Wat stel jij morgen voor
Vraagt u het aan de computer. Ik vraag het ook aan de computer. Iedereen vraagt het aan de computer, zo gaat dat! (p.57 Roem, Daniel Kehlman)
Een handleiding voor roem 2.0
Niemand van ons is vies van aandacht, waardering en erkenning. Of dat nu in de echte, virtuele of gedachtenwereld is; geef ons een vinger en we pakken de hele hand. Wie jaagt er nu niet in meer of mindere mate roem na? Een gelauwerde openbare status voorbehouden aan slechts enkelen… Een benijdenswaardige publieke positie weggelegd voor de meest uitzonderlijke en bijzondere figuren… Roem spreekt tot ieders verbeelding. En niet in de laatste plaats tot de verbeelding van kunstenaars. Roem als kroon op je oeuvre of als erkenning van je kunstenaarschap. Welke kunstenaar wil dat nou niet? Roem komt alleen niet zomaar aanwaaien. Je moet er je handen voor uit de mouwen steken… Het geluk aan je zijde hebben… Maar stel dat je nu een chronische pechvogel bent of het liefst magnetronroem lust, wat staat jou dan te doen om toch uit te stijgen boven de kleurloze middelmaat en op handen te worden gedragen? De sleutel ligt in jezelf roemrijk voorstellen en voorstellen. De weg van de verbeelding is opmerkelijk en tegenstrijdig genoeg de meest praktische! Steek je hand uit en (be)reik!
We zitten altijd in verhalen. Verhalen in verhalen in verhalen. Je weet nooit waar het ene eindigt en een ander begint! In feite vloeien ze allemaal in elkaar over. Alleen in boeken zijn ze keurig gescheiden. (p.191 Roem, Daniel Kehlman)
6
tekst Stéphanie Tillieux
als jij je vandaag niet voorstelt?
Je bent al twintig jaar een gevierd acteur in een soap. Jouw personage maakt een onwaarschijnlijke opeen hoping van goede en slechte tijden mee, waar je eigen leven maar flets bij afsteekt. Dan word je van de ene dag op de andere uit de serie geschreven. De verteltijd van een soap en de werkelijke tijd zijn, omdat ze vrijwel synchroon lopen, haast inwisselbaar. De kans is dus groot dat jij je bent gaan identificeren met je alter ego, terwijl je had moeten inzien dat jouw leven in de soap net als je echte leven eindig is. Jouw taak is nu ervoor te zorgen dat je echte leven op een soap gaat lijken, zodat je niet meer hoeft te rouwen als je een volgende keer afgeschreven wordt. Pak je agenda er bij en verdeel je tijd over een scala aan buitenechtelijke geliefden of begeef je op het internationale criminele pad en overtuig justitie, eenmaal gearresteerd, dat je met hen samen wilt werken in ruil voor een nieuwe identiteit. Je moet te allen tijde op je fictief overlijden voorbereid zijn. Kortom, roem is een kwestie van virtuele dan wel zelf geënsceneerde eeuwigheid.
Je bent een ontzettende internetadept die geobsedeerd is door een fictieve heldin. Kom dan niet achter je computer vandaan om op zoek te gaan naar de schepper van die fictieve heldin met het idee dat zij één en dezelfde persoon zijn. Niemand is een ander zijn vervanger en de realiteit zal niet overeenkomen met je virtuele ideaal. De kans is zelfs groot dat je onbeholpen zult overkomen, omdat je natuurlijke habitat niet het echte leven is maar het virtuele universum dat je gewoonlijk via je computer toetreedt. Dat wil niet zeggen dat je jezelf op je meest vertrouwde plek volledig in een isolement moet werken. Eenmaal in isolement is er namelijk geen weg meer vooruit of terug. Wek dus de illusie dat niemand in jouw plaats kan komen te staan, maar vergeet niet dat anderen van jou en wat je doet op de hoogte moeten kunnen blijven. Verkas dus niet naar een eiland in de zon met het excuus dat je rust nodig hebt om je creativiteit op gang te houden. Houd ook altijd minstens één geladen mobiele telefoon bij de hand. Meer dan één is zelfs overzichtelijker, dan kun je immers je verschillende bezigheden gescheiden houden. Zorg ook altijd voor een internetverbinding, zodat je op elk moment waar dan ook jezelf online kunt melden. Je online status is het nieuwe zijn! Geef, waar je ook naar toe gaat, altijd je naam door. Of het nu je echte naam is, jouw pseudoniem of je nickname. Je zou voor een ander aangezien kunnen worden, zonder dat je daar zelf voor kiest. Kortom, roem is een kwestie van toegankelijke bereikbaarheid.
at vreemd dat de techniek ons in een wereld W zonder plaatsen terecht heeft laten komen. Je praat vanuit nergens, je kunt overal zijn, en omdat niets geverifieerd kan worden, is de voorstelling die je van iets hebt in principe ook waar. Als niemand mij kan aantonen waar ik ben, ja, als ik dat zelf niet eens helemaal zeker weet, waar is dan de instantie die daarover beslist? Echte en gefixeerde plekken in de ruimte, die waren er voordat we kleine toestelletjes hadden en brieven schreven die op het moment van versturen al hun doel hebben bereikt.
Je bent een bestsellerschrijver in een bepaald genre. Je lezers weten wat ze van jouw pen kunnen verwachten. En jij weet hoe aan hun verwachting te voldoen. Hetzelfde verhaal in een ander jasje. Je ambieert uit nieuwsgierigheid een nieuwe weg in te slaan. Het experimentele pad. Daarin kun je slagen als je je niet alleen concentreert op dat wat je wilt maken, maar ook in de gaten houdt voor wie je dat wilt maken. Het is helemaal niet zo’n commerciële instelling daar rekening mee te willen houden, maar juist een zelfbewuste houding ten opzichte van je werk. Het is niet zo dat je alleen van een roemrijke plek aan de top kunt genieten door zo banaal en oppervlakkig mogelijk werk af te leveren. Kunst valt wel degelijk te rijmen met roem. Allebei hebben ze een bovenburgerlijk karakter en een anarchistische oorsprong. Je nieuwe boek komt uit. Een verhaal zonder hoofd personage, zonder vaste held. Het wordt lauw ontvangen door je oorspronkelijke publiek, maar het heeft zijn weg gevonden naar een ander segment van de bevolking. Roem is niet iets wat iedereen hoeft te erkennen, als de juiste mensen het maar erkennen. Zorg dat je dus de verwachtingen van een deel van je publiek bevestigt en verras het andere deel. Kortom, roem is een kwestie van onverwacht voldoen aan de verwachting.
(p.164 Roem, Daniel Kehlman)
Je bent een new age goeroe. Je schrijft succesvolle zelfhulpboeken. Je denkt de wereld te kunnen vatten en laat je lezers in de waan dat ze dat ook zouden kunnen. Deze fundamentele leugen kan je de kop kosten. Niet omdat anderen zich tegen jou zullen keren, maar omdat het voor jezelf ondraaglijk wordt om te blijven geloven in de onzin die je verkoopt. Je kunt beter niet op zoek gaan naar de waarheid of menen dat je die in pacht hebt. Je hoort de waarheid juist op afstand te houden om geloofwaardig over te komen en eerlijk tegen jezelf te blijven. Zorg er eerder voor dat je het spel van de leugen onder de knie krijgt. Kunstenaars zijn immers de grootste veinzers. Kortom, roem is een kwestie van in alle eerlijkheid liegen (spelen dat je speelt). Stel je hebt een derderangs ambtenarenbaantje. Op een dag word je met een absurd hoog salaris naar een nieuwe functie gelokt. Die is nog erg vaag omschreven maar heeft meer allure en aanzien, zo wordt jou beloofd. Meestal stinkt het zaakje dan. Bovendien ligt het niet voor de hand dat je er je draai in vindt. Het malafide klimaat zal jou als brave burger waarschijnlijk binnen de kortste keren terug doen vluchten naar je oorspronkelijke bestaan. Verspilde moeite. Gedeukte eigenwaarde. Mocht je er echter wel in slagen om op de troon van het sterrendom te blijven zitten, onthoud dan goed dat de sociale symptomen van roem (herkend worden op straat of besproken worden op internetfora) zich uiteindelijk nooit werkelijk laten uitdrukken of compenseren door middel van geld. Er staat niets dan het grote zwarte gat tegenover het lumineuze sterrendom. Als je niet wilt degraderen tot een schaduw van wat je was of had kunnen zijn, kun je je ofwel blijvend tevreden stellen met dat wat je al of niet hebt, ofwel je kansen ‘economischer’ spreiden dan wel verschillende ballen tegelijk in de lucht houden. Kortom, roem is een kwestie van investeren in duurzaamheid dan wel wedden op meer dan één paard.
Mocht je bijkans toch van roem willen afzien, is dat natuurlijk ook een optie. Je kunt je immers afvragen of we ons bestaansrecht, onze legitimiteit als kunstenaar ontlenen aan dat wat we bovengemiddeld afleveren en of roem van ons nou werkelijk betere, geslaagdere, succesvollere kunstenaars maakt. Roem zou voor het zelfde geld een utopische bestemming kunnen zijn, die we via de vluchtstrook proberen te bereiken om vooral te ontsnappen aan de harde realiteit. Toch blijft het ook in de harde realiteit van belang dat je je voorstelt, want ook al is roem niet (meer) voorstelbaar, de magnetische kracht van de vergetelheid blijft heersen. Sterker dan het najagen van roem is immers de drang om niet in het zwarte gat te vallen.
. column
Mijn goede vriend Leon Verdonschot
Ooit, in een ver en bruin verleden, was ik bevriend met Leon Verdonschot. Jazeker, die man met de zachte ‘ch’ die ‘s Neerlands muzikale geweten met verve rein houdt. Heel trots was ik en slechts één handdruk ver wijderd van the rich and famous, al kon ik toen nog niet bevroeden hoe koelbloedig Leon onze gekoesterde vriendschap zou afkappen. Ik weet nog goed hoe het begon. In de Lowlands editie van NRC Next schreef Leon dat we op Lowlands 2008 de soft-satanische band HIM zeker niet mochten missen. Vreemd, want HIM
is natuurlijk een schijtband, ware het niet dat hij zelf het volgende schreef: “Verbijsterend slechte band, misschien wel de beroerdste die ooit op Lowlands stond. De zanger is een onsympathieke, vals zingende zak hooi. Voor het podium staan hysterische pubermeisjes die onophoudelijk gillen en krijsen, alsof ze iets (en iemand) heel anders zien en horen dan wij.” De held! Ach, wat een zoete tijd was dat, toen we allemaal nog Hyveden en blogden en bekende
Nederlanders alleen vanaf een afstandje te bewon deren waren. Leon en ik raakten pas een paar jaar later bevriend. Ik kwam thuis na een avond barhangen en zapte langs MTV, alwaar HIM optrad. Live. En inderdaad: op het podium stond een mom pelende zanger met voor zich op het veld een horde nog net niet ovulerende meiden die gilden als speenvarkens in een Beierse slachterij. Leon! schoot er door mijn hoofd. We schreven ondertussen 2010, het jaar waarin zelfs de ChristenUnie op zondag twittert, dus ik besloot de daad bij de tijdgeest te voegen en Leon via Twitter te verwittigen van
het feit dat zijn lievelingsband op MTV ’m een potje ongeïnteresseerd van jetje stond te geven. ‘Je lievelingsband speelt staat live op MTV in je microfoon te mummelen,’ typte ik met dubbele tong. De zinsconstructie weerhield Leon er niet van om me te gaan volgen. Leon Verdonschot! Míj volgen. Ik was de eerste ná Georgina Verbaan! En als een kind zo blij. Mijn eerste A-list BFF! Volgende stap was op de rode loper. Tja. Uiteindelijk weet ik niet wat hem heeft afgeschrikt. Hadden we meer tijd moeten steken
in onze relatie? Misschien eens naar elkaar moeten twitteren? Wat ik wel weet is dat de rode loper als een tapijt onder me werd uitgetrokken toen mijn TwUnfollowApp me meldde dat @leonverdonschot me na zes maanden no longer followde on Twitter. Ik was terug bij af. Ik heb hem vervolgens ook maar unfollowed. Zal ‘m leren.
Hanneke Hendrix
7