั้งกรุงเก่านั่นเอง เมื่อมาถึงในสมัยรัชกาลที่ ๒ พระบาทสมเด็จ พระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงพระราชนิพนธ์บทละครเรื่อง อิเหนา ขึ้นใหม่หมดทั้งเรื่องโดยมีพระราชประสงค์เพื่อเป็นฉบับ พระนครสืบไป การพระราชนิ พ นธ์ บ ทละครเรื ่ อ งอิ เ หนาในครั ้ ง นี ้ ดั ง ที ่ ไ ด้ ก ล่ า วมาแล้ ว ว่ า ทรงพระราชนิ พ นธ์ เ พื ่ อ เล่ น ละครใน ดังนั้นในการแต่งบทละคร นอกจากจะต้องมีความไพเราะ สละสลวยของบทกลอนแล้ว ยังต้องสามารถนำมารำแล้วให้เกิด ความสวยงามในทางนาฏศิลป์อีกด้วย กล่าวคือ เมื่อทรง พระราชนิพนธ์บทละครขึ้นแล้ว จะส่งบทดังกล่าวให้กับเจ้าฟ้า กรมหลวงพิทักษ์มนตรี เจ้าของคณะละครผู้มีความสามารถ ในการคิดแบบแผนกระบวนฟ้อนรำ เป็นผู้ประดิษฐ์ท่ารำตาม

บทประพันธ์นั้น โดยมีนายทองอยู่ และนายรุ่งเป็นครูละครรำ ตามบทพระราชนิพนธ์ หากบทใดไม่เหมาะสมกับกระบวนท่ารำ หรือรำไม่งาม ก็จะส่งบทละครกลับไปแก้ใหม่เพื่อให้เข้ากับ กระบวนท่ารำ ด้วยเหตุนี้วรรณคดีสโมสรจึงยกย่องให้วรรณคดี เรื่องอิเหนา เป็นยอดของกลอนบทละครที่มีความวิจิตรบรรจง ทั้งทางด้านภาษาที่เอื้อต่อภาษาท่าทางนาฏศิลป์ที่อ่อนช้อย งดงาม ปัจจุบัน การแสดงละครในเรื่องอิเหนายังคงมีการจัด การแสดงอยู่อย่างต่อเนื่อง ตอนที่นิยมแสดงกันมากมีอยู่ หลายตอน เช่น ตอน อิเหนาลานางจิตหรา และตอนไหว้พระ เป็นต้น ซึ่งทางภาควิชาศิลปะการแสดง คณะมนุษยศาสตร์ ก็ได้จัดให้มีการเรียนการสอนละครในอยู่ในหลักสูตรนาฏศิลป์ ไทย ในรายวิชาทักษะทางนาฏศิลป์ไทย ๗ ซึ่งถือว่าเป็นทักษะ ทางนาฏศิลป์ชั้นสูง และเมื่อต้นปี ๒๕๕๖ ทางภาควิชาฯ ก็ได้มีการจัดการแสดงละครในเรื่องอิเหนา ตอนไหว้พระ เพื่อ เป็นการบริการวิชาการสู่สาธารณชน ซึ่งภาควิชาฯ หวังเป็น อย่างยิ่งว่าหลายๆ ท่านที่ได้รับชมจะชื่นชอบการแสดงละครใน ดังกล่าว ในคราวที่ผ่านมา

๑ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ละครฟ้อนรำ ประชุมเรื่องละครฟ้อนรำกับระบำรำเต้น

ตำนานเรื่องละครอิเหนา ภาคที่ ๒ ว่าด้วยละครอิเหนา พงศาวดารอิเหนา ศิลปวัฒนธรรมฉบับพิเศษ (กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์มติชน, ๒๕๔๖), หน้า ๓๐๘.

นุษยวิเทศคดี

เอกสารอ้างอิง ๑. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ละครฟ้อนรำ ประชุมเรื่องละครฟ้อนรำกับระบำรำเต้น ตำนานเรื่องละครอิเหนา ภาคที่ ๒ ว่าด้วยละครอิเหนา พงศาวดารอิเหนา ศิลปวัฒนธรรมฉบับพิเศษ กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์มติชน, ๒๕๔๖. ๒. นิดา มีสุข. วรรณคดีการละคร. สงขลา : การผลิตเอกสารและตำรามหาวิทยาลัยทักษิณ ๒๕๔๓.

ภาพถ่ายโดย มาโนช แตงตุ้ม จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ : สิงหาคม - กันยายน 2556

11

ภาพจากปก ภาพประดับกระจกสีตัดติดต่อลายประดับ “ดอกดวง” หรือกระจกสี รูป “ต้นทอง” ขนาดใหญ่ ด้านหลัง “สิม” วัดเชียงทองวรมหาวิหาร หลวงพระบาง ท่ามกลางสัตว์หลายชนิดที่แวดล้อมอยู่ ซึ่งหลวงพระบางในอดีต คือเมืองเชียงทอง ที่เต็มไปด้วยต้นทองอยู่เป็นจำนวนมาก โดยบริเวณวัดเชียงทองมีต้นทองยักษ์ขนาด หลายคนโอบอยู่ ด้วยเหตุนี้เมื่อเจ้าศรีสว่างวัฒนา ทำการบูรณปฏิสังขรณ์วัดเชียงทอง จึงได้ให้ช่างทำลวดลายประดับดอกดวงเป็นรูปต้นทองไว้ที่ด้านหลังสิม เพื่อระลึกและ เป็นนิมิตหมายถึงชื่อ "เชียงทอง" ลายต้นทองนับเป็นจุดเด่น และเป็นสิ่งที่สร้างชื่อเสียง ให้วัดเชียงทอง เป็นอย่างมาก

วิสัยทัศน์ :

2. มุ่งสร้างงานวิจัยและพัฒนาเพื่อสร้างองค์ความรู้ทางด้านภาษาและดำเนินการสู่การเป็น ศูนย์กลางของการศึกษาคติชนวิทยา 3. ส่งเสริมการบริการวิชาการแก่ชุมชนและสังคมในภูมิภาคภาคเหนือตอนล่าง 4. ส่งเสริมสนับสนุนการสร้างงานด้านศิลปวัฒนธรรม และความเข้าใจวัฒนธรรมต่างชาติ 5. จัดระบบบริหารจัดการด้วยความโปร่งใส คล่องตัว ยุติธรรม เอื้อต่อการดำเนินงาน ที่รวดเร็วและบุคลากรมีส่วนร่วม ตลอดจนบริหารงานด้วยหลักธรรมาภิบาล มุ่งนำการ จัดการความรู้มาเป็นเครื่องมือในการพัฒนาคน พัฒนางาน และพัฒนาองค์กร

จดหมายข่าวเพื่อการประชาสัมพันธ์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

วร

สุ

นุษยวิเทศคดี

จ

าย ด ห ม ข่ า ว

ร ณ ภิงคา

ร

คณะมนุษยศาสตร์มีความเป็นเลิศทางวิชาการด้านภาษา วรรณคดี คติชน ดนตรี และ นาฏศิลป์ เป็นสังคมที่มีคุณธรรม ภูมิปัญญา และการเรียนรู้แบบต่อเนื่องยั่งยืน รวมทั้ง เป็นหน่วยงานที่ อนุรักษ์และสืบสานศิลปวัฒนธรรม เพื่อส่งเสริมให้มหาวิทยาลัยนเรศวร เป็นมหาวิทยาลัย สมบูรณ์แบบ พันธกิจ : 1. ผลิตบัณฑิตที่มีความเป็นเลิศทางวิชาการ ถึงพร้อมด้วยคุณธรรม และจริยธรรม 2. ศึกษาค้นคว้าองค์ความรู้ใหม่ด้านภาษา วรรณคดี คติชน ดนตรี และนาฏศิลป์เพื่อประโยชน์ทางวิชาการ 3. บริการทางวิชาการเพื่อประโยชน์ในการพัฒนาสังคม 4. อนุรักษ์ ฟื้นฟู สร้างสรรค์และเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมทั้งในระดับท้องถิ่น และระดับชาติ 5. ส่งเสริมการเรียนรู้ และเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมนานาชาติ 6. สร้างความร่วมมือทางวิชาการระหว่างสถาบัน ทั้งภายในประเทศ และต่างประเทศ ประเด็นยุทธศาสตร์ : 1. สร้างบัณฑิตที่มีคุณภาพและมาตรฐาน เป็นคนดี คนเก่ง มีคุณธรรม จริยธรรม และสอดคล้องกับ ความต้องการของสังคมและประเทศ

ชำระค่าฝากส่งเป็นรายเดือน ใบอนุญาตเลขที่ 85/2521 พิษณุโลก