Femicide

Femicide Εικαστική παρέμβαση στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών

Φοιτητριες: Αλεξάνδρα Ιακωβάκη Χάρις Μακρυδάκη Σοφία Ξηρομάμου Καθηγήτρια: Άρτεμις Ποταμιάνου

Α' Νεκροταφείο Αθηνών|Χρονολόγιο 1836

1856

1858

Από το 1836 και μετά εγκαθιδρύεται στην περιοχή όπου βρισκόταν το παλαιότερο νεκροταφείο του Αγίου Λάζαρου.

Το 1856 έχουμε καθαρισμό από ξερόχορτα των τάφων με στόχο την αποφυγή εμπρησμού.

Το 1858 επί δημαρχίας Σκούφου διατυπώνεται το αίτημα της περίφραξης λόγω της ελεεινής κατάστασης που επικρατούσε.

Το 1841 επί Πετράκη έχουμε τα πρώτα μέτρα καλλωπισμού : εγκαίνια εκκλησίας, διορισμό ιερέα και δεντροφύτευση χώρου.

Το 1856 επί δημαρχίας Γαλάτη, επίσης, γίνεται η πρώτη επέκταση.

Το 1859 έχουμε διαμόρφωση δεντρόφυτων οδών του.

1841

1856

1859

Α' Νεκροταφείο Αθηνών|Χρονολόγιο Το 1867 επί Κυριακού πραγματοποιείται ο διορισμός δύο κηπουρών.

Το 1886 επεκτείνεται ξανά και τίθεται στα 1888 επί Σούτσου εκ νέου ζήτημα περιτοίχισης του. Το αίτημα της πε ρίφραξης θεμελιώνεται σε λόγους δημόσιας υγιεινής, αποφυγής άσχ ημου θεάματος, αποτροπής κλοπ ών αγαλμάτων, εξασφάλιση της π εριουσίας της μεγαλοαστικής τάξη ς.

Το 1878 επί Κυριακού έχουμε τη δ εύτερη επέκταση και το 1884επί Σ ούτσου εγκρίνεται η περιτείχιση τ ου ανοικτού τμήματός του.

Το 1885 επί Σούτσου έχουμε δέυτερη δεντ ροφύτευση.

Ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896, στα 1895 εγκρίνεται η περιτείχιση.

Το 1898 εγκρίνεται η περιτείχιση τ μήματος του νεκροταφείου με σκο πό την ταφή τωνστρατιωτικών και το 1899 με απαίτηση της βασίλισσ ας Όλγας η περιτείχιση μεγαλώνει με χρήματ α του δήμου.

Α' Νεκροταφείο Αθηνών|Χρονολόγιο Το 1905 επί Μερκούρη αφαι ρούνται τα κιγκλιδώματα κα ι τοποθετούνται στη γέφυρα του Ιλισσο ύ.

Το 1917 επί Τσόχα έχουμε νέ α περιτείχιση.

Το 1914 επί Μπενάκ η, λίγο μετά του Βα λκανικούς αγοράζετ αι ένας μικρός χώρο ς μπροστά στο νεκρ ο- ταφείο για να διαμορφωθεί σε πλατεία.

Το 1944 επί Γεωργάτ ου το περιτείχισμα ε ίναι αναγκαίο για τ ο στρατιωτικό τμήμ α του νεκροταφείου .

Το 1938 επί Πλυτά ε ργολαβικώς ανατίθ εται η συντήρηση του πρασίν ου από ένστολο ημε ρομίσθιο προσωπικ ό.

Το 1950 επί Πιτσίκα προβλέπεται ειδικό τμήμα ταφής δημά ρχων, συμβούλων, κρατικών λειτουργ ών.

Το 1946 εγκρίνεται για πρώτη και τελευ ταία φοράη κατεδά φιση ταφικού μνημ είου.Πρόκειται για τ ο μαυσωλείο της οι κογένειας Αλβανόπ ουλου.Αν και εγκρίθ ηκε η κατεδάφιση τ ου μνημείο ουδέπο τε γκρεμίστηκε.

Επί Χούντας με τον αναγκαστικό νόμο τ ου 1968 διαμορφώ νεται σε τοπίου πρά σινου.

Το 1951 πεθαίνει αι φνιδίως ο δήμαρχο ς Κοτζιάς. Ο Κοτζιάς θάφτηκε όχι στο εν δεδειγμένο χώρο τρ ιετών ταφών επιφα νών ανδρών, αλλά δωρεάν τιμής ένεκε ν στην κεντρική πλα τεία του Α' Νεκροτα φείου Αθηνών, στη ζώνη πολυτελείας.

Το 1998 επί Αβραμό πουλου γίνεται νεά περιτείχισηκαι συμ πληρώνεται με μετ αλλική κατασκευή ο πέτρινος τοίχος, για την ασφάλεια των ταφικών μνημείων.

Λεξιλόγιο εγκατάστασης • Νεκροταφείο: Νεκροταφείο (ή Κοιμητήριο) ονομάζεται ο χώρος ο προορισμένος για την ταφή των νεκρών. Στην Ελλάδα συνηθίζεται η φύτευση κυπαρισσιών στα νεκροταφεία.

• Θρήνος: έμμετρος λόγος με τον οποίο εκφράζεται βαθύτατη θλίψη για κάποιο θάνατο ή μεγάλη καταστροφή. (οι θρήνοι και τα μοιρολόγια αποτελούν σημαντικό στοιχείο της λαϊκής μας παράδοσης)

• Οιμωγή: θρηνώδης κραυγή • Συνενοχή: 1. η ευθύνη μαζί με άλλον για κάποια πράξη. 2. κοινός τρόπος σκέψης • Γυναικοκτονία: << Το "έγκλημα τιμής" είναι η εκδοχή του 1960, που δεν λέγεται πια έγκλημα τιμής, λέγεται "έγκλημα αγάπης", δηλαδή μιλάμε για το ίδιο πράγμα, μια τιμωρητική πράξη για μια γυναίκα που έχει υπερβεί το όριο -αυτό το όριο μπορεί να είναι για το πλαίσιο- που ζει πιο ανεξάρτητη, ή μπορεί να έχει κάποια σχέση, υπάρχει πάντα κάποιο όριο. Ο άνδρας έτσι δεν χαρακτηρίζεται εγκληματίας, αλλά είναι ένας κανονικός άνδρας που παίρνει στα χέρια του την τιμωρητική διαδικασία. Από τα περιστατικά που θυμάμαι, παράδειγμα η ζήλια είναι αυτό το πράγμα, η γυναίκα που δεν υπάκουσε στον ρόλο της. Άρα ένα έγκλημα τιμής με παλαιότερους όρους >> μάς εξηγεί για τη γυναικοκτονία η Αθηνά Πεγκλίδου, διδάκτορας Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και μέλος του Δικτύου COST, Femicide Across Europe.

•

Πατριαρχία: Πρωτόγονο σύστημα κοινωνικής οργάνωσης που σύμφωνα με τη γνώμη των κοινωνιολόγων αντικατέστησε την μητριαρχία. Βάση της πατριαρχίας είναι το γένος ( πατριά ) Τα μέλη του γένους συνδέονται με δεσμούς αίματος , ενώ οι γυναίκες λαμβάνονται από άλλο γένος . Στο συγκεκριμένο σύστημα η εξουσία αποτελεί προνόμιο των ανδρών , οι οποίοι ρυθμίζουν την οικονομική και κοινωνική ζωή , δίνουν τ ο όνομά τους στα παιδιά , ενώ η γυναίκα περιορίζεται στις οικιακές ασχολίες .

•

Σεξισμός: Σεξισμός ή έμφυλη διάκριση είναι μία προκατάληψη ή διάκριση σχετικά με το φύλο ενός ατόμου (βιολογικό και κοινωνικό).

•

Μισογυνισμός: Μισογυνισμός είναι το μίσος και η δυσαρέσκεια απέναντι στις γυναίκες και τα κορίτσια. Ο μισογυνισμός μπορεί να εκδηλωθεί κριση (όχι σεξισμός), η εχθρότητα, υποτίμηση των γυναικών, η βία κατά η σεξουαλική αντικειμενοποίηση των

με πολυάριθμους τρόπους, μεταξύ των οποίων η σεξουαλική διά οι αντιλήψεις περί ανδρικής υπεροχής, η των γυναικών και γυναικών.

Τοποθεσία Το Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών είναι το παλαιότερο κοιμητήριο των Αθηνών. Θεωρείται πολύ σημαντικό, τόσο για το γεγονός ότι εκεί αναπαύονται πολλοί επώνυμοι Έλληνες που τα τελευταία χρόνια διακρίθηκαν στον χώρο των γραμμάτων, των τεχνών και της πολιτικής, όσο και από ιστορική και καλλιτεχνική άποψη, καθώς περιλαμβάνει μεγάλης αξίας γλυπτά. Το Πρώτο Νεκροταφείο βρίσκεται στο τέρμα της οδού Αναπαύσεως, σε λόφο νότια του Παναθηναϊκού σταδίου και πέραν του Ιλισού. Είναι κατάφυτο με πεύκα και κυπαρίσσια.H συνολική έκτασή του είναι 170 στρέμματα με 10.233 οικογενειακούς τάφους και 2.077 τάφους τριετίας. Η επιλογή του χώρου συνδέεται άμεσα με την εξουσία καθώς είναι πίσω από το παλάτι.

Συναισθήματα Μπαίνοντας στον χώρο, στον επισκέπτη δημιουργείται ένα δέος καθώς τα έργα τέχνης που βρίσκονται εκεί αντισταθμίζουν την αίσθηση του νεκροταφείου με αυτή του μουσειακού χώρου. Το βάρος και η θλίψη είναι αναπόφευκτα, ωστόσο τα εντυπωσιακά προπύλαια σε προδιαθέτουν να περιπλανηθείς στο χώρο που περικλύεται από ιστορικότητα και τέχνη . Προχορώντας, μεταξύ άλλων αγαλμάτων αντικρίζει κανείς και την "Κοιμωμένη" του Γιαννούλη Χαλεπά, έργο αριστουργηματικά λεπτομερές. Ο επισκέπτης μένει εμβρόντητος από την ανθρώπινη φύση που έχει καταφέρει να αποδώσει ο καλλιτέχνης στη γοητευτική Κοιμωμένη. Τελειώνοντας την περιήγηση, τα συναισθήματα που έχει επικοινωνήσει η ατμόσφαιρα του χώρου παραμένουν έντονα.

Χρώματα και υφές Η εγκατάσταση πρόκειται να γίνει σε ένα νεκροταφείο, άρα αρχιτεκτονικά τα χρώματα και οι υφές είναι πολύ περιορισμένα και χρόνια καθιερωμένα έτσι. Στο πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών βλέπουμε τους γαριασμένους τόνους του λευκού, μπεζ, ανοιχτό γκρι στους τάφους, το βαθύ πράσινο από τα κυπαρίσσια και τα άλλα δένδρα και το μαύρα κάγκελα που καθορίζουν τους διαδρόμους. Οι κύριες υφές του χώρου δημιουργούνται από τα βασικά δομικά υλικά: το μαρμαρο και άλλα λευκά πετρωματα, σίδερο ή μπρούτζο και το ξύλο.

Φωτισμός Το νεκροταφείο φωτίζεται κυρίως φυσικά, αφού είναι εξωτερικός χώρος. Υπάρχουν κάποια φώτα (κλασσικά φώτα πεζόδρομου) για τις βραδινές ώρες, κυρίως για το χειμερινό ημεροστασιο.

Η Κοιμωμένη του Χαλεπά

Ο Γιαννούλης Χαλεπάς έμεινε ανεξίτηλος στην ιστορία για τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε στην Ελλ ηνική τέχνη. Χαρακτηριστικό του ήταν η εκφραστικότητα που είχαν τα πρόσωπα και τα σώματα των γλυπτών του. Η Κοιμωμένη, η 18χρονη κόρη της οικογένειας Αφεντάκη, Σοφία, πέθανε απο φυματίωση. Η νεότητα, η αγνότητα και η γαλήνη της αποτυπώθηκαν απο την σμίλη του Χαλεπά. Μια άλλη εκδοχή του θανάτου της Σοφίας ασχολείται με τη σύντομη αλλά αστραφτερή ζωή της πριν φύγει. Συγκεκριμένα, λέγεται οτι η νεαρή ερωτεύτηκε παράφορα τον Ιταλό τενόρο Μάριο Τζοβάννι, μη μπορώντας να ζήσει τον έρωτά της μαζί του λόγω του έντονου θεσμού της πατριαρχίας της τότε κοινωνίας, αποφάσισε να δώσει τέλος στη ζωή της καταπίνοντας δηλητήριο. Ακολούθησε η αυτοκτονία του τενόρου. Η εκδοχή αυτή πρόκειται για μια λαϊκή φιλολογία αφού δημιουργήθηκε σε χρόνια δύσκολα για τις αστικές ελληνικές κοινωνίες σε μια προσπάθεια να απαλύνουν τον δύσκολο, πεζό βίο. Παρόλη την ανυπόστατη ιστορία του ειδυλλίου αυτου, αφού ο τενόρος ήταν 68 ετών και πέθανε από στηθάγχη στις 11/12/1883, η μυθοπλασία έφερε σε πρώτο πλάνο τον χαμό της 18χρονης.

Κεντρική ιδέα Η εγκατάσταση πραγματεύεται ένα μείζων και αποσειωποιημενό απο μέσα μαζικής ενημέρωσης, κρατικούς θεσμούς και καλλιτέχνες θέμα: τις γυναικοκτονίες και τις συνθήκες που τις περιβάλλουν. Ένα εγκληματολογικό και ανθρωπολογικό φαινόμενο που αφορά τις πιο ακραίες εκδηλώσεις έμφυλης βίας, γυναίκες οι οποίες δολοφονήθηκαν επειδή παραβίασαν τον δήθεν προκαθορισμένο –βιολογικά και κοινωνικά– ρόλο τους. Στόχος της εγκατάστασης είναι να ευαισθητοποιήσει, να προκαλέσει καθώς και να καταστήσει με σαφή τρόπο ότι οποιαδήποτε θα μπορούσε να είναι το θύμα και οποιοσδήποτε ο θύτης.

Η διερεύνηση νέων και συχνά επαναλαμβανόμενων φαινομένων, όπως είναι οι γυναικοκτονίες, μας αποκαλύπτει ότι τα πιο ακραία φαινόμενα εμφυλης βίας δεν αποτελούν τυχαίες εκδηλώσεις ατομικής παθολογίας αλλά, αντίθετα, τροφοδοτούνται από τις πολιτισμικές ιδεοληψίες και ενισχύονται από τις κοινωνικές παθογένειες. Τα τότε εγκλήματα τιμής νυν εγκλήματα αγάπης όπου ένας σύζυγος, σύντροφος,αφεντκό ή πατέρας παίρνει στα χέρια του την τιμωριτική διαδικασία και οι βιασμοι είναι αυτά που μας απασχολησαν. Γυναίκες που δεν είχαν λόγο, που τους στερήθηκε η επιλογή και όταν θέλησαν κάτι διαφορετικό

Διαμαρτυρόμαστε, πενθούμε, ενημερώνουμε και επιζητούμε την αλλαγή. τιμωρήθηκαν με την ζωή τους.

Μετά από κάθε βιασμό η ερώτηση είναι "τι φορούσε;" μετά από κάθε βιαιοπραγία ρωτάνε "μήπως τον νευρίασε;" , " μήπως προκαλεσε;" Όλα αυτά είναι ερωτηματα που δεν θα έπρεπε καν να υφίστανται. Σε καμία περίπτωση η θυματοποιηση του θύτη και η αποδοχή πατριαρχικών και φαλλοκρατικών καταλοίπων ως δικαιολογία της διαικπερεωσης της τιμωριτικης διαδικασίας από άνδρες δεν θα έπρεπε να είναι αποδεκτη.

Εγκατάσταση Η αναφορά αυτή στις γυναικοκτονίες θα γίνει μέσω ενός ασπρόμαυρου βίντεο διάρκειας τριών λεπτών με ήχο. Το βίντεο θα προβάλεται στο Α΄Νεκροταφείο Αθηνών και συγκεκριμένα πάνω στο άγαλμα της κοιμωμένης του Γιαννούλη Χαλεπά, όπου άλλωστε ο Λαίκός μύθος την θέλει να αυτοκτονεί λόγω πατριαρχικής καταπίεσης. Το βίντεο θα προβάλεται επαναλαμβανόμενα. watch here