Nowoczesna Stacja Paliw 04'2018 (październik-grudzień)

Nowoczesna

stacja paliw

nr

4/2018

Magazyn branży paliwowej

Inwestycja w ładowarkę

e-samochodów

Raport 2018 Ważny rok dla branży

Wojciech Stańczak: Z sukcesem zainicjowaliśmy wiele przedsięwzięć

Aplikacje sposobem na lojalność klientów • Trendy zakupowe Polaków • Gastronomia bez plastiku

spis treści

W NUMERZE

4/2018

fot. na okładce: Garo Efacec QC-4, EV Plus Sp. z o.o.

Szanowni Czytelnicy!

Proekologiczne rozwiązania w motoryzacji są dziś coraz popularniejsze, a koncerny samochodowe prześcigają się pokazywaniu światu aut zasilanych energią elektryczną czy wodorem. Chociaż po drogach naszego kraju wciąż porusza się niewiele e-samochodów, to deklaracje polskiego rządu budzą optymizm. Na ich podstawie możemy spodziewać się, że za sześć lat na polskie drogi trafi około miliona tego typu aut. Do 2030 r. liczba ta powinna powiększyć się o kolejne 2 mln, a do 2050 r. przekroczyć 16 mln.

Ustawa o elektromobilności przyjęta przez polski rząd zakłada, że na terenie miast, których liczba mieszkańców przekracza 50 tys., samorządy terytorialne mają obowiązek zapewnienia 10 proc. udziału pojazdów elektrycznych we flotach do 2020 r. oraz 30 proc. do 2025 r. Ustawa uzależnia także liczbę ładowarek od liczby mieszkańców miast i zarejestrowanych e-samochodów. Instalacja tych urządzeń to inwestycja długoterminowa, ale ma szansę na zwrot. Nasi eksperci podpowiadają m.in., od czego zacząć, chcąc oferować na swojej stacji paliw usługę związaną z ładowaniem e-samochodów, oraz pokazują, jak najlepiej zainwestować w myjnię samochodową.

Innowacje w branży paliwowej są faktem, a mijający rok świadczy o tym, że wiele w tej kwestii już zrobiono. Nadchodzący rok to czas na kolejne wielkie wyzwania. Zapraszam do lektury bieżącego numeru „Nowoczesnej Stacji Paliw”, w którym poprosiliśmy przedstawicieli firm o podsumowanie mijającego roku.

Zapraszam do lektury Anna Jabłońska, redaktor naczelna

WIEŚCI Z BRANŻY 4-21. m.in.

Ministerstwo Finansów i Orlen łączą siły w walce z szarą strefą Fuzja PKN Orlen i Lotosu nabiera tempa Fundusz Enterprise Investors inwestuje w rozwój stacji paliw Moya Unimot wkracza do Chin Retro stacje CPN i Petrochemia Płock 30 lat AS 24 i 30 stacji w Polsce Wodór na stacjach Lotosu już za trzy lata

32. Aplikacje sposobem na lojalność klientów Korzystanie z aplikacji mobilnych jest faktem, który warto stosować w biznesie paliwowym.

SKLEP

35. Nowości 36. Trendy zakupowe Polaków Polacy przyzwyczaili się do tego, że mają możliwość zakupów produktów spożywczych na stacjach i chętnie z tej opcji korzystają.

GASTRONOMIA

Stacja i Biznes Przyszłości we Wrocławiu

37. Gastronomia bez plastiku Branżę gastronomiczną, a co za tym idzie również stacje paliw oraz ich klientów czeka rewolucja.

Parlament Europejski 24 października 2018 r. przyjął rezolucję mówiącą o tym, że od 2021 r. plastikowe przedmioty jednorazowego użytku mają zniknąć.

WYWIAD

MYJNIA

PKN Orlen wykorzysta potencjał start-upów Shell udostępnia pierwsze szybkie ładowarki na dużej stacji we Francji

22. Z sukcesem zainicjowaliśmy wiele przedsięwzięć Nieustanny rozwój i poszerzanie oferty to „być albo nie być” dla koncernów paliwowych, biorąc pod uwagę dużą konkurencję na rynku – mówi Wojciech Stańczak, dyrektor Biura Wsparcia Sprzedaży w PKN Orlen.

RAPORT

26. Ważny rok dla branży Przedstawiciele branży podsumowują rok – jakie wydarzenia w 2018 r. wpłynęły na rynek, co było dla ich firm najważniejsze, jakie odnieśli sukcesy i jakie mają plany na następne dwanaście miesięcy.

NARZĘDZIA

30. Inwestycja w ładowarkę e-samochodów Elektromobilność staje się faktem. Instalacja ładowarek na stacjach paliw jest więc inwestycją, która w niedalekiej przyszłości ma szansę się zwrócić.

e-stacjapaliw.pl

38. Zyskowna myjnia samochodowa Myjnia samochodowa może być dobrym pomysłem, jeśli zależy nam na biznesie, który szybko się zwróci i w krótkim czasie będzie przynosił zyski.

NOWOŚCI

41. Nowe produkty dla stacji paliw

STACJA PO GODZINACH

42. Opony z gwiazdkami Michelin Znalezienie się w przewodniku Michelin w świecie gastronomii jest uznawane za wyjątkowe wyróżnienie. Niewiele jednak osób wie, że słynne gwiazdki i opony Michelin mają ze sobą wiele wspólnego.

Nowoczesna

stacja paliw Redakcja redaktor naczelna Anna Jabłońska a.jabłońska@pws-promedia.pl tel. +48 22 333 88 30 www.e-stacjapaliw.pl Korekta Dorota Ciepielewska Redakcja internetowa Wiktor Kołakowski w.kolakowski@pws-promedia.pl Współpracownicy Marcel Hanus, Michał Tunia, Andrzej Jarczewski

Studio graficzne Dyrektor artystyczny: Dominika Adamczyk Grafik: Elżbieta Grudzień Druk Drukarnia Jantar

Polskie Wydawnictwa Specjalistyczne ProMedia Sp. z o.o. ul. Paca 37, 04-386 Warszawa biuro@pws-promedia.pl tel. +48 22 333 88 00 faks +48 22 333 88 82 Zarząd prezes – Małgorzata Windorbska członek zarządu – Helena Głuc członek zarządu – Krzysztof Gonciarek Reklama Małgorzata Grenda (kierownik) m.grenda@pws-promedia.pl tel. +48 22 333 88 02 Wioleta Wiater (z-ca kierownika) w.wiater@pws-promedia.pl tel. +48 22 333 88 10 Mira Włodarczyk m.wlodarczyk@pws-promedia.pl tel. +48 22 333 88 04 Anna Sienkiewicz a.sienkiewicz@pws-promedia.pl +48 22 333 88 06 Faktury/kadry Marzena Michalik kadry@pws-promedia.pl tel. +48 22 333 88 14 Prenumerata i kolportaż Monika Sadowska-Kłakus prenumerata@pws-promedia.pl tel. +48 22 333 88 26 faks +48 22 333 88 82

Pu­bli­ka­cja jest chro­nio­na prze­pi­sa­mi pra­wa au­tor­skie­go. Wy­ko­ny­wa­nie kse­ro­ko­pii lub po­wie­la­nie in­ną me­to­dą oraz roz­po­wszech­nia­nie bez zgo­dy Wy­daw­cy w ca­łości lub części jest za­bro­nio­ne i pod­le­ga od­po­ wie­dzial­no­ści kar­nej. Re­dak­cja za­strze­ga so­bie pra­wo skra­ca­nia i ad­iu­sta­cji tek­stów oraz zwro­tu ma­te­ria­łów za­mó­wio­nych, a nieza­twier­dzo­nych do dru­ku. Ma­te­ria­łów nie­za­mó­wio­nych nie zwra­ca­my. Nie po­no­si­my od­po­wie­ dzial­no­ści za treść za­miesz­cza­nych re­klam.

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

3

wieści z branży

Ministerstwo Finansów i PKN Orlen łączą siły w walce z szarą strefą Pięć nowoczesnych wozów laboratoryjnych przekazał PKN Orlen Krajowej Administracji Skarbowej.

Mobilne laboratoria umożliwiają szybkie określenie składu ciekłych wyrobów energetycznych, w tym paliw ciekłych wwożonych do kraju oraz transportowanych na terenie Polski. Wartość jednego mobilnego laboratorium to ok. 1,5 mln zł.

R

ynek paliwowy to jeden z priorytetowych obszarów z punktu widzenia uszczelnienia systemu podatkowego. Cieszymy się, że współpraca z przedstawicielami branży układa się bardzo dobrze, o czym świadczy choćby dzisiejsze spotkanie. Dziękujemy

chodowych, ale przede wszystkim dla uczciwej konkurencji na rynku paliw – powiedziała minister finansów prof.

Teresa Czerwińska.

Specjalistyczne samochody wyposażone w sprzęt laboratoryjny są wykorzystywane przez Krajową Administrację Skarbową

fikację działań na rzecz ograniczenia szarej strefy. Zasady uczciwej konkurencji oraz przestrzeganie obowiązujących przepisów ma dla na nas ogromne znaczenie. Dlatego liczymy, że najnowocześniejszy sprzęt przekazany przez PKN Orlen ułatwi dalsze ograniczanie nieprawidłowości rynkowych, a także pozwoli usankcjonować jak najwyższe normy na polskim rynku obrotu paliwami – powiedział Daniel Obajtek, prezes zarządu PKN Orlen.

za przekazanie jednostkom Krajowej Admini­stracji Skarbowej mobilnych laboratoriów. Dzięki takim specjalistycznym pojazdom możemy w dowolnym miejscu wykrywać nielegalne paliwo, które jest zagrożeniem nie tylko dla silników samo-

4

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

do działań kontrolnych. W 2017 r. PKN Orlen przekazał KAS dwa pojazdy tego typu. Łącznie z samochodami, które KAS otrzymała w listopadzie br., to już siedem specjalistycznych pojazdów. – Wspieramy administrację rządową poprzez intensy-

Efekty przeprowadzonych do tej pory kontroli pokazują, że wykorzystanie laboratoriów mobilnych skutecznie ogranicza wprowadzanie do obrotu nielegalnych paliw w Polsce. W okresie od 1 kwietnia do 31 sierpnia 2018 r. dwa mobilne laboratoria wykorzystywane przez KAS zakwestionowały blisko 20 proc. wszystkich badanych próbek.

Stwierdzono w nich niezgodność wartości parametrów uzyskanych w wyniku badania z wartościami wymaganymi przepisami dla deklarowanych towarów.

Szef KAS Marian Banaś podkreślił, że dobra współpraca administracji skarbowej z branżą paliwową przynosi wymierne efekty. – Dzięki współpracy z PKN Orlen mamy możliwość korzystania z najnowocześniejszego sprzętu, który pomaga nam osiągać coraz lepsze wyniki w zwalczaniu szarej strefy na rynku paliw. Uszczelnienie sektora paliwowego ma wpływ na dochody podatkowe budżetu państwa, a te stale rosną – zaznaczył wiceminister finansów.

W okresie styczeń-wrzesień 2018 r. wyniki były wyższe w stosunku do analogicznego okresu 2017 r. o ok. 17,2 mld zł, w tej kwocie dochody z VAT to ok. 5,5 mld zł, a wpływy z akcyzy to prawie 2,4 mld zł.

e-stacjapaliw.pl

FOT. materiały prasowe

Nowoczesny sprzęt to większa skuteczność

wieści z branży

Fuzja PKN Orlen i Lotosu nabiera tempa

F

6

uzja Orlenu z Lotosem ma bardzo duże znaczenie zarówno dla obu firm, jak i polskiej gospodarki, dlatego sprawne przeprowadzenie procesu przejęcia Grupy Lotos to dla nas priorytet.

Jesteśmy w stałym kontakcie z Komisją Europejską, klimat rozmów jest dobry.

Intensywnie pracujemy, aby utrzymać zakładany harmonogram transakcji.

Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, przekazaliśmy kluczowe dokumenty w tym procesie. Stanowią one podstawę do wypracowania, wspólnie z Komisją Europejską, finalnej wersji wniosku. Będą w nim precyzyjnie określone warunki, na bazie których będziemy mogli zrealizować tę transakcję. Kontynuujemy proces pre-

ne z punktu widzenia konkurencyjności na europejskich rynkach. Przedstawiono również wstępne propozycje środków zaradczych, wynikających z wysokiej koncentracji w obszarach działalności, gdzie Grupa Orlen i Lotos są obecne.

Formalne postępowanie Komisji Europejskiej w sprawie koncentracji rozpocznie się po złożeniu przez PKN Orlen ostatecznego wniosku. To będzie uzależnione od przebiegu negocjacji z Komisją, a zgodnie z założeniami harmonogramu liczymy na uzyskanie zgody Komisji do połowy 2019 r.

Proces przejęcia kapitałowego Grupy Lotos przez PKN Orlen został zainicjowany w lutym 2018 r. podpisaniem listu

notyfikacyjny i rozpoczynamy najważniejszy etap rozmów z Komisją – powiedział Daniel Obajtek, prezes zarządu PKN Orlen.

W wersji roboczej wniosku wyszczególniono i szczegółowo opisano obszary działalności obu spółek, które będą istot-

intencyjnego ze Skarbem Państwa, który posiada w Grupie Lotos 53,19 proc. głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.

W dokumencie nakreślone zostały ramy tej transakcji. W pierwszym etapie PKN Orlen planuje nabyć 32,99 proc. akcji od Skarbu Państwa. W kolejnym konieczne

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

będzie ogłoszenie wezwania na zakup akcji reprezentujących do 66 proc. ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu Grupy Lotos.

Już w kwietniu 2018 r. rozpoczął się proces badania kondycji handlowej, finansowej, prawnej i podatkowej Grupy Lotos tzw. due dilligence.

Obecnie jest on na zaawansowanym etapie.

Zgodnie z początkowymi założeniami, celem transakcji jest stworzenie silnego, zintegrowanego koncernu zdolnego do lepszego konkurowania w wymiarze międzynarodowym, odpornego na wahania rynkowe.

Trwający proces jest korzystny nie tylko dla obu spółek, ale całej polskiej gospodarki. Synergia uzyskana w wyniku konsolidacji zwiększy potencjał połączonego koncernu w wielu obszarach działalności. To umożliwi dalszą, znaczącą ekspansję zarówno w kraju, regionie, jak i w perspektywie globalnej.

Dodatkowo połączony koncern zwiększy bezpieczeństwo energetyczne kraju, zwłaszcza w sytuacji niekorzystnej koniunktury na rynku. Wspólne zakupy pozwolą nie tylko obniżyć ceny sprowadzanego surowca, ale również otworzyć się w większym stopniu na inne regiony świata.

Konsolidacja spółek z branży energetycznej nie jest nowym procesem w Europie. Wręcz przeciwnie, tego typu transakcje już dawno zostały przeprowadzone w większości krajów w Europie.

Dobrym przykładem jest Grupa MOL, która powstała w wyniku konsolidacji dziewięciu węgierskich firm z sektora naftowo-gazowego. Podobnie było w wypadku takich spółek jak: norweski Statoil, hiszpański Repsol, portugalski GalpEnergia, włoskie ENI, austriackie OMV czy francuski Total.

e-stacjapaliw.pl

FOT. materiały prasowe

PKN Orlen złożył do Komisji Europejskiej wersję roboczą wniosku o wyrażenie zgody na koncentrację w związku z planowanym przejęciem kontroli kapitałowej nad Grupą Lotos.

wieści z branży

Fundusz Enterprise Investors inwestuje w rozwój stacji paliw Moya Spółka Anwim SA, właściciel sieci stacji paliw Moya, pozyskała kapitał od Enterprise Investors, jednej z największych firm private equity w Europie Środkowo-Wschodniej. Środki finansowe umożliwią sieci dalszą dynamiczną ekspansję i zrealizowanie ambitnych planów spółki. Planuje się, że do końca 2023 r. w sieci działać będzie 350 stacji paliw pod szyldem Moya.

FOT. moya

F

undusz Enterprise Investors objął mniejszościowy pakiet o wartości 100 mln zł. Decyzja pozwoli utrzymać tempo rozwoju sieci Moya, która obecnie jest niekwestionowanym liderem wzrostu w swojej kategorii. Firma znana jest w branży ze swej elastyczności i umiejętności budowania trwałych relacji biznesowych.

Zapoczątkowane właśnie porozumienie umożliwi Anwimowi jeszcze lepszą współpracę z instytucjami finansowymi oraz wymianę know-how.

Enterprise Investors działa od 1990 r. i utworzył dziewięć funduszy o łącznym kapitale przekraczającym 2,5 mld euro. Fundusze te zainwestowały ponad 1,9 mld euro w 143 spółki działające w różnych sektorach gospodarki. Inwestycje w 128 spółkach przyniosły przychody brutto w wysokości 3,7 mld euro.

R

E

K

L

A

M

A

wieści z branży

Unimot wkracza do Chin

S

8

półka Unimot Asia LLC, która 12 września br. powiększyła Grupę Kapitałową Unimot, oficjalnie uruchomiła działalność w Chinach. Spółka prowadzi sprzedaż oraz dystrybucję olejów i smarów samochodowych pod marką Avia.

– Po dokładnym zbadaniu rynku motoryzacyjnego w Chinach uznaliśmy, że

większościowym udziałowcem jest Unimot Express Sp. z o.o. Nowo otwarte biuro spółki Unimot Asia LLC, stanowiące równocześnie jej siedzibę, znajduje się w prestiżowym miejscu – Swiss Center Shanghai.

– Lepszej lokalizacji nie mogliśmy sobie wymarzyć – komentuje Adam Sikorski.

– Dzięki temu, że nasza spółka matka

nasza oferta olejów i smarów będzie atrakcyjna dla lokalnych odbiorców – wyjaśnia Adam Sikorski, prezes Unimot SA. – Produkty te sprzedajemy pod znaną szwajcarską marką Avia, co dodatkowo wzmacnia ich pozycję rynkową i konkurencyjność.

Warto podkreślić, że pod marką Avia są tu też oferowane filtry do samochodów osobowych, produkowane przez PZL Sędziszów SA, którego

należy do szwajcarskiego stowarzyszenia Avia International, możemy być w samym centrum tego biznesowego okręgu.

Z kolei koordynację Unimot Asia LLC w zakresie organizacyjnym powierzyliśmy panu Mateuszowi Wójcikowi, który jest absolwentem tutejszych uczelni (m.in. Shanghai University of Finance and Economics) oraz asystentem konsula generalnego RP w Szanghaju. Jego cenne doświadczenie dyplomatyczne i biegła

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

orientacja w kwestiach gospodarczych na rynku chińskim z pewnością pomogą nam sprawnie i szybko rozwijać działalność spółki – dodaje prezes Sikorski.

Wprowadzenie oferty olejów i smarów przez Unimot to początek ekspansji marki Avia na rynku chińskim. Pod czerwono-białym szyldem spółka planuje też zainicjować tu rozwój sieci stacji paliw, którą z sukcesem buduje w Polsce.

Przypomnijmy, że Grupa Unimot od czerwca 2017 r. rozwija na krajowym rynku franczyzową sieć stacji paliw pod marką Avia. Od października br. pod brandem Avia grupa oferuje też wszystkie swoje produkty paliwowo-energetyczne.

Uruchomienie Unimot Asia LLC wpisało się w politykę targów China International Import Expo 2018, których przesłaniem był import towarów i usług na teren Chińskiej Republiki Ludowej. Przed­ stawiciele Unimotu, z prezesem Adamem Sikorskim na czele, byli obecni na Targach CIIE w specjalnym pawilonie narodowym, przygotowanym przez Polską Agencję Inwestycji i Handlu (PAIH).

Targi China Interantional Import Expo 2018 odbywały się 5-10 listopada w Szanghaju.

Wydarzenie, zainicjowane i uroczyście otwarte przez prezydenta Chin Xi Jinpinga, stanowi ważny krok w kierunku liberalizacji handlu i otwarcia chińskiego rynku na import. Na targach były obecne delegacje rządowe z 25 krajów, w tym również z Polski, z udziałem m.in. szefa gabinetu politycznego premiera Marka Suskiego, ministra rolnictwa Jana Ardanowskiego oraz wiceministra przedsiębiorczości i technologii Tadeusza Kościńskiego. Polskę reprezentowało 81 przedsiębiorstw promujących swoje wyroby i usługi w wielu branżach, m.in. energia i surowce, motoryzacja, transport, turystyka, rolnictwo czy przemysł chemiczny.

e-stacjapaliw.pl

FOT. unimot

Spółka Unimot Asia LLC rozpoczęła działalność na terenie Chin. 5 listopada w Szanghaju nastąpiło uroczyste otwarcie biura będącego siedzibą nowej spółki.

wieści z branży

Retro stacje CPN

i Petrochemia

Płock

Stacje paliw pod szyldem CPN i Petrochemia Płock uruchamia na warszawskiej Pradze i w Bodzanowie koło Płocka PKN Orlen. W ten sposób w 20. rocznicę połączenia obydwu podmiotów koncern promuje swoje dziedzictwo i przypomina jedne z najpopularniejszych polskich marek.

Spółka dostrzega potencjał biznesowy i marketingowy w reaktywacji wysoce rozpoznawalnych znaków towarowych, od lat budzących pozytywne reakcje klientów, będących jednocześnie ponadczasowymi dziełami grafiki użytkowej i wzornictwa przemysłowego.

FOT. orlen

N

a obecnym etapie projekt dotyczy dwóch stacji – w Warszawie (CPN) i w Bodzanowie koło Płocka (Petrochemia Płock). Charakterystyczne logotypy marek CPN i Petrochemii Płock pojawiają się m.in. na dystrybutorach, pylonach z cenami oraz na budynku obu stacji. W obiektach dostępna jest podstawowa oferta gastronomiczna, w tym dobrej jakości kawa i hot dogi.

– Mimo że jesteśmy nowoczesnym koncernem, pamiętamy o historii naszej firmy. Jej ważnym rozdziałem jest CPN, jedna z najbardziej rozpoznawalnych polskich marek.

Logotyp CPN należy do klasyki polskiego wzornictwa i jest unikatowym dziełem sztuki. Jest on eksponowany m.in. w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Wiemy też, że marka wciąż żyje w świadomości Polaków, którzy traktują ją z dużym sentymentem. Reaktywując markę, chcemy naszym klientom dać okazję do tego, by mogli bezpośrednio obcować z dziedzictwem nierozerwalnie związanym z historią Polski i rodzimej motoryzacji – mówi Marcin Stefaniak, dyrektor Biura Promocji i Reklamy PKN Orlen. CPN, czyli Centrala Produktów Naftowych, została powołana do istnienia 3 grudnia 1945 r. Powojenne

e-stacjapaliw.pl

państwo polskie za jej pośrednictwem mogło centralnie nadzorować dystrybucję ropy naftowej i produktów pochodnych – surowca o strategicznym znaczeniu.

W szczytowym okresie rozwoju CPN miała przeszło 1,4 tys. stacji benzynowych oraz flotę prawie 600 nowoczesnych autocystern. Spośród stacji działających pod biało-pomarańczowym znakiem, około 520 było czynnych całą dobę, a ponad 700 stanowiły obiekty samoobsługowe. Prawie tysiąc stacji znajdowało się w miastach, 195 służyło użytkownikom dróg szybkiego ruchu, a pozostałe zapewniały dostęp do paliw na terenach wiejskich. Kultowe logo to zestawienie pomarańczowych trzech liter, których forma nawiązywać miała do kształtu dystrybutora paliwowego.

Rozbudowany system identyfikacji wizualnej stacji CPN stworzony przez Ryszarda Bojara wspólnie ze Stefanem Solikiem i Jerzym Słowikowskim do dziś uznawany jest za jeden z najlepszych w historii polskiego wzornictwa przemysłowego i użytkowego. Księga identyfikacji wizualnej CPN w czasie powstawania była jednym z pierwszych tego typu opracowań w Polsce.

Petrochemia Płock SA powstała jako reakcja na wzrastające zapotrzebowanie na paliwa

oraz surowce do produkcji wynikające z gwałtownego rozwoju przemysłu i motoryzacji w latach 50. XX w., a także niewystarczające zdolności przerobowe istniejących już rafinerii. W 1958 r. zapadła decyzja o lokalizacji zakładu w Płocku. W grudniu 1959 r. zostało utworzone przedsiębiorstwo państwowe Mazowieckie Zakłady Rafineryjne i Petrochemiczne, które jako jeden z nielicznych w ówczesnej Europie zakładów łączyło produkcję rafineryjną z petrochemiczną. W budowę zakładów miały swój wkład tysiące ludzi z całego kraju. Spora część konstrukcji, urządzeń, maszyn i aparatury powstała w polskich zakładach.

W lipcu 1993 r. MZRiP zostały przekształcone w Petrochemię Płock SA. Firma zajmowała wtedy obszar ponad 700 hektarów i zatrudniała ok. 6580 pracowników.

Charakterystycznym znakiem firmowym przedsiębiorstwa była stylizowana retorta, naczynie chemiczne z wpisaną w nie literą „P” wywodzącą się od słowa petrochemia lub – jak uważają inni – od nazwy miasta Płock. Potocznie logo nazywane było „Petką”. Od początku swojego istnienia występowało najczęściej w biało-niebieskiej kolorystyce.

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

9

wieści z branży

Nowe stacje Moya Lokalizacja: Sochaczew Kolejna stacja po zmianie barw i modernizacji dołączyła do sieci Moya. To obiekt w Sochaczewie, w województwie mazowieckim, przy ul. 15 Sierpnia 87, na trasie Sochaczew – Skierniewice. Placówka należy do firmy Profit Sp. z o.o. Jest czynna codziennie przez całą dobę. Oferuje paliwa 95, ON, ON Moya Power oraz LPG. W planach jest także AdBlue tankowane z dystrybutora. Na stacji działa punkt Caffe Moya z ofertą gastronomiczną oraz strefą wypoczynkową umożliwiającą spożycie na miejscu. Na terenie stacji kierowcy mają do dyspozycji kompresor i odkurzacz.

W pobliżu stacji znajduje się sklep Biedronka, a także bezdotykowa myjnia dla samochodów osobowych i ciężarowych.

Otwarcie: październik Lokalizacja: Rusiec Barwy Moya przybrała stacja w miejscowości Rusiec w woj. łódzkim i tym samym dołączyła do sieci jako 186. placówka.

Stacja położona jest przy drodze krajowej nr 74 i należy do firmy Kamecki i Wspólnicy s.j. Obiekt prowadzi sprzedaż paliw 95, 98 ON, ON Power, LPG. Mieści się tu także sklep i koncept Caffe Moya oferujący kawę, zapiekanki i hot dogi. Kierowcy mogą także korzystać z kompresora. Stacja posiada szybki wlew diesla i parking dla ciężarówek. Na zewnątrz znajduje się strefa wypoczynku, a w budynku działa prysznic.

Stacja otwarta jest całą dobę.

Otwarcie: październik

posiada wszystkie rodzaje paliwa (ON, benzynę 95 i 98 oraz LPG), także AdBlue tankowane z dystrybutora. Podjazd wyposażony jest w stanowiska z szybkim wlewem diesla. Kierowcy mogą korzystać z kompresora. Na terenie stacji znajduje się parking na osiem stanowisk dla pojazdów typu TIR. Wewnątrz budynku działa Caffe Moya z wydzieloną strefą gastronomiczną wyposażoną w stoliki do konsumpcji serwowanych tam gorących przekąsek: hot dogów, zapiekanek oraz kawy. Na stacji dostępna jest darmowa sieć Wi-Fi. Stacja pracuje w godzinach 6-22.

Otwarcie: październik Lokalizacja: Żyrardów W ostatni piątek listopada pracę w barwach sieci Moya rozpoczęła stacja w Żyrardowie przy ul. Środkowej 52B. Nowo wybudowany obiekt jest własnością spółki Anwim SA, operatora sieci stacji paliw Moya. Stacja jest dostosowana do miejskich warunków i codziennych potrzeb kierowców. Nowa placówka zlokalizowana jest nieopodal sklepu

i innych punktów usługowych. Obiekt pracuje w trybie 24h. Kierowcom oferuje paliwa 95, ON, ON Moya Power oraz LPG. Podjazd wyposażony jest w stanowiska dla pojazdów TIR. Wewnątrz stacji funkcjonuje punkt Caffe Moya oferujący gorące dania oraz napoje, które można spożyć w komfortowej strefie odpoczynku z dostępem do sieci Wi-Fi. Stacja w Żyrardowie jest osiemnastym obiektem w woj. mazowieckim, działającym w barwach sieci Moya i tym samym dwudziestą ósmą placówką własną firmy Anwim SA (z czego dziesięć stanowią stacje automatyczne). Ze względu na swoje położenie placówka będzie obsługiwała głównie ruch lokalny.

Otwarcie: listopad Lokalizacja: Pakość Do sieci Moya dołączyła stacja w Pakości, w woj. kujawsko-pomorskim. Placówka należy do firmy Pol Petro, która ma już stację w barwach Moya w miejscowości Gołańcz (woj. wielkopolskie). Stacja w Pakości to nowy obiekt zlokalizowany

Lokalizacja: Kowal Nowa placówka znajduje się w miejscowości Przydatki Gołaszewskie w woj. kujawsko-pomorskim. Jest położona przy drodze krajowej 91 w pobliżu wjazdu na autostradę przy węźle Kowal. Właścicielem obiektu jest firma Podgrodzie Kaczmarek i Wspólnicy s.j. Stacja sąsiaduje z hotelem Podgrodzie i restauracją. W swojej ofercie

10

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

e-stacjapaliw.pl

wieści z branży

przy drodze wojewódzkiej nr 251 na trasie Inowrocław – Żnin. Obiekt działa w systemie 24h. Placówka dysponuje myjnią ręczną, odkurzaczem i kompresorem.

W budynku znajduje się strefa wypoczynku z bezpłatnym Wi-Fi. Stacja sprzedaje wszystkie rodzaje paliw: ON, ON Power, Pb 95, Pb 98, LPG, a także Ad Blue z dystrybutora. W ofercie Caffe Moya znalazły się hot dogi, zapiekanki, kanapki, tortille, panini, a także stripsy i frytki. Dostępna jest również kawa w dwóch rozmiarach.

Otwarcie: listopad

Avia

FOT. materiały prasowe

Lokalizacja: Orzyc W barwach sieci Avia powstała nowa stacja paliw w miejscowości Orzec. Jest ona wyposażona w dziewięć stanowisk do tankowania paliw tradycyjnych: benzyna 95, olej napędowy i LPG, w tym jedno do szybkiego tankowania pojazdów ciężarowych. Wokół stacji znajduje się obszerny parking, na którym można skorzystać z kompresora. Obiekt prowadzi też sprzedaż butli LPG. Na stacji działa także kącik kawiarniany, a klienci mają możliwość skorzystania z przystacyjnego baru.

Otwarcie: listopad

BP Lokalizacja: Chodzież W Chodzieży w woj. wielkopolskim przy ul. Jagiełły 6 powstała nowa stacja partnerska w barwach BP. Wyposażona jest ona w trzy dystrybutory wieloproduktowe,

e-stacjapaliw.pl

LPG, HSD. Ważnym elementem oferty pozapaliwowej stacji jest punkt Wild Bean Cafe. Obecnie sieć liczy 539 stacji, w tym 244 stacje partnerskie i blisko 50 lokalizacji przy autostradach i drogach ekspresowych.

Otwarcie: październik Lokalizacja: Radzyń Podlaski W sieci BP powstała stacja w Radzyniu Podlaskim (woj. lubelskie) przy ul.

Bu­dowlanych 1. Oferuje trzy dystrybutory wieloproduktowe, HSD, LPG. Klienci mają tu także możliwość zakupu produktów pozapaliwowych w przystacyjnym sklepie oraz skorzystania z oferty Wild Bean Cafe.

Otwarcie: październik

Lotos Lokalizacja: Czarnków Do sieci stacji Lotos dołączył nowy obiekt w Czarnkowie przy ul. Wileńskiej. To miejska stacja premium z automatyczną myjnią, zlokalizowana w południowo-zachodniej części miasta, na rozwidleniu dróg wojewódzkich nr 181 i 182. To już 55. obiekt sieci Lotos w woj. wielkopolskim. Kierowcy pojazdów osobowych, ale także TIR-ów, mogą tu skorzystać z pełnej oferty paliw standardowych oraz premium Dynamic.

Obiekt wyposażony jest w toaletę dla niepełnosprawnych i przewijak dla niemowląt. W bogatej ofercie gastronomicznej Cafe Punkt są hot dogi, tortille, zapiekanki, bagietki i croissanty na ciepło, muffiny i donuty. Tym samym w sieci Lotos

działa łącznie 489 stacji, z czego 306 to stacje własne (w tym 20 stacji autostradowych, tzw. Miejsc Obsługi Podróżnych), a 183 franczyzowe. Jednym z głównych parametrów strategii rozwoju Grupy Kapitałowej Lotos realizowanej w latach 2017-2022 jest zwiększenie sieci Lotos do 550 stacji paliw.

Otwarcie: wrzesień

Orlen Lokalizacja: Michałowice PKN Orlen uruchomił pierwszą stację paliw w formacie drive through. Na stacji Orlen Drive można zatankować, zamówić produkty gastronomiczne i zapłacić za wszystkie usługi bez konieczności wysiadania z auta. Na MOP w Michałowicach, na trasie Łódź – Wrocław dostępne są dwie tzw. linie drive.

W celu rozładowania ruchu na stacji paliw, jedna z nich jest przeznaczona wyłącznie dla klientów korzystających z usług gastronomicznych. Projekt wpisuje się w ten sposób w innowacyjny wymiar strategii PKN Orlen w obszarze sprzedaży detalicznej. Jej celem jest m.in. dalsza rozbudowa sieci detalicznej, prowadząca do rozwoju QSR (Quick Service Res­ taurants) na stacjach paliw i transformacji w kierunku punktów kompleksowej obsługi klientów. Dodatkowo klienci mogą skorzystać z kiosku samoobsługowego wewnątrz stacji, co skraca czas obsługi i zwiększa komfort zakupów.

Samoobsługowe ekrany wspiera kolejkowy system numerowania.

Otwarcie: październik

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

11

wieści z branży

Ładowanie samochodów elektrycznych na stacjach

Orlenu

AS 24 w tym roku obchodzi jubileusz 30-lecia i podsumowuje swoją działalność.

A

S 24 świętuje jubileusz 30-lecia powstania firmy. Pod tym kątem przygotowała się na targi TransLogistica Poland 2018, zapewniając odwiedzającym stoisko wiele atrakcji.

– Jesteśmy czołowym dostawcą paliwa i usług dla firm transportowych w całej Europie. Liczę na dobre spotkania z naszymi obecnymi i potencjalnymi klientami w ciągu wszystkich trzech dni targowych, bo mamy naprawdę świetną ofertę dla polskich firm – zapowiadał spotkania targowe Cédric Vigneau, dyrektor zarządzający AS 24 w Polsce.

Rozwój sieci w Polsce AS 24 kontynuuje rozwój sieci w Polsce. Do końca 2018 r. firma otworzyła kolejne stacje w okolicach Gdańska, Wrocławia i Krakowa, co dało łącznie 30 punktów w naszym kraju. Następnych pięć jest w trakcie budowy, m.in. w Krzywej (węzeł autostrady A4 z DK 94) i Radziszewie (węzeł autostrady A18 z DK 31). W całej Europie AS 24 ma już ponad 800 placówek własnych i 12 tys. partnerskich. Na każdej z nich można płacić kartą AS 24 lub AS 24 Eurotrafic.

Passango Europe również w Austrii Liczby to jednak nie wszystko. AS 24 rozwija swoje usługi dla firm transportowych. Flagowym produktem jest urządzenie Passango Europe, które umożliwia elektroniczne uiszczanie opłat drogowych we Francji, Belgii, Hiszpanii, Portugalii i od niedawna również w Austrii. Korzyści? Kierowca nie stoi w kolejce do bramek autostradowych, tylko pokonuje je po pasach ekspresowych, korzystając dodatkowo z rabatów na opłaty drogowe.

– Passango Europe to także geolokalizacja. Operator floty otrzyma alert, jeśli kierowca porusza się trasą, na której nie powinien się znaleźć. To również większe bezpieczeństwo karty paliwowej AS 24, ponieważ system automatycznie identyfikuje sytuację, gdy płatność odbywa się w innej lokalizacji, niż to wynika ze wskazań urządzenia – mówi Cédric Vigneau.

Kiedy Passango Europe w Niemczech?

AS 24 prowadzi zaawansowane prace, aby oferować Passango Europe również w Niemczech. Oficjalne wprowadzenie usługi zaplanowano na połowę 2019 r. Partnerem technologicznym AS 24 w zakresie projektu Passango Europe jest firma Siemens.

12

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

T

ym samym koncern rozpoczął etap montażu stacji ładowania objętych projektem inwestycyjnym, który do końca 2019 r. przewiduje powstanie 50 punktów. Docelowo ma być uruchomionych 150 stacji ładowania zlokalizowanych w miastach i przy trasach tranzytowych. Kierowcy mogą już ładować samochody elektryczne na stacji w Siewierzu. W tym roku uruchomionych zostanie jeszcze kilka punktów ładowania, które na pierwszym etapie projektu dostępne będą bezpłatnie. Do końca pierwszego kwartału 2019 r. koncern odda do użytku co najmniej 20 stacji szybkiego ładowania, o mocy 50 i 100 kW, zlokalizowanych na stacjach Orlenu w miastach i przy trasach tranzytowych.

– Paliwa alternatywne są jednym z najważniejszych trendów nowej mobilności. Jako największa firma paliwowa w Europie ŚrodkowoWschodniej musimy dobrze przygotować się na wyzwania z tym związane. Dziś, po okresie wymagających przygotowań i współpracy z wieloma podmiotami, widzimy efekty projektu inwestycyjnego, który pozwoli nam zająć bardzo silną pozycję w tym segmencie rynku. To ważny krok, szczególnie biorąc pod uwagę, że jesteśmy jednym z największych wytwórców energii elektrycznej w Polsce, a nasze produkty petrochemiczne rozwijamy również z myślą o elektromobilności – mówi Daniel Obajtek, prezes zarządu PKN Orlen.

Stacje ładowania PKN Orlen będą obsługiwać wszystkie typy pojazdów elektrycznych oferowane na rynku europejskim i zostaną wyposażone w dwa złącza do ładowania pojazdu prądem stałym, z wtyczką CHAdeMO oraz CCS, a także w złącze typu 2 do ładowania pojazdu prądem przemiennym.

Do końca I kwartału 2019 r. Orlen W 150 lokalizacjach na uruchomi stacje szybkiego ładowania na stacjach: stacjach paliw znajdą się Siewierz, ul. Bytomska 67, ładowarki o mocy 50, Wrocław, ul. Szybowcowa 27, 100 i 150 kW, które będą Wrocław, ul. Jedności Narodowej 156, przeznaczone zarówno Wrocław, ul. Księcia Witolda 55, do pojazdów elektryczWrocław, ul. Ślężna 129, MOP Sędzinko A2, nych (EV), jak i hybrydoMOP Zalesie A2, wych (PHEV), dając możLgota, ul. Częstochowska 90, liwość jednoczesnego Kraków, ul. Mogilska 122, ładowania do trzech Sucha, ul. Radomska 18, pojazdów. Moc dla każRybnik, ul. Gliwicka, Częstochowa, ul. Warszawska 324/334, dego ze stanowisk Częstochowa, ul. św. Barbary 105, będzie dynamicznie Katowice, ul. Piotrowicka 92, przydzielana przez steMOP Aleksandrowice A4, rownik stacji w trakcie MOP Morawica A4, ładowania pojazdów, MOP Góra Świętej Anny A4, MOP Wysoka A4, dzięki czemu możliwe Dąbrowa Górnicza, ul. Katowicka 30, będzie znaczne skróceBytom, ul. Chorzowska 90. nie jego czasu.

FOT. materiały prasowe

30 lat AS 24 i 30 stacji w Polsce

Pierwsza ładowarka na stacji Orlenu powstała w Siewierzu, przy trasie Katowice – Warszawa.

e-stacjapaliw.pl

wieści z branży

Wodór na stacjach Lotosu już za trzy lata

P

ierwszy raz wodór będzie można zatankować w bezpośrednim sąsiedztwie gdańskiej rafinerii oraz na warszawskiej stacji paliw sieci Lotos przy ul. Łopuszańskiej.

Stacja ta to część Niebieskiego Szlaku, czyli projektu rozbudowy sieci ładowarek dla samochodów elektrycznych i hybrydowych na stacjach Lotos. Pierwsze 12 ładowarek udostępniono kierowcom jesienią 2018 r., kolejne 38 zostanie oddanych do użytku w 2020 r. – Grupa Lotos w swojej strategii do roku 2022 wskazała jako jeden z priorytetów rozwój projektów dotyczących paliw alternatywnych. Jest to działalność innowacyjna, z której istotne przy-

14

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

chody mogą pojawić się w przyszłości – mówi Mateusz A. Bonca, prezes zarządu Grupy Lotos SA. Zanim pojawią się punkty tankowania wodoru, na terenie rafinerii w Gdańsku powstanie instalacja do jego oczyszczania oraz stacja sprzedaży i dystrybucji tego paliwa. Do zasilania ogniw wodorowych napędzających silnik elektryczny potrzebny jest wodór o bardzo wysokiej czystości (99,999 proc.). Taki rodzaj czystego paliwa zapewni daleki zasięg pojazdu (450 km) bez konieczności dodatkowego tankowania wodoru na trasie między stolicą Polski a rafinerią w Gdańsku oraz ograniczy koszty inwestowania w dodatkową infrastruk-

turę sieci elektroenergetycznych. – Wodór niesie ze sobą istotny potencjał ograniczenia emisji CO2 w transporcie, zwłaszcza że technologia ta będzie rozwijana w pierwszej kolejności w transporcie publicznym – podkreśla Patryk Demski, wiceprezes zarządu ds. inwestycji i innowacji Grupy Lotos SA. – Grupa Lotos realizuje inwestycje infrastrukturalne, pozwalające na szersze zastosowanie paliw alternatywnych. Spółka współpracuje też z samorządami. W tym roku podpisano z Gdynią oraz Wejherowem listy intencyjne w sprawie dostaw wodoru do napędu autobusów miejskich.

Rafineria w Gdańsku produkuje obecnie około 13 t wodoru na godzinę, a po zakończeniu budowy Projektu EFRA będzie to ponad 16,5 t/godz. Przeciętny pojazd osobowy zużywa 1 kg wodoru na 100 km. Z kolei autobus wodorowy zużywa w ciągu roku taką ilość wodoru, jaką instalacje Grupy Lotos produkują w ciągu godziny. Oczyszczony wodór może być wykorzystywany nie tylko w transporcie drogowym, ale także przemyśle informatycznym, medycynie czy przemyśle spożywczym.

Na razie tak czysty wodór musi być importowany, dlatego jego powszechne użycie jest dość ograniczone. Projekt Pure H2, realizowany przez Lotos, dostanie wsparcie z instrumentu „Łącząc Europę” (ang.

Connecting Europe Facility – CEF).

Przez najbliższe lata strategia spółki zakłada dążenie do posiadania zrównoważonej geograficznie i jednolitej wizualnie sieci, umożliwiającej dostęp do produktów i usług marki Lotos dla maksymalnej grupy klientów. Lotos Paliwa do 2022 r. zamierza wprowadzić do sprzedaży na stacjach własnych alternatywne paliwa dla transportu. Pierwszy etap to uruchomienie 12 punktów ładowania pojazdów elektrycznych przy autostradach A1 oraz A2 na trasie Trójmiasto – Warszawa (w obu kierunkach).

e-stacjapaliw.pl

FOT. lotos

Pierwsze dwa punkty tankowania wodoru powstaną w Gdańsku oraz w Warszawie do końca 2021 r.

Oba stanowiska razem z instalacją do oczyszczania i dystrybucji wodoru tworzą projekt Pure H2, który w 20 proc. będzie opłacany ze środków unijnych. Umowa na finansowanie inwestycji wartej 10 mln euro została podpisana podczas szczytu klimatycznego COP24 w Katowicach.

wieści z branży

Po III kwartale Unimot wychodzi na prostą Grupa Unimot zakończyła III kwartał 2018 r. przychodami w wysokości 843 mln zł i wynikiem EBITDA 14,5 mln zł. Grupa wyraźnie polepszyła też swoją rentowność.

J

ak wynika ze skonsolidowanego raportu kwartalnego, w III kwartale br.

Grupa Unimot znacząco poprawiła swoje wyniki w stosunku do poprzednich kwartałów br. Wypracowała wynik EBITDA na poziomie 14,5 mln zł, wobec ujemnego wyniku EBITDA -8,3 mln zł w II kwartale oraz 0,8 mln zł w I kwartale br. Natomiast wartość EBITDA skorygowana (oczyszczona głównie o szacunkową wycenę zapasu obowiązkowego oleju napędowego oraz przesunięcie kosztów w czasie) wyniosła 8,2 mln zł.

Przychody ze sprzedaży w omawianym okresie wyniosły 843 mln zł, czyli osiągnęły wartość porównywalną z II kwartałem br. i o 24,5 proc. wyższą niż w I kwartale. Unimot poprawił też wskaźniki rentowności: rentowność EBITDA skorygowana wyniosła 1 proc., a rentowność netto skorygowana 0,4 proc. To znaczący wzrost w porównaniu

z II kwartałem br., gdy rentowność EBITDA skorygowana wyniosła 0,2 proc., a rentowność netto skorygowana -0,3 proc.

– W III kwartale br. wzrosła efektywność naszych głównych linii biznesowych, na co niewątpliwy wpływ miały takie czynniki jak: zwiększony popyt na paliwa, poprawa marż handlowych w hurtowej sprzedaży oleju napędowego oraz niższe o ponad 30 proc. r/r koszty logistyki w tym segmencie – wyjaśnia Adam Sikorski, prezes Unimot SA. – Zdecydowaną poprawę wyników odnotowaliśmy także w segmencie sprzedaży energii elektrycznej, głównie w wyniku handlu produktem za pośrednictwem platform giełdowych i brokerskich.

Wolumeny sprzedaży energii w minionym kwartale były niemal o 170 proc. wyższe niż w analogicznym okresie 2017 r. Intensywne działania sprzedażowe prowadziliśmy też

w detalicznym kanale sprzedaży energii elektrycznej, w wyniku czego aż o 71 proc. (w stosunku do III kwartału 2017 r.) zwiększyliśmy liczbę aktywnych punktów poboru energii w spółce Unimot Energia i Gaz. Warto podkreślić, że w omawianym okresie w grupie przeprowadzono wiele działań zmierzających do obniżenia kosztów operacyjnych o 10 mln zł, co stanowi cel strategiczny Unimotu.

Zgodnie z założeniami, efekty tych działań będą w pełni widoczne w 2019 r., a większość z nich została wykonana właśnie w III kwartale.

– Biorąc pod uwagę wyniki III kwartału br., a także obecne starania zarządu oraz całego zespołu pracowników Unimot, podtrzymujemy prognozę na koniec 2018 r., czyli osiągnięcie wyniku EBITDA na poziomie 12 mln zł – zapowiada prezes Sikorski.

R

E

K

L

A

M

A

wieści z branży

dla indywidualnych inwestorów „Orlen w portfelu” to pierwszy w Polsce długoterminowy program skierowany do inwestorów indywidualnych. Program ma również charakter edukacyjny. Jego celem jest pogłębianie wiedzy Polaków na temat funkcjonowania rynku kapitałowego.

U

czestnicy programu „Orlen w portfelu” uprawnieni będą do korzystania z promocyjnej oferty paliwowej i pozapaliwowej na stacjach koncernu. Warunkiem jest utrzymanie przez co najmniej miesiąc pakietu minimum 50 akcji PKN Orlen na swoim rachunku maklerskim w Domu Maklerskim PKO BP. Akcjonariusze, którzy spełnią to, będą mogli płacić mniej 15 gr za każdy litr paliwa Verva oraz 10 gr mniej za każdy litr paliwa Efecta.

Udział w programie pozwoli zaoszczędzić nawet do 540 zł na paliwie rocznie.

Przewidziane jest także 10 proc. upustu na produkty z oferty pozapaliwowej.

Zniżki odnawiane są na kolejne miesiące pod warunkiem utrzymywania akcji PKN Orlen przez dłuższy okres.

Akademia Inwestowania PKN Orlen powstaje we współpracy z CFA Society Poland – polskim stowarzyszeniem międzynarodowego CFA Institute, zrzeszającego ponad 140 tys. profesjonalistów z branży finansowej na całym świecie. Program obejmie tematykę funkcjonowania rynku kapitałowego.

Uczestnicy akademii otrzymają bezpłatny dostęp do podręczników i webinariów przygotowanych przez ekspertów stowarzyszenia, a zwieńczeniem szkolenia będzie możliwość zdobycia prestiżowego certyfikatu, sygnowanego przez CFA Society Poland. Start akademii zaplanowany jest na początek 2019 r. Partnerem programu jest Dom Maklerski PKO BP. Każdy z uczestników otrzymuje kartę uprawniającą do korzystania z rabatów na stacjach PKN Orlen. Dodatkowo nowi klienci DM PKO BP zwolnieni są z opłaty za prowadzenie rachunku do końca 2019 r. Szczegółowe warunki i zasady przystąpienia do programu PKN Orlen i korzystania z przywilejów dostępne są na stronie internetowej: www.Orlenwportfelu.pl.

16

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

start-upów

Projekt akceleracyjny Pilot Maker Electro, do którego przystąpił PKN Orlen, objęty jest rządowym programem Elektro ScaleUp. Jest to jeden z flagowych programów Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju.

P

KN Orlen w projekcie wystąpi w roli odbiorcy technologii i wspólnie z partnerem Techbrainers Sp. z o.o. ma poszukiwać start-upów oferujących rozwiązania z dziedziny nowej mobilności. Pozostałymi odbiorcami technologii są: Tauron, Carrefour, fundusz inwestycyjny LARQ oraz Synerise. Pilot Maker Electro pozwoli uczestnikom rozwijać i testować nowe technologie z dziedziny elektromobilności we współpracy ze start-upami.

Symbioza korporacji i małych firm technologicznych jest efektywnym modelem rozwoju nowych technologii. Program będzie stanowił doskonałą platformę rozwoju nowych produktów i usług w dziedzinie szeroko rozumianej elektromobilności.

Aktywność PKN Orlen w zakresie wyszukiwania innowacyjnych rozwiązań będzie obejmowała: nabór i selekcję, akcelerację, w tym również warsztaty i wsparcie mentorskie ekspertów korporacyjnych, technologicznych i biznesowych. Start-upy, które zostaną zakwalifikowane do programu, mogą otrzymać wsparcie finansowe w wysokości do 500 tys. zł na rozwój oraz dopracowanie oferowanego rozwiązania. Będą miały także możliwość realizacji pilotażowego wdrożenia z wykorzystaniem infrastruktury PKN Orlen. Nabór start-upów prowadzony jest przez stronę electro. pilotmaker.pl.

Koncern od dawna ma świadomość, że elektromobilność to rewolucja w motoryzacji na skalę światową. Aby odgrywać czołową rolę w tym segmencie, należy podjąć działania na jak najwcześniejszym etapie. Dlatego spółka identyfikuje potencjał płynący z e-mobility na wielu płaszczyznach. PKN Orlen to również producent energii elektrycznej, na którą zapotrzebowanie będzie rosło w związku z coraz większą liczbą samochodów elektrycznych. Koncern już teraz myśli o inwestycji w odnawialne źródła energii. Obecność PKN Orlen w projekcie wynika z przeświadczenia, że jeszcze większą synergię można uzyskać, stawiając na współpracę z dynamicznym środowiskiem małych firm technologicznych z dziedziny elektromobilności.

e-stacjapaliw.pl

FOT. Pixabay

ORLEN w PORTFELU

PKN Orlen wykorzysta potencjał

wieści z branży

Shell udostępnia pierwsze szybkie ładowarki na dużej stacji we Francji Firma Shell we współpracy z operatorem sieci ładowania samochodów elektrycznych IONITY otworzyła we Francji swoją pierwszą stację ładowania o wysokiej mocy. Nowy punkt pomoże europejskim użytkownikom samochodów elektrycznych w pokonywaniu dłuższych dystansów.

D

o 2020 r. powstanie 500 ładowarek Shell-IONITY. Ładowarki rozbudowują sieć Shell Recharge i NewMotion. Ładowanie pojazdów nowej generacji przy użyciu ładowarek o wysokiej mocy trwa do dziesięciu minut, czyli nawet trzy razy krócej niż w pozostałych punktach dostępnych obecnie dla kierowców.

IONITY to spółka joint venture należąca do BMW Group, Daimler AG, Ford Motor Company oraz Volkswagen Group z Audi i Porsche, powołana w celu utworzenia sieci punktów ładowania samochodów elektrycznych o mocy 350 kW przy głównych drogach Europy. – Kierowcy samochodów elektrycznych powinni pokonywać dalekie dystanse łatwo, mając poczucie bezpieczeństwa – powiedział David Bunch, wiceprezes ds. sprzedaży detalicznej Shell

w Europie. – Zgadzamy się, że dogodnie rozplanowana sieć niezawodnych i wydajnych ładowarek to niezbędny warunek znacznego zwiększenia się liczby samochodów elektrycznych na drogach, dlatego zostaliśmy jednym z głównych partnerów IONITY. Instalacja ładowarek o wysokiej mocy na 80 stacjach w Europie wpisuje się w dążenie Shell do rozszerzania asortymentu rozwiązań dostarczających czystszą energię. Ładowarki te uzupełniają ofertę NewMotion, jednego z największych w Europie operatorów stacji ładowania w Europie przejętego przez Shell, a także szybkich ładowarek Shell Recharge, które znajdują się na stacjach paliw Shell w Wielkiej Brytanii, Holandii i Chinach.

Punkty ładowania samochodów elektrycznych oferuje obecnie około 170 stacji Shell

na świecie. Rozwiązania do ładowania samochodów elektrycznych to tylko jeden ze sposobów, dzięki którym Shell chce dostarczać więcej czystszej energii klientom na całym świecie. Firma zwiększa także wydajność tradycyjnych paliw i sprzyja opracowywaniu niskoemisyjnych paliw dla transportu, takich jak wodór, biopaliwa i gaz ziemny.

– W listopadzie zeszłego roku Shell i IONITY ogłosiły wspólny cel: chcemy umożliwiać dalekie podróże samochodami elektrycznymi po Europie, zapewniając kierowcom niezawodną infrastrukturę do szybkiego ładowania – powiedział dr Michael Hajesch, dyrektor generalny IONITY. Pierwsze stacje IONITY oddane rok później do użytku we współpracy z Shell stanowią ważny krok ku realizacji tego celu.

R

E

K

L

A

M

A

wieści z branży

ORLEN uruchamia aplikację

zawiesza aplikację

do mobilnych płatności

Tankuj24

PKN Orlen udostępnił nową funkcjonalność w aplikacji Orlen Mobile, dzięki której kierowcy mogą płacić za paliwo bezpośrednio przy dystrybutorze. System wprowadzono również na stacjach Benzina w Czechach.

Zarząd Unimot SA podjął decyzję o czasowym zawieszeniu projektu aplikacji mobilnej Tankuj24 do chwili pojawienia się na rynku większego zapotrzebowania na tego rodzaju usługę.

N

owa wersja aplikacji Orlen Mobile, dostępna na systemy IOS i Android, umożliwia dokonanie płatności poprzez zeskanowanie kodu QR znajdującego się na dystrybutorze. Aby korzystać z usługi, wystarczy dokonać rejestracji oraz dodać swoją kartę płatniczą z odblokowaną możliwością płatności internetowych. Mobilne płatności dostępne są na wybranych 1,3 tys. stacji własnych koncernu w Polsce, na których dystrybutory oznakowane są specjalną naklejką.

Z aplikacji mogą skorzystać osoby indywidualne i prowadzące działalność gospodarczą. Rozwiązanie usprawni i przyśpieszy obsługę klientów, którzy dokonują jedynie zakupu paliwa, ale także ułatwi korzystanie ze stacji osobom z ograniczoną sprawnością ruchową czy też rodzicom podróżującym z małym dziećmi. Usługa adresowana jest również do tych, którzy wolą już po zwolnieniu dystrybutora bez pośpiechu dokonać dalszych zakupów czy skorzystać z oferty gastronomicznej na stacji. W okresie promocji dla klientów, którzy po zapłaceniu rachunku za paliwo będą chcieli skorzystać z oferty sklepowej i gastronomicznej, firma przygotowała w aplikacji atrakcyjne kupony rabatowe.

– Nowa wersja aplikacji Orlen Mobile, oprócz płatności przy dystrybutorze, umożliwia m.in. dostęp do historii transakcji czy zbieranie punktów Vitay. Oprócz wygody korzystania z płatności mobilnych głównym aspektem było dla nas bezpieczeństwo klientów. Na przykład, zgodnie z najnowszymi trendami w dziedzinie płatności internetowych, w trakcie transakcji nie są przekazywane dane karty, ale jedynie jej wirtualny numer – mówi Patrycja Klarecka, członek zarządu ds. sprzedaży detalicznej. Równolegle z uruchomieniem usługi płatności Orlen Mobile na rynku czeskim wprowadzono analogiczne rozwiązanie Benzina Payment, które swoim zasięgiem obejmie całą sieć 406 stacji paliw należących do Grupy Orlen w Czechach. Wprowadzenie modułu płatniczego Orlen Pay w aplikacji Orlen Mobile to fragment szerszego projektu. Pierwszym jego etapem było uruchomienie w połowie 2016 r. systemu płatności mobilnych mFlota, który skierowany był wyłącznie do klientów biznesowych. Od początku plany obejmowały rozszerzenie tej usługi na klientów indywidualnych.

18

Unimot

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

A

plikacja Tankuj24, która została uruchomiona w maju 2017 r., umożliwiała zakup paliwa online, z opcją jego odbioru na wybranej stacji w ciągu 24 godzin od zakończenia transakcji. Dodatkowo dostępna była porównywarka cen paliw na poszczególnych stacjach, które przystąpiły do projektu. Dzięki temu klienci mogli dokonywać zakupu paliwa po najkorzystniejszej cenie, która zawsze była o kilka groszy niższa niż na pylonie. Do sieci stacji uczestniczących w projekcie należało ok. 100 partnerów, w tym wszystkie stacje paliw Avia.

– Tankuj24 to innowacyjny projekt, który był pierwszym tego typu rozwiązaniem w Polsce. W ciągu 15 miesięcy funkcjonowania aplikacja została pobrana ponad 60 tys. razy – twierdzi Adam Sikorski, prezes zarządu Unimot SA. – Niestety, tylko niewielka liczba użytkowników aplikacji decydowała się na zakup paliwa online, co nie zapewniło pokrycia kosztów jej działania. Przyczyną takiego stanu rzeczy był fakt, że użytkownicy oczekiwali ogólnopolskiego zasięgu aplikacji, czyli przyłączenia się do Tankuj24 największych koncernów paliwowych. Te z kolei traktowały projekt jako konkurencyjny i nie były skłonne do współpracy. Z tego względu zdecydowaliśmy się czasowo zawiesić funkcjonowanie Tankuj24.

Pod koniec 2017 r., niezależnie od aplikacji Tankuj24, na rynku pojawiła się aplikacja Avia Petrol Stations, uruchomiona przez stowarzyszenie Avia International, która prezentuje stacje należące do tej sieci w całej Europie, w tym w Polsce, wraz z nawigacją do nich oraz informacjami o ofercie i usługach dostępnych w każdej placówce.

Ponieważ funkcjonalności aplikacji Avia Petrol Stations są w części zdublowane z tymi, które oferował projekt Tankuj24, być może w przyszłości uda się oba projekty połączyć i stworzyć nowe, atrakcyjne rozwiązanie dla klientów stacji paliw.

e-stacjapaliw.pl

wieści z branży

Paliwa Dynamic na arktyczne mrozy Od 1 listopada na stacjach sieci Lotos jest dostępna benzyna spełniająca normy paliwa zimowego.

Od 16 listopada do końca lutego w ofercie dostępny jest zimowy olej napędowy, a w pierwszej połowie grudnia br. Lotos wprowadził do swojej sieci arktyczny olej napędowy.

O

lej napędowy w niskich temperaturach w naturalny sposób zaczyna mętnieć. W bardzo mroźne dni proces ten może zwiększyć zużycie paliwa lub nawet uniemożliwić rozruch. Dlatego olej napędowy produkowany w gdańskiej rafinerii i sprzedawany na stacjach paliw sieci Lotos zawiera dodatki, które ułatwiają bezproblemową jazdę.

Zimą podczas wyboru oleju napędowego warto zwrócić uwagę na tzw. temperaturę mętnienia oraz temperaturę zablokowania zimnego filtra (CFPP). W Polsce, według normy, w okresie zimowym CFPP limitowany jest na poziomie maksymalnie -20°C, ale najbardziej wymagający klienci na stacjach sieci Lotos znajdą również arktyczny olej napędowy premium Dynamic, który gwarantuje CFPP do -32°C oraz temperaturę mętnienia do -22°C. Tylko ten drugi parametr gwarantowany jest w arktycznym oleju premium (a nie w paliwie standardowym), dlatego stosując Dynamic podczas srogich mrozów, zmniejsza się ryzyko blokady filtru paliwa przez kryształy parafin.

np. detergentów myjących silnik, antykorozyjnych, przeciwpiennych (oleje napędowe). Gdyby nie było tego ostatniego, tworząca się piana uniemożliwiłaby zatankowanie całego baku. Bez dodatków myjących w komorach spalania powstawałyby nagary (osady) obniżające sprawność silnika.

Czym różnią się benzyny letnie od zimowych? W wypadku benzyn zwiększa się prężność tego paliwa przez dodanie większej ilości komponentów lekkich, np.

Dobre rady W zimie kierowcy powinni pamiętać o kilku zasadach tankowania samochodu.

Warto tankować do pełna, ponieważ ogranicza to skraplanie się wody na ściankach zbiornika paliwa, zapobiegając jego korozji. Kierowcy pojazdów z silnikami diesla przed pierwszymi mrozami powinni zadbać o pełen bak paliwa o parametrach zimowych, gdyż nawet domieszka paliwa letniego (które było tankowane przed 1 października) zimą,

Paliwa Dynamic mają pakiet dodatków, np. detergentów myjących silnik czy antykorozyjnych

FOT. Pixabay

Paliwa premium z dodatkami W oleju napędowym Dynamic są dodatki uszlachetniające. Depresatory, dodawane do oleju od początku października do połowy kwietnia, sprawiają, że w niskich temperaturach naturalny proces mętnienia paliwa jest utrudniony.

Inne dodatki – WASA spowalniają opadanie na dół zbiornika już skrystalizowanych parafin.

Oprócz tego przez cały rok do olejów napędowych dodawane są biocydy, które hamują rozwój bakterii i innych mikroorganizmów w zbiornikach. Poza tym paliwa Dynamic mają pakiet dodatków,

e-stacjapaliw.pl

butanu. Wyższa prężność benzyny w okresie jesienno-zimowym pozwala bezproblemowo uruchomić silnik w niskich temperaturach. W okresie letnim prężność par może wynosić maksymalnie 60 kPa, a w okresie zimowym 90 kPa.

gdy temperatura spada poniżej 0° C, może zaszkodzić układowi paliwowemu. Co oczywiste, warto też w miarę możliwości trzymać samochód w garażu lub miejscu osłoniętym od wiatru, co zmniejszy ryzyko wychłodzenia paliwa.

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

19

wieści z branży

Stacja i Biznes Przyszłości

we Wrocławiu

U

czestnicy czwartej edycji Mię­dzy­ narodowych Targów Paliwowych – Stacja i Biznes Przyszłości, Wrocław 2018 oprócz możliwości realizowania celów biznesowych, mieli okazję poznać najbardziej charakterystyczne miejsce Wrocławia – Halę Stulecia, obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W jej przestronnych wnętrzach przez dwa dni trwała impreza targowa, a podczas niej bezpłatne szkolenia i rozmowy z przedstawicielami firm z branży paliwowej. Wystawcy przygotowali specjalne rabaty dla gości. Dodatkowo przed Halą Stulecia urządzono strefę myjni samochodowych, gdzie zagościli polscy liderzy tego segmentu. Specjalnie wydzie-

20

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

lony obszar stanowił idealne tło do prowadzenia rozmów dotyczących biznesu myjniowego.

Strefa elektromobilności Na początku 2018 r. weszła w życie ustawa o elektromobilności i na naszych oczach rozpoczęła się zeroemisyjna rewolucja.

Podążając za światowym trendem, jakim jest transport nisko- i zeroemisyjny, organizatorzy zapewnili dostęp do wiedzy na temat wymaganych warunków, kosztów i przebiegu inwestycji w ładowarki samochodów elektrycznych oraz prawdopodobnych jej efektach.

Innowacyjność, nowoczesność oraz dbanie o środowisko – to cechy, które wyróżniają

stację posiadającą infrastrukturę ładowania pojazdów elektrycznych. Oprócz korzyści marketingowych zaangażowanie w ten segment skutkować będzie, wraz z rozwojem rynku, możliwościami zwiększania przychodów ze sprzedaży usługi ładowania samochodów elektrycznych.

Ponadto ze względu na małą konkurencję stacja posiada dużą swobodę kształtowania marż – kilkukrotnie wyższych niż w wypadku paliw płynnych. O tym wszystkim można było dowiedzieć się na konferencji „Elektromonilność na stacji paliw” otwierającej targi. Prelegenci poruszyli także temat ładowarek samochodów elektrycznych na stacji paliw oraz mobilnych aplikacji ułatwiających zarządzanie

e-stacjapaliw.pl

FOT. materiały prasowe

Przedstawiciele branży paliwowej, myjniowej, wyposażenia sklepów, elektromobilności, a także modernizacji i technologii przyjechali 26-27 września 2018 r. do stolicy Dolnego Śląska.

Międzynarodowe Targi Paliwowe – Stacja i Biznes Przyszłości, Wrocław 2018 to czas prezentowania produktów, nawiązywania kontaktów, wymiany opinii oraz okazja do poznawania najnowszych rozwiązań technicznych.

wieści z branży

Uczestnicy targów korzystali z wiedzy ekspertów i mieli okazję realizacji celów biznesowych oraz poznania Hali Stulecia

płatnościami i ich rozliczanie. Przedsta­ wiono również kwestię magazynów energii jako wsparcia usługi ładowania, z uwzględnieniem aspektów technicznych i ekonomicznych. Zwiedzający nie tylko skorzystali z wiedzy ekspertów, ale dzięki specjalnie wydzielonej strefie elektromobilności mogli też na żywo sprawdzić działanie ładowarek czy zapytać praktyków o szczegóły tego biznesu.

Szkolenia branżowe Mocnym punktem targów podczas każdej edycji jest część szkoleniowa i nie inaczej było w tym roku. Różnorodny program przyciągnął spore grono zainteresowanych. W ciągu dwóch dni uczestnicy mieli okazję uczestniczyć w wystąpieniach ekspertów i czerpać wiedzę z bezpłatnych szkoleń. Szczególnie interesujące były te poruszające temat myjni samochodowych.

Eksperci podpowiadali, jak otworzyć myjnię samochodową oraz w jaki sposób zoptymalizować wyniki już działającej myjni. Uzupełnieniem tematu były warsztaty dotyczące terminala płatniczego.

Uczestnicy mogli dowiedzieć się, jakich błędów nie popełniać i „jak wycisnąć z niego jeszcze więcej”. Niedziele wolne od handlu to, w kontekście sprzedaży produktów pozapaliwowych, szansa dla właścicieli stacji paliw. Pełne merytorycznej wiedzy szkolenie na ten temat przeprowadził Aleksander Hołoga z Grupy Muszkieterów. W trzech blokach tematycznych omawiał on najważniejsze aspekty prowadzenia stacji paliw i odpowiadał na pytanie, dlaczego jest to obsługa klienta.

Podczas szkolenia uczestnicy poznali reguły marketingu na stacji paliw, zasady merchandisingu w sklepie przystacyjnym, zapoznali się z procesem komunikacji z klientem oraz sprawnym zarządzaniem zespołem pracowników pod kątem wykorzystania szans sprzedażowych.

Marcin Trepka z kancelarii K&L Gates przeprowadził warsztaty pt. „Jak wybrać najlepszą ofertę franchisingową dla stacji paliw?”. Uczestnicy dowiedzieli się o ważnych kwestiach związanych z franchisingiem, jakie mogą wystąpić w relacjach obu stron w trakcie trwania porozumienia.

Elektromobilność stała się ważnym tematem szkoleń i prelekcji

e-stacjapaliw.pl

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

21

wywiad

Z sukcesem zainicjowaliśmy

wiele przedsięwzięć Nieustanny rozwój i poszerzanie oferty to „być albo nie być” dla koncernów paliwowych, biorąc pod uwagę dużą konkurencję na rynku – mówi Wojciech Stańczak, dyrektor Biura Wsparcia Sprzedaży w PKN Orlen.

22

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

e-stacjapaliw.pl

wywiad

Rok 2018 zbliża się ku końcowi. Mam wrażenie, że był to rok dla PKN Orlen pod względem nowych wdrożeń bardzo intensywny. Czy mógłby pan podsumować go z punktu widzenia koncernu? Czy udało się wszystko zrealizować i w jakim stopniu?

Zgadzam się – w tym roku z sukcesem zrealizowaliśmy oraz zainicjowaliśmy wiele dużych przedsięwzięć. Udało się wystartować z projektem własnej sieci ładowarek elektrycznych na terenie kraju oraz rozszerzyć usługę carsharingu o kolejne stacje.

Na terenie wybranych obiektów, z myślą o kierowcach pokonujących długie trasy, urządziliśmy siłownie plenerowe umożliwiające efektywny trening podczas przerwy w podróży. Uruchomiliśmy również Orlen Drive – najnowocześniejszą stację paliw w Europie.

Ile osób z niej korzysta i na czym polega działanie tej aplikacji?

Poprzez Orlen Pay wykonano już ponad 21 tys. transakcji. Zasady działania nowej funkcjonalności są bardzo proste. Na 1,3 tys. stacji PKN Orlen w Polsce przy oznaczonych specjalną naklejką dystrybutorach paliwa pojawiły się kody QR. Ich zeskanowanie

Jako jedynym w Polsce w branży paliwowej udało nam się znaleźć rozwiązanie i stworzyć mechanizm umożliwiający wydawanie klientom faktur elektronicznych za pomocą telefonu pozwala na dokonanie płatności bezgotówkowej bez konieczności odwiedzania kasy. Aby skorzystać z tej usługi, należy najpierw w aplikacji Orlen Mobile dodać swoją kartę płatniczą z odblokowaną możliwością płatności interne-

FOT. pkn orlen

Mija też miesiąc od wdrożenia aplikacji Orlen Mobile, dzięki której kierowcy mogą płacić za paliwo bezpośrednio przy dystrybutorze. Czy już może pan ocenić jej skuteczność i przydatność dla kierowców?

Sama aplikacja Orlen Mobile działa na rynku już od kilku lat i cieszy się dużym zainteresowaniem wśród kierowców. Wprowadzanie funkcjonalności upraszczającej proces płacenia za paliwo to kolejny krok w stronę udoskonalania oferty naszej firmy.

Zdecydowaliśmy się na jej wdrożenie, aby przyspieszyć obsługę klientów, którzy korzystają na naszych stacjach wyłącznie z oferty paliwowej. Dodatkowo mieliśmy na uwadze np. rodziców podróżujących z małymi dziećmi oraz osoby z ograniczoną sprawnością ruchową. Oczywiście z tego rozwiązania korzystają również

ci, którzy po zwolnieniu dystrybutora chcą bez pośpiechu skorzystać z naszej oferty pozapaliwowej – zrobić zakupy, wypić kawę lub zjeść ciepły posiłek. Z myślą o nich przygotowaliśmy również w naszej aplikacji atrakcyjne kupony rabatowe związane z naszą ofertą sklepową i gastronomiczną dla kierowców, którzy w okresie promocji zapłacą za paliwo przy dystrybutorze.

e-stacjapaliw.pl

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

23

wywiad

towych. Po zatankowaniu należy wybrać w aplikacji opcję Orlen Pay i zeskanować kod z dystrybutora. Rozwiązanie jest skierowane do wszystkich – zarówno do osób indywidualnych, jak i tych prowadzących działalność gospodarczą.

Przygotowania do wdrożenia tego programu trwały około dwóch lat. Co było powodem tych działań i udostępnienia tego typu aplikacji?

Płatności mobilne to kolejny krok mający na celu podnoszenie naszych standardów obsługi. Wprowadzenie takiej możliwości jest częścią szerszego projektu. Koncepcja i założenia aplikacji powstały już dwa lata temu. Największym wyzwaniem była obsługa paragonów – każdy klient, zgodnie z obowiązującymi

Koncerny paliwowe z PKN Orlen na czele uważnie obserwują dynamicznie zmieniający się rynek konsumencki oraz podejmują wiele działań mających na celu sprostanie wyzwaniom, jakie niesie ze sobą taki rozwój przepisami podatkowymi, musi otrzymać paragon za zatankowane paliwo. Jako jedynym w Polsce w branży paliwowej udało nam się znaleźć rozwiązanie i stworzyć mechanizm umożliwiający wydawanie klientom faktur elektronicznych. Głównym aspektem było dla nas również bezpieczeństwo transakcji naszych klientów, dlatego uważnie obserwujemy trendy w zakresie płatności internetowych. W związku z tym w trakcie transakcji dokonywanych przy dystrybutorach na stacjach PKN Orlen nie dochodzi do przekazania danych konkretnej karty kredytowej,

24

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

ale jedynie jej wirtualnego numeru. Oddając do użytku unowocześnioną aplikację, jesteśmy pewni, że spełnia najwyższe standardy w zakresie ochrony danych.

Jaki jest powód tego, że nie we wszystkich waszych stacjach można korzystać z Orlen Mobile? Czy i kiedy jest szansa na zmianę?

Z aplikacji obecnie można korzystać na stacjach własnych PKN Orlen. Trwają prace nad włączeniem usługi na stacjach franczyzowych, tak aby usługa była dostępna w całej sieci. Liczymy, że prace zakończą się już niebawem.

Czy pana zdaniem branża paliwowa jest przygotowana na potrzeby współczesnego społeczeństwa, które żyje w ciągłym pośpiechu i dla ułatwienia korzysta z nowych technologii, podejmując decyzje zakupowe?

Zdecydowanie tak. Nieustanny rozwój i poszerzanie oferty to „być albo nie być” dla koncernów paliwowych, biorąc pod uwagę dużą konkurencję na rynku. Warto zauważyć, że poszczególne sieci paliwowe często były prekursorami rozmaitych działań marketingowych – począwszy od kart i programów lojalnościowych, poprzez bogatą ofertę gastronomiczną, a na dodatkowych usługach oraz udogodnieniach na stacjach danych sieci skończywszy. Skutkiem tego oferta większości stacji benzynowych jest skierowana do każdego – nie tylko zmotoryzowanych.

Koncerny paliwowe z PKN Orlen na czele uważnie obserwują dynamicznie zmieniający się rynek konsumencki oraz podejmują wiele działań mających na celu sprostanie wyzwaniom, jakie niesie ze sobą taki rozwój.

Czy aplikacje mobilne mogą być skutecznym sposobem na zwiększenie sprzedaży paliw?

Coraz trudniej znaleźć kierowcę, który nie korzysta na co dzień ze smartfona. Telefony coraz częściej zastępują nasze portfele,

e-stacjapaliw.pl

wywiad

a na równi z ceną na znaczeniu zyskuje szybkość i jakość obsługi. Aplikacje ułatwiające korzystanie z oferty stacji to odpowiedź na oczekiwania konsumentów, dla których korzystanie z owoców nowoczesnej technologii staje się integralną częścią procesów zakupowych. Potwierdzeniem tego są rekordowe wyniki odnotowane przez nasz segment detaliczny w trzecim kwartale tego roku. To dowód na to, że kolejny krok w stronę podnoszenia standardów obsługi został doceniony przez naszych klientów.

Aby utrzymać tę tendencję, musimy nieustannie się rozwijać.

PKN Orlen w tym roku był także aktywny w innych dziedzinach związanych z innowacyjnością. Z jakiego powodu przystąpiliście do projektu akceleracyjnego Pilot Maker Electro, objętego rządowym programem Elektro ScaleUp? W trakcie tegorocznej edycji Kongresu 590 zaprezentowaliśmy nasz raport zatytułowany „Filary trwałego rozwoju przedsiębiorstw – wizja, surowce, talenty”. Udowadniamy, że oprócz wizji rozwoju firmy oraz racjonalnego gospodarowania surowcami, równie istotne jest mądre wykorzystywanie talentów i ludzkiego potencjału, co powinno być jednym z filarów, na których będą się opierać przedsiębiorstwa przyszłości. Przystąpienie do programu akceleracyjnego to czerpanie z naszych własnych przemyśleń.

Wierzymy, że młodzi, zdolni i ambitni ludzie będą w przyszłości gwarantem stabilnego oraz innowacyjnego rozwoju.

Start-upy, które zostaną zakwalifikowane do programu, będą miały możliwość realizacji pilotażowego wdrożenia z wykorzystaniem infrastruktury PKN Orlen. Na czym to ma polegać?

Czy macie już jakieś pomysły na konkretne działania?

Jako partner programu jesteśmy zainteresowani pomysłami w zakresie szeroko pojętej elektromobilności. Interesują nas nowoczesne rozwiązania związane m.in. z infrastrukturą, usługą ładowania pojazdów elektrycznych czy e-mobilności. Zamierzamy wspierać akcelerację wybranych start-upów. Możemy zapewnić

Aplikacje ułatwiające korzystanie z oferty stacji to odpowiedź na oczekiwania konsumentów, dla których korzystanie z owoców nowoczesnej technologii staje się integralną częścią procesów zakupowych wsparcie w postaci warsztatów, mentorskiej opieki ekspertów, a także poprzez udostępnienie naszej infrastruktury. Do tego dochodzi wsparcie finansowe, które ma służyć rozwojowi oraz dopracowaniu ostatecznego rozwiązania.

PKN Orlen zaangażował się w usługę carsharingu, uruchomił także na swoich stacjach siłownie. Z jakim odbiorem konsumentów spotkały się te działania?

Dodatkowe udogodnienia oraz innowacyjne rozwiązania wprowadzane na naszych stacjach za każdym razem spotykają się z bardzo pozytywnym odbiorem naszych klientów. Zarówno usługa carsharingu, jak i siłownie polowe mają na celu uatrakcyjnienie naszej pozapaliwowej oferty oraz budowanie wizerunku koncernu odpowiadającego na potrzeby współczesnego konsumenta.

Czy może pan zdradzić, jakie plany w zakresie innowacyjności ma Orlen na kolejny rok?

Nieustannie wprowadzamy nowe rozwiązania w zakresie innowacji, Orlen Drive czy Orlen Pay to tylko nieliczne spośród tych, które wprowadziliśmy w tym roku. Obserwujemy rynkowe trendy, analizujemy możliwości i w przyszłym roku będziemy je wdrażać na naszych stacjach. Mogę zapewnić, że nie zwolnimy tempa.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Anna Jabłońska

Stacja Orlen Drive to kolejny milowy krok w przyszłość tego koncernu paliwowego, który stawia na innowacyjne rozwiązania

e-stacjapaliw.pl

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

25

raport

2018

1

dr inż. Andrzej Sikora, prezes zarządu Instytutu Studiów Energetycznych

Z biznesowego punktu widzenia rok 2018 wygląda bardzo przyzwoicie – poziomy sprzedaży, realizowane marże i zyski powinny zadowolić udziałowców. Ciekawa ekspansja międzynarodowa, udział w znaczących konferencjach, w tym przede wszystkim wykład wprowadzający REMOO 2018 w Wenecji, szkolenia i branżowe warsztaty zagraniczne w Londynie, Amsterdamie, Sankt Petersburgu dopełniają obrazu. Zadowolony jestem z ekspansji międzynarodowej, z ugruntowania pozycji naszego instytutu, z uznania dla naszych działań i pozycji na rynku. To już druga dekada działalności firmy na trudnym rynku usług doradczych. Pozycja „przedziwnego doradcy” (tak nas nazywają na rynku – swoim klientom zawsze mówimy prawdę) nie jest łatwa do utrzymania. To praca zespołu, to doświadczenie, to dyskrecja, to właśnie prawda. Z tego jesteśmy dumni. Żyjemy w ciekawych czasach. Co według mnie było najważniejszym wydarzeniem roku?

Z przymrużeniem oka powiem, że ślub mojej córki, ale od 14 września 2015 r. żyję jakby w nowym wymiarze, bo wtedy pierwszy raz w historii zaobserwowano fale grawitacyjne, za co odkrywcy (Rainer Weiss, Barry C. Barish i Kip S. Thorne) 3 października 2017 r. otrzymali Nagrodę Nobla z dziedziny fizyki „za decydujący wkład w stworzenie detektora LIGO (ang. Laser Interferometer Gravitational Wave Observatory) i obserwację fal grawitacyjnych”, czyli teoria względności Einsteina przestała być teorią. Wiele możliwych kolej-

26

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

nych interpretacji – ciągle jeszcze niepotwierdzonych – pozwala na przełożenie równań matematyki na otaczającą nas rzeczywistość.

Zjawiska te bywają nazywane również mostami Einsteina-Rosena i teoretycznie mogłyby umożliwiać podróże w czasie. Pozwalają myśleć niejako o możliwości tunelowania wszechświata. Takie tunele mogłyby łączyć różne miejsca i czasy tego samego wszechświata lub nawet różnych wszechświatów. Na dziś to ciągle fantastyka naukowa, jednak nie jest wykluczona przez obecnie rozważane teorie naukowe, które swoją podstawę mają w ogólnej teorii względności. To ciemna energia i ciemna materia, której istnienie (jak Newton elektryczność) potrafimy obserwować, zmierzyć, nazwać i twierdzić, że stanowi 95-97 proc. otaczającej nas Przestrzeni, którą boję się nazwać Wszechświatem. Schodząc na Ziemię, do Polski i do mojej firmy – myślę, że najważniejszym wydarzeniem jest decyzja o połączeniu Orlenu z Lotosem.

Wydarzeniem roku jest w końcu publikacja „Polityki energetycznej państwa do 2040 r.” przez Ministerstwo Energii. Liczyliśmy na porządny dokument, a otrzymaliśmy esej„Jak ME wyobraża sobie polską energetykę w roku 2040?”. Nie da się na ten temat dyskutować, chyba że wśród osób niemających pojęcia o temacie, ponieważ nie ma np. ścieżek cenowych, modelu – narzędzia prognostycznego czy odniesień do sytuacji międzynarodowej, tak jakby Polska była samotną wyspą. Jedyne, o czym jest mowa, to cele UE na 2020 r. oraz stwierdzenie, że kolejne cele (na 2030 i 2040) nam nie odpowiadają i będziemy przekonywać Unię do naszych opinii. W dokumencie

jest też mowa tylko o tym, że nie zgadzamy się na Nord Stream 2. Cała reszta świata nie istnieje. Co więcej, traktujemy rzeczywistość (chyba) jako niezmienną. Jakbyśmy żyli w XIX wieku. Co z ociepleniem klimatu, migracjami, sytuacją polityczną, wyczerpywaniem się złóż kopalin? Nie wiadomo. W 2040 r. mamy generować 60 proc. energii elektrycznej z węgla. Jak na to zareaguje UE (i reszta świata) i jak to wpłynie na konkurencyjność gospodarki? Kto sfinansuje inwestycje węglowe? Gdzie znajdziemy te pokłady do efektywnego eksploatowania? Brak pytań – brak odpowiedzi. Brak jakichkolwiek kwantyfikacji kamieni milowych. Mamy stan początkowy i końcowy (opisowo), ale nie wiadomo, w jakich krokach dojdziemy z jednego miejsca do drugiego. Żadnych tabelek z liczbami, ścieżek cenowych, ilości produkowanej energii, mocy w systemie, zużywanych paliw.

W porównaniu z poprzednią (też słabą) PEP z 2009 r. – dramat. Piszę o tym, bo to wydarzenie będzie brzemienne w skutki dla polskiej gospodarki.

e-stacjapaliw.pl

FOT. materiały prasowe

Ważny rok dla branży

raport

Koniec roku to dla firm moment podsumowań i analiz. To także okres, w którym menedżerowie spoglądają z perspektywy mijającego czasu w najbliższą przyszłość. Spytaliśmy przedstawicieli branży paliwowej oraz firm z nią współpracujących, jakie wydarzenia w 2018 r. wpłynęły na rynek, co było dla nich najważniejsze, jakie odnieśli sukcesy i jakie mają plany na kolejne dwanaście miesięcy.

2

Adam Sikorski, prezes Unimot SA

Rok 2018 był dla Grupy Unimot bardzo dynamiczny. Obfitował w wiele zmian i nowych wyzwań. Sporo tych zmian było związanych z funkcjonowaniem w bardziej wymagającym niż w poprzednich latach otoczeniu rynkowym. Mam na myśli m.in. utrzymujące się w pierwszej połowie bieżącego roku niskie marże, znacznie wyższe niż w poprzednich okresach koszty realizacji Narodowego Celu Wskaźnikowego, wyższe koszty utrzymania zapasów obowiązkowych, ograniczenia w dostępie LPG i wzrost kosztów jego transportu, a także trudności w logistyce paliw. Wszystko to wpływało na działalność niezależnych importerów paliw, jakim jest Unimot, co można było poznać m.in. po naszych słabszych wynikach w pierwszym półroczu 2018 r. Niemniej jednak jako firma z ponad 25-letnim doświadczeniem sprostaliśmy rynkowym wyzwaniom, a dodatkowo wprowadziliśmy intensywne działania optymalizacyjne i sprzedażowe, poprawiając wyniki już w III kwartale br. W efekcie rok 2018 zakończymy pomyślnie, realizując przyjęte na ten okres cele i założenia.

Jednymi z ważniejszych wydarzeń w kontekście rozwoju branży paliwowej w Polsce były nowelizacje przepisów prawnych: obowiązująca od lipca br. ustawa wprowadzająca mechanizm podzielonej płatności, tzw. split payment, oraz ustawa SENT2, wprowadzająca obowiązek monitorowania przewozów kolejowych.

Co prawda nie miały one bezpośredniego przełożenia na funkcjonowanie naszej grupy, jednak wpłynęły na działalność naszych klientów. Z kolei w czerwcu br. weszła w życie oczekiwana nowelizacja ustawy o biopaliwach, która umożliwiła podmiotom takim jak Unimot odzyskanie kosztów związanych z nadwykonaniem NCW.

e-stacjapaliw.pl

Niewątpliwie najważniejszym wydarzeniem 2018 r. było ogłoszenie konsolidacji dwóch największych krajowych koncernów: Orlenu i Lotosu. Ta informacja mocno wpłynęła na rynek paliwowy w Polsce, w tym na segment detalicznej sprzedaży paliw. Unimot, który rozwija franczyzową sieć paliw Avia, upatruje w zapowiadanej konsolidacji szansy na poszerzenie swojej działalności w tym segmencie. W wyniku wygaśnięcia bądź nieprzedłużania umów franczyzowych po procesie konsolidacyjnym, na rynku może się pojawić ok. 250-300 stacji, które będą stanowiły dla nas potencjalne obiekty do włączenia do sieci. Patrząc z perspektywy obecnych i przyszłych działań Unimotu na rynku paliwowym, najważniejszym wydarzeniem było ogłoszenie nowej strategii rozwoju grupy na lata 2018-23. Kierunki i cele, jakie sobie wyznaczyliśmy, czyli wzrost efektywności biznesu, rozbudowanie sieci stacji paliw pod marką Avia do 200 placówek w Polsce, dywersyfikacja działalności grupy poprzez intensywny rozwój biznesu LPG, energii elektrycznej i gazu ziemnego oraz zmiana struktury biznesu biopaliw – determinują nas do intensywnej pracy w kolejnych

latach. Mamy bardzo dobrze i klarownie sprecyzowane cele, a tym samym znakomitą motywację do działania.

Muszę też wspomnieć, że dla mnie osobiście największym przełomem mijającego roku było objęcie w sierpniu funkcji prezesa zarządu Unimotu. Był to dla mnie bardzo ważny moment, w którym przyjąłem na siebie dużą odpowiedzialność. Od tej chwili robię wszystko, aby nie zawieść moich współpracowników, klientów, a przede wszystkim inwestorów, którzy oczekują poprawy wyników spółki.

Do ważniejszych działań mijającego roku należy z pewnością zaliczyć rozwój w detalicznym segmencie paliw, czyli uruchomienie kolejnych stacji paliw pod marką Avia. W bieżącym roku (do chwili obecnej, czyli do połowy grudnia) udało nam się pozyskać do sieci Avia 23 stacje paliw, czyli więcej niż w roku ubiegłym. Dodatkowo marką Avia zdecydowaliśmy się firmować całą naszą ofertę paliwowo-energetyczną, co zakomunikowaliśmy w październiku br. uruchamiając nową witrynę internetową. Pod marką Avia obecnie oferujemy: paliwa, gaz LPG, energię elektryczną oraz gaz ziemny.

W maju br. udało nam się zapoczątkować pierwsze transakcje tradingowe w zakresie morskiego obrotu paliwami. Był to bardzo ważny i nobilitujący etap w rozwoju naszej działalności, związany ze sprzedażą produktu dla jednego z największych koncernów paliwowych na świecie.

Jesteśmy też zadowoleni z powołania nowej spółki zależnej – Unimot Asia LLC, która od września br. działa w Chinach. Uruchomiliśmy tam swoje biuro, w Szanghaju, i chcemy wprowadzić na tamtejszy rynek produkty pod marką Avia – oleje i smary. Wierzę, że w przyszłości zainicjujemy tam sprzedaż kolejnych produktów, a być może również rozwój sieci stacji paliw Avia.

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

27

raport

Dla naszej firmy 2018 był rokiem realizacji wcześniej wyznaczonych celów.

Umocniliśmy swoją pozycję lidera w brandingu i rebrandingu stacji paliw. Mnogość realizacji potwierdziła również fakt, że jesteśmy specjalistą w zakresie wolnostojących reklam o dużych gabarytach. Ten rok pokazał również, że nastały czasy firm o bardzo wąskiej specjalizacji. Klienci doceniają i wysoko plasują doświadczenie i profesjonalizm na każdym etapie realizacji zamówienia. Zauważają również, że jakość jest wynikową wiedzy, doświadczenia i potencjału ludzkiego. Cieszy nas takie świadome podejście kontrahentów.

To jest największa zmiana, jaką zauważyliśmy, porównując wcześniejsze lata z rokiem 2018. Najważniejszym wydarzeniem roku był wygrany przetarg na

4

Michał Dobrański, Corrimex

Rok 2018 był o wiele lepszy niż 2017.

Osiągnęliśmy wzrost sprzedaży, ale i wzrost zainteresowania naszymi produktami.

Wprowadziliśmy na rynek nowe, innowacyjne technologie, które znacznie obniżają koszty eksploatacji, zmniejszają oddziaływanie na środowisko, a do tego wyróżniają się bezawaryjnością.

Najważniejszym wydarzeniem roku w naszym kraju były wprowadzone innowacje, które znacznie obniżają koszty energii.

Jak powszechnie wiadomo, był to ostatni rok taniej energii. Nasi klienci, przewidując ten krok i chcąc uniknąć spadku rentowności swoich inwestycji, z dużym zainteresowaniem śledzili zmiany w naszej ofercie. Jesteśmy dumni, że urządzenia oferowane przez firmę Christ, którą reprezentujemy w naszym kraju, żywotnie odpowiadają interesom naszych klientów.

Mijający rok obfitował w wiele bardzo ważnych dla naszej firmy wydarzeń. Na targach w Poznaniu oraz w Warszawie zaprezentowaliśmy nasz najnowszy model myjni automatycznej, hybrydowej – Aquatus Prime C168. Urządzenie daje możliwość umycia pojazdu w technologii bezdotykowej, szczotkowej lub łączonej. Co najważniejsze, w tech-

28

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

rebranding sieci stacji paliw w Polsce oraz realizacje oznakowań stacji na Węgrzech.

Ucieszył nas również zakup nowych maszyn i urządzeń, cykl szkoleń, nowe osoby w naszym zespole, które wniosły świeżą energię, spojrzenie i doświadczenie. Według mnie najważniejszym wydarzeniem mijającego roku było nałożenie przez USA cła na aluminium, co spowodowało wzrost cen aluminium na świecie.

Bardzo znaczących zdarzeń, które mogły zdeterminować działalność naszej firmy, nie odnotowaliśmy jednak tym czasie.

Zauważalne były wzmożone ruchy właścicielskie stacji paliw, co skutkowało większą liczbą rebrandingów, czyli też projektów w naszej firmie. Większa liczba oznakowań stacji paliw była również wynikiem braku niedzieli handlowych.

Stacje paliw mocno rozwinęły powierzchnie sklepowe i bardziej zadbały o swój wygląd reklamowy.

Wielką dumą jest dla nas znaczące zwiększenie sprzedaży oraz klienci, którzy zwrócili się do nas ze specjalistycznymi zamówieniami, zwieńczonymi pochwałami i referencjami. Dało nam to poczucie profesjonalizmu i sukcesu. W relacjach biznesowych bardzo ważne jest dla nas partnerstwo.

nologii bezdotykowej wykorzystuje wodę z wtórnego obiegu. Kompletnym zaskoczeniem na rynku było pojawienie się w ofercie Corrimex krótkiego, a zarazem wydajnego urządzenia, jakim jest myjnia tunelowa Evolution Compact Wash. Przewidujemy bardzo duże zainteresowanie tym rozwiązaniem, ponieważ przeznaczona jest ona do krótkich hal i ze względu na swoją cenę śmiało może konkurować z myjniami portalowymi, ale przede wszystkim samoobsługowymi (zwłaszcza w wersji soft). Potwier­ dzeniem bardzo dużego zainteresowania myjniami Christ Evolution może być fakt, że blisko 90 proc. wybudowanych w 2018 r. myjni tunelowych pochodzi z linii produkcyjnych zakładów Otto Christ AG. Działania podjęte przez technologów firmy Otto Christ AG w 2018 r. przyczyniły się do ponad 20-proc. redukcji kosztów eksploatacyjnych czołowych myjni. Zastosowanie pomp Hydracell, zwłaszcza w układach wstępnego mycia wysokociśnieniowego oraz zasadniczego, które w dzisiejszych czasach powinna mieć każda dobra myjnia, zredukowało zużycie świeżej wody z wodociągu o ponad 70 proc. Napędy bezpośrednie szczotek używanych w myjniach automatycznych (portalowych oraz tunelowych) zwiększyły skuteczność działania układów napędowych przy zmniejszonym poborze

energii elektrycznej aż o 26 proc. Stosowanie energooszczędnych pomp bez obniżania ich wydajności to też znaczący krok w kierunku mocno odczuwalnej redukcji kosztów eksploatacji. Niebagatelne znaczenie miało również nowe oprogramowanie myjni, mające na celu redukcję liczby cykli pracy przy zachowaniu dotychczasowej, wzorcowej skuteczności mycia. Zastosowanie nowego oprogramowania znacznie skraca czas mycia, zwiększając tym samym przepustowość myjni, co pozwala na potencjalne zwiększenie zysku nawet o ¼. Wszystkie opisane wyżej czynniki przyjaźnie oddziałują na środowisko, skracając tym samym okres amortyzacji myjni.

FOT. materiały prasowe

3

Ola Manewicz, marketing manager, Graffico

e-stacjapaliw.pl

raport

Rok 2018 był dla branży paliwowej i firm z nią współpracujących ważnym i pracowitym okresem.

Zmiany przepisów związane z wprowadzeniem wolnych od handlu niedziel, publikacja „Polityki energetycznej państwa do 2040 r.”, ustawa o elektromobilności, ustawa wprowadzająca mechanizm podzielonej płatności czy ustawa SENT2 to jedne z kluczowych czynników mających wplyw na nowe podejście do biznesu

5

Przemysław Kałdoński, pełnomocnik zarządu EVPlus

Elektromobilność to słowo, które staje się coraz popularniejsze, a to sprawia, że wiele osób, firm i instytucji dostrzega zalety zeroemisyjnego transportu. W 2018 r. zwiększone zainteresowanie tą tematyką przełożyło się na większą liczbę instalacji stacji ładowania, co nie zmienia faktu, że w Polsce stoimy dopiero u progu tej rewolucji i najbliższy rok to dobry moment, aby się do niej przyłączyć.

Najważniejszym wydarzeniem 2018 r. było wejście długo wyczekiwanej przez branżę ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, a także utworzenie Funduszu Niskoemisyjnego Transportu. Ustawa wytycza kierunek i określa cele dla rozwoju infrastruktury ładowania w Polsce, wprowadza katalog zachęt oraz określa procedury budowy ogólnodostępnych stacji ładowania.

e-stacjapaliw.pl

Fundusz Niskoemisyjnego Transportu rozpocznie działanie z początkiem 2019 r. i będzie głównym instrumentem finansowym wspierającym rozwój elektromobilności w Polsce, m.in. budowę infrastruktury stacji ładowania. Co ważne, w ustawie znalazło się wiele poprawek zgłaszanych w trakcie konsultacji społecznych. Nasza firma wraz z Polskim Stowarzyszeniem Paliw Alternatywnych, którego jesteśmy członkiem, brała w nich czynny udział. Dla całej branży wprowadzenie procedur budowy stacji ładowania oraz określenie zadań i obowiązków operatorów sieci ładowania usprawni procesy inwestycyjne, a także ułatwi bieżącą działalność.

Dla naszej firmy był to ważny rok.

Rozszerzyliśmy w nim m.in. swoje portfolio o ładowarki niemieckiej firmy Webasto i podpisaliśmy umowę dystrybucyjną z hiszpańskim producentem Circontrol sprzedającym ładowarki w ponad 50 krajach świata.

Najbardziej zadowoleni jesteśmy z rozwoju rynku e-mobility i deklaracji największych producentów samochodów dotyczących elektryfikacji motoryzacji. Wprowadzenie na rynek wielu nowych modeli aut elektrycznych i hybryd plug-in spowoduje obniżenie ich cen. Wraz z wydłużającym się zasięgiem, spowoduje wzrost ich popularności, co przełoży się z kolei na rozbudowę infrastruktury do ładowania. Dużą satysfakcję przynosi wzrost elektromobilnej świadomości naszych klientów, a także systematyczny rozwój sieci EV+Map, której jesteśmy operatorem.

W mijającym roku dostarczaliśmy i uruchamialiśmy stacje ładowania dla klientów w całym kraju. Głównie były to centra handlowe i biurowe, deweloperzy i stacje paliw.

Nasze ładowarki brały udział w testach elektromobilności. Dla firmy EV Plus najważniejszym wydarzeniem i wyzwaniem roku było wprowadzenie w nowej wersji mobilnej aplikacji do zarządzania i rozliczania płatności EV+Map opartej na platformie Charge & Drive.

Firma Fortum, z którą współpracujemy, wykorzystując swoje siedmioletnie doświadczenie w zarządzaniu stacjami ładowania w Skandynawii, stworzyła oprogramowanie w chmurze w wersji 2.0 i dzięki temu możemy także polskim klientom udostępnić najnowocześniejsze rozwiązania umożliwiające bezpieczne i wygodne płatności.

Drugim ważnym wydarzeniem było podpisanie umowy roamingowej z firmą Plugsurfing zarządzającą platformą, w której skład wchodzi 180 europejskich operatorów stacji ładowania. Dzięki temu jedna karta dostępu pozwala kierowcom aut elektrycznych korzystać z ponad 70 tys. stacji ładowania w Europie. Jest to też istotna sprawa dla właścicieli obecnych i przyszłych stacji ładowania. Dzięki zaznaczeniu ładowarek w aplikacji EV+Map ich lokalizacje są widoczne dla 140 tys. użytkowników e-aut w całej Europie.

Docenieniem naszej pracy było przyznanie tytułu Lidera Elektromobilności 2018 firmie Garo, której jesteśmy głównym dystrybutorem, podczas odbywającej się w Katowicach konferencji klimatycznej COP 24.

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

29

narzędzia

W najbliższych latach na rynku będą pojawiały się samochody z pakietami akumulatorów trakcyjnych 70, 80 czy 100 kWh. Aby zapewnić rozsądny czas ładowania, zbliżony do tradycyjnego tankowania, czołowi producenci stacji ładowania opracowali i wprowadzili na rynek stacje High Power Charging o mocy 175 i 350 kW. Ładowarka HV 175/350 Efacec składa się z jednego lub dwóch terminali ładowania i szafy zasilającej. W zależności od potrzeby może ładować dwa samochody mocą 175 kW lub jeden 350 kW. W Europie Zachodniej powstaje coraz więcej takich instalacji przy głównych korytarzach transportowych i wkrótce możemy spodziewać się pierwszych tego typu stacji także w Polsce. Jest to niewątpliwie najlepsze docelowe rozwiązanie przeznaczone do ładowania e-aut na trasach. Na obecnym etapie rozwoju elektromobilności w Polsce należy jednak pamiętać o kosztach inwestycji – tego typu ładowarki są dwu-trzykrotnie droższe od szybkich ładowarek DC 50 kW – i technicznych możliwościach przyłączeniowych do infrastruktury energetycznej.

Inwestycja w ładowarkę e-samochodów Elektromobilność staje się faktem. I chociaż ten trend rozwija się u nas wolniej niż w krajach Europy Zachodniej, to jest nieuniknionym krokiem, tym bardziej że zgodnie z planami rządu w 2025 r. ma po naszych drogach jeździć milion e-samochodów. Instalacja ładowarek na stacjach paliw jest więc inwestycją, która w niedalekiej przyszłości ma szansę się zwrócić.

30

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

e-stacjapaliw.pl

narzędzia

S S

tacje paliw są naturalnym i pierwszym wyborem, jeśli chodzi o budowę infrastruktury do ładowania samochodów elektrycznych. Odpowiednie rozplanowanie odległości pomiędzy zainstalowanymi ładowarkami (60-70 km) umożliwia kierowcom aut elektrycznych swobodne przemieszczanie się po danej trasie.

FOT. EV Plus Sp. z o.o.

Jaka ładowarka?

Na stacjach paliw powinny być szybkie i ultraszybkie ładowarki prądu stałego o dużej mocy, zapewniającej użytkownikowi EV jak najkrótszy czas ładowania. Mogą być one uzupełnione o ładowarki prądu przemiennego, tzw. przyspieszone, które doskonale się sprawdzą w miejscach z rozbudowaną funkcją restauracyjną, hotelową lub inną, w których klienci spędzają więcej czasu. Mogą znajdować się też na stacjach paliw usytuowanych w miastach, gdzie na co dzień będą mogli korzystać z nich okoliczni mieszkańcy.

Najczęściej instalowane są stacje szybkiego ładowania o mocy 50 kW, np. Efacec QC-45, umożliwiającej naładowanie samochodu – w zależności od pojemności baterii – w 30-60 minut. Należy pamiętać, aby przez odpowiednią konfigurację złączy stacji umożliwić ładowanie w standardzie europejskim CCS Combo i japońskim CHAdeMo. Dodatkowo może być ona wyposażona w złącza przyspieszone 22 lub 43 kW Type 2.

Ważną kwestią jest fakt, że jednocześnie mogą być ładowane dwa pojazdy. Dobrym rozwiązaniem są też ładowarki umożliwiające podłączenie równolegle trzech lub czterech pojazdów, ale wiąże się to z większym zapotrzebowaniem na moc rzędu 100-150 kW. I tu dochodzimy do bariery wynikającej z mocy przyłącza, które posiadają stacje paliw. Z tego powodu często problematyczne jest podłączenie nawet jednej szybkiej ładowarki. W takich sytuacjach należy rozważyć dołożenie magazynu energii, choć obecnie jest to jednak kosztowne rozwiązanie. Innym sposobem jest montaż stacji przyspieszonej AC o mocy 22 kW. Warto wtedy jednocześnie wystąpić o rozbudowę przyłącza.

Ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych, która weszła w życie 22 lutego 2018 r., jest podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie budowy stacji ładowania samochodów elektrycznych

e-stacjapaliw.pl

w Polsce. Precyzyjnie określa ona obowiązki dostawców usługi ładowania i operatora ogólnodostępnej stacji ładowania. W myśl tych przepisów dostawca świadczy usługę obejmującą ładowanie oraz zapewnienie możliwości korzystania z infrastruktury stacji na potrzeby ładowania. Z kolei operator odpowiada za budowę, zarządzanie, bezpieczeństwo, funkcjonowanie, eksploatację, konserwację i remonty ogólnodostępnej stacji ładowania. Dostawca prowadzi rozliczenia z użytkownikami pojazdów korzystającymi z jego usług w danej stacji ładowania i jest zobowiązany do udostępniania na swojej stronie internetowej informacji o cenie usługi ładowania. Biorąc to pod uwagę, stacja taka powinna być wyposażona w oprogramowanie do zarządzania i rozliczania płatności, np. EV+Map, Charge & Drive lub inne. Klient musi w czasie rzeczywistym otrzymywać informacje o lokalizacji stacji, jej dostępności, rodzaju złącz ładowania i cenie za usługę.

Formalności, czyli od czego zacząć Budowa ogólnodostępnych stacji o normalnej mocy do 22 kW i dużej mocy powyżej 22 kW, jak również punktów ładowania nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę.

Niezbędne jest natomiast sporządzenie planu sytuacyjnego na kopii aktualnej mapy zasadniczej, mapy jednostkowej lub zgłoszenie budowy takiej stacji ładowania do organu administracji architektoniczno-budowlanej. Ustawa nie wymaga, aby stacja była przyłączona do sieci dystrybucyjnej, a więc może również zostać podłączona do instalacji wewnętrznej innego obiektu, który ma przyłącze do sieci dystrybucyjnej.

Podłączenie stacji ładowania do sieci dystrybucyjnej wymaga natomiast złożenia u lokalnego operatora sieci (OSD) wniosku o określenie warunków przyłączenia. Po wydaniu ich przez OSD następuje podpisanie umowy. Przed oddaniem stacji ładowania do eksploatacji należy złożyć wniosek o badanie do Urzędu Dozoru Technicznego.

Robimy to każdorazowo w razie naprawy lub modernizacji takiej stacji lub infrastruktury, w tym także gdy planujemy zwiększenie liczby punktów ładowania lub zmianę miejsca ich zainstalowania. Ładowanie energią elektryczną pojazdów nie stanowi sprzedaży energii elektrycznej w rozumieniu prawa energetycznego i usłu-

ga ładowania EV nie wymaga uzyskania koncesji na obrót energią elektryczną.

Koszt instalacji Uzależniony jest on od rodzaju ładowarek, które chcemy zainstalować, od posiadanej infrastruktury energetycznej oraz możliwości jej rozbudowy. Najmniejszy nakład to zakup i montaż stacji ładowania AC przyspieszonych. W wypadku stacji renomowanych producentów Ensto Garo czy Circontrol koszt wynosi 8-20 tys zł. W większości wypadków takie stacje podłączamy do wewnętrznej sieci.

Stacje szybkiego ładowania DC o mocy 50-150 kW producentów Efacec, ABB, Delta czy Circontrol to wydatek rzędu 25-45 tys. euro plus koszty przyłącza. A inwestycja w najszybsze stacje ładowania HPC 175/350 kW to 30-80 tys. euro oraz koszty wykonania przyłącza i rozbudowy infrastruktury energetycznej. Znaczącym wydatkiem w wypadku ładowarek dużych mocy jest stała opłata za moc przyłączeniową, która może wynosić kilka tysięcy złotych. Do tego należy doliczyć koszty związane z okresowymi przeglądami, opłatami za aplikacje do zarządzania oraz rozliczania płatności.

Kiedy inwestycja się zwróci?

Zwrot inwestycji będzie uzależniony od tempa rozwoju elektromobilności w Polsce i liczby samochodów elektrycznych oraz hybryd plug-in na naszych drogach.

W wypadku ładowarek przyspieszonych to okres kilku lat, natomiast szybkie stacje ładowania są inwestycją rozłożoną na dłuższy czas. Na razie budowę stacji ładowania należy traktować jako inwestycję w przyszłość, nowoczesny ekologiczny wizerunek, a także marketingowy sposób przyciągnięcia nowych klientów i możliwość zaoferowania im dodatkowych usług gastronomii oraz sprzedaży produktów w sklepie. Biorąc pod uwagę rozwój elektromobilności na świecie i zapowiedzi producentów dotyczące wprowadzenia nowych modeli EV i obniżenia ich kosztów, najbliższe lata to dobry czas na zajęcie strategicznych lokalizacji oraz nauczenie się nowego biznesu, który stopniowo będzie zwiększał swój udział w sprzedaży na stacjach paliw kosztem oleju napędowego i benzyny.

Artykuł powstał we współpracy z firmą EV Plus Sp. z o.o.

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

31

narzędzia

Aplikacje sposobem na lojalność klientów Korzystanie z aplikacji mobilnych jest faktem, który warto stosować w biznesie paliwowym. To potężne narzędzie do budowania lojalności klientów, popularne także wśród kierowców.

32

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

e-stacjapaliw.pl

narzędzia

W W

jaki sposób nakłonić kierowcę do tankowania na twojej stacji?

Wystarczy stworzyć dla niego program lojalnościowy, który zachęci go do aktywności. Karty lojalnościowe pozwalające na zbieranie punktów są więc od lat na porządku dziennym, jednak dziś idzie się o krok dalej, oferując mobilne aplikacje, które wykorzystują fakt, że codziennością jest używanie smartfonów nie tylko do rozmów czy przesyłania wiadomości. Dzięki powszechnemu mobilnemu internetowi to także źródło wiedzy w każdej dziedzinie życia i w każdej sytuacji. Zjawisko to jest dziś tak powszechne, że wielu z nas nie wyobraża sobie już życia bez korzystania z mobilnych aplikacji zainstalowanych w telefonach komórkowych. Według raportu „Mobirank 2017” ponad połowa ludności na świecie korzysta z internetu, a 46 proc. z nich (3,448 mld osób) łączy się z mobilnych internetem za pomocą smartfonów, co stanowi o potędze tych urządzeń i prowadzi do wzrostu rynku aplikacji mobilnych. W Polsce natomiast korzysta z nich 74 proc. internautów – jesteśmy więc krajem, który znajduje się w światowej czołówce, jeśli chodzi o wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań mobilnych i rozwój rynków nowoczesnych technologii.

FOT. materiały prasowe

Rynek aplikacji mobilnych Przyjmuje się, że początkiem rynku aplikacji mobilnych był rok 2007, kiedy to Steve Jobs zaprezentował światu iPhone’a.

Smartfony i zainstalowane w nich proste aplikacje, głównie programowane w języku Java, istniały co prawda wcześniej, jednak nikt wtedy nie brał pod uwagę tego, że mogłyby stać się silnym narzędziem marketingowym dla firm oferujących produkty i usługi. Rok później, 11 lipca 2008 r., świat poznał App Store, czyli platformę z aplikacjami dla iPhone’a, a później 22 października 2008 r. pojawił się pierwszy smartfon firmy Google z Android Marketem umożliwiającym pobieranie aplikacji dla użytkowników Androida. W ciągu dziesięciu lat wartość światowego rynku aplikacji mobilnych osiągnęła 35 mld dolarów przy ponad 28 mld ich pobrań przez użytkowników.

W 2017 r. na świecie było prawie 4 mld urządzeń, generujących 178 mld pobrań aplikacji i ponad 81 mld dolarów na wydatki konsumenckie. Prognozuje się,

e-stacjapaliw.pl

że w 2022 r. użytkownicy smartfonów pobiorą 250 mld mobilnych aplikacji.

Aplikacje mobilne wykorzystują pełną paletę możliwości oferowanych przez urządzenia mobilne. Duże znaczenie ma także fakt, że w większości wypadków są one dostępne za darmo lub za niewielką opłatą, a także to, że są pomocne w wielu sytuacjach codziennych. To sprawia, że urządzenia mobilne generują wyższy wskaźnik transakcji niż tradycyjne kanały sprzedaży czy pozyskiwania informacji. Firmy, które odpowiednio przemyślały strategie marketingowe związane z aplikacjami dostosowanymi do urządzeń mobilnych, prześcigają konkurencję i zwiększają bazę lojalnych klientów. Wszystko wskazuje na to, że w najbliższym czasie popularność i używanie ich będą wciąż rosły, a będzie temu sprzyjać dynamicznie rozwijający się rynek smartfonów, wzrost popularności mobilnego internetu oraz jego malejące koszty, a także zmiany zachowań konsumentów, którzy coraz częściej korzystają z możliwości, jakie niosą nowe technologie cyfrowe.

Kierowcy i ich ulubione aplikacje Posiadacze samochodów mają do dyspozycji ogromny wybór aplikacji, które są pomocne w każdej dziedzinie życia, i mają z czego wybierać. Znaczące miejsce w tym segmencie zajmują mapy samochodowe online i offline z mapami Google na czele, które ułatwiają poruszanie się nie tylko kierowcom, ale także osobom niezmotoryzowanym. Ci pierwsi mają możliwość planowania tras ze specjalnymi punktami podróży, wyznaczania położenia najbliższych stacji benzynowych, punktów gastronomicznych, serwisów itp. Oferują one precyzyjną nawigację na skomplikowanych odcinkach i z dużą precyzją pokazują czas przejazdu.

Dużą popularnością wśród polskich nawigacji dla kierowców cieszy się Yanosik, który informuje o korkach na drodze, fotoradarach, nieoznakowanych radiowozach, wypadkach, zagrożeniach i remontach drogowych nie tylko w Polsce, ale także niemal w całej Europie. Dodatkowo aplikacja jest wyposażona w funkcję wideorejestratora, dzięki czemu można obronić się przed nadużyciami ze strony innych uczestników ruchu drogowego. Kierowcy regularnie korzystający z aplikacji Yanosik mogą

otrzymać atrakcyjną ofertę ubezpieczenia OC/AC, której składki obliczane są na podstawie ich stylu jazdy. Dzięki aplikacji można też zbierać dodatkowe punkty Vitay, korzystać z różnego rodzaju kuponów.

Ciekawą aplikacją jest także SkyCash, która umożliwia płacenie za parking w niektórych miastach bez konieczności podchodzenia do parkomatu. Dzięki SkyCash można także

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

33

narzędzia

m.in. wykupić ubezpieczenie OC dla samochodu. Dzięki aplikacji wRazieWu można łatwo zamówić pomoc drogową, sprawdzić dostępność części w pobliskich warsztatach lub nawet skontaktować się z prawnikiem.

Warto także wspomnieć o Find My Car, która pozwala odnaleźć samochód na parkingu na podstawie współrzędnych GPS.

Aplikacje na stacjach paliw Koncerny paliwowe również nie pozostają w tyle i tworzą aplikacje, które mają odpowiadać na potrzeby ich klientów, a przez to wzmacniać ich przywiązanie do marki.

Przede wszystkim zastępują one karty lojalnościowe. Takie rozwiązanie jest wygodniejsze niż posiadanie plastikowego kartonika, który można zgubić lub zapomnieć. Dają ich posiadaczom także mnóstwo innych korzyści. Wśród liderów aplikacji mobilnych polskiego rynku paliwowego jest Orlen, który oferuje swoim klientom aż cztery tego typu produkty: Stop Cafe, Vitay, mFlota Orlen oraz najnowszą i najbardziej funkcjonalną – Orlen Mobile. Dzięki niej nie tylko można szybko uzyskać informację o najbliższych stacjach tej sieci i być do nich pokierowanym. Planer podróży na trasie zaznaczy wszystkie stacje Orlenu. Aplikacja wyposażona jest w moduł płatniczy Orlen Pay, dzięki któremu, chcąc korzystać z usługi, wystarczy dokonać rejestracji oraz dodać swoją kartę kredytową lub debetową (Visa lub Mastercard). Po zatankowaniu wystarczy zeskanować smartfonem QR-kod znajdujący się na dystrybutorze, potwierdzić dane transakcji i zatwierdzić ją PIN-em. Dodatkowo ważnym udogodnieniem jest otrzymywanie faktur za dokonane transakcje na podany adres e-mail, śledzenie historii transakcji, zbieranie punktów Vitay i korzystanie z kuponów promocyjnych.

Stop Cafe to z kolei aplikacja ułatwiająca kierowcom dotarcie do najbliższych Stop Cafe na stacjach Orlenu. Prezentuje także ich aktualne menu, umożliwia zbieranie punktów lojalnościowych oraz informuje o zawartości i składzie poszczególnych produktów z menu. Aplikacja mFlota Orlen jest rozszerzeniem funkcjonalności istniejących kart flotowych – udostępnia nowy sposób użycia wyemitowanych kart, nie zmieniając zasad ewidencji i rozliczania wykonywanych nimi transakcji. Umożliwia realizację transakcji flotowych bezpośrednio przy dystrybutorze. Działa na stacjach Orlen i Bliska na terenie całej Polski i dostęp-

34

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

na jest dla użytkowników kart Flota, Open Drive i Mikroflota. Vitay to natomiast elektroniczna wersja karty lojalnościowej o tej nazwie, ułatwiająca kierowcom korzystanie z programu.

Podobnie aplikacje Shell, Total Club, Lotos dla kierowców to karty lojalnościowe, z których mogą korzystać mobilnie, mając je zainstalowane w swoim smartfonie.

Zbierają oni w ten sposób punkty za zakupy produktów na stacjach i wymieniają je na rabaty. Użytkownicy aplikacji są na bieżąco informowani o aktualnych promocjach. Lotos, aby zachęcić swoich klientów do korzystania z aplikacji, nagradza pierwsze 10 tys. jej pobrań dodatkowymi punktami. Ułatwiają też kierowcom dotarcie do najbliższej stacji paliw.

Podobnie aplikacja Circle K pozwala łatwo zarządzać kontem Extra Club i korzystać z kodu kreskowego zamiast plastikowej karty lojalnościowej. Pomaga także w podróżach służbowych kierowcom automatycznie i bezpośrednio rejestrować podróż, zamiast robić to w papierowej książce.

Innowacyjna aplikacja zawieszona Nie można w tym miejscu nie wspomnieć o aplikacji Tankuj24, którą w 2017 r. wprowadził na rynek Unimot. Umożliwiała ona użytkownikom porównywanie cen na

stacjach, które przystąpiły do projektu, oraz zakup paliwa po cenach o kilka groszy niższych niż te, które są wyświetlane na pylonie danej stacji.

Oferowała kupno oleju napędowego, benzyn oraz gazu LPG. Innowacyjna była także możliwość zakupu paliwa online, z opcją jego odbioru na wybranej stacji w ciągu 24 godzin po zakończeniu transakcji.

Model biznesowy projektu zakładał współpracę na zasadach partnerskich z różnymi stacjami paliw. Do sieci stacji uczestniczących w projekcie należało ok. 100 partnerów, w tym wszystkie stacje paliw Avia.

Tankuj24 kupowało paliwo od swoich partnerów i sprzedawało je klientowi detalicznemu przez aplikację mobilną w atrakcyjnej cenie z odbiorem zakupionego paliwa na stacji partnera.

Wszystkim partnerom projekt miał zapewnić dopływ dodatkowych klientów, zwiększony wolumen sprzedaży paliwa oraz większy obrót w sklepach stacyjnych.

W zamian za wymienione korzyści partner dzielił się swoją marżą z Tankuj24, którą realizował na sprzedaży danego typu paliwa i dzięki temu część z tej marży przekazywał użytkownikom aplikacji w formie zniżki na zakup paliwa. W ciągu 15 miesięcy funkcjonowania aplikacja została pobrana ponad 60 tys. razy.

Twórcy aplikacji zakładali, że koncerny paliwowe przyłączą się do programu, co dałoby użytkownikom uniwersalne narzędzie ułatwiające tankowanie samochodów.

Okazało się jednak, że najwięksi gracze rynku paliwowego nie widzieli potrzeby brania udziału w projekcie, dlatego Unimot we wrześniu 2018 r. ogłosił, że zawiesza jej działanie, podkreślając, że pod koniec 2017 r. na rynku pojawiła się aplikacja Avia Petrol Stations, uruchomiona przez Avia International, która prezentuje stacje należące do tej sieci w całej Europie, w tym w Polsce.

Aplikacja daje użytkownikom możliwość nawigacji do stacji tej sieci, informacje o ofercie i usługach dostępnych w każdej placówce. Zarząd Unimot liczy na to, że być może w przyszłości uda się oba projekty połączyć i stworzyć nowe, atrakcyjne rozwiązanie dla klientów.

Anna Jabłońska

e-stacjapaliw.pl

sklep

CHUSTECZKI NAWILŻONE

CZYSTY

Chusteczki nawilżone CZYSTY to produkt bardzo dobrej jakości, wyjątkowo skuteczny w pielęgnacji kokpitu, obuwia, urządzeń i ekranów, dostępny w rozmaitych, również egzotycznych, wariantach zapachowych. Wykonane są z niepylącej włókniny najlepszej jakości, która nie pozostawia śladów po czyszczeniu. Nasączone są środkiem, który doskonale usuwa wszelkiego rodzaju zabrudzenia, regeneruje czyszczone powierzchnie i pozostawia przyjemny zapach. W ofercie są także chusteczki do obuwia z nubuku i zamszu, skóry licowanej oraz lakierowanej. www.czys-ty.pl

Grześki

do chrupania i dzielenia się

FOT. materiały prasowe

Grześki od ponad 20 lat cieszą się uznaniem wśród konsumentów. Za sukcesem tych chrupiących wafelków stoi wyjątkowe połączenie kruchego wafla, delikatnego kremu oraz najlepszej jakości czekolady. Grześki są dostępne w wielu wariantach smakowych, które zapewniają krótkie chwile codziennej przyjemności.

Ostatnie nowości produktowe marki to Grześki Tyci. Te miniwafelki przekładane kremem kakaowym w czekoladzie deserowej bądź mlecznej są idealne do dzielenia się z bliskimi, wspólnego chrupania oraz przegryzania.

e-stacjapaliw.pl

Najeżone

kultowe ciasteczka i batony Jeżyki stanowią samodzielną kategorię w segmencie ciastek w czekoladzie i nie posiadają odpowiednika na rynku. Ich charakterystyczne cechy to najeżona forma ciastka oraz bogactwo bakalii. Oryginalny smak to zasługa receptury, na którą składa się kruchy herbatnik z aksamitnym karmelem i bakaliami, oblany mleczną lub deserową czekoladą. Produkty są dostępne w sprzedaży w wielu wariantach smakowych. Jeżyki są dostępne również w formie batonika – idealnej przekąski, którą doceniają zarówno dorośli, jak i dzieci.

KUBEK TERMICZNY

STT-11

Kubek termiczny idealny w podróż, do biura czy na uczelnię dzięki wygodnemu systemowi zamykania i otwierania jedną ręką. Pasuje do większości uchwytów samochodowych. Wykonany z doskonałej jakości stali nierdzewnej wewnątrz, dzięki czemu łatwo utrzymać go w czystości. Pomieści płyny o pojemności do 350 ml. www.smileagd.pl

6Power Alternatywa dla tradycyjnych napojów energetyzujących i idealne rozwiązanie dla osób intensywnie pracujących na komputerze, za kierownicą czy na siłowni. Łączy w sobie kofeinę, witaminy (B6, B12, kwas foliowy, kwas pantotenowy i niacyna), aminokwasy (tauryna, fenyloalanina), inozytol i glukuronolakton. 50 ml napoju zawiera dużą bezpieczną dawkę kofeiny (200 mg), która stymuluje pracę mózgu i podnosi poziom energii w organizmie i dostarcza tylko 2 kcal. Witaminy i aminokwasy przyczyniają się do zmniejszenia uczucia znużenia, redukują stres i biorą udział w regeneracji organizmu po długim wysiłku fizycznym.

Zalecane dzienne spożycie to jedna buteleczka. www.6power.pl

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

35

sklep

Trendy zakupowe Polaków Zmiana przepisów dotycząca handlu w niedziele miała wpływ na sprzedaż produktów pozapaliwowych na stacjach benzynowych. Polacy przyzwyczaili się do tego, że mają możliwość zakupu produktów spożywczych w tych miejscach, i chętnie z tej opcji korzystają.

36

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

Po nabiał na stację Sklep na stacji benzynowej świetnie wpasowuje się w potrzebę wygodnych i szybkich zakupów, która staje się coraz bardziej istotna przy wyborach dokonywanych przez polskich kupujących. Polacy na stacjach benzynowych coraz częściej kupują nabiał, a zwłaszcza mleko, którego sprzedaż wzrosła niemal dwukrotnie, a następnie jogurty i serki homogenizowane.

W czerwcu 2018 r. około 40 proc. stacji benzynowych sprzedawało nabiał, podczas gdy jeszcze rok wcześniej 17 proc.

Alkohol w czołówce Na stacjach paliw 70 proc. sprzedaży generują piwo, wódka, napoje energetyczne, napoje gazowane oraz woda mineralna. Sprzedaż piwa jest największa w miesiącach letnich, na co wpływają wysokie temperatury. Należy jednak podkreślić, że piwo stanowi największą kategorię spożywczą na stacjach benzynowych w każdym innym okresie – również jesienią. Z badań Nielsena wynika, że alkohol stanowi prawie połowę wartości koszyka spożywczego na stacjach (48,5 proc.), z czego Polacy kupują najwięcej piwa (26,3 proc.) oraz

Napoje zwłaszcza na upały Napoje bezalkoholowe to 31,3 proc. wartości koszyka spożywczego. A największą sprzedaż na stacjach zauważa się w okresie letnim – podczas upałów. Wysokie wzrosty sprzedaży odnotowują woda mineralna, napoje gazowane, napoje energetyczne oraz mrożona kawa i herbata. W wypadku soków oraz napojów niegazowanych odnotowano niższą sezonowość, a co ciekawe, są chętniej wybierane w okresach zimowych.

Lubimy słodycze i przekąski 10,4 proc. sprzedaży produktów spożywczych na stacjach paliw to słodycze, wśród których prym wiodą batoniki. Tu nie ma zauważalnej sezonowości, chociaż praliny są zdecydowanie częściej kupowane w okresie świąt Bożego Narodzenia i na sylwestra.

Słone przekąski stanowią 3,4 proc. koszyka spożywczego. Z raportu Nielsena wynika, że ważną kategorią są w tej grupie chipsy i popcorn (60 proc. sprzedaży słonych przekąsek). Polacy coraz bardziej doceniają zdrowe przekąski, które często zastępują im lunch czy śniadanie (deklaruje to blisko 50 proc. konsumentów).

e-stacjapaliw.pl

FOT. materiały prasowe

S S

tacje benzynowe w naszym kraju są kanałem o największej dynamice wzrostu sprzedaży – wynika z Panelu Handlu Detalicznego Nielsena. Tendencja ta jest najbardziej zauważalna w okresie wakacji, ale też długich weekendów czy świąt. Wprowadzenie niehandlowych niedziel miało jednak zauważalny wpływ na wzrost popytu w tych miejscach. Dla stacji benzynowych ograniczenia w handlu przyniosły wzmocnienie i tak intensywnego rozwoju sprzedaży produktów FMCG. Z raportu wynika, że Polacy odwiedzają stacje średnio raz w tygodniu, jednak powodem nie jest już wyłącznie tankowanie samochodu, ale coraz częściej zakupy produktów spożywczych.

Coraz chętniej korzystają z oferty sklepowej i gastronomicznej na stacjach benzynowych ze względu na wygodę i dostępność. Sprzedaż wartościowa produktów spożywczych badanych w tym kanale przez Nielsena wzrosła o 13,8 proc. w okresie od czerwca 2017 do maja 2018 r., w porównaniu z analogicznym okresem poprzednim.

wódki (17,6 proc). Jednak dużą dynamikę wzrostu można zauważyć w wypadku whisky i wina. Chociaż ich sprzedaż w porównaniu z najbardziej popularnymi alkoholami jest wciąż niewielka (2,2 i 1,6 proc.), to powiększyła się (whisky – 21,6 proc. i wino – 32,7 proc.).

Zauważalnie najwięcej alkoholi mocnych sprzedawanych jest w okolicach świąt, a napojów niskoalkoholowych w okresie letnim.

Dynamiczny wzrost sprzedaży piwa w tym roku, który zaobserwowano od kwietnia, może wynikać zarówno z wysokich temperatur, jak i ograniczeń handlu w niedzielę. Również sprzedaż wódki już w kwietniu przewyższyła wartość sprzedaży z grudnia 2017 r. dla kanału stacji benzynowych, co podkreśla dobrą kondycję rynku stacji paliw w 2018 r. – zauważają eksperci z Nielsena.

gastronomia

Gastronomia bez plastiku Branżę gastronomiczną, a co za tym idzie również stacje paliw oraz ich klientów, czeka rewolucja.

Parlament Europejski 24 października 2018 r. przyjął rezolucję mówiącą o tym, że od 2021 r. plastikowe przedmioty jednorazowego użytku mają zniknąć.

P

FOT. materiały prasowe

P

arlament Europejski przegłosował 24 października rezolucję w sprawie zakazu plastikowych jednorazówek. Na terenie UE od 2021 r. sprzedaż jednorazowych naczyń, mieszadełek, rurek do napojów będzie nielegalna.

Każde z państw będzie miało obowiązek stworzenia krajowego planu odpowiadającego za zachęcanie obywateli do używania produktów wielokrotnego użytku oraz takich, które nadają się do recyklingu.

Wiąże się to z koniecznością zmiany polityki lokali gastronomicznych oraz przyzwyczajeń ich konsumentów korzystających z jedzenia na wynos oraz pijących napoje ze słomkami.

Zmiany te podyktowane są troską o ochronę środowiska, w którym żyjemy. Głównym powodem jest fakt, że jednorazowe wyroby z plastiku stanowią ponad 70 proc. odpadów morskich, które znajdowane są w organizmach ryb, skorupiaków, żółwi, fok, wielorybów i ptaków. Są zatem także częścią naszego łańcucha pokarmowego.

Ostatnio znaleziono je również w organizmach ludzi, w tym przebadanych Polaków.

Do 2025 r. państwa członkowskie będą musiały ograniczyć wykorzystanie również części innych produktów, dla których nie istnieje alternatywa. Dotyczy to m.in. pojemników na kanapki, owoce, warzywa, desery czy lody oraz kartonowych kubeczków do gorących napojów, pokrytych cienką warstwą plastiku.

Nowe przepisy mają zobowiązywać państwa członkowskie do opracowania planu zachęcania swoich obywateli do zmiany przyzwyczajeń w kwestii używania produktów jednorazowych na rzecz tych

e-stacjapaliw.pl

wielokrotnego użytku. Przyjęte rozwiązania mają także zobowiązywać producentów papierosów do pokrywania kosztów zbiórki odpadów, w tym transportu, obróbki i zbierania śmieci. Wykorzystanie plastikowych filtrów w papierosach ma być ograniczone do 2025 r. o 50 proc., a do 2030 r. o 80 proc. Kosztami zbiórki odpadów mają być także obciążeni producenci sprzętu rybackiego, który w swoim składzie zawiera tworzywa sztuczne.

Takie zmiany podyktowane są postępującą degradacją środowiska naturalnego wynikającą z zasypywania go tworzywami sztucznymi. W Europie wytwarza się rocznie 58 mln ton plastiku, z którego aż 40 proc. stanowią opakowania. Tylko 40 proc. z nich jest obecnie poddawane recyklingowi.

Pozostałe plastikowe odpady utylizowane są w spalarniach, trafiają na wysypiska śmieci oraz bezpośrednio do naszego środowiska, w którym rozkładać się będą kilkaset lat. Najgorzej prezentuje się sytuacja w morzach i oceanach. Szacuje się, że około 70 proc. odpadów morskich w Europie to tworzywa sztuczne.

Według wyników badań przeprowadzonych na terenie Unii Europejskiej aż 85 proc. jej mieszkańców popiera restrykcyjne prawa mające na celu ograniczenie zużycia plastiku.

Do tej pory liderem UE w walce z plastikiem była Francja. Obowiązuje w niej prawo zakazuje używania jednorazowych naczyń i sztućców od 2020 r. W Portugalii na plastikowe torby nałożono opłaty, które w ciągu kilku miesięcy przyczyniły się do ograniczenia ich zużycia o 91 proc.

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

37

myjnia

Zyskowna myjnia samochodowa

Z Z

myjni korzysta przeważnie klient lokalny, dlatego też wybór inwestycji zależy od jej lokalizacji. Im więcej jest mieszkańców w okolicy działki, na której myjnia miałaby powstać, tym większe są szanse powodzenia inwestycji. Obecnie zauważamy duże natężenie myjni samoobsługowych potocznie zwanych myjniami bezdotykowymi. Warto więc zastanowić się nad inną ofertą, czyli myjniami automatycznymi, tym bardziej że zainteresowanie nimi z roku na rok jest coraz większe. Polscy kierowcy przestali traktować samochody jako dobro luksusowe. Zależy im na tym, aby ich samochody w krótkim czasie zostały umyte oraz osuszone. Te warunki spełnia właśnie myjnia automatyczna.

Ważne wymiary Powierzchnia działki, na której ma być wybudowana myjnia, zależy od rodzaju myjni (ewentualnie liczby stanowisk). Dla myjni samoobsługowej dwustanowiskowej

38

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

(czyli minimum) powierzchnia posadzki wynosi 10 m x 6 m, dla automatycznej portalowej wielkość budynku to 10 m x 5 m.

Na myjnię automatyczną tunelową minimalna długość budynku to 18 m. Podczas wyboru działki należy uwzględnić sąsiedztwo, zachowanie odległości od granicy działki oraz znajdujące się na niej obiekty.

Powinno się uwzględnić również instalację odkurzacza samoobsługowego jedno- lub dwustanowiskowego. Stanowisko odkurzania samochodu powinno mieć minimum 4,5 m szerokości i 5 m długości.

Od czego zacząć inwestycję?

Pomysł na biznes należy zacząć od dokładnej analizy lokalizacji, która jest tu najważniejsza. Przede wszystkim należy oszacować liczbę potencjalnych klientów odwiedzających naszą przyszłą myjnię. Bardzo ważnym czynnikiem jest wzięcie pod uwagę, ilu jest okolicznych mieszkańców, bo to oni głównie będą z niej korzystać, a dopiero później

uwzględnienie natężenia ruchu. Pamię­ tajmy, że rzadko kiedy korzysta z myjni klient tzw. przejazdowy. Z tego powodu idealną lokalizacją będzie działka znajdująca się w sąsiedztwie osiedla mieszkaniowego. Myjnia przy często uczęszczanej drodze, gdzie w okolicy nie ma osiedli, jest bardzo ryzykowną inwestycją. W dalszej kolejności musimy sprawdzić przeznaczenie działki, dostępność mediów (woda, prąd, czynnik grzewczy) oraz możliwość podłączenia do kanalizacji sanitarnej.

Po wyborze lokalizacji ważną kwestią jest uzyskanie pozytywnej opinii o warunkach zabudowy. W kolejnej fazie inwestycji należy wystąpić o pozwolenie na budowę.

Do tego potrzebny jest projekt budowlany oraz projekt technologii. Można nabyć je jako gotowe produkty. Na przykład nasza firma oferuje je klientom, którzy chcą kupić nasze urządzenia, w cenie 2 tys. zł netto.

Koszt projektu zostanie odliczony od kosztu urządzeń w postaci dodatkowego raba-

e-stacjapaliw.pl

FOT. Corrimex

Myjnia samochodowa może być dobrym pomysłem, jeśli zależy nam na biznesie, który szybko się zwróci i w krótkim czasie będzie przynosił zyski. Jeśli chcemy, aby tak się stało, warto pamiętać o kilku ważnych kwestiach.

myjnia

Idealna myjnia Grzegorz Gostkowski, Sultof Rynek myjni w Polsce bardzo szybko się rozwija. W dużym tempie przybywa różnego rodzaju urządzeń – od myjni ręcznych samoobsługowych do automatycznych. Wielkość działki, a często jej usytuowanie i ukształtowanie ma zasadnicze znaczenie dla ustalenia, jaki obiekt i o jakich rozmiarach możemy na niej postawić. Inna lokalizacja i ilość miejsca będzie potrzebna dla myjni do samochodów osobowych, a inna do ciężarowych czy autobusów.

Ważny jest więc rodzaj myjni, tzn. jakie będzie obsługiwała samochody oraz czy będzie ona samoobsługowa, automatyczna portalowa czy może tunelowa – to dopiero określa niezbędną ilość miejsca i rozkład na działce. Zawsze należy przewidzieć odpowiednią przestrzeń na wjazd i wyjazd z myjni, jak również miejsce na kolejkę, czyli pojazdy czekające na umycie. Idealna myjnia to taka, na której jest odpowiednia ilość miejsca, aby umyć samochód, łatwo na nią wjechać, a następnie w prosty i bezpieczny sposób z niej wyjechać. tu. Projekt powinien być następnie zaadaptowany przez lokalnego architekta do konkretnej działki, należy też dorysować przyłącza, podjazdy i zrzut ścieków.

Myjnia musi mieć zapewnione odpowiednie media, aby mogła funkcjonować. Są wśród nich woda, prąd trójfazowy 400 V, 50 Hz oraz gaz, ewentualnie olej opałowy.

Podłoga myjni musi być ogrzewana, dlatego ważne jest przygotowanie betonowej

40

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

Myjnia jest biznesem bardzo wysokomarżowym, dzięki czemu nakłady szybko się zwracają posadzki wraz z orurowaniem do ogrzewania podłogowego, zalanego glikolem, przepustami technologicznymi oraz odpływem ścieków.

Ważną kwestią jest też instalacja wodno-kanalizacyjna (dla jednego do trzech stanowisk mycia), która składa się z trzech zbiorników: – odstojnika szlamu o pojemności 5 m sześc., wykonanego np. z kręgów betonowych, – separatora NG6 (plastikowy zbiornik z różnicą poziomów), oddzielającego substancje ropopochodne za pomocą filtra koalescencyjnego, przepuszczającego mniej niż 5 mg ropopochodnych na 1 litr (jego koszt to około 5 tys. zł), – studzienki inspekcyjnej, z której następuje zrzut do kanalizacji sanitarnej.

W szczególnych sytuacjach, np. kiedy planujemy większą liczbę stanowisk mycia, stanowiska odkryte, lokalizację w strefie krajobrazu chronionego itp., instalacja zrzutu wody może być zmodyfikowana o dodatkowy odstojnik, separator o większej wydajności lub filtr fosforanów. Do miejsca posadowienia kontenera maszynowni należy doprowadzić energię elektryczną, wodę, gaz lub olej opałowy. To wszystko

leży po stronie inwestora, a po stronie dostawcy myjni leży przetransportowanie urządzeń do klienta, montaż wiaty (opcjonalnie), montaż urządzeń, rozruch technologiczny oraz szkolenie personelu w zakresie bieżącej obsługi myjni. Czas oczekiwania na urządzenia od momentu złożenia zamówienia wynosi około sześciu tygodni, a montaż około 14 dni.

Inwestycja a jej zwrot Wydatek na myjnię w dużym stopniu zależy od doboru urządzenia, którego cena zaczyna się już od 25 tys. euro. Dochodzi do tego koszt działki, przyłączy, budowy hali lub zadaszenia oraz zagospodarowania terenu i spraw formalnych. Z pewnością koszt inwestycji to kilkaset tysięcy złotych.

Myjnia jest biznesem bardzo wysokomarżowym, dzięki czemu nakłady szybko się zwracają. 90 proc. myjni na naszym rynku finansowanych jest przez firmy leasingowe. Średni okres spłaty urządzeń wynosi pięć lat. W tym czasie część zysku zostaje dla inwestora. Można zatem przyjąć, że okres jej finansowania jest czasem, w którym inwestycja ta się zwraca.

Michał Dobrański, Corrimex

e-stacjapaliw.pl

nowości

PetroManager 15+ Automatyczne rozliczanie paliw w temperaturze 15° C. Nowy moduł systemowy w rodzinie profesjonalnego oprogramowania do zarządzania stacją paliw. Dzięki rozbudowanym algorytmom zbiera i analizuje dane pomiarowe z elementów automatyki odpowiedzialnych za wydanie paliwa, pomiar poziomu w zbiorniku oraz dostawy paliwa. Na tej podstawie generuje odpowiednie raporty inwentaryzacyjne, które umożliwiają wykazanie powstających niezawinionych ubytków paliwa jako koszt, a nie stratę, co przynosi wymierne oszczędności fiskalne. www.petroconsulting.pl

Vendim

Multivend

Nowoczesny sklep bezobsługowy w systemie sprzedaży bez nadzoru z automatów Vendim. Ekran dotykowy pozwala na szczegółową prezentację produktu oraz marketing. Daje możliwość samodzielnego generowania e-paragonów, e-faktur jako potwierdzenia zakupów z automatów.

Urządzenie przystosowane jest do płatności kartą, monetami, BLIK oraz kartami flotowymi. Wyposażone jest w takie udogodnienia, jak koszyki zakupowe, zdalny nadzór, alarmy i monitoring. www.vendim.pl

Stacja szybkiego ładowania TERMINAL

VENDOTEK

Terminal płatniczy nowej generacji m.in. dla samoobsługowych myjni samochodowych. Umożliwia samodzielne generowanie e-paragonów i e-faktur jako potwierdzenia zakupów z automatów. Wyposażony w dwie technologie bezdotykowe, pozwalające na akceptację kart Visa Pay Wave, MasterCard Pay Pass oraz MIFARE przy użyciu technologii urządzeń mobilnych NFC oraz RFID dla urządzeń typu wearables (zegarki oraz inne urządzenia inteligentne). Wbudowany moduł GSM/GPRS zapewnia bezpośrednie połączenie z Elavonem. Firma zapewnia montaż, serwis oraz kompleksowe wsparcie techniczne. www.vendim.pl

FOT. materiały prasowe

FUTURA Skoncentrowany detergent zasadowy przeznaczony do wstępnego mycia aut w myjniach samoobsługowych. Dzięki dużej sile działania pozwala na szybkie mycie, zabezpieczając powierzchnie oraz pozostawiając lustrzany połysk. Firma Kimicar do produkcji środków chemicznych używa bardzo dobrej jakości przyjaznych dla środowiska surowców, stosując innowacyjne formuły. www.kimicarpolska.pl

e-stacjapaliw.pl

Garo Efacec QC-45

Przeznaczona jest do szybkiego ładowania samochodów elektrycznych prądem stałym w czasie od 30 do 60 min (do 80 proc.) w zależności od pojemności akumulatora. Przeznaczona na stacje paliw przy autostradach i drogach krajowych. Stacja Garo Efacec

QC-45 umożliwia szybkie i bezpieczne ładowanie pojazdów w trzech standardach CHAdeMO, CCS Combo i Type 2. Łatwa w obsłudze – po identyfikacji użytkownika wystarczy wybrać opcję zgodną ze swoim autem i podłączyć stację ładowania. Cykl ładowania kończy się samoistnie lub może być przerwany na żądanie użytkownika.

Garo Efacec QC-45 może ładować dwa samochody jednocześnie. Łączy w sobie unikatowy design, wysoką wydajność, optymalny współczynnik mocy i sprawności. Współpracuje poprzez moduł 3G z mobilną aplikacją do zarządzania i rozliczania płatności EV+Map. Spełnia wymogi ustawy dotyczące stacji ogólnodostępnych. Dystrybutor EV Plus sp. z o.o. www.evplus.com.pl

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

41

stacja po godzinach

Opony z gwiazdkami

Michelin

Znalezienie się w przewodniku Michelin w świecie gastronomii jest uznawane za wyjątkowe wyróżnienie.

Niewiele jednak osób wie, że słynne gwiazdki i opony Michelin mają ze sobą wiele wspólnego.

C C

42

NR 4 (23) 2018 nowoczesna stacja paliw

FOT. materiały prasowe

zerwony Przewodnik Michelin powstał w 1900 r., a jego pomysłodawcą był André Michelin, który wraz z bratem Edouardem miał firmę produkującą innowacyjne opony. Początkowo miał być on gratisowym dodatkiem, zachęcającym do zakupu opon ich marki, ale także do podróżowania. Zawierał on adresy francuskich stacji paliw, warsztatów samochodowych, sklepów z oponami oraz informacje na temat cen paliw. Legenda głosi, że gdy pewnego dnia jeden z braci zobaczył, że sterta ich przewodników podpierała stół w warsztacie samochodowym, doszedł do wniosku, że jak coś jest rozdawane za darmo, to nie ma dla nikogo wartości. Postanowiono więc usunąć z przewodnika reklamy, zacząć go sprzedawać i polecać w nim także najlepsze restauracje.

W 1926 r. wprowadzono gwiazdkę, jako wyznacznik miejsca z dobrym jedzeniem i godnego polecenia. Przyznawanie gwiazdek restauracjom wymagało utworzenia zespołu inspektorów, którzy mieli sprawdzać anonimowo wybrane miejsca. Wraz z rozwojem motoryzacji zaczęto rozbudowywać system oceny gwiazdkowej i wprowadzać Czerwony Przewodnik do innych krajów. Dwie i trzy gwiazdki zostały dodane we wczesnych latach 30. ubiegłego wieku. Dziś Czerwone Przewodniki Michelin pojawiają się w 12 krajach i można w nich znaleźć ponad 45 tys. europejskich hoteli i restauracji. Przewodnik po hotelach i restauracjach Francji, od momentu pierwszego wydania, sprzedał się w 30 milionach egzemplarzy. Znalezienie się w Czerwonym Przewodniku Michelin jest jednym z najbardziej prestiżowych wyróżnień, które otrzymują tylko nieliczne restauracje. Gwiazdki przyznają anonimowe osoby, tajni klienci, którzy raz na jakiś czas pojawiają się w danej restauracji i sprawdzają ją pod kątem obsługi, atmosfery oraz jakości jedzenia. W przewodniku pojawiają się wyłącznie najlepsze lokale z konkretnych krajów i miast, które są chętnie odwiedzane przez turystów. W Polsce wyróżniane są restauracje w Warszawie i Krakowie. Przewodniki Michelin przyznają także inne wyróżnienia: Sztućce, a właściwie łyżkę i widelec za atmosferę, obsługę oraz wygląd lokalu, Bib Gourmand za jakość w stosunku do ceny, Wschodzące Gwiazdki otrzymują miejsca, które w przyszłości mają szansę na gwiazdkę Michelin, Czarny oraz Czerwony Znaczek za wygląd dania oraz Winogrono za dobrą ofertę win. anna jabłońska

e-stacjapaliw.pl

Lepsza energia na drogÄ™. Codziennie