PUNJAB
Tekivu eke o Idia
The Golden Temple
O
Punjab e dua na vanua ena vuaira kei Idia, ka dua vei ira na vanua kalougata ka vutuniyau duadua ena ka kecega. Na vosa na Punjab e kau ena rua na vosa, na ‘Punj’ kena ibalebale na lima, kei na ‘aab’ kena ibalebale na wai – na vanua lima na kena uciwai. Na uciwai limalima qo sai Sutlej, Beas, Ravi, Chenab kei Jhelum. Na Sutlej, Ravi kei na Beas ratou drodro tiko e lomai Punjab, ia na Chelab kei na Jhelum e rau drodro tiko e lomai Punjab ki Pakistan. Na Tabana ni Teitei Na teitei e nona ivurevure ni ilavo levu duadua o Punjab. Na kena vo era qai veitarataravi sobu, na iyaya vakasainitisi, iyaya vakalivaliva, veiqaravi vakailavo, iyaya ni misini, isulu kei na misini ni culacula. E rua nai katolu ni kakana mamaca kei na sucu e veivotayaka o Punjab. E liu ena tamusuki ni witi, ka vukea tiko vakalevu na kena maroroi na kakana mai Idia.
WILIWILI TAUCOKO NI LEWENIVANUA MAI PUNJAB E 28 NA MILIONI. • 75% ni lewenivanua o Punjab era vakanuinui ena teitei • 65% ni lewenivanua era tiko ena yabaki ni bula ni cakacaka oya mai na 15-59 na yabaki • 37% era tiko e loma ni taoni
GSDP (Current price) USD 64 bn (2016-17) GSDP growth rate (YoY) 9% (2016-17) Per capita income USD 1,920 (2016-17) Arable land 83%
Na Gaunisala ni Veilakoyaki O Punjab e tukuni ni tiko vua na gaunisala ni veilakoyaki uasivi duadua mai Idia. Oqo e oka kina na gaunisala ni lori, gaunisala ni sitima (train), maliwa lala se rara ni waqavuka kei na veiuciwai. Tukutuku Makawa: O Punjab e dua vei ira na vanua ka tawani taumada ena dela ni vuravura ka duatani toka na kena itovo. Na vosa vaka-Punjab e tiko ga na kena vosa dina ka yavutaki mai Pesia kei na vosa vakaLatina. Na matanitu o Punjab e a tauyavutaki ena 1947. Na Care Companion Programme Oqo na porokaramu vou me baleta na nodra qaravi vakavuniwai na lewenivanua mai kea, me vukei ira na kena kau vakavoleka yani vei ira na veiqaravi vakavuniwai. Na porokaramu ni bula qo ena vukea na qaravi ni matavuvale, vuli kei na bula raraba. Annapurna Akshya Patra Yojana Na porokaramu qo erau mai tavoca na matanitu e rua o Haryana kei Punjab ena koro o Chandigrah me baleta nodra vakani na lewenivanua dravudravua. O ira na dravudravua qo era na volivoli ena isau e lailai sara me vakatauvatani kei na isau ena makete se sitoa lelevu ni volivoli. Esa rogolevu sara o Chandigrah ena porokaramu qo. 26
TRANSCEND - Vol - 2 - High Commission of India, Suva, Fiji
Bhagat Puran Singh Sehat Bima Yojna - E sa tavoca na matanitu o Punjab na porokaramu qo mera inisuataki na dauteitei kei na veiqaravi vakavuniwai sega ni saumi, kei ira na dauteitei mera kakua ni sauma e dua na ilavo ena gauna era qaravi kina vakavuniwai. Esa veivotayaka oti na matanitu o Punjab e sivia e 3 na milioni na card ni inisua vei ira na dauteitei ena ruku ni Bhagat Puran Singh Sehat Bhima Yojna. VEIKA ME NA QARAVI • Ludhiyana Mega Food Park, Mohali Knowledge City, Greenfield Light Engineering Park, kei na Chandigrah Medic City. • Na Smart City Mission, ka rau sa digitaki kina o Ludhiyana, Jalandhar kei Amritsar.