Bruggeske 1973-1-maartA4Web

4 /1 -o --6 J

culturele krin kapelle

ESKE. 7 ) rt,: t A

ORGAAN C U LT U R E L E

V '

5 e JAARGAN-2-

r

Er , . t 't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 1 ; i

gmwkrw==1-g.wmg.omwmmgiml7T 1

't

B r u g g e s k e

v i j f d e ja a rg a n g no 1

TEN

G E L E I D E

' t Bru g g e ske g a a t h ie rme d e d e v i j f d e ja a rg a n g i n . .

Dat w i j h e t v o o r d e ze g e le g e n h e id i n e e n n ie u w k l e e d j e s t a k e n z u hebt g e lijk .

U l Wi t j st o n d e n in d e rd a a d v o o r e e n e r n a t i g -_ gon h e t g e d ru k t e nummer z o z wa a r o p o n b u d g e t t e wegen 4 o n du i l e M n a .

E a e r z i j d s danks dee s t e u-n d i e w i j , van v e l e n -o n t v i n g e n - d a t h e t g e v a a r bw nei e t d e n k b e e ld ig wa s, d a t o n ze a n d e re c u l t u r e l e a c t i v i t e i t e n l in ' t e Ar n d e rz ijd s konden w i j ' t B ru g g e ske n i e t mis s e n . g e g Wi d rj o p t e e rd e n v o o r d e o p l o s s i n g wa a rva n h e t r e s u l t a a t v o o r u b laei gnt . g t Het b i e d t o n s t e v e n s d e m o g e l i j k h e i d om me e r i l l u s t r a t i e s t e z w o brengen v o o r min d e r k o s t e n . H e t s u p p le me n t a ire we rk hebben w i j i u ej r g ra a g v o o r o v e r . d f e mo e te n w i j n o g e ve n wennen a a n d e n ie u we t e c h n ie k e n , w a t Wel e n ul - o n d a n ks d e u it s t e k e n d e l a y - o u t va n RenÊ Ha g e ls - z e h e r k zoea l o p v a l l e n . n m j v ra g e n u d a n o o k d i t nummer a l s e x p e rime n t e e l t e b e sch o u Wi . e wen n en w i j t w i j f e l e n e r n i e t aan , d a t u ons d a t k re d i e t g. ra a g z u l t v e rle n e n ! • De r e d a c t i e

't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 2

GRASDUINEN I N DE- ALOUDE GESCHIEDENIS VAN ONZE K E R K .

V e le n , d i e i n d e 5 e ja a rg a n g no 3 van " ' t B ru g g e ske l l h e t a r t i k e l t j e gelezen hebben o v e r o n ze k a p e l e n haar p a t ro o n h e iliG e , z u lle n h o o g stw a a r s c h i j n l i j k g ra a g vernemen, h o e h e t me t h e t v e r d e r b e st a a n va n d i e ka p e l v e rl o p e n i s .

I n b e d o e ld a r t i k e l t j e h a n men l e z e n dat h i e r b i j o n s i n 1248 re e d s e e n ka p e l s t o n d e n d a t z a l z e k e r we l waar z i j n , w a n t e r i s e e n p a u s e l i j k e a kte wa l a rin we rd v e r m e l d ld i e r e e n k a p e l b e s t o n d , d ie b e s t u u rd h werd da att d o o o rpe'en z e k e re ARUULFUS. Wie de r i' k aep e l ' o f ' k e r k ' z e g t , d e n k t ' p a s t o o r' b i j . Een de a t ouo k m e r meteen bne d e h u is, g r o o t o f k l e i n , i s z o n d e r z i e l e h e rd e r imme rs n i e t d e n kb a a r. d Deze A r n u l f u s o f A rn o l d va n Z e l l a e r , v 'ap e rs o o n ' t e E ke re n , n a a r we hem l a t e r aangeduid vonden,was d u s zo g e ze g d n onze EERSTE PASTOOR. 5 Of h i j z e l f d e z i e l e z o r g va n o n ze t o e n ma lig e b e1wo n e rs o p z i c h Genomen: h e e f t , i s j s e e n g e e s t e l i j k e d i e va n d e b i s n i e t me t ze ke rh e id g e we te n ,wa n t ' e e n p e rs o o n ' wa schop d e ma c h t ig in g g e kre g e n h a d één o f me e r k eark e n t e le id e n , ma a r z i c h o o k d o o r een e rk e n d p r i e s t e r mo ch t l a t e n ve rva n g e n . D a a n r A rn o l d va n Z e l l a e r t e r z e l f d e r t i j d u t e He ch e le n was e n d a a r b i j n o g ook s c h o l a s t e r va n ' t k a p i t t e l v a n S i n t Rombouts r e c t o r d e r k a p e l t e E ke re n , i s h e t d u s n i e t u i t ag e s l o t e n , d a t w i j h e t me t z i j n r ve rva n g e r hebben moeten s t e l l e n . i TWEEDE PASTOOR v e rme l d , I n e e n k e r k e l i j k e a k t e va n 1277 v o n d e n w i j o n ze Hij heette J O 1 t- i j d h e t g e v a l w a s , i s n i e t g e ke n d .

2 Hoghenscoet o f Hogenschoot o f a l d e a n d e re v a r i a n t e n o p d e ze s p e l l i n g s w i j z e MIMES. 5 (oude b e n a min g va n K a p e lle n ) b e h o o rd e t o e n t o t Z i j n 6h e t b isd o m L u i k .

Rond 1400 v e rn a me n we i e t s o v e r e e n p a s t o o r d i f a m i l ,e HEREAIMS h e e t t e • h e n gewaagde ook v a n e e n p a s t o r i j e n e e n k o s t e r i j , d i e h i e r zo u g e st a a n h e b b e n . . . i e n a a 1412 m , w a s e e n h e e l b i j z o n d e r j a a r v o o r o n ze k a p e l . Z e we rd d o o r p a u s L a r t i n u s V vz e re n ig o d me t d e a b d i j v a n S i n t B e rn a a rt s e n t e v e n s g e p ro mo ve e rd t o t k l o o s t e r k e r k .

Van d a n a f was d e a b t va n S i n t B e rn a a rt s h i e r v a n re ch t swe g e p a s t o o r. :maar d e a b a l d i j h a d z o v e e l k e rk e n o n d e r h a a r b e h e e r, d a t d i e a b t o n mo g e l i j k a l l e d e r g e l i j k e s ambten ko n v e r v u l l e n , d a t s p r e e k t . H i j zo n d d a n e e n p a t e r u i t z i j n k l o o s t e r n a a r d h ie r, o m d e z i e l s z o r g o p z i c h t e nemen. I n d e n b e g in n e d e e d d e a b t d a t o p p e rma ch t ig . a t v o o 't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 3 r d e

H i j s t e l d e a a n , r i e p t e r u g e n sch o n k (e e n d e e l va n d e h i e r g e ln d e t i e n d e n ) w a t h i j goedvond.. L a t e r e ve n we l wa re n d e a a n g e st e ld e n v a s t i n b u n b e t r e k k i n g e n wa s e r b e p a a ld , d a t z e e e n b e h o o r l i j k b e st a a n mo e ste n hebben. On ze ' g e e s t e lijk e n b le v e n i n d ie t o e s t a n d t o t + 1 6 1 5 .

V e rd e r i s e r o v e r d e 1 4 e e n 1 5 e eeuw o p k e r k e l i j k g e b ie d n i e t s t e v e r t e l l e n . Geen documenten z i j n v o o r h a n d e n l K a p e lle n s c h i j n t i n d e p e r s t e h e l f t va n d e 1 6 e althans n i e t eeuw f e l t e z i j n vo o ru it g e g a a n . D o o r d e a a n g ro e i n a a r van d e b e v o l k i n g d ro n g d e v e r g r o t i n g o f d e v e rb o u o n s win g va n d e k e r k z i c h o p . H e t v e r s l a g va n h e t k e r k w e t e n . v i s i e t va n 1598 me ld d e , d a t d e k o s t e n d a a rv o o r z e e r zwaar wa re n g e we e s t . Uit h e t v e r s l a g va n e e n a n d e r k e r k v i s i e t , n a m e l i j k d a t va n 1 6 1 9 1v e rbg rlo it ijn kg to f, h e rb. o udwin ga ro nt d 1550 mo e t hebben dp la a t s eg e h a d . ( E e n k e r k v i s i e t wa s h e t b e zo e k va n d e d e ke n om v e r s l a g u i t t e b re n g e n o v e r d e k e r k , d e p a s t o r i j , d e p a ro ch ia n e n ,d e k o s t e r , d e s c h o o l e n z o me e r.

Wie z i c h i e t s h e r i n n e r t u i t d e l e s s e n o v e r va d e rla n d se -g e sch ie d e n is z a l mis s c h ie n n o g we l we t e n , d a t w i j i n d e twe e d e h e l f t v a n d e 1 6 e eeuw v o l o p i n d e g o d sd ie n st o o rlo g e n z a t e n . W i j l e e f d e n h i e r o n d e r h e t gezag va n h e t z e e r k a t h o l i e k e S p a n j e tegen h e t opkomend p r o t e s t a n t i s m e l aanhangers ld a t z i ch ahd gevonden. m e t Om d ona rr vao ol r h e tb ma ht e tav goe va e Ro oi ms-K nj a t h o lie k g e l o o f t e we re n ,zo u d e n e n ig e n i e u we bisdommen wo rd e n o p g e r i c h t . O o k An twe rp e n k re e g een b is d o mo ma rt o e h e t o n z e m a c h t ze e r n a b i j e K a p e lle n g i n g b e h vn o e o r r dz e e r tb ut orreen . H e t d u u rd e e c h t e r t o t 1 5 7 0 e e r h e t nieuwe e n b isd o m i n w e r k i n g t r a d . D i t v e rk la a rt , wa a ro m h e t e e r s t e k e r k v i s i e t pas i n 1571 v e we rd ea f g e le g dl.

De t i j d va n 1583 t o t 1585 wa s v o o r o n s d o rp e e n v r e s e l i j k e p e rio d e .

Door h e t b e l e g v o o r An twe rp e n d o o ld e n h i e r o o k s o ld a t e n ro n d va n a l l e r l e i s la g . Z e p lu n d e rd e n e n b ra n d d e n , mo o rd d e n e n v e r n i e l d e n . On ze k e r k we rd b i j n a v o l l e d i g ve rwo e st e n d e t o e s t a n d was z o e l l e n d i g , d a t we g e d u re n d e 25 j a a r zo n d e r e ig e n z i e l e h e r d e r z a t e n . H e t wa s d e p a s t o o r va n E ke re n , d ie d e m i s kwam l e z e n v o o r d e s c h a a rs o ve rg e b le ve n b e wo n e rs.

I n 1 6 0 8 k r e g e n we o p n ie u w e e n e ig e n p a s t o o r. H i j h e e t t e CORNELIUS. THOPLEH e n begon me t h e t b ijh o u d e n va n d e d o o p - e n h u w e l i j k s r e g i s t e r s .

I n d a t z e l f d e j a a r t e l d e K a p e lle n 1 4 0 kommunIkanten. I e d e r d i e z i j n Pasen hield ke i n g va n o n g e ve e r 2 0 0 z i e l e n .

Twee w e r dj a a r l a t e r , d u s i n 1 6 1 0 s t o n d h i e r BALDUINUS OUDEGHERST a l s z i e l e h t e ord e r. De t o e s t a n d va n d e k e r k was n o g e ve n , zo n i e t e l l e n d i g e r d a n 2 5 jea anr t e v o re n . B i j z i j n a a n ko mst b e s c h re e f o n ze n ie u we p a s t o o r h a a r a l d u s : a . . . De t o r e n i s z o g e h a ve n d ,d a t h i j d r e i g t t e v a l l e n . E r i s g e e n e n k e le kl l o i . H e t s c h i p va n d e k e r k l i g t n o g st e e d s i n p u i n ; e n k e l h e t h o o g ko o r en s d e z i j k o r e n s t a a n n o g o v e re in d . V a n d e d r i e a l t a r e n z i j n e r t we e o n b k ruoik b a a r. H e t d a k l i g t d e r w i j z e o p e n , d a t d e v o g e ls e r me e r d a n v r i j e toegang hebben. De v l o e r i s g e h e e l a a n s t u k k e n . . . " m - Op 1 8 a p r i l 1 6 1 0 k w a m d e A n twe rp se b is s c h o p Mira e u s e e n b e zo e k b re n g e n m u aan o n ze k e r k . D i t we t e n we door..: een b r i e f j e , d a t i n h e t h o o g a lt a a r g e n i vonden we rd b i j d e l a a t s t e v e rg re t i n g e De in h o u d l u i d d e a l s v o l g t e k " Anno Do min i M i l l e s i m e s e x c e n t is ime d e b ime , me n sis A p r i l i s d i e d e cima •a n t l t a r e i n co q u e r e l i q u i a s SS S e b a s t ia n i e t B e rn a rd i a b b a t i s ea • De tb l ma n ta te R me J , Co q u ile n e s e c . r. . " ae inclusi. vs ac lh eo 't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 gu ow ,d

-p4

.

- -l i j k e v re d e ( T w a a l f j a r i g . b e s t a n d 1609 - 1 6 2 1 ) t u s s e n d e a a r t s Zh e rto g e n A l b e r t e e nc h ie we e r- s t i l a a n o p . aro -In 1611 k w a m d e , e e rs t e k l o k i n .de t o re n . D a t ze g t ons h e t cI s a b e l l a k e r k v i s i e t va n d a t j a a r . n he Na h e t v e rzt r e k v a n • p a s t o o r Ou d e g h e rst i n 1613 k r e g e n we BENEo n t .DICTUS CUY P E RS . -Tijd e n s d i e n s ' v e r b l i j f . h i e r we rd e n v e r s c h i l je le n d e v e rb e e w t ee rin g e n a a n g e b ra ch te D a t z e l f d e A a a r n o g we rd d o o r eg de gemeentet e neen n ie u we p a s t o r i j gebouwd. -He t j a a r n a d ie n we rd ss een k o s t e rs h u i s -e n e e n n ie u we s c h o o l a, . u id t e r o p , d a t d e ze l a a t s t e gebouwen i n h o u t o p g e t ro kke n d e u afl -merden.Ze o nedredn .o p h e t k e rk h o f e d a t v a n z e l f s p re k e n d ro n d d e o p g e t i mstm nkr e rk l da g . I ne h e t v e r s l a g va n h e t : k e r k v i s i e t • v a n 1614 s t o n d o o k ' O p t i m m e r e n ' o v e rme ld , d a t e e n n ie Uwe re mo n s t ra n t i e a a e e n v e rg u ld e k e l k enog n cwerden a a n g e ko ch t. hz te ep ra ,b i j z o n d e r n a h e t s l u i De k e r k z e l f was e r h o g a l t i j d z e e r e l l e n d i g aan t o e . De b a r s t e n i n - d e muren wa t ren. o Dg e vu ld m e t e de - e r d wa rsd o o rh e e n . n eveneens.'Jat -s t r o , d i c hme t ge r i s , d e a b d i j v a n S i n t B e rn a a rt s h a a ld e h i e r d e . t i e n d a a ' ( b e l a s v tM we g eina sgaleran )g we na. 2t a u.W le i dt e g to e d e re n e n w e l l i c h t v e e l e ig e n d o mMe n ,d ie o p d e z e lf d e w i j z e • t o e g e t a k e l d mi t g ei b re n waren ,'l I J gaha l a s etdde o tn ze . No ch t a n s mo e st e r k o s t w a t : k o s t n a a r mid d e le n g e zo ch t wo rd e n , e v? o. h a rt raer uhroi gee? t o -e s t a n d t e v e rh e lp e n . Men zo u t r a c h t e n ' z a a d i n ' t b a k j e ' t e kom er i jagoaennnde, e h e e t D o n c i ë l e b e h e e rd e r e e n i d e . . . e e n b e l a s t i n g o p h e t b i e r !

Toen k ro e g o n ze fi n a h e r b f t me He re nvd e eol v a nl o nktze b e v o l k i n g was we l: arm' v i o l , n i e t t e lo o ch e n e n - ma a r dsia o rsntt igf eeg k egl e n wa re ni e r t o c h a l t i j d b i j d e v l e e t . h é t ' e d e l e g e rs t e n a t v l o e i d e lw e e d sd r i j kaee l i j k u i t d e kra n e n va n d e v e l e t a v e r n i e r s o f t e c a f é la z e n , d u s . . . ste j vsk beweerde d e man van: d e : t dz i j n " . , in ko mste n t e v in d e n -a r me H n L mi ja vnr o e g g s,e n ' bekwam d e z ev a- n d e . b e s t u u r l i j k e o v e r h e i d e d e ' b e hee f f e n o p i e d e r e p i n-t d i e g e t a p t w e r d . ' -w d t e g e b e l a s t i n g te o g e ee e nt r l a t ii n tekp e e a n s t . e -e tD o eo _ rW m ei r n k w 't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 5 akw a r d i g d em a w bo r sa

H i j wa s z o z e k e r va n d e goede u i t s l a g va n d i e o n d e rn e min g , d a t men b u i t e n d e me e st n o o d z a k e l i j k e h e r s t e l l i n g e n a a n d e k e r k , ook n o g aan e e n n ie u we s a c r i s t i j d a c h t , d i e i n 1615 gebouwd we rd . I n 1616 le g d e men e e n n i t h w d a k o p d e k o re n e n o p d e t o re n , e n i n 1617 s p r a k men v a n e e n s c h i l d e r i j o p h e t h o o g a lt a a r t e p la a t s e n .

Nie t t e g e n st a a n d e a l d e ze h e r s t e l l i n g e n wa s h e t t o c h n o g st e e d s p o v e r g e s t e l d me t o n s b e d e h u is. l i e n ko n s l e c h t s m i s l e z e n a a n 64n d e r d r i e a l t a r e n , e r was g e e n h o e g za a l e n e r wa re n z e l f s geen r u i t e n i n d e ra me n . Om h e t l i c h t d o o r t e l a t e n wa re n so mm i f f g e w o o n o p e n g e la t e n , t e r w i j l d e o v e r i g e n e t p la n ke n w e r den d ic h t g e n a g e ld o f o p g e st o p t Me t s t r o .

Te rlo o p s g e ze g d , we moeten o n s n i e t t e v e e l i l l u s i e s maken o v e r de g r o o t t e va n o n ze k e r k . I n f e i t e wa s h e t s l e c h t s e e n KERKJE met s l e c h t s 4 4 n b e u k, e n d e t o r e n s t o n d v e e l d i c h t e r b i j h e t h o o g a lt a a r d a n t e g e n wo o rd ig .

Teen,,LCOE ANDRIESSENS _ p a s t o o r Cu yp e rs i n 1623 k w a m ve rva n g e n , wa s d e v o o r l o p i g e vre d e t u s s e n d e Ho lla n d e rs e n d e S p a n ja a rd e n , d a t wilz e g g e n t u s s e n H o l l a n d e n o n ze st re ke n ( w i j l e e f d e n imme rs o n d e r h e t Spaanse re g ime ) v e rb ro k e n .

We st o n d e n we e r b l o o t a a n s t ro o p t o c h t e n va n vre e md e s o ld a t e n e n wa a r konden o n ze mensen h u n ve e Olu n g ra a n e n a n d e r vo e d e r b e t e r i n v e i l i g h e i d b re n g e n d a n a c h t e r de d i k k e mu re n v a n d e k e r k ? E r we rd e n v e rs t e rk i n g e n o p h e t k e r k h o f a a n g e b ra ch t en h e t g e h e e l mo . rd o mxin g d d o o r s t e v i g e u a l l e n il n 1626 d e e d zeggen : " H e t k e rk h o f i s a l s i n e e n s o o r t f o r t h e rsch a p e n u i t v re e s vo o lk."i w ao tr d ed a aen v a l vanwege d e k hee t nk r i j g s v b j Toch bi l e e fj e r le z n v e n i n o n s d o rp , wa n t i n 1 6 2 6 o f 2 7 l i e t d e S i n t S e b a s t ia a n s g ild e van zei c h r h o re k k n . Ze b v ro e e gz e n ok re eeg h ek t a l t a a r i n h e t z u i d e r k r u i s t e r u g , d a t z e v r o e g e r mo e t b e ze t e n hebben. H e t we rd a a n S i n t S e b a s t ia a n , p a t ro o n h e ilig e va n d e g i l d e , t o e g e wijd .

He t a l t a a r i n h e t n o o rd e rk ru i s k o o r wa s opgedragen a a n 0 . L . V ro u w e n h e t h o o g a lt a a r aan S i n t J a c o b u s , p a t ro o n h e ilig e va n o n ze p a ro c h ie .

1n:1629 v e r t r o k p a s t o o r A n d rie sse n s e n ke e rd e p a s t o o r Cu yp e rs b i j o n s t e r u g .

I n d a t j a a r b e s c h re e f d e d e ke n n o g e e n s h o e h e t o p ". He t k e r k h o f i s g r o o t , d o c h o n t s i e r d d o o r a l l e r l e i k o t e n e n s t a lle n , g e b o u wd u i t s' t t r o k e r k h o f w a s tg e _s t e l d swt a lal e n z i j n n i e t z o n d e r g e v a a r, b ijz o n d e rs d e s w i n t e r s a l s men e r me t lr i c h t i n g a a t . " Het d vo lg e n d e j a a r kla a g d e d e z e lf d e d e ke n : . ' J . d e k e r k i s a r m z a l i g e n ne i e t g r o o t genoeg om a l h e t v o l k t e b e v a t t e n . H e t k o o r i s b e t r e k k e l i j k ,lwaassie r4 ma a r h e t a a n h a n g se l i s b e mo rst e n k ro p p e h s v o l me t a l l e s o o rt e n bn o e re n g e rie f . He t s a c r i s t i j , a l s e r n i e t w o rd t i n v o o rz i e n , i s n e rg e n s goed v o o r a l s om t o t b i e r k o t t e d ie n e n . " d I n 1629 g e b e u rd e e r t o c h i e t s p o s i t i e f s , z i j h e t d a n n i e t o n m i d d e l l i j k b i n ve rb a n d me t d e k e r k . De p a s t o o r k o c h t e e n s t u k g ro n d o nl a ad sta d te p aj s tuo r i j gs e le t g e n wa s. H i j v e r k r e e g d e t o e l a t i n g va n d e a b t u van d e S i n t L e rn a a rt s a b d i j om h e t b i j d e b e sta a n d e h o f t e vo e g e n . w Zo we rd d e t u i n va n d e p a s t o r i j m e r k e l i j k v e r g r o o t . e r wa s 1633 t o e n p a s t o o r Qu yp e rs e n p a s t o o r A n d rie sse n s we e r o mHet sr u i l d e n . Cu y p e rs g i n g n a a r Hoeven i n Ne d e rla n d e n ANDRIESSEUS kwam h d a a r b i j o n s t e r u g . De t o e s t a n d i n d e k e r k wa s nagenoeg n o g d e van zu e lf d e g e b le ve n . n " H e t k o o r i s d e f t i g v e rs i e rd , ma a r i t s c h i p d e r k e r k s t a a t v o l g e rvi e f , d a t men e r b i j n a geen v o e t ka n v e r z e t t e n . Z e ze g g e n , d a t z e geen a n d e re s c h u i l p l a a t s hebben v o o r h u n g e r i e f . " e Zo e s c h r e e f d e d e ke n i n z i j n k e r k v i s i e t va n 1 6 3 3 . i n d r 't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 6 i j v

I n 1635 wa s d e k e r k n o s t e e d s e e n b e rg p la a t s v o o r landbouwgereedschappen e n i n h e t k e r k v i s i e t va n d a t - j a a r vonden we " De a l t a r e n b u i t e n h e t k o o r z i j n z e e t • a l. l e r l e i g e r i e f . Do o r h e t aanhoudend weg e n we e r v o e b e le mme rd d o o r re n i s d e v l o e r o p v e r I c h i l l e n d e p la a t s e n a a n s t u k k e n . ' P a sto o r A n d rie sse n s v e r t r o k we e r i n 1 6 4 0 .

Deze k e e r we rd h i j o p g e vo lg d d o o r HEURICUS VAN SCHAPFEN o f VERSCHAFFEN. De s p e l l i n g va n d e naam s t a a t n ie t va st .

De k e r k d e e d n o g st e e d s d i e n s t v o o r a l l e s e n n o g wa t .

Het wa re n n i e t a l l e e n la n d b o u wwe rkt u ig e n d i e e r i n o n d.„Tgebracht we rd e n . He n z o c h t e r o o k e e n onderkomen vo o r h u isme u b e le n .

De bezoekende d e ke n s c h r e e f t o e n i n z i j n v e / is la g "De b o e re n ze g g e n , d a t z e n i e t a n d e rs kunnen d a n h u n meubels i n d e k e r k t e p la a t s e n , d a a r e r n e rg e n s i n d e p a ro ch ie e e n p l e k i s , w a a r z e kunnen s c h u i l e n a l s e r gevaar i s v o o r k r i j g s v o l k . " Deze t o e s t a n d d u u rd e t o t n a 1 6 4 8 .

Toen we rd e i n d e l i j k d e V re d e va n Hu n s t e r g e te h e n d , d ie Ne d e rla n d v o o r g o e d va n S p a n je lo sma a kt e .

Bronnen 1 . K e r k e l i j k e g e sch ie d e n is v a n K a p e lle n door p a s t o o r G o e t sch a lckx i n l e v e n p a s t o o r t e E ke re n -Do n k

f .

D .

2. Na g e la t e n a a n te ke n in g e n d o o r W i j l e n P o l B e in a e rd t s .

Werp n w oude vo o rwe rp e n n i e t we g !

Schenk z e o n s .

Wij b e wa re n z e v o o r . h e t n a g e s la c h t .

Te le f o n e e r 6 4 4 3 9 2 A l l e s i s we lko m !

't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 7

pentek ening v a n onz e k e r k v anuit h e t par k " Beaulieu"

't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 8

S I N T. S E B A S T I A E N S G I L D E .

T A L T A A R A ls we n u n o g e ve n w i l l e n v e r w i j l e n i n v ro e g e re j a r e n , ku n n e n we w e l a a n stip p e n , d a t i n 1645 d e t o e n ma lig e p a s t o o r va n d e k a p e l S i n t Ja co b een a l t a a r s t u k l i e t s c h ild e re n , b e s t a a n d e u i t d r i e fi g u r e n , n . l . S i n t S e b a st ia a n , S in t A n t o n iu s e n S i n t Ja co b u s.

De s c h i l d e r , P e t e r Van Bemden, u i t A n twe rp e n , o n t vin g v o o r d i t we rk 33 k a ro lu s g u ld e n . Om d e ze som t e kunnen b e t a l e n T ie d e r 1 2 s t u i v e r s ,sa me n 2 7 k a ro lu s g u ld e n b ijg e d ra g e n . hebben t o e n d e 4I n 1649 6 c l i oe t ne e nv,zerke re e j ur f f sr o u w M a r i a Van K e u le n h e r s t e l l i n g e n u i t vo e re n a n d e a l t a a r k l e d e r e n va n h e t S i n t S e b a s t ia a n s a lt a a r.

1 i i j vo n d e n h i e r o v e r vo lg e n d e a a n t e ke n in g 1649

d

a

e

r

a l i n g e re k e n t so o p r i j s s e n va n d e K e rmisse va n

Ca p p e lle n a l s v a n E t t e n h o ve n e n d e o o ck re p e ra e s s ie a a n S t Se b a stia n s o u t a e r v a n s e k e r : o u t a e r c l e r e n j u f f r o u M a r i va n C u l e n , a l s a n d e rs in s t o t a l l e s v o ld a e n . d i e I n 1711 shebben y d e ' nc o n v r e r s v a n Ca p p e lle n va n d e n h e y l i g e r i e d e r a van S i n tbe B aes t ia e6n eenen neie v eln o ut t a e r g e ma rckt d i e c o a s t v e y f h o n d e rt a e n ganbaer g e i t . De se g u ld e b ro e d e rs hebben d i e b e t a e l t d i e h i e r o p s t a a n : Die re k d e Ro o y a l s hoefman Co rn e lis Je p se s ( s i c ) o u ma n Jacobus J e s p e rs d e k e n A d ria e n a e n d e K l e r c k d e k e n P e e te r va n Hensen A e rt A e r t s

e

n

z.

I n 1782 d e e d p a s t o o r S p e e cka e rt h e t a l t a a r va n S i n t S e b a st ia a n ' m a r b r i se re n ' d o o r P . J . J . L a c o s t e va n A n twe rp e n .

K L E D I J De mannen d ro e g e n e e n z w a rt e hoge f a a s a l s . h o o f d d e h s e l , v o o rt s e e n b re d e donkerblauwe k i e l , e e n z w a rt e b ro e k e n z w a rt e ko u se n . De vro u we n e e n w i t t e ka n t e n t re k mu t s , e e n g e st o ke n b o n t e s j a a l , e e n z w a rt e ' c e i n t u u r ' met g e sp .

't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 9

1

Ze d ro e g e n e e n b re d e , z w a rt e , l a n g e r o k , z w a r t e ko u se n e n z w a rt e s c h o e nen, g o u d e n o o r b e l l e n e n e e n gouden b ro ch e o p d e s j a a l .

KOST

E N

D R A N K

U i t d e ve rp a ch t in g svo o rwa a rd e n va n 1748 v o o r d e n c o s t e n d e d ra n c k i n h e t g i l d e n l o k a a l ve rn e me n we , h o e o v e r v l o e d i g a l l e r l e i s p i j z e n o p d e - g e d e k t e t a f e l mo e ste n s t a a n , e n h o e h e t I g u l d e n b i e r ' d i e n d e g e d ro n ke n en b e h a n d e ld .

Fro mo e st v o o r r a d i g z i j n ' t e r w e n b r o e d t lv e rd e r ' e e r l y c k e p o t t a s i e me t t we e d i f f e r e n t e h u t s e p o t t e n , wa a ro n d e r wittenbroodt e n g'schapen e b huu t syp o lt ' . dNo ge v enrd e r w e r m g e b ra e t e n d e me t f r i c h e d e l l e n e n b r p , b oot e r e on c a eds . A b tn d e lie g e t a f e l : t w e e p o t t e n we yn v o o r d e re ysp a h o o f g e co mmite ĂŠ rd e wa e r va n d e n aennemer n i e t e n s a l p r o fi t e r e n .

Op d e n twe e d e n s i n t S e b a stia e n sd a g h o f t e d e n twe e d e n t e i r d a g h : e e n e n e e rlycke n o n t b e y t o p e n bequaeme u r e e n d e t y d t d a e rt o e g e s t e l t d o o r d e h o o f t lie d e n '. • E i j n h e e r P a s t o o r mo ch t v r i j mee a a n sch u ive n . O o k ' d e n a l i e n s me t s y n vrouwe, o o k d e n c o s t a r me t s y n vro u we , d e n c o n in c k me t s y n vro u we , d e n ta mb o e r, d e n sp e e lma n e n d e n cn a e p . ':/erden e r g la z e n o f p o t t e n g e b ro ke n b i j ' o n g e l u c k o f t e o n g e v a l , s a l d e n cnaep d e se g e b ro ke p o t t e n , p i n t e n o f t e g la e sse n moeten th o o n e n b y d e h o o f t o f fi c i a l e n e n d e s a l a l s d a n g e c o r i s e e r t wo rd e n o p d e g e ly c k e g u ld e n .

B i j h e t m o e d w i l l i g b re ke n va n g la z e n e n p o t t e n we rd e r e e n b o e t e t o e g e p a st.

Niemand v a n b u i t e n d e g i l d e mo ch t a a n we zig z i j n . K i j k ma a r . . . I t e m so o i s s e r a ls n o c h v e rb o t e n d o o r o o rd re va n d e n h o o f t ma n , c o n ic k dekens e n d e oudermannen va n d e se g u id e va n Ca p p e lle n a l s c l a t t e r n ie ma n t buyten e e d e syn d e i n d e g u ld e ca me r t e b re n g h e n so n d e r co n se n t va n d e n h o o ftma n ,n o ch te g ro o t e k in d e re n , n o c h t d ie n st b o d e n , d o o r re d e n e n a l s e h e t p l e s i e r b e l e t t e n o p d e v e rb e u rt e v in d e n , ma e r aengaende d e v ro u wkens d i e b e la e d e n s y n me t h e t o v e rv l o e d i g h co n ch d i e s y n g e p e rmit t e e rd hunne k l e y n e k in d e re n mede t e b re n g h e n . . .

Cor va n d e n Ho e k

't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 10

kaleidoskoop van mensen e n ding n u i t de - s r e t el M o n sousim ro h e l f t y 1915 +44-14-1+ De D u i t s e r s g e b r u i k e n v o o r . h e t e e r s t g i f g a s e n z e t t e n vla mme n we rp e rs in .

(

S e k t o r va n d e S t e e n s t ra a t , b i j I e p e r )

+ I t a 1 i k o m t i n o o rlo g . + De g a l l i e e r d e t ro e p e n la n d e n b i d S a l o n i k i . + De E u lg a a rse t ro e p e n b e z e t t e n S e r v i h F r a n k r i j k e n E n g e la n d -ve rkla re n de o o r l o g aan B u l g a r i j e , + I j d i t h C a v e l l , d i r e c t r i c e va n d e e e r s t e v e rp le e g s t e rs s c h o o l i n D e l g i 6 , wo rd t d o o r d e D u i t s e r s g e f u s i l i e Ê r d o p 2 2 o k t o b e r, w e g e n s : n u l p v e r l e n i n g a a n g e a l l i e e r d e s o ld a t e n . • De D u i t s e r s bombarderen Do ve r me t 1 6 v l i e g t u i g e n . De E n g e lse n s l a a n t e ru g e n v a l l e n K e u le n a a n . 4 bommen va n 2 5 k g warden n e t d e h a n d u i t geworpen. + E e rs t e l u c h t a a n v a l o p Londen me t v i j f D u i t s e lu c h t s c h e p e n , + Aan d e P u t se g re n s w o rd t e e n e l e c t r i s c h e d ra a d v e rs p e rri n g a a n g e b ra ch t om h e t ' o v e r l o p e n n a a r H o l l a n d ' t e b e l e t t e n .

De d ra d e n s t a a n o n d e r h o o g sp a n n in g .

1 9 ++++++ 1 + D e s l a g va6n V e rd u n , I d e me e st z i n l o z e e p iso d e va n d _ o o r l o g ( T a y l o r ) k o s t 315 0 0 0 Fra n se n e n 2 8 1 '0 0 0 D u i t s e r s h e t l e v e n .

Ra sp o e tin wa rd t Hd o o r p r i n s Yoessoepov v e r m o o r d t e S t P e t e rs b u rg . + A a n h e t So mme fro n t g e b ru ik e n d e E n g e lse n v o o r h e t e e r s t g e ve ch tswa g e n s. + D o o d va n Fra n s-Jo se p h , k e i z e r va n O o s t e n r i j k - H o n g a r i j e . + F I L u sic-Ha il e l +i xD e B e lg is c h e d i c h t e r F m i l e V e rh a e re n w o rd t i n h e t s t a t i o n t e Banen T door t r e i n v e rma rz e ld . Do o d va n R i k Wo u te rs , l y r i s c h i m p r e s s i o n i s t . i m m e 't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p r m a

11

S t i c h t i n g va n d e we rkg ro e p .

L E E F M I L I E U +++,-;-:70• 7 t A ls g e v 1o l-gi -va j n d e d e b a ta vo n d d i e ' H o o r b e h , e t l e e fem i l i e u , w e r d n a d r i e vo o rb e re id. e n d e ve rg a d e rin g e n , d e we rkg ro e p L EEFMILIEU h t+. i+ +n r i c h t t e v o e t b otap-l g i rui+cb+ +c e+ Hie rv o o r wa re n e r o p maandag 12 ma a rt , i n d e Dennenburghoeve va n L o u i s De i +n - 4 - i - t t i - t + S ch u t t e r i n d e De v e + +r + + b+ + 1na-n+e b un rg d re d e f , e e n v e e r t i g t a l mensen opgekomen , wa a ro n d e r ve rt e g e n wo o rd ig e rs u i t v i j f t i e n g ro e p e rin g e n . m e + + a+tvo + n d was e e n v o o r l o p i g b e s t u u r samen t e s t e l l e n , d a t d e Het d o e+l + v a+n+d+e ze ++ komende+z+e s+ maanden a l l e v e rd e re o rg a n i s a t o ri s c h e p ro b le me n z o u o p lo sse n .

Na een d e mo cra t isch e v e r k i e z i n g kwam d e He e r S t a e l s a l s v o o r z i t t e r u i t d e bus. V e r d e r b e s t a a t h e t v o o r l o p i g b e s t u u r u i t d e He re n P . Th ysse n , o n d e rv o o rz it t e r, J . V a n Cle e f , s e c r e t a r i s , L . Van T r i c h t , p u b l i c re la t io n s , A . Th e u n is , ra a d s l i d e n .;:eNT. V a n Ho o ls t , p e n n in g me e s t e r.

O n m i d d e l l i j k n a d e v e r k i e z i n g o n t s t o n d e r re e d s e e n v i n n i g d e b a t o v e r e n k e le d rin g e n d t e vo e re n a c t i e s , z o a l s h e t p ro b le e m va n d e A l b e r t d r e e f ( v e r s t i k k i n g van b e sta a n d e b e u ke n ) e n d a t va n h e t d u wva a rt ka n a a l Z a n d v l i e t -S t a b ro e k .

De b e d o e lin g va n d e o rg a n is a t o re n b e s t a a t e r i n , i n a n a lo g ie me t a n d e re gemeent e n , wa a r d e r g e l i j k e we rkg ro e p e n re e d s b e s t a a n , e l k p ro b le e m d a t opgeworpen wo rd t , d o o r e e n te a m v a n v a s t e d e sku n d ig e n -me d e we rke rs t e l a t e n o n d e rzo e ke n z6 i d a t z i j n e t d e g e l i j k e g e fu n d e e rd e s t e l l i n g e n i e t s ku n n e n a a n kla g e n , o f missch ie n t e g e n v o o rs t e l l e n kunnen i n d i e n e n .

Voor a k t i e s Wa a r b i j me e rd e re gemeenten b e la n g hebben, zou e r n a a r e e n samen we rk in g moeten g e s t r e e f d wo rd e n , zodat d e d ru k k i n g s k ra c h t va n d e milie u b e wu s t e mensen s t e r k e r w o rd t .

A ls o n m i d d e l l i j k sp re ke n d v o o rb e e ld h i e r v a n , k a n h e t d u wva a rt ka n a a l aange h a a ld wo rd e n , wa a rd o o r honderden h e c t a re n g ro e n , o p sommige p la a t s e n z e l f s e n i ge b ro e d g e b ie d e n va n ze ld za a m wordende v o g e l s , v e r l o r e n g a a n .

V e e lvu ld ig e stemmen b e we re n z e l f s d a t d e e ko n o misch e r e n d a b i l i t e i t re e d s v o o r b i j g e s t r e e f d zo u z i j n . A n d e re mensen ve rko n d ig e n d a t re e d s t a l v a n o n t e i g e n in g a n d o o rg e vo e rd we rd e n , wa t d e noodzaak va n d e r g e l i j k e a k t i e d u i d e l i j k i l lu st re e rt .

Het i s l o g i s c h d a t g a n s d e ze o r g a n i s a t i e n i e t o p d e sch o u d e rs v a n e n k e le me n sen mag r u s t e n . A l l e in wo n e rs va n K a p e lle n zouden h u n d a a d w e rk e l i j k e s t e u n e n medewerking moeten v e rle n e n wa n t , wa t K a p e lle n e n z i j n randgemeenten n o g aan bomen e n h e id e b e z i t t e n , z o u - b i n n e n t i e n j a a r , i n d i e n w i j o n ze re c h t e n n i e t v e r d e d ig e n ,0 0 k w e l e e n s h e t s l a c h t o f f e r va n d e v o o rt s c h ri j d e n d e i n d u s t r a l i s a t i e kunnen wo rd e n .Oo k h i e r g e l d t d e l e u z e ' b e t e r voorkomen d a n g e n e ze n ' .

Daarom l i c h t h e t b e s t u u r i n o v e r b e p a a ld e wa n to e sta n d e n o f v e rmin k in g e n v a n h e t l e e f m i l i e u , e n d i t i n d e b re e d s t e z i n va n h e t wo o rd , zo d a t z i j h e t p ro b le e m na e e n o n d e rz o e k va n t e r z a k e d e sku n d ig e p e rs o n e n , d ra s t is c h kunnen aanpakken o f e ve n t u e e l b i j d e h o g e re i n s t a n t i e s kunnen a a n kla g e n .

I n e l k g e v a l z a l K a p e lle n n u o o k z i j n s t e e n t j e kunnen b i j d r a g e n o t d e v e r v u i l i n g va n o n s m i l i e u e e n s t e v i g e h a l t t o e t e ro e p e n , i n d i e ma te mis s c h ie n d a t h e t e e n s z o g ro e n e K a p e lle n v o o r e e n d e e l k a n h e rb o re n wo rd e n

't Bruggeske - 5e

Jo D . irk S t a e ls C r e p jaarganga - maart 1973 i n

- nr. 1 - p 12

regie voluntes w s i l 1891 s u p r e m e l a x k e i z e r van Oults!'and 1 8 5 9 4 9 4 1

I

L M

11

PRINS Po tsd a m Over d e s t a d d o n d cre n 1 0 1 ka n o n 0 schoten.Een p r i n s j e i s g e b o re n !

27 F re d e ric h Wilh e lm V i c t o r A l b e r t . j a n u Wilh e lm I I . a r i He i s een ze e r mo e ilijk e b e va l1 t 8 l5i n g 9g cwe e st e n h e t p r i n s j e houdt e r e e n d e fi n i t i e f v e r l a m . de a rm a a n o v e r . .

De . moeder tl e r va n d e i n E n g e la n d re g e re n d e kporni in n sg in e sV i c t o r i a , e r g e r t e n . schaamt z i cr h a a n v a n k e l i j k v o o r V i c t o hi eat l e l i j k e jo n g e e e n d je . Z i j komt e r n o o i t h e le ma a l o v e r heen •t en d es cch ehn k- t h a a r g e n e g e n h e id v o o r a l a a n h a a r v i j f a n d e re k i n d e re n .

'Re g is v O lu n t a s o u p re ma l e x ' . Wilh e lM I I 1 8 9 1

He t . i j i s n i e t b i j s t e r g e s t e l d o p z i j n mo e d e r e n d ra a g t z i j n mi n a c h t i n g o v e r o p a l H wa g et E n g e ls i s . B e h a lve e e n e c h t e P r u i s i s Wi l h e l m o o k n o g een Ho h e n z o lle rn e n veen o l a f s t a mme lin g va n F r e d e r i k d e G ro t e .

B i g j n a t e v e e l v o o r 4 6 4 e n k e l me n s.

Z i i j n v a d e r F r i e d e r i c h i s d e e e u wig e k ro o n p ri n s w a n t Wilh e lM I sls c hdi j ne t va o n hue t da a rd te krijg e n . e se l ekv e en ma i azr n ei e t rgenoeg , P rin se s V i c t o r i a v ra a g t z i c h soms a f o f h a a r h u w e l i j k me t F r i e d e r i c h geen v e r e g i s s i n g i s g e we e st . Z o i s e r o o k ° v e rs a w a t . e Wilhelm I I z e l f v o e l t z ic h a ld o o r h e t s la c h t o f f e r v a n : k ijn Engels e moeder en z i j n n zeer l i b e r a l e v ader en v lu c h t i n een b i j n a olutittoteedbate s t r e b e r e i. d i e p j 't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 13 e u g d

Door e e n h a rd e t r a i n i n g t o t G a r d e - o f fi c i e r t r a c h t h i j a l t i j d ma a r me e r e n b e t e r P ru is t e w o r d e n I gend d o o r e e n a rt o g a n t e h o u d i n g en:een: b o mb a stisch e Zo z i j gn e e f t h i j o p z i j n v e rja a rd a g e n b o rs t b e e ld e n va n z i c h z e l f t e n g e sch e n ke e n h i j sk t ui unr t dz iej n r pl oir tj r e t n a a r z i j n f a m i l i e i n E n g e la n d . H i j s c h r i j f t b o v e n . z i j n h a n d t e nk ineg : ' I k wa ch t m i j n t i j d a f !

Zowel a a inn E h n gae la n d a l s i n e ig e n f a m i l i e k r i n g ka n men h e t ma a r m a t i g a p p re c ie re n .

De ve rst a n n k e l d hi o uj d in g me t z i j n o u d e rs z a k t t o t h e t d i e p t e p u n t . . .

A k ls hh i ej 2 i3 ids h u n t h i j p r i n s e s A u g u sta va n S l e e s w i j k jHeo l s t e i n , e e n v r i j e lk i j i sn n o gaa l s a pa i i f t ' d e omm g a neg ; t u ia r V ese t Z n va -d d e r me t L u t h e rs e p r i n c i p e s - g ro t e n d e e ls v e r a n t w o o r d e l i j k wa s. z H a iijl hn eo ,l pm4 , h za a re hl e ft g l i n s t e- r e n d e j u w e e l a a n m i j n . . z i j d e , ' , e n z i j ma g v e r d e r h a a r W i j ':j:even t a l j sf r aan u• i t e r s t n dshe z t e r r g en g e Vfek c c a'w r ' m d o i l i e e t kOp m ih a anr v ed r j a ca r d a g k r i j g t z i j o n v e r a n d e r l i j k e e n d o z i j n re u s a c h t i g e t a a rt h o e d e n , s iee Wilh r zd nb e lm p e r s o o n l i j k u i t z o e k t . a a s c h i j n t e r t e l k e n s d o l b l i j mee t e z i j n . . .

Augusta ee r nsA ls d o oude k e i z e r d a n t o c h s t e r f t e n z i j n o p v o l g e r F r i e d e r i c h , a mp e r d r i e maanden azlga t e r , d ao o r k e e lk a n k e r w o rd t g e ve ld p l i g t d e we g v o o r Wilh e lM o p e n .

Om z i j n moeder t e t r e f f e n no'e tm e s t o r v e n ' og a l i e ' u wri n g o p h e t l i c h a a m va n z i j n e ig e n v a d e r. deen i e l i j kms c ah o a l o rn l nI- nW1888 ii l h e il smt Wi l h e l m k e i z e r e n n o e mt z i c h p ro mp t d e ' A l l e r h o o g s t ( e . , .

- se w i l govd e i r d te o k et g e v n v /n eh na e ge o dr t r da eea hvb a a r en m a n e a wd e an a r ro k nve r ec n kr%filhelm e gai s c v e r t nu i g d va n z ijn iV e o rb e s t e mmin g . .h ka'Ontboden en t o t d er t r o o n v a n m i j n vo o rva d e re n , h o u d i k , d e ogen g e r i c h t t o t d e K o n in g a ti d e r Ko n in g e n , d e s c e p t e r i n h a n d e n . . . ' z e g t h i j i n z i j n . e e r s t e p ro c l a ma t i e . d e e sEDoorheen i z i j n b o mb a st isch e r e t h o r i e k l o e i t z i j n me n t a le i n g e s t e l d h e i d a l s e e n m i s t r h o o rn . I n Ko e n in g Sb e rg z e g t h i j I n z o v e r a l s i k m i j z e l f a l s e e n w e r k t u i g va n d e n zhemel b e s c h o u w g at7e n is s e n va n d e d a g ' . e l &A ls Ai l l ek rh o o g s t e d e n k t h i j p o k d e i n t e l l i g e n t s t e t e z i j n - h i j v e rg e e t g e m W c i l i j k g a s sh e id sh a lve z i j n z e e r mid d e lma t ig e c i j f e r s o p s c h o o l - d u s d r u k t h i j z i c h l i e f s t z o em i j n pu i t d a t ie d e re e n hem d u i d e l i j k k a n b e g r i j p e n . sg a yn g htI n h e t g a ste n b o e k v a n Munchen s c h r i j f t h i j i n h e t l a t i j n : " s K o n in g s w i l i s d e m p we t ' . ehoogste z o n d e r a e tlm iw i l z é l f r e g e r e n . . . nWilh m h i kj e ë et nHet z -a l v e r d ra g e n d e e n f a t a l e g e vo lg e n hebben i n d e i n t e r n a t i o n a l e b e t re k k in g e n ne ben i n d e e v o l u t i e va n d e we re ld g e s c h ie d e n is . , .b eH i j z ee t i nk 1890 d e o u d e B is ma rc k vo g e, edr tmev o o rtda a ni me aena rne m j tk k a-n s e l i e r s d i e h i j n a a r z i j n h a n d ka n z e t t e n . Z i j n h o f i s e r e ewe ld ra sa me n g e ste ld me t mensen zo n d e e i g e n me n in g e n d e e n ig e b e p e rk in g va n z i j n d e n gezag i s d e m o g e l i j k h e ek e i z e r i d ' d a t d e r e g e r i n g hem k r e d i e t e n w e i g e r t . o HI S w o r d t lk a n :m e lm set a a t e r ot p a l l e f o u t e n z é l f t e maken, e n wa a r e e n w i l i s , i s e e n we g . tWilh h .n hd u eu n iw e l j vm a o o rl t l e e d 't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 14 e u r en n - d i e V g In b i

KEIZER

A l l e s t a a t s z a k e n b e h a n d e lt h i j u i t e r s t o p p e r v l a k k i g . B e l a n g r i j k e b e sp re kin g e n b re e k t h i j h a a t i g a f v o o r e e n j a c h t p a r t i j , e e n f a m i l i e r e i s j e , e e n k o p t h e e .

N i e t s o f niemand ka n z i j n v a s t e d a g i n d e l i n g w i j z i g e n .

H i j i s d e A l l e rh o o g s t e .

Het n o g a l v e rv e l e n d f a m i l i e l e v e n w o rd t me e rma le n o n d e rb ro ke n d o o r u i t s t a p j e s n a a r d e j a c h t a l o t e n . Wi l h e l m b e z i t e r e e n d e r t i g t a l , v a a r v a n h i j e r j a a r l i j k s een v i j f t i e n t a l b e z o e k t .

Zonder o p d e i n t e r e s s e va n z i j n h u isg e n o t e n t e l e t t e n , v e r p l i c h t h i j h e n t o t la n g e , vermoeiende wa n d e lin g e n . H i j r e g e l t l e t t e r l i j k a l l e a v o o r ie d e re e n e h d u l d t g e e n zueem va n p r o t e s t . H i j b e s l i s t wa t z e moeten d ra g e n , me t w i e z e mogen omgaan, me t w i e z e z u l l e n t ro u we n .

Z i j n zo o n F r i e d e r i c h Wilh e lm, d e k r o o n p r i n s , h o u d t d e handen o p d e r u g a l s z i j n • v a d e r t o t hem s p r e e k t . H i j z e g t n i e t ' j a ' ma a r ' D i B e f e h l ' .

De k e i z e r i s e e n e c h t e h u i s t i r a n e n A u g u sta a a n b id t hem.

A ls z i j n b e s t e h u i s v r i e n d , g r a a f P h i l i p z a E u le n b u rg , d o o r j a l o e r s e v i j a n d e n van e rg e z e d e n f e it e n w o rd t b e s c h u l d i g d , d re i g t Wi l h e l m i n h e t sch a n d a a l b e t r o k ken t e wo rd e n . E u l e n b u rg r. De i z e r s t e e k t g e e n v i n u i t om hem t e re d d e n . . . laan o tne ns ocn dh e u l d k ie g Wie o v'j: s ee r r - i g e n s i ll h, 4 m A s e e n ve rwo e d j a g e r .

• WA • Javwcho" tie l m n a h re rt e n de n v i l d e z w i j n e n o n t a a rd e n i n e c h t e s l a c h t i n g e n . H e t g e z e l o 4 schap i s v e r p l i c h t e e n ja c h t k o s t u u m t e d ra g e n d a t d e k e i z e r z e l f h e e f t o n t wo rp e n . a k t t Sommige j a vi en r g e ros z i jon n i e t o v e r h e t mo d e l t e s p re k e n .

A ls h i j n i e t o p j a c h t g a a t , s t a a t h i j e r o p d a t ie d e re e n a a n h e t h o f me t hem t a r n t . d r de e e l tz s h oerg e n s om h a l f z e s . d H ij ve i n d t h e t e r g g ra p p i g d e o f fi c i e r e n v a n z i j n s t a f o p 1 w e klo p p e u r 2 e n o f een v o e t je t e l i c h t e n . n Z .l i j nddh iu mo k r koamtc z ehld te nevarn sd et g ro e nd. t e g a ? a t e H i j s c h i j n t v o o rt g e ja a g d d o o r e e n d e mo n isch e k r a c h t e n ka n ma a r n i e t t o t r u s t k o r n . Hij h e e f t h e t v o o r a l d r u k me t z i c h z e l f . me Re g e lma t ig r a a s t h i j ' s n a c h t s me t d e k e i z e r l i j k e t r e i n d o o r h e t l a n d . H e t i s e e n vo o rt d u re n d e g ru we l v o o r d e hofdames e n h e t p e rs o n e e l, d a t d o o r a l d a t g e h o t s e n gebOts, o n vo ld o e n d e r u s t k r i j g t . B o v e n d i e n w o rd t va n h e n v e rwa c h t , d a t z e t s mo r gens n ie u we g ra p j e s k l a a r hebben om h e t w i s s e l v a l l i g humeur va n d e k e i z e r b i j t e s p ijk e re n .

De A I le rh o o g s t e v e r k l e e d t z i c h soms t v a a l f m a a l p e r d a g .

Een d o z i j n l a k e i e n z i j n d a n o o k o n o n d e rb ro ke n i n d i e n s t om z i j n g a rd e ro b e t e v e r zo rg e n . H i j h e e f t e e n ko stu u m v o o r e l k e s i t u a t i e e n me e r d a n twe e h o n d e rd p a ra d e u n if o rme n

H i j i s n u eenmaal e e n e x h i b i t i o n i s t .

H i j g e e f t me e r om p r a a l e n e e rb e wijz e n d a n om v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d .

Het l i e f s t h o u d t h i j re d e v o e rin g e n . G e mid d e ld 4 0 p e r j a a r .

E lke g e le g e n h e id i s g o e d . E e n t e w a t e r l a t i n g v a n e e n s c h i p , e e n o p e n in g va n e e n t e n t o o n s t e l l i n g , e e n o n t h u l l i n g va n e e n s t a n d b e e l d .

Dan g e n i e t h i j g re n z e lo o s v a n h e t o n t z a g d a t h i j in b o e ze mt e n p a s d a n v o e l t h i j z- ic h e c h t k e i z e r .

De A l l e rh o o g s t e .

't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 15

'Jilh e I m me t z i j n twe e d e vro u w, He rmin e v o n Re u ss, a l s b a n n e lin g .

• Z i j n za ch t t o - A ls h i j e e n e ig e n i d e e h e e f t , w i l h i j h e t z e l f e n d a n .zo S p o e d i Lm e lp i j kl ov et rew e z e n l i j k e n , l i e f s t zo n d e r z i j n k a n s e l i e r o f z i j n d i gc oogm t e ra a d p le g e n . r eplomaten n i H i j bs e sch o u wt z i c h a l s ' d e v i n g e r Gods t o n To t iz i j n eg r o t e v e rb a z i n g e n v e ro n t wa a rd ig in g l o o p t h e t o n v e ra n t d e rlijk. om d e s t u k k e n t e l i j m e n . t ' o p p e r s o o n l i j k e i n i t i a t i e v e n va n d e A l l e rh o o g s t e wa rd e n s p o e d ig e De een n a ch L me rrie v o o r d e D u i t s e p o l i t i c i . s e et n u s p i Zo ti l asnet h i j i n d e zo me r va n 1905 e e n t o c h t j e n a a r d e Oo stze e vo o er n g e h e ime b ije e n k o ms t me t z i j n n e e f Hic o la a s I I , t s a a r s n a l l eer. re Ru sse n . u He i t j a c h t va n d e k e i z e r , d e ' Ho h e n z o lle rn ' d ra a g t d e Du it se v l a g met d e i n s c r i p t i e ' G o t t m i t u n s ' . De t s a a r i s me t d e ' S t e l l a P o l ta r i s ' g e ko me n . e Door z i j n we lsp re ke n d h e id e n me t ' d e h u l p va n Go d ' we e t h i j N i c k y n d ie e r z i j n g e d a ch te n n i e t g o e d b i j h e e f t ( h i j h e e f t t h u i s a l m o e i h ldi jekrte h eke d en ne ng. e n o e g ) e r t o e o v e r t e h a le n e e n a l i i a n t i e v e r d r a g t e o n e b b e n 't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 d e d

p 16

Het i s e i g e n l i j k een s c handalig v er r aad tegenov er F r a n k r ijk d a t z ic h , v i j f t i e n ja a r eer der , met Rus land verbonden had, am s teun t e k r ijg e n tegen D u it s la n d .

F r ank r ijk was 1870 nog n i e t v er geten. • Wilhelm I I i s b e z ie ld met goede bedoelingen e n e v ie d t e ' e ijn : v e t d r a g ' . een m i j l p a a l i n de moderne g e s c h i e d e n i s schrikken z ic h b i j n a een ongeluk a l s h e t nieuws u i t l e k t . t Lange m a a r b edid eek anten wor dt de Bjo r k o e - a f f a ir e z o onopv allend mo g e lijk mat diplomat i e k water g e b lu s t . bDeek erizoe r ev op e sl t zd ici hpdoor l a ieder een i n de s teek gelaten en z i j n u i t e r s t e o e n t i m a t e n mentele beroep op z i j n neef Nic k y om z ic h aan de overeenkomst t e houden, w or dt idoor deze nl a a t s t e z e l f s n i e t beantwoord.

S De geneerdet t s a a r z w i j g t i n a l l e t a l e n .

Tussen P e beide t neven e rl e i dst h e t t o t een n o o d lo t t ig e v er k oeling. b u r g e De w e r e ld s it u a t ie d i e a l z o e r n s t i g i s , w or dt e r n i e t b e t e r op. n Rond 1907 i s de openbare o p i n i e B helm a l seeen g erv a a r lijk e amateur b e g in t t e beschouwen. t lA l l e landen i j n bondgenoten om z ic h v e i l i g t e s t e l l e n vooral izoeken n F r ank r ijk en.

Engeland s l u i t e n een ek k oor d h e t d r e ig in g wor dt aangez ien. lb wu a i t t e i n n l a n d Wilhelm D u i bt e ss l u l i t ae r np edr sl o o n lijk wat aan t e doen. N a t u u r l i j k . e a Op z i j n onbehouwen manier v er lee n t h i j i n 1908 een in t e r v ie u w aan de D a ily T e le a z afh. l os gr e n vZ ijn u i t el a tei n g e n r - bedoeld a ls bet oning van s y mpathie aan Engeland- z i j n ec ht er ldzo onhandig a t a date zeeeen n t av terec hts e e f f e c t k r ijgen. b e ' J u l l i e Engelsen z i j n n e t d o l l e s t i e r e n , ' z e g t h i j o.m. O v er al z ie n j u l l i e r ood. m e Wat b e z i e l t j u l l i e t oc h ons z o t e verdenken? Wat z ou i k nog meer kunnen doen v oor n de vrede? I k heb a l t i j d la t e n b l i j k e n d a t i k v oor de Engelsen b e n . . . maar j u l l i e W i l maken h e t onmogelijk om v r i e n d e l i j k t e b l i j v e n . ' De v er ontwaar diging i n Engeland en Japan i s enorm.

In D uit s la nd z e l f i s een par lements c r is is h e t gev olg en k a n s e lie r von Bulow weie ger t d it m a a l Wilhelm t e s teunen i n de Rijk s dag.

H i j l a a t v er s taan d a t de k e iz e r maar b e t e r op z i j n woorden moet l e t t e n .

De Aller hoogs te h e e f t dan dr ingend onts panning nodig.

T ijdens een j a c h t u i t s t a p j e tr ac ht en de h o f d ig n it a r ia s e n d e k e iz e r op t e monteren met gek r uide moppen en r u w e grappen, zoalsz e d a t a l ja r e n gewoon z i j n .

Het hoofd van de m i l i t a i r e s t a f Als met t u t u - a l s b a l l e r i n a een demons tr atie g e e f t , w or dt h i j t g hri ja - ac ompleet f door een d o d e lijk e har taanv al g e t r o f f e n .

H u l s e n Na a l dez e in c id e n t H e l e r l e n b l i j f t Wilhelm een paar weken z i e k maanden l a t e r z i j n k a n s e lie r v oor z i j n a f v a l l i g h e i d . t b H i j gee e f td heme de rbonsf . t m e e ec h i hj st t r a f t e e n r i g e e Naarmate de ebuitenlands e moeilijk heden g r o t e r w o r d e n h ten de b e s lu it e lo o s h e id v an de k e iz e r meer en meer aan h e t l i c h t .

D uits i r ei druk gebr uik v an. kDe t fe d mei l i tf aw se p keings l groep t u r maakt i g h eer dankbaar i d eo m c t .

't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 17

Zowel t s a a r D i c o l a a s I T a l s Wi l h e l m I I ku n n e n 'me d e ve ra n two o r d e l i j k g e s t e l d worden v o o r d e k a t a s t r o f e d i e _ h u n _zal ve rn ie t ig e n . sch u e nw e re l d o o rl o g d i e z o u v o l g e n , n i e t mag o v e rd re 0k e mi zldae vraor ori rj kd e ven wa rd e n . . h e t a l l e b e i , h u n b e s t , o p h u n e ig e n k l u n g e l i g e ma n ie r ,o m i Ze doen s ude iv ret d eg t ee re d d e n .

Beiden m a ab e kg r i jtp e n n i e t s v a n d e : g ro e ie n d e : s o n ru s t a n d e n ie u we t: i j d e n b l i j v e n o p a u t o c r a t i s c h e ma n ie r' ire g e re n . d a t Wilh e lm p e rI I hse e f t e c h t e r we l z e e r We in ig mo e it e gedaan Om z i j n O o s t e n rijk s e bondgenoot F ra n s -J o z e f t e remmen -d ie , d o o r p r e s o o n l t i g e d ra n g e n b in n e n la n d se a g i t a t i e g e p r e s t iS e rv j i 3 kw i l e o p t re d e n , n a d e mo o rd o p A a rt s h e rt o g Fra n s F e r d i t :nad t e S e ra je wo . straffend t e g e n Beide v o r s t e n hopen o p .een b e p e rk t . c o n fl i c t m a a r h u n g o k v a l t ' S le ch t u i t .

f

Wilh e lm w i l h e le ma a l g e e n o o r l o g . H i j l a a t t ro u we n s d e me e st g u n s t ig e o g e n b l i k ken v o o rb i j g a a n .

H i j w i l a l l e e n ma a r s t e r k e r . z i j n gereed . , H i & M O 6 t _ dan voor n ie t s t e r u g A-Eb inn gg een d e n d , v o o r i l l ' I l a - pH e ei rjk 'Weet ' z e zee k. e r d a t h i j t o c h a l l e s op z i j n ma n ie r kan rĂŠ g e I e n . . , zF Of E r iunijisent sof ms ? _t H i j pwa a u wt v o o r h e t ' G e l e Gevaar' en la a t v erder d e ' g r o t e bes lis s ingen aan oiH a rsch h i jm i i r e s t a f j. z n m i l i t a pgw e e i l - i s p e l me t d e u lt imal t u ms wo rd t e c h t e r z o v e r g e d re ve n , dat e r w e l d r a geen l vHet a dn e-o vteuru o r noa .v gewe rgl me e r m o g e l i j k i s .

De o n v e r b i d d e l i j k e m i l i t a i r e gekoMen en i s w e l d r a n i e t me e r st e cs thu i tr e n . T o k k e Zo 'het Ver v oer van m awco hrdi tn dee M o b i l i s a t i e , h e t t i j d s c h e m a v o c i r d e : d a g M a r n , k r twee :i s m i l j o e n manschappen me t D u i t s e g ro n d ig h e id g e re g e ld . . o p g d n g i j g s Sen e n h a f t i g e e n

't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 18

140 t r e i n e n moeten 6 0 1 0 wagons o p e e n b e p a a ld u u r o p d e me e st u it e e n lo p e n d e s t r a t e g is c h e p la a t s e n a fl e v e re n . P la n n e n v o o r t a k t i s c h e maneuvers t lt i gr goe n k l ae anr . b e v o o r r a d i n g e p Niemand h e e f t l u s t d i t r e u s a c h t i g we rk l a t e r n o g eens h e le ma a l o v e r t e d o e n .

Op 1 a u g u st u s 1 9 1 4 i s h e t d a n z o v e r .

Wilh e lm v e r k l a a r t v o o r h e t h u i s d e r a f g e va a rd ig d e n : ' W i j t r e k k e n h e t zwa a rd me t e e n r e i n h a r t e n r e i n e handen I .

Ondanks z i j n gewone u i t e r l i j k e s t o e r h e i d i s h i j so mb e r e n g e kwe ld d o o r bange v o o r g e vo e le n s. O v e r d e i n v a l i n B e l g i ë r e p t h i j me t g e e n w o o rd , . .

wac k

ges w opt

1914).

K A P ELLE E ig e n a a rd ig genoeg we kt h e t u i t b r e k e n va n d e o o r l o g zo we l i n B e r l i j n a l s i n Londen e n P a r i j s g r o o t e n t h o u sia sme . ' L e t e e n b lo e m i n ' t g e we e r' ze g t Ga sto n Du rn e z te n st rijd e .

1 t r o k L a a r sp o e d ig smo o rt d e b lo e d ig m e ree a nl i t e i t h e t l a a t s t e ro ma n t is me .

Die v r i j d a g n a c h t , 4 a u g u st u s 1 9 1 4 , l u i d t d e n o o d klo k o o k i n Kap e lle n . Ro n d h e t . f o r t va n E rt b ra n d worden h a a s t i g 53 wo n in g e n ;a fg e b ro ke n , d i e i n h e t s c h i e t v e l d va n kanonnen l i g g e n .

De ri j k s w a c h t k a z e rn e i n d e K a p e ls e s t ra a t . wo rd t g e s l o o p t , Een maand l a t e r b l i j k e n d e f o r t e n va n E rt b ra n d e n K a p e lle n v o l l e d i g n u t t e lo o s e n v lie g e n d e l u c h t i n .

De v l u c h t n a a r Ne d e rla n d b e g i n t . A n twe rp e n v a l t .

E r ko mt b e z e t t i n g , o p e i s i n g va n mensen e n vo e d in g swa re n .

De h a ve n va n An twe rp e n l i g t l a m , I n K a p e lle n w o rd t v o o r h e t e e rs t we rklo ze n st e u n v e rle e n d e n e e n h u l p - e n v o e • in g s c o mit é p o rd t o p g e r i c h t .

O ve ra l i s e r a n g s t vl i e r v o l l e j a r e n d u re n .

Daarna re l d n i e t Me e r z o a l s z e g e we e st i s . . . o n z e ki se dr eh ew ei d e n w e l d r a 't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 o o k h o n g e r .

- p 19

Wilh e lm k o e s t e r t v r i e n d e l i j k e g e vo e le n s v o o r h e t O ra n j e -h u i s .

D i j e e n b e zo e k aan Wi l h e l mi n a i n 1907 h e e f t h i j z i c h b o rg g e s t e l d v o o r v re d e t u s s e n Ne d e rla n d e n D u i t s l a n d .

I n 1914 t r e k t h e t D u i t s e l e g e r - i n a f w i j k i n g va n h e t p l a n S c h l i e f f e r - om d e Ne d e rla n d se g re n s h e e n .

A ls d e v l u c h t e l i n g e n s t r o o m n a a r h e t v r i j e Ne d e rla n d b l i j f t vo o rt d u re n w o rd t e r i n 1 9 1 5 'e e n e l e c t r i s c h e d ra a d v e rs p e rrin g o p g e st e ld a a n d e n o o r d e l i j k e g re n s v a n K a p e lle n .

V lu ch te n w o rd t n u u i t e r s t m o e i l i j k .

Velen p ro b e re n h e t t o c h . Z e t r a c h t e n me t d e me e st v i n d i n g r i j k e mid d e le n d o o r d e kwa a d a a rd ig zoemende d ra d e n t e komen, w a t v a a k a a n le id in g g e e f t t o t a l l e r l e i d ra ma t is c h e v o o r v a l l e n .

Het l o o p t n i e t a l t i j d e ve n g o e d a f .

EINDE VA N EEN KEIZERRIJK. De k e i z e r v e s t i g t z i c h i n h e t B e lg is c h e Sp a .

A ls d e ' k l e i n e a f r e k e n i n g ' me t F r a n k r i j k o p een o n t z e t t e n d h a rd e k r a c h t p r o e f en o p e e n we re ld b ra n d u i t l o o p t , V i n d t d e k e i z e r z i j n bange vo o rg e vo cle n s b e wa a rh e id .

H i j we n s t a l l e e n ma a r g o e d n ie u ws v a n h e t f r o n t t e h o re n o f , d w idj l a s tg e b dre k aa a na i sr - v e rh e n o p o f f e rin g s g e e s t .

- oi km n a leon v a g n heldenmoed a l De D u i t s e m i l i t a i r e s t a f ka n e c h t e r h a a r t i j d b e t e r g e b ru ik e n e n r e g e l t s p o e d ig a l l e b e l a n g r i j k e za ke n b u i t e n Wilh e lm o m.

De k e i z e r v o e l t z i c h v o o rt d u re n d i n d e b o o t genomen.

Enkele ma le n b e zo e kt h i j h e t s l a g v e l d , e r z o r g v o o r d ra g e n d n i e t t e v e e l r i s i c o t e lo p e n . E e n h e ld e n d o o d a a n h e t f r o n t zou t ro u we n s h e le ma a l n i e t i n o ve re e n stemming z i j n me t z i j n e re -a mb t a l s e e r s t e b ib sch o p va n d e E ve n g e lisch e D u i t s e k e rk .

De D u i t s e s o ld a t e n k r i j g e n v o o r, de k e i z e r l i j k e i n s p e c t i e n ie u we u n if o rme n e n b e t e r v o e d s e l. A l s d e k e i z e r v e r t r e k t moeten d e u n if o rme n t e r u g i n g e l e v e rd w o r den.

Wilh e lm l a a t e n k e le T o t e ' s maken i n d e i m i t a t i e l o o p g r a c h t ro n d z i j n h o o f d k wa rt i e r e n v e rs o mb e rt me t d e d a g .

A ls D u i t s l a n d u i t e i n d e l i j k i n e e n s t o r t we n st h i j d e t o e s t a n d n i e t o n d e r ogen t e zie n e n v e r v l o e k t h i j a l l e n d i e hem i n d e ze s i t u a t i e g e b ra c h t h e b b e n .

H i j t e k e n t , ' n a l a n g a a rz e le n e n o n d e r d ru k , z i j n t ro o n s a f s t a n d , ma a r w i l d e t i t e l v a n h o n in g va n P ru i s e n behouden. ( ' H e t z a l m i j kne nt' .e) r u g k e e r Op v 1e 0 rnovember g e m1918 a kv ekr t ree klt h i ij. n - a a r Ne d e rla n d i n b a l l i n g s s c h a p .

Aan d e g re n s g e e f t h i j z i j n s a b e l a f e n v r a a g t a s i e l .

Na ze s u u r wa ch te n k r i j g t h i j t o e l a t i n g . . .

H i j mag z i c h v e s t i g e n o p h e t k a s t e e l v a n g r a a f B e n t in c k t e Amerongen.

He t e e r s t e wa t h i j v r a a g t i s e e n goede k o p , s t e rk e E n g e lse t h e e .

I n 1920 k o o p t h i j h u i z e Do o rn H1i j veo e r n t dke aeenden s t e e nl h a k t bomen om fi t t e b l i j v e n .

Zm i j n e eeu wig et o n ru s t , d r i j f t hem t o t a c t i e , h o e d a n o o k . e e n p a r k v a n 2 4 't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 20 h a .

Het l i j k t a l s o f h i j z i j n u i t e i n d e l i j k e b e ste mmin g a l s h o u t h a kke r gevonden h e e f t .

B i j z i j n d o o d h e e f t h i j , i n Do o rn a l l e e n , d u iz e n d e bomen g e v e ld .

De g e a l l i e e rd e n vra g e n z i j n u i t l e v e r i n g ma a r Ne d e rla n d w e i g e r t . . .

A ls d e k e i z e r i n i n 1921 s t e r f t i s d e k e i z e r d i e p aangegrepen.

H i j l a a t h a a r ka me r a f s l u i t e n e n g e e f t o p d ra c h t z e t e l a t e n z o a l s z e i s .

E lke morgen ko mt h i j e r b id d e n .

'Uilh e Im b l i j f t hopen e e n s t e r u g o p d e t r o o n t e komen. I n a f w a c h t i n g o n t va n g t h i j o u d - s t r i j d e r s i n z i j n p a ra d e -u n if o rm me t ma a rs c h a lk s t a f , h e l m e n z w a rt e a d e l a a r . H i j h e e f t u re la n g e b e sp re kin g e n me t z i j n a d ju d a n t e n h o e z i j n t e ru g k e e r i n Du it s la n d z a l v e rl o p e n . H i j v e r k i e s t n a l a n g b e ra a d d e p a n t se ra u t o b o ve n h e t p a a rd , u a n t h i j w i l a l l e s t o t i n d e p u n t j e s v o o rb e re id e n .

Nog st e e d s o n t v a n g t h i j c a r e s p o n d e n t i e u i t Du it s la n d o n a a r h e t b e l a n g r i j k s t e n ie u ws k r i j g t h i j n i e t t e h o re n .

'A ls i k g ro o t b e n , wil i k mi j n le ve n v o o r de k e i z e r g e ve n ', s c h r i j f t een jo n g e t j e . De k e i z e r i s o n t ro e rd H - i j n o d i g t d e kn a a p u i t Op z i j n k a s t e e I , ma a r a l l e e n d e moeder k o m t . .

Na ,. e e n week: b li si dj e f k te i .z e r me t h a a r v e r l o o f d e n z e s maanden l a t e r h u n t Wilh e lm vo o r d e twe e d e ma a l. P r i n s e s He rmin e vo h Re u ss i S .( ' Z i j h e e f t m i j behoed v o o r k ra n k z i n n i g h e i d e n m i j , h e t l e v e n g e r e d ' ) _26 j o n g e r d a n h i j .

H i j s c h r i j f t n o g 44nmaal o v e r h e t ' G e l e Ge va a r e n p i e k e r t so mb e r o v e r n e t k a r i ge n ie u ws o v e r D u i t s l a n d .

- Z i j n h a a r i s h u h e le ma a l w i t .

H i t l e r ko mt a a n d e ma ch t e n e ve n f I a k k e r t d e h o o p o p a l s O r i n g hem e e n b e zo e k b re n g t . Die h o o p s t e r f t a l s h i j e i n d e l i j k h o o r t h o e i n D u i t s l a n d d e k e i z e r l i j k e v l a g re e d s j a r e n p l a a t s h e e f t moeten maken v o o r h e t h a k e n k ru is .

A ls d e twe e d e w e r e l d o o r l o g . ch t o p t r e k t , b e g i n t h i j t e b e g ri j p e n d a t e r n o g me e r ve ra n d e rd i s , d a n d a t h i j wa ve u i rmo t b reed et. k t e n Neen, d i e D u i t s e s o l d a a t h e e f t n o g n o o i t o v e r d e . k e i z e r g e h o o rd . . . e e n Dan s t o r t z i j n d ro o mwe re ld d e fi n i t i e f i n e e n .

D u i t s e H i j k o mt n i e t me e r b u i t e s o l d a a n. t v e A r H z i j s t e r fi t o p 4 j u j n i 1 9 4 1 ; e n k e l e weken v o o rd a t H i t l e r d e o p e r a t i e L a rb a ro ssa H n b H i j w o r d t i n Do o rn b e g ra ve n e n z i j n d o o d h a a l t n a u w e l i j k s e e n k l e i n b e r i c h t i n k a s t e de k ra n t e n . e e l g d i e n Een ro e mlo o s e in d e va n e e n gewone i j d e l e man, eenzaam e n o n vo lwa sse n , d i e z i c h t door z i j n g e b o o rt e v e r p l i c h t v o e l d e e e n n ie u we F r e d e r i k d e G ro t e t e z i j n . e H i j m i s t e n u eenmaal h e t k a r a k t e r e n d e g e e s t e l i j k e e ig e n sch a p p e n om d e l a s t n van h e t k e iz e rs c h a p t e d ra g e n . d e Het wa s n i e t z i j n s c h u l d d a t h i j v e rk e e rd g e b o re n we rd m a a r h e t wa s h e t Dn o o d lo t va n m i l j o e n e n . . u i H. t s e t a 't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 n k s R

- p 21

1

I + I O p z o n d a g 2 7 m e i 1 9 7 3 o r g a n i s e e r t d e C u l t u r e l e K r i n g e

BRUGGE .

He t b e zo e k a a n d e ze me o ie ,e u d e s t a d g e b e u rt o n d e r d e sku n d ig e l e i d i n g .

A l l e le d e n k r i j g e n t i j d i g v e rd e re i n l i c h t i n g e n t o e g e s t u u rd .

I O n s j a a r l i j k s B A L z a l p l a a t s h e b b e n o p 2 j u n i e , k .

Aanvang 2 1 u u r .O rke I st n k: Toh em h o c k in g B i r d s . R e s e r v a t i e g r a t i s .

6 0 Houd f rd i e .d a tu m v r i j !

T ijd e n s d e ke rmisd a g e n b re n g L u z e k e r e e n b e zo e k a a n o n ze g r o t e j a a r l i j k se t e n t o o n s t e l l i n g i n d e f e e s t z a a l v a n d e g e me e n t e lijk e jo n g e n s s c b c o l Hoevensebaan 1 2 t e K a p e lle n . H e t Ge me e n te b e stu u r g a f o n s re e d s t o e l a t i n g om o v e r d e z a a l t e b e sch ikke n . H i e r v o o r o n ze h a r t e l i j k s t e d a n k.

De a f d e l i n g HEEMKUNDE d o e t h ie rme d e e e n o p ro e p a a n a l l e g e in t e re s s e e rd e n d ie a k t i e f w i l l e n meewerken a a n d e u it b o u w va n h u n a c t i v i t e i t e n .

Bel eens : 6 4 47 75 F O C I D A K

(

o f

6 4 20 14 !

F o t o - Cin ĂŠ - e n Dia clu b K a p e l l e n )

Ha een t a m e l i j k ka lme p e rio d e i s FOCIDAK we e r i n a k t i e gekomen.

Na o n ze p r e s t a t i e s o p h e e mk u n d ig -fi lmis c h g e b ie d gaan we o n s d i t j a a r me e r to e le g g e n o p d e e i g e n l i j k e f o t o g r a fi e .

Ze v in d e n we i n o n ze vo lg e n d e a k t i v i t e i t e n b . v . nachtopnamen i n A n t w e rpen e n st u d io -o p n a me n .

De nachtopnamen z u l l e n g e sch ie d e n o p d i a - fi l m , d i t me t d e b e d o e lin g e e n klubmentage t e maken.

De stu d io -o p n a me n z u l l e n g e b e u re n b i j d e v o o r z i t t e r va n FOCIDAK, He e ve n se baan 5 7 K a p e lle n , w a a r e e n i n g e r i c h t s t u d i o t e r b e s c h i k k i n g va n d e le d e n za l s t a a n . E r z a l eveneens g e zo rg d werden vo o r, een f o t o mo d e l.

't Bruggeske - 5e jaargang - maart 1973 - nr. 1 - p 22

V e rd e r i s e r o o k e e n u i t s t a p n a a r BRUGGE g e p la n d ( z i e h o g e r ) wa a r w i j o o k me t o n ze f o t o g r a fi s c h e p l o e g z u l l e n a a n we zig z i j n .

He t h o o g te p u n t va n 1 9 7 3 z a l l i g g e n t i j d e n s o n ze p r o j e c t i e - a v o n d o p h e t e in d e va n h e t j a a r .

H i e r z u l l e n d e le d e n h u n e ig e n p ro d u k t i e s o p g e b ie d va n fi l m e n d i a ve rt o n e n .

Voor a l l e i n l i c h t i n g e n ka n u s t e e d s t e r e c h t b i j Ru d i Van E r c k , H o e vensebaan 5 7 9 K a p e l l e n . T e l . 6 4 4 3 9 2

1 J E U G D P O R T R E T

Die paasmorgen was d e w e i w i t van m a d e l i e f j e s vo o r j o u a lle e n v o o r j o u b l i j k i n d i n ro o d fl u w e e l

Du rf j e n o g k i j k e n naar h e t l i c h t i n j e ve rwo n d e rd e ogen ?

M.

1

I + I O p z o n d a g 2 7 m e i 1 9 7 3 o r g a n i s e e r t d e C u l t u r e l e K r i n g e

BRUGGE .

He t b e zo e k a a n d e ze me o ie ,e u d e s t a d g e b e u rt o n d e r d e sku n d ig e l e i d i n g .

A l l e le d e n k r i j g e n t i j d i g v e rd e re i n l i c h t i n g e n t o e g e s t u u rd .

I O n s j a a r l i j k s B A L z a l p l a a t s h e b b e n o p 2 j u n i e , k .

Aanvang 2 1 u u r .O rke I st n k: Toh em h o c k in g B i r d s . R e s e r v a t i e g r a t i s .

6 0 Houd f rd i e .d a tu m v r i j !

T ijd e n s d e ke rmisd a g e n b re n g L u z e k e r e e n b e zo e k a a n o n ze g r o t e j a a r l i j k se t e n t o o n s t e l l i n g i n d e f e e s t z a a l v a n d e g e me e n t e lijk e jo n g e n s s c b c o l Hoevensebaan 1 2 t e K a p e lle n . H e t Ge me e n te b e stu u r g a f o n s re e d s t o e l a t i n g om o v e r d e z a a l t e b e sch ikke n . H i e r v o o r o n ze h a r t e l i j k s t e d a n k.

De a f d e l i n g HEEMKUNDE d o e t h ie rme d e e e n o p ro e p a a n a l l e g e in t e re s s e e rd e n d ie a k t i e f w i l l e n meewerken a a n d e u it b o u w va n h u n a c t i v i t e i t e n .

Bel eens : 6 4 47 75 F O C I D A K

(

o f

6 4 20 14 !

F o t o - Cin ĂŠ - e n Dia clu b K a p e l l e n )

Ha een t a m e l i j k ka lme p e rio d e i s FOCIDAK we e r i n a k t i e gekomen.

Na o n ze p r e s t a t i e s o p h e e mk u n d ig -fi lmis c h g e b ie d gaan we o n s d i t j a a r me e r to e le g g e n o p d e e i g e n l i j k e f o t o g r a fi e .

Ze v in d e n we i n o n ze vo lg e n d e a k t i v i t e i t e n b . v . nachtopnamen i n A n t w e rpen e n st u d io -o p n a me n .

De nachtopnamen z u l l e n g e sch ie d e n o p d i a - fi l m , d i t me t d e b e d o e lin g e e n klubmentage t e maken.

De stu d io -o p n a me n z u l l e n g e b e u re n b i j d e v o o r z i t t e r va n FOCIDAK, He e ve n se baan 5 7 K a p e lle n , w a a r e e n i n g e r i c h t s t u d i o t e r b e s c h i k k i n g va n d e le d e n za l s t a a n . E r z a l eveneens g e zo rg d werden vo o r, een f o t o mo d e l.