100 jaar Kievietschool 1918-2018

100 jaar Kievietschool 1918-2018

100 jaar Kievietschool 1918-2018

Voorwoord

Met veel genoegen schrijf ik dit voorwoord voor het jubileumboek van ons aller Kievietschool. Het was al bijzonder om directeur te mogen worden van deze mooie school, maar het was extra speciaal om te kunnen starten in het honderdste bestaansjaar.

In dit prachtige jubileumboek vindt u een uitgebreid overzicht van de historie van de Kievietschool en de foto’s en verhalen van vele generaties Kievieters. Ik weet zeker dat u dit boek met erg veel plezier zult lezen en zult genieten van de rijke geschiedenis van onze school.

Dit voorwoord geeft mij ook de gelegenheid om vooruit te kijken naar de volgende honderd jaar Kievietschool. Met veel voldoening kunnen we vaststellen dat ons 100-jarige oudje nog opmerkelijk kwiek is voor haar leeftijd en aan haar tweede jeugd lijkt te zijn begonnen. Het leerlingenaantal is dit jaar voor het eerst tot ruim boven de 200 gestegen en met een sterk en gemotiveerd team en een zeer betrokken groep ouders zien de vooruitzichten voor de komende jaren er rooskleurig uit.

Graag wil ik alle vrijwilligers van dit 100-jarig jubileum bedanken voor al hun tijd, inzet en creativiteit. Wat een prachtig boekwerk en wat een schitterende herinnering is dit jubileumboek geworden!

Heel veel lees- en kijkplezier gewenst.

Dirk Schuiling Directeur

2

Voorwoord

Met trots mogen we terugkijken op 100 jaar Kievietschool. De afgelopen eeuw heeft de Kievietschool een belangrijke rol gespeeld in het leven van kinderen die in De Kieviet en de omliggende wijken zijn opgegroeid. Tijdens de basisschoolperiode zijn kinderen volop in ontwikkeling en worden er vriendschappen voor het leven gesloten.

Al sinds de oprichting in 1918 heeft de school de ambitie gehad om kinderen de gelegenheid te bieden om het beste uit zichzelf te halen met een grote nadruk op de sociale ontwikkeling. Dit wordt binnen de Kievietschool aangeboden in een kleinschalige en veilige omgeving, die gekenmerkt wordt door een sterke betrokkenheid van ouders en leerkrachten. Dit zijn vandaag de dag nog steeds de fundamenten van het beleid.

Voor dit prachtige jubileumboek is er in de archieven gedoken en zijn oud-leerlingen en leerkrachten geïnterviewd. Er kwamen mooie herinneringen, leuke anekdotes en prachtige foto’s naar boven. Het boek geeft een indrukwekkend tijdsbeeld van 100 jaar Kievietschool.

Maar de Kievietschool blijft zich ontwikkelen en maakt zich klaar voor de komende 100 jaar. De start van de tweede eeuw Kievietschool heeft als thema: Klaar voor de wereld!

Namens het bestuur wens ik u veel plezier toe bij het lezen uit de rijke historie van onze school.

Frederic de Visser Voorzitter

3

4

Inhoud 1. De beginjaren

pagina

2. Crisistijd

pagina 21

3. Tweede Wereldoorlog

pagina 30

4. Wederopbouw

pagina 38

5. The times they are a-changing

pagina 52

6. Creativiteit met Huib de Vos

pagina 66

7. Het stokje overgedragen

pagina 81

8. Wisselingen van de wacht

pagina 92

9. Millennium

pagina 102

10. Roerige jaren

pagina 110

De Kievietschool in woord & beeld • Weekopeningen • Kerst- en eindspelen • Lintjesdag / Sportdag • Schaakles • Sinterklaas • Peuterspeelzaal • Schoolreisjes en kamp • Kievietjournaal • Klassenfoto’s 2017-2018

7

pagina 128 pagina 130 pagina 134 pagina 137 pagina 138 pagina 140 pagina 142 pagina 144 pagina 146

5

6

1. De beginjaren Aan het einde van de negentiende eeuw is Wassenaar een rustige gemeente, bestaande uit een kleine dorpskern rond de dorpskerk en het Plein, en verder een uitgebreid gebied met boerderijen en landgoederen. Prins Frederik, de tweede zoon van koning Willem I, bezit er een aaneengesloten gebied van ongeveer 600 hectare, waaronder de landgoederen De Paauw, Raaphorst, Eikenhorst, Backershagen, De Drie Papegaaien en Groot Haesebroek. Na zijn overlijden in 1881 verkoopt zijn dochter, prinses Marie von Wied, geleidelijk een aantal van deze buitenplaatsen.

In de eerste jaren van de twintigste eeuw ontstaat, naar Engels voorbeeld, de moderne gedachte van een tuinstad: een villapark buiten de drukke, vuile stad waar ruimte, rust en gezonde lucht te vinden zijn. Het ideaal van een gezond bestaan in het groen is precies wat Wassenaar kan bieden: een park waarin veilig en rustig gewoond kan worden.

over de Rijksstraatweg ter hoogte van De Bijhorst.

Station Renbaan-Achterweg is aan de Buurtweg bij HGC, ongeveer waar nu het parkeerterrein van Flamingo Paradise ligt. Aangezien Wassenaar door dit Hofpleinlijntje snel en gemakkelijk bereikbaar is, ver-

Zogenaamde exploitatiemaatschappijen spelen in op deze behoefte. Zij kopen landelijke gebieden op en ontwikkelen deze voor permanente bewoning. In Wassenaar worden deze exploitatiemaatschappijen opgericht door gefortuneerde particulieren, architecten en aannemers, die in Den Haag al ervaring met vergelijkbare projecten hebben opgedaan.

Zo koopt dr. M.A.J. Geluk in 1898 van prinses Marie het landgoed Groot Haesebroek, 170 hectare groot, voor Ć’ 170.000. Hij brengt dit onder in de nv Exploitatiemaatschappij Groot Haesebroek, waarvan hij de eigenaar is. Hieruit koopt de heer D. Haagmans in 1908 het zuidelijke gedeelte, 54 hectare, met de bedoeling om het door de nv Exploitatiemaatschappij Park de Kieviet en Wildrust voor woningbouw te laten verkavelen.

Van groot belang voor de ontsluiting van Wassenaar is de opening in 1908 van de spoorlijn die Rotterdam via Den Haag met Scheveningen verbindt, de zogenaamde Hofpleinlijn. Het tracĂŠ loopt over de huidige Landscheidingsweg en heeft twee haltes in Wassenaar. Station Wassenaar is bovenop het oude viaduct

7

De paardentram Wassenaar-Den Haag.

huizen vele welgestelden uit Den Haag en Rotterdam naar Wassenaar en pendelen met de trein naar hun werk. De grote trek begint in 1908 en in 1910 is het inwoneraantal van Wassenaar al verdubbeld.

Een eerste, niet gerealiseerde opzet van Park de Kieviet uit 1911.

Exploitatiemaatschappij nv Park de Kieviet en Wild­ rust krijgt in 1911 de opdracht om het gebied bouwrijp te maken. Directeur is de Haagse architect Johannes Mutters jr. (1858-1930). Hij ontwerpt een kleinschalig villapark met enkele en dubbele villa’s in de Engelse cottagestijl voorzien van gepotdekselde geveldelen, erkers, serres, vensters met roedeverdeling en samengestelde rietdaken. De aanwezige natuurlijke omgeving wordt optimaal gebruikt, met de vijverpartij centraal. Er komen gebogen lanen, pleintjes en plantsoenen van diverse vormen. Mutters legt zo een park aan waarbinnen de bebouwing kan groeien in grote diversiteit. Zelf gaat hij in 1915 aan de rand van de vijver wonen in de door hem ontworpen aanzienlijke Villa Berkenhof aan de Berkenlaan 1. Deze is rond 1975 afgebroken en verkaveld. Â

Johannes Mutters Jr. jr. (1858-1930).

8

Kieviet of Kievit?

Komt zo’n wijsneus van een jaar of tien met de vraag: “Waarom heet de school eigenlijk Kievietschool met ‘i-e‘, het is toch kievit?” En ja, de meeste vogelgidsen schrijven kievit, tuinboeken schrijven kievitsbloem. Maar pak je Van Dale erbij of het groene boekje, dan blijkt het allebei te mogen. Meester Ruud van Dalen vertelt dat hij placht te verwijzen naar Johan Kieviet, de bekende kinderboekenschrijver van onder andere Dik Trom, Fulco de minstreel en Het slot op den Hoef, die immers juist in de tijd dat de school werd opgericht in de Kieviet was komen wonen. Een mooie toevalligheid en niet eens zo’n gek idee, maar de werkelijkheid is aanmerkelijk eenvoudiger. De wijk heette zo.

Maar waarom kozen de ontwikkelaars van de wijk voor die naam en voor deze spelling? Er schijnt op deze plek in vroeger tijden een Kievitsdorp te zijn geweest. En op topografische

militaire kaarten van 1875, 1888 en 1913 staat De Kievit. Maar de nv Exploitatiemaatschappij Park de Kieviet en Wildrust, opgericht in 1908, kiest weer voor tweemaal ‘ie‘.

Kennelijk stonden deze gronden van oudsher bekend als een plaats waar de kievit jaarlijks kwam broeden en waar je in het vroege voorjaar de eieren kon rapen. Zo’n vijftig jaar geleden was de vogel hier nog jaarlijks in de weilanden langs de Waldeck Pyrmontlaan te zien en te horen. En aan die roep dankt hij zijn naam.

Als we de historische woordenboeken er op naslaan, verstaan we hem in de loop der eeuwen als kievits, kievit en kieviet. De Engelsen schrijven pe(e)wit, de Duitsers Kiebitz en de Friezen kievits.

Wel een mooi idee: onze Kievietjes zijn reizigers en spreken hun talen.

Hoe schrijf je het eigenlijk: kieviet of kievit?

9

De nieuwe inwoners van Wassenaar zijn niet alleen welgesteld, maar ook hoogopgeleid. In het dorp is een aantal schooltjes voor verschillende gezindten, maar die vinden zij in het algemeen niet goed genoeg voor hun kinderen. In het snelgroeiende Wassenaar-Zuid is een toenemende vraag naar een school voor neutraal lager onderwijs. Daarom nemen twee dames uit de buurt in 1918 het initiatief om zelf een school op te richten.

Albertine Alexandrine Broese van Groenou-Holle is getrouwd met architect ir. A. Broese van Groenou, afstammeling van welgestelde theeplanters. Zij wonen in Park Oud-Wassenaar. Anna Françoise KesslerStoop is getrouwd met ir. J.B.A. Kessler, familie van de oprichters van Koninklijke Olie en Hoogovens. Zij wonen in een fraai huis aan de Rijksstraatweg. Samen hebben deze gezinnen negen kinderen, waarvan acht in de lagere schoolleeftijd. Dit zullen de eerste leerlingen van de nieuwe school worden.

Zij richten De Wassenaarsche Schoolvereeniging op.

Er wordt gekozen voor een neutraal bijzonder karakter. Dit betekent een eigen bestuur, waardoor men zelf de touwtjes in handen kan houden. Verder is een

10

dergelijke school toegankelijk voor alle gezindten.

Door het instellen van een aanzienlijk schoolgeld kan men extra voorzieningen bieden, die concurrerend werken met andere scholen. In de praktijk betekent dit natuurlijk ook een selectie, waardoor kinderen van minder gefortuneerde ouders de school niet kunnen bezoeken.

Overigens is De Wassenaarse School Vereniging honderd jaar later nog steeds de juridische entiteit waar de ouders van de leerlingen lid van zijn. Dat de school bekend staat als De Kievietschool is er langzaam ingeslopen.

Het eerste bestuur bestaat uit ir. A. Broese van Groenou, voorzitter, met als leden de dames A. van Hoboken van Hoedekenskerke-Horstman en A.F. Kessler-Stoop en de heren B.M.W. Ottevanger en H. Horstman. Hoewel de gemeente de invasie van nieuwe bewoners met enige achterdocht bekijkt, is burgemeester jhr. B.Ph.S.A. Storm van ’s Gravesande bereid het ere-voorzitterschap op zich te nemen. Zo is men verzekerd van de medewerking van het gemeentebestuur.

Het bestuur weet de hand te leggen op de voormalige portierswoning naast het toegangshek van het landgoed Groot Haesebroek aan de Buurtweg. Daar werd tot 1917 een theetuin uitgebaat, maar deze was verhuisd naar wat later Auberge De Kieviet zou heten.

Op 21 september 1918 gaat de school hier van start. Er is één klas met de voornoemde acht leerlingen, onder leiding van onderwijzeres mw. A.G. van der Horst-Janssen. Zij zal de school hierna nog meer dan dertig jaar trouw dienen. Het schooltje is primitief, maar daardoor wel huiselijk en gemoedelijk. De portierswoning, intussen wit geschilderd, staat er nog steeds.

Het schooltje voorziet kennelijk in een behoefte, want na twee jaar zijn er al drie klassen en drie leerkrachten. De portierswoning wordt te klein en er moet worden uitgebreid. De Vereeniging lost dit op door deel te nemen in de bouw van een dubbele villa aan de Willem III Laan, die door de bestuursvoorzitter, architect Broese van Groenou, wordt ontworpen. Het linkerhuis Wulp zal dienen als extra schoolruimte, het rechter huis Grutto als dienstwoning voor het echtpaar Van der Horst. De heer J. van der Horst, onderwijzer in Den Haag en echtgenoot van de eerste onderwijzeres, wordt aangesteld als hoofd van de school. De dubbele villa staat ook nog steeds aan de Willem III Laan: de Wulp op nummer 3 en de Grutto op nummer 5.

De school is nu op twee locaties gevestigd, in het portiershuis en in de Wulp, met een straat ertussen. Men is niet erg tevreden over deze situatie en er gaan al gauw stemmen op voor een nieuw, eigen schoolgebouw.

In 1920 schenkt Johan Mutters van De Exploitatiemaatschappij Park de Kieviet de schoolvereniging een stuk grond aan de Buurtweg, op voorwaarde dat het wordt gebruikt voor een school, die hij zal ontwerpen en bouwen. Dit aanbod wordt met gemengde gevoelens ontvangen. Natuurlijk kunnen de plannen voor een eigen schoolgebouw hiermee sneller worden gerealiseerd, maar tegelijkertijd vreest men “den slechten invloed van den Theetuin De Kieviet”. Deze zou nogal wat overlast kunnen bezorgen door het af- en aanrijden van rijtuigen en auto’s, en door pianomuziek, die de concentratie van de leerlingen zou verstoren.

11

Lijst met kinderen die de nieuwe school zullen bezoeken.

Dat jaar wordt ook de nieuwe Schoolwet van kracht.

Hiermee wordt de positie van bijzondere scholen verbeterd en kunnen deze aanspraak maken op gelden uit de openbare kas. Het bestuur wendt zich tot de gemeente voor financiële ondersteuning voor de plannen. De statuten van de Wassenaarsche Schoolvereeniging worden bij Koninklijk Besluit op 22 juni 1920 goedgekeurd en het bestuur gaat er op 19 maart 1921 toe over om zich aan te sluiten bij de Vereniging van Bijzondere Scholen. Om te bewijzen dat er voldoende animo is, wordt een lijst opgesteld waar de geïnteresseerde ouders opgeven hoeveel kinderen zij voor de nieuwe school aanmelden, met hun respectievelijke leeftijden. Dat worden er in totaal 49.

Mutters ontwerpt een royaal schoolgebouw met zes lokalen, een aparte gymzaal en een dienstwoning.

Dit is veel te hoog gegrepen want de gemeente wil,

12

gezien het relatief lage leerlingental, slechts meewerken aan een gebouw met vier lokalen, die elk twee klassen moeten bevatten. En met dit laatste kan het schoolbestuur, met het oog op het onderwijs, weer niet mee akkoord gaan. Mutters verzint hierop een slimme oplossing. Hij maakt een ontwerp met één klein en drie grote lokalen; daar kan de gemeente geen bezwaar tegen hebben. Vervolgens deelt hij de drie grote lokalen in tweeën, door in ieder een tussenmuur van schotwerk aan te brengen. Zo maakt hij van drie grote lokalen zes kleinere met ieder een eigen toegangsdeur. Dit schotwerk is intussen verdwenen, maar het is de reden van de wonderlijke situatie dat de huidige lokalen van groepen 4 en 5 ieder twee toegangsdeuren hebben (groep 3 had dat oorspronkelijk ook). Met het kleine lokaal erbij zijn er dus zeven lokalen. Ook komt er een spreekkamer voor het hoofd met een leermiddelenkast, een hal en twee ingangen. De

Luchtfoto uit 1923. Onderin Voorlinden. Rechtsonder het spoor van de Hofpleinlijn. Rechtsboven is de Wittenburgerweg er nog niet, daar loopt slechts nog de trambaan van de gele tram. Linksboven Park de Kieviet met amper huizen. Het nieuwe schoolgebouw is er in aanbouw. hoofdingang is onder het torentje aan de Buurtweg.

De achteringang is intussen verdwenen, maar was rechts in het gangetje bij het lokaal van groep 3. Toiletten, direct aan de gang gelegen, completeren het geheel. Rechts naast de hoofdingang is het fietsenhok, waar de leerlingen hun fiets kunnen stallen.

Voor een nieuwe gymzaal en dienstwoning is niet voldoende geld. De gymzaal wordt voorlopig niet gerealiseerd en heer en mevrouw Van der Horst blijven wonen in de Grutto.

In oktober 1922 wordt de bouw van het nieuwe schoolgebouw aanbesteed. Aannemer wordt de Haagse bouwer J.P. van den Berg voor een bedrag van Ć’ 64.890.

13

14

15

(nu het voetpad) en via de Groot Haesebroekseweg (nu het ruiterpad) door richting dorp. Er is een halte bij Auberge De Kieviet, waar nu de bushalte is. De gele tram heeft tot 1961 dienst gedaan.

Klassenfoto 1923/24. Vermoedelijk bij de Grutto en waarschijnlijk zit rechts architect Mutters.

De bereikbaarheid van de school wordt nog verder verbeterd door de komst van de elektrische tram in 1923, die een geregelde dienst onderhoudt tussen het Malieveld en Wassenaar-Dorp en later zelfs Leiden.

Op zaterdag 13 oktober 1923 om drie uur wordt het nieuwe schoolgebouw feestelijk geopend. Het programma begint met een bijeenkomst in de serre van de Theetuin (Auberge) De Kieviet. Onder de genodigden is ook burgemeester Storm van ’s Gravesande.

Er zijn de gebruikelijke speeches en dankwoorden van de verschillende notabelen. Bestuursvoorzitter Broese van Groenou doet hier al een beroep op de offervaardigheid van de ouders om de wensen van het bestuur te realiseren dat er een gymnastieklokaal komt en dat het achter de school liggende terrein wordt aangekocht voor lichaamsoefening in de open lucht. Hierna gaat men naar het nieuwe gebouw voor een bezichtiging. De leerlingen brengen een loflied ten gehore op de wijs van In naam van Oranje doe open de poort. Er heerst alom tevredenheid. Aan de muren hangen prachtige, door mej. Jemmy van Hoboken ontworpen, panelen die de fabels van Lafontaine voorstellen, waaronder Reintje de Vos en Monsieur

“Frisch en fleurig ligt dat daar, even van de weg” Deze zogenaamde gele tram rijdt op de Rijksstraatweg onder het oude viaduct door linksaf de Zijdeweg op (waar nu het grasveld ligt), via de Wittenburgerweg (nu het geasfalteerde deel) naar de Stoeplaan

Corbeau. Na de bezichtiging wordt nog wat nagepraat in De Kieviet, onder het gebruik van enige door het bestuur aangeboden verversingen.

Naar aanleiding van de opening schrijft de krant: “Frisch en fleurig ligt dat daar, even van de weg en zo frisch en fleurig als het er van buiten uitziet, zoo is het ook inwendig. Intiem en warm zijn de lokalen, en wat vroeger bereikt werd door het primitieve van de school, het gemoedelijke en het huiselijke, dat is thans bereikt door de welverzorgde inrichting. (…)

Het is inderdaad een plaats voor een kind, om er zich gelukkig te gevoelen, ongedwongen als thuis, en dat zou misschien een gevaar zijn, als niet tevens door de doelmatige inrichting de aandacht werd geconcentreerd op het onderricht”.

16

Lied, gezongen bij de opening van het nieuwe gebouw op 13 oktober 1923

(nu het voetpad) en via de Groot Haesebroekseweg (nu het ruiterpad) door richting dorp. Er is een halte bij Auberge De Kieviet, waar nu de bushalte is. De gele tram heeft tot 1961 dienst gedaan.

In naam van ons allen doet open den poort

Op zaterdag 13 oktober 1923 om 15.00 uur wordt het Wij staan al zo lang voor den deur nieuwe schoolgebouw feestelijk geopend. Het proWij hebben geduldig en netjes gewacht gramma begint met een bijeenkomst in de serre van de Theetuin (Auberge) De Kieviet. Ach Onder de genodigstel ons vandaag niet teleur den is ook burgemeester Storm van ’s Gravesande.

Draai snel om den sleutel, wij willen er in Er zijn de gebruikelijke speeches en dankwoorden Wij hebben in het leren reusachtig veel zin van de verschillende notabelen.

Bestuursvoorzitter Zoals datopook Broese van Groenou doet hier al een beroep de eig’lijk behoort offervaardigheid van de ouders om de wensen van open den poort Doet open, doet het bestuur te realiseren dat er een gymnastieklokaal komt en dat het achter de school liggende terIn ’tlichaamsoefening oude portiershuis rein wordt aangekocht voor in de daarginds aan het hek open lucht. Hierna gaat men naar het nieuwe gebouwal lang niet meer in Kon ’t schooltje voor een bezichtiging. De leerlingen brengen een lofHet was er toch ook wel een beetje benauwd lied ten gehore op de wijs van “In naam van Oranje Voor groot en luidruchtig gezin doe open de poort”. Er heerst alomzoo’n tevredenheid.

Nu staatdoor daar teJemmy pronken het nieuwe gebouw Aan de muren hangen prachtige, mej. van Hoboken ontworpen,Geen panelen die de fabels vangeen gang meer te nauw kleine lokalen, Lafontaine voorstellen, waaronder Reintje de Vos en Maar alles heel keurig piekfijn Monsieur Corbeau. Na de bezichtiging wordt nog wat heel keurig piekfijn nagepraat in De Kieviet, onder het Maar gebruikalles van enige door het bestuur aangeboden verversingen.

Hoera voor den meester, hoera voor mevrouw

Naar aanleiding van de opening schrijft de krant: Dievan weten wel “Frisch en fleurig ligt dat daar, even de weg en wat voor ons past maaruitziet, wat ruimte, genoeg frissche lucht zo frisch en fleurig als Geef het erons van buiten zoo is het ook inwendig. Intiem en warm zijngeven de lokalen, Dan wij veel minder last en wat vroeger bereikt werd door het primitieve van Komt jongens, vooruit nu naar binnen gestormd de school, het gemoedelijke en het huiselijke, dat is En om het bestuur vlug een kring nu gevormd thans bereikt door de welverzorgde inrichting. (…)

Het is inderdaad een plaats voorEn eendan kind,een om er zich hoezee voor den school gelukkig te gevoelen, ongedwongen als thuis, en dat En dan een hoezee voor den school zou misschien een gevaar zijn, als niet tevens door de doelmatige inrichting de aandacht werd geconcentreerd op het onderricht”.

17

Lichamelijke opvoeding neemt op de Kievietschool een belangrijke plaats in. Daarmee loopt de school vooruit op andere scholen. Hoewel men erg enthousiast is over het nieuwe gebouw, wordt een gymnastiekruimte meer en meer gemist. Het schoolbestuur zet zich in om er één voor de school te realiseren. Na verschillende mogelijkheden te hebben overwogen, besluit men om hiertoe de zolderverdieping te gaan verbouwen.

garage, vlak achter de villa’s Wulp en Grutto. Voor ƒ 12 per maand, betaald door het bestuur, wordt deze gehuurd voor het stallen van de auto van schoolhoofd Van der Horst. In 1927 worden deze kavels aangekocht en er wordt een sportterrein op aangelegd voor buitengymnastiek, sportwedstrijden en andere openluchtactiviteiten. Via een hekje lopen de heer en mevrouw Van der Horst uit hun tuin zo het schoolterrein op.

Ook wordt dat jaar schoolzwemmen in het leerplan opgenomen. Met slecht weer gaan de leerlingen met de bus naar het zwembad aan de Mauritskade in Den Haag, met mooi weer op de fiets naar het buitenbad, het Boschbad, in het Bezuidenhout. De legendarische gymlerares juffrouw Kool fietst of rijdt op de motorfiets mee, ondanks de wijde rokken die zij pleegt te dragen.

Aangezien de school flink groeit, voelt een aantal ouders behoefte aan een beter contact met het

Het gymlokaal wordt op 31 januari 1925 op feestelijke wijze in gebruik genomen. In de gangen krijgen de genodigden eerst een tentoonstelling te zien van decoratieve panelen van de hand van de eerder genoemde Jemmy van Hoboken en van mej. Bas van der Veer. Vervolgens worden zij in de nieuwe gymzaal welkom geheten. Na de gebruikelijke speeches en dankbetuigingen verzorgt de heer Kellenbach met zijn poppenkast een voorstelling van Zwaan kleef aan en Jan Klaassen. Tenslotte zorgen de kinderen nog voor een attractie door het zingen van schoolliederen.

Hiermee stelen zij de harten van de ouderen, die hen met handgeklap belonen.

Om financiële ruimte te creëren worden obligaties van ƒ 500 uitgeschreven. Omgerekend naar nu is dit een bedrag van circa € 3.800. De ouders zijn verplicht om deze te kopen, wat leidt tot protesten van de minderbedeelden en het elitaire karakter van de school bevestigt.

Op de grond achter de school liggen nog twee kavels bouwgrond braak. Op één ervan staat een houten

18

bestuur. Daartoe wordt dat jaar de Oudervereniging opgericht. Doordat tenminste één bestuurslid in de oudercommissie zitting neemt, is goed contact gewaarborgd.

In 1928 legt de heer Van der Horst zijn functie als hoofd van de school neer. Hij geeft de voorkeur aan het onderwijzerschap en blijft als leerkracht aan de school verbonden. Zijn opvolger wordt de heer D.J. Hofman. De school zal nog heel wat te stellen krijgen met dit tweetal.

Het 10-jarig bestaan van de school wordt gevierd met het in gebruik nemen van het sportterrein, waarop intussen een grasmat is aangebracht. Er is een heerlijke, grote groene ruimte ontstaan, aan drie zijden omzoomd door hoge bomen, die loopt tot aan de Oranjelaan en aan weerskanten is begrensd door de achtertuinen van de Waldeck Pyrmontlaan en de Willem III Laan. De viering bestaat uit wedstrijden onder leiding van gymlerares juffrouw Kool, met assistentie van de leerkrachten.

Vanaf nu wordt het gymnastiekonderwijs zo veel mogelijk in de openlucht gegeven en wordt iedere zomer op het sportterrein een sportdag/gymnastiekdemonstratie voor de ouders gegeven. Het doel is om de ouders bekend te maken met het moderne systeem dat de ontwikkeling van alle spieren in het

De school voor het aanbrengen van de dak­kapellen ten behoeve van het handvaardigheidslokaal.

19

deld, ook handvaardigheid doet zijn intrede. In navolging van de Zweedse onderwijsmethode noemt men dat ‘slöjd‘. Boven wordt naast de gymzaal een aparte werkplaats ingericht en er worden vakleerkrachten aangesteld voor handvaardigheid en voor zang. De klassen mogen niet groter zijn dan 18 kinderen en in de hogere klassen wordt Franse les gegeven.

Lustrum 1928. lichaam beoogt. De kinderen voeren verschillende oefeningen en dansspelletjes uit.

Door de groei van het aantal leerlingen tot 113 ontstaat een gunstige financiële situatie. Niet alleen ten aanzien van de lichamelijke opvoeding wordt er op de Kievietschool vooruitstrevend gedacht en gehan-

Dit alles komt natuurlijk de ontwikkeling van de kinderen ten goede. Maar het is ook een middel om te concurreren met de in 1927 geopende Openbare en Christelijke scholen aan de Bloemcamplaan. Men probeert hiermee tegen te gaan dat ouders, die het schoolgeld te hoog vinden, gaan overlopen. Dit heeft vooralsnog succes, want het leerlingenaantal breidt zich gestaag uit. Er komt een zevende klas voor leerlingen die nog niet rijp zijn voor de middelbare school of die wat meer tijd nodig hebben om zich voor te breiden op het toelatingsexamen. Nu zouden wij dit groep 9 of pre-brugklas noemen. De leerlingen worden hier ook al ingewijd in de beginselen van Duits en wiskunde. Er komen zelfs kinderen van andere scholen om in die klas bijgespijkerd te worden.

Klassenfoto eind jaren ‘20. Aardig detail is dat de deur van het lokaal onveranderd is.

20

2. Crisistijd Na de beurskrach van 1929 op Wall Street raakt de wereld in een diepe economische crisis. Ook Nederland wordt hard getroffen door de recessie. De economische problemen leiden tot werkloosheid, verpaupering en ontevredenheid, die zich onder andere uiten in onrust, zoals het Jordaanoproer van 1934 en de groei van de NSB. De eerste jaren gaat deze malaise nog aan de Kievietschool voorbij. In het schooljaar 1931/32 loopt het leerlingaantal op tot 116. Het hoogste aantal tot dan toe.

Op 28 juni 1932 wordt een feestdag georganiseerd om enerzijds het contact met de ouders te verbeteren en anderzijds te laten zien en horen wat de kinderen wordt bijgebracht. In de lokalen is een tentoonstelling waar de prestaties van de kinderen worden getoond op het gebied van tekenen, handwerken en handenarbeid. Met name een in werking zijnde baggermolen is

een aardig stukje werk. Na een toespraak van schoolhoofd Hofman is het de beurt aan de kinderen, onder begeleiding van mevrouw Plantenga op de piano. Klas 3 zingt een alleraardigst Kikkerliedje en daarna zingen klas 3 en 4 van Hopsa heisasa en Een bruidsvaart in de sneeuw. Dit laatste wordt aanschouwelijk voorgesteld en oogst veel succes. De klassen 5, 6 en 7 wagen zich

Klassenfoto begin jaren ’30 met de heer Muzerie.

21

aan groter werk, namelijk In den zomer uit, een gedeelte van een cantate van Richard Hol. In de middag worden verschillende gymnastische verrichtingen en wedstrijden getoond. De dag wordt besloten met een ‘stierengevecht‘, dat veel bijval oogst. Al moeten aanvankelijk veel zwaargewonden uit de arena worden weggedragen, toch legt de stier tenslotte het loodje.

Sinds de heer Van der Horst niet meer als hoofd van de school werkt, maar als docent, heeft hij overal commentaar op: het schoolgeld is te hoog, evenals de cijfers op de rapporten. Ook andere zaken maken dat hij op gespannen voet blijft staan met zijn opvolger.

De situatie wordt onhoudbaar en in 1932 wordt hij ontslagen. Hij vertrekt uit Wassenaar, ook omdat hij intussen is gescheiden van zijn vrouw. Mevrouw Van der Horst blijft voorlopig alleen in de Grutto wonen.

Hoe ziet het onderwijs op de Kievietschool er begin jaren dertig uit? De klassen zijn klein. In de eerste klas in 1932 zitten bijvoorbeeld acht kinderen; zes meisjes en twee jongens. Twee jaar later zijn er nog een Engels en een Amerikaans meisje bijgekomen, die nog Nederlands moeten leren en een ander meisje dat net uit Frankrijk is gekomen. Drie van de elf kinderen in die klas zijn dus buitenbeentjes.

In de eerste klas beginnen de kinderen met vier vakken: lezen, schrijven, rekenen en Nederlandsche taal.

Op het rapport krijgen zij ook een cijfer voor gedrag en vlijt.

Moestuintjes aanleggen.

22

Leren lezen doen ze aan de hand van het houten leesplankje met de plaatjes van Aap, Noot, Mies en losse houten letters. De eerste leesboeken zijn de verhaaltjes over Ot en Sien. Schrijven gebeurt in eerste instantie met een potlood op dubbel-gelijnd papier.

Later leren ze met inkt schrijven met speciale stompe pennen en een vloeiblad. In iedere bank is een klein inktpotje, wat vaak geknoei geeft. De Kievietkinderen leren schrijven in blokletters, de letters rechtop en los van elkaar. Dit is uitzonderlijk; op de meeste andere scholen leren de kinderen schuinschrift met een scherpe pen. Omdat op de middelbare school blijkt dat zij met blokletters veel te langzaam schrijven, wordt dit vanaf 1937 geleidelijk afgeschaft en vervangen door het schuinschrift.

Het rekenen wordt aangeleerd door gezamenlijk cijfers op te dreunen, zo van 1, 2, 3 tot 100. Voor optellen en aftrekken wordt een rekenrek gebruikt. Bij hoofdrekenen is het strikt verboden de vingers te gebruiken. De handen moeten zichtbaar op de bank liggen.

De oude spelling wordt nog geleerd bij Nederlandsche taal, bijvoorbeeld ‘Nederlandsche‘ met ‘sch‘ en ‘leezen‘ met dubbel ‘e‘.

In de derde klas wordt begonnen met aardrijkskunde.

In de klas hangt een grote kaart van Nederland. De kinderen leren de provincies en hoofdsteden, maar ook langs welke plaatsen ze komen als ze met de trein reizen. Zo dreunen zij bijvoorbeeld de steden op tussen Den Haag en Utrecht en tussen Arnhem en Groningen. Frans is een nieuw vak in de vierde klas.

Frans is in die jaren de tweede taal en in het dagelijks spraakgebruik worden veel Franse woorden gebruikt; net als tegenwoordig het Engels. ‘Pardon‘ bijvoorbeeld is keurig Nederlands, maar ‘sorry‘ absoluut niet.

Gymnastiekles begint ook in de vierde. De kinderen dragen een zwart uniform met een pofbroek en gymschoenen. In de gymzaal boven zijn verschillende rekken, ringen en een dik klimtouw. Maar de les begint altijd met ‘oefeningen op de plaats‘.

Vanaf de vijfde klas krijgen de kinderen geschiedenis.

Zij leren over het ‘Hollandse Huis‘, maar ook wat er op dat moment in Europa plaatsvindt.

Iedere morgen en middag is er een speelkwartier.

Altijd buiten, als het tenminste niet regent. De kinde-

ren vermaken zich onder meer met kastelen bouwen in de grote zandbak, knikkeren, touwtjespringen, tollen en verstoppertje spelen.

Woensdag- en zaterdagmiddag zijn vrij. Maar op woensdagmiddag is er een extra programma voor leerlingen vanaf de vierde klas, die daaraan mee willen doen. Om twaalf uur gaat de groep met een bus naar het zwembad aan de Mauritskade in Den Haag.

Gymnastiekjuffrouw Kool geeft er zwemles. Eerst moeten ze liggend op een kruk ‘droogzwemmen‘, dan aan de hengel en daarna met een kurkenband aan tot ze los kunnen zwemmen. De directeur van het zwembad neemt het examen af. Een onderdeel daarbij is gekleed zwemmen, dus kleren en schoenen mee. Terug op school is er een uur handenarbeid en daarna een uur sport.

Sinterklaas is ieder jaar een groot feest. ‘s Morgens in de klas vinden de kinderen als verrassing een suikerbeest in hun bank. Daarna wordt iedereen voor de school opgesteld en daar zien zij al gauw de Sint op zijn schimmel en Zwarte Piet door de bomen verschijnen. Als welkom zingen ze het ene sinterklaaslied na het andere. Boven in de gymnastiekzaal zijn lange tapijten opgehangen en staat een grote zetel klaar voor de Goedheiligman, die hier plechtig wordt ontvangen en toegesproken. Hierna moet een aantal kinderen bij Sinterklaas komen. Sommigen krijgen een standje, bijvoorbeeld voor nagelbijten, anderen worden juist geprezen, omdat ze bijvoorbeeld zo behulpzaam zijn. Als het feest voorbij is, mogen de kinderen vroeg naar huis.

Het 15-jarig bestaan van de school in 1933 wordt gevierd in Kasteel Oud-Wassenaar met een schimmenspel in het kader van de herdenking van de 400ste geboortedag van Willem de Zwijger. De kinderen assisteren hierbij door gezang, tot groot genoegen van de ouders en verdere aanwezigen. Aan het eind van de dag is er een receptie voor de ouders.

De krant meldt dat er begin juli 1934 weer een sportmiddag is op het sportveld achter school. In het heerlijkste zomerweer werken de leerlingen keurig een programma af en de in groten getale gekomen ouders zijn opgetogen. Ook de tentoonstelling in school van

Zakdoekje leggen.

tekenwerken, handwerkjes en werkstukken uit de handarbeidles oogsten veel lof. Het keurige, kleurige werk is zo fraai dat het hoofd der school herhaaldelijk wordt aangeklampt of het echt werk van de leerlingen zelf is! Men krijgt de indruk dat er op school hard en onder bekwame leiding wordt gewerkt, wat ook wordt bevestigd doordat veertien van de vijftien leerlingen zijn geslaagd voor het toelatingsexamen voor HBS en gymnasium.

Midden jaren ’30 krijgt de crisis ook voor de Kievietschool ingrijpende gevolgen. Het leerlingaantal zakt tot 35. Er moeten bezuinigingsmaatregelen worden getroffen. Het schoolgeld wordt aanzienlijk verlaagd en wordt progressief om de lagere inkomens te ontzien. Het nemen van een obligatie wordt niet meer

23

Klassenfoto met de heer Hofman.

24

verplicht gesteld, al krijgen de kinderen van wie de ouders wel een obligatie kopen, voorrang bij de plaatsing. De zevende klas wordt alweer opgeheven en de ambtswoning Grutto wordt voor ƒ 8.000 verkocht.

Er wordt 20% bezuinigd op het salaris van alle leer-

krachten en één onderwijzeres wordt ontslagen. Dit ontslag wordt een pijnlijke affaire. Juffrouw C. Dirkse moet, als jongste en laatst aangestelde, als eerste vertrekken. Zij laat dit niet op zich zitten en gaat in beroep. De rechter gaat toch akkoord met het ontslag, mede op aandringen van het bestuur. Juffrouw Dirkse zou namelijk een verhouding hebben met het getrouwde hoofd der school, de heer Hofman, en dat wordt niet getolereerd!

Of dit allemaal niet erg genoeg is, er komen ook klachten en opmerkingen van de ouders over onpedagogisch optreden van het onderwijzend personeel.

Het bestuur vreest leerlingen te verliezen en schrijft een brief: “Elke hardhandige handeling ten opzichte van een leerling moet nagelaten worden, zoals het trekken aan de oren en een klap geven”.

Conciërge Broersma.

Ook schoolhoofd Hofman moet het ontgelden. Het bestuur schrijft in de notulen: “Hij geeft goed onderwijs, maar is zwak in zijn schoolleiding. Hij weet bijvoorbeeld niet wat er in andere klassen gebeurt en neemt geen maatregelen tegen achterstanden. Hij splitst de zesde klas in knappen en dommen. De Franse les, door hem gegeven, deugt niet. Er is geen systeem en er is geen orde”. Wat misschien nog erger is, hij ventileert zijn politieke voorkeuren in de les.

Hoewel hij geen aangesloten lid van de NSB is, maakt

25

De nieuwe kleuterschool in het groen. hij wel duidelijk dat hij pro-NSB is en fascistische neigingen heeft. Zo maakt hij de kinderen ongerust met bijvoorbeeld de opmerking dat er in de mijnen in Limburg vrijwel geen kolen meer zijn en dat er binnenkort geen brandstof genoeg is om de huizen te verwarmen. En met geschiedenisles laat hij op een landkaart zien hoe Hitler Europa tot een groot geheel wil maken. Dat ziet hij voor ons kleine land als een grote vooruitgang….

Logisch dat het niet goed gaat met de school. Toch durft het bestuur de heer Hofman niet te ontslaan; er zijn geen plaatsvervangers beschikbaar. Typerend voor de verhoudingen is dat geen aandacht wordt besteed aan zijn 25-jarig onderwijsjubileum in 1935.

Op de Buurtweg voor de school, 1939.

26

Ondanks alle tegenslagen blijven velen zorgdragen voor zo goed mogelijk onderwijs. Ook worden er allerlei initiatieven ontwikkeld om de school weer aantrekkelijk te maken en nieuwe leerlingen aan te trekken. Zo wordt er bijzonder veel aandacht aan onderwijsvernieuwing besteed, wat er toe leidt dat men meer met projecten gaat werken. Onder leiding van de heer James komt er een voorbereidend klasje voor kinderen die ongunstig jarig zijn. Er komt een dagelijkse huiswerkcursus en er kan op vrije middagen onder leiding van juffrouw Kool facultatief aan sport worden gedaan. Voor de verschillende klassen worden op het terrein schooltuintjes ingericht. Ter verhoging van de aanschouwelijkheid in het onderwijs doen vele fraaie platenseries hun intrede en wordt een ‘epidiascoop‘ met scherm aangeschaft, een voorloper van de latere diaprojector. Verder worden er schoolfilms vertoond met een gehuurde projector, zoals een film over de KLM, over de Zuiderzeewerken van Joris Ivens en over een diepzee-expeditie. De kinderen blijken dol te zijn op zulke voorstellingen.

Er komt een principiële wijziging in de structuur van de Wassenaarsche School Vereeniging. Sinds de oprichting was het aantal leden beperkt tot ongeveer twintig, zodat met recht van een particuliere school kon worden gesproken. Vanaf nu wordt het lidmaatschap opengesteld voor de ouders van alle leerlingen.

In de drie lokalen op de bovenverdieping wordt een groots opgezette tentoonstelling Ons Nederlandsch Indië georganiseerd. De leerlingen hebben allerlei spullen verzameld zoals krissen, sarongs, afgodsbeelden, een tijgervel met schedel, snijwerk en maskers uit Bali, Java, Sumatra en Celebes. Daarnaast hebben zij er zelf elementen aan toegevoegd, zoals maquettes met sawa’s, hutjes en berglandschappen, modellen van woningen, een rijstschuur en een bed met klamboe. De jongens van de hoogste klas hebben een kaart van de Archipel uitgezaagd en daarop lichtpunten geplaatst bij de vindplaatsen van verschillende delfstoffen. Het is allemaal te veel om op te noemen en de schrijvende pers is vol lof. De kinderen krijgen per klas uitleg van een oud-Indiëganger.

“De leerkrachten maken kennis met een van de nieuwste uitvindingen: de televisie” Op 26 maart 1936 gaat de kleuterschool van start voor drie- tot vijfjarige kinderen. De voormalige garage van de heer Van der Horst op het schoolterrein is voor ƒ 379 min of meer geschikt gemaakt voor kleuters met een nieuwe vloer, ramen die open kunnen, verwarming, kapstokjes enzovoorts. Voor de deur worden een zandbak en een pleintje aangelegd.

Juffrouw Groenendijk start er met zestien kinderen, kort daarop opgevolgd door juffrouw Carla Henny.

Op deze wijze probeert men verzekerd te zijn van aanwas ‘van onderop‘ van leerlingen voor de lagere school.

De initiatieven hebben resultaat, want in 1937 stijgt het leerlingaantal weer. Er heerst echter een kinderverlammingsepidemie en de kleuterklassen moeten wegens besmettingsgevaar lange tijd gesloten blijven. En dat in deze moeilijke tijden!

De leerkrachten brengen een bezoek aan het natuurkundig laboratorium van Philips in Eindhoven. Zij maken hier kennis met één van de allernieuwste uitvindingen, de televisie. Geen van hen heeft kunnen vermoeden welke rol deze binnen en buiten het onderwijs zou gaan spelen.

Aangezien in de zomervakantie van 1939 in Wassenaar weer kinderverlamming is geconstateerd, waarvan eentje dodelijk, gelast de burgemeester dat de scholen wegens besmettingsgevaar tot nader order gesloten moeten blijven. De zomervakantie duurt daardoor extra lang tot 19 september.

De oorlog dreigt. Hadden de crisisjaren de nodige problemen opgeleverd voor de Kievietschool, deze konden niet in de schaduw staan bij wat de Tweede Wereldoorlog voor gevolgen voor de school zou hebben.

27

Jon van Rood

Een gelauwerd wetenschapper De Kievietschool stond aan de basis van de carrière van één van de meest gelauwerde wetenschappers die Nederland heeft voortgebracht. Immunoloog professor dr. Jon van Rood (1926-2017) was een pionier op gebied van orgaantransplantatie en oprichter van onder meer Eurotransplant. Hij was een van de belangrijkste Nederlandse medische onderzoekers na de Tweede Wereldoorlog en ontving daarvoor onder andere acht eredoctoraten, meer dan twintig prijzen en hoge koninklijke onderscheidingen. In 1980 werd hij genomineerd voor de Nobelprijs.

Jon van Rood zat van 1932 tot 1938 op de Kievietschool en woonde aan de Sofialaan. Zijn klasgenoten noemden hem Jonnie en kenden hem als een diepe denker, die in veel was geïnteresseerd en daar geanimeerd over kon discussiëren. Na het Rijnlands Lyceum volgde de studie medicijnen aan de Universiteit Leiden. In de oorlog moest hij zich geregeld verschuilen wegens zijn Joodse afkomst en om aan de Arbeitseinsatz te ontkomen. In 1962 promoveerde hij in Leiden in de immunohematologie en was er van 1966 tot 1991 hoogleraar in dat vakgebied. Hij leverde een belangrijke bijdrage aan de transplantatiegeneeskunde; met zijn baanbrekende werk op het gebied van de ontrafeling van het systeem van weefselgroepen legde hij een wetenschappelijk fundament voor orgaantransplantatie.

die van zijn huid, het sterkst werd afgestoten. De littekens ervan droeg hij zijn leven lang als een trofee op zijn linkerarm.

In zijn eerste onderzoeken naar afstoting gebruikte Van Rood zichzelf en enkele medewerkers als proefkonijn. Hij liet enkele rondjes huid van collega’s op zijn eigen arm transplanteren om aan te tonen dat de huid van de collega waarvan de weefselkenmerken het meest verschilden met

Van Rood zag destijds onmiddellijk in dat dit internationaal georganiseerd moest worden om de kans op een match zo groot mogelijk te maken. Ook heeft hij Europdonor (het tegenwoordige Matchis) opgezet, het Nederlands centrum voor stamceldonoren. Daar was hij - in tegenstelling tot bij Eurotransplant, waar hij in 1996 stopte als president van de International Board - tot op het laatst nog ongeveer dagelijks op de werkvloer. Sinds 2010 kent de Leidse universiteit het Jon J. van Rood Centrum voor Klinisch Transfusiegeneeskundig Onderzoek.

Als fanatiek zeiler die zelf een Lemsteraak bezat, was Van Rood soms weken onderweg op zee, maar het werk was nooit ver weg. Regelmatig kwam hij nog langs bij zijn oude vakgroep om de nieuwste ontwikkelingen te horen. De laatste wetenschappelijke publicatie die zijn naam draagt, verscheen in juli 2017 vlak voor zijn overlijden op 91-jarige leeftijd.

De derde klas 1934/35 met de heer Muzerie.

Van Rood zit links vooraan.

28

Van Rood liep vaak voorop bij nieuwe ontwikkelingen.

Hij was één van de artsen die in 1966 meewerkte aan de eerste niertransplantatie in Nederland en was twee jaar later ook betrokken bij de eerste Europese beenmergtransplantatie. In 1967 was hij de drijvende kracht achter de oprichting van de stichting Eurotransplant. Deze organisatie zoekt voor iedere patiënt die op de wachtlijst staat voor een donororgaan, een donor met overeenkomstige weefselkenmerken, met als doel het risico op afstoting zo klein mogelijk te houden.

De Kievietschool was hem dierbaar en hij verheugde zich er op om bij het 100-jarig bestaan aanwezig te kunnen zijn. Hij bood zelfs zijn hulp aan om mee te denken en te helpen met de organisatie. Helaas heeft hij dit niet meer mee mogen maken.

Foto: Taco van der Eb

29

“Zijn klasgenoten noemden hem Jonnie en kenden hem als een diepe denker�

29

3. Tweede Wereldoorlog De Tweede Wereldoorlog dreigt en vanaf 28 augustus 1939 worden vele jonge mannen gemobiliseerd. Ook schoolhoofd D.J. Hofman en leerkracht J.D. Mastenbroek worden opgeroepen. De heer Hofman is aan het eind van het jaar alweer terug wegens chronische maagklachten. De heer Mastenbroek neemt deel aan de gevechten in Noord-Brabant, maar overleeft deze gelukkig en zal op 1 juni 1940 ongedeerd zijn werk weer hervatten.

Op vrijdag 10 mei 1940 vallen de Duitsers Nederland binnen. De weinige kinderen die deze ochtend, ondanks het gevaar, toch naar school gaan, worden door conciërge Broersma opgewacht en gesommeerd om onmiddellijk weer naar huis te gaan.

De Kievietschool ontkomt deze meidagen niet aan het oorlogsgeweld. Twee leerlingen raken gewond door rondvliegende granaatsplinters en twee ouders, mevrouw Rutgers en Ph.J. graaf van Zuylen van Nijevelt, komen om. De laatste, vader van leerling Hugo en oud-bestuurslid van de school, wordt op zijn landgoed Duinrell in zijn auto per ongeluk door een Nederlandse militair doodgeschoten. In het weiland bij de kruising van de Buurtweg en de Waldeck Pyrmontlaan staat een luchtdoelbatterij. Op 14 mei cirkelen rond twee uur vier Duitse toestellen boven deze stelling en werpen drie keer bommen af. Een bom valt dwars door het dak van de school, maar ontploft niet en richt weinig schade aan. Andere bommen ruïneren het terrein en de kleuterschool wordt doorzeefd met kogels.

De inslagen van bomscherven en zware mitrailleurkogels zijn nog altijd te zien in een zijmuur van de school.

Na de capitulatie probeert men de draad weer op te pakken. De schade wordt onmiddellijk hersteld zodat het onderwijs zo snel mogelijk kan worden hervat. De bezetter neemt echter telkens nieuwe maatregelen om het onderwijs steeds verder in hun greep te krijgen. Zo wordt op 17 oktober een brief ontvangen dat de school moet opgeven “wie van Joodschen bloede zijn, dan wel gehuwd of verloofd zijn met een persoon

30

die geheel of gedeeltelijk van Joodschen bloede is”.

Ook de bestuursleden moeten deze voor 29 oktober beantwoorden. Dit leidt er toe dat de joodse muziekleraar M.L.H. (Moss) Wolff van zijn functie wordt ontheven, zeer tot een ieders spijt, want hij was kundig en geliefd bij de leerlingen. Gelukkig zal hij de oorlog overleven. Ook uit het bestuur moeten twee leden aftreden. Hierna komt de verordening dat anti-Duitse boeken, plaatwerken en dergelijke, niet meer gebruikt of uitgeleend mogen worden. Alles wat anti-Duits is moet worden verwijderd uit boeken, tijdschriften, plaatwerken en atlassen. Hoewel deze eigenlijk verbrand moeten worden, worden ze zo lang verborgen.

Verdere maatregelen zijn onder meer dat Joodse cultuuruitingen worden verboden, het leerplan wordt

aangepast en de Franse les wordt vervangen door drie uur Duits onderricht per week, aan de hand van een door de bezetter gepubliceerd leerboekje.

Het leerlingenaantal loopt flink terug, onder meer door de politieke voorkeur van het schoolhoofd en door het feit dat verschillende gezinnen ‘naar het buitenland zijn geëmigreerd‘, een eufemisme voor gevlucht of ondergedoken.

In de winter wordt op de zolderverdieping niet meer gestookt wegens een gebrek aan kolen. Hierdoor vervallen de gymlessen. Ook aan de zwemlessen komt een eind, omdat de bezetter de bus heeft gevorderd waarmee de kinderen werden vervoerd.

Het loopt heel anders dan gedacht, want het schoolgebouw wordt door de ‘Reichskomissar in die besetzten Niederländische Gebiete‘ gevorderd om plaats te maken voor de ‘Deutsche Grundschule‘. Deze is bestemd voor volksduitse kinderen; dit zijn kinderen waarvan één van de ouders of twee van de grootouders van Duitse afkomst zijn. In de praktijk zijn dit de kinderen van de hoge Duitse militairen en ambtenaren die zich in Wassenaar hebben gevestigd.

Bij de ‘Dienststelle der NSDAP‘ aan de Van Oldenbarneveldtweg worden 22 kinderen voor de school aangemeld. Op 1 december 1941 gaat de Grundschule van start.

“Het schoolhoofd verschijnt in een Duits legeruniform op school” september 1941

Het functioneren van het schoolhoofd de heer Hofman en zijn verhouding met bestuur, leerlingen en ouders zijn al een aantal jaren een bron van grote zorg. Het dieptepunt wordt bereikt als hij op 4 september 1941 openlijk de kant van de bezetter kiest en in een Duits legeruniform op school verschijnt.

Dit leidt uiteraard tot grote consternatie. Kinderen durven de school niet meer in en de leerkrachten overleggen haastig wat te doen. Het bestuur wordt gewaarschuwd en zij komen aansnellen om met de heer Hofman te praten. De hele schoolbevolking dromt samen op het schoolplein. Het bestuur schorst hem met onmiddellijke ingang en doet een beroep op de trouwe mevrouw Van der Horst-Janssen, lerares van het eerste uur, om hem voorlopig te vervangen.

De Kievietschool krijgt geen enkele compensatie en alle leermiddelen moeten het gebouw uit. De leerlingen krijgen gastvrij onderdak in twee lokalen van de Openbare Bloemcampschool en een lokaal van

Twee dagen later is er een spoedvergadering van leerkrachten en bestuur. Op 23 september is er weer een vergadering. Ditmaal om maatregelen te treffen om te voorkomen dat er leerlingen van school vertrekken. De heer Hofman wordt ontslagen en het bestuur bespreekt de mogelijkheid om de school maar te sluiten, omdat gevreesd wordt dat de bezetter een ander Nazi-hoofd benoemt.

31

De Kievietkinderen in de Bloemcampschool. de Christelijke Bloemcampschool. Die waren toen nog gescheiden. De kleuters kunnen terecht in de Pius X-school naast de Goede Herder kerk. Omdat het vervangende schoolgebouw wordt gedeeld met de Bloemcampschool is er een aangepast rooster met een verkorte middagpauze, zodat de kinderen vroeg in de middag weer vrij zijn. De heer Mastenbroek geeft in die korte pauze schaaklessen aan de liefhebbers.

32

Het zijn moeilijke tijden, maar een anonieme leerkracht schrijft in een terugblik op deze tijd: “De stemming onder de leerlingen was fel anti-Duits, welke stemming door de leerkrachten niet werd tegengegaan. De mentaliteit van de leerlingen – in normale tijden verwend en blasé (velen tenminste) - was in oorlogstijd, toen ze zelf thuis de handen uit de mouwen moesten steken en allerlei weeldeartikelen ook voor hen onbereikbaar waren, heel goed”.

Als daad van klein verzet wordt op 4 juni 1942 bij de Grundschule ingebroken. De daders forceren een wc-raampje (nu de kamer voor remedial teaching) en klimmen naar binnen. Daar richten zij vernielingen aan en stichten brandjes, waardoor meubilair en lesmateriaal worden beschadigd. Ook schrijven zij antiDuitse leuzen op de schoolborden zoals “Leve onze koningin” en “Moffen: Wacht u voor Vrij Nederland!”.

Op 8 september 1944 beginnen de Duitsers hun beruchte V2 raketten vanuit verschillende locaties in Wassenaar richting Engeland te lanceren. Omdat zij de lanceer- en opslagplaatsen van hun nieuwe wapen geheim willen houden en in verband met de veiligheid van de bevolking, wordt op 9 september de order uitgevaardigd dat grote delen van Wassenaar, waaronder Wassenaar-Zuid en de Kieviet, binnen

“Leve onze koningin” Wie dit heeft gedaan zal altijd wel een raadsel blijven.

Het leerlingenaantal daalt nog verder. Bezuinigingen en inkrimping zijn aan de orde van de dag. Klassen worden samengevoegd en er vallen ontslagen voor zowel klassen- als vakleerkrachten. Waarnemend schoolhoofd mevrouw Van der Horst-Janssen wordt tot vast hoofd benoemd. Voorlopig tot het einde van de bezetting, waarvan niemand weet hoe lang die nog gaat duren.

Een politieagent toont het raampje waardoor de inbrekers binnenkwamen.

vier dagen moeten worden geëvacueerd. Een ware volksverhuizing van duizenden Wassenaarders komt op gang. Een eindeloze stroom van paard en wagens,

Anti-Duitse leuzen op de schoolborden.

33

bepakte fietsen, handkarren, bakfietsen en kinderwagens trekt over de Rijksstraatweg richting Leiden en Den Haag. De buurt is nu zo goed als leeg en de RAF voert op aanwijzing van de illegaliteit een aantal precisiebombardementen uit, waarbij veel huizen glasschade oplopen.

De geallieerden doen op 17 september een verrassingsaanval op Arnhem, operatie Market Garden, met als doel om de oorlog voor de winter te beëindigen.

Aangezien West-Nederland hierdoor van Duitsland afgesneden dreigt te worden, besluiten de Duitsers om de lanceringen onmiddellijk te staken en de lanceerinstallaties naar elders te verplaatsen. De bewoners mogen daarom op 20 september op eigen risico weer naar hun woningen terugkeren. Kort hierna komen echter de Duitse lanceerinstallaties ook weer terug nadat is gebleken dat de Slag bij Arnhem is mislukt. De lanceringen worden hervat vanuit Den Haag en Scheveningen. Wassenaar-Zuid is wat dat betreft weer veilig.

Bij terugkomst blijkt de Bloemcampschool ook bezet, dus aan dat onderdak komt helaas een eind. De leerkrachten en bestuursleden willen de lessen zo snel mogelijk weer hervatten en vinden na veel inspanning een oplossing. Vanaf 1 oktober ’44 wordt les gegeven in de huizen van enige particulieren, bestuursleden en leerkrachten. In verband met het tekort aan brandstof blijft dit beperkt tot maar een paar uur per dag.

De oorlog verloopt niet goed voor de Duitsers en velen vertrekken begin 1945 weer richting de Heimat.

In maart 1945 wordt de Grundschule opgeheven.

Tijdens de laatste oorlogsmaanden wordt de school bezet door Duitse soldaten, die enorme schade aanrichten. Zij breken onder meer de tussenmuren af, die architect Mutters bij de bouw zo slim had bedacht, en slaan bij vertrek al het sanitair aan diggelen.

Na de bevrijding nemen de Binnenlandse Strijdkrachten hun intrek in de school. Vanaf 7 mei pakken zij ‘foute‘ Nederlanders op en brengen ze onder meer naar de Kievietschool voor een eerste verhoor.

Nederland is bevrijd!

34

Hierna worden ze in de Europaschool aan de Van Zuylen ondergebracht en verder bewaakt.

Nu het voor het eerst weer mag na de oorlog, worden vanaf 30 augustus in Wassenaar drie dagen lang extra grootse Oranjefeesten gehouden ter gelegenheid van de verjaardag van koningin Wilhelmina. Op landgoed Duinrell is het feestterrein, waar muziekuitvoeringen, sportwedstrijden, kinderspelen en volksspelen plaatsvinden. Er is een bloemencorso, ringrijden met paard en tilbury, een fakkeloptocht en vuurwerk. Speciaal voor de schooljeugd is op 31 augustus een optocht. Alle Wassenaarse schoolkinderen lopen, onder geleide van de hoofden van de verschillende scholen en de leerkrachten, in een lange optocht door het dorp, voorafgegaan door de besturen en muziekvereniging Excelsior. De Kievietschool loopt vooraan. Halverwege verlaten de kinderen van de klassen 1, 2 en 3 de stoet en begeven zich naar verschillende zalen voor een feestprogramma.

De Kievietschool is met twee andere scholen ingedeeld in gebouw Centraal aan de Langstraat. De stoet met de oudere kinderen loopt intussen door naar

het kruispunt Van Zuylen – Johan de Wittstraat. Daar vindt een zanghulde plaats ter gelegenheid van de plechtige onthulling van het gerestaureerde monument ter ere van het huwelijk van prinses Juliana en prins Bernhard. Er worden acht liederen gezongen waaronder twee coupletten van het Wilhelmus, het eerste vers van het Bevrijdingslied en Waar de blanke top der duinen. Na afloop gaat de optocht verder naar het Plein, waar de stoet wordt ontbonden.

De eerste voorbereidingen voor het nieuwe schooljaar worden weer in gang gezet. De leerlingen die het afgelopen jaar in de zesde klas zaten, mogen zonder toelatingsexamen naar de middelbare school doorstromen. Op 1 september wordt de school weer aan het bestuur overgedragen.

35

Machteld van Roijen en Margo Kessler Klasgenootjes en vriendinnen

Machteld van Roijen en Margo Heikens-Kessler zaten van 1936 tot 1942 samen in de klas op de Kievietschool. Zij hebben goede herinneringen aan die tijd en zijn altijd vriendinnen gebleven.

“Onze Kievietloopbaan begon in 1936 op de kleuterschool, in een houten gebouw achter het hoofdgebouw met buiten een zandbak. Juffrouw Carla Henny was onze kleuterleidster, een schat van een vrouw. Wij moesten een keer papiervlechten met paars en geel, een combinatie die Machteld niet zo mooi vond. Wij leerden er al van Aap, Noot, Mies.

In de eerste klas hadden wij les van Mevrouw van der Horst, ook zo’n lieve juf. Zij had de gewoonte om tegen het stoutste jongetje uit de klas te roepen “Wee je gebeente als je…… “. Dat maakte altijd een diepe indruk!

Het hoofd der school was de heer Hofman. Hij was een Fries en kon prachtige verhalen vertellen. Zijn zoon was leerkracht op school en werd ‘jonge Hoffie‘ genoemd.

Hij was een beetje een pedante kwast. Conciërge Broersma was ook een Fries en een erg aardige man.

Hij deed allerlei klussen in zijn grijze stofjas. Iedere ochtend haalde hij de kinderen op bij de tramhalte aan de Stoeplaan en liep met hen mee naar school.

Eerst kregen wij muziekles van de heer Van ’t Hoff.

Hij was uitermate driftig. We hebben hem een keer te pakken gehad door op zijn tafel voor de klas een namaak-inktpot neer te zetten, waarbij het leek alsof die was omgevallen en de inkt er uit was gestroomd. Hij was woest! Later werd hij directeur van de muziekschool in Groningen. Hij bleek Wagner-fan te zijn; de dramatiek zat er indertijd al goed in!

De meisjes kregen handwerkles: grijze dozen met een klep kwamen uit de kast: breien, haken, borduren.

Gelukkig kregen wij ook, net als de jongens, figuurzaagles van de heer Mastenbroek. Wij noemden hem meneer Paalpantalon. Heel goede herinneringen hebben wij ook aan de tentoonstelling over het toenmalige Nederlands-Indië, op de eerste verdieping, waar ook de gymlessen werden gegeven.

36

Gymles hadden we van juffrouw Kool. Buiten speelden wij onder meer kastie op het grote sportveld achter de school. Tussen het veld en de school stond een imposante rij hoge populieren. Iedere zomer was op dit veld een sportdag waar de ouders kwamen kijken. Binnen deden we rek- en brugoefeningen in het gymlokaal boven. Muziekleraar Wolff begeleidde de gymlessen op de piano.

De meidagen in 1940 waren schrikwekkend. Machteld herinnert zich dat ze ondanks het gevaar toch naar school ging. Daar stond conciërge Broersma bij de deur, die haar sommeerde onmiddellijk weer naar huis te gaan.

Zij was ook het enige kind dat zich daar vertoonde.

Waarschijnlijk was haar moeder té braaf dat ze haar in die omstandigheden nog liet gaan. Bij uitzondering is haar moeder die dag wel met de fiets meegegaan.

Joodse kinderen verdwenen op een kwaad moment uit de klassen. Bij ons was dat Karel Elion. Wij zijn helaas nooit te weten gekomen hoe het hem is vergaan en of hij de oorlog heeft overleefd.

Op een goed moment moesten we naar een ander schoolgebouw, waarschijnlijk hadden de Duitsers ons gebouw nodig. In het andere gebouw, aan een zijstraat van de autoweg naar Den Haag waar ook de gele tram langsging, hadden we een aangepast rooster, omdat we dat gebouw met een andere school moesten delen.

Onderwijzer Muzerie, op school ook wel ‘de Muis‘ genoemd, fietste iedere dag heen en weer naar Den Haag. Hij viel een keer bij aankomst op school flauw van honger, kou en inspanning. Zijn lessen begonnen die dag wat later.

Eind 1942 werd het huis van Machteld gevorderd en verhuisde zij naar het Noorden van het land. Aan onze tijd op de Kievietschool hebben wij zeer goede herinneringen en wij zijn tot de dag van vandaag vriendinnen gebleven.”

De vierde klas met de heer Mastenbroek in 1942 in de tijdelijke opvang in de Bloemcampschool. Machteld van Roijen zit derde van links, Margo Kessler zit rechts in de tweede rij, met donker haar en een strik.

“Joodse kinderen verdwenen op een kwaad moment uit de klassen�

37

4. Wederopbouw Het wordt een hele toer om de Kievietschool na de oorlog weer draaiende te krijgen. Eerst moeten de beschadigingen binnen en buiten het gebouw worden hersteld. Pas eind september 1945 worden de lessen hervat. Er is een receptie in de gymzaal waar bestuursvoorzitter J. Montauban van Swijndregt een optimistische openingsrede houdt.

Ook moet er een nieuw hoofd van de school worden aangesteld. Mevrouw Van der Horst-Janssen heeft de school met succes door de bezettingsjaren geloodst, maar zij wil terug naar haar vroegere functie als onderwijzeres.

Juffrouw Vogel volgt juffrouw Henny op als hoofdleidster bij de kleuters. Hun behuizing krijgt daarom al gauw de bijnaam Het Vogelhuisje. Daar lopen en werken kleine en grote kleuters door elkaar. Juffrouw Vogel is niet meer de jongste en heeft problemen met lopen. Desondanks is zij zeer geliefd en is zij continu in de weer met de kleuters: cowboytje en indiaantje spelen, tekenen, plakken, schoenveters leren strikken, poppenhoek, blokkendozen, knippen, plakken, puzzelen, matjesvlechten en veel buitenspelen. Er valt genoeg te doen.

Op 1 mei 1946 wordt de heer R.A.J. (Reinier) van den Berg benoemd als hoofd der school. Hij komt van de Openluchtschool in Amsterdam, staat bekend als een goede pedagoog en is aanhanger van de nieuwste ontwikkelingen op onderwijsgebied. Er is echter een bezwaar: hij is katholiek. Weliswaar liberaal, maar toch.

De benoeming vindt plaats op voorwaarde dat hij zich neutraal zal opstellen en zijn geloof niet uitdraagt.

Een nieuwe tijd breekt aan. Gedurende 25 jaar zal ‘Pa‘, zoals hij door iedereen -met zijn toestemmingwordt genoemd, leidinggeven aan de Kievietschool.

Hij krijgt de vrije hand van het bestuur in de opzet van het onderwijs. Het blijft klassikaal, maar met een sterk individuele inslag. Er komt meer aandacht voor projectwerk en expressievakken. De ouders moeten erg wennen aan deze nieuwigheden. Er komen signalen

Klassenfoto 1946 met het nieuwe en het oude schoolhoofd: Pa Berg en Mevrouw van der Horst.

38

dat hij ontactisch zou optreden, dat zijn ideeën moeilijk bespreekbaar zijn en dat hij eigenwijs is, maar deze geluiden verstommen snel als ze hem beter leren kennen. Zijn twee dochters worden ook leerlingen op school. Eén van hen zal later, na haar opleiding, zelfs als invalster op school lesgeven.

In de oorlog was het leerlingenaantal teruggelopen tot veertig, maar twee jaar later zitten er al drie keer zo veel kinderen op school.

In het jubileumjaar 1948 is het dubbel feest. Niet alleen bestaat de school dertig jaar, ook het gebouw is 25 jaar in gebruik. Helaas wordt er vlak voor het lustrum ingebroken en ƒ 213 aan kasgeld gestolen. Het wordt een sobere viering want er heerst nog schaarste en veel is nog op de bon. Op 13 november is er een feestelijke ontvangst van ouders, oud-leerlingen en genodigden boven in de gymzaal, die is omgetoverd tot feestzaal.

Voorzitter Montauban van Swijndregt spreekt als eerste, daarna volgt burgemeester Van Wijnbergen. De laatste is lid van de Rooms Katholieke Staatspartij en hij eindigt zijn speech in stijl, met de wens dat de leiding van de school er naar zal blijven streven om te voorkomen dat de naam van God onbekend blijft bij de schooljeugd.

Lerares van het eerste uur, mevrouw Van der Horst-Janssen, wordt in het zonnetje gezet, omdat zij al die jaren onafgebroken de Kievietschool heeft gediend.

Nadat zij in de oorlogsjaren tijdelijk als hoofd van de school is opgetreden, is zij na de oorlog met jeugdig enthousiasme teruggegaan naar haar vroegere functie als onderwijzeres. Als dank bieden de ouders en oud-leerlingen haar een praktisch geschenk aan: een Solex brommer!

Het onderwijzend personeel krijgt een boekwerk uitgereikt als aandenken aan het lustrum en een schoolkoortje brengt een nieuw schoollied ten gehore. Hierna kan men een, door de leerlingen ingerichte, expositie over De Visserij in de klaslokalen bezoeken en een bijbehorende film bekijken. Dit is een goed voorbeeld van de vernieuwing van het onderwijs die de heer Van den Berg heeft ingevoerd. Er is een goochelaar voor de kinderen en een kopje thee voor de ouderen. Tenslotte is er ‘s avonds een feest voor alle leerlingen.

Voorzitter J. Montauban van Swijndregt.

Mevrouw van der Horst neemt haar Solex in ontvangst.

Foto: J.F. Oppenheim Het gaat goed met de school. Door het toegenomen aantal leerlingen kan een extra leerkracht worden aangetrokken, zodat er nu zes leerkrachten zijn plus het hoofd. Als enige school in Nederland worden facultatief EHBO-lessen aangeboden. Ook facultatief zijn de bijbellessen gegeven door dominee Herfst.

Alle kinderen op school wonen in de buurt en er zitten bijna geen expats tussen. Toch komt de grote wereld meer en meer binnen. Als gevolg van de proclamatie van de onafhankelijkheid van Indonesië en de daaropvolgende chaos, repatriëren veel Nederlandse gezinnen. Een groeiend aantal kinderen daarvan komt op de Kievietschool terecht. Die winnen meteen alle

39

Bij het lustrum in 1948 wordt een nieuw schoollied gezongen: Waar het oude tolhek staat Kun je ons altijd vinden Sport en spel, en werk en jool Dat is onze Kievietschool Samenwerken, samen gaan Dat is wat ze ons leren Help elkander is ’t parool Zo is onze Kievietschool Zo was ’t vroeger, zo is ’t nu Zo zal ’t altijd blijven Klinke ons lied van pool tot pool Leve onze Kievietschool!

40

knikkerwedstrijden, omdat ze altijd aan het knikkeren waren in het Jappenkamp. Een oud-leerling herinnert zich wat één van die jongetjes het allerlekkerste vond: een lepeltje pindakaas. Dat had hij nog nooit gegeten en hij vond het zo lekker! Ook komt een Surinaamse man vertellen over zijn land. Het is heel bijzonder. Hij laat zien hoe je met een emmer op je hoofd kan lopen.

Daarna mogen de kinderen het zelf proberen.

Op een dag wordt er gezegd: “Kinderen, we gaan dadelijk op de fiets onderweg naar Duinrell, daar gaan we een berenklauw bekijken”. Sensatie alom, dat klinkt wel heel spannend, een berenklauw! Dat was toen één van de eerste berenklauwen in Nederland, een exotische, inheemse plant. Die kenden de kinderen nog niet, ze wisten niet wat het was!

Nederland doet na de oorlog weer aan walvisvaart, mede ingegeven door de heersende schaarste aan oliën en vetten. Een klas organiseert een tentoonstelling over walvissen. De vader van Tuur de Jong werkt bij de haven van Amsterdam en de kinderen mogen echte walvisbaleinen en allerlei originele attributen van het walvisfabrieksschip Willem Barendsz I lenen en laten zien. De kinderen, leerkrachten en ouders zijn erg onder de indruk van alle materialen, zoals het gereedschap, een harpoen en een speciaal mes, waarmee de walvis ontleed werd.

Ieder kind betaalt wekelijks een paar cent aan het melkpotje, zodat er in de pauze melk gekocht kan worden.

Een oud-leerling bekent nu achteraf dat er af en toe wel eens wat uit het potje verdween, dat dan werd gebruikt om een rolletje drop of een eierkoek van te kopen.

Klassenfoto 1948. ontwerp van architect Mutters. De karakteristieke ingang onder het torentje wordt dichtgemetseld en de hoofdtrap komt in het halletje. Loodrecht op het gebouw wordt een grote, nieuwe vleugel gebouwd met drie ruime lokalen aan een gang en aan het eind een nooduitgang. Tegenwoordig zitten hier de groepen 6, 7 en 8. Met het in gebruik nemen van de nieuwe vleugel beschikken de klassen over prettige en vooral lichte lokalen. Tussen beide vleugels komt de hoofdingang met een ruim toegangsbordes. Bij binnenkomst is links de kamer van het hoofd (nu het kopieerhok). Rechts in de voormalige spreekkamer (nu de directiekamer) is de personeelskamer met kasten voor leermiddelen. In de hal komt een ingang voor personeel en leveranciers. In de oude gang maken de eerste twee toiletten plaats voor een keukentje met aanrecht en gasgeiser voor koffie en thee voor de

Op een ouderavond in 1949 memoreert bestuurslid Voors de woorden van het gemeentebestuur direct na de bevrijding in 1945: “Doek die school nu maar op, dat wordt niets meer”. Grote hilariteit want de school is in 1949 volledig bezet met 180 kinderen in het lager onderwijs en 51 kleintjes in de kleuterklassen. Er is ruimtegebrek; twee klassen in één ruimte kan niet meer. Het is tijd voor uitbreiding!

In 1951 wordt de gewenste uitbreiding van het schoolgebouw gerealiseerd. Dit gaat gepaard met drastische veranderingen aan het oorspronkelijke

41

Meneer Hofman jr., door de kinderen ‘Toffie‘ of ‘Jonge Hoffie‘ genoemd.

leerkrachten. Verderop wordt het kleine klaslokaal heringericht als bibliotheek, voor vergaderingen en bijlessen. Alle in- en uitgangen zijn alleen toegankelijk via een stenen trap van enkele treden, omdat de vloer van de school ruim een meter boven het maaiveld ligt. Dat geeft problemen bij schaatsongelukken op de Wassenaarse vijvers, bij fietsongevalletjes en vallend uit bomen (en later na de wintersport), omdat de hinkepootjes door het personeel naar binnen en buiten moeten worden gebracht. Daar had de aannemer niet aan gedacht.

Het nieuwe bordes geeft vele mogelijkheden. Hier worden bij mooi weer de eindspelen vertoond, Sinterklaas verwelkomd, gasten ontvangen en andere bijzondere feestelijkheden gevierd. Het hoofd kan vanaf het bordes alle klassen op het plein overzien en toespreken. En het wordt natuurlijk de plek waar vele generaties klassenfoto’s worden genomen.

Omdat de nieuwe vleugel is gebouwd op de plek van de kleuterschool, wordt het Vogelhuisje verplaatst naar achterop het terrein. De fietsenstalling wordt twee keer zo groot gemaakt.

Klas 2 met juffrouw Jonges, juni 1955.

Dat een doofstom kind de school niet mag bezoeken, daar heeft men nog wel begrip voor; daar zijn speciale instellingen voor. Maar dat in 1952 kinderen van Japanse ouders worden geweigerd, daar moet het bestuur uitleg over geven. Andere nationaliteiten worden wel toegelaten. Er zijn bijvoorbeeld tien Amerikaanse kinderen onder de schoolbevolking. Het blijkt dat men bang is om leerlingen te verliezen als Japanse, Indonesische of Duitse leerlingen worden toegelaten. Zo vers ligt de oorlog nog in het geheugen.

In 1953 zit koningin Juliana vijf jaar op de troon. Dat wordt extra gevierd. De kleuters gaan verkleed met juffrouw Vogel in een optocht door de buurt. De grotere kinderen versieren hun fiets en rijden in een concours d‘élégance door de buurt. De fietsen worden gekeurd en de mooist versierde fiets wint een prijs.

2e Kleuterklas met mej. Vogel, Pasen 1953.

42

Eind 1954 gaat Pa Berg op studiereis naar de Verenigde Staten om moderne lesmethodes te bestuderen. Omdat de reis enkele maanden gaat duren, wordt leerkracht H.W. Muzerie als plaatsvervangend hoofd

aangesteld. In maart is Pa weer terug en hij wordt allerwarmst ontvangen. Op de gymnastiekzolder wordt hij door de verzamelde leerlingen toegezongen, de secretaris van het bestuur en de heer Muzerie spreken hem toe. Hierna zijn de kinderen weer aan de beurt met toneel, zang en dans. De reis levert overigens niet veel op voor het leersysteem van de school.

Pa neemt van zijn reis een scheepsbel mee, die een plaats krijgt in de hal en dienst gaat doen als schoolbel. In de zesde klas wordt een klokkenluider aangesteld. Iedere dag voor het begin van de school staan de kinderen netjes en stil in de rij op het speelplein en gaan per klas naar binnen. Grappenmakers trekken nog wel eens aan het klepeltouw. Als later een elektrische zoemer als schoolbel wordt gebruikt, is het afgelopen met de scheepsbel. Hij blijft hangen op zijn plek, maar het klepeltouw wordt verwijderd.

Op zaterdag 29 januari 1955 lijken de meidagen van 1940 te herleven. Op deze zonnige middag cirkelt een militair vliegtuig boven de Kieviet en werpt brisanten brandbommen af. Hierdoor ontstaan uitslaande branden in de wijk, wordt de Kievietgarage geheel verwoest en vallen twintig slachtoffers, waaronder drie doden. De buurt verandert in een inferno van vuur en vlammen, gillende sirenes en af en aan rijdende brandweer- en politiewagens. Gelukkig is dit geen realiteit, maar een grootschalige oefening van de Bescherming Bevolking (BB), een vrijwilligersorganisatie die moet optreden in geval van een (oorlogs)ramp.

Vliegtuig Valkenburg stelt een vliegtuig ter beschikking en de padvinders spelen de slachtoffers. De BB-ploegen opereren vanuit verschillende centrale posten, waar de Kievietschool er één van is.

In mei 1955 wordt het 10-jarig bevrijdingsfeest gevierd.

In de lessen wordt veel aandacht besteed aan de oorlog en de bevrijding. De kinderen krijgen een herinneringsbeker en zij versieren hun fietsen met rood-witteblauwe slingers en melkdoppen om de spaken.

In juli wordt weer een feestelijke middag georganiseerd ter afsluiting van het schooljaar. Eerst worden er wedstrijden gehouden voor de leerlingen in springen, hardlopen en bal gooien. Vervolgens zijn oud-leerlingen aan de beurt, die elkaars krachten meten bij

touwtrekken, hardlopen, hoog- en verspringen. Zij hebben veel geleerd op de Kievietschool want zij weren zich kranig en leveren nog altijd ongelooflijke prestaties. Hierna wordt een tentoonstelling geopend in de lokalen van honderden werkstukjes, die door de leerlingen zijn gemaakt. Deze kunnen niet alleen worden bezichtigd, wat op zich al de moeite waard is, maar kunnen ook worden gekocht voor bedragen variërend van een stuiver tot een paar kwartjes. De opbrengst heeft een sympathieke bestemming: de school gaat er voor zorgen dat de kinderen van een bepaald kindertehuis, die anders misschien vergeten zouden worden, toch een prettig sinterklaasfeest zullen hebben. Door alle klassen wordt tenslotte nog iets ten tonele gevoerd: een toneelstukje, dans en muziek.

De opbrengst van de actie bedraagt niet minder dan ƒ 565,06!

43

het gevoel voor schoonheid en praktische handvaardigheid bijbrengen en wel op zo’n manier dat iedereen met veel plezier en genegenheid aan hem en zijn lessen terugdenkt. Hij inspireert de kinderen en laat ze zelfstandig werken met allerlei materialen: keramiek, hout, metaal, leer, verf en papier. Ook mogen ze soms bijzondere dingen doen, zoals etsen met echt zuur. Hij laat de kinderen helemaal vrij om hun creatie te maken zoals ze dat zelf willen en daar tevreden over zijn.

Een andere populaire onderwijzer is Hans Poldervaart met zijn eeuwige pijp en grote rode hangsnor. Hij heeft een voorliefde voor de natuur en voor aardrijkskunde, en lijkt altijd in een goed humeur. Zijn favoriete lied is Oh, what a beautiful morning uit de musical Oklahoma, dat hij zijn leerlingen uit volle borst laat zingen in de klas.

In november 1955 wordt Ted van der Leden aangesteld als vakleerkracht handvaardigheid. Hij zal hierna 57 jaar aan de school verbonden blijven, een unicum in Nederland. Hij zal vele generaties Kievietleerlingen

Meneer Poldervaart.

44

Bij de gymles van juffrouw Kool spelen de kinderen in de zomer softbal en kastie op het sportveld. Aan het eind van het jaar zijn de sportwedstrijden waar-

bij rood-wit-blauwe lintjes te winnen zijn. Ze worden meestal op het sportveld achter de school gehouden maar soms ook elders, bijvoorbeeld op de velden van HVV in Den Haag.

Juffrouw Roethof is een strenge onderwijzeres, die bij ondeugende kinderen de handen wel eens laat wapperen. Maar zij geeft heel goed en gedegen les. Haar ontleedlessen en hoofdrekensommen komen de leerlingen nog jarenlang van pas.

Pa Berg geeft biologie. Hij is dol op de natuur en neemt de kinderen geregeld om zeven uur ’s ochtends lopend mee naar Meyendel om de verschillende vogelgeluiden te herkennen, paddenstoelen te verzamelen voor de knutselwerkjes of naar soorten mos en bomen te kijken. Bij bijzondere gelegenheden wordt het schoollied gezongen op de entreetrap op het schoolplein of in de gymzaal, onder begeleiding van Pa op zijn gitaar.

De laagste klassen mogen met mooi weer spelletjes doen in het bosje aan de overkant van de Buurtweg.

Leraar Muzerie, die door de kinderen nog altijd ‘Muis‘ wordt genoemd, geeft al dertig jaar les op de Kievietschool. Tijdens het lesgeven in de vijfde klas wordt hij plotseling verward. Vermoedelijk krijgt hij een beroerte. Hij is hiervan niet meer hersteld en uiteindelijk overleden. Begrijpelijk maakt dit diepe indruk op de kinderen.

Een record aantal leerlingen: 236!

In het najaar van 1956 vindt in Hongarije een volksopstand plaats tegen het communistische regime, die door Russische tanks bloedig wordt onderdrukt. Tien-

45

Bij juffrouw Roethoff in de klas.

gemeentebestuur en de heer Broese vertelt wetenswaardigheden over de eerste jaren van de school.

Na de gelukwensen van de voorzitter van de Bond voor Bijzonder Neutraal Onderwijs biedt leraar Poldervaart het bestuur, namens de leerkrachten, een nieuwe vlag aan. Het bestuur schenkt op zijn beurt de school een beeldje van een kievit. De vlag wordt plechtig gehesen op het speelterrein onder het zingen van een nieuw schoollied door een koor van zesdeklassers. Hierna is er een feestelijke broodmaaltijd in de gymzaal, waarbij iedereen een feesthoedje op krijgt. Binnen en buiten is een levendige fancy fair met kraampjes, een glasblazer en allerlei spelletjes, waar vele ouders enthousiast aan meewerken. De feestmiddag wordt afgesloten met een optreden van het plaatselijk muziekkorps Excelsior.

duizenden Hongaren slaan op de vlucht en deel daarvan komt in Nederland terecht. Voor de hulp aan deze vluchtelingen wordt gecollecteerd en doen de leerlingen allerlei karweitjes. Ze halen hiermee ƒ 466,73 op.

Pa Berg heeft al jarenlang een ‘tijdelijke inwoning‘ aan de Konijnenlaan. In 1957 krijgt hij eindelijk de ambtswoning waar hij al jaren om heeft gevraagd, aan de Storm van ’s-Gravesandeweg 145.

Ouders klagen dat er zo weinig toneel wordt gespeeld.

Op andere scholen zou dat veel meer gebeuren. Er zijn klachten over het verwaarlozen van onze nationale volksliederen. Er wordt daarop een lijst opgesteld van verplicht in te studeren liederen, waaronder het Wilhelmus, Merck toch hoe sterk, O Nederland let op uw Saeck, Gelukkig is het land en Slaat op de trommele.

Of ze inderdaad worden ingestudeerd is punt twee.

Een kundige muziekleraar wordt erg gemist.

Het 40-jarig bestaan in 1958 wordt pas op zaterdag 2 mei 1959 gevierd. De feestcommissie heeft meer voorbereidingstijd nodig dan verwacht. Er is meer geld in kas om het feest rijkelijk te vieren. Er komt een grote tent op het speelterrein waar de hele schoolbevolking in kan met een podium voor de presentaties. Voorzitter mr. J.A. Fruin opent de feestelijkheden en huldigt de eerste voorzitter uit 1918, ir. A. Broese van Groenou, die ook aanwezig is. Burgemeester Van Wijnbergen wenst iedereen geluk namens het

46

In het midden oud-voorzitter Broese van Groenou.

47

Nieuw schoollied ter gelegenheid van het lustrum in 1958 Oh Kievietschool, oh Kievietschool Met je hoge rieten dak Met je bomen en je struiken Met je klimrek en zandbak Refrein: Oh Kievietschool, oh Kievietschool Bij jou vind ik ernst en jool Bij jou vind ik ernst en vreugd Bij jou ga ik graag naar school Oh Kievietschool, oh Kievietschool Met je klassen licht en fris Met je stoeltjes en je tafels Waaraan het gezellig leren is Refrein: Oh Kievietschool, oh Kievietschool Met je lessen zo apart Met je sport en handenarbeid Geef je ons een goede start Refrein: Wij zijn hier aan de Kievietschool Gebonden maar toch vrij Daardoor werkt elk zo hard hij kan En voelt zich tevens blij

48

Pa Berg bedenkt iets nieuws. Op 4 oktober 1959 mogen de kinderen ter gelegenheid van dierendag hun huisdier thuis gaan ophalen voor een soort parade op het schoolplein. Alle dieren worden stuk voor stuk met nam en leeftijd aan de schooljeugd voorgesteld. Naast honden zijn er paarden (drie stuks), bokken en geiten,

kippen, schildpadden, hamsters, duiven, parkieten en goudvissen. De kinderen die geen huisdier te tonen hebben, brengen hun speelgoedbeesten mee. Het Wassenaars Nieuwsblad vindt het een alleraardigst schouwspel, dat zeker navolging op andere scholen verdient.

1959, de zesde klas neemt afscheid.

49

Peggie van der Stok Mooiste herinneringen

Peggie Breitbarth van der Stok is nog steeds woonachtig in Wassenaar. Zij zat van 1947 tot 1955 op de Kievietschool. Zij haalt haar mooiste herinneringen op ...

Vogelhuisje “Als je zes jaar wordt, ben je een grote kleuter: na de vakantie wacht de grote school. Ter afscheid gaat juffrouw Vogel met dit groepje op schoolreis naar Scheveningen.

Eerst lopen we van school de Buurtweg af naar het stationnetje. Daar stappen we op de trein naar Scheveningen.

We gaan naar het strand, pootje baden, ezeltje rijden en picknicken met de meegebrachte boterhammen en limonade. De eerste schoolreis: nu zijn we groot!

Zoete klanken We zingen wat af zo’n schooljaar. In de herfst begint het met: “De tuin is vol met spinnenwebben, daar raken heel wat vliegjes in, in ‘t midden zit een dikke spin…“. De wijsjes ken ik nog, de woorden slechts sporadisch. “Nu spelen wij niet langer buiten…. hoe heerlijk is nu het schemeruurtje…brandt een lekker vuurtje…. En vader gaat vertellen van …Sinterklaas“. Dan volgt het geijkte repertoire van sinterklaas- en kerstliederen, dat door de hele school gezongen wordt bij het jaarlijks bezoek van de goede Sint en twee weken later bij het kerstspel. Voor dat soort gelegenheden wordt de gymzaal aangekleed als toneelzaal. De vijfde of zesde klas voert het spel op, ik ben Maria en loop aan de arm van Jozef te dwalen.

Dan wend ik me tot mijn beste vriendinnetje, die de rol van meisje met lantaarn vertolkt, met de woorden: “Elke vogel heeft zijn nest, elk dier zijn woon, maar waar kan

50

rusten des mensen zoon”. Om mij na het volgende lied te buigen over de kribbe met pop: “Er is een kindeke geboren“. Dan volgen de herdertjes, stille nacht en vrede op aarde en … kerstvakantie.

Het voorjaar breng het lentespel. Dat vindt buiten plaats op het bordes en op de trap. De hele school doet mee.

Kleuters dwarrelden als sneeuwvlokjes, eersteklassertjes ontluiken als sneeuwklokjes, tweedeklassers zijn krokusjes, alles met hulp van kleurig crêpepapier. Onder leiding van pa Berg galmen wij “lieve lente da-haal toch neder, lieve lente ko-hom toch gauw“. Een hoogtepunt van onze zangcarrière is- het moet 1955 geweest zijn- deelname aan de aubade gebracht aan de burgemeester. Was het ter gelegenheid van het tienjarig bevrijdingsfeest?, ik denk het. We komen met meerdere scholen bij het raadhuis bijeen en hebben naast het Wilhelmus ook enkele liederen uit Valerius’ Gedenck-clanck ingestudeerd. 17de eeuwse teksten, die we vast niet helemaal konden doorgronden, maar het zingt lekker. Zoals ook een van de favorieten van pa Berg: het lied van “een vreemde arme snuiter die moede van het wand’len“ en tot overmaat van ramp ook nog “zijn fluit verloren was. Maar dat’s niets, ik heb gevonden“ (dan zitten we wel een octaaf hoger) “waar jij zoveel van hield, tralala“. Dit alles in canon, heerlijk en niet uit het geheugen te bannen.

Zwemles Voor de zwemles moeten de kinderen van de hoogste twee klassen naar de Mauritskade in Den Haag. Wassenaar heeft nog geen zwembad. Juffrouw Kool de gymlerares begeleidt de groep. Dat wil zeggen, ze zet ons op de gele tram, rijdt zelf op de motorfiets naar het Tournooiveld, en ziet er op toe dat we netjes over Voorhout en Parkstraat naar het zwembad lopen. Daar volgt de les in het damesbad, dat lekker warm water had en toch altijd leeg was op dat tijdstip. De meeste kinderen kunnen al zwemmen en oefenen voor de opvolgende diploma’s. Een enkeling hangt nog vertwijfeld in de hengel. Na de les is het gauw aankleden, warme mutsen op de natte haren en weer richting tramhalte, de vertrouwde verschijning van Juffrouw Kool in haar zwartleren motorjas langzaam tuffend naast het groepje. In de tram eten we onze boterhammen op.

Sommige jongens nemen er wel acht mee. Zwemmen maakt hongerig, maar het is ook gewoon stoer.

De watersnoodramp Het stormt buiten. De radio staat de hele dag aan. Er is iets verschrikkelijks gebeurd. De dijken zijn doorgebroken en het land stroomt onder. Angstig kijken we naar buiten. Nee, hier achter de brede duinenrij kan het water niet komen. Helemaal gerust zijn we er niet op. Watersnood 1953. Nieuws bereikt ons via radio en krant, maar de impact is minstens zo groot als tegenwoordig via tv. Al gauw komen de hulpacties op gang, ook de Kievietschool doet mee. Stapels warme kleding, dekens en speelgoed worden binnen gebracht. Ik breng mijn liefste pop, netjes aangekleed voor een poppenmoeder, die alles kwijt is.

Ook mogen we karweitjes doen om zo geld bijeen te brengen voor het Rampenfonds. Er zijn nooit zoveel autoruiten gewassen en stoepen gebezemd als in die dagen. Overal aanbellen, heel spannend. Hoogtepunt voor twee 10-jarige meisjes is de opdracht van een (voor hun) wildvreemde mevrouw om aan haar keukentafel een vaasje met zilveren theelepeltjes te poetsen. We voelen ons gewichtig. Wij helpen echt mee de slachtoffers een beetje te troosten.“

“Angstig kijken we naar buiten. Nee, hier achter de brede duinenrij kan het water niet komen” 51

5. The times they are a-changing Hoewel de gemeenteraad de Kievietschool steun toezegt voor het realiseren van een gebouw van twee lokalen voor een kleuterschool, duurt het nog dertien jaar voordat daadwerkelijk met de bouw wordt begonnen. Vooralsnog wordt naast het Vogelhuisje in dezelfde stijl een tweede gebouwtje neergezet en moeten de kleuters zich blijven behelpen met oliekachels en gebrekkig sanitair.

Begin 1961 wordt Huib de Vos aangesteld. Hij zal de komende 25 jaar een enorme stempel op de school drukken. De weekopeningen, uniek voor de Kievietschool, zijn onder meer zijn idee. Hij is creatief en artistiek en stijlvol; zo draagt hij zeer modieuze puntschoenen. Hij begint als leerkracht van de vierde klas en geeft daarnaast aan alle klassen tekenonderwijs.

Hij doet dat op zijn eigen, bevlogen wijze. Eerst prikkelt hij de fantasie van de kinderen door bijvoorbeeld een verhaal te vertellen over twee kleurrijke hanen die elkaar te lijf gaan of door hen helemaal op te laten gaan in de Danse Macabre van Saint SaĂŤns.

Daarna moeten de kinderen hun fantasie loslaten op het papier en alles met woeste kleuren gaan tekenen.

Huib de Vos leert de kinderen meer dan alleen de

schoollessen. Hij neemt ze mee naar de schouwburg, hij spoort ze aan om creatief te zijn in het tekenen, in dans, toneel en zang. Daarnaast geeft hij Franse les, geeft bijles aan kinderen met problemen, de zieken zoekt hij op. Hij is er eigenlijk altijd!

Vanaf dat moment wordt er twee keer per jaar een toneeluitvoering gehouden: een kerstspel, dat op school of in de Kievietkerk wordt opgevoerd, en een eindspel op het bordes. De Vos schrijft alle toneelstukken zelf, regisseert ze en zoekt er passende muziek bij uit. In samenwerking met Ted van der Leden worden de decors ontworpen. Met al zijn contacten zijn er soms professionele licht- en geluidsmensen. De kinderen vechten om de rollen.

Voor het eerst wordt ook een doe-avond georganiseerd. Ouders worden onder leiding van de leerkrachten aan het werk gezet met opdrachten, die hun kinderen ook moeten uitvoeren. Zo wordt er -in de loop der jaren- gezongen, gemimed, toneel gespeeld en geknutseld. Doel is om begrip te krijgen voor de verrichtingen van de kinderen, maar ook om het contact met de leerkrachten en tussen de ouders onderling te verstevigen. Deze avonden zijn zeer succesvol en worden de komende jaren weliswaar onregelmatig herhaald.

In 1963 gaat juffrouw Kool met pensioen. Zij heeft 35 jaar gymles gegeven en is zeer geliefd bij de kinde-

52

ren. Voor haar afscheid wordt er een receptie voor haar georganiseerd en ontvangt zij een bedrag van ƒ 1.500 bestemd voor een reis. De heer Poldervaart, die het jaar daarvoor afscheid had genomen, komt met hangende pootjes weer terug en wordt met open armen ontvangen. Hij is een populaire leraar en een man met grote liefde voor de natuur. Hij organiseert tentoonstellingen op school en neemt de kinderen geregeld mee naar buiten, bijvoorbeeld dauwtrappen in Meyendel, voor ‘aanschouwelijk natuuronderricht‘.

Ook juffrouw Hillebrand wordt zeer gewaardeerd.

Zij kan prachtig verhalen vertellen en de klas luistert altijd vol aandacht. Haar Indische accent en haar opmerkingen “Het is niet overnieuw, maar opnieuw” en “Onmiddellijk is met dubbel-d en dubbel-l” staan in menig Kievietgeheugen gegrift.

Leerlingen uit die tijd herinneren zich Pa Berg als een aardige, maar ook wat rechtlijnige man; een schoolhoofd waar je veel respect voor had, maar die moeite leek te hebben om mee te gaan in de snel veranderende tijd. Het bestuur onderhoudt hem over het feit dat hij “zijn handen te vaak laat wapperen”, dat past niet meer in deze tijd en dat hij zijn team beter moet leiden. Aan de andere kant zorgt hij voor een her­oriëntatie in de pedagogische en didactische aanpak. Hij heeft een zeer actieve rol in deze onderwijs-

vernieuwing. Veel oud-leerlingen denken met plezier en weemoed terug aan het zingen onder begeleiding van zijn gitaar, al waren het niet de liedjes die juist in deze tijd populair beginnen te worden bij de jeugd.

“Echte zangers doen het zonder microfoon, jongen!” en “Ramen open!” zijn opmerkingen die zijn blijven hangen. Maar ook bijvoorbeeld de concentratieoefening die hij de leerlingen liet doen: met je ogen dicht en je hoofd op je armen luisteren naar muziek en dan proberen om de viool eruit te halen.

Bij veel lagere scholen wordt in 1963 de vrije zaterdag ingevoerd. Het bestuur van de Kievietschool vindt een

53

onderbreking van het onderwijs van twee hele dagen in eerste instantie ongewenst. De maatschappelijke druk wordt echter zo groot dat het bestuur toch overstag gaat. Om de verloren uren te compenseren wordt een soort tropenrooster ingesteld met slechts drie kwartier middagpauze. Leerlingen die wat verder weg wonen, blijven nu over en de leerkrachten krijgen er tussen de middag dus ook pleinwacht bij. Wel zijn de lessen om kwart over drie afgelopen, zodat er voldoende tijd overblijft voor de vrijetijdsbesteding.

Een andere vernieuwing is dat afscheid wordt genomen van de kroontjespen, de inktpotjes en de inktlap. De leerlingen leren schrijven met een balpen, wat met name voor de linkshandigen een zegen is.

In 1964 wordt een herfst-tentoonstelling georganiseerd, die eens heel anders is dan het geijkte patroon van mandjes met paddenstoelen en eikels. Er wordt gebruik gemaakt van de veelheid van uitgebloeide planten, die hun zaadjes (bessen, noten en bonen) klaar hebben voor het volgend jaar. Deze planten worden met naamkaartjes tentoongesteld in de centrale hal. Niet alleen voor de kinderen maar ook voor de volwassenen is de veelheid aan uitgebloeide planten een verrassing. Op een lange tafel bevindt zich een 25-tal soorten uit de grote collectie, verdeeld in een puzzel voor de lagere klassen en een wat moeilijkere puzzel voor de hogere klassen.

Herfst is ook het thema van fraaie tekeningen die worden geĂŤxposeerd. De kinderen van de eerste en tweede klas hebben tekeningen van vruchten verzameld, die enkele maanden na de tentoonstelling naar de Sint Ursulakliniek gebracht worden als verrassing voor de vergeten zieken. In de kleuterklassen zijn in velerlei technieken de paddenstoelen uitgebeeld, vaak verrassend mooi van kleur.

54

“Het 50-jarig bestaan in 1968 wordt groots gevierd” Het 50-jarig bestaan in 1968 wordt groots gevierd, wel drie dagen lang. Op het speelterrein is een enorme tent van 15 bij 32 meter met een podium van 10 bij 10 meter. Het feest begint op 20 juni met een voorstelling door de pantomimegroep Caroussel van Rob van Reijn. De kinderen zijn zeer onder de indruk. De volgende dag mogen de kinderen verkleed op school komen. De officiële opening is in de tent met een toesprak van voorzitter De Brauw, het hijsen van de schoolvlag en het zingen van het jubileumlied. Hierna zijn er spelletjes en wedstrijden onder leiding van de leerkrachten. Om twaalf uur is er een gezamenlijke lunch in de gymzaal boven, de kleuters lunchen in de kleuterschool. ’s Middags voeren de verschillende

klassen hun ingestudeerde bijdragen op in de tent.

Er is zang, dans, toneelspel en voordracht. ’s Avonds voert de zesde klas de musical De kapitein is jarig op, geschreven en geregisseerd door Huib de Vos. Daarna is er nog een bezoek aan de kunstmarkt in de klaslokalen en tenslotte een lampionoptocht door de wijk, voorafgegaan door muziekkorps Excelsior.

Op de laatste dag, op zaterdag 22 juni, zijn de kinderen vrij. Voor oud-leerlingen en (oud)-leerkrachten is er Reünie, Receptie en Roddel. Er zijn sprekers, openbare lessen, trekking van de tombola en tenslotte de jubileumborrel. In de school is een door de kinderen gemaakte expositie Vijftig jaren, die de verschillen

55

56

Achteraan: H. Haverschmidt, H. de Vos, Pa Berg, H. Venema, C. Stadt-Leeuwes, D. Roethof, H.Poldervaart.

Vooraan: T. van der Leden, L. Ristjouw, E. Hillebrandt, conciërge G. ter Burg. met 1918 toont op het gebied van kleding, voeding, communicatie, verkeer, mens en machine. Namens de ouders en oud-leerlingen ontvangt de school als feestgeschenk een enorm kievietsei. Voorzitter De Brauw mag het op het podium pellen en daar komt een cheque tevoorschijn van ƒ 5.000. Er wordt een groepsfoto gemaakt van de hele schoolbevolking en een grammofoonplaatje met de stemmen van het gehele team, inclusief conciërge Ter Burg, die aan het eind van het schooljaar met pensioen zal gaan.

Men is zo enthousiast over het optreden van de pantomimegroep Caroussel dat besloten wordt om pantomime een vaste plaats in het leerprogramma te geven. De Kievietschool is hiermee de eerste school in het land. Jacqueline Elffers van het Nederlands Mime Centrum verzorgt de lessen. De leerlingen van

de laagste klassen krijgen maandelijks drie kwartier les, die van de hoogste klassen anderhalf uur. Zo worden de kinderen vertrouwd gemaakt met het toneelspelen op zichzelf en wordt tegelijkertijd op een gunstige manier gewerkt aan de ontwikkeling van de persoonlijkheidsstructuur van elk kind.

In augustus 1968 wordt de Wet op het Voorbereidend Onderwijs ingevoerd, beter bekend als de Mammoetwet. Het belangrijkste gevolg voor het lager onderwijs is dat de toelatingsexamens voor de middelbare school worden afgeschaft. In plaats daarvan doen de zesdeklassers de Citotoets, een algemeen aanvaardbare toets voor alle kinderen. De bedoeling van de wetgever is dat de selectie voor de middelbare school meer wordt gebaseerd op de feitelijke kennis en vaardigheden van de leerlingen en minder op hun ouderlijk milieu.

57

Bij het afscheid van conciërge Ter Burg in april 1969 schreef Zerline van Dusseldorp uit klas 4 het volgende gedicht: Wie moet gaan hijsen de vlag in top?

Wie ruimt nu buiten de rommel op?

Wie moet gaan verzorgen het gras en de bollen?

Wie strooit er bij gladheid zand tegen ’t rollen?

En als ik mijn boterham vergeet Wie zorgt er ’s middags dat ik toch nog eet?

Ik weet het niet, maar het zal zonder u toch moeten Want recht op rust hebben uw ijv’rige voeten…

Maar prettig, neen prettig vinden wij ’t niet.

Veel dank voor uw zorgen voor ons op de kieviet!

58

In september 1968 gaat de peuterschool van start voor kinderen vanaf drie jaar.

Eind jaren zestig wordt, door de mondiale flower power beweging, zelfs in het ‘keurige‘ Wassenaar, alles anders. De haren worden langer, de omgangsvormen vrijer, de klassenfoto’s minder star. Op de foto’s is ook te zien dat de meisjes broeken gaan dragen, in plaats van rokken met kniekousen. De normen en waarden gaan hierbij niet overboord, integendeel. Als meneer Donker als leerkracht wordt aangenomen, bespreekt hij met enige schroom zijn homoseksualiteit met het bestuur. Tot zijn opluchting wordt hem verzekerd dat dit geen enkel probleem is en dat hij zich geen zorgen hoeft te maken.

Dat dit geen loze woorden zijn, blijkt enige tijd later wanneer een moeder probeert om dit tegen hem te gebruiken. Het bestuur treedt op en verzoekt haar dringend om haar kinderen van school te halen. Hetgeen ook is gebeurd.

Ook op onderwijskundig gebied worden nieuwe wegen ingeslagen. Van de vertrouwde Aap, Noot, Mies wordt afscheid genomen en daar komen, met meer of minder succes, nieuwe leermethodes voor in de plaats. In de hoogste klassen wordt aandacht besteed aan seksuele voorlichting. De betreffende leerkrachten worden geschoold door een kundig medewerkster van de NVSH en zij levert materiaal, zoals het boekje Ik en de ander. Hiermee kunnen zij aan de slag. Een groot succes is het niet; de kinderen gieren het soms uit van het lachen en na een paar jaar wordt besloten dat dit onderwerp toch vooral in het gezin thuishoort. In samenwerking met het Instituut voor Orthodidactiek van de bekende pedagoge Professor Bladergroen, worden de eerste stappen gezet op het pad van de begeleiding van het individuele kind. Op 4 oktober 1970 geeft zij in De Schaapskooi op Duinrell een lezing over de nieuwe aanpak. Leerkrachten, bestuur en ouders zijn hierbij aanwezig. Dit leidt tot de komst van een medewerker van haar insti-

Klas 5, 1969-1970 met B.J. Donker.

59

60

tuut, dr. Roel de Groot, als taakleerkracht. Hij zet zich in om eventuele leerproblemen in een vroeg stadium te onderkennen en te verhelpen. Hiertoe neemt hij bij de jongste leerlingen periodiek testjes af. De kleuterleidsters begrijpen al snel dat het accent bij de kleuters zal gaan liggen op het leren en dat het spelen in de knel komt. Ze zijn het hier helemaal niet mee eens en het contact met De Groot loopt stroef. Zij kunnen opgelucht herademen als hij het na een tijdje opgeeft.

Schoolhoofd Van den Berg kwakkelt met zijn gezondheid en is een poos op ziekteverlof. Zijn taken worden verdeeld over de leerkrachten en Huib de Vos treedt op als interim-hoofd. In de zomer van 1971 neemt Pa Berg definitief afscheid van de school.

Het afscheid wordt op 24 juni groots gevierd. Pa wordt met zijn vrouw in een antieke auto thuis opgehaald.

Op het schoolplein ontvangen de feestelijk verklede leerlingen het paar met gezang en applaus. Voorzitter Van Zuylen van Nijevelt spreekt het paar buiten op het bordes toe, waarna boven in de gymzaal

het feestprogramma wordt vervolgd met optredens door alle klassen. De volgende dag is op het zonnige schoolplein de afscheidsreceptie, die heel druk wordt bezocht door ouders, oud-leerlingen, oud-leerkrachten en andere bekenden. Om de kosten te drukken worden de kleuterjuffen ingeschakeld om de hapjes en de drankjes rond te brengen, wat ze niet erg kunnen waarderen. ’s Avonds is op het bordes het eindspel van de zesde klas en een cabaretoptreden van het hele lerarenteam met een fraai afscheidslied van de hand van Huib de Vos. Tot slot zingt Pa een laatste lied op zijn gitaar.

Als dank en ter herinnering schenkt Pa de drie banken op het schoolplein, met respectievelijk 1946, Pa en 1971 in de rugleuning gegraveerd door de heer Duns, vader van leerling Jantien. Deze banken sieren nog steeds het plein.

61

Thom Hoffman Weer terug op school

Thom Hoffman zat twee jaar op de Kievietschool, van 1967 tot 1969 in klas 5 en 6. Hoffman speelde in meerdere gerenommeerde speelfilms, televisieseries en theaterproducties. Daarnaast is hij fotograaf, documentairemaker en gasthoogleraar in Tilburg en aan de TU Delft. De laatste jaren nam hij telkens een half jaar met veel plezier de serie Dokter Tinus op, om de overige tijd te besteden aan de geschiedenis van Nederlands-Indië. Hij werkt voor Meulenhoff en W-Books aan twee publicaties, een grote fototentoonstelling en een historische beeldbank (BBNI) over Nederlands-Indië.

Bus 43 Net als vroeger komt Thom met de vertrouwde bus 43 voor zijn eerste bezoek aan de Kievietschool sinds 1969.

Zijn gezicht licht op bij het zien van de grote groepsfoto van het lustrum van 1968 en hij herkent zo zichzelf en tientallen andere leerlingen en leraren.

“Ik kan mij deze foto nog goed herinneren. Kijk, Alexander Geertsema! Wij hadden op school een prijs gewon-

Klas 6, 1968-69. Thom zit vooraan met lichte trui en broek.

62

nen en mochten met zijn vader, VVD-prominent Molly Geertsema, mee naar de troonrede, in de Ridderzaal!

Eigenlijk ben ik een Montessori-kind. Omdat mijn broer op het Rijnlands erg moest wennen aan regulier onderwijs, vond mijn moeder het beter voor mij om eerder die overstap te maken. Mijn buurjongetjes zaten op de Kievietschool én mijn oudere neef Leo woonde in huis bij Pa Berg aan de Storm van ‘s Gravesandeweg. Mijn oom

63

zat als geoloog voor een oliemaatschappij in Tripoli en wilde voor zijn zoon een goede Nederlandse opleiding.

Ik vond de Kievietschool heel gezellig, het hing vol tekeningen. Tegelijkertijd moest ik me als nieuweling flink waarmaken en heb ik me zelfs een keer moeten ‘invechten’. In de pauze, bij het fietsenhok. Maar na die twee eerste weken heb ik op de Kievietschool een bijzondere tijd gehad waar ik met heel veel plezier aan terugdenk.

Ik heb er een grote sprong gemaakt als kind, vooral door de begaafde docenten.

Ik woonde ver weg van school, aan de Lange Kerkdam.

Met slecht weer nam ik bus 43. Wat leuk dat-ie nog bestaat! Normaal ging ik op de fiets, met elke dag een andere route. Heerlijk om de mosheuvels aan de Koekoekslaan op en af te crossen, als een soort Olympische BMX-er avant la lettre.

Kleurige dassen In de vijfde klas had ik meneer Poldervaart, een opgewekte, humoristische man; boomlang met een grote, rode snor. Huib de Vos was mijn docent in de zesde. Hij droeg conservatieve pakken, grijs met krijtstreep, maar altijd met voor Wassenaarse begrippen artistieke, kleurige cashmere stropdassen. Hij had langer krullend haar en manifesteerde zich als een eigenzinnige man. De Vos schreef en regisseerde de prachtigste toneelstukken.

Daarmee werd hij mijn held, hij bracht iets nieuws. Een gedreven, leuke, open minded kerel. Wat verdrietig dat hij niet meer leeft.

Paul Witteveen en ik waren de toneelspelers van de klas.

Toen wij in de vijfde zaten mochten wij al meedoen bij het Kerst- en eindspel van de zesde. De Vos regisseerde, zoals je op het jubileumplaatje kan horen: “Je moet lopen als een kooooning!”. Mijn gelukkige beroepskeuze heb ik helemaal aan hem te danken.

Recalcitrant Pa Berg vond ik een eigenaardige man, altijd met een rood hoofd van opwinding. Ik zie hem nog zo staan, met zijn eeuwige gitaar, bij de kerstliederen! Die zongen wij op de trap naar de oude gymzaal, door hem begeleid op de gitaar, met van die linten eraan, net als “frater Venantius”! De kinderen waren toch een beetje bang voor hem. Hij straalde geen zachtheid uit, terwijl hij dat zeer goed mogelijk wel was.

Van zijn autoritaire houding werd ik recalcitrant. Wij fietsten met drie jongens naast elkaar op de Buurtweg, ik het meest links, vlak bij het Witte Poortje. Pa kon er met zijn leverkleurige Volkswagentje niet langs. Een fel toetertje, natuurlijk die rooie kop, en ja hoor, ik werd ontboden in zijn kantoor. Ik had een negen voor het

64

verkeersexamen gehaald, dus ik was overmoedig. Ik zei brutaal: “Meneer, u kon er makkelijk langs. Trouwens, er zijn momenten dat je de regels precies moet toepassen en momenten dat dit niet noodzakelijk is. U had toch best even kunnen wachten?!”. Dat werd dus nablijven. Het duurde en duurde. Pas om vijf uur mocht ik naar buiten. Uitgerekend die dag kwam mijn moeder me ophalen om in Den Haag kleren te kopen voor het nieuwe schoolseizoen. Van haar kreeg ik ook een standje, omdat ze eindeloos op mij had moeten wachten: “Thom! Dommerd! Zoiets moet je diplomatiek aanpakken”. Ik wist eerlijk gezegd niet wat ‘diplomatiek’ betekende. Daarom ben ik dat moment nooit vergeten. Ik herken dat moment nu als een onmiskenbaar stukje Wassenaarse opvoeding.

Blijvende invloed Ieder jaar was het Wassenaarse schoolvoetbaltoernooi. De Kievietschool eindigde altijd ergens onderaan. Ik was een soort aanjager in het laatste duel tegen de Nutsschool waar Theo van Gogh voor uitkwam.

Onderaan eindigen betekende: ergste kakschool van het dorp. Mijn geheugen laat me even in de steek wat de uitslag was. Maar ik vrees dat de Kievietschool de hekkensluiter was. Ja, wat wil je met al die ministers- en ambassade-kinderen in de klas!

In 1969 heb ik nog een spreekbeurt gehouden over de politionele acties. Een pittig onderwerp voor een 12-jarig jongetje. In dat jaar was het een hot politiek item na onthullingen op TV van Indië-veteraan Joop Hueting. Die leidden tot een onderzoek in opdracht van de regering.

Over deze ‘Excessennota’ werd in heel het land emotioneel gediscussieerd. Zeker in mijn deels Indische familie.

Het meest bijzondere moment van mijn schooltijd was het eindspel. Een intense ervaring. De Citotoets was achter de rug, het schooladvies binnen. Het was een mooie, sfeervolle zomeravond, alle ouders zaten te wachten, het plein was groter dan nu. Het had door het grasveld een Engelse college-achtige sfeer. Paul Witteveen speelde met veel humor een Zeeuwse boer die in de klei een schat had gevonden en ik was een schurk die zich voordeed als belastinginspecteur om alles achterover te drukken. Daar te spelen op het bordesje is van blijvende invloed op mijn leven geweest. Toen wist ik ergens diep van binnen, onbewust, dat ik acteur wilde worden.

Eenmaal op het Rijnlands werd ik gevraagd om Zwarte Piet te spelen op de Kievietschool. We verzamelden bij bestuurslid jhr. De Brauw thuis op de Konijnenlaan. Hij was Sint. Vandaar liepen we via het kruipdoor-sluipdoorpaadje naar school, de Sint bovenop zijn schimmel.

De Brauw was, ondanks zijn hoge functie in Den Haag, een hele hartelijke man. Dat maakte indruk op me.

Verantwoordelijkheid Ik heb een prachtige, zonnige jeugd gehad in Wassenaar. Er was ook verdriet: na mijn lagere schooltijd zijn er drie kinderen op jonge leeftijd overleden: Lillian Roodenhuis, vlak na de zesde klas, en later ook Paultje Witteveen met zijn leuke expressieve kop. Hierdoor realiseerde ik mij al vroeg dat we allemaal misschien niet zo veel tijd krijgen. Dit heeft mijn ambitie sterk aangewakkerd om iets van het leven te maken. Om niet te veel tijd verloren te laten gaan. Ik vind dat, omdat je in Wassenaar mag wonen en hier fantastisch onderwijs krijgt, je zo’n voorsprong krijgt, dat je verplicht bent om iets goeds met je leven te doen. Dat je je blijft ontwikkelen, ook internationaal, dat je je verantwoordelijkheid durft te nemen en een bijdrage levert aan de wereldgemeenschap.”

“Spelen op het bordes is van blijvende invloed geweest. Toen wist ik dat ik acteur wilde worden”

65

6. Creativiteit met Huib de Vos Huib de Vos, die Pa Berg tijdens zijn ziekteverlof heeft vervangen, wordt in 1971 de nieuwe directeur. Hij krijgt een dubbele taak, want hij is ook leerkracht van de zesde klas en moet hen klaarstomen voor het middelbaar onderwijs. Hij heeft een aparte manier van orde houden. Zo herinnert een oud-leerling zich met enige weemoed: “Toen ik weer eens zat te klieren, kreeg ik van meneer de Vos een keiharde okkernoot”. Voor de geslaagde zesdeklassers houdt hij bij de diploma-uitreiking voor iedere leerling een op maat gemaakt, persoonlijk praatje.

Daarnaast brengt hij de kerst- en eindspelen, die hij schrijft en regisseert, tot grote hoogte. Deze trekken niet alleen de belangstelling van leerlingen, ouders en oud-leerlingen, ook de landelijke media schenken aandacht aan zijn producties. In onder andere de Telegraaf en Elsevier verschijnen recensies en de AVRO maakt televisieopnames.

Huib de Vos houdt wel van een verkleedpartijtje en daarom wordt vanaf begin jaren ’70 elk jaar carnaval gevierd. Een boerenkiel is niet genoeg, iedereen maakt er werk van om in de prachtigste uitdossingen te verschijnen. De leraren blijven niet achter en verschijnen als oliesjeik, Mexicaan, hippie, je kan het zo gek niet verzinnen. Het is altijd een enerverende dag. In het raam van het middelste lokaal aan het

66

plein wordt een grote speaker gezet en daarna is het hossen en zingen. Van leren komt weinig terecht. ’s Ochtends doen de kinderen toneelstukjes waarbij ze

zich moeten inleven in de rol van hun uitdossing. ’s Middags mogen ze tekenen, het liefst een zelfportret in hun outfit. Voor de kleintjes wordt Palmpasen uitgebreid gevierd. Zij maken een mooie stok en gaan in een optocht door de buurt.

Op de Kievietschool wordt op een unieke manier geknikkerd; het is een soort handel drijven. Een ‘oplegger‘ plaatst een aantal van de eigen knikkers op een rijtje in een richel tussen de tegels en neemt daarachter plaats. De oplegger prijst zijn knikkers luid aan, want iedere soort knikker heeft zijn eigen waarde. Een geïnteresseerde ‘gooier‘ onderhandelt met de oplegger over welke knikkers die zal rollen en over welke afstand: hoeveel tegels vanaf die richel.

Wordt vervolgens een opgelegde knikker geraakt, dan mag de gooier die houden. Is het mis, dan is de gooier die knikker kwijt en is de oplegger de nieuwe eigenaar. Bij bijvoorbeeld een fraaie stuiter kan de afstand oplopen tot wel 30 tegels. Als die dan geraakt wordt is de vreugde groot en wordt de gewonnen trofee gekoesterd!

Begin maart 1972 vraagt het automerk Citroën aan alle lagere scholieren om een tekening te maken met als onderwerp De auto in het verkeer. Zij krijgen hierop bijna 10.000 kleurrijke reacties. Het valt de jury op dat, gezien door heldere kinderogen vanaf de achterbank, Nederland vol is. Andere thema’s zijn vakantie, botsingen, files, verkeersknooppunten en luchtverontreiniging. De jury kiest de 50 mooiste tekeningen uit en publiceert die in een boek. Eentje daarvan is een tekening met Oost-Indische inkt en gouache door Beth Steinbronn uit klas 4 van de Kievietschool.

Op televisie wordt in 1972 de Teleac-cursus Speelwijze uitgezonden. In de gymzaal boven worden opnamen gemaakt van mime-les van de vierde klas. Eén van de ouders maakt de onderstaande foto van de uitzending op de zwart-wit televisie.

67

Op 27 juni 1973 wordt het 55-jarig bestaan gevierd met een fancy fair en spelletjes voor de kinderen op het schoolplein. Vaders helpen bij het touwtrekken, flessen vullen en pakjes hengelen. De peuters worden rondgereden in een ponywagen, die wordt begeleid door Ted van der Leden als Pipo de Clown. Juf Hillebrandt maakt heerlijke satĂŠs. Voor de volwassenen zijn er likeurflensjes die door de bestuursleden worden gebakken. De ijskar heeft de meeste klandizie en is binnen de kortste keren leeg. Burgemeester Staab komt langs om van zijn belangstelling blijk te geven.

De kleuterschool krijgt eindelijk een goede behuizing.

Het Vogelhuisje wordt vervangen door nieuwbouw aan het bestaande gebouw, wat tot een verdubbe-

68

ling van de capaciteit van de kleuterschool leidt. Twee ruime lokalen, een grote gymzaal (onder andere voor ritmiek), een leidsterkamer, een eigen ingang en nieuwe moderne toiletten. De kleuterschool en de lagere school dienen niet alleen juridisch en administratief, maar ook fysiek, totaal gescheiden te zijn.

Bij de aanbouw is echter de nooduitgang van het oude gebouw geĂŻncorporeerd als handige tussen-

deur, maar dat mag eigenlijk niet. Deze deur is er nog steeds, naast het lokaal van groep 8. Op 17 april 1974 kan hoofdleidster juffrouw Haverschmidt na de feestelijke opening met de kleuters haar intrek nemen in de nieuwe kleuterschool.

Op een dag wordt Huib de Vos door een leerling gewaarschuwd dat juf Roethoff niet goed is geworden; ze ligt bewusteloos op de vloer. Ze wordt direct uit het zicht van de kinderen gehaald en naar de personeelskamer gedragen. Na vervoer per ambulance naar het ziekenhuis blijkt dat zij een licht herseninfarct heeft gehad. Na een ziekenhuis periode is zij voldoende hersteld en gaat remedial teaching geven aan afzonderlijke leerlingen. Iedereen is blij om haar weer terug te zien, maar helaas is zij niet meer de oude; haar zicht is beperkt en ze kan niet veel meer aan.

69

Na zeven jaar vechten met de Inspectie wordt de zolder in 1975 afgekeurd voor de gymlessen. Reden: de vloer kan zoveel kinderen niet dragen. Maar al jaren komt de hele schoolbevolking hier bij elkaar voor weekopeningen, sinterklaasfeesten en andere bijeenkomsten waarbij veel meer mensen zich daar verzamelen. Voor gym moeten de kinderen nu fietsen naar de Bloemcampschool, waar de leerkrachten zelf de lessen moeten verzorgen.

Op de avonturenberg.

Gelukkig worden de plannen voor een grootscheepse verbouwing goedgekeurd. Tijdens deze verbouwing genieten de derde en vierde klas gastvrijheid in de kleuterschool en de vijfde klas in de Pius-X school.

Omdat de toiletten niet meer rechtstreeks op de gang mogen uitkomen wordt de gehele buitenmuur een meter naar achteren verplaatst, zodat er een ruimte ontstaat voor wastafels en spiegels. Er komt een tweede deur op het bordes en daarachter komt een trap naar het handarbeidlokaal. In de gang wordt de keukenkast vergroot tot een echte keuken, waarin plaats is voor een ruime tafel en met een groot raam dat uitziet op de speelplaats. De leraren zijn verguld met het koffiezetapparaat dat hier komt. Op de bovenverdieping komen een douche- en kleedruimte naast het gymlokaal en aan de andere kant een ruimte voor de berging van de gymtoestellen. De schoorsteen die uit de achtergevel steekt, wordt verwijderd. Bij het aanleggen van de douches springt een waterleiding.

Als meneer Donker ’s ochtends zijn lokaal binnenkomt ligt er water op de vloer. Bij het openen van de muurkast met boeken en schriften stroomt het water naar buiten. De gesprongen leiding wordt direct afgesloten, maar meneer Donker is weken bezig om zijn leermiddelen weer droog te krijgen.

Het schoolplein wordt naar de nieuwste inzichten opnieuw ingericht, wat onder meer inhoudt dat het grasveld wordt betegeld. Dankzij het aanbrengen van allerlei niveauverschillen en diverse bouwsels zijn er voor de kinderen tal van speelmogelijkheden.

Het lerarenteam heeft in deze tijd een voorbeeldige opbouw. De laagste drie klassen krijgen les van een juf, de hoogste drie klassen van een meester.

Team 1975. Staand: H. Haverschmidt, T. Bijlstra, E. Hillebrand, B.J. Donker, H. de Vos. Zittend: J. Boon, P. van Haeften, Y. Cornelis, T. van der Leden.

70

Helaas is het niet allemaal rozengeur en maneschijn.

Op maandag 11 oktober 1976 wordt leerling Joanne

Kalsbeek onwel tijdens de weekopening en overlijdt later die dag. Niet lang daarna komt de 11-jarige leerling Aad Wassing bij een tragisch ongeval om het leven. Zijn vader heeft een garagebedrijf aan huis en Aad helpt geregeld mee. Op 21 juli 1977 valt een auto van de brug en komt boven op Aad terecht.

11 mei 1978 voert mevrouw Chandrika Sundraraman uit Madras enige klassieke Indiase dansen op. De kinderen genieten van de exotische bewegingen. Getooid in diverse fraaie gewaden werd, na het afsmeken van de zegen der goden, allereerst een Zuid-Indiase dans opgevoerd waarin grappige verhalen uit de jeugd van Krishna werden uitgebeeld. Vervolgens kwam de Noord-Indiase Thalidans aan de beurt waarbij de danseres behendig twee koperen schotels manipuleerde.

Joanne zit in de klas bij mevrouw Bijlstra met opgetrokken knieën op de voorste rij.

“Als je niet zat op te letten gooide meneer van Haeften een natte spons naar je hoofd” Tweede van rechts: Aad Wassing.

71

Lieve Joanne, Regelmatig denk ik aan je, zeker als ik je moeder of broertje tegenkom. Ik vraag me dan af hoe je geworden zou zijn en hoe je er nu uit zou hebben gezien.

Als ik terugdenk, herinner ik me een frêle meisje met bijna porseleinen huid met sproetjes. Al zo jong als we waren hadden wij, jouw vriendinnetjes, haarfijn door dat we het rustiger aan moesten doen als we met jou speelden. Ik herinner me goed hoe wij uren op mijn kamer speelden en dat ik dan maar beter niet kon gaan keten, rondrennen door de buurt, of mijn favoriete bezigheid: belletje trekken. We vonden het ook spannend dat jij dan soms even een pilletje moest slikken, want het was ons wel duidelijk dat jouw hartje die pilletjes echt nodig had. Verder was jij net zoals wij, een schattig meisje dat uren kon spelen en kletsen...

Fijn was het ook bij jou thuis, zo lekker om de hoek van school. Daar speelden we in jullie tuin die zooo enorm groot leek, naar ik nu weet omdat die achter aan het weiland lag.

En toen op een maandag tijdens de weekopening op school, waar wij ons altijd op verheugden, zaten we allemaal op de grond in kleermakerszit. Een moment dat ik mijn leven lang in gedachten met me meedraag. Vlak voor mij viel jij ineens flauw, tenminste zo beleefde ik dat. Die middag thuis was mijn eerste confrontatie met het overlijden van iemand die me heel dierbaar was.

Het was een gemis in de klas. Dat lege nare gevoel, de ervaringen en beelden, maar boven alles onze gezellige tijd met jou samen, zullen altijd bij me blijven.

Gelukkig zie ik nu jouw jongere broertje regelmatig, je zou hem wel heel stoer gevonden hebben. Zo leef jij dus nog altijd actief in onze harten voort.

Liefs, je lagere school vriendinnetje, Margreet Garvelink – Dalenoord

72

Eind jaren zeventig hangt het dalende geboortecijfer als een zwaard van Damocles boven vele scholen. De Kievietschool ziet de toekomst echter met vertrouwen tegemoet. Het 60-jarig bestaan wordt eind juni daarom groots gevierd, met drie dagen feest met een grote tent op het speelterrein.

Het lustrum begint met een uitgebreide weekopening in de tent, waarbij iedere klas iets opvoert wat het begin van de jubileumviering accentueert. Die avond is de officiële opening. Met muziek van een drumband worden enkele vlaggen feestelijk gehesen en laten de kinderen ballonnen op, voorzien van hun naam en adres. In de tent houdt voorzitter Ferry Hoogendijk een toespraak en beschrijft zichzelf als een “voorzitter van een schoolvereniging die bloeit door de grote betrokkenheid van de ouders bij het onderwijsgebeuren. Zij

zijn bereid extra schoolgeld te betalen voor vele extra’s, maar dragen ook zelf actief bij aan allerlei binnen- en buitenschoolse activiteiten”. Hierna voert de zesde klas hun eindspel op, het toneelstuk Rommebol, uiteraard met tekst en regie van Huib de Vos. Op de tweede dag is voor de leerlingen de hele dag een Ganzenbord in de buurt. Er is een route uitgezet, waartoe bordjes van 1 tot en met 90 zijn opgehangen.

De kinderen worden ingedeeld in groepen van zes en ieder team bestaat uit een leerling uit de klas 1 tot en met 6. Iedere groep gooit met een dobbelsteen en gaat

73

zo het parcours af. Als de groep op een nummer komt moeten ze een speciale opdracht uitvoeren. Deze zijn zo veel mogelijk op de opritten en in de tuinen van een aantal ouders, maar enkele opdrachten zijn ook daar buiten, waaronder het oversteken van de vijver in bootjes. Hiermee kunnen zij punten verdienen en wie het meeste punten heeft, heeft gewonnen. Tussen de middag is er een lunch in Auberge De Kieviet.

Op de laatste dag gaat de hele school eerst naar de Tour de France kijken, die van Leiden via de Stoeplaan naar het zuiden snelt. Vervolgens treden in de feesttent artiesten op voor de kinderen. ’s Middags is er een ‘tea party‘ voor genodigden, ouders en oud-leerlingen. Er is een kermis op het schoolterrein met zestien kramen voor attracties en de verkoop van hapjes en drankjes.

Leraar Van Haeften neemt afscheid en bakt poffertjes met een hoge koksmuts op. In de avond is het feest voor de volwassenen. Iedereen krijgt een glas champagne. De leerkrachten en een aantal enthousiaste ouders verzorgen een hilarisch optreden. Zij hebben wekenlang een avond per week gerepeteerd voor een cabaretprogramma getiteld Waldolala, geschreven en geregisseerd door leerkracht Donker. Het wordt een

74

eclatant succes. Hierna treedt acteur Luc Lutz op met een (helaas) voorgelezen humoristische solo- act. Tenslotte treedt tot in de kleine uurtjes het huisorkest van de Wassenaarse Jazz Club ‘The Workshop Oldtimers‘ op.

De Kievietschool springt in 1978 in op de groeiende behoefte aan peuteropvang. Aan de Zijdeweg begint mevrouw Soeteman met de opvang van peuters. Een paar jaar later verhuizen de peuters naar een eigen opvang bij de school. In een ruim en licht lokaal naast de kleuterklassen, kunnen de kleinste kinderen al wennen aan de schoolomgeving en spelen met klasgenootjes. Er is een fijn speelplein met voldoende ruimte om buiten te spelen. Het plein is afgescheiden van het grote speelplein, zodat ook de allerkleinsten in een veilige en vertrouwde omgeving met elkaar kunnen spelen. Ook is er veel aandacht voor het ontwikkelen van creatieve en sportieve vaardigheden, wat heel belangrijk is voor de ontwikkeling van elk kind. Denk hierbij aan muziek, beeldende vorming, toneel, dans en gymnastiek.

75

H.R.J. graaf van Zuylen van Nijevelt Graaf van Zuylen van Nijevelt ging vanaf midden jaren dertig naar de Kievietschool. Later, toen zijn drie kinderen op de Kievietschool zaten, was hij zeven jaar voorzitter van het bestuur.

“Tijdens mijn schooltijd woonde ik in het huis Duinrell (geen kasteel!) en werd in het begin door de chauffeur naar school gebracht. Later ging ik op de fiets. Ik vond het wel plezierig om naar de Kievietschool te gaan want mijn moeder mocht van haar ouders helemaal niet naar school, zij kreeg nog thuis les. Niet te geloven! Ik kijk er van op dat mijn vader in die tijd ook in het bestuur van de Kievietschool zat, dat wist ik niet. Hij is in de meidagen van 1940 op Duinrell per ongeluk doodgeschoten door een Nederlandse militair. Ik was toen pas tien jaar oud.

Net als een aantal van mijn kinderen en kleinkinderen ben ik leesblind. In de jaren dertig was dyslexie nog onbekend en onbegrepen en werden kinderen, die er aan leden, als dom bestempeld. Daarom moest ik in de eerste klas blijven zitten. Gelukkig wordt er tegenwoordig anders naar gekeken.

Ik herinner mij de aardige Juffrouw Kool, de gymjuf. Minder goede herinneringen heb ik aan de heer Muzerie, die was erg streng. Ik was vaak stout en moest dus dikwijls op de gang staan. Als ik het extra bont had gemaakt moest ik mij melden bij de hoofdmeester, de heer Hofman, in de kamer naast de hoofdingang aan de Buurtweg. Maar die ging nooit een gesprek met mij aan dus daar stak ik niet veel van op.

In de jaren ’60 en ’70 zaten mijn kinderen Savine, Philip en Roderick op school. Ik werd toen voorzitter van het bestuur en heb dit zeven jaar gedaan. In die tijd had het bestuur veel meer macht dan nu het geval is. Het bestuur besliste alles. Nu gaat het in overleg met de directeur.

De kerst- en eindspelen werden gehouden in de oude gymzaal. Geheel bedacht en geregisseerd door het hoofd

De zesde klas met de heer Muzerie in 1942 in de tijdelijke opvang in de Bloemcampschool. Van Zuylen zit in de linker rij, in de tweede bank rechts.

76

“Het was een tijd van vernieuwingen”

77

Van Zuylen spreekt in 1971 bij het afscheid van Pa Berg. van de school, de geweldige heer De Vos. De kinderen werden geschminkt door Peter Collee, een medewerker van Duinrell.

Deze gymzaal boven voldeed volgens de schoolinspectie niet meer aan de eisen; de luchtkwaliteit was er slecht, het dak was te laag en de vloer was niet goed. Daarom ontving de school geen subsidie meer voor nieuwe klimtoestellen en de kinderen moesten gymmen bij de Bloemcampschool. De Kievietschool nam advocaten in de arm om met de gemeente te praten. In die tijd volgde ik de heer De Brauw op als voorzitter omdat hij minister werd. “He pulled some strings” met als gevolg dat de gymzaal boven voorlopig behouden kon blijven.

Het was een tijd van vernieuwingen. Eén ervan was dat de kleuterschool eindelijk een goede behuizing kreeg.

De kleuterschool en de lagere school waren juridisch en administratief totaal gescheiden en dienden dit ook fysiek te zijn. Wij hebben toen de huidige aanbouw aan de school gerealiseerd, echter wel met een handige tussendeur, die er dus eigenlijk helemaal niet mocht zijn.

78

Ook hebben wij seksuele voorlichting op school geïntroduceerd en zijn een samenwerking aangegaan met de bekende pedagoge professor Bladergroen op het gebied van de begeleiding van het individuele kind.

De klassen mochten toen wat groter zijn, maximaal dertig kinderen per klas. Het gebeurde een enkele keer dat dit werd overschreden, maar daar maakte het bestuur dan meteen werk van.

Ik vind het een zorgelijke ontwikkeling dat kinderen tegenwoordig niet goed meer leren rekenen en schrijven.

Alles kan tegenwoordig opgezocht worden met de mobiele telefoon. Ook wordt er veel minder gelezen. Ik pleit ervoor dat iedereen minder gebruik gaat maken van mobieltjes. Voor de continuïteit van de unieke sfeer van de Kievietschool zou het goed zijn als er geregeld contact wordt onderhouden met oud-bestuursleden.”

Noot: Bij het ter perse gaan van dit jubileumboek bereikte ons het droevige bericht dat graaf Van Zuylen van Nijevelt op 13 augustus jl. is overleden.

Bernard Zonneveld

Leerkracht met een stopwatch Bernard Zonneveld heeft van 1978 tot 1984 les gegeven in klas 4 (nu groep 6). Hij wilde ook wel groep 7 en 8 doen, maar dat werd te veel, want hij deed daarnaast twee avondstudies: pedagogiek/onderwijskunde en bedrijfsrecht aan de Erasmus Universiteit. Voordat hij aan de slag ging bij de Kievietschool, deed hij de pedagogische academie en vervulde zijn dienstplicht als officier bij de artillerie.

“In oktober 1978 startte ik op de Kievietschool. Mijn voorganger, docent van groep 6, vertrok vroegtijdig. Ik had echter nog tot eind december dienstplicht te gaan, maar omdat de school een leerkracht nodig had, mocht ik twee maanden eerder vervroegd uit dienst om op de Kievietschool als leerkracht te starten. Netjes van het ministerie!

Ik begon in groep 6, toen nog klas 4. Deze klas had veel wisselingen van leerkrachten gehad en ik moest de klas weer in het gareel zien te krijgen en sommige ouders vroegen zich af of het met hun kind qua schoolprestaties nog wel goed zou komen. Er zaten wel wat druktemakers in, maar dat maakte het juist zo leuk. Omdat de leerlingen achter lagen op de basisvaardigheden rekenen en taal, lag mijn accent juist op die vakken. Dat had duidelijk prioriteit, ook bij de ouders. Aan sommige andere vakken kwam ik iets minder toe, maar ik troostte me met de gedachte dat dit in de volgende klas wel weer extra aandacht zou krijgen. Ik was ook heel blij dat er een vakdocent muziek kwam, want daar was ik echt niet goed in. Een uur rekenles, was bij mij ook echt een uur rekenles voor iedereen. Dat hield in dat de goede rekenaars, die eerder klaar waren met het rekenwerk, van mij extra verdiepende rekentaken kregen. Gelukkig konden alle leerlingen met een goed niveau door naar de volgende groep. Eén ouder kwam aan het einde van het schooljaar naar mij toe en zei: “U heeft mij het geloof in mijn kind weer teruggegeven”. Die zin maakte veel indruk op mij en is mij daarom waarschijnlijk bij gebleven!

Ik vond dat de Kievietschool een bijzondere sfeer had.

De leerkrachten waren uiterst divers, mensen met zeer verschillende invalshoeken wat betreft lesgeven. In het lerarenoverleg kon het nogal eens gaan over ‘hoe met het kind om te gaan; hoe orde te houden; wat te doen met lastige leerlingen’. Dat sprak mij minder aan, want orde houden ging bij mij vanzelf, misschien heeft mijn legertijd daar wel een beetje aan bijgedragen. Natuurlijk had ik ook wel wat lastige apen in de klas. Dan riep ik bij-

voorbeeld streng: “Hé Piet, kom jij eens heel gauw hier!”.

Dan kwam hij enigszins gespannen naar mij toe lopen en de klas wachtte af wat er ging gebeuren. Toen hij naast me stond fluisterde ik zachtjes in zijn oor: “Heeeeel goed, ga maar weer zitten!”. De klas kon daar wel om lachen, en vervolgens ging men weer rustig aan het werk.

Rekenen vond ik als leerling vroeger een heerlijk vak.

De kinderen oefenden bij mij de tafels met een stopwatch. Het aanleren van ‘automatismen’ zoals dat heet, wordt helaas tegenwoordig wat onderschat. Het kennen van de tafels is een goed hulpmiddel bij je rekenwerk.

Je wordt daardoor steeds sneller in het rekenen. Daar heb je altijd plezier van! Door gebruik van de stopwatch bracht ik er een wedstrijd element in. Wie de snelste was, stond dan op het bord als de tafel-kampioen. Dat vonden ze prachtig. Ik deed zelf ook vaak mee, dat stimuleerde enorm. Ik hoorde van ouders dat de kinderen `s avonds in bed tafels aan het oefenen waren om te kunnen winnen. Prima, dacht ik dan.

79

Ons hoofd der school, Huib de Vos, een uitstekende leerkracht en bijzonder creatief, hield van een strakke structuur op de school. Zo ging groep 8 op schoolkamp en deed het eindspel. Maar ik vond het òòk prachtig om met mijn groep 6 op schoolkamp te gaan. Echter, dat was ‘not done’, want dat was voorbehouden aan groep 8. Met de leerkracht van groep 7, Jolanda Mohlmann, heb ik het toch voor elkaar gekregen om met groep 6

en 7 tezamen een kamp te organiseren aan het einde van het schooljaar. De gymjuf, Anneke van Haren, ging mee met enkele enthousiaste ouders. We zijn meerdere keren met de leerlingen naar Texel geweest. `s Avonds hadden we de grootste lol, wij leerkrachten haalden allemaal gekke streken uit. En als we met de bus terugkwamen van het kamp en de ouders bij het schoolhek hun kinderen opwachtten, bukten - uiteraard - alle leerlingen, alsof de bus leeg was. Dat zal nu wel niet anders zijn, denk ik.

Na zes jaar lesgeven was ik klaar met mijn studies en dus was het tijd om door te gaan. Ik heb 25 jaar bij verschillende banken gewerkt en daar veel zaken gedaan met Rusland en Oekraïne. De mensen daar zijn, ondanks dat ze niet veel bezitten, heel gastvrij, aardig en behulpzaam. Vaak kijken we vanuit Nederland daar heel anders tegen aan. Onbekend maakt onbemind, denk ik dan. Twee jaar geleden ben ik uit de bankwereld gestapt en ik treed nu op als commissaris bij enkele bedrijven.

Ook mag ik nog wel eens voor wat gremia spreken over mijn ervaringen in het zaken doen met Rusland.

Wat ik jammer vind aan het hedendaagse onderwijs is dat er maar weinig mannen voor de klas staan. Juist in de opvoeding en scholing van kinderen is het van belang om de verschillende benadering en aanpak van mannen en vrouwen te hanteren. Deze verschillen nogal van elkaar, hetgeen juist vormend is voor de leerlingen. Dat brengt een goede balans.

Uniek aan de Kievietschool is dat de vriendschappen die gesloten worden, vaak voor het leven zijn. Dat is de kracht van de school. Dat merk ik telkens weer als ik oud-leerlingen spreek; ze hebben nog immer contact met hun oud klasgenoten en ze weten ook alles van elkaar. Hoe mooi is dat?”

“Uniek aan de Kievietschool is dat de vriendschappen die gesloten worden, vaak voor het leven zijn”

80

7. Het stokje overgedragen In 1980 is het weer feest want op 2 februari wordt schoolhoofd Huib de Vos vijftig.

Hij krijgt een diner aangeboden in Auberge De Kieviet met zijn vrouw en dochter.

Op de dag zelf komen de jubilaris en zijn vrouw het plein op door twee hagen kinderen en wordt een feestlied gezongen, waarbij een groep ouders het refrein begeleidt op instrumenten van de school. Op het bordes spreekt voorzitter Hoogendijk een welkomstwoord en felicitaties uit. Boven in de gymzaal staat een troon opgesteld voor de jarige. Er worden cadeaus gegeven en er zijn sketches en liedjes door leerlingen, ouders, collega’s en bestuur. Na het slotlied is er een receptie met hapjes en drankjes. Het is een mooi, warm feest dat de saamhorigheid tussen bestuur, ouders en lerarenteam positief benadrukt.

Dat jaar treedt koningin Juliana af en wordt zij opgevolgd door koningin Beatrix. De inhuldiging wordt ontsierd door krakersrellen, de televisiebeelden gaan de hele wereld over. Het jaar daarop verhuist zij naar Den Haag. Ter gelegenheid hiervan maken de zesdeklassers bloemenschilderijen, waarbij met de kleuren rood-wit-blauw en oranje royaal wordt omgesprongen. Deze bloemenhulde wordt in Auberge De Kieviet geëxposeerd.

De heer Louwman van de Wassenaarse dierentuin komt, als zijn kinderen op school zitten, op Werelddierendag met heel bijzondere dieren langs: een zeldzame papegaai, een aap en zelfs een keer een python.

Hij maakt ermee een rondje langs alle klassen om er over te vertellen. De kinderen hangen aan zijn lippen.

Eén keer is er een probleem. Als het buiten koud is, zijn koudbloedige dieren zoals slangen, rustig. Maar in de school is het natuurlijk warmer, dus de python wordt actiever en ontsnapt. Gelukkig wordt hij snel gevonden en kan hij weer terug naar de dierentuin.

Op 17 september 1982 wordt de Vereniging Vrienden van de Kievietschool opgericht door twee oud-bestuursleden. Het doel is drieledig: ten eerste om het contact tussen oud-ouders en oud-leerlingen

81

Juffrouw Boon.

Team 1981: C. de Bruin, R. van Dalen, A. Hahn (secr.), A. Los, B. Zonneveld.

Y. Cornelis, T. Hulst, juf Bijlstra, H. de Vos, J. Boon, M. Carree.

A. van Haren (gym), B.J. Donker, C. Soeteman, I. van der Straaten. te onderhouden, ten tweede om de school financieel te ondersteunen door het bekostigen van materiaal dat niet uit het normale budget kan worden betaald en ten derde om geld te reserveren voor een extra leerkracht, wanneer het leerlingaantal onverhoopt mocht dalen. Een goed initiatief. Er is een spetterende openingsavond met speeches en toneel, maar de vereniging blijft hierna alleen op de achtergrond actief.

82

De school bestaat in 1983 65 jaar. Op 24 juni wordt het jubileum geopend met jazz muziek op het bordes.

Er is een fancy fair op het plein met eten, drinken en spelletjes. De kinderen kunnen onder meer ringen werpen op grote foto’s van de leerkrachten, waar haken in zijn gedraaid. Er zijn klassenoptredens op het bordes en een eindspel door de zesde klas. Een heerlijk onbezorgd festijn.

Voor pretpark Duinrell heeft schoolhoofd De Vos twee gecomputeriseerde poppenspelen geschreven, eerst een show met kikkerpoppen en in 1979 een insectenshow. Deze laatste is een omvangrijke productie en er is een leger van pers aanwezig bij de première. Vier jaar lang genieten jong en oud van de show, maar opeens vinden het Nieuw Israëlisch Weekblad en de Anne Frank Stichting het karakter Moshe de Meikever antisemitisch en beschuldigen zij dus indirect De Vos van antisemitisme. Rabbijn Soetendorp gaat zelfs op bezoek bij Duinrell directeur Van Zuylen van Nijevelt, die een waarschijnlijke toekomstige verandering van het spel toezegt. De Vos is verontwaardigd, want hij heeft nooit de bedoeling gehad om te beledigen en verbijsterd dat ironie niet meer bestaat en goedbedoelde Jiddische humor kennelijk niet meer mag.

Het restaurant van Auberge De Kieviet bestaat in 1984 dertig jaar. Van 1961 tot 1991 had het bijna onafgebroken een Michelinster, tussen 1971 en 1972 zelfs twee. Voor het jubileum hebben de kinderen bonte tekeningen gemaakt van het interieur en exterieur van De Kieviet en deze worden in het restaurant geëxposeerd. Alle leerlingen, een kleine 200, trekken in een fleurige optocht door de wijk, ieder met een rijk versierde palmpaasstok in de hand. Pièce de résistance is een extra groot exemplaar met rood-wit-blauwe linten dat is gemaakt door de zesdeklassers. Al zingend van Happy birthday en Lang zullen ze leven gaat de optocht naar De Kieviet voor een uitgebreide ontvangst. Daar wachten de inwoners van drie Wassenaarse bejaardenhuizen, die zijn uitgenodigd om dit vrolijke spektakel mee te maken. De eigenaren van De Kieviet, de heer en mevrouw Gandini, krijgen het erelidmaatschap van de Kievietschool aangeboden en ontvangen een lint met bijpassende ridderorde om de hals. Mevrouw Gandini is zelf oud-leerling -ze heette toen Malou de Vries- en draagt de school een warm hart toe. Bij het vertrek van de stoet krijgt iedere deelnemer van haar een sinaasappel en een krentenkrans, die meteen aan de palmpaasstok kan worden gestoken.

In 1985 worden Kleuter- en Lager Onderwijs samengevoegd tot de Basisschool. De telling van de groepen men mag niet meer van klassen spreken - begint bij de jongste kleutergroep, groep 1. De oude klassen schuiven twee plaatsen op. Wel even wennen voor ieder-

Meester Bernard Zonneveld.

Juffrouw Jolanda Mohlmann.

Meester Huib de Vos.

83

een. Er zijn geen onderwijzers meer maar leraren, en het hoofd van de school heet voortaan directeur.

Helaas verschijnen er scheurtjes in de goede verhoudingen tussen de leerkrachten onderling en tussen het team en het bestuur. Dit is al te voelen bij een buffetdiner (met zuurkool) bij de voorzitter thuis ter gelegenheid van het vertrek van drie bestuursleden.

Het hele lerarenteam is ook uitgenodigd en worden cadeautjes gegeven, er wordt gespeecht en een lied gezonden. Halverwege de avond zijn de drank en het eten op en de verwatert de sfeer. Wat een leuke avond had kunnen zijn loopt uit op een teleurstelling.

Meester Barend Jan Donker.

In augustus wordt herdacht dat directeur De Vos 25 jaar aan de school is verbonden. Van de leerkrachten krijgt hij een leren koffertje, ter vervanging van zijn versleten schooltas. Er is geen groot feest, slechts een eenvoudige receptie, aangezien de verhouding tussen hem en het bestuur al danig aan het bekoelen is. Ook leraar B.J. Donker, die de maand daarop 25 jaar in het onderwijs zit, krijgt geen feestje maar een huldiging bij de weekopening, een speech van de voorzitter en een zilveren kandelaar.

Op 15 november verzorgen enkele klassen, onder leiding van juffrouw Mohlmann en meester Marx, een creatieve koffieochtend voor gehandicapte ouderen in Auberge De Kieviet. Op het thema regen wordt piano, klarinet en trompet gespeeld, er worden liedjes gezongen, geklapt en gedanst. De krant noemt de acts aantrekkelijk en sommige zelfs imposant, gezien de jeugdige leeftijd van de betroken. Ook het publiek waardeert de optredens zeer en deze ochtenden zullen geregeld herhaald worden.

Op 11 maart 1986 is het Opa- en Omadag. Onder het genot van een kopje thee en een plakje cake krijgen de grootouders te zien hoe zeer het onderwijs is veranderd sinds hun tijd. De kleinkinderen laten zien hoe zij tegenwoordig werken in projectonderwijs.

De nieuwe leerkracht Fred Marx haalt een leuke stunt uit. Hij stuurt het bericht dat de beroemde tennisser John McEnroe op het schoolplein met kinderen een balletje komt slaan en iedereen mag een racket meenemen. Er wordt een touw als net over het plein

84

gespannen en even later komt (meester Fred verkleed als) McEnroe hoogst persoonlijk een demonstratie van zijn indrukwekkende spel geven. De kinderen zijn eerst erg onder de indruk, maar al snel ontstaat een simultaanspel tussen hem en de kinderen. Een goede grap. Na het spel wordt hij door twee verwoede tennisspelers uit groep 8 geïnterviewd.

April 1986 wordt weer de landelijke Boomfeestdag gehouden waar 100.000 kinderen in 540 gemeenten aan meedoen. Ook kinderen uit groep 8 doen mee en samen met leerlingen van een aantal lagere scholen worden zo’n 400 rododendronstruiken aangeplant in het bos bij de Horsten. Daar planten ook prinses Christina en haar man op feestelijke wijze een ‘boomfeestdagbeuk’. De kinderen krijgen een lesmap en een speciale krant De Beukennoot. De dag sluit af in de gymzaal van de Paulusschool met een traktatie en de film Behoudt het Woud over het tropische regenwoud.

In die tijd is het schoolplein twee keer zo groot als nu. Iedere woensdag wordt er met mooi weer slagbal gespeeld. Het is de kunst om de bal zó hard te slaan dat hij over de school in de voortuin belandt. Dan verdien je een ijsje. Veel kinderen kunnen dat. De houten

85

13 juni 1986. Staand: C. Hogendijk, J. Boon, T. van der Leden, Ds. Steenstra, F. Marx, C. de Bruin, J. Mohlmann.

Zittend: C. Terwogt, R. van Dalen, H. de Vos, M. Reeuwijk, A. Los, B.J. Donker, D. Bronkhorst.

“Iedereen lacht, maar achter de schermen loopt de spanning steeds hoger op” knuppel is er nog steeds en wordt nog altijd gebruikt.

Unicef bestaat veertig jaar en de Kievietkinderen gaan met folders van kerstkaarten en intekenlijsten langs de huizen. Hiermee halen zij in één week ƒ 10.250 op, een prachtig bedrag!

Op 13 juni 1986 wordt de laatste teamfoto genomen met Huib de Vos er nog op. Iedereen lacht, maar achter de schermen loopt de spanning steeds hoger op.

De peuters met Caroline Soeteman en Irene Carp.

86

De lokalen worden voorzien van nieuw meubilair; een hele verbetering.

Er komt steeds meer afstand tussen het bestuur, directeur de Vos en het lerarenteam. Er wordt geroddeld en samengespannen, en de brieven vliegen over en weer.

Dat Huib De Vos van een glas whisky houdt is al langer bekend, maar de leerlingen beginnen het nu ook

te merken. Hij wordt door het bestuur op ziekteverlof gestuurd en zal niet meer terugkeren. Hij spant een rechtszaak aan, die hij gedeeltelijk wint. De uitslag is: niet meer terug maar wel doorbetaling van het volle salaris tot aan het pensioen.

De Vrienden van de Kievietschool nemen het initiatief om Huib de Vos een waardig afscheid te geven als dank voor zijn inzet gedurende meer dan 25 jaar. Zij schrijven een brief aan hun leden en oud-leden waarin zij vragen om een geldelijke bijdrage voor een reis als afscheidscadeau. De reis gaat niet door, maar in plaats daarvan wordt een afscheidsdiner aangeboden. Op het bedankkaartje schrijft De Vos “dat het diner voor ons beiden een zonnige wending heeft gegeven aan een donkere periode�. Zo komt een bijzonder tijdperk in de geschiedenis van de Kievietschool aan een treurig einde.

De klas van directeur Hofman.

Kleuterleidster Cora van der Linden treedt hierna op als interim-hoofd. Het bestuur benoemt zonder overleg met het lerarenteam (alleen met het interim-hoofd), Peter Hofman als nieuwe directeur. De sfeer verbetert meteen. Hij zet zich in voor onderwijsvernieuwing en samen met Cora van der Linden maakt hij zich sterk voor de invoering van computers in het onderwijs. De Kievietschool beschikt al gauw over een grote hoeveelheid hard- en software en loopt hiermee ver voor andere scholen uit.

De start van de Boekenweek wordt geregeld gevierd.

Leerlingen en leerkrachten komen verkleed op school naar het thema van de week. Boekhandel De Kler heeft boven in de gymzaal een stand met kinderboeken, waar de kinderen op kunnen inschrijven. Er worden schrijvers uitgenodigd om iets te vertellen en uit hun boeken voor te lezen. Koos Meinderts, de schrijver van De club van lelijke kinderen is bijvoorbeeld een groot succes.

Ieder jaar staat ook Palmpasen op de agenda. De kleuters maken fraai versierde stokken en gaan in een optocht door de buurt naar Auberge De Kieviet. Daar wacht hen een kleine versnapering. De versierde stokken gaan hierna naar een bejaardenhuis.

Om het spelen van een muziekinstrument te stimuleren worden geregeld muziekavonden georganiseerd.

87

De kinderen treden op en iedereen wordt beloond met een donderend applaus, ongeacht of je een stuk van Mozart speelt of een wijsje op de blokfluit. Ook de leerkrachten zingen een lied.

EĂŠn van de bevrijders van Nederland komt spreken op de Kievietschool. De Canadese generaal-majoor buiten dienst George Kitching speelde op 5 mei 1945 een prominente rol bij de capitulatie van de Duitsers in Hotel de Wereld in Wageningen. Hij geeft op 7 mei 1987 een bevrijdingsles. Vergezeld door de vicevoorzitter van de Stichting Samenwerkend Verzet en oud-Kievietvader Hans Teengs Gerritsen, vertelt hij de leerlingen van de groep 8 honderduit over de historische overgave van de Duitsers. Het bezoek is onderdeel van een campagne om de idealen, die in de oorlog bij het verzet leefden, aan de schooljeugd over te dragen.

Februari 1988 is het open huis met als thema journalistiek. De jonge journalisten hebben materiaal verzameld over het maken van een krant. Prachtige werkstukken tonen dat het geschreven en gedrukte woord bij de jonge generatie nog steeds leeft.

Juffrouw Reeuwijk.

88

In september is er een bijzondere weekopening. De jarige van de week is de school zelf: zeventig jaar oud. In een feestelijke optocht trekken alle kinderen uitbundig verkleed en luid zingend door de wijk, extra gemotiveerd door een prachtig draaiorgel. Op het schoolplein geeft Circus Alladin in een speciaal opgezette tent een voorstelling voor de hele school.

De kunstjes door de wilde dieren en de door de piste waggelende ganzenfamilie worden erg gewaardeerd, maar de clown steelt de show. Na een korte pauze in het eigen klaslokaal volgt als feestelijk slot een gezamenlijke maaltijd in de tot restaurant omgetoverde kleutergymzaal. De kinderen mogen om half twee naar huis. ‘s Avonds is er in school een ontvangst voor oud-leerlingen en ouders in een gezellige sfeer en omlijst door een muziekje.

Bij het eindspel van groep 8 in 1989, de musical De Verkiezing, zingen de kinderen nog fraaier dan anders. Zij hebben dan ook een bijzondere zanglerares: prinses Christina. Haar zoon Bernardo doet dit jaar mee met het eindspel. Zo leert zij de acteurs het juiste gebruik van de stembanden en een duidelijke articulatie. De hoofdpersonages in het stuk zijn ministers, lakeien, hofdames en zelfs een koninklijke familie. Middagen achtereen krijgen zij spraak- en zanglessen van de prinses. De krant schrijft lovend: “De stemmen klonken als nachtegalen. Maar het zijn echte Kievieten”.

In de herfstvakantie halen de Kievietkinderen een recordbedrag op voor Unicef: ƒ 13.517,95!

Diploma-uitreiking 1988.

89

Georgina Kwakye

Goede Tijden op de Kievietschool!

Georgina Kwakye zat vanaf 1982 tot 1992 op de Kievietschool. Eerst op de peuterschool, die toen net open was. Daarna op de basisschool. In 1992 is zij naar het Rijnlands Lyceum gegaan. Zij krijgt daarna landelijke bekendheid door mee te spelen in de succesvolle soap Goede Tijden Slechte Tijden en als presentatrice bij onder meer MTV. Georgina is in Nederland geboren, haar moeder is Hongaars en haar vader komt uit Ghana. Zij is oprichter van twee organisaties op gebied van ontwikkelingsprojecten, Stichting Ghanasi en Pimp My Village. Daarnaast geeft zij trainingen in crowdfunding en is ambassadeur voor 1 MDG­ (1 miljoen goede daden). Sinds 2014 geeft Georgina cursussen ‘relaxed bevallen’ met Hypno­Birthing. nen mijn neus. Hij voelde zich verschrikkelijk schuldig.

Een heel bijzondere gebeurtenis was dat Meneer Kaktus langs kwam op school. Dat was precies zoals op TV, met een boksring waar hij de show in deed. Hele fijne herinneringen heb ik ook aan de weekopeningen. Ik moest ook een keer een melkman spelen, dat vond ik minder leuk. En met kerst werd er geknutseld, zodat het waxinelichtje in het knutselwerkje kon staan en mooi licht gaf.

Ik kan me nog goed de gezellige sfeer herinneren tijdens het kerstdiner. Wat ik me ook nog goed herinner is de schoolreis naar Texel in groep 8. We kregen daar heerlijke appels, dus het hele schoolreisje zaten we appels te eten!

“Mijn ouders zijn allebei arts en waren veel in het buitenland, dus mijn Hongaarse opa en oma kwamen elk jaar een paar maanden langs om op te passen. Ik heb nu nog vriendinnen van mijn tijd op de Kievietschool. Mijn broer Lawrence en mijn man Jurian Schipper zaten ook op school. Mijn schoonmoeder, mevrouw Schipper, heeft mij nog bijles gegeven. Engels, tekenen, handvaardigheid en aardrijkskunde vond ik erg leuk. Rekenen vond ik wat moeilijker. Ik kan me nog rekenen en de tafels herinneren met de heer Donker, die vond ik toen wel lastig.

Verder kan ik me nog veel kleine dingen herinneren.

Bijvoorbeeld de Toverberg op het schoolplein. Op een trap, gemaakt van pallets, mochten we naar boven klimmen en klauteren - daar was ik erg van onder de indruk. Op het klimrek deden we de dodensprong, niet iedereen durfde dat. Je moest drie rondjes achteruit en dan er af springen. Na school speelden we vaak op het schoolplein, er werd veel geknikkerd. Tijdens een potje stoeien met conciërge Arie brak een van mijn vriendin-

90

Naar mijn idee werd er vroeger veel meer buiten gespeeld, er was nog geen IPad. Er waren ook veel minder zenders op TV. Wij keken vooral naar Fun Factory op Sky Channel.”

“Ik heb nu nog vriendinnen van mijn tijd op de Kievietschool�

91

8. Wisselingen van de wacht Directeur Hofman moet zich helaas al na vier jaar, in 1991, wegens ziekte terugtrekken uit het onderwijs.

Een aantal maanden is Bert Duin interim-directeur en hij wordt opgevolgd door Wouter Neerings.

Er komt een heroriëntatie op onderwijskundig gebied.

De Kievietschool richt de focus van het onderwijs op de individuele leerling, nog voordat de overheid in 1992 de scholen stimuleert om meer aandacht te geven aan het individuele kind. Eén van de leerkrachten wordt benoemd tot intern begeleider, met de taak om de individuele zorg voor kinderen binnen de school te coördineren. Hierbij gaat de aandacht niet alleen uit naar kinderen met leerproblemen; ook kinderen die naar verhouding minder moeite hebben met leren krijgen extra aandacht, onder andere in de vorm van leerstof die hen blijft stimuleren.

Ook wordt een nieuwe groep leerlingen aangeboord.

Begin jaren ’90 is een toename te zien van het aantal Engelstalige gezinnen in Wassenaar. Eén van de leerkrachten werkt aan een methode om deze kinderen in korte tijd de Nederlandse taal te leren. Mede hierdoor kiezen meer en meer van deze gezinnen voor de Kievietschool. Daarnaast zet de school zich in voor kinderen die een aantal jaren in het buitenland hebben gewoond. Uit onderzoek blijkt dat wanneer deze kin-

92

deren op de Kievietschool komen, zij minder moeite hebben met de overgang dan hun collegaatjes op andere scholen in het land.

Tenslotte komt ook bij de weekopeningen een aardige vernieuwing. De leerkrachten nemen het op zich om geregeld zelf een weekopening te verzorgen. Geheel verkleed nemen zij dan actuele onderwerpen op de korrel, zingen liederen en spelen toneel.

In 1991 gaat groep 6 op kamp naar Texel. Barbara Wyers herinnert zich: “Afwachtend in spanning op de aankomst van de bus, afscheid nemend van de ouders, vertrokken we op een groot avontuur! Al tijdens de busreis werden de danspasjes en de outfits besproken voor de bonte avond. Dat was altijd de uitsmijter op kamp en iedereen nam het vrij serieus. Op die avond zongen wij met getoupeerd, oranje en goud geverfd haar onze teksten van Taylor Dane Tell it to my heart mee en deden met zorg ingestudeerde pasjes. De rest van de klas keek toe. Iedereen had wel iets leuks bedacht. Nadat iedereen uit de klas aan de beurt was geweest en we genoten van een glaasje limo en chips, werden we door de hulpouders gevraagd te gaan zitten ‘want er kwam nog iets’…. In spanning zat groep 6 klaar. Uit het niets ging de muziek opeens drie keer zo hard aan als was toegestaan bij onze acts. Daar kwam Tina Turner binnen! Het was meester Marx, die zich volledig had verkleed, inclusief panty over zijn harige benen, een veel te kort en te strak rokje, t-shirt gedragen in een knoop, type: laat je navel zien, en een pruik ‘Coupe Tina’. Hij gaf daar een performance van It takes two alsof zijn leven ervan af hing! Uiteraard giechelden alle meisjes en alle jongens mompelden wat teksten achter hun handen met de hoofden naar elkaar toe gebogen en vooral wijzend wie die vrouw wel niet was die daar zo ontzettend stond te swingen! Needless to say dat de hulpouders onder de tafel lagen van de slappe lach. Voor kinderen uit groep 6 was het natuurlijk zo’n bizarre gewaarwording. Dat je meester, waar je zo veel respect voor hebt, ineens in een korte rok stond. Er is nog lang over gesproken!”

Op 7 oktober 1991 wordt de hele school lid van de Wassenaarse bibliotheek. Tijdens de weekopening in de gymzaal overhandigt mevrouw Udo van de bibliotheek, in het kader van de Kinderboekenweek, lidmaatschapskaarten voor alle kinderen aan directeur Neerings. Als dank geeft hij haar het eerste ‘Kievietschoolboekenweekgeschenk’: een door de kinderen geschreven boek met als thema Het huis van mijn dromen.

In december 1991 wordt samen met Galerie Art E+S een project over iconen georganiseerd, gevolgd door

een reeks theoretische en praktische lessen. Dit is een groot succes en vormt voor de firma Nolan, Norton en Co. de aanleiding om voor de leerlingen van groep 7 en 8 een bezoek aan de Rembrandt-tentoonstelling in het Rijksmuseum te financieren. Als eis wordt gesteld dat dit bezoek niet op zichzelf mag staan en daarom staat de maand februari in het teken van Rembrandt van Rijn. Na het bezoek aan het Rijksmuseum krijgen groep 7 en 8 les over diens zelfportretten, zijn gebruik van licht en het leven in de Gouden Eeuw. De leerlingen experimenteren zelf met licht en maken collages en tableaux vivants naar Rembrandts werk. Deze

93

werkstukken worden aan het eind van de maand op school tentoongesteld.

Eind maart 1992 is er weer een open huis. Naar aanleiding van de aanstaande Europese eenwording op 31 december 1992, kan men in de lokalen kennis maken met de verschillende landen. Tegen een gunstige koers zijn er ECU’s te koop, waarmee men culinaire specialiteiten kan verkrijgen uit de betreffende landen. Zo wordt bij de Griekse stand Ouzo geschonken, waar een aantal leerlingen zich net iets te goed aan doet. Er zijn werkstukken te zien en de kinderen treden op met Europese liedjes, dansen en toneelstukjes. Ook zijn er videopresentaties, waar men onder andere kan kijken naar het Euro-Kieviet Songfestival. De eigen kennis kan worden getoetst met behulp van computerspelletjes.

Op 5 juni 1992 bezoeken groep 6 en 7 de opening van de Residence Polo Cup op het Malieveld. Ze krijgen uitleg over de sport en leren onder meer dat deze rond 600 v. Chr. in Perzië ontstond en werd gespeeld met de afgehouwen hoofden van de overwonnen vijand.

Ook krijgen ze een glas limonade, een folder over de sport en een sticker. Hierna bekijken ze een wedstrijd en doen bij ieder gemaakt goal spontaan de wave, iets wat nog nooit eerder bij een polowedstrijd is gezien.

De school wordt in de landelijke pers een aantal keer aangehaald vanwege het vermeende elitaire karakter.

Zo heeft een maandblad het over “de beste zandbak

94

voor aanstaande topondernemers” en een ander tijdschrift over “rijkeluisschool, slechts toegankelijk voor nazaten van miljonairs”. Schoolhoofd Wouter Neerings is niet blij met deze negatieve publiciteit en ontkent de aantijgingen dan ook ten stelligste. “Kak is er niet bij” is de kop van een interview dat hij in de krant geeft.

Op 4 oktober 1992 is een sponsor-wandeltocht georganiseerd met als thema Laat het lustrum lopen als een Kieviet. Behalve de leerlingen mogen ook ouders meelopen. De deelnemers benaderen zelf de sponsors, die een bedrag betalen voor het aantal gelopen kilometers. Vanaf boerderij Meyendel zijn routes van twee, vijf en tien kilometer uitgezet met controleposten. De opbrengst is geheel bestemd voor het komende lustrum.

“Kak is er niet bij”

Het gebouw is intussen dringend aan renovatie toe.

Er moeten allerlei (schilder)werkzaamheden worden uitgevoerd en het rieten dak moet eigenlijk worden vervangen. De rijksbijdrage hiervoor is volstrekt onvoldoende, omdat er volgens de regels van het ministerie slechts twee soorten daken bestaan: een plat dak en een puntdak met pannen. En dus krijg de Kievietschool volgens de onnavolgbare logica uit Den Haag, de laagste vergoeding voor het duurste dak.

shops worden begeleid door de leerkrachten en soms ondersteund door een beeldend kunstenaar. De kinderen werken deze week niet in hun eigen groep maar met alle leeftijdsgroepen door elkaar. Op het schoolplein wordt onder leiding van Ted van der Leden, met stoepkrijt het logo van het aankomende lustrum getekend en dat is meteen de grootste stoeptekening van Wassenaar. De teleurstelling is groot als de regen ’s middags het werk weer wegspoelt.

Om enigszins uit de kosten te komen wordt in maart 1993 het project Kunst opgestart met aan het einde een veiling.

In de eerste week van het project bezoeken de kinderen ateliers, galerieĂŤn, musea en een veilinghuis.

Hier krijgen ze een kijkje achter de schermen. In de tweede week gaan zij zelf aan de slag. De peuters werken aan een heus toneelstuk Sneeuwwitje en de zeven dwergen. De grotere kinderen maken in workshops kennis met verschillende vormen van kunst, zoals schilderen, dichten, dansen, striptekenen, filmen en het maken van wandkleden en mozaĂŻeken. De work-

95

Het project wordt afgesloten met een open dag. De werkstukken worden tentoongesteld, de peuters spelen hun toneelstuk, de deelnemers aan de workshop dans geven een voorstelling en de speelfilm, die de kinderen tijdens de workshop film hebben gemaakt, wordt getoond. Aan het einde van de dag is boven in de gymzaal de veiling. Deze staat onder leiding van de gerenommeerde veilingmeester J.P. Glerum, die bekend is van het populaire televisieprogramma

en decors. Er is een sportdag en een creatieve dag in en om de school. Ook is er is een heel goed bezochte reünie. De oud-leerlingen en oud-leraren schenken een tegeltableau met het lustrumlogo, dat nu nog steeds prominent in de gang hangt.

Eénmaal, andermaal. Niet alleen de kunstwerken van het kunstproject gaan onder de hamer maar ook allerlei andere artikelen, die door de ouders worden ingebracht. Deze variëren van oud speelgoed tot zelfgemaakte wandkleden, een gratis tuinontwerp of een overnachting in een hotel in Amsterdam. De opbrengst komt volledig ten goede aan de renovatie van het schoolgebouw.

Ruud van Dalen belt bij wijze van 1 april grap de voorzitter van het bestuur en doet alsof hij een ambtenaar van de gemeente is. Hij vertelt dat de gemeente heeft besloten dat het rieten dak er maar af moet, en dat er een mooi pannendak voor in de plaats komt. De voorzitter trapt er in en wordt helemaal gek, maar kan er daarna wel om lachen.

Tijdens het 75-jarig lustrum in 1993, brengen dansers van het beroemde Scapino ballet de leerlingen de eerste danspassen bij. ’s Middags geven de leerlingen onder leiding van de dansers, op het schoolplein een heuse balletvoorstelling, compleet met kostuums

96

Ter gelegenheid van 75-jarig bestaan wordt onder leiding van mevrouw Mohlmann een jubileummagazine uitgegeven, genaamd Waar het oude tolhek staat. Als afsluiter is daarin een vooruitblik opgenomen hoe de school er 25 jaar later uit zal zien. Deze is hieronder integraal overgenomen. Het is interessant te bedenken hoeveel er in de tussentijd is veranderd. In 1993 stond het internet nog in de kinderschoenen, had lang niet iedereen een PC thuis staan en bestonden E-mail, laptops en mobiele telefoons nog niet of nauwelijks.

De Kievietschool in 2018 Het is half elf. De eerste auto komt er aan. De chauffeur doet de deur open en er stappen twee kinderen uit. Al gauw staan alle 281 kinderen van de Kievietschool op het schoolplein. Ze hebben allemaal een klein koffertje bij zich. Om half twaalf gaat de bel en alle kinderen gaan naar binnen. Ik neem een kijkje in groep zes.

Waar zijn de koffertjes? En waar is het bord? “Stil, we zijn aan het leren!” Hé, het waren dus computerkoffertjes. Wat hebben ze veel computerspelletjes! “Dat zijn geen spelletjes, dit is rekenen, taal, aardrijkskunde en alle andere vakken. Zo leren wij nu.” En wie is die slapende portier daar in de hoek? “Dat is de meester, hij hoeft alleen nog maar de wacht te houden.” Ik ga maar weer naar buiten. De kuil is daar verdwenen, maar er is nu een echt voetbalveld, een speeltuin en een slagbalveld. Er is een heleboel veranderd. En ik zou eigenlijk best wel weer op de Kievietschool willen.

97

Na vijf jaar vertrekt directeur Neerings in 1996 naar het bedrijfsleven en neemt leerkracht mevrouw J.I. (Jolanda) Mohlmann het stokje over als directeur.

Juf Sabine begint in 1992 in haar laatste jaar aan de Pabo als stagiair bij de Kievietschool. Na het behalen van haar diploma gaat zij pedagogiek studeren aan de Universiteit van Leiden. In die tijd werkt zij als invalkracht op school. Bij haar afstuderen op 7 oktober 1998 zijn tot haar verrassing, naast familie en vrienden, ook alle leerlingen van haar groep 5 en juf Isabelle aanwezig om haar te feliciteren. Bij hoge uitzondering mogen de kinderen mee naar het zogenaamde zweetkamertje in het Academiegebouw, waar juf Sabine haar handtekening op de muur mag zetten.

Mevrouw Mohlmann

Er vliegen geregeld vleermuizen door de school,de lokalen, de gang en boven in de gymzaal. Ze vliegen rakelings langs mensen heen of hangen aan het plafond. Maandagochtendvroeg gaan meester Wilbert en juf Sabine ze vangen voordat de kinderen en ouders voor de weekopening komen. Dan staat de één op de ladder en de ander probeert ze met een theedoek te pakken als ze even stil hangen. Best een exercitie! Ze hebben zo wel twintig vleermuizen gevangen. Aan de buitenkant van de school, naast de trap naar het plein, is een aantal stenen weggelaten. Toen de school werd gebouwd, hebben ze dit inhammetje voor de vleermuizen gemaakt. Dat is nog steeds te zien. De gevangen vleermuizen worden teruggezet in hun huisje.

Overigens zijn er nu in 2018 al in geen tijden meer vleermuizen gezien.

In oktober 1998 krijgt de school een onverwacht compliment. De onderwijsinspecteur merkt op dat de Kievietschool één van de weinige scholen is waar in de gangen de toiletten niet te ruiken zijn.

98

Groep 7 gaat in 1998 op werkweek op Kaageiland.

Klasgenoot Pieter van Melick doet verslag: “Op woensdag 27 mei moesten we om 08.15 uur op school zijn.

Daar vertrokken wij om 08.30 uur. We waren om 09.00 uur bij het gemaal. Daar werden we door een boot opgehaald, maar er ging iets mis, dus gingen we met de pont. We liepen naar de zeilschool De Kaag. Daar kregen we kamers. Vervolgens gingen we in twee groepen zeilen of kanoën.

Bij het kanoën gingen we met een bootje naar een vlot. Daar lagen de kano’s. We hebben van alles geprobeerd, en om 13.00 uur gingen we lunchen. Die middag ging het andersom: wie gekanood had ging zeilen en wie gezeild had, ging kanoën. Na het avondeten werd ons de hele kunst van het knopen geleerd en daarna was er een speurtocht met vragen over het Kaageiland.

Daarna gingen we slapen.

Nadat we om 08.00 uur waren opgestaan, gingen we om 08.30 uur eten. We moesten een lunchpakket maken, want we gingen een dagtocht maken. We voeren eerst naar Warmond, waar we op het strand wat gespeeld hebben. Daarna gingen we naar Rijpwetering, en hebben bij de Vergulde Vos wat gedronken. Na het eten was er de bonte avond en een disco samen met Mavo-3 van het Rijnlands Lyceum, want zij waren daar toevallig ook. Na de disco gingen we slapen.

De derde dag was weer een dag in twee groepen. De eerste groep ging waterskiën en de andere groep ging zeilen. Uiteraard was het ’s middags weer andersom.

Omdat we bij het waterskiën startten naast de boot met een hengel, bleven de meesten goed staan. Ik kon al een beetje skiën en ben vanuit het water gestart.

Om 16.30 uur gingen we met een boot terug naar het gemaal, waar onze ouders ons op kwamen halen. Zij brachten ons naar en van de ouders, waar we een gezellig BBQ hadden. Daar kwamen onze ouders ons weer halen. Kortom het was een hele leuke werkweek,

met dank aan de ouders Karel Valken en Vera Greeve, die ons begeleid hebben en onze meester Meneer van Dalen.”

Een nieuwe traditie wordt gestart: de hele school poseert op het bordes met kerstkleren aan. Van de foto wordt vervolgens een kerstkaart en aan de ouders en andere relaties gestuurd.

Een zorgelijke ontwikkeling doet zich voor aan het einde van de twintigste eeuw: het aantal leerlingen loopt flink terug. De school telt op een gegeven moment slechts 106 leerlingen, een kritische ondergrens, omdat de financiering door het Rijk afhankelijk is van het aantal leerlingen. Met zo weinig leerlingen zijn er ook te weinig inkomsten. Er is niet één aanwijsbare oorzaak, maar vermoedelijk een combinatie van factoren. De vele directeurswisselingen hebben de naam van de school geen goed gedaan. Dit schrikt de ouders van potentiële nieuwe leerlingen af. Daarnaast is het gebouwtje van de peuterspeelzaal erg vervallen en eigenlijk aan vervanging toe. Doordat niet voldoende ouders hun peuters opgeven, is er te weinig doorstroom van de peuterschool naar groep 1. Het is zaak dat deze negatieve spiraal snel wordt doorbroken!

99

Mrs. Renée Drake: “Good morning boys and girls”

Mevrouw Drake geeft vanaf 1993 engelse les “Wouter Neerings, who was the principal at that time, asked me to give English lessons. He felt that it was important to start a foreign language earlier than group 7. He also wanted to include something unique into the curriculum to attract students. He felt strongly that a foreign language should be taught by a native speaker.

My first year was group 7 and 8 and shortly after, I expanded my program to groups 1 to 8. Unfortunately, a number of years later, this was reduced to groups 3 to 8. I used a combination of materials. I felt strongly that children needed to be immersed fully in the language in order to master a foreign language. So all the books I used were only in English. My children Carolyn and Mathew went to the Kievietschool and I taught both of them.

Depending on the group, we sometimes split the class into two, English for Dutch speaking children and English for native speakers. It was required for all children to follow a foreign language and I adapted to their needs.

When the children had taken their seats, I formally greeted them, “Good morning boys and girls” and they would answer “Good morning Mrs. Drake”. At the end of the lesson I would thank them for their efforts and they would thank me for my efforts.

I also participated in ‘weekopenings’. I enjoyed the preparation and so did the students. The children often recited poems, sang songs, or performed short sketches and plays. I introduced a pen pal correspondence program with students in the US. This was a great project and we learnt about their culture and vice versa. We also had contact with the American school and we visited them and they spent a day in our school.”

“Good morning boys and girls”.

100

101

9. Millennium In 2000 wordt leerkracht Ruud van Dalen directeur.

Samen met onder-directeur Wilbert van der Splinter vormen zij een dynamisch duo. Zij nemen initiatieven om de school weer op poten te zetten door deze te ‘upgraden’. Zo komt er een eigen vakleerkracht voor gym, juf Marion, er worden plannen gemaakt voor weer een verbouwing en er wordt een nieuw lerarenteam samengesteld. Het team geeft niet alleen goed les, ze hebben het onderling ook erg naar de zin en maken veel plezier. Dit straalt af op de leerlingen en is voor nieuwe ouders een reden om voor de Kievietschool te kiezen. Het vertaalt zich in een gezonde stijging van het leerlingenaantal; in 2002 zijn er al 160 leerlingen en in 2003 185.

schoolkinderen verzamelen zich op het plein met een bloem in de hand, die ze later persoonlijk aan hem mogen overhandigen. Na toespraken van één van de leerkrachten en van directeur Ruud van Dalen wordt Ted uitgenodigd om een doek weg te trekken van iets dat op de muur is bevestigd. Dat blijkt een straatnaambord te zijn met de tekst ‘Ted van der Ledenplein’. Daarna barsten de kinderen los in een lied “Ja bij Ted met zijn geduld, wordt elk uurtje goed gevuld”. Auberge De Kieviet biedt de jubilaris en het hele lerarenteam een feestelijke lunch aan.

In 2000 neemt de Evenementencommissie een leuk initiatief. Aan het einde van het schooljaar krijgt iedere leerling een exemplaar van het Millennium Jaarboek 1999-2000, met foto’s van alle leerlingen, klassenfoto’s en allerlei herinneringen van het afgelopen jaar. Het is opgezet als een éénmalige project, maar het is zo’n succes dat sindsdien ieder jaar een nieuw zogenaamd smoelenboek verschijnt, met telkens een ander thema. Een traditie is geboren.

bijdrage is. Prompt besluit een klein aantal ouders uit principe om deze niet meer te betalen. De school loopt zo dus inkomsten mis en het bestuur gaat actief achter het geld aan. Een voorstel om de betreffende kinderen niet toe te laten tot het overblijven en andere activiteiten, wordt in hun belang niet uitgevoerd. Maar het is een vervelende situatie met alleen maar verliezers.

Voorjaar 2001 wordt gevierd dat Ted van der Leden 45 jaar aan de school is verbonden; een unicum in Nederland! Ted van der Leden zegt hierover: “Toen ik 64 jaar werd, heb ik het ministerie verzocht niet met pensioen te hoeven gaan. Dat werd toegestaan.

Ik ben nu 69 en ik ga net zo lang door als ik er zin in heb. Hier op de Kievietschool en op de Gunningschool in Haarlem, waar ik hetzelfde vak doceer.” Alle

102

Bij wet wordt vastgesteld dat de ouderbijdrage niet verplicht kan worden opgelegd, maar een vrijwillige

Ieder jaar is er een sponsorloop voor een goed doel.

Meestal wordt het opgehaalde geld overgemaakt naar het uitgekozen goede doel en is het daarmee klaar. In 2002 wordt een project in Ghana uitgekozen: de New Takoradi Catholic Primary School heeft nieuwe schoolbanken en meubilair nodig. Er wordt veel geld opgehaald, maar de lokale bisschop is bang dat het geld in verkeerde handen valt als het in één keer wordt overgemaakt. Hij laat het meubilair ter

plekke maken en de Kievietschool maakt mondjesmaat het benodigde geld aan hem over. Het resultaat mag er wezen: fraaie, stevige houten schoolbanken waar voorop in blauwe letters prijkt ‘Donated by KIEVIETSCHOOL’.

Een andere traditie die deze tijd ontstaat is dat de leerlingen van groep 6 in de zomer een nachtje blijven slapen in de gymzaal. Het is altijd een enerverende nacht met barbecue, nachtelijke spelletjes en veel te weinig slaap.

In september 2003 wordt het 85-jarig bestaan van de school gevierd. De festiviteiten beginnen met een weekopening door de leerkrachten, een doldwaas toneelstuk op het bordes: Assepoester. Er is een ballonnenwedstrijd met antwoordkaartjes. De winnende ballon zou in Engeland terecht zijn gekomen, maar dit kan niet worden bevestigd. Een groot succes is ook de vossenjacht. Alle leraren staan verkleed ergens in de wijk, de een staat bijvoorbeeld op een trap een gevel te schilderen, een ander repareert in een overall een auto op een oprit. De kinderen gaan in groepjes de wijk in en moeten proberen om ze allemaal op te sporen. Tenslotte geven de kinderen op het schoolplein een voorstelling met coaches van het Nederlands Dans theater. Directeur van Dalen is helemaal vergeten door te geven dat ze hiervoor speciale kleding moeten hebben. Gezamenlijk worden op het laatste moment kostuums gemaakt van vuilniszakken en crêpepapier. Heel vindingrijk worden in no time mutsen geknipt, geplakt en beschilderd, en worden koffertjes gemaakt van kartonnen melkdozen. Echt teamwork! De voorstelling wordt een groot succes.

Er wordt weer verbouwd. Na vele jaren getouwtrek komt in schooljaar 2003-2004 dan echt een einde aan de oude gymzaal. In plaats daarvan komen aparte lokalen, eentje voor Engelse en Franse les, de ander voor computerles. De voordeur onder het torentje aan de Buurtweg gaat weer open en de trap naar zolder, die hier lag, wordt verplaatst. Midden op het schoolplein verrijst een tijdelijk gebouwtje, de ‘groene gymzaal’, voor gymles en andere vieringen zoals de weekopeningen en Sinterklaas. Het huisje van de peuters, dat ongeveer op instorten staat,

103

Lustrum 2003. wordt afgebroken en de peuters verhuizen naar de kleutergymzaal.

In juni 2004 staat Ted van der Leden weer op het bordes. Hij neemt afscheid van de school want hij gaat nu echt met pensioen. De kinderen zitten klaar met bloemen, directeur Van Dalen houdt een speech, juf Elise heeft een lied gemaakt op de melodie van He’s got the whole world en met alle klassen ingestudeerd.

De jubilaris krijgt een door de kinderen beschilderd tuinbankje aangeboden. Meneer Van der Leden heeft zelf een vervanger geregeld, maar de school moet al na twee jaar afscheid van hem nemen. Van der Leden komt daarna weer terug en zal nog zes

104

jaar, tot 2012, bij de school blijven. Bij die gelegenheid is geen afscheid meer voor hem georganiseerd, want dat had hij al gehad, vond hij zelf.

In 2005 wordt gevierd dat directeur van Dalen 25 jaar in het onderwijs zit.

Bij het afscheid van kleuterjuf Cora van der Linden in maart 2007, verkleden peuterjuf Carolina en een andere juf zich als twee muizen, omdat Cora altijd klaagt over muizen die ze hoort. Zij voeren een klein toneelstukje op: Wij zijn twee muizen en wij wonen daarboven de lamp. Cora ligt dubbel van het lachen en de kinderen ook. Daarna gaan de muizen alle klas-

sen langs om in de laatjes te kijken of er nog stukjes kaas liggen. Hilariteit alom!

In september 2007 weet weekblad Story het zeker: Prinses Amalia, die in december van dat jaar vier jaar zal worden, gaat naar de Kievietschool! Er verschijnt een juichend artikel met uit de duim gezogen beweegredenen waarom Willem-Alexander en Máxima juist voor de Kievietschool hebben gekozen en hoeveel zin Amalia er in heeft. Het blad schrijft onder meer: “De hoveniers hebben het er maar druk mee: ze werken met man en macht om het schoolplein en de perken van de Wassenaarse Kievietschool zo onberispelijk mogelijk te maken. Maar dat mág ook wel, als niemand minder dan prinses Máxima de ‘opdrachtgever’ is. De vrouw van onze kroonprins zou bij een laatste bezoek aan de school duidelijk hebben gemaakt dat het schoolplein wel érg rommelig is… En dus werden meteen de hulptroepen ingeschakeld zodat Amalia vanaf maandag 3 september (sic) over een keurig schoolplein naar haar klas kan huppelen. Lang was onduidelijk naar welke school het prinsesje zou gaan. Hoewel Story het grote nieuws nu al kan onthullen, had het kroonprinselijk paar dat graag geheim gehouden tot de eerste schooldag. Niet alleen omdat Amalia die dag zo in alle rust zou kunnen beleven, maar vooral ook om te voorkomen dat ouders hun kinderen massaal voor deze chique school zouden gaan inschrijven”.

Team 2006. Boven: Marieke Bekker, muziekleraar Peter Bannink en Siska Hummel. Onderste rij: William de Vetten, Elise Jonker, Isabelle Hollink, Ruud van Dalen, Els Noordeloos, Jelleke Rijken en Marja Westgeest.

105

In 2008 treedt Ruud van Dalen terug als directeur. Hij blijft aan de school verbonden, want hij wil de laatste jaren voor zijn pensioen weer gewoon voor de klas staan. Leerkracht Erwin Oudenaarde volgt hem op.

Dat jaar bestaat de school negentig jaar en telt 180 leerlingen. De hele week zijn er uitstapjes, naar Duinrell en naar het strand. Er is een balletvoorstelling, een vossenjacht met onder meer juf Elise in een boerka, en een playbackshow. Veilingmeester Eric Duiveman veilt kunstwerken die door de kinderen zijn gemaakt. De opbrengst van â‚Ź 4.180 wordt bestemd voor de nieuwe gymzaal, die in de plaats komt van de houten bouwkeet op het speelterrein.

Er wordt flink geĂŻnvesteerd. Niet alleen wordt er gestart met de bouw van de nieuwe gymzaal, ook wordt het peuterlokaal opgeknapt, geschilderd en krijgt het een nieuwe vloer, het rieten dak wordt volledig vernieuwd en er komen digitale schoolborden om op moderne en uitdagende wijze onderwijs te bieden.

Directeur E. Oudenaarde Dat laatste klopt dan weer wel. De school wordt overstelpt met inschrijvingen: meer dan dertig kinderen boven het normale aantal, een hele klas er bij! Als kort daarna blijkt dat Amalia naar de Bloemcampschool gaat, worden deze dertig kinderen hals over kop uitgeschreven en gaan het prinsesje achterna.

De Kievietschool slaakt een zucht van verlichting want dit is toch niet het soort ouders waar de school op zit te wachten.

106

Muziekleraar meester Rieuwert Sinds 2008 is meester Rieuwert muziekleraar op de Kievietschool. Hij is de opvolger van Peter Banning, zijn beste vriend. De lessen zijn één dag in de twee weken en dan gaat hij langs alle klassen, ongeveer 45 minuten per klas. Daarnaast geeft hij elke dag muziek­les op andere scholen, allemaal in Oegstgeest.

Hij werkt al tien jaar met veel plezier op de Kievietschool want, zo zegt hij: “Het is een kleine school, dus de sfeer is ontspannen en gemoedelijk, en het team is heel gezellig. Ik heb een aantal keren mogen meewerken aan de weekopening. Met name de weekopening waarbij groep 7-8 van alles uitbeeldde op een schaduwscherm was geweldig. En nu draag ik weer bij aan de musical over 100 jaar Kievietschool. Bij muziek worden de hersenen op een andere manier gebruikt. Een voorstelling geven met allerlei instrumenten is sociaal heel goed voor de kinderen. Kinderen die niet zo goed

mee komen, bijvoorbeeld in leervakken, kunnen juist weer wel goed zijn in liedjes zingen en muziekinstrumenten bespelen. Muziek helpt de kinderen om cognitief sterker te worden. Daarnaast is muziek ook heel ontspannend. De kinderen gaan ritmisch aan de gang met ukeleles, boomwhackers, trommels, xylofoons, enzovoorts. Gaandeweg leren zij ook akkoorden. Heel populair bij vooral de jongste kinderen is een verhaal over piraten. Daar komt van alles bij, qua bewegen en instrumenten. Daar maken we dan een heel toneelstuk van”.

Vanaf komend schooljaar 2018-2019 wil meester Rieuwert een schoolorkest oprichten, het liefst met een koor van kinderen erbij. Dan kunnen ze bijvoorbeeld met de kerstviering in de Kievietkerk optreden met het orkest en het koor.

“Het is een kleine school, dus de sfeer is ontspannen en gemoedelijk” 107

Ruud van Dalen Een echte lesboer

Ruud van Dalen was vanaf 1980 31 jaar lang leerkracht op de Kievietschool en daarvan was hij elf jaar directeur. Zonder dat wij hem iets vroegen begon hij over de belevenissen op de school te vertellen. Hiervan hebben wij een kort verslag gemaakt want als wij hem zijn gang hadden laten gaan, zou hij in zijn eentje het hele boek hebben gevuld.

“Ik heb nog op de Kweekschool gezeten. Die naam veranderde in Pedagogische Academie en werd later pabo.

Na mijn studie, ik was toen 23 jaar oud, heb ik de eerste zes jaar op een binnenstadschool in Den Haag gewerkt.

Groot voordeel: ik kon ervaring opdoen, kreeg gewoon salaris en ik hoefde niet in militaire dienst, want er waren weinig mensen die daar wilden werken. Daarna volgden nog drie jaren Oegstgeest en vervolgens de Kievietschool.

In de beginperiode was het de gewoonte dat de kinderen op dierendag hun huisdier mee mochten nemen. Op het plein was het dan een drukte van jewelste; er liepen paarden, katten en honden. Maar het meest gruwelijke was toen ik mijn klas in kwam en er een slang op mijn bureau lag. Later bleek het een hazelworm te zijn die uit de dierentuin was meegenomen door Eric Louwman. Het meest originele ‘dier’ ooit meegenomen door een leerling: een blikje sardines!

Ik heb altijd lesgegeven in de bovenbouw. In het begin waren de leerlingen erg onder de indruk van mijn harde stem, maar eenmaal gewend, was dat geen probleem meer. De geschiedenislessen waren zowel voor mij als voor de meeste leerlingen dé grote favoriet. Als je uitlegt waarom iets gebeurde en dat iets nooit zomaar ontstond, snappen de leerlingen de geschiedenis beter. Een extra steun daarbij waren de excursies naar de Burcht en het museum van Oudheidkunde in Leiden, het Legermuseum in het Armamentarium in Delft en het Binnenhof in Den Haag. Tijdens zo’n bezoek was de toenmalige premier Balkenende zo vriendelijk om met onze groep op de foto te gaan.

Wat ik altijd bijzonder heb gevonden waren de maandagochtendweekopeningen. Deze werden vroeger in de gymzaal gehouden onder het rieten dak. Er stond een piano en als de weekopening geweest was, werden de sportieve prestaties genoemd. Daarna mochten de jarigen van de week naar voren komen en werden de feestvarkens onder begeleiding van Barend Jan Donker toegezongen. Er waren soms wat kleinere kinderen die ongeveer twaalf keer per jaar ‘jarig’ waren, maar dat kon ook. Later werd er voorgelezen uit het boek Madelief van Guus Kuier.

108

Bij de gymzaal onder het rieten dak waren ooit douches aangelegd, maar zover we weten zijn deze nooit in gebruik geweest. Later is deze ruimte bij het handenarbeidlokaal gevoegd. Maar na zoveel jaren niet gebruikt te zijn, is op een gegeven moment door roestvorming de bodem uit de boiler geknald. Al het water kwam zo door het plafond de klas van de heer Donker in gestroomd.

Uiteindelijk werd de gymzaal boven afgekeurd en moesten we zelf een nieuwe zaal laten bouwen. In de oude zaal kwamen twee nieuwe klassen: een Engels- en een computerlokaal. Na een periode van geen gymzaal en een periode van een noodgebouw op het plein, werd de huidige gymzaal in maart 2010 geopend.

Verder zijn er nog wel wat aardige verhalen te vertellen. Toen ik directeur was, kwam prinses Christina haar kinderen aanmelden. Ik nodigde haar uit naar binnen te komen, maar er stond nog een meneer achter haar.

Beveiliging, dacht ik en nodigde de man uit om in de keuken een kopje koffie te nemen. Toen prinses Christina weg was, zat de man er nog steeds. Of hij niet mee moest? Het antwoord was: “Nee, ik ben de inspecteur van het onderwijs en kom vandaag uw school inspecteren!”.

Gelukkig had hij begrip voor de situatie en hebben we het er nog vaak over gehad.

rend eindfeest, het liefst bij iemand met een zwembad in de tuin.

De laatste jaren wilde ik geen directeur meer zijn. Ik kreeg er een beetje genoeg van dat alles van boven werd opgelegd. Ik was liever voor de klas met de kinderen bezig. Toen ik na veertig jaar lesgeven met pensioen mocht, was er een geweldig feest georganiseerd. Het schoolplein was versierd met blauwe en witte ballonnen en er hing een groot spandoek “Meneer van Dalen, niet meer in te halen, 40 jaar de állerbeste leraar”. De kinderen hebben boeken vol geschreven over wat ze van en over mij dachten. Ook was TV West aanwezig die een leuk item hebben gemaakt, dat nog steeds is te zien op YouTube. Als kers op de taart kreeg ik de ‘Ruud van Dalen-allee’, het straatje op het plein tussen de gymzaal en de school.

Al met al heb ik met veel plezier op de Kievietschool gewerkt. Ik vind mezelf een echte ‘lesboer’. Zelfs toen ik directeur was ben ik les blijven geven, want je kennis overbrengen op kinderen is het mooiste dat er is!”

Bij veel leerlingen was bekend dat ik gruw van komkommers. Dus wat was mooier dan om op 1 april de klas vol te hangen met komkommers. Wat was mijn antwoord: lokaal op slot en koffie gaan drinken in de keuken. Bij terugkomst vlogen de komkommers door het lokaal.

Dus toch maar ingrijpen en ze hebben de hele boel weer netjes opgeruimd.

Iedere zomer was er een feestelijke bijeenkomst om afscheid te nemen van groep 8, eerst in de gymzaal boven, later in de Wittenburg. De kinderen waren mooi aangekleed, de jongens met een stropdas en de meisjes in het lang. Alle leraren die deze klas hadden lesgegeven waren er bij en zaten achter een lange tafel. Van te voren hadden de onderwijzer van groep 8 en ik over ieder kind een gedicht van acht à tien regels gemaakt. De leerkrachten lazen deze om en om voor en de kinderen moesten raden over wie het gedicht ging. Dat leidde tot een vrolijk gejoel. De gedichten werden gebundeld in een grote map; ik heb de meeste nog steeds. Direct na deze bijeenkomst, of de dag daarop, was er een spette-

109

10. Roerige jaren In 2010 wordt de fraaie nieuwe gymzaal gerealiseerd.

Het uiterlijk met riet, baksteen en houten kozijnen sluit aan op de architectuurstijl van de buurt, maar in een modern, fris jasje. Gedurende de bouw is het schoolplein afgezet en moeten de kinderen spelen aan de Buurtwegkant. De leerkrachten houden een extra oogje in het zeil vanwege het ‘drukke’ verkeer.

Gelukkig verloopt de bouw voorspoedig en duurt deze situatie niet lang. Van nu af aan vinden hier, naast de gymlessen, ook de weekopeningen, borrels en andere samenkomsten plaats, zoals de ontvangst van Sinterklaas en de logeerpartij van groep 6. Aan de gevel bij de deur prijkt een bordje, dat intussen enigszins is bekrast: “Eerste steen gelegd op 22 maart 2010 door mevrouw I.M. van Holk - Simon Thomas”.

Zij is op dat moment de oudste oud-leerlinge met een kleinkind op school. Bij de opening spelen de leerlingen op het heringerichte schoolplein onder de stralende zon James and the giant peach, een fantastisch en humoristisch toneelstuk in het Engels.

In 2011 heeft Juf Carolina met de peuters een schilderij gemaakt, De berg van Kabouter Plop, en het boven de bank in het lokaal gehangen. Daar worden dan hele verhalen over verteld: “Kabouter Plop woont op een berg, als hij opstaat moet hij eerst heel erg gapen. Daarna gaat hij zijn tandenpoetsen…” Oud-directeur Ruud van Dalen loopt net langs met een fotograaf, omdat hij afscheid gaat nemen van de school.

Hij wordt naar binnen gevraagd om Kabouter Plop te spelen. Hij krijgt een kaboutermuts en mag in een pannetje roeren. Dit tafereeltje haalt de kranten. Het echte afscheid van meneer van Dalen, dat die zomer plaatsvindt, wordt gefilmd door TV West en is nog altijd op YouTube te bewonderen.

In 2012 komt er na 57 jaar dan toch echt een einde aan de handvaardigheidslessen van Ted van der Leden. Er is een klein afscheid zonder veel poespas.

Gelukkig heeft hij niet lang daarvoor nog op het bordes gestaan. De Kievietschool heeft geregeld dat hij

110

wordt benoemd tot Ridder in de orde van Oranje-Nassau. Tot zijn grote verrassing staat hij opeens in het middelpunt van de belangstelling op het schoolplein (het Ted van der Ledenplein). De hele school en zijn familie zijn aanwezig als de burgemeesters van Wassenaar en zijn woonplaats Zandvoort hem de versierselen opspelden.

Peuterjuf en beeldend kunstenaar juf Carolina neemt tot en met 2016 de lessen handvaardigheid op zich. Zij laat zich inspireren door de natuur, maar heeft een eigen, naïeve stijl. Als het logo van het Kievietjournaal de Kierewiet wordt, laat zij de kinderen Kierewietjes van stof maken. Deze hebben een tijd lang gehangen in een grote zelf ontworpen abstracte boom in de hal van de school.

NRC Handelsblad publiceert een onderzoek waaruit blijkt dat de ouderbijdrage bij de Kievietschool het hoogste is van alle algemeen bijzondere scholen in Nederland, die hun schoolgids op internet hebben staan. “Dat is niet erg”, zegt voorzitter Peter Arensman enigszins ongenuanceerd in een reactie in de krant, want: “Mensen die het niet kunnen betalen, wonen hier niet.”

Desondanks komt de school in zwaar weer. Voor de financiering van de aanzienlijke bouwkosten van de gymzaal is een even aanzienlijke hypotheek afgesloten; een flinke financiële last. Het leerlingenaantal gaat langzaamaan dramatisch naar beneden. Ook bij de peuterspeelzaal merken ze dat. Daardoor is er minder aanwas van onderaf. Gelukkig zijn er voldoende kinderen in de hogere groepen, maar daarmee is het wel een school met een waterhoofd. De totale personeelslasten worden eigenlijk te hoog voor het aantal leerlingen. In de buurt gaat het gerucht dat de school failliet is, wat nieuwe ouders ervan weerhoudt om hun kinderen in te schrijven.

Wat ook niet helpt is dat in de lokale Wassenaarse krant een artikel wordt geplaatst dat de school op omvallen staat. De stemming in het team is defaitistisch en directeur Oudenaarde valt wegens medische redenen uit. De school dreigt in een negatieve spiraal terecht te komen.

De verslechterende financiële situatie leidt er toe dat de Stichting Kievietschool Wassenaar in 2013 onder verscherpt toezicht komt te staan van de Onderwijsinspectie.

Het bestuur, onder de energieke leiding van Peter Arensman, neemt nieuwe initiatieven om het tij te keren en de cultuur te veranderen. Allereerst wordt de voormalige directeur van Wolters, Frank van der Schoot, aangesteld als interim-directeur. Gezamenlijk wordt allerlei achterstallig onderhoud aangepakt, zowel aan het gebouw als op het gebied van procedures, protocollen en dergelijke. Om intern de sfeer te verbeteren is er weer een geregelde borrel met bestuur en het lerarenteam. En om in het dorp de goede naam van de school te verbeteren, en hiermee nieuwe leerlingen aan te trekken, worden actief allerlei artikelen ingestuurd in de Wassenaarse Krant. Centrale boodschap is: de Kievietschool staat voor goed onderwijs, veel aandacht voor de individuele leerling, kleinschalig, met een warme sfeer en een omarmend plein. Op onderwijsgebied komt er een ‘Plusklas’, een ‘Leerlab’, de Engelse les wordt verbreed en het ICT-onderwijs verbeterd. Voor de communicatie komt er een fraaie website. Om meer nieuwe peuters aan te trekken, is een wervende folder gemaakt.

Interim-directeur Van der Schoot bij de weekopening.

De Plusklas is een aparte groep 7-8 naast de normale groepen 7 en 8. Het is een combinatieklas van kinderen van 10, 11 en 12 jaar oud, die zelfstandig kunnen werken en toe zijn aan een extra uitdaging.

Zij worden op vastgestelde tijden in staat gesteld om met andere leerlingen op thematische basis met projecten aan de slag te gaan. Onderzoekend leren, analyseren, zelfstandig werken, leren samenwerken en sociale vaardigheden zijn de uitgangspunten. In de ochtend wordt zoveel mogelijk gewerkt aan de reguliere lesstof en verrijking van deze lesstof en in de middag wordt er zoveel mogelijk gewerkt aan de thematische projecten. Bijkomend financieel voordeel voor de school is dat hiermee extra leerlingen kunnen worden aangenomen.

Daarnaast gaat een ander experiment van start. Het Leerlab is voor leerlingen in de groepen 6, 7+ en 8+, die meer nodig hebben dan in de reguliere groepen kan worden geboden. Het wordt verzorgd door Kievietmoeder en expert hoogbegaafdheid Joura Ortega in een lokaal op de bovenverdieping, in de oude gymzaal. De kinderen worden in overleg met docenten en ouders geselecteerd. Voor hen wordt de reguliere lesstof compacter gemaakt, waardoor er tijd overblijft om een dagdeel per week uitgedaagd te worden. Ze maken torens van spaghetti, breken hun brein op pittige puzzels, organiseren zelf bake-sales, fabriceren ‘poep’, bezoeken universiteiten en filosoferen er lustig op los. Er wordt serieus gewerkt aan individuele

111

leerdoelen. De kinderen worden uit hun comfort zone gehaald, moeten doorzetten tot het uiterste en leren ‘stralend falen’, zoals juf Joura dat noemt.

Tijdens een gedenkwaardige plechtigheid in de gymzaal in juni 2013, worden de heer Cornelis van Noort en zijn vrouw Cornelia Anna van Noort-Kok postuum geëerd met de titel Rechtvaardige onder de Volkeren en krijgen zij een Yad Vashem onderscheiding. Het echtpaar heeft in de oorlog een Joods jongetje gered door hem bij hen te laten onderduiken. Ze krijgen hiervoor de eretitel die door Israël wordt gegeven aan gojim (niet-Joden) die Joden ten tijde van de Holocaust hebben helpen onderduiken, ontkomen en overleven. De leerlingen uit groep 8 verzorgen een indrukwekkende ceremonie. Zij komen steeds met een klein aantal naar voren met een boodschap zoals ‘Red je een mens, dan red je de hele mensheid’.

Zij willen hiermee aanduiden hoe belangrijk het is om een medemens in nood te helpen, maar ook dat dit een besef moet zijn van alle tijden. Twee kleinkinderen van het echtpaar Van Noort nemen de onderscheiding in ontvangst.

In september 2013 wordt een week lang het 95-jarig bestaan gevierd. De aftrap is een spetterende weekopening door het lerarenteam. De volgende dagen staan bol van de festiviteiten waaronder een gezellige sportdag, een spannende vossenjacht door de buurt (jammer van de regen), een schoolreis naar Duinrell. Als klap op de vuurpijl is er een circusvoorstelling die door de kinderen, onder leiding van Circus Hannes, voor een publiek van enthou­

siaste ouders wordt opgevoerd. De week wordt afgesloten met een charity-event, een spectaculair gala voor ouders, leerkrachten en oud-leerlingen in het Louwman Museum. De opbrengsten van het feest en een daaraan verbonden veiling komen volledig ten goede aan een aantal compleet nieuwe lesmethodes voor alle groepen en aan het up-to-date krijgen van de ICT-materialen.

112

In 2014 gaat groep 8 op schoolreis naar Amsterdam.

Het wordt een spannende dag. Oud-leerling Lottie Bosma herinnert zich: “Het was een erg warme dag en we hadden veel leuke dingen ingepland, zoals Het Scheepsvaartmuseum en het Anne Frank Huis.

Het leek een leuk idee om ons op een boot van het ene museum naar het andere te vervoeren, terwijl we lunchten. Daar zitten we dan, 35 leerlingen en 10 begeleiders op een boot, varend door de grachten van Amsterdam, tevreden kroketjes te eten. Maar ineens loopt de helft van de boot vol met water en we beginnen te zinken. De eerste opmerking die werd gemaakt was “Pas op de kroketten drijven weg!”, waar iedereen uiteraard erg om moest lachen.

Snel gingen we naar de kant, waar het bootje onder ging. Achteraf kregen we van Barry en Mike (de eigenaren en bestuurders van de boot) te horen dat het bootje eigenlijk maar bestemd was voor 15 personen. Gelukkig konden we hier achteraf zeker om lachen en was het een zeer geslaagde dag.”

Sinds 2014 heeft de Kievietschool haar eigen ‘Sinterklaas soap’. In de Sinterklaasperiode zien de kin-

deren elke werkdag een aflevering op het digitale schoolbord. In het eerste jaar bracht een mysterieuze Piet een bezoekje aan elk lokaal en nam er een item mee, zoals een letterkaart of een boek. In 2015 kwam de Rommelpiet er elke avond in de school. De

113

kinderen konden via camerabeelden zien dat hij er een bende van maakte. Een jaar later, in 2016, waren er zelfs vier pieten aanwezig in de school. Zij wilden van de Kievietschool een Pietenhotel maken. Gewapend met slaapzakken en zaklantaarns wilden ze de kinderen uit de school jagen door elke nacht in een ander lokaal te slapen. In 2017 speelden de meesters en juffen de hoofdrollen in de soap. Zij wilden dat de pieten in dat jaar geen bende zouden maken van de school. Maar helaas, het lukte de pieten ook dit jaar weer om de school binnen te komen. Ondanks die stoute pieten kwam Sinterklaas in al die jaren op 5 december toch langs om de kinderen een bezoekje te brengen en de pieten aan te spreken.

Sinds 2015 is iedere vrijdag een nieuwe aflevering van het Kieviet Journaal op YouTube te zien. Meester Jordi en juf Yvette ontvangen elke week andere kinderen die het journaal mee mogen presenteren. De presentatoren praten verschillende items aan elkaar, zoals leuke excursies, lessen of gebeurtenissen van een specifieke groep of van de gehele school. Ook strijden elke week de jongens en de meisjes tegen elkaar in het onderdeel Jongens tegen de Meisjes. Door het Kieviet Journaal leren de kinderen verschillende presentatievaardigheden. Hoe breng ik het belangrijke nieuws op een duidelijke en aansprekende manier? Ook leren de kinderen interviewtechnieken, zoals hoe ze een open vraag moeten stellen, leren zij voor grote groepen te spreken en leren durven. En voor ouders is het natuurlijk leuk om hun eigen zoon en/of dochter te zien schitteren!

In 2015 treedt Gerard van Uunen aan als directeur.

Van Uunen gaat het gesprek met de leerkrachten aan over onderwijsvernieuwing en de manier waarop het individuele kind centraal zou moeten staan in de lessen. Eén van de vernieuwingen is ‘Kieviet in de Mix’.

Hierbij worden kinderen uit verschillende groepen door elkaar gemixt en gaan zij met elkaar in een wekelijks dagdeel, diverse leuke, ‘andere’ activiteiten ondernemen. Het doel is brede talentontwikkeling en verbinding; het is ook bedoeld om de hechte schoolgemeenschap, waar iedereen elkaar kent en met elkaar leert, te versterken.

De ombuigingsmaatregelen leiden tot succes. Het leerlingenaantal neemt weer toe. En heel belangrijk: de peuter- en kleuterklassen zijn weer goed gevuld, waarmee de doorstroom van onderop gewaarborgd is. Aan het verscherpte toezicht van de Onderwijsinspectie komt in 2016 een einde. De inspectie dringt echter wel aan op het loslaten van de peuterspeelzaal als onderdeel van de Kievietschool. Wettelijk gezien moeten peuterspeelzaal en Kievietschool letterlijk en figuurlijk los van elkaar staan.

In 2017 stopt de peuterspeelzaal. In plaats daarvan gaat het schoolbestuur in zee met Villa Bloom. Zij huren een aantal lokalen van de school en bieden er kinderdagopvang voor kinderen van nul tot vier jaar en na- en buitenschoolse opvang voor kinderen van de Kievietschool en de Bloemcampschool. De laatsten worden dagelijks met de bus gebracht. Juf Carolina werkt er nog steeds met veel plezier, sterker nog, als het aan haar ligt, wil zij graag oud worden op de Kievietschool! Ze heeft 41 handpoppen, waar zij toneelstukjes mee speelt, met en voor de kinderen. Er zijn nu 33 kinderen en aangezien het opvang betreft voor nul- tot vierjarigen, zijn er tegenwoordig ook baby’s op de groep. Een groot feest voor de leidsters.

Al jaren wordt aan het einde van de dag het volgende avondlied gezongen: Abrikoos, een deksel op een doos, een appel en een peer, tot morgen maar weer!

114

Zoals elke vogel in de lente zijn ei legt, zo organiseert de Kievietschool sinds enkele jaren de Lentefair. Op deze vrolijke dag zijn er allerlei activiteiten voor de kinderen en verkopen zij hun eigen knutselwerkjes.

De Evenementencommissie, die door een aantal enthousiaste ouders gerund wordt, weet er elk jaar weer een feest van te maken. Terwijl de kinderen bezig zijn met spellen, schminken en workshops, genieten de ouders van een hapje en een drankje.

Er bestaat zoiets als ‘Kievietweer’. Als er buiten iets wordt georganiseerd, is het bijna altijd goed weer.

Dan breekt net de zon door, bijvoorbeeld tijdens het eindspel of de lentefair. Soms zelfs heel plaatselijk, dan regent het in Den Haag.

Het schoolplein is aan vernieuwing toe. Twee moeders, Marjolein de Boo en Adrienne D’ Engelbronner zetten het project ‘Kievietschool in het Wild!’ op om een groen schoolplein te realiseren. Uit onderzoek is gebleken dat een groen schoolplein op vele manieren een positieve invloed heeft op kinderen. Er is ruimte om te klauteren en te klimmen, wat goed is voor de motorische ontwikkeling. De kinderen komen in contact met de natuur, er is ruimte voor creativiteit in het spel en het pestgedrag vermindert. Er komt

Directeur van Uunen opent de veiling.

115

Opening van het groene schoolplein een startsubsidie van Fonds 1818, de gemeente doet een bijdrage en de ouders sponsoren door groen- en speelelementen te kopen via een openbare veiling.

Ook komt er op het plein voor elke groep een moestuintje, dat zij gezamenlijk met hun groep onderhouden.

Bij de Koningsspelen van 2016 krijgt iedere leerkracht een wit shirt met een groot, rood hart erop getekend en de tekst van het dagthema I Love Kievietschool er op. Directeur van Uunen opent de ochtend en kondigt ‘internationale artiesten’ aan: de meiden van K3! Wekenlang hebben juf Barbera, juf Yvette en meester Jordi geoefend op het liedje Alle kleuren van de regenboog. Gekleed in een echt K3 jurkje komen zij het podium op en laten de ingestuurde dans zien.

Na het optreden krijgen de kinderen workshops aangeboden: boksen, dans, judo en tennis komen aan bod. Een sponsorloop beëindigt de dag. Hierbij begeleiden de kinderen uit groep 8 de kinderen uit groep 1 en 2. Al met al een prachtige, sportieve dag.

Directeur van Uunen positioneert ondertussen de school als een fijne, kleine school waar kinderen met leerproblemen goed op hun plek zijn. Een grote aanwas van zogenaamde SEN-, of rugzakkinderen uit de wijde omgeving is het gevolg. Veel ouders uit de buurt zijn daar niet blij mee. Het Leerlab is niet voor

116

alle kinderen en dat levert scheve ogen op en veel discussie tussen de school en ouders, die vinden dat hun kind ook in het Leerlab thuis hoort. Directeur van Uunen besluit dat er rust nodig is in de school en stopt het Leerlab voortijdig, helaas zonder het te evalueren. Veel ouders zijn ontstemd, maar het besluit lijkt onomkeerbaar als ook juf Joura vertrekt. Aan het eind van het schooljaar 2016-2017 vertrekt Gerard van Uunen zelf ook. De school besluit de methode Levelwerk aan te schaffen voor kinderen die meer uitdaging nodig hebben.

De statuten van de Kievietschool worden door het bestuur onder leiding van Peter Arensman gewijzigd om daarmee te voldoen aan de nieuwe Code Goed Bestuur van de PO-Raad. Het bestuur moet volgens deze Code een duidelijke scheiding tussen uitvoerend bestuurder(s) en toezichthouders laten zien.

Het uitvoerend deel van het bestuur is de nieuwe schooldirecteur. De rest van het bestuur neemt een rol in als toezichthouder. Peter Arensman neemt afscheid en een nieuw bestuur treedt aan.

Terwijl ook een nieuw, toezichthoudend bestuur aantreedt, wordt Dirk Schuiling in 2017 directeur-bestuurder van de Kievietschool. Hij was jarenlang directeur van internationale scholen in verschillende landen. Zijn komst sluit aan bij de wens van het nieuwe bestuur om het onderwijs verder te gaan vernieuwen door meer aandacht geven aan onderzoekend en ontdekkend leren en internationalisering om daarmee aan te sluiten bij de steeds groter wordende wereld waar de kinderen van de Kievietschool in opgroeien.

Interview Meester Dirk voor het Kievietjournaal

Samen met tienduizenden andere leraren in het basisonderwijs gaan de leerkrachten in het najaar van 2017 en het voorjaar 2018 in staking. Zij protesteren tegen de te lage salarissen en te hoge werkdruk.

Met resultaat: vlak voor de zomervakantie wordt bekend dat de salarissen van leerkrachten worden bijgesteld. Ook de Kievietschool krijgt extra geld om de werkdruk te verminderen.

117

De Kievietschool in 2018 Iedere ochtend zwoegt een trage stoet auto’s zich door de Oranjelaan en kriskrassen allemaal fietsertjes er van twee kanten doorheen. De hele schoolgemeenschap wurmt zich door het hekje naar het plein, in afwachting van weer een fijne Kievietdag. Om 8.20 uur gaan de deuren open en de kinderen die willen gaan op hun gemak naar binnen. Anderen mogen nog even blijven spelen, als ze maar om 8.30 uur binnen zijn want dan gaan de deuren dicht. Er gaat dus geen bel en er wordt niet meer in rijen opgesteld.

De leerkrachten zijn niet langer mevrouw of meneer, maar worden getutoyeerd en heten bijvoorbeeld juf Isabelle of meester Gosse. De weekopeningen vinden niet meer iedere week plaats, maar één keer per maand.

Uiteraard wordt er nog altijd uitstekend les gegeven en gaan de meeste leerlingen na groep 8 door naar een lyceum. Veel naar het Rijnlands maar zeker niet meer iedereen.

Sinds een aantal jaren heeft de school beschikking over zogenaamde Chromebooks, eenvoudige laptops die uitstekend geschikt zijn om het basisonderwijs te ondersteunen. Deze rouleren volgens een bepaald rooster over alle groepen en de kinderen werken er op via een eigen account.

De vorderingen van de kinderen worden tijdens hun hele schoolcarrière gemeten middels een leerlingvolgsysteem. Alle groepen doen twee keer per jaar verschillende Citotoetsen. De resultaten worden weergegeven in kleurige grafiekjes. Daarnaast zijn er de ouderwetse rapporten waar de bevindingen van de leerkrachten worden verzameld. De ouders kunnen inloggen op een afgeschermde site waar van hun kind alle resultaten staan van de Citotoetsen, proefwerkjes enzovoorts. En ook van de absenties, dus spijbelen is er niet bij!

De kinderen in hogere groepen houden twee keer per jaar een voordracht, een boekbespreking en een presentatie over een onderwerp naar keuze.

Het schooljaar kent een aantal vaste hoogtepunten.

Sinterklaas komt te paard op school en wordt met zijn Pieten op het plein of in de gymzaal ontvangen. Daarna gaat hij alle klassen langs. Vanaf groep 6 trekken de kinderen lootjes en maken voor diegene een surprise met

118

een gedicht. Om de beurt worden de gedichten in de klas voorgelezen en de surprises opengemaakt. Dikke pret. Met kerst trekken de kinderen hun mooiste kleren aan en gaan ’s avonds naar een diner in hun lokaal, dat prachtig is versierd. De ouders nemen zelfgemaakte gerechten mee en een aantal vaders bedient, sommigen keurig in smoking. Tijdens het diner borrelen de ouders in de gymzaal. Hierna gaat het hele gezelschap in een lange stoet naar de Kievietkerk. Daar voegen ook opa’s en oma’s en andere geïnteresseerden zich erbij. Er zijn uitvoeringen door alle klassen en een aantal kinderen, die mooi piano of viool kunnen spelen.

Met Pasen is in het lokaal een paasontbijt. De kinderen hebben van te voren op een formulier aangegeven waar hun favoriete paasontbijt uit bestaat. Er wordt weer geloot en de klasgenootjes maken voor elkaar een ontbijt. Tijdens Koningsdag worden ’s ochtends allerlei spelletjes gespeeld op en rond het plein. Aan het eind van de dag is een sponsorloop voor een goed doel. De kinderen rennen zo veel mogelijk rondjes om de school via de Oranjelaan, Willem III laan en Buurtweg.

Groep 7 doet in het voorjaar verkeersexamen en groep 8 EHBO examen. De jaarlijkse sportdag voor de hele school wordt gehouden op het terrein van S.V. Wassenaar. De LenteFair markeert het begin van de lente.

Tegen het einde van het schooljaar gaat groep 6 een nachtje slapen op school. De matrasjes en slaapzakken worden enigszins opgewonden in de gymzaal gelegd.

Er volgt een lange nacht met barbecue, spelletjes, film, (spook)verhalen en veel te weinig slaap. De groepen 7 en 8 gaan twee nachten op pad: zeilkamp op Kaageiland en survivalkamp in Braamt. De hele school gaat naar de Wassenaarse Slag voor de jaarlijkse stranddag met sport en spel.

Groep 8 neemt afscheid met een eindspel op het schoolplein, altijd een hele productie. Het Eindfeest, voor alle ouders en kinderen, rondt het schooljaar op vrolijke wijze af. Op de laatste dag krijgen alle leerlingen de nieuwste versie van het smoelenboek. De hele school verzamelt zich op het plein, de directeur spreekt een afscheidswoord en gezamenlijk wordt teruggeteld van 30 …. 3, 2, 1, VAKANTIE!!!!

119

Klaar voor de komende 100 jaar Dirk Schuiling en het team gaan samen in gesprek over de vraag hoe onderwijsvernieuwing verder vorm kan krijgen. Dirk Schuiling: “We willen een curriculum aanbieden dat het individuele kind centraal stelt, de ontwikkeling van 21ste -eeuwse vaardigheden stimuleert, een blik op de wereld geeft en onderzoekend en ontdekkend leren mogelijk maakt. In de 21ste eeuw zijn vaardigheden als kritisch en creatief denken, samenwerken, communiceren en sociale en culturele vaardigheden steeds belangrijker. Kinderen moeten leren omgaan met media en ICT en vooral leren hoe ze informatie kunnen vergaren en selecteren. De toekomst van de huidige kinderen staat bol van techniek en technische banen geven veel mogelijkheden.

Daarom vind ik het belangrijk dat kinderen op de Kievietschool ook al zo jong mogelijk met wetenschap en technologie kennis maken.”

Onderzoekend en ontdekkend leren heeft de Kievietschool altijd al gestimuleerd. Door kinderen mee te nemen op excursies, door het kunstonderwijs, de handvaardigheidslessen, de aandacht voor toneel en de manier van lesgeven in bijvoorbeeld de Plusklas. In groep 3 werd er de afgelopen jaren al techniekonder-

wijs gegeven door Juf Rinske. Kinderen gingen dan aan het werk met proefjes over ‘drijven en zinken’, de werking van tandwielen, evenwicht en wind. In de hogere klassen zijn er de techniektorens waar leerkrachten gebruik van maken en Chromebooks ondersteunen steeds vaker de lessen.

Juf Martine is gevraagd om het techniekonderwijs aan de Kievietschool verder vorm te gaan geven. Zij vertelt: “Het techniekonderwijs aan de Kievietschool gaat zich richten op werken met elektronica, robotica en 3D printers, maar ook zullen kinderen leren een film te maken en monteren, muziek te bewerken en games te programmeren. Ik wil ze ook nog steeds leren ouderwets met de handen te werken: bijvoorbeeld door een voertuig te maken van meegebrachte materialen en dan kijken welke het beste rijdt en ontdekken waarom dat zo is. Ik wil dat het techniekonderwijs vooral levend is. We zullen workshops en themaweken organiseren, deelnemen aan techniektoernooien en bedrijven, de technische universiteit, musea voor techniek en De Ontdekplek bezoeken. Ook wil ik ouders met technische beroepen vragen om te komen vertellen over hun ontdekkingen. Want wat is er leuker dan zelf te ontdekken hoe je een spel kunt ontwerpen, of hoe je een robot kunt programmeren, een lampje te laten branden of een film kunt maken? Samen met je klasgenootjes je verbazen, je verwonderen of in verwarring zijn over een probleem en dan door slim na te denken en goed met elkaar te overleggen en met elkaar samen te werken een creatieve oplossing te vinden die werkt!

Om het techniekonderwijs mogelijk te maken, moet het huidige handvaardigheidslokaal worden getransformeerd in een techniekwerkplaats. Een verbouwing zal daarvoor nodig zijn en laat helaas nog even op zich wachten. Maar met het onderwijs kunnen we al wel aan de slag! Ik hoop dan ook met de opbrengst van de veilingen tijdens 100-jarige jubileum alvast een mooie start te kunnen gaan maken.”

120

De nieuwe voorzitter, Frederic de Visser, gaat in gesprek met de gemeente over de gemeentelijke bijdrage aan het broodnodige onderhoud van de school.

Het blijkt dat alle basisscholen elke veertig jaar ‘recht’ hebben op een nieuw gebouw of een volledige renovatie. De Kievietschool heeft de afgelopen honderd jaar een dergelijke bijdrage nog niet gehad van de gemeente. Gemeente en bestuur gaan daarom samen op zoek naar gelden voor onderhoud en renovatie om de komende eeuw het onderwijs in het authentieke schoolgebouw voort te kunnen zetten.

Het aantal kinderen van de Kievietschool neemt in een jaar snel toe, ondanks dat het nieuwe bestuur een

verscherpt toelatingsbeleid heeft ingevoerd. Aan het begin van het schooljaar 2018-2019 staan rond de 210 kinderen ingeschreven. Opvallend is dat de school veel kinderen van re-pats aantrekt, die na een jarenlang buitenlandverblijf in Wassenaar komen wonen.

Een tevredenheidsonderzoek onder ouders en leerlingen laat zien dat de tevredenheid hoog is. De goede resultaten en de fijne sfeer maken dat ouders en kinderen zich thuis voelen op de Kievietschool.

Dit behouden en tegelijkertijd onderwijsvernieuwing door te voeren in een gerenoveerd schoolgebouw zal de uitdaging zijn voor de komende 100 jaar.

“De Kievietschool kinderen pik je er zo uit. Ze kennen elkaar en helpen elkaar”

Team 2017-2018 Achterste rij: juf Isabelle, juf Evelyn, meester Jordi, Karin Engels (secr.), juf Elise Jonker (plv. directeur), Dirk Schuiling (directeur). Voorste rij: juf Elise, juf Barbera, meester Gosse, juf Martine, juf Nicole, juf Francis. Mist: juf Sabine.

121

De Kievietschool in 2043 Hallo, ik ben Anna en ik ben een Kieviet. AI-30089 is mijn nanny-robot, die me helpt aankleden voor school. Ze is superlief en heeft een hele fijne persoonlijkheid ontwikkeld sinds we haar hebben gekocht.

Daar zijn we blij mee, want je weet maar nooit hoe een AI wordt als je er eentje in huis haalt. Mijn mamma, die algoritmes ontwikkelt voor de bank, komt in haar haar pyjama naar beneden om me een fijne ochtend te wensen. Ik ga in mijn mobieltje zitten, dat me naar de Buurtweg brengt. Toen mijn mamma op school zat was een mobieltje een telefoon, maar nu is het een zelfrijdend, elektrisch ĂŠĂŠnpersoonsautootje.

Op het schoolplein spelen kinderen van allemaal verschillende nationaliteiten en ik ga gauw naar Jacob Rees-Hogg, een Engelse jongen uit mijn groep, om met zijn drone te spelen en mijn Engels te oefenen.

Als de bel gaat lopen we snel naar ons lokaal, waar hoofdmeester Jordi, die echt al superlang bij de Kievietschool is, zit te wachten met AI-78909. Iedere leerkracht werkt met een eigen AI om de werkdruk te verlichten en de kinderen individueel te coachen.

Meester Jordi legt vandaag logaritmes uit, waarna AI-78909 oefeningen op onze consoles laadt. Na wiskunde hebben we Chinees en de AI-80000 zet een pittig proefwerk op mijn console. Hij heeft dit speciaal voor mij gemaakt, gebaseerd op wat ik tot nu toe heb gedaan en mijn level in Chinees. Als ik daarmee klaar ben, komt AI-80000 naar mijn console en geeft me een paar tips op basis van mijn score. Chinese grammatica is best moeilijk, maar ik ga goed vooruit met zijn hulp.

Na deze twee zware, verplichte vakken hebben we keuze-les. Vandaag mogen we kiezen uit geschiedenis of kennis van de wereld. Ik kies geschiedenis want AI-90001 gaat vertellen over de Kievietschool in de tijd toen er nog geen robots waren. Hij vertelt over de oude directeur Dirk Schuiling, die net met pensioen is, en die een groots jubileum had georganiseerd toen de school 100 jaar bestond. Dat was me een feest! Nu is het bijna lunchtijd en de mobieltjes van alle kinderen staan al klaar op het parkeerterrein voor de school om iedereen weer naar huis te brengen. Vanmiddag

122

ga ik eerst de les computer-hacken van morgen voorbereiden en daarna lekker bij HGC zwerkballen met mijn nieuwe Nimbus 3000-drone.

123

Ted van der Leden 57 jaar een Kieviethart

Wij ontmoeten Ted van der Leden in zijn prachtige kunstenaarshuis aan het strand in Zandvoort, waar hij samen met zijn vrouw Henny woont. Van alle leraren heeft Ted het langste op de Kievietschool gewerkt. Hij is in 1955 begonnen en heeft er 57 jaar gewerkt, tot 2012. Ted was toen tachtig jaar oud. Hij heeft 3 kinderen en 6 kleinkinderen en de Kievietschool zit hem nog steeds in zijn bloed. op de school. Zou u een proefles willen geven?”. Dat waren dames die in het bestuur zaten van de Kievietschool.

Zo ben ik het onderwijs in gerold.

“In 1955 kwam ik in dienst van de Kievietschool. Het was indertijd één van de uithangborden van de Kievietschool dat er een vakleerkracht handvaardigheid was. Ik gaf twee dagen les op de Kievietschool en daarnaast bleef ik als zelfstandig etaleur werken. Na een tijdje werd ik gevraagd om ook handvaardigheid te komen geven op de Jan Campert Mulo in de Schilderswijk. Dat heb ik acht jaar gedaan, dus ik had steeds minder tijd als etaleur.

“Door de oorlog moest ik al op jonge leeftijd gaan werken. Ik was van jongs af aan al creatief, dus werd ik leerling-etaleur bij de V&D. Daarna ben ik als etaleur gaan werken bij Maison de Vries in de Kalverstraat in Amsterdam. In de avonduren heb ik mijn onderwijsakte gehaald.

Toen ik op een dag in de etalage aan het werk was, kwamen er twee dames langs die me aanspraken: “Wat heeft u een leuk vak, moet je daar nou voor geleerd hebben?”.

Ik antwoordde: “Ja, ik heb allerlei opleidingen gedaan, van textielbrevet tot aan mijn pedagogisch diploma”. Zij zeiden: “Wat leuk! Wij hebben een school in Wassenaar en uw kennis zou zeer interessant zijn voor de kinderen

124

Op een gegeven moment solliciteerde ik bij de Grafische School in Haarlem, maar ik hoorde helaas niks. Na twee maanden namen ze weer contact met me op. De docent die ze hadden aangenomen was alweer weg en ik werd aangenomen om hem te vervangen. Ik vroeg: “Waarom hebben jullie mij niet eerder aangenomen?”. Bleek dat Pa van den Berg buiten mij om een lovende brief had gestuurd, dat ik een aanwinst zou zijn voor de school.

De Grafische School dacht toen: “Oh, die willen ze zeker kwijt, die moeten we niet hebben”. Zo zie je maar dat zo’n aanbevelingsbrief helemaal verkeer geïnterpreteerd kan worden!

Toen ik 65 werd, ging ik automatisch met pensioen, maar ik wilde gewoon door blijven werken. Ik heb daarom een brief gestuurd naar minister Ritzen van Onderwijs. Hij antwoordde met de mededeling dat ik maar lekker door moest gaan met werken en dat hij de wet ging veranderen. Dat was heel bijzonder.

“Wat heeft u een leuk vak, moet je daar nou voor geleerd hebben?”

125

Pa van den Berg was, toen ik startte, de hoofdmeester/ directeur. Hij was heel sociaal en speelde mooi gitaar.

De twee houten banken op het schoolplein doen nog aan hem denken; zijn naam prijkt er op. Pa van den Berg heeft me veel geleerd, ook hoe ik het beste met de kinderen van de Kievietschool kon omgaan. Ik had verder alleen ervaring met kinderen uit de Schilderswijk, maar daar was een heel andere benadering voor nodig. Ik had eens een leerling op de Kievietschool waar ik geen vat op had, omdat hij nogal recalcitrant was. Hij had in Indonesië gewoond en was gewend dat hij niks zelf hoefde te doen. Toen ik begreep hoe hij in elkaar zat en daar beter op kon reageren, werd hij mijn alleraardigste leerling.

Ik werkte met alle materialen: met keramiek, hout, metaal, leer, verf, papier en ga zo maar door. Eén van mijn krachten is dat ik nooit aan werk van de kinderen kom.

Alle kinderen zijn helemaal vrij om hun creatie zo te maken zoals ze dat zelf willen en daar tevreden over zijn.

De Kievietschool heeft ooit een prijs gewonnen bij een prijsvraag die was uitgeschreven door het Cobra Museum. De scholen moesten kunstwerken aanleveren in die stijl. Ik heb de leerlingen daar toen van alles over verteld. Destijds werkte ik ook op de Gunninkschool en allebei de scholen wonnen de prijsvraag! Er was een grote prijsuitreiking in het Cobra Museum in Amstelveen. De hoofdprijs was een reis naar Noorwegen. Maar omdat er twee scholen hadden gewonnen, stelde ik zelf een andere prijs voor: een meer-jaren abonnement op het Cobra magazine. De kunstwerken van de kinderen hebben een tijdlang in het museum gehangen.

Ik ben zo lang op de Kievietschool blijven werken, omdat de school in mijn bloed zat en nog steeds zit. Ook was het afhankelijk van een aantal factoren, zoals wie zijn de directeuren en welke vrijheid geven ze je om je te ontwikkelen?

De vrije expressie begon zijn intrede te doen. Voorheen ging het om passen en meten (slöjd), maar daar ontbrak de creativiteit. Ik zat in die tijd in het bestuur van de lerarenvereniging handvaardigheid en ik deed de redactie van een aantal maandbladen. Ik was bezig met de vernieuwing van handvaardigheid naar Beeldende Vorming.

Het gaf mij de mogelijkheid daar veel in te brengen en ik kon dat uitproberen op de scholen waar ik les gaf. Op beide scholen (Kievietschool en Grafische School) kreeg ik alle ruimte om die vernieuwingen toe te passen.

126

Jeremy (Jeroen) Stigter, die in Parijs woont en werkt, is een beroemd fotograaf geworden. Ik heb hem nog lesgegeven op de Kievietschool. Hij mailt me af en toe over de tentoonstellingen waar zijn werk te zien is. Hij bedankt me nog steeds dat hij door mijn toedoen fotograaf is geworden. Want ik gaf de kinderen fotoles en een fototoestel mee naar huis met de mededeling: “Ga maar oefenen”. Daarna moesten ze de foto’s zelf ontwikkelen en afdrukken.

De Kievietschool had bedacht dat het wel heel leuk zou zijn als ik een koninklijke onderscheiding zou krijgen en heeft die voor mij aangevraagd. Dat was een totale verrassing. Ik heb het lintje op school gekregen uit handen van de burgemeester van Zandvoort. Je krijgt zo’n lintje altijd van de burgemeester van je woonplaats, dus hij moest toestemming vragen aan de burgemeester van Wassenaar. Die zei: “Wat leuk, dan kom ik ook”. De hele school wist het, behalve ik. Het was de vrijdag voor Koninginnedag, dus er werd versierd, maar ik dacht dat het voor Koninginnedag was. Toen ik op het schoolplein

keek, zag ik iemand die op een van mijn kinderen leek.

Maar tot mijn verbazing bleken dat mijn kinderen en kleinkinderen! Ik was totaal overrompeld en verrast. Wat een eer: Ridder in de orde van Oranje-Nassau!

Ik heb duizenden artikelen geschreven voor jeugd- en vakbladen. Daar zijn meerdere boeken uit gedestilleerd over Beeldende Vorming. Er staan veel foto’s in, ook van de kinderen van de Kievietschool. Ik laat het proces zien, niet alleen het resultaat. Ik gaf een opdracht, er moest een eindresultaat komen, niet belangrijk hoe. Ik legde de technische dingen uit: “Zo doe je het, ga je gang maar.”

Als het werk af is, stelde ik het tentoon in de vitrinekasten in de centrale hal van de school. Dat waren etsen, schilderijen en werk van hout, leer, keramiek en metaal.

Ik geef in mijn atelier naast ons huis nog steeds kunstles aan kinderen van zeven tot en met twaalf jaar en aan een groep dames. Dit doe ik van begin september tot eind maart, want ik ben van mening dat kinderen lekker buiten moeten spelen, en niet in een atelier moeten zitten, als het strandseizoen weer begint.

Mijn vrouw en ik beheren de kunstcollectie van het overleden kunstenaarsechtpaar Nel Klaassen en Jaap Bouhuijs; monumentale kunstenaars. Het zijn meer dan tweehonderd schilderijen en meer dan vijftig beelden in de kubisme stroming. Sommige kunstwerken staan hier, andere zijn opgeslagen. In 1932 ontvingen zij de prestigieuze Prix de Rome kunstenaarsprijs. Ze hebben samengewerkt met beroemde kunstenaars als Picasso en

Braque en met de beroemde architect Eschauzier. Zijn kleinkinderen heb ik nog lesgegeven op de Kievietschool.

Zo is het cirkeltje rond.

Ik heb een heerlijke tijd gehad op de Kievietschool en ik verheug mij er dan ook erg op om in het najaar het honderdjarig bestaan te komen vieren en hoop dan vele oud-leerlingen weer te zien”.

127

Weekopeningen Vele generaties Kievieters noemen spontaan, als zij terugdenken aan hun lagere schooltijd, de weekopening.

Een unieke traditie die ooit in 1971 als experiment begon.

In het begin zitten elke maandagochtend klokslag half negen alle kinderen in een kring op kousenvoeten in de gymzaal. Het programma staat vast: het schoolhoofd spreekt een openingswoord, er worden mededelingen gedaan en er zijn felicitaties voor de jarigen of voor leerlingen die een bijzondere (sportieve) prestatie hebben geleverd. Deze gelukkigen komen naar voren en worden in het zonnetje gezet. Tenslotte is er een optreden

van een klas die volkomen vrij kan worden ingevuld door de leerkracht met zang, mime, of een toneelspel.

De ouders, maar ook opa’s en oma’s van de leerlingen uit de opvoerende klas mogen aanwezig zijn. Een stimulans om goed voor de dag te komen!

In grote lijnen is deze traditie er nog steeds, al spreekt de directeur de school niet meer toe en is het niet meer iedere week, maar één keer per maand. Nu zijn het wel halve musicals: er wordt weken van te voren al gerepeteerd op dansjes, liedjes en toneelstukjes. Het is een hele happening!

“Een unieke Kieviettraditie sinds 1971” 128

129

Kerst- en eindspelen In de begintijd van de Kievietschool wordt Kerstmis niet gevierd, men houdt zich strikt aan het neutrale karakter van de school. Langzamerhand komt daar verandering in, ook omdat het op andere scholen wel gebeurt. Voor de oorlog staat er een onversierde kerstboom in de hal, waaromheen de meest bekende kerstliedjes worden gezongen. Daar blijft het bij. Na de oorlog wordt de samenkomst met zang rondom de boom soms begeleid door blokfluit- of gitaarspel. Er wordt weleens een eenvoudig kerstspel opgevoerd of het kerstverhaal wordt voorgelezen, begeleid door zang, piano en Pa Berg op zijn gitaar.

zijn zij niet meer te herkennen in hun uitdossingen. Hij heeft altijd dieren bij zich, een hond of een kat, er zit zelfs een keer een papegaai op zijn schouder. In samenwerking met Ted van der Leden en Paul van Haeften worden de decors ontworpen en er zijn soms professionele lichten geluidsmensen. De kinderen vechten om de rollen.

Voor de kerstspelen verzorgen de leraren Donker en Van Haeften in de jaren ‘70 en ‘80 het muzikale voorprogramma. Met de klassen 4 en 5 studeren zij oude kerstliederen en -canons in, met begeleiding van het Orff instrumentarium en aanvankelijk ook een blokfluitgroep.

Met de entree van Huib de Vos in 1961 verandert er veel.

Vanaf dat moment wordt er twee keer per jaar een toneeluitvoering gehouden: een kerstspel en een eindspel, waarmee de zesde klas afscheid neemt van school. De Vos schrijft alle toneelstukken, regisseert ze en zoekt er soms de passende muziek bij uit.

Eerst worden de kerstspelen in de gymzaal opgevoerd, maar door de grote toeloop van belangstellenden gebeurt het later in de Kievietkerk. De eindspelen zijn altijd op het bordes bij school.

Hij heeft deskundige hulp, zodat het toneelbeeld ieder jaar fraaier wordt. Jarenlang wordt De Vos geassisteerd door Peter Collee, die werkte op Duinrell. Deze zeer creatieve en vakkundige grimeur en kostuumontwerper maakt de fraaiste creaties voor de zesdeklassers; soms

Naar eigen zeggen schrijft De Vos zijn stukken na wekenlang prakkiseren in een weekend achter zijn schrijfmachine. Hij probeert altijd een actueel thema aan te snijden en de intriges spelen zich telkens in een ander land af.

In de teksten zijn vaak toespelingen verwerkt die over de hoofden van de kinderen heengaan, maar voor de ouders hilarisch zijn.

In een interview zegt De Vos: “Ik ben zelf toneelstukken gaan schrijven, omdat er niet genoeg materiaal voorradig was waarin al mijn leerlingen zich voldoende zouden kunnen uiten. Ik wil namelijk dat iedereen een functie bekleedt op het toneel. Wie een goede stem heeft, krijgt uiteraard meer tekst dan iemand die minder duidelijk overkomt. En omdat ik al jaren de leerlingen ken, weet ik wel zo’n beetje wat ze kunnen. Een jongen die bijvoorbeeld fantastisch goed fluit kan spelen, probeer ik met die kwaliteiten een plaats te geven in het stuk. Tijdens de week dat we, bij wijze van spreken dag en nacht aan de voorstelling werken, is iedereen enorm enthousiast bezig.

En het aardige is dat de meeste leerlingen -juist door de lessen in dramatische expressie- helemaal niet vreemd staan tegenover het verschijnsel.”

Voor de uitvoering dompelt De Vos zich een week lang, samen met de uitvoerende kinderen, onder in repetities, opmaak en techniek. Hij bereikt in de loop der jaren met zijn uitvoeringen bijna een professioneel niveau.

Deze trekken niet alleen de belangstelling van leerlingen, ouders en oud-leerlingen, ook de landelijke media schenken aandacht aan zijn producties. In de Telegraaf en Elsevier verschijnen recensies en de AVRO maakt televisieopnames.

130

“Vooral het kerstdiner. Dat vonden de jongens prachtig, zo klein als ze waren kregen ze een jasje en een strikje aan. Heel stijlvol” Tove Sjøqvist, moeder van Erik en Rudolf die in 1988 op school kwamen Eén ding is zeker: wat er op dit gebied op de Kievietschool gebeurde, is uniek en geheel te danken aan het initiatief en enthousiasme van een enkeling. Gelukkig zijn deze tradities anno 2018 bewaard gebleven.

De Kievietschool viert nog steeds jaarlijks uitbundig het kerstfeest. Alle klassen worden in kerstsfeer gebracht met als middelpunt een mooi versierde kerstboom. Tijdens het kerstdiner in de klas worden de heerlijkste gerechten opgediend, soms zelfs door ouders in rokkostuum, die als obers fungeren. Vervolgens stroomt de Kievietkerk vol met (groot)ouders waar onder bezielende leiding van de leerkrachten een muzikaal kerstoptreden door de leerlingen wordt opgevoerd.

Groep 8 neemt traditioneel afscheid met de eindmusical.

Is het tegenwoordig mogelijk om ‘kant en klare’ musical teksten in te kopen, dan nog vergt het veel werk. Teksten moeten worden aangepast aan het aantal leerlingen (groep 8 en 8+), weken van repetitie vinden plaats. Om het hoge niveau te behouden, worden pruiken ingehuurd, kostuums samengesteld en gaan de leerlingen én ouders aan de slag met het maken van de decors. Nog steeds wordt de musical opgevoerd op het schoolplein, zoals in vroegere jaren ook gebeurde.

131

132

133

Lintjesdag / sportdag Ooit begonnen als Lintjesdag, is nu de jaarlijkse sportdag een vaste prik op de agenda. De hele school doet mee onder leiding van de gymleraar en met medewerking van alle leerkrachten en enthousiaste ouders.

Het programma bestond uit verschillende onderdelen, zoals hardlopen, hoogspringen, verspringen, de hinkstap-sprong en de leerlingen kregen daar punten voor.

Die werden opgeteld en vertaald in de letter A tot en met D. Wie A haalde had de beste prestatie behaald.

Ieder kind kreeg een blauw lintje waar de behaalde letter op staat.

Ook zijn de leerlingen actief met diverse sporttoernooien tussen de Wassenaarse scholen. Er wordt meegedaan aan het jaarlijkse slagbal- handbal- en lijnbaltoernooi.

Sinds 3 jaar doet de Kievietschool mee aan het jaarlijkse zwemtoernooi en niet onverdienstelijk: de eerste keer werd de school direct 2de en dit jaar zelfs vierde tijdens de Nationale schoolzwemkampioenschappen!

Tegenwoordig staat er een bord waar je als groepje een nummer ophaalt om een sportonderdeel te gaan doen, zoals touwtje trekken, zaklopen, sprinten. Ook mag je tussendoor twee keer iets lekkers halen. De oudere groepen (7, 7/8 en 8) spelen voetbal en slagbal.

Voor de oorlog en nog een tijd daarna worden deze activiteiten op het schoolterrein zelf gehouden. Later op officiële sportvelden, zoals bij HVV, Graaf Willem II VAC en bij het zwembad. Tegenwoordig vindt de sportdag plaats op de velden van voetbalvereniging SV Wassenaar in Kerkehout.

“In 2018 werd het zwemteam vierde tijdens de landelijke kampioenschappen”

134

135

136

Schaakles Sinds 1981 wordt onafgebroken onder leiding van Eric van der Marel geschaakt op de Kievietschool, met uitzondering van het jaar 1990-1991. Elk jaar doen er zo’n 25 leerlingen mee, die ook vaak meegaan naar scholenwedstrijden en Grand Prix-toernooien, en schaakexamens behalen. Merkwaardig genoeg kwamen we in het eerste jaar landelijk het verst: Kampioen van de Haagse Schaakbond en vijfde van Nederland, in een veld van 3.000 schoolteams. In dat team speelden Sander de Jong, Yves Smets (zijn Belgische moeder riep eens: “Yvske, ge lijkt wel een tomaatske!”), Harm-Jan Garvelink, Willem van Lindern en Femke de Vries.

Directeur Huib de Vos ging drie zaterdagen mee naar Apeldoorn en rookte onafgebroken sigaretten. Femke is later ook tweede geworden in het Nederlands meisjeskampioenschap tot en met 16 jaar. Van de 37 schaakkampioenen van de school (zie onder, alle namen staan op de wisselbeker) waren er relatief veel meisjes, zeker vergeleken met andere scholen. We hadden maar liefst tien jaar een vrouwelijke kampioen en dat is 27%, en dat is ook ongeveer het percentage meisjes op schoolschaken. Toen Barbara in 1984 meedeed in het Wassenaarse kampioenschap in de Wethouder Huibregtseschool, zei mijn gesprekspartner ineens: “Kijk, hoog bezoek.”

Ik zag inderdaad een twee meter lange man binnenkomen, en beaamde de opmerking. “Nee”, ging de leraar van de Huibregtseschool verder, “dat is de minister van financiën, meneer Ruding.” Recordkampioen is Francisca Holan, die maar liefst vier jaar (in groep 5 t/m 8) kampioen werd.

Flor Weijerman (2e van links) is 1e geworden op de landelijke schaakkampioenschappen, 10 juni 2017 in Nijmegen. Het Kievietschool team is 13e geworden.

De 37 schaakkampioenen: 1981 Sander de Jong

1995 Simon Suesan

2008 Fay van der Elst

1982 Femke de Vries

1996 Simon Suesan

2009 Franciska Holan

1983 Eric Louwman

1997 Simon Suesan

2010 Franciska Holan

1984 Barbara Ruding

1998 Felix Claushuis

2011 Franciska Holan

1985 Seerp Visser

1999 Paul Dubru

2012 Franciska Holan

1986 Pepijn Zwolsman

2000 Paul Dubru

2013 Lucas Hips

1987 Coenraad de Vos

2001 Anton Colijn

2014 Lucas Hips

1988 Daniel Rottenberg

2002 Jeroen Slaghekke

2015 Olaf van Leeuwen

1989 Daniel Rottenberg

2003 Jeroen Slaghekke

2016 Bernd van Houdt

1990 Vicky Hoying

2004 Max Kloet

2017 Olaf van Leeuwen

1992 Paul Langereis

2005 Max Kloet

2018 Flor Weijerman

1993 Sander Minnoye

2006 Max Kloet

1994 Bertold de Vos

2007 Fay van der Elst

137

Sinterklaas

Het best bewaarde geheim Vanaf het vroegste begin wordt de verjaardag van de Sint op school gevierd. Er zit dan zelfs een liefdadig element in. In een verslag lezen we: “In 1925 wordt Sint Nicolaas, evenals in voorgaande jaren, door het bestuur uitgenodigd om de school te bezoeken. Helaas is zijn mooie witte schimmel kreupel geworden en komt hij te voet en daarom te laat. Zijn knecht, op een ezel gezeten, is er eerder dan zijn baas. Eenmaal aangekomen schrijdt Sint plechtig tussen de kinderen door de school binnen. De trap naar de gymzaal klimt de oude man moeizaam op, terwijl zijn knecht rijkelijk noten en ulevellen strooit. Vervolgens leest Sint voor uit het dikke boek en de braafste kinderen krijgen borstplaatjes. Gelukkig is het niet nodig dat de zak en de gard te voorschijn komen. De Sint blijft maar kort want hij moet naar een andere school. Hij neemt een massa speelgoed mee die door de Kievietkinderen bijeen zijn gebracht. Daarvoor in de plaats krijgen zij na het vertrek van de bisschop een ander cadeautje uitgereikt.”

een kop koffie aangeboden, terwijl de klassen zich verzamelen in de gymzaal. Bij zijn verschijnen klinkt het welkomstlied en de Sint zet zich op zijn troon op een verhoging. De zaal is fraai versierd.

Aanvankelijk is het zo dat hij enkele kinderen bij zich roept die hij dan onverstaanbaar voor de rest toespreekt. Dat verslapt echter de aandacht en geeft rumoer. Naderhand spreekt hij een hele klas toe. Tussen de toespraken worden sinterklaasliedjes gezongen. Elke klas vertoont voor Sint een toneelstukje, toegespitst op het sinterklaasfeest. Na afloop is er pakjesochtend voor de hogere klassen. Door loting (lang niet altijd geheim gehouden) krijgt ieder een klasgenootje toegewezen voor wie een cadeautje wordt gekocht van een maximum prijs, en verplicht een gedicht wordt gemaakt. De gedichten moeten hardop in de klas worden voorgelezen. Als de kinderen naar huis zijn blijft de leraar achter met een enorme berg pakpapier. De lagere klassen maken tekeningen in hun lokaal en worden verder zoet gehouden. Intussen bezoekt Sint met zijn gevolg de kleuterschool. ’s Middags zijn de kinderen vrij.

Vanaf midden jaren ‘80 versobert de viering. De gezamenlijke viering wordt afgeschaft. De kinderen wachten in hun lokaal op het bezoek van de Sint en zijn Pieten.

In de jaren ’90 worden vervolgens kosten noch moeite gespaard om er een memorabele sintviering van te maken. Elk jaar mogen een paar leerlingen uit groep 8 het dak van de school op als Piet. Dat was voor de kleintjes enorm spannend: ‘echte’ Pieten op het dak! Het grimeren van deze Pieten speelde zich af in het handarbeidlokaal.

Sinds de jaren vijftig wordt er veel werk van het sinterklaasfeest gemaakt. Twee weken lang worden de liedjes in de gymzaal gerepeteerd. Sint verschijnt op een echte schimmel op het schoolplein en wordt op het bordes toegesproken. Daarna krijgt hij in het hoofdenkamertje

138

Ook het sinterklaasfeest verandert met zijn de mee.

Sinds 2014 zien de kinderen elke schooldag een aflevering op het digitale schoolbord. In het eerste jaar bracht een mysterieuze Piet een bezoekje aan elk lokaal en nam er iets mee. In 2015 deed de rommelpiet zijn intrede. De kinderen zagen via camerabeelden dat hij er een bende van maakte. Een jaar later waren er maar liefst vier Pieten, die van de Kievietschool een pietenhotel maken.

Gewapend met slaapzakken en zaklantaarns waren zij van plan om de kinderen uit school te jagen door elke nacht in een ander lokaal te slapen. Ondanks die stoute Pieten komt Sinterklaas in al die jaren toch steeds langs om de kinderen een bezoekje te brengen. En wat traditie is én blijft, is het onuitgesproken geheim wie de rol van Sint op zich neemt…..

“Als we na de viering thuis waren, kwam Sint op zijn paard langs, stapte af en ging naar binnen bij Mireille en Jacqueline Fruin en niet bij ons! Sinterklaas was hun vader, hoorde ik later�.

Marijke Visser - van Cleeff, leerling van 1952-1959

139

Peuterspeelzaal Sinds 1978 biedt de Kievietschool voor kinderen vanaf twee jaar peuteropvang. In een ruim en licht lokaal naast de kleuterklassen, kunnen de kleinste kinderen al wennen aan de schoolomgeving en spelen met klasgenootjes. Ook is er veel aandacht voor het ontwikkelen van creatieve en sportieve vaardigheden, wat heel belangrijk is voor de ontwikkeling van elk kind. Denk hierbij aan muziek, beeldende vorming, toneel, dans en gymnastiek. De peuterspeelzaal verzorgt vijf dagdelen per week, tussen 8.20 en 12.00 uur, opvang voor kinderen tussen de twee en vier jaar.

De peuterspeelzaal is op 1 september 2017 overgenomen door het kinderopvangbedrijf Villa Bloom die kinderdagopvang van kinderen van nul tot vier jaar verzorgt en buitenschoolse opvang voor kinderen van de Kievietschool en de Bloemcampschool.

Charlotte Louwman-Vogels, moeder van drie kinderen op school, die allemaal naar de peuterspeelzaal zijn geweest: “De eerste keer dat ik voet zette over de drempel van de peuterspeelzaal, wist ik gelijk: hier wil ik mijn kinderen naar toe brengen. De peuterjuffen Sonja Carp, Sandra Zondag en Carolina Frankenmolen zijn zo bevlogen, zorgzaam en bekwaam. Het voelde als een warm bad. De kinderen hebben er veel geleerd. Ze hebben bijvoorbeeld heel veel kunstwerken gemaakt, onder leiding van kunstjuf Carolina, die nu nog aan de muur hangen thuis.

Ook werden er leuke uitjes georganiseerd, zoals de jaarlijkse herfstwandeling in Meijendel, het paaseieren zoeken in onze tuin (dat doen we nog steeds bijna elk jaar, nu onze kinderen in hogere groepen zitten), het paasen kerstontbijt op school.

De oranje bank die er toen was, staat in mijn geheugen gegrift. Vele ouders hebben daar hun kinds ’s ochtends voorgelezen en ’s middags nog wat na gekletst met de juffen. Zelfs als hun kinderen door waren naar groep 1, kwamen ouders nog steeds terug om op die oranje bank gezellig bij te kletsen met de peuterjuffen! Mijn kinderen hebben alle drie een fantastische tijd gehad bij de peuters!

“De eerste keer dat ik voet zette over de drempel van de peuterspeelzaal, wist ik gelijk: hier wil ik mijn kinderen naar toe brengen”

140

141

Schoolreisjes en kamp De meeste oud-leerlingen hebben in het algemeen hun beste herinneringen aan hun schooltijd aan de verschillende schoolreisjes en schoolkampen. Er zijn in de loop der tijd zo veel verschillende plekken bezocht dat deze hier niet allemaal besproken kunnen worden. Uniek aan de Kievietschool is dat er altijd zo veel kinderen op hebben gezeten uit bijzondere gezinnen, bijvoorbeeld met connecties op Schiphol of de Rotterdamse haven om maar wat te noemen, waar de klas dan een kijkje kan nemen. Daarbij mogen natuurlijk Duinrell en de Wassenaarse dierentuin niet onvermeld blijven, waar vele generaties gastvrij zijn ontvangen. Hierbij een selectie.

142

143

Kieviet Journaal

Meester Jordi als tv-maker

“Sinds het begin dat ik op de Kievietschool werk (2011), houd ik de website van onze school bij. Nieuwsitems, foto’s en andere belangrijke documenten zet ik er regelmatig op. De laatste jaren zijn de bezoekersaantallen ontzettend gestegen en horen wij van veel nieuwe ouders dat ze de website lekker up-to-date vinden, omdat er dagelijks wel iets nieuws op staat.

In april 2015 zaten juf Yvette en ik te eten in een gezellig restaurant in Wassenaar. We wilden graag de ouders nog beter op de hoogte houden van de ontwikkelingen over de school, maar ook een uniek kijkje geven in de klassen. Wij vonden het leuk als de ouders een soort van ‘op bezoek’ kwamen, ook al waren ze op het moment van dat uitje of die les er niet in levende lijven bij. Toen ontstond het idee van een eigen schooljournaal; het Kieviet Journaal. In mei 2015 was de allereerste aflevering te zien.

In eerste instantie nog erg simpel; een camera van een telefoon en een instructietafel met aan beide kanten twee bloemen. De camera werd vastgehouden door twee grote bakken met taalkaarten erin. Dit zag gelukkig niemand, maar het gebeurde regelmatig dat de telefoon omviel. Elk jaar werd het steeds professioneler. We kregen zelfs een

144

eigen logo en een eigen introfilmpje. Op dit moment hebben we ook een green screen, een speciale microfoon en softwareprogramma’s om mee te monteren.

In de afgelopen jaren hebben we, naast alle leuke lessen en excursies, een aantal vaste onderdelen. In Spotlight vertellen twee kinderen uit de groepen 7 of 8 over de belangrijkste ontwikkelingen rondom de Kievietschool. In Videoclip dansen en zingen verschillende groepen op een bekend lied uit een ander decennium. Maar het populairste onderdeel is toch wel Jongens tegen de Meisjes. Elke week strijden één jongen en één meisje tegen elkaar in een spannend spel. In de laatste week van het schooljaar wordt de finale gespeeld; wie zijn er in dat schooljaar de beste?

Het is een feestje om het journaal te mogen maken. Juf Yvette en ik genieten er elke week weer van! En gelukkig de ouders ook, want de views worden elk jaar hoger en hoger. Gelukkig hebben we altijd twee medepresentatoren die ons helpen. En die zijn ook altijd onwijs enthousiast.”

“De camera werd vastgehouden door twee grote bakken met taalkaarten erin�

145

Klassen foto’s 2017-2018

Groep 1-2a

Groep 1-2b

Groep 3

146

Groep 4

Groep 5

Groep 6

Groep 7

Groep 7-8

Groep 8

147

Colofon Auteurs: Dignus Fransen van de Putte, Charlotte Louwman-Vogels, Peggie Breitbarth-van der Stok.

Eindredactie: Deirdre Schuitemaker, Ian Voges, Marjolein de Boo. Lay-out en vormgeving: Hans de Booij en Marjolein de Boo. Met dank aan Tjeerd Walvis (Walvis & Mosmans).

Druk: De Bink, Leiden © Stichting Wassenaarse Schoolvereniging Door allerlei omstandigheden bezit de Kievietschool geen archief van betekenis. Oud-leerkracht B.J. Donker heeft eind jaren ’80 de geschiedenis van de school opgetekend en in eigen beheer in kleine oplage uitgegeven. Het archief, dat hij bij elkaar heeft verzameld, heeft hij ondergebracht in het archief van de Gemeente Wassenaar. Wij hebben van zijn informatie meer dan dankbaar gebruik gemaakt. In zijn uitgave spreekt de heer Donker zijn wens uit dat iemand de geschiedenis van de school wil aanvullen tot de volle 100 jaar. Wij hopen dat wij met dit gedenkboek aan zijn verwachtingen hebben voldaan.

De Kievietschool dankt allen die een bijdrage hebben geleverd aan het tot stand komen van dit boek, in het bijzonder de geïnterviewden, degenen die belangeloos foto’s en ander materiaal hebben afgestaan, oud-leerkrachten B.J. Donker en Ruud van Dalen.

Jaar van uitgave: 2018

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaargemaakt, in enige vorm of enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op weke andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Kievietschool.

Disclaimer: De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om mensen, die op de foto’s staan afgebeeld, vooraf om goedkeuring van plaatsing te vragen. Helaas was dat in veel gevallen niet mogelijk. Wij hopen op uw begrip.

148