arzu eylül yalçýnkaya Cenâb-ý Hak bunu Kur ân-ý Kerîm de kelime sözü ile ifâde ediyor ve o kelimeyi anlatmak için denizler mürekkep aðaçlar kalem olsa yine beyân etmeye muktedir deðildir buyuruyor. Kelimeden maksat, kâmil insan, yâni hakîkat-i insâniyedir.
âlemdeki her bir zerreyi kuþatan ve bir arada tutan son kâmil insanýn dünyâdan ayrýlmýþ olmasý gerçeðidir. Konuya muhtemelen ilk olarak Muhyiddîn Ýbn Arabî nin Fusûs ul Hikem adlý eserinin Þit (a.s) fassýnda deðinilmiþ ve son insân-ý kâmilin Çin de ortaya çýkacaðý ifâde edilmiþtir:
Sûfîler Hakk ýn tüm isim ve sýfatlarýna ayna olan, insanlýk hakîkatinin taþýyýcýsý ve hakîkat-i Muhammediye nin vârisi olan kâmil insaný âlemin devamý için þart görmüþlerdir. Onlara göre, levlâk sýrrýnýn mazharý olan Hz. Peygamber in vârisi olmadýkça dünyâ ve içindekiler ayakta duramaz. Ýnsân-ý kâmil âlemin rûhu mesâbesindedir. Nasýl ruhsuz beden, cansýz bir ceset olarak yokluða dönüyorsa, âlemin rûhu mesâbesindeki insân-ý kâmil olmadan da âlem varlýðýný sürdüremez ve yokluða döner. Yine bu baðlamda, sûfîler Hazreti Peygamber in (a.s.) "Þüphesiz ki, Allah her yüzyýlýn baþýnda bu ümmete dinî iþlerini yenileyecek bir müceddid gönderecektir" hadisinde geçen müceddid ifâdesini de kâmil insân olarak yorumlamýþlardýr.
Bu insan nevinden doðan son çocuk Þit in izini takip eder. O, Þit in sýrlarýný taþýr. Ondan sonra bu neviden bir evlât gelmez. Bu itibarla o son çocuk olur. Kendisiyle birlikte hemþiresi doðar ve kendisinden daha evvel dünyaya gelir, bu son çocuk, baþý hemþiresinin ayaklarý hizâsýnda olduðu hâlde hemþiresinden sonra doðar. Bu çocuk Çin de dünyâya gelecek ve Çin dili konuþacaktýr. Bundan sonra erkek ve kadýn cinsinde kýsýrlýk baþlar. Bunlarda çocuksuz evlenmeler çoðalýr. Þit in halefi olan bu son çocuk, onlarý Allah a dâvet eder, fakat dinleyen olmaz. Allah, onun ve çaðdaþý olan müminlerin ruhlarýný kabzedince geri kalanlar hayvanlar gibi olurlar. Helâli helâl, haramý haram bilmezler. Tabiat hükmüne uyarak, akýl ve ilâhi nizamdan uzaklaþarak, þehvet ile tasarruf ederler. Bundan dolayý kýyamet onlarýn üzerine kopar. (Fusûs ul-Hikem, Muhyiddin Ýbn Arabî)
Hz. Þit ve Çin den Gelecek Olan Ýnsân-ý Kâmil
Konunun þârihler tarafýndan çeþitli yorumlarý yapýlmýþtýr. Bunlardan, son derece isâbetli gördüðümüz Ebu l Alâ Afîfî nin yorumunun bir bölümünü aktarmak istiyoruz:
Bununla berâber âlem fânîdir ve elbet bir gün kaynaðýna dönecektir. Kýyâmet ve âhiret Hakk týr. O hâlde kýyâmeti gerektiren durumlardan birisi de,
Açýktýr ki, Ýnsan türünde en son doðacak bu çocuk ile kasdolunan, sûfilerin anladýðý