MÔN KIẾN TRÚC CẢNH QUAN - ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC TP.HCM

Kiến Trúc Cảnh Quan

Mỹ Thuật của Thiên Nhiên

Con đường của Tự nhiên là nghệ thuật của Chúa trời.

- Edward Young -

SVTH: Mai Gia Hân - QH21A2 GVHD: Huỳnh Thị Mai Phương

01

MỤC LỤC

Kiến Trúc Cảnh Quan là gì?

Xu hướng Đương Đại trong Kiến Trúc Cảnh Quan Các nguyên tắc thiết kế trong xu thế Bền Vững Các vật liệu trong thiết kế Bền Vững Giải pháp của thiết kế Bền Vững lên môi trường Các công trình cảnh quan tiêu biểu: Gardens by the Bay Philadelphia Navy Yards Central Green Where the River Runs

1 2 3 6 8 19 23 27

KIẾN TRÚC CẢNH QUAN LÀ GÌ ?

Kiến Trúc Cảnh Quan là ngành tổ chức không gian những gì bên ngoài công trình theo yêu cầu. Kiến Trúc Cảnh Quan là sự kết hợp giữa nghệ thuật, góc nhìn trong thẩm mỹ, và môi trường. Kiến Trúc Cảnh Quan như một cầu nối giữa môi trường và cuộc sống con người bằng cách quy hoạch không gian, lồng ghép thiên nhiên vào công trình cảnh quan tạo nên giá trị cho sinh hoạt.

01

XU HƯỚNG KIẾN TRÚC CẢNH QUAN Không còn là sự thỏa mãn về mặt thị giác với sự cân đối hoàn mỹ theo trục cảnh quan như các công trình kiến trúc châu Âu cổ, hay sự ưu tiên về tính thẩm mỹ, mỹ thuật trong sự giao thoa từ các nền văn hóa.

Trong bối cảnh, không gian sống của con người đang dần bị đô thị hóa, các kiến trúc sư cảnh quan dần quan tâm về sự hao mòn của thiên nhiên đề cao tiềm năng và tầm quan trọng của sinh thái - thứ tất yếu gắn kết con người và cảnh quan. Thế nên xu hướng thiết kế cảnh quan Bền Vững được ra đời. Vậy xu hướng thiết kế Bền Vững là gì? Đúng với cái tên của nó xu hướng Bền Vững hướng đến một giá trị tồn tại lâu dài. Lúc này cảnh quan không chỉ dừng lại ở mang tính thẩm mỹ, mà còn là sự lồng ghép giữa mỹ thuật và môi trường. Xu hướng bền vững không chỉ gói gọn trong lĩnh vực thiết kế, mà nó còn là sự chạy đua của thời đại, tất cả các ngành nghề khác đều đang đi theo xu hướng này. Tất cả chúng ta đều nhận thức được tầm quan trọng của thiên nhiên và sự tổn hại nặng nề sau nhiều thập kỷ ưu tiên phát triển công nghệ, và bây giờ là lúc chúng ta đang bù đắp lại cho môi trường.

02

NGUYÊN TẮC TRONG THIẾT KẾ BỀN VỮNG

03

5 NGUYÊN TẮC

Áp dụng các công nghệ xanh trong xây dựng, điều tiết và sử dụng hiệu quả các thiết bị, năng lượng để tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên. Áp dụng các biện pháp xử lý chất thải ra môi trường.

1 2

Tạo lập một không gian sống để đảm bảo đầy đủ tiện nghi, môi trường sống trong lành, dễ chịu và lành mạnh.

Chú trọng hòa nhập với môi trường, cảnh quan của các khu vực xung quanh. Thiết kế phải có khả năng hòa hợp, phát huy các giá trị văn hóa, truyền thống (nếu có) để không làm tổn hại tới di sản, cảnh quan xung quanh.

Có khả năng thực thi và mang lại hiệu quả sử dụng cao, đảm bảo về hiệu quả kinh tế, kỹ thuật trong dài hạn.

3 4 5

04

CÁC VẬT LIỆU

06

TRONG THIẾT KẾ BỀN VỮNG

01

CỎ

02

Một vật liệu tất yếu, xuất hiện hô cùng rộng rãi trong các công trình cảnh quan, và có thể tồn tại song hành cùng công trình qua một khoảng thời gian dài. Không chỉ tồn tại như một yếu tố thẩm mỹ, mà cỏ còn chức năng hạ nhiệt cho mặt đất ở những vùng thiếu bóng râm, đồng thời vẫn rất dễ chăm sóc.

TRE

07

Là một vật liệu phổ biến trong kiến trúc và thiết kế công nghiệp, tre đã được sử dụng làm vật liệu xây dựng bền vững bởi nhiều kiến trúc sư.

Tốc độ sinh trưởng nhanh chóng và sự phong phú của tre khiến nó trở thành một vật liệu bền vững về mặt môi trường và kinh tế. Thực tế, tre được biết đến là một trong những loại cây phát triển nhanh nhất trên thế giới. Ngoài ra, tre nhẹ và dễ uốn nắn hình dáng với kỹ thuật phù hợp. Kết hợp với phương pháp tính toán, tre có thể được sử dụng để xây dựng những cấu trúc vững chắc và đẹp mắt.

03

TERRAZZO

Terrazzo là một vật liệu tái chế thường được sử dụng làm gạch sàn.

Không chỉ có tính thẩm mỹ với những mảnh vụn màu sắc, mà còn bền vững vì được làm từ mảnh vụn của đá cẩm thạch và viên thủy tinh kết hợp với xi măng. Vật liệu này không phải là mới, nó đã được sử dụng từ thời La Mã cổ đại nhưng trở nên phổ biến vào thế kỷ 18. Terrazzo hiện nay đã được nâng cấp từ phiên bản cũ với khả năng chống trầy xước và nứt tốt hơn. Việc tái chế sinh thái là điều làm cho terrazzo trở thành vật liệu bền vững – ngay cả các mảnh nhựa cũng có thể được tái chế để trở thành terrazzo.

04

GỖ TÁI CHẾ HOẶC GỖ THU HỒI

Khi được chăm sóc đúng cách, gỗ không chỉ dễ sử dụng mà còn có thể tạo nên những yếu tố kiến trúc hấp dẫn. Nhưng làm thế nào để sử dụng gỗ một cách bền vững? Bằng cách quản lý đúng đắn, gỗ có thể là nguồn tài nguyên tái tạo. Tuy nhiên, chúng ta phải đảm bảo không phụ thuộc quá nhiều vào gỗ mới, vì việc sử dụng quá nhiều gỗ có thể vượt quá tốc độ tăng trưởng của cây. Một giải pháp đơn giản là tái chế gỗ đã được thu hồi. Chúng ta đã thấy việc này thông qua nội thất được làm lại từ gỗ cũ. Bằng cách tái chế gỗ, chúng ta có thể giảm thiểu tình trạng phá rừng, gián tiếp thúc đẩy đa dạng sinh học và việc hấp thụ carbon.

07

GIẢI PHÁP

08

KHÔNG TIÊU TỐN NĂNG LƯỢNG

Việc xây dựng những công trình với lượng tiêu thụ năng lượng thực bằng không (hoặc thậm chí là âm) được xem như là một phương tiện để giảm lượng khí thải các bon và giảm sự phụ thuộc vào việc khai thác các nguồn nhiên liệu hóa thạch đang ngày càng cạn kiệt. Giải pháp này đang dần trở nên quan trọng và phổ biến, đặc biệt là ở các nước phát triển.

Giấy chứng nhận công trình Net Zero Building được cấp bởi ILFI (International Living Future Institute).

Trung tâm Cảnh quan bền vững tại Pittsburg, Zeb pilot house với các tấm pin năng lượng mặt trời tạo ra lượng điện gấp ba lần so với nhu cầu sử dụng của tòa nhà.

Trung tâm Cảnh quan bền vững tại Pittsburg

09

Bảo tồn và phục hồi nguồn nước

Nhận thức về vấn đề khủng hoảng nguồn nước trên quy mô toàn cầu hiện đang được nâng cao, do đó việc sử dụng công nghệ tiết kiệm nước trong lĩnh vực xây dựng đang được quan tâm. Bên cạnh các thiết bị lưu lượng sử dụng thấp và các biện pháp bảo tồn thông thường, hiện nay nhiều kiến trúc sư và kĩ sư đang hướng tới việc thu – xử lý – tái sử dụng ngay tại chỗ.

Tòa nhà C.K. Choi tại Đại học British Columbia đã sử dụng kết hợp nhiều công nghệ khác nhau như: vệ sinh tự hoại, hệ thống nước xám, bể chứa nước mưa, vườn mưa và vùng ngập nước để nhằm duy trì việc sử dụng nước có trách nhiệm.

Bể chứa nước ngay không gian trung tâm Đại học British Columbia

10

Sử dụng cây xanh, tích hợp nông nghiệp – đô thị:

Vật liệu xây dựng hiện không còn bị giới hạn bởi các vật liệu thông thường được đặt hàng từ các xưởng sản xuất hay nhà máy. Kiến trúc sư ngày càng có nhiều sự lựa chọn, từ vật liệu tự nhiên như rơm, vật liệu tái chế hay các container vận chuyển cũ cho tới các vật liệu tiên tiến sử dụng công nghệ chuyển pha. Bất cứ là gì, miễn là vật liệu đó thỏa mãn tiêu chí thẩm mỹ và hiệu quả sử dụng. Việc sử dụng những vật liệu tái chế, vật liệu thân thiện với môi trường sẽ giảm lượng rác thải sẽ gây ô nhiễm môi trường đáng kể.

Những ngôi nhà sử dụng container tái chế, Ngôi nhà rác thải (waste house) ở trường Đại học Brighton, Anh với 90% vật liệu xây dựng được làm từ rác thải của những khu dân cư xung quanh, S house của KTS Võ Trọng Nghĩa thiết kế ở TP. HCM với diện tích 30m2 nhưng hầu hết đều được làm từ vật liệu tái chế.

The waste house

11

Bảo tồn và phục hồi nguồn nước

Mái xanh – mái công trình được phủ bởi lớp đất mỏng và thực vật – một xu hướng đang phát triển mạnh mẽ trong xây dựng bền vững.

Mái xanh làm giảm chi phí cho việc sưởi ấm và làm mát, lọc nước mưa và giảm tốc độ dòng chảy, cải thiện chất lượng không khí và đồng thời kéo dài tuổi thọ cho kết cấu mái. Ngoài ra, mái xanh còn đóng góp không nhỏ vào tính thẩm mỹ cho công trình. Mái xanh không phải là phương thức sử dụng cây cối duy nhất để tăng tính bền vững cho công trình đang được áp dụng trong bối cảnh hiện tại. Ngoài cây xanh trồng trên mái, còn có thể sử dụng cây xanh bên trong và trên mặt đứng công trình, điều hòa vi khí hậu, đảm bảo sức khỏe và hấp thụ khí thải CO2.

Cấu tạo chống thấm trồng cây trên mái

Xu hướng trồng cây trên mái tôn chống nóng hiệu quả

12

Xu hướng Bền vững giờ đây không chỉ là một sự tồn tại lâu dài, mà còn là sự tái tạo năng lượng, tiết kiệm nguồn tài nguyên, tuy nhiên sự khéo léo của một kiến trúc sư cảnh quan sẽ được phô diễn khi có thể kết hợp tất cả những điều tất yếu của thiết kế bền vững và cảm quan mỹ thuật vào công trình.

13

14

Gardens by the Bay Được thi công bởi công ty Grand Associates tại vịnh Marina, Singapore với tổng diện tích 101 héc ta.

15

Hai cấu trúc có thiết kế mang tính tương lai mọc lên giữa những mảng xanh ở Gardens by the Bay, được xây dựng theo nguyên lý phát triển bền vững của môi trường. Đây là hai khu nhà kính trồng cây mát lạnh Flower Dome và Cloud Forest nằm trong danh sách Kỷ lục Thế giới Guinness năm 2015 với danh hiệu nhà kính lớn nhất thế giới. Lớp mái bằng kính đứng độc lập không có giá đỡ này bao quanh khoảng không gian rộng lớn mà không bị vướng bởi cột chống hay trụ đỡ nào.

Bên cạnh thiết kế siêu hiện đại, các khu nhà kính cũng dùng công nghệ tiên tiến nhất để sử dụng năng lượng hiệu quả hơn.

Khu nhà kính Flower Dome tái hiện khí hậu khô mát của những vùng như California và Nam Phi, với hơn 32.000 loài thực vật thuộc 160 chủng loại, họ và giống cây trồng khác nhau.

16

Mặt bằng tổng thể Gardens by the Bay là sự kết hợp tương tác giữa đường dành cho người đi bộ, đường dành cho xe đạp, các khu vực xanh khép kín được gọi là Nhạc viện được làm mát và một loạt không gian công cộng. Các khu vực phù hợp nhất là Nhà kính khô mát (sân hiên khám phá), Nhà kính ẩm mát (núi nhiều mây), Hồ uể oải, Rừng sư tử và Siêu cây cũng như Chợ hoa/Phòng triển lãm.

Có 18 siêu cây cho dự án siêu nhiệt đới .Theo lời của Kiến trúc sư Andrew Grant, giám đốc Grant Associates, một trong những khía cạnh quan trọng nhất của dự án là phá vỡ sự bằng phẳng của địa điểm. Để làm được điều này, 18 siêu cây đã được tạo ra. Thiết kế của họ dựa trên hình dạng của hoa lan, một loài hoa rất phổ biến ở Singapore. Những cấu trúc thẳng đứng này cao từ 25 đến 50 mét và vào ban đêm, chúng trở thành một cảnh tượng ánh sáng. Vì tất cả những điều này, các siêu cây không chỉ hoạt động như một khu vườn thẳng đứng với

17

18

Philadelphia Navy Yards Central Green Đơn vị thiết kế James Corner Field Operations với tổng diện tích 0.24 héc ta tại Philadelphia, Hoa Kỳ

19

Công trình là một mốc lịch sử của nơi đây, khi mà trước đó là một vùng đất ngập nước, đồng cỏ và môi trường sống của chim và giờ đây đang phát triển thành khu vực tiến bộ nhất của Philadelphia.

Thiết kế kết hợp với những khoa học tiến bộ với các điều kiện sống bản xứ, tạo ra một loại môi trường mới bền vững, xanh và tự nhiên, góp phần tạo nên một xã hội năng động

James Corner Field Operations đã thiết kế công trình này ở trung tâm thương mại Philadelphia Navy Yard.

Thiết kế kết hợp tiềm năng đô thị tiên tiến của khu vực với môi trường sống tự nhiên của nó, tạo ra một loại môi trường mới bền vững, xanh và tự nhiên cũng như xã hội, năng động và đô thị. Đường đua xã hội rộng 20ft tổ chức sự lưu thông của địa điểm và tạo khung cho một công viên nội thất sống động, độc đáo với những đồng cỏ nở hoa, lùm võng, nhà hát vòng tròn ngoài trời, sân chơi bocce và phòng tập thể dục.

Công trình đã tạo nên một điểm nhấn độc đáo, những không gian phong phú với những cánh đồng hoa, khu vực tắm nắng, không gian nhà hát ngoài trời, sân chơi thể thao,...

20

Công trình được được hoàn thành vào năm 2015, và đã đoạt giải mục Công viên công cộng tại Giải thưởng A + 2016 được tổ chức bởi Architizer.

21

CENTRAL GREEN

22

Where the River Runs Được thiết kế bởi Penda trên tổng 1500m2 đất tại Vũ Hán, Trung Quốc.

23

Được chọn là người chiến thắng trong một cuộc thi quốc tế, công trình nhằm mục đích nêu bật tầm quan trọng của nước sạch và bảo vệ môi trường. Được mệnh danh là “Nơi dòng sông chảy”, gian hàng sẽ đưa du khách đi qua khung cảnh đồi núi và thung lũng trên con đường giống như một dòng sông. Mỗi du khách được cung cấp hạt giống để gieo trồng, đảm nhận “chức năng của một dòng sông khi chúng mang lại sự sống cho từng phân khu”.

Công trình như một lời tuyên bố về tầm quan trọng của nước sạch và việc bảo tồn môi trường tự nhiên của chúng ta. Nước là sự sống. Nước là cái giếng nguồn gốc của chúng ta. Nó là nhà thiết kế chính của môi trường của chúng tôi.

Nước là hệ thống tuần hoàn kết nối của thế giới chúng ta và là nguồn tài nguyên quý giá, nhờ đó sự sống trên trái đất tồn tại. Nó chiếm 2/3 cơ thể chúng ta, giống như bản đồ thế giới. Chất lỏng quan trọng của chúng ta chủ yếu là nước muối, giống như đại dương. Nước là kết nối vật lý của chúng ta với hành tinh.

Con đường giống như dòng sông dẫn du khách qua cảnh quan nhân tạo gồm những ngọn đồi và thung lũng. Hạt giống của các loại cây khác nhau được cung cấp cho du khách ở mỗi lối vào và họ có cơ hội trồng các loại hoa, rau, trái cây hoặc thảo mộc địa phương dọc theo "lòng sông".

24

25

26

Landscape and Building Merge in New Czech Forestry Commission Centre

Một nhóm thiết kế dưới sự chỉ đạo của Chybik + Kristof đã giành chiến thắng trong cuộc thi quốc tế để thiết kế một trung tâm hành chính mới cho Ủy ban Lâm nghiệp Séc tại Hradec Králové.

27

Ondřej Chybík, đối tác sáng lập của Chybik+Kristof, giải thích rằng nguồn cảm hứng cho thiết kế này đến từ chuyến thăm địa điểm đầu tiên, nơi họ khám phá khu rừng Hradec liền kề sau khi đến thăm trụ sở hiện tại của Ủy ban Lâm nghiệp. Họ nhận thấy sự khác biệt rõ rệt giữa văn phòng nóng bức trong nhà và môi trường mát mẻ của rừng, dẫn đến triết lý thiết kế của họ là tạo ra một không gian nơi nơi làm việc gắn liền và gợi nhớ đến khu rừng nơi nó tọa lạc. Với ý tưởng này, chúng tôi đã chọn cách bố trí văn phòng hướng tâm dựa vào sân trung tâm, từ đó tòa nhà xuyên qua các khu vực cây cối rậm rạp và các khu vực cây cối rậm rạp xuyên qua tòa nhà,” ông nói.

28

Một phần không thể thiếu trong thiết kế là đường mòn tự nhiên bao quanh tòa nhà. Bắt đầu từ mái của tòa nhà với phần trình bày về lâm nghiệp bền vững, con đường mòn tiếp tục với đường trượt đưa du khách xuống sân trong. Sau đó, nó đưa du khách đi trên một con đường quanh co bên ngoài, xung quanh năm phần còn lại của thiết kế. Năm khu vực sẽ cung cấp những trải nghiệm rừng địa phương khác nhau như rừng vân sam, sồi và linh sam, thông và bạch dương, cũng như rừng sồi và sừng.

Qua nhiều năm, những trải nghiệm về rừng xung quanh này sẽ phát triển và thay đổi, với việc cây cối đóng vai trò làm mát tòa nhà.

29

Kiến trúc cảnh quan chính là một nút giao thoa giữa thiên nhiên và con người. Chính sự ra đời của kiến trúc cảnh quan như một tấm gương phản chiếu lại chính dáng hình của sinh thái lên chính con người nơi đó. Sự ra đời của ngành học như một lẽ tất yếu của quá trình phát triển của thời đại, kiến trúc cảnh quan như sự kết nối suy nghĩ về văn hóa, các phong tục tập quán, các quan niệm về thẩm mỹ được mài dũa qua nhiều giai đoạn lịch sử.

Kiến Trúc Cảnh Quan đã xuất hiện ở Việt Nam từ rất sớm, và thật may mắn khi đất nước của chúng ta đã được kế thừa tinh hoa thẩm mỹ đến từ cả hai vùng đất Á Âu. Chúng ta dễ dàng nhận thấy điều đó khi thưởng thức các công trình cung đình Huế được ông cha lưu truyền lại. Các chi tiết chạm khắc rồng phượng mang đậm hơi thở Á Đông ẩn chứa những câu chuyện kì bí như một tín ngưỡng, song sự cân đối hoàn mỹ của thiết kế trên một trục cảnh quan nhấn mạnh sự uy nghiêm của các bậc quân vương qua từng thời kỳ lại chính là điểm đặc trưng trong thiết kế cung điện hoàng gia phương Tây.

30

Nhận Định Của Bản Thân

Kiến trúc cảnh quan lại càng gần gũi hơn khi chính nó đã được đưa vào không gian sống của con người bình dị Việt Nam, chỉ với một gian vườn trước nhà, nhưng cũng đã đủ để phô diễn những văn hóa và tôn giáo của từng vùng miền đất nước. Điển hình với các căn nhà miền ngoài thường sẽ có khoảng sân rộng và lót gạch màu ngói, còn miền trong lại đặc trưng với kiểu vườn trồng cây thành lối, phần lớn vườn là cỏ và bố trí hồ nước nuôi cá.

Ngành kiến trúc cảnh quan dần trở thành một phần không thể thiếu trong lĩnh vực kiến trúc Việt Nam, từ việc đặt yếu tố thẩm mỹ lên làm trọng tâm, giờ đây các kiến trúc sư cảnh quan cũng đã không nằm ngoài trào lưu xu hướng Bền Vững của thế giới.

Chính sự nhận thức kịp thời của họ đã giúp những khu vực sinh thái chịu ảnh hưởng bởi quá trình đô thị hóa, thương mại hóa dần được khôi phục lại sự đa dạng sinh học vốn có của nó.

Về Kiến Trúc Cảnh Quan Việt Nam

Các thế hệ kiến trúc sư cảnh quan sau này dần được nâng tầm vị thế, được đào tạo chuyên môn sâu hơn, cho thấy nhận thức của con người dần hướng đến thiên nhiên môi trường.

31

NGUỒN THAM KHẢO 1. https://homy.vn/thiet-ke-ben-vung-trong-kien-truc-va-noi-that.html 2. https://kienviet.net/2023/7/16/11-vat-lieu-xay-dung-ben-vung-than-thien 3. https://www.archdaily.com/364575/center-for-sustainable-landscapes-the-designalliance-architects 4. https://www.behance.net/gallery/29464919/Technology-The-Waste-House-Universityof-Brighton 5. https://land8.com/gardens-by-the-bay-has-changed-the-way-we-look-at-landscapearchitecture-forever/ 6. https://canhquan.net/tap-chi/du-an/philadelphia-navy-yards-central-green-nhungvong-tron-nang-dong