هاوآلتي
تايبةت
ذمارة ( )784يةكشةممة 2011/11/20
حيزبولَآل هيَزةكاني دةخاتة ئامادةباشييةوة
ناتؤ ،ثالني رووخاني رذيَمي سووريا دادةأيَذيَت
كوردو ستراتيذى نيَودةولَةتى جةبار عةزيز/حاجياوا
هاوآلتي فشارةكاني سةر ِرذيَمي سووريا َ َ َودةولةتيء كؤمةلطةي ني لةاليةن َ كؤمةلةي وآلتاني عةرةبةوة ،بةرةو توندبوونةوة دةضيَتء ثيَدةضيَت تةمةني بةشار ئةسةدي طةنج، �روات .لةمبارةوة بةرةو كؤتايي ب� ِ دبلؤماتكارة ِرووسةكان ،ثالنيَكي هيَزةكاني ثةيماني ب��اك��ووري َ ئةتلةسيي «ناتؤ«يان ئاشكرا كرد كة بةنهيَنيي بؤ ِرووخاندني ِرذيَمي بةشار ئةسةد ،دانراوة. ثالنيَكي هاوشيَوةي يوطوسالظيا ِرؤذنامةي «العالم« ِراثؤرتيَكي لةبارةي رةوش��ي نويَي سووريا بآلوكردووةتةوة كة تيايدا ئاماذةي بةوة ك��ردووة كة دبلؤماتكاريَكي ِرووس���ي ،توانيويةتي ثالنيَكي هيَزةكاني ناتؤ ئاشكرا بكاتء دزةي بةرووخاندني َ ثي بكات سةبارةت ِ ِرذيَمي سووريا. بةثيَي وت��ةي دبلؤماتكارة ِرووس��ي��ي��ةك��ة ،ئ��ةو ث�لان��ةي بؤ رووخ��ان��دن��ي ِرذيَ��م��ي بةعسي سووريا دان��راوة ،هاوشيَوةي ئةو ثالنةية كة كاتي خؤي لةنةوةدةكاني سةدةي ثيَشوودا ،هيَزةكاني ناتؤ بؤ ِرووخاندني ِرذيَمي يوطوسالظيا دايانناء جيَبةجيَيان كرد. لة ثالنةكةي يوطوسالظيادا، ث��اش جيَبةجيَكردني ب��ةوردي��ي، لةرووخاني ئةنجامةكةي بريتي بوو ِ رذيَمي سربي ء دةستطيركردني «سلؤبؤدان ميلؤسؤظيج«ي سةرؤكي يوطوسالظيا .هةروةها بووة هؤي دابةشبووني خاكي يوطوسالظيا َ دةولةتدا ،لةوانة بةسةر ضةندين بؤسنةءهيَرسكء كرواتياء «جبل االسود«ء كؤسؤظؤ.... دبلؤماتكارة ِرووس��ةك��ة كة ئ��ةن��دام��ي ن��يَ��ردةي ِرووس��ي��اي��ة َ ئةتلةسي ،ئةو لةثةيماني باكوري ثالنةي سةر ِرذيَمي سوورياي ئاشكرا كردووةء ناتؤ لةثالنةكةيدا «ط���ةران طةيشتووةتة ئاستي ِ ب��ةدواي سةرضاوةي داراييدا بؤ جيَبةجيَكردني ثالنة سةربازييةكة �ةرووخ��ان��دن��ي ِرذيَمي تايبةت ب� ِ بةشار ئةسةد لةسووريا ،هةموو ك���اروب���ارةك���ان ت���ةواوك���راون ل��ةن��اوي��ش��ي��ان��دا ث�لان��ي هيَرشي ئاسمانيي تةكتيكيء ليستي ئةو ئامانجانةي كة دةبيَت بؤمباران بكريَن«. ثسثؤرة ِرووسييةكة ئةوةي ِ دووثاتكردووةتةوة كة نيَردةي َ بةلطةنامةي وآلتةكةي ضةندين
دةس��ت��ك��ةوت��ووة ك��ة ه�َي��م��ان بؤ ئةوةي ئةو ثالنة ،هاوشيَوةي ئةو ثالنةية كة لةوآلتي يوطوسالظياي َبةجي ك���راء ب��ووة ث�َي��ش��وو جي َ هؤي دةستطيركردني سلؤبؤدان ميلؤسؤظيجء كةسة ديارةكاني ِرذيَمةكةيء دابةشبووني وآلتةكة. ثالنةكة جةخت لةسةر بؤمباراني ضر دةكاتةوة كة بؤ ماوةي ئاسماني ِ ضةند هةفتةيةك بةردةوام دةبيَتء َ كؤنترؤلي سةنتةري فةرماندةييء هيَزةكاني سووريا دةطريَتةوةء بةتةسليم بوونء دةستطيركردني فةرماندةكان ء سةركردةكاني رذيَمي سووريا كؤتايي ديَت كة دوات��ر وةك «تاوانباري جةنط«
ئاستي ناوضةكة دريَذ دةكةنةوة، ب��ةوةي كة هةموو هيَزةكانيان دةخةنة ئامادةباشيي سةربازيي ت����ةواوةوةء يةكةكاني تايبةت بةمووشةك ،ئامادة دةكريَن. َ حيزبولآل ئامادةباشيي ئيَستا طشتيي ل��ةن��او ِري��زةك��ان��ي��دا ِراط��ةي��ان��دووة ،كة مةبةست ليَي، َ مؤلةتةكانيةتي ِراطرتني سةرجةم بؤ جةنطاوةرةكانيء بانطكردنةوةي ه�����ةزاران ئ��ةن��دام��ي دي��ك��ةيء فةرمانيشي بؤ طةورة بةرثرساني دةركردووة كة خؤيان دةرنةخةن، َ ش��ةردا حالةتة لةكاتي كة ئ��ةم ِ ِرادةطةيةنرا. جطة لةوةش ،يةكة جؤربةجؤرة
سةربازيي كاتييان ثيَكهيَناوةء ئةركء كارةكانيان دياريكردووة، ئةركي دياريكردني بةتايبةتي س��وث��اي ئ����ازاد ك��ة بريتيية لةرووخاندني ِرذيَمء ليَثرسينةوة ِ لةئةنداماني ِرذيَ���مء ثاراستني هاوآلتييان لةتوندوتيذييء كوشتو بري هيَزةكاني ئةسةدء ثاراستني ِ َ سةرءمالي هاوآلتييانء ثاراستني ئاسايش لةكاتي ِرووخاني ِرذيَمدا تا ئ��اذاوةء بيَسةرو بةريي بةرثا نةبيَت. ع��ةق��ي��د ري�����از ئ��ةس��ع��ةد، سةرؤكايةتي ئةنجومةنةكة دةكاتء نؤ ئةفسةري ديكة لةناوياندا ثلةي عةقيدء م��وق��ةددةمء رائيد هةن،
ِرةوان����ةي دادط��اي��ةك��ي تايبةت َ لةطةل ب��ةس��ووري��ا دةك��ريَ��ن ك��ة دةستثيَكردني ث�لان��ةك��ةدا ،ئةو دادطاية ثيَكدةهيَنريَت.
َ حيزبولآل خراونةتة شةرةكةرةكاني ِ ئامادةباشيي توندةوة ،بةتايبةتي ي��ةك��ةي م��ووش��ةك ه��اويَ��ذ كة خراونةتة ئاستي «ب« ،كة ماناي ئ��ام��ادةب��وون��ي��ان��ة ب��ؤ تةقاندني م��ووش��ةك��ةك��ان ل���ةم���اوةي 12 كاتذميَردا لةساتي دةرضووني بريارةكةوة. ِ
ئةندامي ئةنجومةنةكةن. بةثيَي بةيانيَكي ئةنجومةنةكة، ثاش ِرووخاني ِرذَي��مء ثيَكهيَناني َ ه��ةل��ب��ذيَ��ردراو، حكومةتيَكي ئةنجومةني سةربازييش كؤتايي بةئةركةكاني ديَتء َ هةلدةوةشيَتةوة. ري���از ئ��ةس��ع��ةد ،عةقيديَكي سوثاي سووريا بوو ء لةمانطي لةريزةكاني تةمموزي ِراب��ردوودا ِ َ لةطةليشيدا سوثا جيابوويةوةء سةدان سةرباز هاتنةدةرةوة ،ئةو كات ِرايطةياند كة لةنزيك سنوري توركياء سووريا بارةطايان داناوة. لةضةند ِرؤذي ِراب����ردوودا، هيَزيَكي «سوثاي سوورياي ئازاد«
حيزبولَآل دةكةويَتة ئامادةباشييةوة لةاليةكي ديكةوةء هاوثةيوةند َ حيزبولآلي بةرةوشي سوورياوة، ِ َ ئامادةباشيي حالةتي لوبناني، ِرادةطةيةنيَتء هيَزةكاني دةكةونة ئامادةييةوة. َ نةسرولآلي سةرؤكي حةسةن َ هةرةشةي كرد كة ئةطةر حيزبولآل ِ هيَرش بكريَتة سةر سووريا يان شةرةكة لةسةر سةر ئيَران ،ئةوا ِ
شؤرش ئةنجومةني سةربازيي ِ ثيَكدةهيَنريَت ل���ةدريَ���ذةي ِراث��ؤرت��ةك��ةي ِرؤذنامةي «العالم«دا هاتووة كة فةرماندةيي «سوثاي سوورياي ئازاد« ِرايطةياند كة ئةنجومةنيَكي
هيَرشيان ك��ردة س��ةر دةزط��اي َ هةوالطريي لةديمةشقي ثايتةخت. ب��ةرووداويَ��ك��ي نةوعي �ةش ئ��ةم� ِ دادةن��ريَ��ت لةضاالكييةكاني ئةم هيَزةدا. سةركردة كؤنةكاني بةعس ديَنةوة طؤ ِرةثانةكة ل��ةه��ةم��ان ب�����واردا ،دووان ل��ةس��ةرك��ردة كؤنةكاني حيزبي دةطةريَنةوة بةعس ِرايانطةياند كة ِ طؤرةثاني سياسيي سووريا، بؤ ِ ئةم هةنطاوةش دةطونجيَت ببيَتة هؤي َ شلةذاني كادرةكاني حيزبي بةعس بةطشتيء تايةفةي عةلةويي كة بةشار ئةسةد خؤي عةلةويية، بةتايبةتي. ض��ةن��د رؤذَي����ك ل��ةم��ةوب��ةر، َ سال) كة عةبدولحةليم خةددام (79 ثيَشتر جيَطري سةرؤكي سووريا بوو ،هةروةها رةفعةت ئةسةد (74 َ سال) كة براي حافز ئةسةدء مامي بةشار ئةسةدةء ثيَشتر جيَطري حافز ئةسةد بووء بةتةماي ئةوةبوو لةدواي حافز ئةسةد ببيَت بةسةرؤك دةطةريَنةوة بؤ كؤمارِ ،رايانطةياند ِ طؤرةثاني سياسيي سووريا. ِ زياد ماجيد ،مامؤستاي زانكؤي ئةمةريكي لةثاريس ل��ةوب��ارةوة ِرايطةياند ئةمة ئاماذةية بؤ ئةوةي كة ئةو دوو كةسة هةستيان كردووة حوكمرانيي بةشار ئةسةد تةمةني ِ تةواو بووء كؤتايي هات .ئةمةش َ كؤمةلةي وآلتاني لةكاتيَكدا كة ع���ةرةب ئةنداميَتي س��ووري��اي �ةل��ث��ةس��اردء ش��ا ع��ةب� َ ه� َ �دول�لآي ئةردةنيش داواي لةبةشار ئةسةد كرد واز لةدةسةآلت بهيَنيَت. ش��ارةزاي��ان َ دةل �َي��ن ئ��ةو دوو كةسة ،هؤكاريي داراييان هةيةء هةنديَك ثةيوةنديي شةخسييان ل��ةوآلت��ان��ي ئ��ةوروث��اء وآلت��ان��ي عةرةبييدا هةية ،بةثيَي بؤضووني هةنديَك وآلتي ئةوروثي ،رةفعةت ئةسةد دةكريَت ببيَتة هؤي ياخي بوونيَكي ط��ةورة لةناو سوثاي سووريادا. ل��ةس� َ �ال��ي 1983دا رةف��ع��ةت َ هةوليدا كودةتا بةسةر ئةسةد حافز ئةسةدي برايدا بكات ،بةآلم سةركةوتوو نةبووء دوورخرايةوة بؤ دةرةوةي سووريا. ئةوةي جيَي سةرنجة ،هةردوو ثؤستي ثيَشتر كةسايةتييةكة، ب��اآلي��ان ه��ةب��ووة ل��ةن��او حيزبي بةعسداء لةناو ِرذيَمي سووريادا، ئةمةش بؤ هيَزة ئؤثؤزسيؤنةكان كاريَكي ئاسان نيية كة بتوانن ئةوان جي بكةنةوة. لةناو خؤياندا َ
َ سةرهةلدانى ديموكراسى ئةوروثا النكى َ دةول��ةت��ى م��ؤدَي��رن و هيومانيستية،ئةو و دةروات لةسةرى دونيا ؤ ئةمر كة فةلسةفةى ِ ِ و تائيَستاش بةديليَكى باشتر نةخولقاوة بؤى َ عةقلى ئةورثيةكانة و ميَذووش بةرهةمى حةقى ئ��ةو شانازيةيان ثيَدةبةخشيَت كة َ دةولةتى خؤشطوزةران و دابين ثيَكهاتةى بي هاوآلتيان بؤ ئازاديةكان و ماف كردنى َ فةرةنساية. شى شؤر دةرئةنجامى جياوازى ِ ِ ئةوةى بؤتة نةنطى بؤ سيستمى سياسى ئةوروثى و ئةمريكى لة ئةنجامى ثيادةكردنى سيستمى س��ةرم��اي��ةدارى و ك��ؤش��ان بؤ بازارو ستراتيذي ثةرةدان بةدةست هيَنانى ِ بة ملمالنيَكانى جةنطى سارد هيَشتنةوةى جةمسةرى هيَز الى خؤيان ئةو كؤتاى هاتنة مؤر َاليَكة كة لةئيَستادا تراذيديةى هةموو بةهاو ِ ثةرةى ثيَدةدريَت و ضاو نوقاندنة لةئاستى هةموو ئةو تراذيديايةى كة بةسةر ميللةتانى دونيادا ديَن و طيان و ذيانى مليؤنةها هاوآلتى ثتر َ ؤلى نية كةلة بؤرسةيةكدا بةهاى 100ليتر ِ َ مامةلةى ثيَوة دةكريَت. ميللةتى كورد يةكيَكة لةو ميللةتانةى كة لة ميَذووى هاوضةرخةوة تا ئيَستاش ب��ةب��ةردةوام��ى بؤساغكردنةوةى ط��رةوى سياسى بةكاردةهيَنريَت و ئةو دةنطانةش كةمن يان سةدايةكيان نية كة لةسةر حةقى ئةم نةتةوةية نوزةيةكيان بيَت. ئةوةى من دةمةويَت ليَرةدا قسةى لةسةر بكةم ِروداوةك��ان��ى ئةم دواي��ةى باكوورى َ َودةولةتى كوردستان كة دةنطدانةوةيةكى ني هةبوو ،ئ��ةوةى جيَطاى داخة لةهةموو ئةو نارةزايةتيانةى لةدذى ئةم هيَرشةى طوتارو ِ طةريالكانى ثارتى كريَكاران بةرزبوونةوة خويَندنةوةى ِرووداوةك���ان بوو بة ديوى َ مةسلةحةتخوازانةى ثةيوةندى دوواليانةى نيَوان توركياو ئةو وآلتانة ئةوةى لةهةموويان زي��ات��ر ش���ةرم ه�َي��ن ب��وو بةياننامةكةى سةرؤكايةتى هةريَم بوو وةك كورديَك و سكرتيَرى طشتى نةتةوةيةكطرتوةكان بوو َ َودةولةتى كةسيَك وةك موئةسةسةيةكى ني نةهات ثشتى ِروداوةكان ببينيَت و دوواليانة َ مامةلة لةطةأل ئةم هيَرشةدا بكات و دةرئةنجام و بةرئةنجامى ئةم هيَرشانة ببينيَت .ئيَستا كة بةثيَى هةموو َ بةلطةنامةكان دةركةوتووة كة توركيا ضةكى كيميايى بةرامبةر بة طةريالكان بةكارهيَناوة و ِرؤذانة بةسةدان َ سوراوى هةل ِ سياسى و مةدةنى كورد بةرةو زيندانةكان ثةلكيَش دةكريَن و تةنانةت ِروحم بةمنداآلنيش ناكريَت .هةر كةسيَك دووشيعار بةسةر ماف و ئازادى كوردا بدات داواى زيندانى قورسى بؤ دةكريَت ،لةم رةشبطيريةدا كةسيَك نية َبليَت توركيا سياسةتيَكى ضةوت بةرامبةر بةكورد بةكار دةهيَنيَت ،كةتةنها ئةوة ماوة تةلبةنديَك لةباكوورى كوردستان بدات و َبليَت هةموو ئيَوة زيندانين ضونكة وابيردةكةنةوة كة كوردن . َ قولى هةموو دونيا ئيَستا ستراتيذى بةرامبةر ب��ةدؤزى ك��ورد ِروون��ة و شتيَكى ش����اراوة ل��ةه��ةط��ب��ة و س��ت��رات��ي��ذى هيض َ دةولةتيَكدا نية كة دؤستايةتى توركيا بة شؤرشةكانى لةئةنجامى َتةوة. ي بطؤر كورد ِ ِ بةهارى عةرةبيش توركيا ووردة ووردة ثيَطةى َ قولتر و كاريطةرى سياسى بةهيَزتر دةبيَت لةناوضةكةدا كةئةمريكاو ئةوروثاش بؤ سةرخستنى ئةجنداى سياسى و ئابوريةكان خؤيان ثشتيوانى زياترى توركيا دةكةن مافى َ كؤمةليَك م��رؤظ و ئاشتى و ديموكراسى ضةمك و بةهان كةتةنها الى فةيلةسوفة َ خةيالةكان باويان ماوة و لةملمالنآ خؤش ئةمرؤى دونيادا جيَطاى ناطرن سياسةكانى ِ تةنها ئةو كاتةنة نةبيَت كة ئةم ضةمكانة بؤ بازارى سةرمايةدارى طةرم كردنى زياترى ِ نرخيَكيان هةبيَت. لةطؤرةثانةكةدا تةنهاية، �ورد ئيَستا ك� ِ تةنها شتيَك كةبؤ ئيَمةى كورد طرنط بيَت و َ ثوضةل بتوانين ستراتيذ نةيارانى نةتةوةكةمان بكةينةوة يةك طوتارى و يةك ئامانجية، دةتوانم َبليَم حةساسترين قؤناغى ميَذووى شؤرشى طةلةكةمان لةباكوور ئةمرؤية كورد ِ ِ طةيشتؤتة قؤناغيَك يان دةبيَت بؤ ئةبةد كؤتاى َ مةحالة) يان دةبيَت ثيَبيَت (كةئةمةيان شتيَكى بطاتة كةنارى ئ��ارام و ك��ورد لةو بةشةى كوردستان بطاتة مافةكانى خؤى ئةمةش تةنها بة ستراتيذيَكى َ قولى نةتةوةى دةكريَت و ثيَويستة لة ئيَستادا هةموومان هةست و هؤش َ لةطةلياندا و نيطامان لةسةر باكوور بيَت و هةنطاو َ هةلطرين ،ضارةسةرى كيَشةى كورد لةباكوورى كوردستان كليلى ضارةسةرى ك�َي��ش��ةى ك���وردة ل��ة ه��ةم��وو بةشةكانى َ لةطةلماندا بؤ كوردستان ،جيهان ئامادةنية ئةم هةنطاوة ،بةآلم بةئيرادةيةكى بةهيَزو ثشتيوانيمان لةيةكترى هةنطاويَكى طران نية..