'Gesprek over laatste levensfase is taak wijkverpleegkundige': interview Bianca Buurman

Bianca Buurman interview 39

‘Gesprek over laatste levensfase is taak wijkverpleegkundige’ Voormalig oncologieverpleegkundige Bianca Buurman deed promotieonderzoek, won in 2013 de Anna Reynvaanpraktijkprijs en werd onlangs aangesteld als lector transmurale ouderenzorg aan de Hogeschool van Amsterdam. Wie is deze ambitieuze collega en wat drijft haar? tekst Hugo van der Wedden fotografie Isabel Nabuurs

Je bent lekker bezig. Hoe is het allemaal begonnen?

‘Ik wilde eigenlijk geneeskunde studeren. Op het VWO had ik mijn hele pakket erop afgestemd, maar het mocht niet zo zijn. Twee keer ben ik uitgeloot. Ik deed een poosje bewegingswetenschappen, maar wilde zo graag in het ziekenhuis werken. Toen een vriendin enthousiast vertelde over

haar verpleegkundestages, stapte ik over naar de hbo-v. Na het eerste jaar mocht ik nog een keer meeloten voor geneeskunde. Ik heb dat toen bewust niet meer gedaan. Ik vond verpleegkunde gewoon een heel mooi vak en besloot die studie eerst af te maken.’

Maar uiteindelijk trok de onderzoekswereld je toch meer

‘De realiteit is dat ouderen doorgaans slechter uit het ziekenhuis komen’

dan de praktijk?

‘Niet per se. Na mijn afstuderen in 2000 werkte ik een tijd op de afdeling infectieziekten. Daar verpleegde ik mensen met hiv en aids, een bijzondere patiëntencategorie. Daarnaast deed ik verplegingswetenschappen.

Eenmaal afgestudeerd wilde ik toch in de praktijk blijven, waarna ik startte met de oncologieopleiding. Dit heeft ook een persoonlijk tintje: mijn moeder is op jonge leeftijd aan longkanker overleden. Toen ik tweeëneenhalf jaar op oncologie werkte, liep ik hoogleraar geriatrie Sophia de Rooij tegen het lijf. Zij werkte al enige tijd samen met Chief Nursing Officer Marieke Schuurmans en wist dus dat een

november 2015 | nursing

16NUR002_pag 38-41 interview Bianca Buurman pagenrs adjusted to new flatplan.indd 39

1/27/2016 10:35:40 PM

40 interview

verplegingswetenschapper prima in staat is een studie op te zetten.‘Wil je niet promoveren?’ vroeg ze me. Zo kwam het dat ik onderzoek ging doen naar de gevolgen van een ziekenhuisopname voor kwetsbare ouderen.’

overdracht van kwetsbare ouderen naar huis. Informatie ontbreekt of wordt verteld aan de vaak vergeetachtige patiënt. Wist je dat maar twintig procent van mondeling overgedragen informatie echt beklijft?

‘De transmurale zorgbrug bewijst dat betere samenwerking de veiligheid van ouderen ten goede komt’ Was de ouderenzorg een onderwerp dat jou al interesseerde?

‘Ja, zeker. Op de oncologie zorgde ik veel voor geriatrische patiënten, met alle complexiteit van dien. Toentertijd dacht ik al: een ziekenhuisopname is voor de oudere patiënt slechts een schakeltje in het bestaan. Maar hoe gaat het verder met ze als ze thuis zijn? Daar maakte ik me altijd al zorgen over. Eenmaal bezig met onderzoek bleek dat terecht. Ik kwam erachter dat twintig procent van de acuut opgenomen ouderen na ontslag alsnog overlijdt en dat dertig procent nieuwe beperkingen opdoet tijdens de opname. Naarmate mijn promotie vorderde, werd het steeds meer een droom om een functie te vervullen waarin ik kwaliteitsverbetering van de zorg voor de oudere patiënt kon combineren met onderzoek en onderwijs. Dat zei ik tegen Sophia. ‘Prima,’ antwoordde ze. En ze maakte me projectleider van de Transmurale zorgbrug.’

Daar won je in 2013 de Anna Reynvaanprijs mee…

‘Dat klopt. Dat project draait vooral om het bouwen van een spreekwoordelijke brug tussen het ziekenhuis en de eerste lijn. Er gaat veel mis bij de

Binnen de transmurale zorgbrug doen we dat juist anders. Acuut opgenomen ouderen krijgen al voor ontslag een bezoek van de wijkverpleegkundige. Die maakt kennis, inventariseert wat thuis nodig is en waar de mogelijke knelpunten liggen.

Het gaat echt om het slechten van de muur tussen het ziekenhuis en de wereld daarbuiten. Heel veel ouderen hebben te maken met de huisarts, de gemeente, de wijkverpleging en daarnaast nog vijf medisch specialisten.

Hoe zorg je dat ze allemaal goed met elkaar communiceren? Toegegeven: de heilige graal hebben we nog niet gevonden. Maar de transmurale zorg-

brug heeft ons bewust gemaakt dat betere samenwerking de veiligheid van ouderen enorm ten goede komt.

Vijfentwintig procent lagere sterfte binnen het project, dat is toch niet niks. Daar is ook het lectoraat transmurale ouderenzorg uit voortgekomen.’

De schadelijke effecten van een ziekenhuisopname voor ouderen spelen een centrale rol in je werkzaamheden. Hoe gevaarlijk zijn ziekenhuizen voor ouderen?

‘De gedachte bij ouderen is vaak: je gaat het ziekenhuis in en je komt er weer gezond uit. De realiteit is dat kwetsbare ouderen er doorgaans slechter uitkomen. Ze lopen een enorm risico op delier, ondervoeding en gebrek aan beweging. Binnen een jaar is veertig procent van de acuut opgenomen ouderen overleden. De rest levert flink in qua functioneren.

De vraag is natuurlijk of dat ligt aan de complexe toestand van de patiënt of aan het ziekenhuis? Wanneer je als team goed kijkt naar delierpreventie, iemand zoveel mogelijk uit bed haalt en stimuleert in de zelfstandigheid hoeft de opname op zichzelf niet gevaarlijk te zijn. Makkelijk is dat natuurlijk niet. Een kwetsbare oudere die flink ziek is, ligt het liefst de hele

Onderzoek naar zorg voor kwetsbare ouderen Op 1 januari 2016 gaat de complex care trail van start, het eerste grote onderzoeksproject dat valt onder het lectoraat transmurale ouderenzorg van Bianca Buurman. Binnen de studie wordt de huidige zorg voor ouderen met complexe cardiologische problematiek vergeleken met een nieuwe zorgstructuur die veel weg heeft van de transmurale zorgbrug. Het grootste verschil zit hem in de multidisciplinaire benadering. Er komt meer aandacht voor fysiotherapie in de thuiszorg en de wijkverpleegkundige krijgt een directe lijn met het cardiologisch team in het ziekenhuis. Zo kan er snel geanticipeerd worden wanneer de toestand van de patiënt achteruit gaat. De transmurale zorgbrug liet een lagere sterfte zien, maar geen daling in het aantal heropnames. Doel is nu ook het aantal heropnames te verminderen. Bianca zal binnen het project twee promovendi begeleiden.

nursing | november 2015

16NUR002_pag 38-41 interview Bianca Buurman pagenrs adjusted to new flatplan.indd 40

1/27/2016 10:35:41 PM

Bianca Buurman interview 41

dag op bed: sickness behaviour noemen we dat. Dan is het toch de kunst de patiënt te mobiliseren. Wellicht roept het weerstand op, maar eenmaal thuis zijn ouderen vaak erg blij met die ene verpleegkundige die hen toch het bed uit heeft gepraat. We moeten onszelf natuurlijk ook afvragen of het verstandig is al die kwetsbare ouderen in het ziekenhuis op te nemen. Zou het niet beter zijn als de huisarts en de wijkverpleegkundige eerder het gesprek aangaan met kwetsbare ouderen over de wenselijkheid van een opname?’

Dat gebeurt niet?

‘Ik liep laatst een paar dagen met de wijkverpleging mee. De helft van de patiënten was over de negentig en een

Is daar nog een taak weggelegd voor het ziekenhuis?

‘Als kwetsbare ouderen achteruit gaan in hun functioneren en steeds sneller terugkeren naar het ziekenhuis zijn dat echt tekenen dat de laatste levensfase is aangebroken.

Artsen en verpleegkundigen in het ziekenhuis dienen dat te herkennen en daarover het gesprek aan te gaan.

Tijdens de alledaagse verzorging heb je bijvoorbeeld alle tijd om met je patiënt te praten over de toekomst.

Je bent dan toch al heel intiem bezig.

Het zou goed zijn als mensen daarin echt getraind worden.’

Hoopvol voor de toekomst?

‘Ik ben gematigd positief. De transmurale zorgbrug wordt nu in vijfen-

‘Ik ben aangesteld om het onderzoek binnen de transmurale ouderenzorg een boost te geven’

Wie is Bianca Buurman? (38) 2000 studeert af aan HBO-V als beste student van haar jaar 2003 behaalt master verplegingswetenschappen aan Universiteit van Cardiff 2005 rondt specialisatie oncologieverpleegkunde af

flink deel ook nog eens dementerend.

Ik vroeg: ‘Wat als iemand een pneumonie ontwikkelt, wat doe je dan?

Heb je dat besproken met de patiënt?’

Bij vrijwel niemand was er iets vastgelegd. ‘Dat is de taak van de huisarts,’ hoor je dan. Ik vind dat zo’n onzin. Je bent als wijkverpleegkundige dag in dag uit bij die mensen, je kent de mantelzorgers goed, je weet dat de situatie zich een keer voor zal doen, dan kun je daar toch over praten? Ik vind het gesprek over de invulling van de laatste levensfase bij uitstek een taak van de wijkverpleegkundige. Nu neemt niemand daar verantwoordelijkheid voor, ook de huisarts niet.

Buitengewoon treurig. Het leidt ertoe dat mensen niet thuis overlijden terwijl ze dat wel willen.’

twintig ziekenhuizen geïmplementeerd. In Amsterdam doen zelfs alle ziekenhuizen mee. Verbetering zal geleidelijk gaan, want de praktijk is weerbarstig. Op de lange termijn verwacht ik dat kwetsbare ouderen minder snel worden opgenomen en dat er meer aandacht komt voor bewegen. Veel laagcomplexe zorg zoals zorg rond dehydratie, ontregelde diabetes en hartfalen zal verschuiven naar de eerste lijn. Ik zie kleine behandelcentra voor me, dichtbij huis, wellicht in leegstaande verzorgingshuizen. Daar werken dan wijkverpleegkundigen en verpleegkundigen uit het ziekenhuis met elkaar samen.

Een mooi ideaalbeeld toch?’

2011 behaalt doctorstitel met proefschrift: ‘Screening, geriatric assessment and intervention strategies to prevent functional decline in hospitalized older patients’.

2011 aanstelling als Senior researcher on functional decline in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam 2013 wint Anna Reynvaan praktijkprijs met project Transmurale zorgbrug 2015 aanstelling lector transmurale ouderenzorg aan de Hogeschool van Amsterdam

november 2015 | nursing

16NUR002_pag 38-41 interview Bianca Buurman pagenrs adjusted to new flatplan.indd 41

1/27/2016 10:35:41 PM