KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Mfululizo wa Masuala ya Kifikihi

as - Sujuud ‘Ala ‘l-’Ardh ‘Alaa Dhaw’i ‘l-Kitaab wa ‘s-Sunnah

‫السجود على األرض على ضوء الكتب والسنَّة‬

KUSUJUDU JUU YA UDONGO KWA MUJIBU WA KITABU NA SUNNA

Kimeandikwa na: Sheikh Ja’far Subhani

Kimetarjumiwa na: Hemedi Lubumba

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 1

11/25/2017 1:01:26 PM

‘Haki ya kunakili imehifadhiwa na: AL-ITRAH FOUNDATION ISBN: 978 - 9987 - 427 - 48 - 2 Kimeandikwa na: Sheikh Ja’far Subhani Kimetarjumiwa na: Ustadh Hemedi Lubumba Kimehaririwa na: Ustadh Abdallah Mohamed Kimepangwa katika Kompyuta na: Al-Itrah Foundation Toleo la kwanza: Machi, 2008 Nakala: 1000 Toleo la pili: Machi, 2018 Nakala: 1000 Kimetolewa na kuchapishwa na: Al-Itrah Foundation P. O. Box 19701, Dar-es-Salaam, Tanzania Simu: +255 22 2110640 / 2127555 Barua pepe: alitrah@yahoo.com Tovuti: www.alitrah.info

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 2

11/25/2017 1:01:26 PM

YALIYOMO Kusujudu juu ya udongo kwa mujibu wa kitabu na Sunna.......................................................4 Kusujudu juu ya udongo...............................................7 Tofauti za wanazuoni wa sheria kuhusu sharti za kitu cha kusujudu juu yake.............................9 Tofauti kati ya msujudiwa na kisujudio......................16 Sijda Kilugha (ya kiarabu)..........................................18 Siri ya kuachwa wazi paji la uso katika sijda.............20 Suna ya Mtume katika kusujudu zama zake na baada yake......................................................25 Kipindi cha mwanzo: kusujudu juu ya ardhi..............26 Kupoza changarawe ili kusujudu juu yake.................28 Amri ya kufikisha udongo kwenye paji......................30 Amri ya kuondoa kilemba kwenye paji la uso............32 Mwenendo wa Mtume katika kusujudu......................33 Mwenendo wa maswahaba na Tabiina katika kusujudu...........................................................37

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 3

11/25/2017 1:01:26 PM

Hatua ya pili:

40

Kuruhusiwa kusujudu juu ya khumra na mkeka.........40 Hatua ya Tatu:..................................................44 Kusujudu juu ya nguo kwa udhuru.............................44 Matokeo ya uchunguzi................................................49 Ni ipi siri ya kuchukua kipande cha udongo Tohara.............................................................51 Mwisho wa Safari.......................................................57

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 4

11/25/2017 1:01:26 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Neno la mchapishaji

K

itabu kilichoko mikononi mwako, ni tarjuma ya kitabu cha Kiarabu kwa jina la: “Al-Sujuud ­Alal-Ardh” Sisi tumekiita: “Kusujudu juu ya ­udongo.”

Kitabu hiki, “Kusujudu juu ya udongo” ni ­ atokeo ya utafiti wa kielimu uliofanywa na Mwanam chuoni wa Kiislamu, Sheikh Jafar Subhani.

Sheria ya Kiislamu ni ya kipekee kwa kuwa ­inahusika na kila jambo huku ikiweka utatuzi wa matatizo yote yanayompata mwanadamu katika sekta zote za maisha yake.

Wanachouni wa Kiislamu kama kawaida ya wanadamu wamehiti­lafiana katika hukumu ndogo ndogo katika matendo ya ibada, lakini kama ilivyo, tofauti ndogo kati ya wanachuo kwa wafuasi inakuwa ni mlima wa tofauti na kusababisha zongo lisilo na maana. Mambo ambayo wanachuo wetu wamehitilafiana si katika asili au misingi ya dini, na isitoshe ni mambo machache sana ukilinganisha na yale tunayokubaliana nayo.

1

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 1

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Kusujudu juu ya udongo ni suala ambalo wanachuo wetu wamehi­talifiana; ndani ya madhehebu moja na kati ya madhehebu. Kwa hiyo hii sio hitilafu ya ­madhehebu, bali ni hitilafi ya wanachuo wa madhehebu zote wamehitilafiana juu ya suala hili. Lakini bahati mbaya Waislamu wengi hawaitambui hitilafu hii kwa usahihi na hivyo kuongelea katika dhana na kusababisha mizozo isiyokuwa na maana. Kutokana na hali hii Sheikh wetu, Jafar Subhani amelifanyia utafiti wa kina suala hili na kuweka wazi asili ya hitilafu hii, kisha akamuachia msomaji mwenyewe kutoa uamuzi.

Kitabu hiki ni chenye manufaa sana, hususan wakati huu wa maen­deleo makubwa ya elimu katika nyanja zote.

Kutokana na ukweli huu, Taasisi yetu ya ’Al-Itrah Foundation’ imeona ikitoe kitabu hiki kwa lugha ya Kiswahili, kwa madhumuni yake yale yale ya kuwahudumia Waislamu, hususan wazungumzaji wa Kiswahili, ili kuongeza ujuzi wao katika masuala ya dini na ya kijamii.

Tunamshukuru ndugu yetu, Hemedi Lubumba kwa kukubali jukumu hili la kukifanyia tarjuma kitabu hiki.

Vilevile tunawashukuru wale wote walioshiriki kwa njia moja au nyingine hadi kufanikisha kuchapishwa kwa kitabu hiki.

Mchapishaji: Al-Itrah Foundation 2

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 2

11/25/2017 1:01:27 PM

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 3

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

KUSUJUDU JUU YA UDONGO KWA MUJIBU WA KITABU NA SUNNA Kwa jina la Mwenyezi Mungu, Mwingi wa rehma, Mwenye kurehemu

K

ila sifa njema ni za Mwenyezi Mungu mlezi wa ulimwengu. Rehma na Amani zimfikie mbora wa viumbe na hitimisho la mitume Wake, pia kizazi chake kitakatifu ambacho ndio kasha la elimu yake na hazina ya mafunzo yake.

Hakika Uislamu ni imani na sheria. Imani ni ­kuamini Mwenyezi Mungu, Mitume wake na Siku ya Mwisho. Na sheria ni hukumu za Mwenyezi Mungu ambazo zina jukumu la kumpa mwanadamu maisha bora na kumhakikishia mafanikio ya dunia na akhera.

Sheria ya Kiislamu ni ya kipekee kwa kuwa inahusika na kila jambo huku ikiweka utatuzi wa ­ ­matatizo yote yanayompata mwanadamu katika sekta zote za maisha yake, hivyo Mwenyezi Mungu akasema: 4

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 4

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

“Leo nimewakamilishia dini yenu na kuwatimizia neema Yangu na nimewapendelea Uislamu kuwa dini.”1

Isipokuwa kuna masuala madogo madogo ambayo wanavyuoni wa sheria wametofautiana kwa sababu ya kutofautiana kwao kuhusu riwaya ambazo zimenasibishwa kwa Mtume. Jambo ambalo lime­pelekea kutofautiana kuhusu masuala madogo madogo ya sheria.

Kwa kuwa ukweli hutokana na uchunguzi basi hakika katika mtiririko wa masomo haya tumejaribu kuliweka swala hili juu ya meza ya uchunguzi, kwani huenda ikawa ndio njia ya kuunganisha mtazamo na kupiga hatua katika uwanja huu.

Kwani tofauti iliyopo si katika asili na misingi ya dini hata ipelekee kuwa na uadui na chuki, bali tofauti iliyopo ni kuhusu riwaya zili­zonasibishwa na Mtume, nalo ni jambo dogo ukilinganisha na mambo mengi ambayo tunaafikiana kati ya madhehebu za Kiislamu.

Na muongozo wetu katika njia hii ni kauli ya Surat Al-Maida 5:3

1

5

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 5

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

­Mwenyezi Mungu:

“Na Shikamaneni na kamba ya Mwenyezi Mungu nyote wala msifarikiane; na kumbukeni neema ya Mwenyezi Mungu juu yenu mlipokuwa maadui, naye akaziunganisha nyoyo zenu; hivyo kwa neema yake mkawa ndugu.”

(Surat Aali Imran; 3:103).

Sheikh Ja’far Subhani Taasisi ya Imamu Sadiq (a.s.)

Qum

6

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 6

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

KUSUJUDU JUU YA UDOGO

K

ati ya alama dhahiri zaidi za utumwa, unyenyekevu na udhalili wa kiumbe kwa muumba Wake ni kusujudu. Kupitia kusujudu muumini hutilia nguvu utumwa wake kwa Mwenyezi Mungu. Na Muumba aliyetukuka humkadiria mja Wake udhalili na utiifu na humtiririshia mwenye kusujudu mtiririko wa fadhila Zake na hisani Yake kubwa. Kwa ajili hiyo imepokewa ndani ya baadhi ya riwaya kuwa: Ndani ya sijda ndipo mja awapo karibu mno na Mola Wake.

Kati ya ibada zote, Swala ndio ngazi pekee 足inayomtofautisha muumini dhidi ya kafiri, huku kusujudu kukiwa ni nguzo miongoni mwa nguzo zake, basi hakuna alama ya dhahiri mno katika kudhi足hirisha unyenyekevu kwa Mwenyezi Mungu kuliko kusujudu juu ya udongo, mchanga na changarawe, hii ni kutokana na unyenyekevu wa dhahiri na bayana unaopatikana hapo kuliko ule unaotokana na kusujudu juu ya mkeka na kirago, ukiachia mbali ule unaotokana na kusujudu juu ya mavazi ya kifahari, matandiko, dhahabu na fedha. Japokuwa katika hali zote hizo ni kusujudu, lakini utumwa unadhi足hirika mno katika fungu la mwanzo kwa kiwango kisichoweza kud足hihiri katika fungu lingine.

7

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 7

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Shia Imamia hulazimika kusujudu juu ya udongo safarini na nyum­bani, na wala hawana mbadala ila kile kiotacho toka aridhini kwa sharti kisiwe chenye kuliwa wala kuvaliwa, wala hawaoni ni sahihi katika hali ya kuswali, kusujudu juu ya kile kisichokuwa udongo wala kisichoota toka aridhini kwa kufuata Sunna iliyothibiti kwa wingi toka kwa Mtukufu Mtume na kizazi chake na maswahaba zake. Itadhihiri - ndani ya uchunguzi - kuwa kulazimika kusujudu juu ya udongo au kilichoota toka aridhini ilikuwa ndio Sunna ya maswaha­ba na kitendo cha kuacha Sunna hiyo k­ ilizuka zama za baadaye.

8

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 8

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

TOFAUTI ZA WANAZUONI WA SHERIA ­KUHUSU SHARTI ZA KITU CHA KUSUJUDU JUU YAKE

W

aislam wote wameafikiana juu ya wajibu wa kusujudu ndani ya Swala, mara mbili ndani ya kila rakaa moja, pia hawajatofautiana juu ya msujudiwa kwani kwa hakika msujudiwa ni Mwenyezi Mungu ambaye husujudiwa na vile vilivyomo mbinguni na ardhini kwa kutaka na kutotaka.2 Mbiu ya kila muislamu ni kauli ya Mwenyezi Mungu: “Msilisujudie jua wala mwezi, bali msujudieni Mwenyezi Mungu aliyeviumba.”3 Ispokuwa wametofautiana juu ya sharti za kitu cha kusujudu juu yake; namaanisha kile anachotumia mwenye kusujudu kuweka paji lake juu yake. Kwa Shia Imamia kwao ni sharti kitu hicho cha kusu­judu juu yake kiwe ni udongo (Ardhi) au kiotacho toka ardhini Inaashiria kauli ya Mwenyezi Mungu: “Na viliomo mbinguni na ardhini vinamsujudia Mwenyezi Mungu vitake visitake na vivuli vyao asubuhi na jioni. (Surat Ar-Ra’d; 13:15) 3 Surat Fussilat; 41:37 2

9

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 9

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

kisi­choliwa wala kuvaliwa, kama vile mkeka na kirago na kina­chofanana na hivyo.

Madhehebu mengine yamewakhalifu juu ya hilo, na zifuatazo ni nukuu za maoni tofauti: Sheikh Tusi4 amesema: - Anabainisha maoni ya Wanavyuoni wa sheria:- Pasipo na dharura haisihi kusujudu ila juu ya udongo au kio­tacho aridhini kisicholiwa wala kuvaliwa kuanzia pamba hadi katani. Wanavyuoni wa kisunni wamekwenda kinyume kuhusu hilo, wao wameruhusu kusujudu juu ya pamba, katani, manyoya ya mnyama, sufu na mengineyo- mpaka akasema:Haisihi kusujudu juu ya kitu kili­cho mwilini kama vile kunjo la kilemba, sehemu ya joho na ukosi wa kanzu, na kauli hii ndio ya Shafi na imepokewa toka kwa Ali, Ibnu Umar, Ubada bin Swamit, Malik na Ahmad bin Hambali.

Abu Hanifa na wenzake wamesema: Iwapo ­atasujudu juu ya ali­chokibeba kama vile nguo iliyo mwilini basi itatosheleza. Na iwapo atasujudu juu ya kisichoachana naye, mfano atandike mkono wake na kusujudu juu yake basi itamtosheleza lakini kufanya 4

Ni mwanachuoni wa Kishia wa karne ya tano, ana vitabu na maandishi mbal­imbali. Amezaliwa mwaka 385 na akafariki mwaka 460 A.H., ni mwanafunzi wa Sheikh Al-Mufid (336–413 Hijiriya) na As-Sayyid AsSharifu Al-Murtaza ((355 - 436 Hijiriya) Radhi za Mwenyezi Mungu ziwe juu yao.

10

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 10

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

hivyo ni karaha, hilo limepokewa toka kwa Al-Hasan Al-Basariyu5.

Al-Allamah Al-Hilli amesema - Akibainisha maoni ya Wanavyuoni kuhusu kitu cha kusujudu juu yake:6 Haisihi kusujudu juu ya kitu kisicho udongo wala kisicho mmea wake kama vile ngozi na sufu, hili ni kwa wanavyuoni wetu wote. Wanavyuoni wote wa kisunni wamekubaliana kwa kuruhusu7.

Mashia wamewafuata Maimamu wao katika hilo ambao wao ndio pacha wa kitabu na mwenza wake kwa mujibu wa Hadithi ya vizito viwili, hivyo sisi hapa tutakomea kutoa sehemu ndogo tu ya yale yaliyopokelewa toka kwao kuhusu upande huu: Amepokea As-Swaduq kwa njia yake toka kwa Hisham bin Al-Hakam kuwa alimuuliza Abu Abdillah: Nipe habari ni kitu gani kinasihi kusujudu juu yake? Na ni kipi hakisihi kusujudu juu yake? Akasema: Haisihi kusujudu ispokuwa juu ya ardhi (udongo) au juu ya kilichoota aridhini ila tu kile kinacholiwa au kuvaliwa.

Akamwambia: Mimi ni fidia kwako, niambie ni kwa Al-Khilafu: 1/357-358, suala la 112-113 kitabu cha Swala.

Al-Hasan bin Yusuf bin Al-Mutahhari Al-Hilliy (348-726 A.H.) Na yeye nikiongozi wa Mashia katika karne ya saba na karne ya nane. Hajaonekana katikazama mfano wake ila katika vipindi mahsusi.

7 At-Tadhkiratu: 2/434, suala la 100.

5 6

11

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 11

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

sababu ipi? Akasema: Kwa sababu kusujudu ni unyenyekevu kwa ajili ya Mwenyezi Mungu hivyo haisihi sijda kuwa juu ya kinacholiwa au kuvaliwa kwa sababu watu wa duniani ni watumwa wa yale wanayokula na wanayoyavaa, na mwenye kusujudu, katika kusujudu kwake huwa yupo katika ibada ya Mwenyezi Mungu, hivyo anapokuwa katika sijda haipasi aweke paji lake juu ya wanachokitu­mikia watu wa dunia ambao wamehadaika kwa hadaa yake8.

As-Swadiq (a.s.) amesema: Kila kinachokuwa ni matumizi ya mwanadamu katika chakula chake au kinywaji chake au mavazi yake basi haisihi Swala juu yake wala sijda ila tu kile kinachokuwa ni kutokana na mmea wa ardhi usiokuwa tunda kabla haujakuwa nyuzi, ama ukiwa nyuzi haisihi kusujudu juu yake ispokuwa katika hali ya dharura”9.

Hivyo haipasi kuwalaumu Mashia wanapowafuata Maimamu wao kwa kushikilia msimamo wa kusujudu juu ya ardhi au kile kioteshwacho na ardhi kisicholi Al-Wasailu: Juz: 3, Mlango 1 kati ya milango ya kitu cha kusujudu juu yake, Hadithi ya 1. Na kuna riwaya nyingine zenye madhumuni kama hayo zote zikionyesha kuwa lengo la kusujudu ambako ndio kujidhalilisha hakupatikani kwa kusujudu juu ya kisichokuwa ardhi au kisichoota kisicholiwa wala kuvaliwa, chunguza.

9 Al-Wasailu: 3, mlango 1 mlango wa kitu cha kusujudu juu yake, Hadithi ya 11.

8

12

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 12

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

wa wala kuvaliwa. Zaidi ya hapo ni kuwa yale waliyopokea masunni katika mada hii yanaunga mkono mtazamo wa Shia na hilo litakudhihirikia ndani ya Hadithi zitaka­zokuja kupitia njia zao na itakubainikia kuwa Sunna ya Mtume ilikuwa ni kusujudu juu ya ardhi kisha ikaja ruhusa ya kusujudu juu ya mkeka na kirago tu, na wala haijathibiti ruhusa ya tatu bali iliyothibiti ni kuzuwiliwa kwa ruhusa hiyo ya tatu kama utakavy­oona.

Mwanahadithi An-Nuuriyu ndani ya AlMustadrak amepokea kuto­ka kwenye (Daaimul-Islamu) toka kwa Jafar bin Muhammad toka kwa baba yake toka kwa babu zake toka kwa Ali (a.s.) kuwa Mtume wa Mwenyezi Mungu alisema: Hakika ardhi ina huruma na nyinyi mnatayamamu kutokana nayo na mnaswali juu yake katika uhai wenu na yenyewe kwenu nyinyi ni sitara itoshayo kwa maiti wenu, hayo ni neema ya Mwenyezi Mungu ana kila sifa njema, hivyo kitu bora anachosujudu juu yake mwenye kuswali ni ardhi safi.10 Pia imepokewa toka kwa Jafar bin Muhammad (a.s.) kuwa amese­ma: Inapasa mwenye kuswali aigusishe ardhi paji lake na aweke uso wake kwenye udon Mustadrakul-Wasailu: 4 mlango 10 mlango wa kitu cha kusujudu juu yake, Hadithi ya 1..

10

13

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 13

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

go kwa sababu kufanya hivyo ni kujidhalil­isha kwa ajili ya Mwenyezi Mungu.11 As-Shaaraniy amesema: Makusudio ni kudhihirisha unyenyekevu kwa kichwa mpaka ardhi iguse uso wake ambao ndio kiungo bora mno kati ya viungo vyake, sawa agusishe kwa paji lake au pua yake bali inawezekana kwa wengine ikawa kuweka pua ni bora kwa kuwa (jina pua ndani ya kiarabu) limetokana na majivuno na kiburi, hivyo atakapoiweka aridhini atakuwa kama kwamba amejitoa kwenye kiburi ambacho ni sifa ya Mwenyezi Mungu, kwani hakika hadhara ya Mwenyezi Mungu ni haramu kuingia mtu mwenye chembe ya kiburi angalau ndogo. Hakika hadhara hiyo ndio pepo kubwa ya hal­isi, na Mtume amesema: Hatoingia peponi mtu yeyote mwenye chembe yoyote ya kiburi moyoni mwake.12 Imamu Al-Maghribiy Al-Maliky Al-Raw daniy amenukuu kwa kuvusha toka kwa Ibnu Abbas: Mtu yeyote asiyeigusisha ardhi pua yake pamoja na paji lake pindi anaposujudu basi Swala yake haisi­hi.13 Mustadrakul-Wasailu: 4/14, mlango wa 10 mlango wa kitu cha kusujudu juuyake, hadithi ya 2.

12 Al-Yawaqiti wal-Jawahiri fi Aqaidil-Akabiri: Abdul-Wahabi bin Ahmad bin Ali Al-Answariy Al-Misriy maarufu kwa jina la As-Shaaraniy (Ni kati ya wanavyuoni maarufu wa karne ya kumi): 1/164. Chapa ya kwanza.

13 Muhammad bin Muhammad bin Sulaymani Al-maghribiy (Aliyefariki mwaka 1049) amekusanya kitabu Al-Fawaidu min Jaamiul-Usulu na Maj’maul-Zawaidi: 1/214 namba 1515.

11

14

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 14

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Kama ilivyo asili ya kitendo cha kiibada ni amri ielekezwayo na mtu mahususi, pia sharti zake na kanuni zake ni mambo mengine ambayo ni lazima yabainishwe na kufafanuliwa na mfafanuzi na mfikishaji wa sheria, na hapa tunamaanisha Mtukufu Mtume wa Mwenyezi Mungu kwa sababu yeye ndiye kigezo kwa mujibu wa maelezo ya Qur’ani tukufu na ndio mfafanuzi wa kitabu kitukufu na ni wajibu kwa waislamu wote wajifunze hukumu za dini yao na vipengele vya sheria yao toka kwake.

Mwenyezi Mungu amesema: “Hakika nyinyi mna ruwaza njema kwa Mtume wa Mwenyezi Mungu kwa mwenye kumtarajia Mwenyezi Mungu na siku ya mwisho, na akamkumbuka Mwenyezi Mungu kwa wingi.”14. “Na anachowapa Mtume kichukueni, na anachowakataza jiepusheni nacho.”15

Surat al-Ahzab; 33:21 Surat al-Hashr; 59:7

14 15

15

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 15

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

TOFAUTI KATI YA ­MSUJUDIWA NA KISUJUDIO

M

ara nyingi hudhaniwa kuwa kukazania kusujudu juu ya ardhi au kiotacho toka aridhini ni bidaa; na udongo unaotumika kusujudu juu yake hufikiriwa kuwa ni sanamu, na hawa ndio wasiotofautisha kati ya msujudiwa na kisujudio. Na wanadai kuwa jiwe au udongo unaowekwa mbele ya mwenye kuswali ni sanamu analoliabudu mwenye kuswali kwa kuweka paji lake juu yake.

Lakini si lawama juu ya Shia iwapo ufahamu wa mpinzani utakuwa finyu na akawa hajatofautisha kati ya mambo mawili na akadai kuwa kisujudio ndio msujudiwa, akalinganisha jambo la mwanatauhidi na jambo la mshirikina eti kwa hoja ya ushirikiano wa nje. Akashikilia muonekano na mtazamo ilihali kipimo ni kuchukua malengo na dhamira ya ndani, kwa sababu kwa muabudu masanamu, sanamu ni muabudiwa na msujudiwa, analiweka mbele yake na anasujudu na kurukuu kwa ajili yake.

Lakini mwanatauhidi ambaye anataka kuonyesha udhalili mpaka kiwango cha mwisho yeye anany16

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 16

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

enyekea kwa ajili ya Mwenyezi Mungu na anasujudu kwa ajili Yake anaweka paji lake na uso wake juu ya udongo, jiwe, mchanga na changarawe kudhihirisha kuwa yeye ni sawa na hivyo wakati wa kuthaminisha, akisema: Udongo si chochote mbele ya Mlezi wa walezi.

Ndio, mwenye kusujudu juu ya udongo si mwenye kuuabudu bali yeye anajidhalilisha kwa Mola Wake kwa kusujudu juu yake, na atakayedhania kinyume na hivyo basi yeye amedhoofika kiakili na hilo litapelekea kuwatilia shaka wote wenye kuswali na kuhukumu ushirikina wao, hivyo anayesujudu juu ya busati na kitambaa na kingine lazima awe anakiabudu, kwa utaratibu huu inashangaza sana.

Al-Amidiy amepokea toka kwa kiongozi wa waumini (a.s.) kuwa amesema: Kusujudu kimwili: Ni kuweka sharafu za nyuso juu ya udongo.16

  Ghurarul-hikam wa Duraril-Kalam: 1/107, namba 2234.

16

17

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 17

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

‘SIJDA’ KILUGHA (YA ­KIARABU)

H

apana shaka kuwa kusujudu ni kati ya faradhi za sala na makundi yote mawili yamepokea toka kwa Ibnu Abbas kuwa Mtume wa Mwenyezi Mungu amesema: Nimeamrishwa kusujudu kwa kutu­mia mifupa saba: Paji la uso, mikono miwili, magoti mawili na vich­wa vya nyayo mbili.17

Pamoja na hayo ni kuwa ukweli halisi wa sijda ni kuweka paji juu ya ardhi, ama vilivyobaki ni sawa na sharti za sijda na hilo linaonyesh­wa na kauli za wanakamusi pale wanapotoa maana ya neno sijda kwani hawataji isipokuwa kuweka paji juu ya ardhi, hivyo ni kama kwamba viungo vingine ni sharti za sijda ambayo muweka sheria ameifaradhisha kisha akaiunganisha na ukweli wake halisi wa kilugha na kijamii.

Ibnu Mandhur amenukuu toka kwa Ibnu Sayyidihi amesema: Kitenzi: ‫ سجد يسجد سجودا‬Sajada, yasujudu, sujudan (Kiarabu) ni hali ya kuweka paji lake aridhini.

Na kundi la watu ni: Sujadu na Sujudu.18

Mashekhe wawili wameitoa, Bukhari: 1/206 na Muslim: 1/354.

Lisanul-Arabi: 6 neno Sajada.

17 18

18

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 18

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Ibnu Al-Athiri amesema: Sijda ya Swala ni kuweka paji juu ya ardhi na wala hakuna unyenyekevu mkubwa mno kuliko huo.19 Ndani ya kamusi Tajul-urusi min Jawahiril-­ Qamusi: Sajada: Alinyenyekea na kati ya unyenyekevu ni sijda ya Swala nayo ni kuweka paji juu ya ardhi na wala hakuna unyenyekevu mkubwa mno kuliko huo na jina ni sijda.20 Maneno haya yaliyothibiti ndani ya vitabu vya lugha toka kwa waan­dishi wa kamusi na mfano wake yanaonyesha kuwa ukweli hasa na sijda halisi ni kuweka paji juu ya ardhi na laiti kama Mtume asingeamrisha kusujudu kutumia viungo saba basi ingetosha kuwe­ka paji juu ya ardhi, lakini yeye katika kuweka sheria ameongeza mambo mengine na wajibu ikawa ni kusujudu kutumia viungo saba.

Ikiwa hali ndio hiyo basi hakuna makosa kitendo cha kuweka paji kuwa na sharti mahususi la pekee lisilohusu viungo vingine, nalo ni sharti la kisujudio chake kuwa ni ardhi au kiotacho toka aridhini na wala haisihi kusujudu juu ya kitu kingine, na si viungo vingine.

An-Nihayatu: 2 neno Sajada.

Tajul-urusi: 8 neno Sajada.

19 20

19

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 19

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

SIRI YA KUACHWA WAZI PAJI LA USO KATIKA SIJIDA

N

a linaloonyesha hilo ni wanafiqihi wengi wa kisunni kuona ni laz­ima kuacha wazi paji na si viungo vingine, hivyo laiti kama viungo vingine v­ ingekuwa na nafasi kama paji katika ukweli halisi wa sijda basi hukumu yake ingekuwa kama hukumu ya paji, ilhali ukweli ni tofauti.

Ndani ya Muhtasari wa Abul-Qasim Al-Kharaqiy na ufafanuzi wake kuna: Wala si lazima kwake kugusa msala moja kwa moja kwa cho­chote ila kwa paji, kwa mujibu wa moja kati ya riwaya mbili. Na katika riwaya nyingine ni lazima kugusa msala kwa paji bila kizuizi, hilo limetajwa na Abul-Khitabi. Na Athramu amepokea akasema: Nilimuuliza Aba Abdillah kuhusu kusujudu juu ya kunjo la kilem­ba akajibu: Haisihi kusujudu juu ya kunjo lake bali kilemba huon­dolewa, na haya ndio madhehebu ya Shafi.

Khababu amesema: Tulimlalamikia Mtume kuhusu joto la ardhi linavyounguza vipaji vyetu na viganja vyetu, lakini hakutujali akaendelea kusimulia mpaka akasema - na kutoka kwa Ali amesema: 20

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 20

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Iwapo mmoja wenu anaswali basi aondoe kilemba chake toka kwenye paji lake. Ameipokea Al-Bayhaqiy21.

Ndani ya Al-Wajiza: Ni lazima kuacha wazi paji katika kusujudu kutokana na riwaya ya Khababu, amesema: Tulimlalamikia Mtume kuhusu joto la ardhi linavyounguza vipaji na viganja vyetu, lakini hakutujali, yaani tukaendelea kulalamika. Katika ufafanuzi amese­ ma: Wala si lazima kuacha paji lote wazi bali inatosha sehemu tu itakayothibiti jina la paji, hiyo ni kama katika kuweka paji. Na ni laz­ima sehemu itakayoachwa wazi iwe ni ile itakayowekwa juu ya ardhi, na iwapo ataiacha sehemu wazi kisha akaweka aridhini sehe­mu nyingine (isiyo wazi) basi haitosihi. Na hakika uwazi unap­atikana pale ambapo kati ya paji na eneo la kusujudia hamna kizuwizi cha kuungana kinachoondoka kwa kuondoka yeye, hivyo iwapo atasujudu juu ya kiungo chake au kunjo la kilemba chake haitosihi kwa sababu hajagusa eneo la kusujudia kwa paji lake bila kizuizi.

Tuna hadithi ya Khababu na pia amepokea kuwa Mtume alisema: Gusisha paji lako aridhini.22 As-Sharhu Al-Kabiru ala matni Al-Kharaqiy: 1/557-558 kwenye ­hamishi ya Al-Mughniy.

22 Al-Azizi, Sharhul-Wajizi ijulikanayo kwa jina la As-Sharhul-kabiru: 1 /521.

21

21

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 21

11/25/2017 1:01:27 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Ibnu Rushdi amesema: Pia wamekhitilafiana kuhusu je ni sharti mkono wa mwenye kusujudu uwe wazi na uwekwe juu ya kile una­chowekwa uso juu yake? Au hilo si sharti lake? Malik amesema: Hilo ni miongoni mwa sharti la sijda; ameona kuwa ni sharti la kutimia kwake.23 Wengine wakasema: Hilo si miongoni mwa sharti la sijda.

Kupitia mlango huu wametofautiana kuhusu ­kusujudu juu ya kunjo za kilemba na hapa watu wana madhehebu matatu: Wapo wanaozuwia, wapo wanaoruhusu, na wapo wanaotofautisha kati ya kusujudu juu ya kunjo kubwa la kilemba au dogo, na kutofautisha kati ya paji lake kugusa eneo dogo la ardhi au kutokugusa kabisa.24 Al-Qafalu amesema: Iwapo kwenye paji lake kuna bandeji kwa tati­zo fulani na akasujudu basi inatosha na wala halazimiki kurudia. Na miongoni mwa Wanavyuoni wetu wapo waliotoa kauli nyingine nayo ni ulazima wa kurudia kwa kupaka juu ya bandeji.25 Ndani ya fiqihi ya madhehebu manne, Shafi wamesema: Inadhuru kusujudu juu ya kunjo la kilemba Maana yake si sharti la kusihi bali ni sharti la kukamilika.

Bidayatul-Mujtahidi:1/139.

25 Hil-yatul-ulamai fi maarifati madh habil-fuqahai:122.

23 24

22

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 22

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

na mfano wake kama vile bandeji iwapo litafunika paji lote, na iwapo hatosujudu kwa paji lake lililo wazi basi Swala yake itabatilika iwapo tu amefanya makusudi huku anajua, isipokuwa tu kwa udhuru kama atakapokuwa na jeraha na akakhofu kupata maumivu makali iwapo ataondoa bandeji, basi kati­ka hali kama hii kusujudu kwa paji hilo ni sahihi.26 Dhahiri ni kuwa siri ya kulazimika kuacha wazi paji ni kugusanisha paji na udongo ili mwenye kuswali afikie kilele cha mwisho cha unyenyekevu na utumwa.

Isipokuwa hawa wamehusisha kuacha wazi paji na kitendo cha kutokuwepo kizuizi juu ya paji kizuwiacho kusujudu, kama vile kunjo la kilemba na pande zake na bandeji na wameruhusu kusujudu juu ya zulia au tandiko.

Kwa ajili hiyo wamebatilisha siri na faida ya ulazima wa kuacha paji wazi, basi hapo ndipo linapowaelekea swali lifuatalo: Ikiwa sijda juu ya tandiko na zulia inaruhusiwa basi kuna tofauti gani kati ya kusu­judu juu ya hivyo na juu ya bandeji na kunjo la kilemba? Kwani kut­ofautisha kati ya mambo mawili hayo ni jambo la kushangaza. Kwani kwa hakika bandeji na kilemba hutengenezwa kwa uzi kama tandiko na zulia na ki Al-Fiqhu ala Madhahibul-Arbaa:1/233.

26

23

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 23

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

tendo cha kilemba na kunjo zake kubebwa na mwenye kuswali kinyume na tandiko na zulia hakulazimishi tofauti madamu kwa madai yao vinashirikiana katika kufanya sijda.

Suala hili ni tofauti na pale tutakaposema: Siri ya kuacha wazi paji ni kugusanisha uso na ardhi, kwani hapo hakutakuwepo na tofauti kati ya bandeji na zulia, na huo ndio mtazamo wa Wanavyuoni wetu wote.

Al-Allamah amesema: Ni lazima kuchomoza paji wakati wa kusu­judu mpaka juu ya kile kinachosihi kusujudu juu yake.27

  Muntahal-Matlabu: 5/154.

27

24

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 24

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

SUNA YA MTUME KATIKA KUSUJUDU, ZAMA ZAKE NA BAADA YAKE

H

akika Mtukufu Mtume na maswahaba zake ­walikuwa wakisujudu juu ya ardhi muda mrefu wakivumilia shida ya joto la ardhi, vumbi la udongo na unyevunyevu wa udongo miaka yote, na wala hakuna yeyote yule zama hizo aliyesujudu juu ya nguo na kunjo la kilemba bali hata juu ya mkeka, kirago na khumra28 wala juu ya tandiko na zulia. Utaratibu wa juu kabisa waliokuwa nao katika kuondoa udhia kwenye paji ­ulikuwa ni kupoza changarawe kwa viganja vyao kisha wanasujudu juu yake.

Baadhi yao walimlalamikia Mtume kuhusu ukali wa joto lakini hakumjibu kwani hakuwa na uwezo wa kubadili amri ya Mwenyezi Mungu kwa matakwa yake mwenyewe mpaka pale ilipopatikana ruhusa ya kusujudu juu ya khumra29 na mkeka, hivyo amri mpya ikawapa wasaa waislamu lakini ndani ya uzio maalumu, kwa mujibu wa hayo waislamu zama hizo walipitiwa na hatua tatu tu na si zaidi: Mkeka mdogo wa kuswalia.

Mkeka mdogo wa kuswalia.

28 29

25

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 25

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Wakati ambao ilikuwa ni wajibu kwa waislamu kusujudu juu ya ardhi na aina zake mbalimbali kuanzia udongo, mchanga, changarawe na udongo laini na wala hawakuwa na ruhusa yoyote ile ya kusujudu juu ya kitu kingine.

Kipindi ambacho ilipatikana ruhusa ya kusujudu juu ya mimea ya ardhi kuanzia mkeka, kirago na khumra ikiwa ni kuwarahisishia amri na kuwaondolea kero na tabu.

Kipindi ambacho iliruhusiwa kusujudu juu ya vazi katika hali ya dharura na matatizo.

Na ufuatao ni ufafanuzi wake: Kipindi cha mwanzo: kusujudu juu ya ardhi Makundi yote mawili yamepokea toka kwa Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) kuwa alisema: Nimefanyiwa ardhi tohara na mahala pa kusujudia30. Maana inayoeleweka toka ndani ya Hadithi hii ni kila sehemu ya ardhi ni mahala pa kusujudia na tohara, juu yake hufany­wa sijda na tayamamu, kwa ajili hiyo ardhi hukusudiwa kwa Sahih Bukhari:1/91 kitabu cha Tayammam, hadithi ya 2. Sunanil-Bayhaqiy: 2/433 mlango: Popote sala itakapokukuta Swali kwani penyewe ni msikiti, na ime­pokewa pia na wengine kati ya waandishi wa Sahihi Sita na vitabu vya Sunna.

30

26

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 26

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

mambo mawili: Mara kwa kusujudu na mara nyingine kwa kutayamamu.

Hakika hadithi hii inathibitisha wazi kuwa ardhi, iwe ya udongo au majabali au changarawe ndio asili katika kusujudu na ndio inayowa­jibika kufanywa mahala pa kusujudia na wala hairuhusiwi kuvuka hapo isipokuwa kwa dalili nyingine.

Ama kutafsiri riwaya hii kuwa ibada na kusujudu kwa ajili ya Mwenyezi Mungu haihusishi sehemu maalumu tu na kuacha sehemu nyingine bali ardhi yote ni mahala pa kusujudia waislamu, kinyume na wasio waislamu kwani wao wamehusisha ibada na mahekalu na makanisa tu. Maana hii haipingani na maana tuliyoitaja mwanzo, kwani iwapo ardhi yote ni mahala pa kusujudu mwenye kuswali basi inalazimu ardhi yote iwe inafaa kwa ibada, na hapo maana hii iliy­otajwa ni maana muambata ya maana tuliyoitaja mwanzo.

Na kinachoonyesha kuwa hayo ndio makusudio ni kule kutajwa tohara baada ya mahala pa kusujudia na kuyafanya maneno hayo mawili kuwa ni vitendwa vya kitenzi nimefanyiwa hivyo matokeo yake ni kuipa ardhi sifa mbili: Yenyewe kuwa ni mahala pa kusujudia na kuwa ni tohara, na hili ndilo alilofahamu Al-Jassasu akasema: Hakika yule aliyeifanya ardhi mahala pa 27

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 27

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

k­ usujudia ndiye aliyeifanya tohara.31 Na wengine mfano wake kati ya wafafanuzi wa hadithi.

Basi iwapo udongo na changarawe ni tohara basi pia vyenyewe ni mahala pa kusujudia mwenye kuswali, hivyo kuwekwa kikomo ni hoja mpaka dalili nyingine ionyeshe ruhusa ya kuvuka kikomo hicho.

Kupoza changarawe ili kusujudu juu yake 1.

Toka kwa Jabir bin Abdillah Al-Answariy amesema: Nilikuwa nikiswali pamoja na Mtume (s.a.w.w.) Swala ya adhuhuri basi nikachukua fungu la changarawe mkononi mwangu na kuziweka mkono wa pili ili zipowe kisha naziweka kwa ajili ya paji langu ili nisujudu juu yake kwa jinsi joto lilivyokuwa kali.32 Al-Bayhaqiy akaongeza kwa kusema: As-Sheikh amesema: Laiti ingeruhusiwa kusujudu juu ya vazi lililo mwilini basi hilo lingekuwa ni rahisi mno kuliko kupoza changarawe kwa viganja na kuziweka ili kusujudu. 33 Ahkamul-Qur’ani: 2/389 iliyosambazwa Beiruti Musnadi Ahmad: 3/327 hadithi ya Jabir. Sunanil-Bayhaqiy: 1/439 mlango wa yaliyopokewa kuhusu kuiharakisha Swala kwa ajili ya ukali wa joto.

33 Sunanul-Bayhaqiy: 2/105.

31 32

28

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 28

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Tunasema: Laiti ingeruhusiwa kusujudu juu ya nguo yoyote iliyo mwilini au iliyo nje ya mwili hilo lingekuwa ni rahisi mno kuliko kupoza changarawe na ingewezekana kubeba kitambaa au zulia au mfano wake kwa ajili ya kusujudu juu yake.

2.

Anas amepokea akasema: Tulikuwa tukiswali pamoja na Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) katika siku za joto basi kila mmoja wetu huchukua changarawe mkononi mwake ili kuzipoza na baadae huzi­weka na kusujudu juu yake.34

3.

Toka kwa Khabab bin Al-Arti amesema: Tulimlalamikia Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) kuhusu joto la ardhi linavyounguza vipa­ji na viganja vyetu lakini hakutujibu35. Ibnu Athiri amezungumzia maana ya hadithi hii akasema: Hakika wao walipomlalamikia yale yanayowasibu kutokana na joto hilo hakuwapa nafasi ya kusujudu juu ya ncha kona za nguo zao.36

Riwaya hizi zinaonyesha sunna ya Mtume katika swala ilikuwa ni kusujudu juu ya ardhi tu mpaka Mtume hakuwapa nafasi waislamu waache na waende kwenye Sunanul-Kubra: 2/106.

Sunanil-Bayhaqiy: 2/105 mlango: Kuacha wazi paji la uso.

36 An-Nihayatu: 2/497, neno Shaka.

34 35

29

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 29

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

nguo za mwilini mwao au vitu vya nyuzi vilivyo nje ya miili yao, japokuwa Mtume ni mpole na mwenye huruma kwa waumini lakini aliendelea kuwawajibisha wagusanishe vipaji vyao na ardhi hata kama ukali wa joto lake utawaudhi.

Hadithi zinazoamrisha kufikisha udongo kwenye paji zinaonyesha wazi jinsi waislamu walivyokuwa wakisujudu juu ya ardhi na jinsi Mtukufu Mtume alivyoshikilia msimamo wa kuweka paji juu ya udongo na wala si juu ya nguo ya mwilini kama vile kunjo la kilem­ba au isiyo mwilini kama vile vitambaa na mazulia. Riwaya hizo ni nyingi zaidi ya moja.

Amri ya kufikisha udongo kwenye paji 4.

Imepokewa toka kwa Khalid bin Al-Jahaniy amesema: Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) alimwona Suhaybu akisujudu huku akizuwia asi­ patwe na udongo, Mtume (s.a.w.w.) akamwambia: Ewe Suhaybu, gusisha uso wako udongo37. Kinachoonekana ni kuwa Suhaybu alikuwa anajikinga asipatwe na udongo kwa kusujudu juu ya nguo iliyo mwilini au isiyo mwilini, na kwa uchache ni ku-

Al-Mutaqi Al-Hindiy: Kanzul-ummal: 7/465 namba 19810.

37

30

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 30

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

sujudu juu ya mkeka, kirago na mawe safi. Vyovyote vile itakavyokuwa ni kwam­ba hadithi hii ni ushahidi juu ya ubora wa kusujudu juu ya udongo kuliko kusujudu juu ya changarawe kama ilivyotangulia ruhusa ya kusujudu juu ya changarawe kinyume na kusujudu juu ya kisi­chokuwa ardhi.

Ummu Salama amepokea kuwa: Mtume (s.a.w.w.) alimwona kijana wetu anayeitwa Af lahu akipuliza mahala pa kusujudia, akamwambia: Ewe Af lahu gusa udongo.38 Na katika riwaya nyingine: Ewe Rabahu gusisha uso wako udon­go.39 Abu Swaleh amepokea akasema: Niliingia kwa Ummu Salama kisha akaingia mtoto wa kaka yake na kuanza kuswali nyumbani mwake rakaa mbili, aliposujudu akapuliza udongo, hapo Ummu Salama akamwambia: Ewe mtoto wa kaka yangu usipulize kwani hakika mimi nilimsikia Mtume wa Mwenyezi Mungu (s.a.w.w.) akimwambia mtumishi wake aliyeitwa Yasari: Gusisha uso wako udongo kwa ajili ya Mwenyezi Mungu.40 Al-Mutaqi Al-Hindiy: Kanzul-ummal:7/459 namba 19776.

Al-Mutaqi Al-Hindiy: Kanzul-Ummal: 7/459 namba 19777.

40 Al-Mutaqi Al-Hindiy: Kanzul-Ummal: 7/465 Na. 19810. Musnadi ­Ahmad: 6/301.

38 39

31

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 31

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Amri ya kuondoa kilemba kwenye paji la uso Imepokewa kuwa Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) alikuwa akiondoa kilemba kwenye paji lake anaposujudu.41 Imepokewa toka kwa Ali kiongozi wa waumini kuwa amesema: Iwapo mmoja wenu anasujudu basi aondoe kilemba kwenye paji lake inamaanisha ili asisujudu juu ya kunjo la kilemba.42 Saleh bin Hayawani As-sabai amesema: Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) alimwona mtu mmoja akisujudu ubavuni mwake na kilemba chake kikiwa kimefunika paji lake basi Mtukufu Mtume akakiondoa kwenye paji lake.43 Iyadhi bin Abdullah Al-qarashiy amesema: Siku moja Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) alimwona mtu mmoja akisujudu juu ya kunjo la kilemba kilichoshuka kwenye paji lake, Mtume akamwashiria kwa mkono wake: Ondoa kilemba chako.44 Riwaya hizi zinadhihirisha kuwa zama hizo waislamu hawakuwa na amri nyingine isipokuwa ni kusu Tabaqatul-Kubra: 1/151 kama ilivyo kusujudu juu ya ardhi:41.

Muntakhabu Kanzul-ummai iliyochapwa pembezoni mwa Al-Musnadi: 3/194.

43 As-Sunanil-Kubra: 2/105.

44 As-Sunanil-Kubra: 2/105.

41 42

32

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 32

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

judu juu ya udongo na wala hakuwa na ruhusa nyingine isipokuwa kupoza changarawe, na laiti kama kungekuwa na ruhusa nyingine basi wasingefanya hivyo na wala Mtume asingeamrisha kugusisha udongo wala kuondoa kilemba kwenye paji la uso.

Mwenendo wa Mtume katika ­kusujudu Kutokana na riwaya nyingi inaonekana Mtume alikuwa akitilia umuhimu kusujudu juu ya ardhi na zifuatazo ni mfano wa riwaya hizo: 1.

Al-Wailu bin Hajari amesema: Nilimuona Mtume (s.a.w.w.) ana­ posujudu huweka paji lake na pua yake juu ya ardhi.45

2.

Ibnu Abbas amesema: Hakika Mtukufu Mtume alisujudu juu ya jiwe.46

3.

Aisha amesema: Sikuwahi kumuona Mtume (s.a.w.w.) akikinga uso wake na kitu.47

Ibnu Hajar amesema: Katika hadithi hii kuna ishara kuwa kugusa ardhi bila kizuwizi katika sijda ndio asili kwa sababu kuna sharti la kutojiweza.48 Ahkamul-Qur’ani: 3/36. Musnadu Ahmad: 315,317.

As-Sunanil-Bayhaqiy: 2/102.

47 Al-Muswanafu:1/397. Kanzul-Ummal: 4/212.

48 Fathul-Bari: 1/414.

45 46

33

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 33

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Hadithi hii inaonyesha ruhusa ya kusujudu juu ya vazi wakati wa dharura na kutokuruhusiwa katika hali ya kawaida, na hili ndilo lililopokewa toka kwa Maimamu wa Ahlul-baiti, kwani imepokewa toka kwa Uyaynatu Yubaul-Qaswabi amesema: Nilimwambia Aba Abdillah: Nikiingia msikitini siku yenye joto kali nikichukia kuswali juu ya changarawe nikitandika nguo yangu, je nisujudu juu yake?

Akajibu: Hakuna ubaya.49 Na Al-Qasim bin Al-Fadhilu amesema: Nilimuuliza Ridha (a.s): Mimi ni fidia kwako, Je iwapo mtu anasujudu juu ya kunjo la kilemba chake kutokana na udhia wa joto na baridi. Akajibu: Hakuna ubaya.”50 Kuna riwaya na hadithi zinazoonyesha Mtukufu Mtume alikuwa akisujudu juu ya udongo na ardhi katika baridi kali na alikuwa akiswali kwenye shuka akijikingia mikono yake na miguu yake dhidi ya baridi ya ardhi na wala si paji lake. Na zifuatazo ni riwaya zionye­shazo hilo: Al-Wasailu: 3 mlango 4 kati ya milango ya kitu cha kusujudu juu yake, hadithi ya 1.

50 Al-Wasailu: 3, mlango wa 4 mlango wa kitu cha kusujudu juu yake, hadithi ya 2.

49

34

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 34

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

1.

Wailu bin Hajar amesema: Siku moja nilimwona Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) akiswali juu ya kitambaa cheupe na huku akie­pusha mikono na miguu yake dhidi ya baridi ya ardhi kwa kitambaa hicho.51

2.

Thabit bin Swamit amepokea kuwa Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) alipokuwa akiswali katika msikiti wa Bani Abdul-Ash hali aliweka mikono yake juu ya kitambaa alichojivingirishia kujiepusha na bari­di ya mawe.52

3.

Abu Huraira amesema: Mtume (s.a.w.w.) alisujudu siku ya mvua kali kiasi kwamba nikawa naona alama za sijda kwenye paji lake na pua yake.53 Riwaya hizi na mfano wake zinaonyesha kitendo cha Mtukufu Mtume katika sijda yake siku za mvua na baridi na alikuwa akisu­judu juu ya udongo na wala hakuuepusha uso wake kwa kitu cho­chote, na mara nyingine akiepusha mikono yake bila kuhusisha uso, huku umakini wa wapokezi kuhusu kubainisha kitendo cha Mtume kuepusha mikono yake kwa kitambaa dhidi ya baridi na udongo na wakiwa wameacha kutaja paji ku As-Sunanul-Kubra lil-Bayhaqiy: 2:106.

Sunani Ibnu Majah: 1/329.

53 Maj’maul-Zawaidi: 2/126.

51 52

35

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 35

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

nadhihirisha kuwa yeye hakuwahi kuepusha uso wake kwa chochote na laiti kama si hivyo basi wapokezi wangekitaja na wala wasingeghafilika.

36

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 36

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

MWENENDO WA ­MASWAHABA NA TABIINA KATIKA KUSUJUDU

K

utokana na riwaya nyingi ni dhahiri kuwa mwenendo wa kundi la maswahaba ulikuwa ni kusujudu juu ya ardhi.

1. Abu Umayya amesema: Abu Bakr alikuwa ­akisujudu juu ya ardhi huku akijitandaza nayo.54 2.

Abu Ubayda amesema: Ibnu Mas udi huwa hasujudu au amese­ma: Huwa hasali ila juu ya ardhi.55

3. Mas ruqu bin Al-Ajdau sahaba wa Ibnu Mas udi alikuwa haruhusu kusujudu juu ya kisichokuwa ardhi hata ndani ya jahazi na alikuwa akibeba kitu cha kusujudu juu yake ndani ya jahazi.56 4.

Ibrahimu An-Nakhaiy mwanachuoni wa Kufa ­aliyekuja baada ya maswahaba alikuwa akisimama juu ya busati la matete na kusujudu juu ya a­ rdhi.

Al-Muswanafu: 1/397.

Al-Muswanafu: 1/367.

56 At-Tabaqatil-Kubra li-ibnu Saadi: 6/53. Na Al-Muswanafu ­Abdurazaqi: 2/583.

54 55

37

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 37

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Mpokezi akasema: Busati la matete ni nini? Akasema: Mkeka.57 Na katika tamko lingine alikuwa akiswali juu ya mkeka na kusujudu juu ya ardhi.

5.

Umar bin Abdul-Aziz alikuwa hatosheki na khumra bali alikuwa anaweka udongo juu ya khumra na kusujudu juu yake.58

6.

Ur watu bin Zubair alikuwa akichukia kuswali juu ya kitu kisi­chokuwa ardhi.59

7.

Ali bin Abdallah bin Abbas alimuandikia Zurainu kuwa nitumie vipande vya mawe ya Marwa ili niwe nasujudu juu yake.60

Matokeo ni kuwa kujidhalilisha na kunyenyekea mbele ya utukufu wa Mwenyezi Mungu kwa ubora kunapatikana kwa kuweka paji na pua juu ya udongo mkavu na mbichi huku ukisema: Udongo haulin­gani na bwana wa mabwana na udongo ni sawa na mimi, hali hiyo huwezi kuipata kwenye vitu vya viwandani.

Na Allamah Al-Amini ana maneno ya maana sana, na yafuatayo ni maelezo yake: Al-Muswanafu Liabdirazaqi: 1397.

Fat-hul-Bari:1/410.

59 Fat-hul-Bari:1/410.

60 Akh-baru Maka lil-Azraqiy.

57 58

38

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 38

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Na kinachofaa mno kufanyia sijda ambayo si chochote isipokuwa ni kujishusha na kujidhalilisha ­ mbele ya utukufu wa Mwenyezi Mungu na heshima ya kiburi chake ni ardhi kufanywa mahala pa kusujudia wakati wa kusujudu, huku mwenye kuswali akichafua shavu lake kwa udongo na kuidhalilisha pua yake ili mwenye kusujudu akum­buke udongo wake duni usio na thamani ambao ameumbwa kutokana nao, ambao atarudi tena na kutolewa mara nyingine ili awaidhike na awe na kumbukumbu ya uduni wa asili yake ili apatwe na unyenyekevu wa kiroho na udhalili wa ndani na mvunjiko wa nafsi na kuinuka kwa viuongo kuelekea kwenye utumwa huku aki­achana na ujeuri na ubinafsi, na awe katika ujuzi kuwa kiumbe kitokanacho na udongo kinastahiki na kufaa udhalili na uduni na wala si kitu kingine.

Katu kabisa siri hizi hazipatikani ndani ya vitu vya kutengenezwa kwa sufi, hariri na mfano wake miongoni mwa mambo ya raha na starehe ambayo yanamuonyesha mwanadamu ukubwa ndani ya nafsi yake. Vinamuonyesha heshima, utukufu, na cheo cha juu kwake na anapata ujeuri, kiburi na majivuno na hapo kujitoa kwenye udhalili na unyenyekevu.61 Siratuna wasunatuna:125-126.

61

39

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 39

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

HATUA YA PILI KURUHUSIWA KUSUJUDU JUU YA KHUMRA NA MKEKA

H

adithi na riwaya zilizotangulia zilizothibiti ndani ya Sahihi Sita na vitabu vya Musnadi na vingine vya hadithi vinaonyesha jinsi Mtume na maswahaba zake walivyoshikilia msimamo wa kusujudu juu ya ardhi na aina zake na wao hawakuacha kusujudu juu yake hata kama mambo yatakuwa magumu na joto likazidi.

Lakini kuna maelezo yanayoonyesha Mtume aliruhusu kusujudu juu ya mimea ya ardhi kwa wahyi toka kwa Mwenyezi Mungu, hapo likawa jepesi kwao suala la kusujudu na tabu na usumbufu wa joto na baridi na pale ardhi itakapokuwa imelowana vikaondolewa.

Na yafuatayo ni hayo maelezo: 1.

Anas bin Malik amesema: Mtukufu Mtume wa Mwenyezi Mungu (s.a.w.w.) alikuwa akiswali juu ya khumra.62

Abunaimil-Is’fihani: Ahk-baru Is’bihani: 2/141.

62

40

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 40

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

2.

Ibnu Abbas amesema: Mtukufu Mtume wa Mwenyezi Mungu (s.a.w.w.) alikuwa akiswalijuu ya khumra. Katika tamko lingine: Nabii alikuwa akiswali juu ya khumra.63 3. Aisha amesema: Mtukufu Nabii (s.a.w.w.) ­alikuwa akiswali juu ya khumra.64 4. Ummu Salama amesema: Mtukufu Mtume wa Mwenyezi Mungu (s.a.w.w.) alikuwa akiswali juu ya khumra.65 5. Maymuna amesema: Mtukufu Mtume anasali juu ya khumra na anasujudu juu yake.66 6. Ummu Sulaymu amesema: Mtukufu Mtume wa Mwenyezi Mungu (s.a.w.w.) alikuwa ­akiswali juu ya khumra.67 7. Abdallah bin Umar amesema: Mtukufu Mtume wa Mwenyezi Mungu (s.a.w.w.) alikuwa ­akiswali juu ya khumra.68 Baadhi ya waelekezaji ndani ya msikiti mtukufu walinikosoa pale waliponiona nikiendelea kusujudu Musnadi Ahmad:1/269,303,309,358.

Musnadi Ahmad: 6/179 na pia mna alimwambia kijakazi wake akiwa msikiti­ni: Niletee khumra.

65 Musnadi Ahmad: 6/302­.

66 Musnadi Ahmad: 6/331-335.

67 Musnadi Ahmad: 6/377.

68 Musnadi Ahmad: 2/92-98.

63 64

41

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 41

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

juu ya mkeka na kunihoji sababu ya kufanya hivyo. Nikamwambia: Hakika Mtukufu Nabii alikuwa akiswali juu ya mikeka.

Akasema: Hakika Swala ya Mtume juu ya mikeka na virago hailaz­imishi kusujudu juu yake kwani inawezekana akaswali juu ya mkeka na akasujudu juu ya kitu kingine.

Nikamwambia: Hakika kutenganisha kati ya mambo hayo mawili hakulingani na lugha fasaha, kwani hakika kauli: Anaswali juu ya mkeka, inamaanisha anasali juu yake katika hali zake zote za Swala kuanzia kisimamo, rukuu na kusujudu na wala si aweke nyayo zake au magoti yake au mikono yake juu ya mkeka huku kaweka paji lake kwenye kitu kingine. Zaidi ya hapo kuna baadhi ya riwaya zimetam­ka wazi alikuwa akisujudu juu ya mkeka.

1.

2.

Abu Said Al-Khiduriy amesema: Nilikwenda kwa Mtukufu Mtume nikamkuta anasali juu ya mkeka na akisujudu juu yake.69 Anas bin Malik amesema: Mtukufu Mtume alikuwa akiswali juu ya khumra na akisujudu juu yake.”70

Sahih Muslim:2/62, Darul-fikri Beiruti.

Sahih Ibu Khuzaimati: 2/105, Al-Maktabu Al-Islamiyu chapa ya 2-1412 Hijiriyya. Al-Muujamu Al-Awsatu: 8/348. Al-Muujamu Al-­ Kabiru: 12/292.

69 70

42

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 42

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Ndani ya Hadithi zilizotajwa inabainika ruhusa ya kusujudu juu ya ardhi na udongo na baadhi ya vinavyoota aridhini mfano wa mkeka uliotengenezwa kwa magome ya mtende.

43

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 43

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

HATUA YA TATU KUSUJUDU JUU YA NGUO KWA UDHURU

T

ayari umeshazijua hatua mbili zilizopita na laiti kama ipo hatua ya tatu basi si nyingine bali ni hatua ya kuruhusu kusujudu juu ya kisi­chokuwa ardhi na kisichoota humo kwa udhuru na dharura. Na inaonesha kuwa ruhusa hii ilikuja mwisho baada ya hatua hizo mbili, hiyo ni kama ulivyoona jinsi ambavyo Mtume hakujali malalamiko ya maswahaba dhidi ya ukali wa joto na ukali wa changarawe huku wakiendelea yeye na maswahaba zake kusujudu juu ya ardhi wakivumilia udhia na joto kali.

Lakini Muumba Mtukufu akaruhusu kusujudu juu ya vazi kwa dharura na udhuru kwa lengo la kuondoa tabu. Na zifuatazo ni riwaya kuhusu hili: Anas bin Malik amesema: Tulipokuwa tukiswali pamoja na Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) kila mmoja wetu alikuwa hajimudu kuweka paji juu ya ardhi hivyo kila mmoja aliweka vazi lake na kusujudu juu yake.

44

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 44

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Na katika tamko lingine: Tulipokuwa tukiswali pamoja na Mtume (s.a.w.w.) kila mmoja wetu alikuwa akiweka baadhi ya vazi lake kwa sababu ya joto kali na iwapo atashindwa mmoja wetu kutuliza paji lake juu ya ardhi hutandika nguo yake.

Katika tamko la tatu: Tulipokuwa tukiswali pamoja na Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) baadhi yetu waliweka baadhi ya vazi mahala pa kusujudia kwa sababu ya joto kali.”71 Riwaya hii ambayo imenukuliwa na waandishi wa vitabu vya Sahih Sita, Sunani na Masanidi inadhihirisha ukweli wa baadhi ya riwaya zilizopokewa zikikusudia kuruhusu kusujudu juu ya nguo katika hali isiyo ya dharura. Hiyo ni kwa sababu riwaya ya Anas imeeleza iki­husisha ruhusa katika hali ya dharura tu, hivyo yenyewe inakuwa ni kihusisho cha makusudio ya riwaya hizi zisizo na sharti.

Na zifuatazo ni baadhi ya hizo riwaya zilizopokewa katika hili: 1.

Abdallah bin Muhrizu amepokea toka kwa Abu Huraira kuwa: Mtukufu Mtume wa Mwenyezi Mungu (s.a.w.w.) alikuwa akiswali juu ya kunjo la kilemba chake.72

Sahih Bukhari: 1/101. Sahih Muslim: 2/109. Musnad Ahmad: 1/100. As­ Sunanul-Kubra: 2/106.

72 Kanzul-Ummal: 8/130 namba 22238.

71

45

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 45

11/25/2017 1:01:28 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Hakika riwaya hii japokuwa inapingana na ile ya katazo la Mtume kuhusu kusujudu juu ya kunjo bado inachukuliwa kuwa ni wakati wa udhuru na dharura na hilo limetamkwa wazi na Sheikh Al-Bayhaqiy ndani ya Sunnan yake aliposema: Shekhe amesema: Ama riwaya zilizopokewa toka kwa Mtume (s.a.w.w.) kuhusu hilo la kusujudu juu ya kunjo la kilemba hazithibitishi lolote kuhusu hilo, na sahihi mno miongoni mwa yale yaliyopokewa kuhusu hilo ni kauli ya Hasani Al-Basriy ambayo ni nukuu toka kwa maswahaba wa Mtume (s.a.w.w.).73 Na imepokewa toka kwa Ibnu Rashidi amesema: Nilimwona Makuhula akisujudu juu ya kilemba chake nikamwambia: Kwa nini unasujudu juu yake? Akasema: Nakinga meno yangu dhidi ya baridi.74 2.

Riwaya iliyopokewa kutoka kwa Anas: Tulipokuwa tukiswali pamoja na Mtume mmoja wetu alikuwa akisujudu juu ya nguo yake.75

Riwaya hii inachukuliwa kuwa ni katika hali ya udhuru kwa kigezo cha riwaya tuliyopokea kupitia yeye Al-Sunnan Al-Kubra: 2/106.

Al-Muswanafu li-Abdil-Razaqi:1/400 kama ilivyo ndani ya Siratuna Wasunnatuna, na Al-Sijdatu ala Turbati: 93.

75 Al-Sunnanu Al-Kubra: 2/106 mlango wa atakayetandika nguo na ­kusujudu juu yake.

73 74

46

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 46

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

mwenyewe na aliyoipokea Bukhari kupitia kwake yeye kuwa: Tulipokuwa tukiswali pamoja na Mtume (s.a.w.w.) kila mmoja wetu alikuwa hajimudu kuweka paji juu ya ardhi kwa sababu ya joto kali hivyo kila mmoja aliweka vazi lake na kusujudu juu yake.76 Na inaungwa mkono na riwaya aliyoipokea An-Nasaiy: Tulipokuwa tukiswali Adhuhuri nyuma ya Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) tulisujudu juu ya mavazi yetu ili kujikinga na joto.77 Na kuna riwaya zisizo na hoja timilifu kiasi kwamba hazionyeshi isipokuwa ni kuwa Mtume aliswali juu ya kirago cha ngozi. Je? Alisujudu juu yake au la. Hakuna dalili ioneshayo hilo.

3.

Toka kwa Al-Mughira bin Shu ba: Mtukufu Mtume (s.a.w.w.) alikuwa akiswali juu ya mkeka na ngozi yenye manyoya iliyotiwa dawa ili isioze.78

Riwaya hii japokuwa ni dhaifu kwa kuwemo Yunus bin Al-Harthi, bado haionyeshi kuwa alisujudu juu yake Bukhari: 2/64 Kitabu cha sala mlango wa kutandika nguo ndani ya sala kwa ajili ya kusujudu.

77 Ibnu Athiir: Jamiul-Usuul: 5/468 namba 3660.

78 Abu Daud: As-Sunnan: mlango wa yaliyopokewa kuhusu kuswali juu ya khum­ra, namba 331.

76

47

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 47

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

na wala hakuna mahusiano ya lazima kati ya kuswali juu ya ngozi na kusujudu juu yake, na hasa ngozi inapokuwa kipande kidogo kwani huenda (s.a.w.w.) aliweka paji lake juu ya ardhi au kiotacho toka aridhini, na hata kama tuki­jaalia kuwepo mahusiano ya lazima bado yenyewe na mfano wake hiyo haziwezi kuzishinda uzito riwaya tulizoorodhesha katika hatua mbili zilizopita.

48

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 48

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

MATOKEO YA UCHUNGUZI

H

akika mwenye kufuatilia riwaya kwa kina ataona jahara kuwa suala la kusujudu ndani ya swala lilipitia hatua mbili au tatu, hivyo katika hatua ya kwanza faradhi ilikuwa ni kusujudu juu ya ardhi na waislamu hawakuruhusiwa kusujudu juu ya kisichokuwa ardhi, na katika hatua ya pili ikaja ruhusa ya kusujudu juu ya kinachoota toka aridhini na nyuma ya hatua hizi mbili hakuna hatua nyingine isipokuwa hatua ya kuruhusiwa kusujudu juu ya nguo kwa udhuru na dharura.

Hivyo maana iyonekanayo toka ndani ya baadhi ya riwaya zina­zoruhusu kusujudu juu ya kirago cha ngozi na mfano wake huchukuliwa kuwa ni wakati wa dharura. Au hazina dalili kuwa alisujudu juu yake bali makusudio yake ni kuswali juu yake.

Na hapa ndipo inapodhihiri jahara kuwa kitendo cha Shia kung’ang’ania kusujudu juu ya ardhi au kiotacho toka aridhini ndio kile kile kitendo kilicholetwa na Sunna tukufu ya Mtume (s.a.w.w.) na wala hawajakwenda kinyume hata kidogo.

Na sisi tunawaomba kidogo mtazame kwa makini ili muone haki na muache uzushi (bidaa). Katu hakuna 49

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 49

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

dalili inayoruhusu sijda juu ya matandiko, mazulia na mabusati yaliyotengenezwa kwa sufi, many­oya, hariri na mfano wake, na vazi lililomo mwilini, na ndani ya Sunna ya Mtume hamna mashiko yoyote yanayoruhusu hilo.

Ni hizi hapa Sahihi sita zilizochukua dhamana ya kubainisha huku­mu za dini, na hasa swala ambayo ndio nguzo ya dini, lakini ndani yake hamna hata hadithi moja wala neno moja linaloashiria wala kugusia ruhusa ya hilo.

Hivyo kauli ya kuruhusu kusujudu juu ya matandiko na mazulia na kung’ang’ania hilo na kutandaza mabusati misikitini ili kusujudu juu yake kama ilivyozoeleka, suala hilo ni bidaa halisi na jambo lililozushwa nje ya sheria, na linapingana na mwenendo wa Mwenyezi Mungu Mtukufu na Sunna ya Mtukufu Mtume Wake (s.a.w.w.); “…..na wala hamtokuta mabadiliko yoyote katika mwenendo wa Mwenyezi Mungu.”79

Siratuna Wasunnatuna: 133–134.

79

50

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 50

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

NI IPI SIRI YA KUCHUKUA KIPANDE CHA UDONGO ­TOHARA?

H

apa limebaki swali ambalo mara nyingi hutolewa na ndugu zetu wengi wa kisunni kuhusu sababu ya Shia kuchukua kipande cha udongo tohara safarini na nyumbani na kusujudu juu yake na si kitu kingine.

Huenda wenye akili duni wakadhani kuwa Shia hukisujudia kipande hicho na wala si kusujudu juu yake, na kuwa wanaabudu jiwe na kipande cha udongo, hilo ni kwa sababu masikini hawa hawatofautishi kati ya kusujudu juu ya kipande cha udongo na kuk­isujudia.

Vyovyote vile ni kuwa jibu la swali hilo liko dhahiri kwani kilicho bora kwa Shia ni kuchukua kipande cha udongo tohara safi ili awe na yakini juu ya utohara wake, kipande hicho kichukuliwe ardhi yoyote ile na toka bara lolote lile kati ya pande za ulimwengu ni sawa kwao hamna tofauti. Kujali huku ni sawa tu na kile kitendo cha mwenye kuswali kujali tohara ya mwili wake, mavazi yake na msala wake.

Ama siri ya kung’ang’ania kuchukua kipande cha udongo ni kwam­ba uhakika wa utohara wa kila ardhi 51

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 51

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

-huwa humo, - na kukifanya mahala pa kusujudia, haupatikani kila eneo miongoni mwa maeneo anayokuwemo muislamu safarini na nyumbani, na itakuwaje awe na uhakika huo ilihali maeneo hayo yanafikiwa na aina tofauti za binadamu, waislamu na wasio waislamu, washikao misingi ya tohara na wasioshika misingi hiyo, hivyo katika hilo kuna taabu kubwa inayomfika muislamu katika swala yake, hivyo hana njia ya kuk­wepa kujichukulia kipande cha udongo tohara ili awe na imani na utohara wa kipande atakachosujudu juu yake wakati wa Swala yake ili kujitahadhari dhidi ya kusujudu juu ya uchafu na najsi na taka ambazo katu hazimkurubishi kwa Mwenyezi Mungu; na wala Sunna tukufu hairuhusu kusujudu juu yake, na wala akili timilifu haikubali, hasa baada ya kuwepo mkazo kamilifu wa hali ya juu kuhusu uto­hara wa viungo na mavazi ya mwenye kuswali na kukataza kuswali katika baadhi ya maeneo yakiwemo: Jalalani, machinjioni, mitaroni, bafuni na maeneo ya ngamia, bali imeamrishwa kutoharisha misiki­ti na kuinukiza manukato.80 Kanuni hii ilikuwa imethibiti kwa watu wema waliotangulia japokuwa historia ilighafilika kuinukuu kwani imepokewa kuwa: Mwanafunzi mmoja wa maswahaba Al-Allamatu Al-Amini: Siratuna Wasunatuna:158-159.

80

52

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 52

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

mwanafiqihi Mas ruqu bin Al-Ajdau aliyefariki mwaka 62 A.H. alikuwa akitembea na tofali safari­ni tokea Madina na kusujudu juu yake, kama alivyotoa Ibnu Abu Shayba ndani ya kitabu chake Al-Muswanafu mlango wa aliyekuwa akibeba kitu ndani ya jahazi na akisujudu juu yake.

Hapo ametoa kwa njia mbili kuwa Mas ruqu alikuwa akibeba tofali ndani ya jahazi na kusujudu juu yake pindi anapokuwa safarini.81 Mpaka hapa imebainika kuwa kitendo cha Shia kukazania kukifanya kipande cha udongo kuwa mahala pa kusujudia si chochote ila tu ni kumrahisishia mwenye kuswali awapo safarini na nyumbani kuhofia asije kukosa ardhi tohara au mkeka tohara na ikawa vigumu kwake kuswali, na jambo hili ni kama kitendo cha muislamu kuhifadhi udongo tohara kwa lengo la kutayamamia. Ama siri ya Shia kushikilia Sunna ya kusujudu juu ya udongo wa Husein (a.s.) hakika hilo ni miongoni mwa malengo ya juu mno na makusudio ya kina mno, kati ya hayo ni: Pindi mwenye kuswali anapoweka paji lake juu ya udongo huo akumbuke kujitolea kwa Imam huyo katika njia ya imani na msingi wa dini na kung’oa ujeuri na ufisadi, akiwa yeye mwenyewe na watu wa Abu Bakr bin Abu Shayba: Al-Muswanafu: 2/172. Darul-fikra -1409 Hijiriyya.

81

53

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 53

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

nyumbani kwake na wateule miongoni mwa maswahaba zake.

Na kwa kuwa kusujudu ndio nguzo kubwa mno ya Swala kama ilivyo katika Hadithi: Katika hali ya sijda ndipo mja awapo karibu mno na Mola Wake hivyo inafaa mno awakumbuke kwa kuweka paji lake juu ya udongo huu mtakatifu wale ambao walifanya miili yao fidia kwa ajili ya haki na roho zao zikafikia heshima ya juu ili ahofie na kunyenyekea, na alazimike kujishusha na kujiinua kiroho huku akiidharau dunia hii danganyifu na mapambo yake ya kupita. Na huenda haya ndio makusudio ya kuwa kusujudu juu ya udongo huo huondoa vizuwizi saba kama isemavyo hadithi. Hivyo katika kusujudu huko kunakuwa na siri ya kukwea na kupanda toka kwenye udongo mpaka kwa bwana wa mabwana.82 Allamah Al-Amini amesema: Sisi tunachukua toka udongo wa Karbala vipande ving’aravyo na vidonge tunavyosujudu juu yake kama alivyokuwa akifanya mwanachuoni wa fiqhi aliyetangulia Mas ruqu bin AlAjdau akibeba kipande toka udongo wa Madina na kusujudu juu yake, na mtu huyu ni mwanafunzi wa ukhalifa wema, mwanachuoni wa Madina na mwalimu wa Sunna ya Mtume (s.a.w.w.),yu mbali na bidaa.   Al-Ardhu wal-Turbatu Al-Husayniyatu: 24.

82

54

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 54

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Hivyo katika hilo hamna aina yoyote ya kulazimisha maana au cho­chote kinachopingana na wito wa Qur’ani, au kinachopingana na mwenendo wa Mwenyezi Mungu au kutoka nje ya maamuzi ya akili na mantiki. Wala si faradhi kwa Shia kuufanya udongo wa Karbala mahala pa kusujudia, wala si wajibu wa kisharia na dini, na wala si jambo la lazima kimadhehebu, wala hamna yeyote miongoni mwao aliyetofautisha kati ya ruhusa ya kusujudu juu ya udongo huo na ile ya udongo wa eneo lote la ardhi, hilo ni tokea siku ya mwanzo ya udongo huo, kinyume na anavyodai asiyewajua Mashia na rai zao.

Udongo wa Karbala si chochote kwao ila ni ubora wa kiakili na wala si jambo lingine, na ni kuchagua tu kilicho bora kusujudu juu yake kiakili na kimantiki kama ulivyosikia.

Na kuna watu wengi wa madhehebu hii ndani ya safari zao wanachukuwa visivyokuwa udongo wa Karbala miongoni mwa vitu vinavyosihi kusujudu juu yake kama vile mkeka tohara na safi wanaoamini utohara wake, au khumra yenye hali kama hiyo na wanasujudu juu yake ndani ya Swala zao.83 Huu ni utambuzi wa jumla kuhusu suala hili la kifiqhi; ama ukamil­ifu wake umeachwa sehemu yake, na Siratuna wasunnatuna:116–167 Chapa ya Najaf tukufu.

83

55

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 55

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

katika hilo tumetosheka na yale yaliyoandikwa na Wanavyuoni na wasomi wakubwa wa zama hizi. Miongoni mwao nawataja hawa tu: 1.

Al-Muslihu-lkabiru Sheikh Muhammad Husein Kashiful-ghita (1295-1373 A.H.) ndani ya kitabu chake ‘Al-ardhu watur’batul­ Huseiniyatu’ (Ardhi na udongo wa Husein).

2.

Msomi mkubwa Sheikh Abdul-Husein AlAmini mwandishi wa kitabu Al-Ghadir (13201390A.H.). Ameandika ujumbe kuhusu maudhui hii na kuchapwa mwisho wa kitabu chake Siratuna Wasunnatuna (Mwenendo wetu na Sunna yetu),

3.

As-Sujudu a’lal-ardhi (Kusujudu juu ya ardhi) cha mwanachuoni Sheikh Ali Al-Ahmadi na amekifanyia uchunguzi na utafiti bora.

Tuliyoyataja katika suala hili ni matunda ya nuru ya elimu yao. Tunamuomba Mwenyezi Mungu awarehemu Wanavyuoni wetu waliyotangulia na awahifadhi waliobaki. Hizi ndio riwaya tuli­zokomea na ambazo tumezitoa ndani ya muhtasari huu.

56

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 56

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

MWISHO WA SAFARI

T

utataja mambo mawili:

1.

Kulazimisha itikadi na vitendo juu ya mwenye kuzuru.

Katika maajabu ya dunia (Ishi uone maajabu ya dunia) ni kuondole­wa uhuru ndani ya Haram mbili tukufu na mwenye kuzuru kulaz­imishwa itikadi na vitendo maalum ilihali toka karne na karne mwe­nendo ulikuwa ni kumpa mwenye kuzuru Haram mbili tukufu uhuru wa itikadi na vitendo.

Hakika kutabaruku na kuomba kupitia kwa Mtume (s.a.w.w.) na Ahlul-Bait ilikuwa ni Sunna iliyoenea katika karne zilizopita na wala hakukuwa na kizuizi chochote; huku Sahih Sita na Masanidi zikiwa zimelipokea hilo. Haram mbili Tukufu zilikuwa ni eneo la amani kwa mwenye kuzuru kama alivyotaka Mwenyezi Mungu zenyewe ziwe hivyo.

Mwenyezi Mungu amesema: “Humo mna dalili zilizo wazi; kati­ka hizo ni mahala aliposimama Ibrahim. Na mwenye kuingia humo huwa katika amani.”84 Al-Imran; 3: 97.

84

57

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 57

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Na Mwenyezi Mungu amesema akisimulia dua ya Ibrahimu: Na aliposema Ibrahim: ‘Ewe Mola wangu ufanye mji huu uwe wa amani”. 85 Lakini leo upande huo umekuwa ni kinyume na alivyouombea Ibrahim kwani Shia mwenye kuzuru anayefuata mafunzo ya vitendo vya Maimamu wa Ahlul-Bayt haachwi atekeleze ibada zake kwa uhuru kamili na wala azungumze chochote anachokiamini, na mfano wa hilo ni kulazimishwa kusujudu juu ya busati la nyuzi na kukatazwa kusujudu juu ya ardhi na udongo.

Na sisi kwa nafasi yetu tunaitolea wito serikali iongozayo katika ardhi za Wahyi iwape uhuru wa kisheria Mahujaji wote ili watekeleze ibada zao kwa uhuru, kwani hakika hilo linatia nguvu misuli ya umoja na kusaidiana miongoni mwa waislamu bila kujali tofauti zao.

2.

Sunna kugeuzwa bidaa

Tayari umeshajua kuwa kusujudu juu ya ardhi au mkeka, kirago na mfano wake ni Sunna, na kuwa kusujudu juu ya matandiko, mazulia na mfano wake ni bidaa na hakuna chochote alichoteremsha Mwenyezi Mungu kuhusu hilo.

Al-Baqara; 2:126

85

58

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 58

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Lakini kinachosikitisha ni Sunna kugeuzwa bidaa na bidaa kugeuzwa Sunna, hivyo laiti kama mtu atatenda Sunna misikitini na makaburini akasujudu juu ya udongo na mawe basi kitendo chake hiki huitwa bidaa na mtendaji huitwa mtu wa bidaa.

Lakini katika mlango huu si hili tu pekee kwani tunaweza kuona mfano wake ndani ya fiqihi ya madhehebu manne: 1.

Sheikh Muhammad bin Abdur-Rahmani AdDamashqi amesema:

Sunna katika kaburi ni kusawazisha na ndio rai bora kwa madhehe­bu ya Shafii.

Abu Hanifa na Malik wamesema: Kuweka mwinuko ndio bora kwa sababu kusawazisha imekuwa ni alama ya Mashia.86 Ar-Rafiiy amesema: Hakika Mtume (s.a.w.w.) alisawazisha kaburi la mwanae Ibrahim. Na Qasim bin Muhamad amesema: Niliona kaburi la Mtume na Abu Bakr na Umar yakiwa yamesawazishwa.

Ibnu Abu Huraira amesema: Bora hivi sasa ni kuhama toka kwenye kusawazisha kwenda kwenye mui  Al-Damashqiy: Rahmatul-Uma fi-Ikh-tilafil-umati: 1/88 na pia Allamatu Al-Amini ameinukuu ndani ya Al-Ghadiri: 10/209.

86

59

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 59

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

nuko kwa sababu kusawazisha imekuwa ni alama ya Mashia na ni bora kuwakhalifu na kumkinga maiti, yeye na ndugu zake dhidi ya kutuhumiwa na bidaa.

Na mfano wa hayo ni haya yaliyonukuliwa toka kwake: Hakika kud­hihirisha Bismillahi kukigeuka na kuwa alama yao basi mustahabu ni kuificha ili kuwakhalifu, na akatoa hoja kupitia riwaya iliyopoke­wa kuwa: Mtume (s.a.w.w.) alikuwa akisimama lichomozapo jeneza ndipo akapewa habari kuwa mayahudi hufanya hivyo basi baada ya hapo akaacha kusimama ili kuwakhalifu.

Na hii hapa ndio sababu aliyotumia kujibu ndani ya kitabu chake na ikamvutia Sheikh Abu Muhamad na akaifuata kadhi Ar-Rubaniy.

Lakini wanavyuoni wengi wa kisunni wako katika mtazamo wa kwanza, wamesema: Laiti kama tutaacha mambo yaliyothibiti ndani ya Sunna kwa kuwa tu yanalingana na wanayoyafanya watu wa bidaa basi hilo litatupelekea kuacha Sunna nyingi.87 2.

Al-Imamu Razi amesema: Al-Bayhaqiy amepokea toka kwa Abu Huraira amesema: Mtume alikuwa akidhihirisha Bismillahi Rahmani Rahimi ndani ya Swala yake na Ali (Radhi za Al-

Al-Azizi Sharhul-Wajizi: 2/453.

87

60

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 60

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

lah ziwe juu yake) alikuwa akidhihirisha Bismillahi na hilo limethibiti kwa wingi.

Na Ali bin Abu Talib alikuwa akisema: Ewe ambaye utajo wako ni sharafu kwa wenye kukutaja. Jambo kama hili je inampasa mwenye akili kwenda mbio kulificha?

Shia wamesema: Sunna ni kudhihirisha Bismillahi, sawa iwe ndani ya Swala za kudhihirisha au za kunong ona, na wanavyuoni wote wa kisunni wamewakhalifu - mpaka akasema - hakika Ali alikuwa akipindukia katika kudhihirisha Bismillahi hivyo ilipotua dola mikononi mwa Bani Umayyah wenyewe wakapindukia katika kuzuwia kudhihirisha, kwa lengo la kwenda mbio kubatilisha athari za Ali (Radhi za Allah ziwe juu yake).88 3.

Az-Zamakhshari ndani ya Tafsiir yake anapoitafsiri kauli ya Mwenyezi Mungu: Hakika Mwenyezi Mungu na Malaika wake humtakia rehma Nabii amesema: Ukiniuliza unasemaje kumtakia rehma mwingine? Nitasema: Inaruhusiwa kumtakia rehma kila muumini kwa ushahidi wa kauli ya Mwenyezi Mungu: Yeye ndiye ambaye huwatakia rehma, na kauli ya Mwenyezi Mungu: Watakie rehma hakika

  Ar-Razi: Mafatihul-Ghaibi: 1/205-206.

88

61

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 61

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

kuwatakia kwako rehma ni utulivu kwao, na kauli yake: Ewe Mwenyezi Mungu wafikishie rehma jamaa wa Abu Aufa.

Lakini wanavyuoni wana ufafanuzi kuhusu hilo nao ni: Ikiwa dua hiyo itafuata baada ya ile ya Mtume kama ukasema: Ewe Mwenyezi Mungu! Mfikishie rehma Mtume na kizazi chake basi hakuna maneno.

Na ama ukimtakia mmoja peke yake miongoni mwa watu wa nyum­bani kwake, kwa namna ile ya kumtakia yeye (Mtume) peke yake basi kufanya hivyo ni makuruhu kwa sababu jambo hilo limekuwa ni alama ya utajo wa Mtume na linapelekea kutuhumiwa kuwa ni Shia.89 4. Ndani ya Fat’hul-bari: Wametofautiana kuhusu kumtolea salamu asiye nabii baada ya kuafikiana kuwa ni sheria awapo hai, wapo waliyosema ni sharia bila sharti lolote, na wengine wakasema ni sharia kwa kufuatanisha na wala asimtolee peke yake kwa sababu kufanya hivyo imekuwa ni alama ya Mashia.

Ameinukuu An-Nawawiy toka kwa Sheikh Abu Muhammad Al­-Juwayniy.90 Al-Kashafu: 2/549.

Fat’hul-Bari: 14/11.

89 90

62

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 62

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Maana yake ni kuwa hajapata kigezo kinachoruhusu kuacha yale yaliyofanywa kuwa sheria na uislamu ila ni matendo ya Mashia na Sunna tukufu za uislamu, na laiti hilo lingesihi basi ingewajibika kwa msemaji aache ­faradhi na Sunna zote ambazo hufanywa na mashia.

Sema: Kila mmoja anangoja; basi ngojeni punde, na mtajua nani mwenye njia sawa na nani aliyeongoka.”91

Surat Twaha; 20:135

91

63

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 63

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

Orodha Ya Vitabu Vilivyo Chapishwa Na Al-Itrah Foundation 1.

i)

ii) Qur'an Al-Kariim - Tafsir Al-Kashif Juzuu ya kwanza mpaka Thelathini

Qur’ani Tukufu – Pamoja na Tarjuma ya Kiswahili

iii) Qur’ani Tukufu – Tarjuma ya Kiswahili

2.

Uharamisho wa Riba

3.

Uharamisho wa uwongo Juzuu ya Kwanza

4.

Uharamisho wa uwongo Juzuu ya Pili

5.

Hekaya za Bahlul

6.

Muhanga wa Imamu Husein (A.S.)

7.

Mikingamo iliyomzunguka Imamu Ali (a.s.)

8.

Hijab – Vazi la Mwanamke wa Kiislamu

9.

Ukweli wa Shia Ithnaashari

10. Madhambi Makuu 11. Mbingu imenikirimu 12. Abdallah Ibn Saba 13. Khadijatul Kubra 14. Utumwa – Mtazamo wa Kiislam na wa Kimagharibi 15. Umakini katika Swala 16. Misingi ya Maarifa 17. Kanuni za Ndoa na maadili ya Familia 18. Bilal wa Afrika 19. Abudhar 20. Usahihi wa Historia ya Uislamu na Waislamu

64

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 64

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

21. Salman Farsi 22. Ammar Yasir 23. Qur'an na Hadithi 24. Elimu ya Nafsi 25. Yajue Madhehebu ya Shia 26. Ukusanyaji na Uhifadhi wa Qur'an Tukufu 27. Al-Wahda – Umoja wa Waislamu 28. Ponyo kutoka katika Qur'an 29. Uislamu - Mfumo kamili wa maisha ya Kijamii 30. Mashukio ya Akhera 31. Al-Amaali 32. Dua kwa Mujibu wa Ahlulbayt (a.s) 33. Udhuu kwa Mtazamo wa Qur’ani na Sunna 34. Haki za wanawake katika Uislamu 35. Mwenyezi Mungu na sifa zake 36. Kumswalia Mtume (s) 37. Nafasi za Ahlul Bayt (a.s) katika kuhifadhi mafundisho ya Uislamu 38. Adhana kwa Mtazamo wa Qur’ani na Sunna 39. Upendo katika Ukristo na Uislamu 40. Qur’ani na Kuhifadhiwa Kwake 41. Maana ya laana na kutukana katika Qur’ani Tukufu 42. Kupaka juu ya khofu – Kwa mtazamo wa Qur’ani na Sunna 43. Kukusanya Sala Mbili 44. Bismillah ni sehemu ya Qur’ani na husomwa kwa Jahara 45. Kuwaongoza vijana wa kizazi kipya 46. Kusujudu juu ya udongo 47. Kusheherekea Maulidi Ya Mtume (s)

65

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 65

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

48. Tarawehe 49. Malumbano baina ya Sunni na Shia 50. Kupunguza Swala safarini 51. Kufungua safarini 52. Umaasumu wa Manabii 53. Qur’an Yatoa Changamoto 54. as-Salaatu Khayrun Mina -'n Nawm 55. Uadilifu wa Masahaba kwa Mtazamo wa Ahlul Bayt (as) 56. Dua Kumayl 57. Sauti Ya Uadilifu wa Binadamu 58. Umaasumu wa Mitume - Faida Zake Na Lengo Lake 59. Umaasumu wa Mitume - Majibu Ya Aya Zenye Utata 60. Umaasumu wa Mitume - Umaasumu wa Mtume Muhammad (s) 61. Nahju’l-Balaghah - Juzuu ya Kwanza 62. Nahju’l-Balaghah - Juzuu ya Pili 63. Kuzuru Makaburi 64. Maswali Na Mishkili Elfu - Sehemu ya Kwanza 65. Maswali Na Mishkili Elfu - Sehemu ya Pili 66. Maswali Na Mishkili Elfu - Sehemu ya Tatu 67. Maswali Na Mishkili Elfu - Sehemu ya Nne 68. Maswali Na Mishkili Elfu - Sehemu ya Tano 69. Maswali Na Mishkili Elfu - Sehemu ya Sita 70. Tujifunze Misingi Ya Dini 71. Sala ni Nguzo ya Dini 72. Mikesha ya Peshawar 73. Malezi ya Watoto katika Uislamu 74. Ubora wa Imam 'Ali na Ushia ndio njia iliyonyooka

66

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 66

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

75. Hukumu za Kifikihi zinazowahusu Wanawake 76. Liqaa-u-llaah 77. Muhammad (s) Mtume wa Allah 78. Amani na Jihadi Katika Uislamu 79. Uislamu Ulienea Vipi?

80. Uadilifu, Amani na Mtume Muhammad (s) 81. Dhana ya Ndoa ya Mitala na Ndoa za Mtume Muhammad (s) 82. Urejeo (al-Raj’ah) 83. Mazingira 84. Utokezo (al - Badaa) 85. Hukumu ya kujenga juu ya makaburi 86. Swala ya maiti na kumlilia maiti 87. Uislamu na Uwingi wa Dini 88. Mtoto mwema 89. Adabu za Sokoni Na Njiani 90. Johari za hekima kwa vijana 91. Ma’alimul Madrasatain Sehemu ya Kwanza 92. Ma’alimul Madrasatain Sehemu ya Pili 93. Ma’alimul Madrasatain Sehemu ya Tatu 94. Tawasali (AT- TAWASSUL) 95. Imam Mahdi katika Usunni na Ushia 96. Hukumu za Mgonjwa 97. Sadaka yenye kuendelea 98. Msahafu wa Imam Ali 99. Maimamu wa Ahlul Bait – Ujumbe na Jihadi 100. Idi Al-Ghadir 101. Kusoma sura zenye Sijda ya wajibu

67

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 67

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

102. Hukumu zinazomuhusu mkuu wa kazi na Mfanyakazi 103. Huduma ya Afya katika Uislamu 104. Sunna za Nabii Muhammad (saww) 105. Historia na sera ya viongozi wema (Sehemu ya Kwanza) 106. Historia na sera ya viongozi wema (Sehemu ya Pili) 107. Shahidi Mfiadini 108. Mwanamke Na Sharia 109. Ujumbe -Sehemu ya Kwanza 110. Ujumbe - Sehemu ya Pili 111. Ujumbe - Sehemu ya Tatu 112. Ujumbe - Sehemu ya Nne 113. Mariam, Yesu na Ukristo kwa mtazamo wa Kiislamu 114. Hadithi ya Thaqalain 115. Ndoa ya Mutaa 116. Ukweli uliopotea sehemu ya Kwanza 117. Ukweli uliopotea sehemu ya Pili 118. Ukweli uliopotea sehemu ya Tatu 119. Ukweli uliopotea sehemu ya Nne 120. Ukweli uliopotea sehemu ya Tano 121. Mkutano wa Maulamaa wa Baghdad 122. Safari ya kuifuata Nuru 123. Fatima al-Zahra (‘a) 124. Myahudi wa Kimataifa 125. Kuanzia ndoa hadi kuwa Wazazi 126. Visa vya kweli sehemu ya Kwanza 127. Visa vya kweli sehemu ya Pili 128. Elimu ya Ghaibu ya Maimamu

68

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 68

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

129. Mwanadamu na Mustakabali wake 130. Imam Ali (‘a) Ndugu yake Mtume Muhammad (s) (Sehemu ya Kwanza) 131. Imam Ali (‘a) Ndugu yake Mtume Muhammad (s) (Sehemu ya Pili) 132. Khairul l’Bariyyah 133. Uislamu na mafunzo ya kimalezi 134. Vijana ni Hazina ya Uislamu 135. Adhana ni Ndoto au ni Wahyi?

136. Tabaruku 137. Saada Kamili – Kitabu cha Kiada cha Maadili 138. Vikao vya furaha 139. Shia asema haya Sunni asema haya Wewe wasemaje?

140. Visa vya wachamungu 141. Falsafa ya Dini 142. Kuhuzunika na Kuomboleza – Harakati za Bibi Zainab 143. Sunna katika Kitabu Fiqhi al-Sunnah 144. Mjadala wa Kiitikadi 145. Kuonekana kwa Allah 146. Tabia njema kwa Mujibu wa Ahlul-Bayt (Sehemu ya Kwanza) 147. Tabia njema kwa Mujibu wa Ahlul-Bayt (Sehemu ya Pili) 148. Ndugu na Jirani 149. Ushia ndani ya Usunni 150. Maswali na Majibu 151. Mafunzo ya hukmu za ibada 152. Ahlul Bayt ndani ya tafsiri za Kisunni No 1 153. Ahlul Bayt ndani ya tafsiri za Kisunni No 2 154. Ahlul Bayt ndani ya tafsiri za Kisunni No 3 69

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 69

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

155. Abu Huraira 156. Vipengee kadhaa katika Swala ya Jamaa na Msikiti.

157. Mazingatio kutoka katika Qur’an - Sehemu ya Kwanza 158. Mazingatio kutoka kaitka Qur’an - Sehemu ya Pili 159. Mazingatio kutoka katika Uislamu - Sehemu ya kwanza 160. Mazingatio kutoka katika Uislamu - Sehemu ya Pili 161. Shia na Qur’ani – Majibu na Maelezo 162. Falsafa ya Mageuzi ya Imam Husein (a.s) 163. Amali za Mwezi Mtukufu wa Ramadhani 164. Elimu ya Tiba za Kiislamu - Matibabu ya Maimamu 165. Uislamu Safi 166. Majlisi za Imam Husein Majumbani 167. Je, Kufunga Mikono ni Bidaa au Sunna?

168. Uislam wa Shia 169. Amali za Makka 170. Amali za Madina 171. Asili ya Madhehebu katika Uislamu 172. Sira ya Imam Ali kuhusu Waasi 173. Ukweli uliofichika katika neno la Allah 174. Uislamu na Mifumo ya Uchumi 175. Umoja wa Kiislamu na Furaha 176. Mas’ala ya Kifiqhi 177. Jifunze kusoma Qur’ani 178. as-Sahifatul Kamilah as-Sajjadiyyah 179. Hayya ‘Alaa Khayri’l-’Amal Katika Adhana 180. Ukweli kuhusu Funga ya Siku ya Ashura 181. Dua za Miezi Mitatu Mitukufu (Rajabu, Shaabani na Ramadhani)

70

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 70

11/25/2017 1:01:29 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

182. Uadilifu katika Uislamu 183. Al-Mahdi katika Sunna 184. Maswali Ya Uchunguzi Kuhusu Uislam 185. Kazi na Bidii ni njia ya maendeleo 186. Abu Talib – Jabali Imara la Imani 187. Ujenzi na Utakaso wa Nafsi 188. Vijana na Matarajio ya Baadaye 189. Historia, maana na lengo la Usalafi 190. Ushia – Hoja na Majibu 191. Mateso ya Dhuria wa Mtume (s) 192. Maombolezo – Msiba wa Bwana wa Mashahidi (a.s.)

193. Shahidi kwa Ajili ya Ubinadamu 194. Takwa 195. Upotoshaji Dhahiri katika (Turathi) Hazina ya Kiislamu 196. Amirul Muuminina (as) na Makhalifa 197. Tawhid Na Shirki 198. Kuvunja hoja iliyotumika kutetea Uimamu wa AbuBakr 199. Adabu za vikao na mazungumzo 200. Hija ya Kuaga 201. Uwazi baina ya Maslahi na Vikwazo 202. Fadhila za watukufu watano katika Sahih Sita 203. Mdahalo baina ya Mwanachuoni wa Kisunni na Kishia (Al- Muraja’aat) 204. Utawala na Uendeshaji katika Sera ya Imam Ali (as) 205. Imam Husain ni Mfumo wa Marekebisho na Mageuzi 206. Mtazamo kuhusu msuguano wa Kimadhehebu 207. Nchi na Uraia – Haki na wajibu kwa Taifa

71

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 71

11/25/2017 1:01:30 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

208. Mtazamo wa Ibn Taymiyyah juu ya Imam Ali (as) 209. Uongozi wa Kidini – Maelekezo na Utekelezaji wa Kijamii 210. Maadili ya Ashura 211. Mshumaa – Shahidi na Kifo cha Kishahidi 212. Mizani ya Hekima – Hadithi za Ahlul Bait (as) – Sehemu ya Kwanza 213. Imam Ali na Mambo ya Umma 214. Imam Ali na Mfumo wa Usawa 215. Uimamu na Tamko la Kutawazwa 216. Mfumo wa Wilaya 217. Vipi Tutaishinda Hofu?

218. Kumswalia Mtume ni Ufunguo wa Utatuzi wa Matatizo 219. Maeneo ya Umma na Mali Zake 220. Nahju ‘L-Balagha – Majmua ya Khutba, Amri, Barua, Risala, Mawaidha na Semi za Amirul-Muuminin Ali bin Abu Talib (a.s.)

221. Mukhtar – Shujaa aliyelipiza kisasi dhidi ya wauaji wa Imam Husein (as) hapo Karbala 222. Mazingatio Katika Swala 223. Imam Hasan na Mfumo wa Kujenga Jamii 224. Vyakula Na Vinywaji 225. Kuelewa Rehema ya Mwenyezi Mungu 226. Imam Mahdi na Bishara ya Matumaini 227. Mtazamo mpya juu ya Wanawake katika Uislamu 228. Shia Na Sahaba - Majibu na Maelezo 229. Majanga Na Jukumu la Jamii 230. Shia Na Hadith - Majibu na Maelezo 231. Upotofu Ndani ya Kitabu cha Mitaala kwa Shule za Sekondari 232. Ugaidi wa Kifikra katika medani ya Kidini

72

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 72

11/25/2017 1:01:30 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

233. Yafaayo kijamii 234. Uswalihina Dhahiri Na Batini Yake 235. Mkakati wa Kupambana na Ufakiri 236. Mwanamke Katika Harakati Za Mageuzi 237. Jihadi 238. Hija Katika Maneno Na Ujumbe Wa Imam Khomeini (R.A) 239. Tiba Ya Maradhi Ya Kimaadili 240. Yusuf Mkweli 241. Taqiyya Kwa Mujibu Wa Sheria Ya KIISLAMU 242. Imam Mahdi (A.S) Imam Wa Zama Hizi Na Kiongozi Wa Dunia 243. Talaka Tatu 244. Safari Ya Kuelekea Kwa Mwenyezi Mungu 245. Hotuba Za Kiislamu Juu Ya Haki Za Binadamu 246. Mashairi Ya Kijamii 247. Ngano Ya Kwamba Qur’ani Imebadilishwa 248. Wito Kwa Waumini: “Enyi Mlioamini” 249. Imam Husain (a.s) ni Utu na Kadhia 250. Imam Husain ni Kielelezo cha Kujitoa Muhanga na Fidia 251. Imam Mahdi ni Tumaini la Mataifa 252. Kuchagua Mchumba 253. Mazungumzo ya Umoja – Ukosoaji na Usahihishaji 254. Utamaduni wa Mwamko wa Kijamii 255. Hekima za kina za Swala 256. Kanuni za Sharia za Kiislamu 257. Utamaduni kufuatana na Qur’ani na Utekelezaji wa Kivitendo ­(Sehemu ya Kwanza) 258. Kauli sahihi zaidi katika kufafanua Hadithi

73

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 73

11/25/2017 1:01:30 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

259. Msiba wa Quds 260. Ni Mwanadaawa Si Nabii 261. Mwezi wa Ramadhani na Uwazi katika Dhati 262. Imam Mahdi na Habari za Ughaibu 263. Mama wa Waumini - Mtazamo wa Kisharia katika Mwangaza wa Rejea za Shia Ithnaasharia 264. Uchunguzi wa Historia ya Hadithi za Mtume 265. Hija katika Usemi na Ujumbe wa Imam Khomeini 266. Amali ya Ibada za Hija 267. Tiba ya Maasumina 268. Majibu yetu kwa Mufti wa al-Azhar 269. Shia na vyombo vya Habari 270. Mazungumzo ya wazi pamoja na Sheikh Qaradhawi 271. Kutofautiana na kuishi pamoja 272. Itikadi za Kiislamu 273. Uwahabi haukubaliki kwa hoja za kiakili wala za kimapokeo 274. Mazungumzo katika Dini, Utamaduni na Jamii 275. Fikihi kwa mujibu wa madhehebu Tano 276. Viashiria vya Uchamungu 277. Uwanja wa Mkusanyiko 278. Misingi ya Itikadi kwa Vijana 279. Muhtasari wa Sifa bainifu za Mtume Muhammad (s) 280. Kumkosoa Yule Anayeigawanya Tawhidi kwa Mafungu 281. Wajibu wa Kutafuta Elimu 282. Dua za Mwezi wa Ramadhani 283. Uwahabi kwenye Njia Panda 284. Huyu Ndiye Bilal

74

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 74

11/25/2017 1:01:30 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

285. Kuonekana kwa Mwenyezi Mungu 286. Maswali na Majibu – Fikira za kivitendo zinazotatua matatizo ya Kijamii na mambo ya kiutamaduni katika mwangaza wa rejea za Kisharia za Kijamii 287. Ahlul Bayt ndani ya tafsiri za Kisunni – Sehemu 1 / 2 / 3.

288. Hekaya na Fikra 289. Misingi ya Wilayatul Faqhi – Hoja na Majibu 290. Fitna ya Ukufurishaji – Mzizi yake na Athari zake katika Jamii 291. Dhifa ya Mwenyezi Mungu 292. Fitra (Umbile) 293. Maisha Binafsi ya Ahlul Bayt (as) 294. Faida zenye kukusudiwa katika Kubainisha Hadithi zenye ­Kutataliwa 295. Je, Mungu ataonekana?

296.

Mathnawi ya Maulana Jalaalud-Din al-Rumi: Maelezo ya visa vyake kwa lugha ya Kiswahili 297. Uislamu wa Shia – Vyanzo, Itikadi, Matendo ya Kiibada

75

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 75

11/25/2017 1:01:30 PM

KUSUJUDU JUU YA UDONGO

ORODHA YA VITABU VILIVYO CHAPISHWA NA AL-ITRAH FOUNDATION KWA LUGHA YA KIINGEREZA 1.

Guiding for Making A Will

2.

The sowing and reaping of Destiny

ORODHA YA VITABU VILIVYO CHAPISHWA NA AL-ITRAH FOUNDATION KWA LUGHA YA KIFARANSA 1.

Livre Islamique

ORODHA YA VITABU VILIVYO CHAPISHWA NA ­AL-ITRAH FOUNDATION KWA LUGHA YA KINYARWANDA 1.

Amateka ya Muhammad (s) na Aba’ Khalifa

2.

Nyuma yahoo naje kuyoboka

3.

Amavu n’amavuko by’ubushiya

4.

Shiya na Hadithi

5.

Kwigisha Mu Buryo Bw’incamake uko Salat Ikorwa

6.

Kor’ani Nziranenge

76

13_17_(4-75 x 7)_Kusujudu juu ya udongo _ 25 Nov_2017 .indd 76

11/25/2017 1:01:30 PM