Prawidłowa dieta w małopłytkowości

Dr n. med. Magdalena Maciejewska-Cebulak

Spis treści:

Wprowadzenie

Małopłytkowość (trombocytopenia) jest chorobą w której dochodzi do obniżonej liczby płytek krwi w wyniku ich nieprawidłowej produkcji lub nadmiernej destrukcji. Przyczyną mogą być choroby nowotworowe, niedobory witamin, choroby wątroby, zatrucie alkoholem etylowym oraz zaburzenia immunologiczne. Te ostatnie prowadzą do małopłytkowości immunologicznej, w przebiegu której szpik kostny nie nadąża z produkcją nadmiernie niszczonych płytek krwi.

Małopłytkowość może nie dawać żadnych objawów, jednakże ryzyko ich wystąpienia oraz stopień nasilenia zwiększają się wraz z obniżeniem liczby płytek krwi.

Najczęstsze objawy:

Krwawienia zagrażające życiu (w przypadku znacznego obniżenia liczby płytek krwi)

Podbiegnięcia

Wybroczyny

Tendencja do siniaczenia

Krwawienia (z dziąseł, nosa, dróg rodnych i układu moczowego)

Dostępne są różne metody leczenia chirurgicznego i farmakologicznego trombocytopenii, a przy zastosowaniu niektórych z nich wymagany jest reżim żywieniowy.

Znaczenie odżywiania w p ebiegu małopłytkowości

Celem diety w przebiegu trombocytopenii jest zadbanie o stan odżywienia pacjenta (obejmujący zarówno profilaktykę nadmiernej masy ciała jak i niedożywienia), wspomaganie układu odpornościowego, pokrycie zapotrzebowania na energię oraz składniki odżywcze, wspomaganie pracy układu czerwonokrwinkowego oraz poprawienie jakości życia. Bardzo ważne jest dostosowanie zaleceń żywieniowych do rodzaju stosowanej terapii. Skutkami ubocznymi terapii z wykorzystaniem glikokortykosteroidów są wzrost masy ciała oraz zaburzenia metaboliczne. Z kolei niektóre leki z grupy agonistów receptora trombopoetyny są mniej skuteczne po spożyciu posiłku bogatego w wapń, więc ich stosowanie wymaga reżimu żywieniowego.

Skłonność do krwawień w małopłytkowości zwiększa ryzyko wystąpienia niedokrwistości, a odpowiednia dieta może obniżać jej wystąpienie lub nasilenie.

Kontrola masy ciała Zarówno nadmiar masy ciała jak i niezamierzona jej utrata mają niekorzystny wpływ na zdrowie i samopoczucie chorego. Dlatego należy kontrolować wahania masy ciała oraz objawy towarzyszące, takie jak zmęczenie, osłabienie i zmniejszony apetyt. A w przypadku nadwagi i otyłości oraz niedożywienia warto zasięgnąć specjalistycznej porady dietetyka.

Kontroluj swoją masę ciała i waż się regularnie:

1 raz w tygodniu

Rano

Na tym samym sp ęcie Na czczo, p ed posiłkiem

Notuj wyniki.

W jaki sposób ocenić, czy moja masa ciała jest prawidłowa?

Do wstępnej oceny masy ciała oblicz swoje BMI, korzystając z poniższego wzoru:

BMI = masa ciała [kg] wzrost [m]2

Następnie zinterpretuj wynik wykorzystując poniższą tabelę:

Zalecenia żywieniowe w trakcie leczenia

Wybór odpowiedniej diety oraz modyfikacje Chorzy z małopłytkowością powinni zwrócić szczególną uwagę na skład swojego talerza. Odpowiednia dieta wspiera organizm, wzmacnia odporność, dodaje energii, chroni przed niedoborami składników odżywczych oraz poprawia samopoczucie. Zalecenia żywieniowe będą tożsame z powszechnie znanymi zaleceniami zdrowego odżywiania dla ogółu populacji, przy szczególnym zwróceniu uwagi na profilaktykę niedokrwistości. Modyfikacje w diecie są konieczne w zależności od zastosowanej farmakoterapii, np. niektóre leki wymagają stosowania reżimu żywieniowego. Przed zastosowaniem odpowiedniej diety skonsultuj się z lekarzem, który uwzględni całościowo Twój stan zdrowia i stosowane leczenie.

Celem diety jest pokrycie zapotrzebowania na energię oraz wszystkie niezbędne składniki odżywcze, dlatego powinna być urozmaicona i uwzględniać wszystkie grupy produktów spożywczych. W tym celu warto zaznajomić się z piramidą zdrowego żywienia i aktywności fizycznej.

Piramida zdrowego żywienia i aktywności

fizycznej

dodatkowo:

Do picia wybieraj przede wszystkim wodę. Zrezygnuj z cukru oraz soli.

Pełnię smaku możesz wydobyć za pomocą przypraw.

Trenuj nie tylko ciało, ale i umysł.

Ogólne zalecenia żywieniowe

Poniżej znajdziesz omówienie podstawowych zaleceń zdrowego odżywiania oraz praktyczne wskazówki, które pomogą Ci wprowadzić je w życie.

Bądź aktywny każdego dnia

Regularna aktywność fizyczna poprawia kondycję i samopoczucie, zwłaszcza w trakcie leczenia. Staraj się ćwiczyć codziennie przez co najmniej pół godziny. Jednak ze względu na skłonność do krwawień unikaj forsownych ćwiczeń oporowych lub skonsultuj to ze specjalistą od aktywności fizycznej i lekarzem.

Jedz posiłki regularnie i nie podjadaj

W zależności od tego jak wygląda Twój dzień, jedz 3 główne posiłki i 1-2 mniejsze. Pomiędzy nimi zrób przerwę na wodę.

o Rozpocznij dzień od śniadania, które zjedz w pierwszej godzinie po przebudzeniu

o Kolejne posiłki planuj co 3-4 godziny

o Dzień zakończ lekką kolacją na 2-3 godziny przed pójściem spać.

Pomiędzy posiłkami popijaj wodę

Codziennie wypijaj około 8 szklanek wody. Właściwą podaż wody do Twoich potrzeb skonsultuj z lekarzem. Możesz do niej dodawać plastry cytryny, limonki, pomarańczy, ogórka, plasterki świeżego imbiru oraz świeże liście mięty, pietruszki, melisy i pokrzywy.

Uwzględnij porcję warzyw i owoców we wszystkich posiłkach

Warzywa niskoskrobiowe dodawaj do 3-4 posiłków, a owoce do 2-3 (z czego jedną porcję owoców możesz zastąpić szklanką świeżo wyciskanego soku).

Unikaj oczyszczonych zbóż. Zastępuj je produktami zbożowymi z pełnego przemiału.

Wybieraj pełnoziarniste pieczywo, grube kasze, płatki zbożowe, ryż brązowy, mąkę pełnoziarnistą (typ 1850 lub 2000) oraz makarony pełnoziarniste. Stosuj je zamiast produktów takich jak mąka pszenna czy kukurydziana. Dzięki temu wzbogacisz swój jadłospis o błonnik pokarmowy, magnez, cynk oraz witaminy z grupy B.

Wybieraj nabiał o naturalnym smaku

Skład słodkich produktów mlecznych (mleczne kanapki, owocowe jogurty, desery z dodatkiem chrupek) stawia je na równi z tradycyjnymi słodyczami. Jeżeli masz ochotę na jogurt truskawkowy, wystarczy zmiksować jogurt naturalny z truskawkami. Nabiał może wystąpić w 2-3 posiłkach w ciągu dnia. Niektóre schematy lekowe stosowane w małopłytkowości wymagają reżimu żywieniowego, w czasie którego nie wolno spożywać produktów mlecznych, dlatego odpowiednie dostosowanie diety do przyjmowanego leku należy skonsultować z lekarzem

Uwzględniaj źródła białka

Jego doskonałym źródłem będą mięso, ryby, jaja, nabiał oraz nasiona roślin strączkowych. W przypadku niektórych produktów bogatych w wapń (np. niektórych ryb, jak sardynki, czy nabiału) należy pamiętać o zachowaniu reżimu żywieniowego przy stosowaniu niektórych leków.

Używaj oleje roślinne, jedz orzechy i nasiona

Zasada jest prosta – codziennie, ale nie dużo. Dodatek łyżki oleju lub pestek dyni doskonale dopełni smak sałatki, owsianki i zupy. Pamiętaj, aby nie przesadzać z ilością (300 g pistacji na wieczór to zdecydowanie za dużo).

Przyprawiaj dania

Nieprawdą jest, że zdrowy posiłek nie może być smaczny. Dodając zioła i przyprawy w łatwy sposób wyczarujesz pyszne danie. Ograniczaj dodatek soli i nie używaj mieszanek przypraw z dodatkiem glutaminianu sodu oraz kostek rosołowych na bazie oleju palmowego.

Unikaj słodyczy i żywności wysokoprzetworzonej

Gdy masz ochotę na słodycze, przygotuj ich zdrową wersję. Użyj do tego nasion, orzechów i suszonych owoców. Zwykły cukier zamień na ksylitol, stewię lub erytrytol.

Niedokrwistość –profilaktyka i postępowanie żywieniowe

Niedokrwistość jest stanem chorobowym, w którym dochodzi do zmniejszenia stężenia hemoglobiny, hematokrytu i liczby czerwonych krwinek poniżej normy. Chorzy z małopłytkowością znajdują się w grupie ryzyka rozwoju niedokrwistości z uwagi na zwiększoną skłonność do krwawień. Z tego względu należy zadbać o podaż żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego – składników wspomagających prawidłowe funkcjonowanie układu czerwonokrwinkowego. Przed wprowadzeniem zmian do swojej diety skonsultuj z lekarzem właściwą podaż wymienionych składników w przypadku Twojej choroby. Niektóre schematy lekowe stosowane w małopłytkowości wymagają reżimu żywieniowego, dlatego odpowiednie dostosowanie diety do przyjmowanego leku należy skonsultować z lekarzem.

Żelazo

Dieta stanowi ważny element leczenia niedokrwistości z niedoboru żelaza. Zapobiega również nawrotom niedokrwistości.

Zadbaj o dostarczenie źródeł żelaza z dietą. W tabeli poniżej zestawiono jego najlepsze źródła zwierzęce i roślinne. Aby ułatwić wchłanianie żelaza pochodzenia roślinnego, konieczne jest łączenie tych produktów ze źródłami witaminy C.

Prawidłowe zestawienie produktów spożywczych w posiłkach jest istotne w profilaktyce i leczeniu niedokrwistości, dlatego poza wyborem źródeł żelaza stosuj się do poniższych zaleceń:

o Zachowaj odstęp pomiędzy jedzeniem a piciem kawy i herbaty

o Uwzględniaj źródła białka w diecie (czyli mięso, ryby, białko jaja kurzego i nabiał o naturalnym smaku)

o Zrezygnuj całkowicie z żywności wysoko przetworzonej

o Do posiłku bogatego w żelazo dodaj kilka kropel octu jabłkowego lub winnego

Witamina B12

Jedynym źródłem pokarmowym tej witaminy są produkty pochodzenia zwierzęcego, czyli mięso, ryby, jaja oraz produkty mleczne. W przypadku osób na diecie wegańskiej i wegetariańskiej konieczna jest suplementacja witaminy B12.

Pochodzenia zwierzęcego

Wątróbka

Pochodzenia roślinnego

Zarodki pszenne

Żółtko jaja kurzego Soja

Cielęcina

Fasola biała

Wołowina Pestki dyni

Kaczka Pistacje

Skrzydełka z kurczaka Natka pietruszki

Wieprzowina Kasza jaglana

Podudzie indyka Groch

Płatki zbożowe – pszenne i jęczmienne

Nasiona słonecznika

W celu zwiększenia wchłaniania

żelaza roślinnego, łącz te produkty ze źródłami witaminy C, czyli świeżymi warzywami i owocami (zwłaszcza aronią, czarną porzeczką, rokitnikiem, dziką różą i papryką).

Płatki jęczmienne

Suszone owoce – morele, fi gi, rodzynki

Fistaszki

Migdały

Kasza gryczana

Pieczywo pełnoziarniste

Kwas foliowy

Warzywa i owoce będące jego źródłem jedz na surowo, ponieważ obróbka kulinarna prowadzi do znacznych strat tego składnika.

Tab. 2. Źródła kwasu foliowego:

Źródła kwasu foliowego:

Nasiona grochu i fasoli Kiwi

Ciemnozielone warzywa liściaste Mango

Brukselka Awokado

Bób Papaja

Groszek zielony Wątróbka

Kalafi or Wołowina

Brokuły Drób

Kiełki zbóż

Wieprzowina

Tab. 1. Pokarmowe źródła żelaza

Wartość energetyczna jadłospisu to:

2200 kcal

Dodatkowe zalecenia żywieniowe:

 Jedz posiłki regularnie, w 3-4 godzinnych odstępach

 Nie podjadaj

 Pij minimum 8 szklanek wody. Właściwą podaż skonsultuj z lekarzem

 Zadbaj o regularną aktywność fizyczną – minimum 30 minut codziennie. Rodzaj aktywności odpowiedni do Twojej choroby skonsultuj z lekarzem

 Do posiłków możesz dodawać świeże warzywa niskoskrobiowe

Dzień 1

Śniadanie: Tapioka z musem ananasowo-bazyliowym

Wykonanie:

Perełki tapioki wymieszać z ksylitolem i mleczkiem kokosowym, odstawić do lodówki na minimum 2 godziny. Po tym czasie ugotować i odstawić do ostudzenia. Ananasa zmiksować z bazylią. Tak przygotowany mus ułożyć na tapiokę.

II śniadanie:

Trufle daktylowe

Wykonanie:

Wszystkie składniki (poza wiórkami kokosowymi) zmiksować. Następnie uformować kulki i obtoczyć we wiórkach kokosowych i odstawić do lodówki.

Obiad: Indyk zapiekany z pomidorem

Wykonanie:

Kaszę ugotować. Mięso rozbić, przyprawić solą, pieprzem i papryką mieloną. Następnie upiec w piekarniku (15-20 minut w temp. 200°C). Następnie ułożyć plasterki pomidora, posiekaną cebulę, ser i posypać oregano. Zapiec znowu na ok. 5-10 minut. Podawać z ugotowaną kaszą i kapustą kiszoną. Całe danie obsypać posiekaną natką pietruszki.

Podwieczorek:

Warzywa z sosem czosnkowym

Wykonanie:

Warzywa pokroić w słupki. Jogurt wymieszać z majonezem i przyprawami.

Kolacja:

Sałatka z buraka, z fetą i orzechami włoskimi

Wykonanie:

Sałaty porwać, buraka pokroić w plastry, fetę w kostkę, orzechy uprażyć. Wymieszać. Do tego sos na bazie oliwy, musztardy, miodu i soku z cytryny. Podawać z pieczywem (można zapiec w piekarniku robiąc grzanki).

Składniki:

40 g perełek tapioki

3 g ksylitolu

200 ml mleczka kokosowego

100 g świeżego ananasa

Kilka listków świeżej bazylii

Składniki:

10 g migdałów

20 g daktyli

5 g kakao

5 g miodu

5 g masła orzechowego

5 g wiórek kokosowych

Składniki:

150 g mięsa z piersi z indyka

50 g pomidorów

20 g cebuli

30 g sera żółtego

100 g kaszy gryczanej

10 ml oliwy z oliwek

80 g kapusty kiszonej

20 g natki pietruszki

Przyprawy:

oregano, sól, pieprz, papryka mielona

Składniki:

50 g marchewki

30 g selera naciowego

50 g białej rzepy

100 g jogurtu naturalnego

5 g majonezu

Przyprawy:

sól, pieprz, oregano, 2 sprasowane

ząbki czosnku

Składniki:

Garść rukoli

4 liście sałaty masłowej

2 liście cykorii

100 g upieczonego buraka

30 g sera fety

10 g orzechów włoskich

10 ml oliwy z oliwek

5 g musztardy

5 g miodu

Łyżeczka soku z cytryny

60 g pieczywa pełnoziarnistego

Dzień 2

Śniadanie: Smoothie bowl kokosowo-jagodowy

Wykonanie:

Mleczko kokosowe zmiksować z jagodami i miodem. Następnie dodać pozostałe składniki.

II śniadanie:

Zupa krem z dyni

Wykonanie:

Dynie i ziemniaki obrać, pokroić, a następnie ugotować w bulionie. Kiedy będą miękkie, dodać przyprawy, dodać masło i zmiksować. W razie potrzeby doprawić do smaku. Jeżeli masa będzie zbyt gęsta, rozcieńczyć wodą. Podawać z prażonymi pestkami dyni.

Obiad:

Ryż curry z kurczakiem

Wykonanie:

Ryż ugotować. Mięso pokroić na kawałki i usmażyć na oleju z dodatkiem pokrojonego pora. Kiedy mięso będzie gotowe dodać pozostałe pokrojone warzywa i dusić do miękkości.

Doprawić do smaku. Podawać ze startym parmezanem.

Podwieczorek:

Wafle ryżowe z domową nutellą

Wykonanie:

Daktyle namoczyć we wrzątku (czas moczenia – około 1 godzinę). Następnie zmiksować z awokado, miodem i kakao. Podawać z waflami ryżowymi

Kolacja:

Frytki z batatów z sosem tzatzyki

Wykonanie:

Bataty obrać i pokroić jak na frytki. Następnie ułożyć na blasze wyłożonej papierem do pieczenia. Skropić łyżką oliwy z oliwek i piec w piekarniku (220°C. 20-30 minut). Podawać z sosem (jogurt wymieszać ze sprasowanym czosnkiem, startym ogórkiem, solą i pieprzem).

Składniki:

120 ml mleczka kokosowego

200 g jagód

5 g miodu

20 g płatków owsianych

100 g banana

5 g nasion słonecznika

Składniki:

50 g dyni

100 g ziemniaków

100 ml bulionu warzywnego

10 g masła

10 g pestek dyni

Przyprawy:

sól, pieprz, czosnek granulowany

Składniki:

100 g ryżu basmati

150 g mięsa z piersi z kurczaka (przyprawionego solą, pieprzem, kurkumą i papryką mieloną)

10 ml oleju rzepakowego

50 g pora

50 g marchewki

50 g selera korzeniowego

30 g korzenia pietruszki

100 g papryki

20 g sera parmezanu

Składniki:

10 g daktyli

40 g awokado

5 g miodu

5 g kakao

20 g wafli ryżowych

Składniki:

250 g batatów

10 ml oliwy z oliwek

100 g jogurtu naturalnego

50 g ogórka

5 g czosnku

Przyprawy:

Sól i pieprz

Dzień 3

Śniadanie: Wrap z awokado i wędzonym łososiem

Wykonanie:

Awokado zmiksować, dodać sok z cytryny i posiekany szczypiorek. Tak przygotowaną pastą smarować tortille, ułożyć plastry łososia, następnie sałatę i pokrojoną paprykę.

II śniadanie: Placuszki dyniowe z musem malinowym

Wykonanie:

Wszystkie składniki (z wyjątkiem malin) utrzeć mikserem. Następnie usmażyć placki (bez tłuszczu, na teflonie).

Maliny podgotować i zrobić mus.

Obiad:

Pad thai z krewetkami

Wykonanie:

Makaron ryżowy ugotować. Wymieszać sos rybny, sos sojowy, sok z limonki, koncentrat, cukier. Sprasowany czosnek i rozdrobniony imbir poddusić na oleju, dodać krewetki i smażyć. Kiedy krewetki będą gotowe, wbić jajo, następnie dodać makaron, wlać sos i wymieszać. Na koniec dodać kiełki i podprażone orzechy arachidowe. Całość udekorować świeżą kolendrą.

Podwieczorek:

Koktajl arbuzowo-miętowy

Wykonanie:

Wszystkie składniki zmiksować.

Kolacja:

Sałatka z kurczakiem, fetą i granatem

Wykonanie:

Sałatę porwać, pomidora i szalotkę posiekać. Kurczaka ugotować na parze (lub upiec w pergaminie), następnie dodać do warzyw. Całość polać sosem na bazie oliwy i soku z limonki. Wkroić fetę i dodać granata. Podawać z pieczywem.

Składniki:

2 placki tortilli pszenno-kukurydzianej

120 g awokado

Łyżka soku z cytryny

10 g szczypiorku

50 g łososia wędzonego

50 g papryki

10 g sałaty

Składniki:

30 g dyni – upiec i zmiksować na puree

₁ ⁄₃ jaja (1 sztuka na 3 porcje)

5 ml oleju rzepakowego

10 g cukru

25 g mąki pszennej

Szczypta soli

₁ ⁄₃ łyżeczki proszku do pieczenia

40 g malin

Składniki:

100 g makaronu ryżowego

1 jajo

20 g orzeszków arachidowych

5 g korzenia imbiru

3 g czosnku

10 g papryczek chili

10 ml oleju sezamowego

100 g krewetek

10 g cukru trzcinowego

5 g sosu sojowego

20 g sosu rybnego

5 g koncentratu pomidorowego

30 g kiełków fasoli mung

20 g świeżej kolendry

Sok z połowy limonki

Składniki:

300 g miąższu arbuza

100 g jogurtu naturalnego

Listki świeżej mięty

Składniki:

50 g sałaty masłowej

150 g pomidora

50 g szalotki

50 g mięsa z piersi z kurczaka (pokroić na kawałki, przyprawić solą, pieprzem i papryką mieloną)

100 g miąższu granata

50 g sera typu feta

10 ml oliwy z oliwek + sok z połowy limonki

30 g pieczywa pełnoziarnistego

Dzień 4

Śniadanie:

Kanapki z pastą z łososia

Wykonanie:

Jajo, łososia, oliwę, sól i pieprz zmiksować.

Do tego wkroić drobno posiekaną cebulę.

Pieczywo posmarować masłem i układać pastę na kanapki.

Do tego szklanka soku.

II śniadanie:

Sałatka z mango i pomidorami suszonymi

Wykonanie:

Z podanych składników zrobić sałatkę

Obiad:

Leczo z kurczakiem i warzywami

Wykonanie:

Drobno posiekaną cebulę podmsażyć na oliwie, osolić.

Dodać mięso pokrojone na kawałki. Kiedy będzie gotowe dodać pozostałe warzywa (pokrojone wcześniej na kawałki). Smażyć wszystko około 10-15 minut, następnie dodać przyprawy. Wlać przecier pomidorowy i gotować jeszcze około 10 minut. Podawać z kaszą.

Podwieczorek:

Różowy koktajl

Wykonanie:

Wszystkie składniki zmiksować.

Kolacja:

Twarożek z rzodkiewką i szczypiorkiem

Wykonanie:

Twaróg utrzeć z jogurtem, dodać drobno posiekane warzywa, doprawić solą i pieprzem do smaku. Podawać z pieczywem posmarowanym masłem

Składniki:

0,5 jaja (1 sztuka na dwie porcje) –ugotować na twardo

100 g filetu z łososia – ugotować na parze

10 g cebuli

5 g oliwy z oliwek

60 g chleba żytniego pełnoziarnistego

7 g masła

250 ml świeżo wyciskanego soku pomarańczowego

Przyprawy:

sól i pieprz cytrynowy

Składniki:

30 g roszponki

50 g mango

5 g prażonych pestek dyni

10 g oliwy z oliwek + 2 krople octu winnego

30 g pomidorów suszonych

Składniki:

50 g cukinii

40 g pieczarek

100 g pomidora

80 g papryki

50 g cebuli

10 g oliwy z oliwek

120 g przecieru pomidorowego

120 g kaszy bulgur - ugotować

100 g mięsa z piersi z kurczaka (przyprawić solą, pieprzem, kurkumą, słodką papryką mieloną i ziołami prowansalskimi)

Składniki:

100 g owocu granatu

80 g malin

120 g truskawek

50 g borówek

100 ml wody

Kilka listków świeżej mięty

Składniki:

100 g twarogu półtłustego

80 g jogurtu naturalnego

45 g rzodkiewki

5 g szczypiorku

90 g świeżego ogórka

60 g pieczywa żytniego pełnoziarnistego

7 g masła

Dzień 5

Śniadanie: Jaglanka na słodko

Wykonanie:

Kaszę jaglaną opłukać. Następnie ugotować w wodzie, dodać mleczko kokosowe i dodać syrop z agawy. Do tego wkroić truskawki i banana.

II śniadanie:

Kisiel

z siemienia lnianego

Wykonanie:

Zmielić nasiona lnu, następnie zagotować w wodzie. W drugim garnku poddusić owoce, dodać miód i na koniec zagotowane siemię lniane.

Obiad: Burrito z wołowiną

Wykonanie:

Posiekaną cebulę zeszklić na oleju, następnie dodać pokrojoną w paski paprykę. Kiedy zmięknie, wrzucić mięso i podsmażyć.

Dodać pomidory i zioła prowansalskie, można dodatkowo doprawić do smaku solą i pieprzem. Dusić około 10 minut.

Na koniec dodać kukurydzę i fasolę. Tortille podgrzać w piekarniku, dodać starty ser, następnie przygotowany farsz i drugą tortille. Piec około 15 minut w temp. 180°C. Do tego sos czosnkowy (jogurt wymieszać z majonezem i sprasowanym czosnkiem).

Podwieczorek

Melon z prażonym sezamem

Kolacja: Szakszuka

Wykonanie:

Na oleju zeszklić posiekaną cebulę i sprasowany czosnek, osolić. Następnie dodać pomidory, przyprawić pieprzem, bazylią i oregano. Dusić około 10 minut. Następnie wbić jaja, dodać szczypiorek i smażyć pod przykrywką. Podawać z pieczywem.

Składniki:

50 g kaszy jaglanej

120 ml mleczka kokosowego

5 g syropu z agawy

50 g truskawek

100 g banana

Składniki:

20 g nasion lnu

15 g miodu

70 g owoców leśnych

Składniki:

2 placki pszennej tortilli

50 g czerwonej fasoli konserwowej

25 g cebuli

25 g sera żółtego

80 g mielonego mięsa wołowego (przyprawić sosem sojowym, pieprzem, papryką mieloną i czosnkiem granulowanym)

10 g oleju rzepakowego

30 g kukurydzy konserwowej

50 g papryki

100 g pomidorów

50 g jogurtu naturalnego

5 g czosnku

5 g majonezu

Przyprawy:

Zioła prowansalskie

Składniki:

200 g melona miodowego

10 g prażonych nasion sezamu

Składniki:

80 g cebuli

5 g czosnku

200 g pomidorów w puszce

10 g oleju rzepakowego

2 jaja

10 g szczypiorku

60 g pieczywa pełnoziarnistego

Przyprawy:

sól, pieprz, bazylia i oregano

Dzień 6

Śniadanie:

Kanapka z pastą z makreli

Wykonanie:

Makrelę, jajo i oliwę zmiksować na gładką masę, doprawić do smaku solą i pieprzem. Następnie dodać drobno posiekaną cebulę i ogórka kiszonego.

Tak przygotowaną pastą smarować kanapki.

II śniadanie:

Płatki jęczmienne z malinami i migdałami

Płatki ugotować na wodzie, następnie dodać napój sojowy. Całość udekorować malinami i migdałami.

Obiad:

Orientalna wołowina z dzikim ryżem

Wykonanie:

Mięso pokroić na kawałki i zamarynować w marynacie: sok pomarańczowy, skórka z pomarańczy, sos sojowy, starty imbir). Ryż i kalafi ora ugotować. Cebulę poddusić na oleju, dodać mięso i dusić pod przykryciem. Całość podawać z ryżem i kalafi orem.

Podwieczorek:

Koktajl truskawkowo-bananowy

Wykonanie:

Wszystkie składniki zmiksować.

Kolacja:

Sałatka z jogurtem naturalnym

Wykonanie:

Sałatę porwać, pomidora i ogórka pokroić na kawałki. Zrobić sałatkę dodając słonecznik, jogurt i oliwę z octem winnym. W razie potrzeby doprawić wg uznania. Podawać z pieczywem.

Składniki:

60 g pieczywa pełnoziarnistego

100 g makreli wędzonej

0,5 jajka ugotowanego na twardo

50 g cebuli

20 g oliwy z oliwek

50 g ogórka kiszonego

Składniki:

30 g płatków jęczmiennych

50 g malin

50 ml napoju sojowego (nie wzbogacanego w wapń)

5 g migdałów

Składniki:

100 g wołowiny

60 g kalafiora

50 g cebuli

10 g sosu sojowego

80 g pomarańczy (sok + skórka)

5 g korzenia imbiru

100 g dzikiego ryżu

10 g oleju rzepakowego

Składniki:

150 ml kefiru naturalnego

100 g truskawek

100 g banana

Listki świeżej mięty

Składniki:

30 g sałaty masłowej

200 g pomidora

100 g świeżego ogórka

20 g prażonych nasion słonecznika

50 g jogurtu naturalnego

5 ml oliwy z oliwek + kropla octu winnego

60 g pieczywa pełnoziarnistego

Dzień 7

Śniadanie:

Kanapka z awokado i łososiem wędzonym

Wykonanie:

Z podanych składników złożyć kanapki.

II śniadanie:

Domowe batoniki

Wykonanie:

Daktyle, śliwki i migdały rozdrobnić. W osobnym naczyniu zagotować napój razem z miodem, masłem i kakao. Dodać zmiksowane bakalie i płatki owsiane, zagotować. Pozostawić masę do ostudzenia. Następnie uformować batoniki i odstawić do lodówki do ostygnięcia.

Obiad: Domowy burger

Wykonanie:

Bułkę zapiec w piekarniku. Z mięsa i siemienia lnianego zrobić burgery i upiec w piekarniku. Złożyć burgera, używając pozostałe składniki.

Podwieczorek:

Deser ananasowo-bazyliowy

Wykonanie:

Ananasa zmiksować z bazylią i podawać z jogurtem

Kolacja: Zupa krem z białych warzyw

Wykonanie:

Posiekaną cebulę i pora zeszklić na maśle, osolić i dodać sprasowany czosnek. Następnie dodać pozostałe warzywa, wlać bulion, dodać listek laurowy, ziele angielskie i pieprz. Gotować około 20-30 minut (do miękkości warzyw).

Następnie dodać śmietankę, dodać gałkę muszkatołową i zmiksować na gładki krem. W razie potrzeby doprawić do smaku.

Składniki:

60 g pieczywa żytniego pełnoziarnistego

140 g awokado

50 g łososia wędzonego

100 g pomidora

30 g kiełków fasoli mung

Składniki:

10 g daktyli

10 g suszonych śliwek

10 g migdałów

20 ml napoju ryżowego (nie wzbogacanego w wapń)

20 g miodu

5 g masła

3 g kakao

10 g płatków owsianych

Składniki:

150 g bułki grahamki lub żytniej

3 liście sałaty

50 g pomidora

50 g ogórka kiszonego

50 g czerwonej cebuli – poddusić

10 g musztardy

20 g ketchupu

100 g mielonego mięsa drobiowego (przyprawionego solą, pieprzem, papryką mieloną, oregano, sosem sojowym, odrobiną musztardy i łyżką oliwy z oliwek).

10 g siemienia lnianego

30 g sera halloumi

Składniki:

200 g świeżego ananasa

150 g jogurtu naturalnego

Listki świeżej bazylii

Składniki:

200 ml bulionu warzywnego

10 g masła

120 g kalafiora

150 g ziemniaków

50 g cebuli

20 g pora

100 g korzenia selera

50 g korzenia pietruszki

5 g czosnku

100 ml śmietany 12% tł.

Przyprawy:

sól, pieprz, liść laurowy, ziarenka ziela angielskiego, gałka muszkatołowa

Dzień 8

Śniadanie: Jaglanka zimowa

Wykonanie:

Kaszę jaglaną opłukać (inaczej będzie gorzka), następnie ugotować w wodzie. Na patelni podprażyć płatki migdałowe i odłożyć. Gruszkę podsmażyć na maśle, następnie doprawić cynamonem i kardamonem. W osobnym garnku wymieszać kaszę i napój owsiany, dodać miód, wymieszać. Połączyć kaszę z gruszką i płatkami migdałowymi.

Składniki:

100 g kaszy jaglanej

10 g płatków migdałowych

5 g masła

100 g gruszki

130 ml napoju owsianego (nie wzbogaconego w wapń)

10 g miodu

Przyprawy:

cynamon i kardamon

II

śniadanie: Sałatka z orzechami

Z podanych składników zrobić sałatkę i polać sosem

Obiad:

Ryż curry z kurczakiem

Wykonanie:

Ryż ugotować. Kurczaka pokroić na kawałki, przyprawić solą, pieprzem, kurkumą i papryką mieloną. Następnie poddusić na oleju, dodać pokrojonego pora. Kiedy mięso będzie gotowe dodać pokrojone warzywa (ok. 150 – 200 g – marchew, korzeń selera, pietruszki, cukinia) i dusić do miękkości. Doprawić do smaku. Kiedy warzywa będą miękkie doprawić kurkumą, pieprzem i opcjonalnie solą. Podawać z parmezanem i pietruszką zieloną.

Podwieczorek:

Przekąska

Kolacja: Deser z chia

Wykonanie:

Nasiona chia wymieszać z mlekiem i odstawić na minimum 2 godziny do lodówki. Następnie wymieszać i dodać mus ze zmiksowanych owoców. Obsypać sezamem.

Składniki:

50 g sałaty masłowej

30 g kukurydzy konserwowej

30 g pomidorów suszonych

100 g pomidora

5 g orzechów laskowych

5 ml oliwy z oliwek + sok z cytryny

Składniki:

100 g ryżu basmati

150 g mięsa z piersi z kurczaka

10 ml oleju rzepakowego

50 g pora

150 g mieszanki warzywnej (np. marchew, korzeń selera, korzeń pietruszki, cukinia)

10 g startego sera parmezanu

Przyprawy: sól, pieprz, kurkuma, papryka mielona, pietruszka zielona

Składniki:

250 ml świeżo wyciskanego soku marchewkowego

15 g migdałów

Składniki:

30 g nasion chia

300 ml mleka 2% tł.

100 g jabłka

130 g gruszki

10 g nasion sezamu

Dzień 9

Śniadanie:

Ryż jabłkowo-śliwkowy

Wykonanie:

Ryż ugotować, następnie wkroić jabłko i suszone śliwki (gotując wszystko razem około 5 minut). Na koniec dodać cynamon, miód i wymieszać. Obsypać nasionami słonecznika.

II śniadanie: Pasztet gryczany

Wykonanie:

Kaszę i soczewicę ugotować. Posiekaną cebulę zeszklić na oliwie, dodać sprasowany czosnek i osolić. Dodać startą marchewkę. Dodać wszystkie składniki (poza pieczywem) i zmiksować na gładką masę. Przełożyć do formy keksowej wyłożonej papierem do pieczenia. Piec około godzinę w temp. 180°C.

Obiad: Makaron z brokułami i mozzarellą

Wykonanie: Ugotować makaron i brokuły. Cebulę i czosnek zeszklić na oliwie, doprawić solą i pieprzem, następnie dodać makaron, brokuły i dusić w bulionie (do odparowania). Do tego mozzarella (roztopić w daniu), mielony czosnek i nasiona słonecznika.

Podwieczorek:

Smoothie jagodowo-miętowe

Wykonanie: Wszystkie składniki zmiksować

Kolacja: Omlet ze szpinakiem

Wykonanie:

Cebulę, czosnek i szpinak poddusić na oleju, doprawić do smaku. Pozostałe składniki połączyć i zrobić omlet.

Składniki:

100 g ryżu basmati

100 g jabłka

30 g suszonych śliwek

20 g nasion słonecznika

10 g miodu

Przyprawy: cynamon

Składniki:

10 g ciecierzycy konserwowej

10 g czerwonej soczewicy

15 g kaszy gryczanej

10 g marchewki

5 g oliwy z oliwek

1 ząbek czosnku

50 g cebuli

3 g płatków drożdżowych

30 g chleba żytniego

Przyprawy:

kmin rzymski mielony, papryka słodka mielona, kurkuma, pieprz, sól

Składniki:

100 g makaronu z soczewicy

250 g brokułów

10 g czosnku

100 g cebuli

10 ml oliwy z oliwek

50 ml bulionu warzywnego

60 g mozzarelli

10 g prażonych nasion słonecznika

Przyprawy:

sól, pieprz, czosnek

Składniki:

200 g jagód

10 g miodu

Listki świeżej mięty

Składniki:

Garść świeżego szpinaku

5 g czosnku

50 g cebuli

5 ml oleju rzepakowego

2 jaja

30 g mąki pszennej

10 g mąki pełnoziarnistej

50 ml mleka 2% tł.

¼ łyżeczki proszku do pieczenia

Przyprawy:

sól, pieprz, gałka muszkatołowa

Dzień 10

Śniadanie:

Kanapki z zieloną pastą i kurczakiem

Wykonanie:

Soczewicę ugotować i zmiksować z olejem i kurkumą. Pieczywo smarować pastą, ułożyć sałatę i kurczaka. Podawać z sokiem.

II śniadanie: Ciastko owsiane

Banana ugnieść, dodać płatki owsiane i resztę składników. Na blasze wyłożonej papierem do pieczenia uformować ciastka i zapiec w piekarniku (180°C, 15 minut).

Obiad: Placki ziemniaczane z cukinią

Wykonanie:

Warzywa zetrzeć na tarce, następnie wymieszać wszystkie składniki i smażyć placki. Podawać z sosem czosnkowym na bazie jogurtu.

Podwieczorek:

Warzywa z hummusem bazyliowym

Wykonanie:

Ciecierzycę, olej, czosnek, pastę sezamową i przyprawy zmiksować. Warzywa pokroić w słupki.

Kolacja:

Kasza manna z sokiem malinowym

Wykonanie:

Mleko zagotować, następnie dodać kaszę manną i gotować do zgęstnienia. Całość podawać z sokiem malinowym.

Składniki:

120 g pieczywa pełnoziarnistego

30 g zielonej soczewicy

10 ml oleju lnianego

4 liście sałaty masłowej

50 g mięsa z piersi z kurczaka (przyprawić solą, pieprzem, papryką mieloną i kurkumą) – ugotować na parze lub upiec w foli lub pergaminie

150 ml świeżo wyciskanego soku pomarańczowego

Przyprawy: kurkuma

Składniki:

20 g płatków owsianych

100 g banana

łyżeczka siemienia lnianego (5 g)

łyżka niełuskanych nasion sezamu (10 g)

Przyprawy: cynamon

Składniki:

250 g ziemniaków

100 g cukinii

30 g marchewki

1 jajo 20 g płatków owsianych błyskawicznych

30 g skrobi ziemniaczanej

10 ml oleju rzepakowego

Przyprawy:

sól, pieprz, czosnek, zioła prowansalskie

Sos czosnkowy:

100 g jogurtu naturalnego + 5 g majonezu + ząbek czosnku + oregano

Składniki:

40 g ciecierzycy konserwowej

5 ml oleju lnianego

5 g czosnku

10 g pasty sezamowej

50 g selera naciowego

100 g marchewki

Przyprawy:

sól, pieprz, świeża bazylia

Składniki:

60 g kaszy manny

300 ml mleka 2% tł.

30 ml soku malinowego

PIŚMIENNICTWO

1. Włodarek W., Lange E., Kozłowska L., Głąbska D., Dietoterapia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2014

2. Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2014

3. Grzymisławski M. (red.), Dietetyka kliniczna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2019

4. Jarosz M. (red.), Praktyczny Podręcznik Dietetyki; IŻŻ 2010

5. Chojnowski K., Treliński J., Nabyte skazy krwotoczne, Hematologia 2015, 6(1): 103–109

6. Kowalczyk JR., Małopłytkowość immunologiczna u dzieci – zasady postępowania, Pediatria po dyplomie 2012, 16(3):30-33

7. Dudek-Palaczyk M., Rola diety u pacjenta w małopłytkowością, Współczesna Dietetyka 14/2017

8. Brzegowy M., Maciejewska-Cebulak M., Turek K., Nie daj się rakowi. Wsparcie żywieniowe w chorobie nowotworowej, Wydawnictwo M. Kraków 2018

9. https://hematoonkologia.pl; Dostęp: listopad 2020

Jadłospis został opracowany z wykorzystaniem kalkulatora dietetycznego Aliant.

Przedstawione informacje mają charakter poglądowy i stanowią opinię własną autora. Właściwe dostosowanie diety do indywidualnych potrzeb pacjenta pozostaje w gestii lekarza prowadzącego i wymaga całościowego uwzględnienia stanu pacjenta, w tym stosowanego leczenia i potencjalnego uczulenia na niektóre składniki pokarmowe. Należy skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia optymalnego postępowania żywieniowego.

Copyright © 2023 by hematoonkologia.pl

Wszelkie prawa zastrzeżone. Książka jest chroniona prawem autorskim. Przedruk i reprodukcja w jakiejkolwiek postaci całości lub części książki bez pisemnej zgody wydawcy są zabronione. Procedury i praktyki przedstawione w tej książce powinny być stosowane zgodnie z zasadami i standardami obowiązującymi w określonej sytuacji. Dołożono wszelkich starań, aby potwierdzić dokładność zamieszczonych tu informacji oraz aby rzetelnie przedstawić ogólnie przyjęte zasady praktyki klinicznej. Zarówno autor, jak i wydawca nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za pominięcia, niedopatrzenia ani za efekty wykorzystania prezentowanego tu materiału. Książka nie udziela żadnych gwarancji na wykorzystanie zawartych w niej informacji.

Redaktor prowadzący: Agnieszka Giannopoulos

Opracowanie redakcyjne: Hematoonkologia.pl Agnieszka Giannopoulos

ul. Kilińskiego 18

20-809 Lublin

Projekt graficzny, DTP: Ola Szatkowska

Drukarnia: Comernet