SPORT I ĆWICZENIA
Dzieląc się doświadczeniem w leczeniu hemofilii
Aktywność fizyczna stanowi ważną część zdrowego trybu życia.
Aktywność fizyczna stanowi ważną część zdrowego trybu życia. Udział w sportach, grach oraz wykonywanie ćwiczeń to powiązany z zabawą sposób na poprawę jakości Twojego życia – zarówno fizycznego, umysłowego, jak i emocjonalnego. Fakt, że masz hemofilię, nie zmienia tego.
Aktywność fizyczna pomoże Ci rozwinąć mocne kości i silne mięśnie chroniące stawy przed urazami, dlatego jej znaczenie w Twoim wypadku może być o wiele większe. Sport pomaga również w utrzymaniu pozytywnego nastawienia oraz spojrzenia na życie. Nie musisz czuć żadnych ograniczeń.
W tej broszurze przedstawiamy korzyści oraz zagrożenia, jakie niosą ze sobą wybrane dyscypliny sportu. Ważne jest jednak, abyś swoje plany omówił z lekarzem lub innym wykwalifikowanym pracownikiem medycznym, znającym Twoją sytuację. Tylko taka osoba może udzielić właściwych rad oraz dobrać odpowiedni zestaw ćwiczeń.
Ogólne wzmocnienie – jako część treningu siłowego mięśni – oraz ćwiczenia rozciągające powinny być stałym, regularnym elementem treningów osoby aktywnej. Ćwiczenia bezpośrednio związane z określoną dyscypliną sportu, pomogą skoncentrować się na pracy nad tymi grupami mięśni, które wymagają wzmocnienia, w celu ograniczenia urazów do minimum.
Musisz zdać sobie sprawę z tego, że mogą występować epizody krwawienia. Jeśli masz podejrzenie, że rozpoczęło się krwawienie, czy to samoistnie, czy na skutek urazu, należy zgłosić ten fakt i rozpocząć szybkie leczenie. Liczne epizody krwawienia jako efekt uprawiania sportu oznaczają konieczność zmiany dyscypliny. Lekarz może jednak uznać, że akceptowalną alternatywą jest stosowanie profilaktycznych wlewów koncentratów czynnika krzepnięcia przed aktywnością fizyczną.
Jeśli jesteś fizycznie przygotowany, działasz w porozumieniu z lekarzem, jesteś gotowy szybko reagować na wczesne objawy krwawienia i rozumiesz, z jakimi zagrożeniami wiąże się brak podjęcia właściwych działań, to sport może stać się ważną częścią Twojego życia.
Uprawianie sportu jest bezpieczne, jeśli stosujesz profilaktykę krwawień. Pamiętaj o tym, że aktywność czynnika krzepnięcia jest najwyższa przez kilka godzin po jego zastosowaniu i to jest ten czas, który możesz wykorzystać na bardziej intensywne ćwiczenia fizyczne. Profilaktyka spersonalizowana, czyli dostosowanie dawek czynnika krzepnięcia i częstość jego podawania do potrzeb i planowanej aktywności fizycznej na podstawie wykonanych badań farmakokinetycznych leku jest najlepszym sposobem na uniknięcie krwawień.
Jeśli chcesz uprawiać sport, zwłaszcza intensywnie, musisz dokładnie się do tego przygotować. Bez obaw. Osoba bez hemofilii musi zrobić to samo.
Badanie fizykalne może być dobrym pomysłem. Ocena elastyczności stawów, stabilności więzadeł, siły mięśni i ogólnego stanu zdrowia dostarczy lekarzowi lub fizjoterapeucie ważnych informacji, które pomogą dobrać właściwe dla Ciebie dyscypliny sportu.
Pamiętaj o tym, że aby uprawiać sport, musisz mieć odpowiednio wysoki poziom czynnika krzepnięcia.
JAKIE DYSCYPLINY SPORTOWE MOGĘ UPRAWIAĆ
i jakie zagrożenia są z nimi związane?
Oto kilka przykładów sportów i aktywności, które mogą być
BEZPIECZNE dla większości pacjentów z hemofilią*
Rodzaj sportu Obciążone stawy Uwagi
Łucznictwo Bark, łokieć, nadgarstek, palce
Niskie ryzyko przy odpowiednich środkach bezpieczeństwa.
Golf Bark, łokieć, kolano Dla najlepszych korzyści fizycznych przemieszczać się pieszo od dołka do dołka.
Żeglarstwo Bark, łokieć, nadgarstek Może być dobrym treningiem dla górnej połowy ciała, w zależności od intensywności.
Pływanie Wszystkie Doskonałe wzmocnienie układu mięśniowo-szkieletowego oraz trening dla układu krążenia. Pływanie rekreacyjne wiąże się z niewielką bądź żadną urazowością dla stawów.
Chód Biodro, kolano, kostka
Może być najlepszym sposobem przygotowania do bardziej intensywnych aktywności.
Oto kilka przykładów aktywności fizycznych, w przypadku których RYZYKO urazu mogącego wywołać krwawienie PRZEWYŻSZA KORZYŚCI, jakie płyną z jej uprawiania dla większości pacjentów z hemofilią*
Futbol amerykański Boks
Hokej Jeździectwo
Wspinaczka Sztuki walki (kontaktowe)
Snowboard Rugby
Zapasy Squash
Narciarstwo zjazdowe Deskorolka
Jazda na motorze Narciarstwo wodne
gdybym nie mógł uprawiać sportu”
„Po prostu nie wiem, co bym zrobił,
* Bezpieczeństwo tych aktywności jest inne dla każdego pacjenta i zależykażdorazowo od przebiegu i leczenia hemofilii u danego pacjenta, jak również od udzielonych porad i oceny dokonanej przez lekarza przed ich rozpoczęciem.*
Bezpieczeństwo tych aktywności jest inne dla każdego pacjenta i zależy każdorazowo od przebiegu i leczenia hemofilii u danego pacjenta, jak również od udzielonych porad i oceny dokonanej przez lekarza przed ich rozpoczęciem.
Oto kilka przykładów aktywności, w których KORZYŚCI
PRZEWYŻSZAĆ RYZYKO dla części pacjentów z hemofilią*
MOGĄ
Rodzaj sportu Obciążone stawy Uwagi
Lekkoatletyka, gimnastyka Różne, zależnie od rodzaju aktywności
Koszykówka Bark, łokieć, nadgarstek, kolano, kostka
Pozwala rozwinąć silny układ mięśniowy chroniący stawy. Dobre rozwiązanie, jeśli zastosuje się rozwagę przy wyborze rodzaju aktywności.
Z indywidualnych umiejętności, takich jak drybling czy rzuty, można czerpać przyjemność bez konieczności kontaktu. Należy stosować odpowiednie buty do koszykówki, ochraniacze na kolana oraz opaski na nadgarstki. Ocenić stopień kontaktu i unikać go, jeśli jest zbyt agresywny.
Narciarstwo biegowe Bark, kolano, kostka Doskonały trening całego ciała. Mniejsze ryzyko kolizji lub urazu niż w przypadku narciarstwa zjazdowego.
Kolarstwo Biodro, kolano, kostka Można rozpocząć w bardzo młodym wieku. Należy zawsze korzystać z kasku ochronnego.
Piłka nożna Biodro, kolano, kostka Należy zawsze nosić odpowiednie obuwie i osłony na podudzie. Należy unikać przyjmowania piłki „na główkę” ze względu na ryzyko wystąpienia krwiaka podtwardówkowego.
Łyżwiarstwo Kolano, kostka Podczas nauki należy korzystać ze sprzętu ochronnego, takiego jak kask i ochraniacze na kolana. Ryzyko zmniejsza się wraz ze wzrostem poziomu wyszkolenia.
Rodzaj sportu Obciążone stawy
Uwagi
Biegi Biodro, kolano, kostka Doskonały trening dla układu sercowo-naczyniowego. Bardziej miękkie podłoża są korzystniejsze dla stawów.
Sztuki walki Wszystkie Niewielkie lub brak ryzyka w przypadku ćwiczeń niekontaktowych, tj. gdy nie występuje kontakt fizyczny.
Jazda na rolkach Biodro, kolano, kostka
Należy zawsze korzystać ze sprzętu ochronnego, takiego jak kask, ochraniacze na kolana, łokcie oraz nadgarstki.
Tenis, badminton Bark, łokieć, nadgarstek, kolano, kostka
Kręgle Bark, łokieć, nadgarstek, palce, kolano
Siatkówka Nadgarstek, palce, kolano, kostka
Podnoszenie ciężarów Wszystkie, zależnie od ćwiczeń
Windsurfing Plecy, bark, łokieć, nadgarstek
Prawdopodobnie nie należy rozpoczynać w zbyt młodym wieku, gdy górna połowa ciała nadal się rozwija.
Prawdopodobnie nie należy rozpoczynać w zbyt młodym wieku, gdy górna połowa ciała nadal się rozwija.
Ryzyko posiniaczenia rąk, nadgarstków i przedramion na skutek powtarzanego uderzania w piłkę nasila się wraz ze wzrostem poziomu współzawodnictwa.
Zaleca się stosowanie mniejszych ciężarów z większą liczbą powtórzeń. Nie jest zalecane dla młodszych dzieci.
Należy unikać ciężkich warunków pogodowych. Ważne jest odpowiednie szkolenie i instruktaż. Pływanie poddaje stawy niewielkiemu obciążeniu lub nie powoduje go wcale.
* Bezpieczeństwo tych aktywności jest inne dla każdego pacjenta i zależy każdorazowo od przebiegu i leczenia hemofilii u danego pacjenta, jak również od udzielonych porad i oceny dokonanej przez lekarza przed ich rozpoczęciem.Wytyczne dotyczące rozgrzewki, rozciągania przed wysiłkiem, ochłonięcia po wysiłku oraz uprawiania sportów są takie same dla wszystkich. Większość osób nie poświęca tym czynnościom odpowiedniej uwagi, przez co często dochodzi do urazów. To dla Ciebie szczególnie ważne zagadnienie, gdyż w Twoim przypadku zapobieganie urazom jest obowiązkowe.
Rozgrzewka
Rozgrzanie mięśni przed aktywnością fizyczną zwykle polega na wykonywaniu tych samych czynności o znacznie niższym nasileniu przez okres od 5 do 10 minut. Jego celem jest rozgrzanie potrzebnych przy danej aktywności grup mięśni.
Rozciąganie
Po rozgrzewce należy rozciągać się przez przynajmniej 5 do 10 minut, stosując rozciąganie całego ciała, jak i skupiając się na wykorzystywanych głównych grupach mięśni: ramiona i plecy przed pływaniem; łydki, mięśnie czworogłowe i ścięgna podkolanowe przed bieganiem itp. W każdej pozycji rozciągającej należy pozostać przez co najmniej 20 sekund. W celu uzyskania szczegółowych zaleceń dotyczących rozciągania w poszczególnych dziedzinach sportu należy zasięgnąć porady lekarza lub fizjoterapeuty.
Ochłonięcie po wysiłku
By schłodzićmięśnie po uprawianiu sportu, należy postępować w ten sam sposób, co w przypadku ich rozgrzewania – poprzez wykonywanie tej samej aktywności na znacznie niższym poziomie intensywności przez minimalny czas od 5 do 10 minut. Następnie należy powtórzyć ćwiczenia rozciągające jak powyżej.
Jak się rozgrzać, rozciągnąć, a następnie ochłonąć?
Co się stanie, jeśli dojdzie do krwawienia?
Krwawienia występujące jako skutek urazu sportowego muszą być zatrzymane za pomocą wlewu koncentratu czynnika krzepnięcia wraz z zastosowaniem zasady „R.I.C.E.” – Rest (wypoczynek), Ice (lód), Compression (ucisk) i Elevation (uniesienie).
Mniej nasilone krwawienia, które można opanować za pomocą pojedynczego wlewu, zwykle nie wymagają długiego czasu rehabilitacji. Poważniejsze krwawieniamogą spowodować, że Twoje stawy i mięśnie będą sztywne i będą sprawiać ból przez dłuższy czas. W takich przypadkach konieczne jest powolne i stopniowe odzyskanie elastyczności oraz siły mięśniowej, zanim znów zaczniesz uprawiać sport. Ciężkie krwawienia wymagające wielokrotnych wlewów muszą być poddane ocenie Twojego lekarza. On zadecyduje o tym, czy i kiedy możesz ponownie rozpocząć aktywność fizyczną.
Ruszaj się
Większość ekspertów w dziedzinie medycyny zgadza się z twierdzeniem, że osoby z hemofilią należy zachęcać do zwiększania sprawności i udziału w aktywności sportowej dostosowanej do wieku oraz stanu zdrowia.
Z uwagi na fakt, iż każdy pacjent reaguje w indywidualny sposób, informacje zawarte w niniejszej broszurze należy postrzegać jedynie jako ogólne zalecenia dotyczące aktywności fizycznej osób z hemofilią. Niektóre sugerowane rodzaje aktywności mogą być nieodpowiednie dla poszczególnych pacjentów. Decyzje dotyczące uprawiania danego sportu przez pacjenta z hemofilią, jak równieżodnośnie stopnia zaangażowania w daną dyscyplinę, powinny być podejmowane w porozumieniu z lekarzem w ośrodku leczenia hemofilii.
Mamy nadzieję, że udzieliliśmy odpowiedzi na część nurtujących pytań i przedstawiliśmy przydatne informacje, które pozwolą Ci prowadzić pełnowartościowy, aktywny tryb życia.
Copyright © 2022
Takeda Pharmaceutical Company Limited. Wszystkie prawa zastrzeżone. Wszystkie znaki handlowe są w łasnościami ich prawowitych właścicieli. W materiale wykorzystano zdjęcia z Adobe Stock na podstawie licencji z dnia 07.07.2022.
Pharmacokinetic-tailored approach to hemophilia prophylaxis: Medical decision making and outcomes. Res Pract Thromb Haemost. 2020;00:1–8.
Peregud-Pogorzelski, Maria
Podolak-Dawidziak, Jacek Treliński, Anetta Undas, Tomasz Urasiński, Joanna Zdziarska, Krystyna
Zawilska, Stacy
DOI:10.1002/rth2.12305.
E. Croteau, Allison
Reininger AJ, Chehadeh HE. The principles of PK-tailored prophylaxis. Hämostaseologie. 2013; 33(suppl 1):532-35.
P. Wheeler, Osman Khan, Kristina
M. Haley, Alexandra
Windyga, Krzysztof Chojnowski, Anna
J. Borst, Susan
Lattimore, Cindy
Klukowska, Magdalena Łętowska, Andrzej
H.
