HOELEN Datering en klassering postkaarten Johan Van Elst Inleiding De postkaarten uitgegeven door Hoelen zijn van onschatbare waarde voor het fotografische verleden van Kapellen en omstreken. Frans Hoelen* startte de zaak op - Na zijn vroege dood in 1904 zette zijn echtgenote Carolina Peeters de uitgeverij verder. Haar broer, bakker Louis Peeters, stond in voor de fotografie. In de late jaren ‘20 trad Louis Hoelen in het voetspoor van zijn vader. Frans Hoelen droeg zijn visie over op zijn navolgers: de perfecte kadrering, het zoeken naar de mooiste invalshoek, het laten poseren van mensen, dieren, karren, stoomtrams, treinen en dergelijke meer. Op die manier legden hun foto’s niet alleen de omgeving, maar ook de tijd vast De meeste postkaarten van Hoelen zijn genummerd, maar deze nummering lijkt op het eerste gezicht niet consequent: van sommige nummers bestaan 2 of 3 verschillende kaarten en een aantal nummers ontbreken. Onderhavig artikel is een poging zicht te krijgen op de verschillende types kaarten die Hoelen uitgaf en het verband te vinden tussen het nummer van de kaart en het tijdstip waarop de foto genomen is.
DEEL 1: De Periode 1901 - 1914 Dateringsmethoden 1. De oudste afstempeling Grof geschat maakte “Hoelen” in de periode voor 1914 zo’n 6000 kaarten. Dat is gemiddeld meer dan 400 per jaar. Het is dus logisch dat in de verkooppunten regelmatig nieuw materiaal beschikbaar was en dat de kaarten dus meestal kort na hun uitgifte werden verstuurd. Wanneer we alle afstempelingen bekijken en alleen de oudste overhouden, komen we dicht in de buurt van de uitgiftedatum. Deze methode, die men voor elke willekeurige reeks kan toepassen, is onbetrouwbaar als we over weinig gegevens beschikken; in het geval van Hoelen, waarvan we zeer veel kaarten kunnen bekijken, is deze dateringsmethode vrij nauwkeurig. 2. De seizoensmethode Frans Hoelen had geen schrik van de kou. Bijna de helft van zijn foto’s zijn winterzichten. Zijn navolgers waren meer winterschuw: na 1904 worden de winterzichten zeldzamer. Wanneer we erin slagen de Hoelen-kaarten in de juiste volgorde te leggen, moeten we de afwisseling in de seizoenen kunnen zien. Omdat lente en herfst op een postkaart moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn, heb ik deze oefening geprobeerd met slechts twee seizoenen: Winter ( = bomen met kale takken ) en zomer ( bomen met vol gebladerte). Deze methode gaat ons toelaten te dateren tot op een halfjaar nauwkeurig. 3. Ankers in de tijd De twee bovenstaande methodes geven ons veel informatie, maar we moeten eerlijk zijn: ze geven ons nog geen zekerheid. Wat we nog nodig hebben zijn enkele punten in de tijd waar we kunnen op bouwen. Voor de periode 1901 — 1914 vond ik volgende vijfpunten: HOBONIA – Postkaarten Hoogboom
1
Datering en klassering “Hoelenkaarten”