Uitgelicht Afasie
“Afasie is meer dan niet op een woord komen.”
Nederlanders hebben afasie 30.000
Door een aandoening van de hersenen kunnen mensen soms problemen met taal krijgen. Ze kunnen dan bijvoorbeeld niet meer op woorden komen of begrijpen
sommige woorden of zinnen niet meer. Deze taalstoornis heet afasie. 30.000
Nederlanders hebben ermee te maken.
Hoe komt afasie?
Afasie komt door een probleem van de hersenen. Bijvoorbeeld door een beroerte, hersentumor of hersenbeschadiging door een ongeluk. In HMC liggen regelmatig patiënten met afasie.
Jenny kreeg afasie:
‘Ik kon niet op het woord balkon komen’
“Toen ik ’s avonds naar bed ging, was er iets niet in orde met mijn hand. Het zal de vermoeidheid wel zijn, dacht ik. We waren immers net terug van vakantie. Maar toen ik de volgende morgen wakker werd, kon ik niet meer praten.”
De ambulance bracht Jenny Reuvers naar het ziekenhuis. Daar hoorden zij en haar man wat er aan de hand was. Ze had een beroerte gehad. Hoewel Jenny snel weer kon praten, was niet alles als vanouds. “Ik kon bijvoorbeeld niet op het woord ‘balkon’ komen. In het ziekenhuis kwam een aardige logopedist bij mij. Hij legde uit dat ik thuis therapie nodig had om aan mijn taal te werken. Inmiddels ga ik al enkele maanden 3x per week naar 2 logopedistes. Zij onderzochten wat precies mijn taalprobleem is en oefenen met mij. Ik kan nu weer goed een 1-op-1 gesprek voeren. Maar praten en luisteren in gezelschap is nog lastig. Daar moet ik me op te veel mensen tegelijk richten.”
Jenny’s man Dick knikt. “In het begin moest ik de appjes van mijn vrouw checken voor ze deze verstuurde. Want anders was het moeilijk te begrijpen voor de ontvanger. Maar nu gaat het heel behoorlijk. Al denken we ook dat het niet helemaal zal herstellen.”
Welke taalproblemen hebben mensen met afasie?
Dat is heel verschillend. Mensen met afasie kunnen bijvoorbeeld problemen hebben met:
Spreken: Ze weten vaak wel wat ze willen zeggen, maar zijn de woor den kwijt of gebruiken een ander woord. Ook het formuleren van zinnen kan moeilijk zijn.
Begrijpen: Soms vangen mensen met afasie alleen losse woorden op en proberen hier een verband tussen te leggen. Vooral bij ingewikkelde zinnen levert dit misverstanden op.
Lezen: mensen hebben soms moeite met het begrijpen van geschreven woorden en zinnen.
Schrijven: Mensen kunnen problemen hebben met het schrijven van letters en woorden.
Taalproblemen bij afasie: voorbeelden
Spreken
Iemand zonder afasie zegt: hallo
Iemand met afasie zegt: bambam
Begrijpen
Iemand zonder afasie begrijpt: hoe gaat het?
Iemand met afasie begrijpt: hoe laat is het?
Lezen
Iemand zonder afasie leest: menu
Iemand met afasie leest: vork
Schrijven
Iemand zonder afasie schrijft: banaan
Iemand met afasie schrijft: balaan
HMC-logopedisten Manon van Stigt Thans (links) en Christa Docter-Kerkhof (rechts) spelen een belangrijke rol voor patiënten met afasie, hun naasten én zorgverleners. Bij patiënten met een beroerte wordt een logopedist er standaard bij gehaald. Maar ook in andere situaties schakelen zorgverleners in het ziekenhuis hen regelmatig in als er (misschien) sprake is van afasie. “Wij praten met de patiënt en doen testen”, zegt Christa. “Is het inderdaad afasie? Dan geven we uitleg aan de patiënt en diens omgeving. Ook vertellen we hoe ze hier het beste mee om kunnen gaan. Verwachtingen managen is belangrijk. Afasie is meer dan af en toe niet op een woord komen.”
Christa is daarnaast klinisch linguïst. Vanuit die functie onderzoekt ze mensen die in HMC een wakkere hersenoperatie krijgen. “Tijdens zo’n operatie proberen we afasie te voorkomen.”
Veilig naar huis
“Het is per geval verschillend hoe goed de patiënt kan herstellen”, vertelt Manon. “Vaak is taaltherapie zinvol. Dit kan bij een logopedist buiten het ziekenhuis. Het herstel kan meer dan een jaar duren.” “Wij beoordelen verder met andere zorgverleners of een patiënt met afasie veilig naar huis kan”, legt Christa uit. “Daarvoor is het erg belangrijk dat de patiënt zich goed genoeg kan redden in het dagelijks leven.”
‘Afasie is meer dan niet op een woord komen’
Bel ons
Het is voor zorgverleners belangrijk om te weten of een patiënt afasie heeft, geeft Christa aan. “Anders weet je niet of iemand wel echt ‘ja’ zegt op de vraag of we bestraling mogen geven, of eigenlijk ‘nee’ bedoelt. Of de medische informatie niet goed heeft begrepen. We helpen zorgverleners bij de communicatie met patiënten met afasie. Patiënten kunnen, soms onbewust, hun afasie goed verbergen. Wij prikken daar doorheen. We nemen de tijd om erachter te komen wat de patiënt echt wil. Bel ons voor advies of hulp bij een belangrijk gesprek met de patiënt.”
Opluchting
“Ah, dat is er met mij aan de hand! Het is vaak een opluchting voor patiënten als ze snappen waardoor hun afasie komt”, vertelt Manon. “We trekken alles uit de kast om de communicatie te laten slagen. Als het even niet lukt, laten we de patiënt in zijn waarde. ‘We weten dat u het weet, al komt het er nu niet uit’, zeggen we in zo’n situatie. Het is heerlijk om te zien dat een patiënt zich gehoord voelt en er op een later moment toch uitkomt met onze hulp. Daarvoor doen wij het!”
Communiceren met iemand met afasie
Tips van onze logopedisten
• Gebruik pen en papier
• Schrijf kernwoorden op
• Teken plaatjes
• Doe niet alsof je het begrijpt
• Stel vragen die de patiënt kan beantwoorden met ‘ja’ of ‘nee’
• Zeg 1 ding tegelijk
• Controleer of het begrepen is
• Vraag wat het beste werkt
• Wees geduldig
• Gedraag je natuurlijk
• Voorkom achtergrondgeluid
Scan de QR-code
voor meer informatie
Bedankt voor het lezen van deze whitepaper.
Meer weten over onze vrijwilligers? Neem hier een kijkje!
