H2O nr. 2/3 - 2024

h2owaternetwerk.nl

Gerrit Hiemstra:

‘

Ik wil de wereld veranderen’

Vakblad van Koninklijk Nederlands

Waternetwerk

2/3|’24

8 maart 2024

57ste jaargang

Aqua Nederland:

Het beste van twee werelden

‘

Watertechnologen moeten fabriek in’

PFAS-college: hoe verwijder je ze?

BEURSSPECIAL

Aqua Nederland in teken van grote uitdagingen

PFAS is een crisis, zegt Eddie Broeders van Nijhuis Saur Industries in deze H2O. “We gebruikten ze al jarenlang zonder te weten wat de consequenties waren.” Inmiddels weten we dat wel: deze schadelijke ‘forever chemicals’ zitten overal. Rivierwater, drinkwater en nu ook in het grondwater, zoals u op de H2O-site kunt lezen in een recent vakartikel van Arcadis en de provincies Brabant en Utrecht.

Het is met poly- en perfluoralkylstoffen weinig anders dan met microplastics: ze zitten niet alleen overal, ze schaden het milieu, breken nauwelijks af, verspreiden zich snel, vormen risico’s voor de gezondheid en het besef daarover komt te laat - in de maatregelensfeer lopen we steeds achter de feiten aan.

Op Aqua Nederland, de vakbeurs over de toekomst van het watermanagement die op 19, 20 en 21 maart voor de 16e keer wordt gehouden in Gorinchem, is er veel aandacht voor PFAS. Broeders geeft een overzicht van de mogelijkheden van PFAS uit (afval)water te te halen. In deze H2O vertelt hij welke stappen Nijhuis Saur in dat proces heeft gemaakt. In andere bijdragen op de beurs aandacht voor bronaanpak, het Europese verbod, de risico’s, de normen én de frustratie van de waterschappen die de toenemende stroom PFAS vooralsnog niet uit de rioolwaterzuiveringen kunnen halen: “De rwzi is géén bron, maar een doorgeefluik”.

Het ‘PFAS-college’ is illustratief voor deze editie van de vakbeurs - er ligt deze keer nóg meer nadruk op kennisdeling en innovatie. En dat is met reden, want om de almaar toenemende problemen het hoofd te bieden, zijn nieuwe technologieën nodig. Neem de industrie, waar (proces) water een kritische factor begint te worden: aan de voorkant dreigt waterschaarste, aan de achterkant speelt het probleem van de waterkwaliteit. Het is serious business, het beste geïllustreerd met het ‘nee’ dat bedrijven te horen krijgen als ze een drinkwateraansluiting aanvragen voor een nieuwe productielocatie. Uit welbegrepen eigen belang moeten bedrijven daarom werk maken van een watertransitie (minder en schoner). Maar hoe doe je dat? Met procesgeïntegreerde technieken, zegt onderzoeker Henri Spanjers (TU Delft) in deze H2O. “Watertechnologen moeten de fabriek in.”

Ook de watertransitie waar de industrie voor staat komt aan de orde op Aqua Nederland - VEMW-directeur Roy Tummers geeft zijn visie. In feite trapt hij op dinsdagochtend het kennisprogramma af, dat zich in 3 dagen ontvouwt op Next Level met meer dan 70 kennissessies. De beursvloer, de Watermarktplaats, telt deze keer ruim 300 exposanten. Zo komt op deze beurs het beste van twee werelden samen: onderzoek en praktijk. Ze staan voor grote uitdagingen.

Bert Westenbrink

Efficiënt, eenvoudig en innovatief waterbeheer:

Waterkwaliteit, niveau, flow en temperatuur

Bij Leiderdorp zetten we in op technologie. Ons ding? Meten! En daarvoor ontwikkelen en produceren we continu nieuwe producten. Vaak start zo’n nieuw idee als een grijs doosje waar we slimme oplossingen in aanbrengen.

Ons nieuwste ‘grijze doosje’ tonen we je graag op de Aqua NL beurs in Gorinchem

Kom bij ons langs met je vragen over waterkwaliteit, niveau, flow en temperatuur. Wij geven je, met behulp van dit grijze doosje, de oplossing om data uit het veld te ontvangen. Hierdoor heb jij grip op je trendanalyses, conditiemetingen en beheer.

Onze grondwaterloggers zijn ooit ook als grijs doosje geboren…

Alles begint bij ons met een grijs doosje

Meer weten?

Kom naar de Aqua NL beurs, standnummer: L113

Vakblad van Koninklijk Nederlands

Waternetwerk Nr 2/3

Maart 2024

8

Inhoud

23

‘

Gerrit Hiemstra: Wees eerlijk over grenzen van het watersysteem’

14

Forse tariefstijging drinkwater houdt nog wel even aan

43 Energievoorziening waterschappen onder druk

Smart Energy Hub Zwolle: think big, act small

OEM NIVEAUSENSOREN

O.A. VOOR IOT TOEPASSINGEN

VOOR GRONDWATER EN ANDERE VLOEISTOFNIVEAUEN TANKINHOUDSMETINGEN

• Zeer nauwkeurige meetwaarden

• Uitstekende stabiliteit op lange termijn

• Vele jaren onderhoudsvrije werking

KELLER 26X

• Ideale niveausensor voor grondwatermetingen in IoT netwerk

•RS485 interface & eventueel 4…20 mA of 0…10 V

• Analoge en digitale interfaces-kunnen worden gecombineerd

•Schaalbare analoge uitgang (turn-down)

• Voeding vanaf 3,2V

KELLER 36Ky X

• Dedicated niveausensor voor afvalwater

• Uniek Kynar non-stick membraan

•RS485 interface & eventueel 4…20 mA, 0…10 V, 0...5V, 0...2,5V

•Analoge en digitale interfaces-kunnen worden gecombineerd

• Schaalbare analoge uitgang (turn-down)

• Voeding vanaf 3,2V

BEURSSPECIAL

54 Henri Spanjers: De watertechnologen moeten de fabriek in’ ‘ 49 Inhoud

Aqua Nederland 2024: nog meer nadruk op kennisdeling en innovatie

En verder

19 COLUMN

Harrie Timmer: De geest is gewillig, maar het vlees is zwak

20 CUBA

‘Schoon drinkwater is een dagelijkse strijd’

27 IN THE PICTURE

Nik Verweel: ‘Klimaatverandering gaat ieders leven op zijn kop zetten’

28 GROTE RIVIEREN

‘Geef beperkte ruimte in rivierbed niet te snel weg’

31 BERGSLUIS

Nieuw gemaal voor betere waterkwaliteit en -kwantiteit

33 H 2 O ONLINE

46 HOOGSTANDJE

De slagroomspuit van Neolithic print putten, taludtrappen en vishotels

62 AFVALWATEBEHANDELING Bewierookte FerrTech verovert markt

88 WATERONDERZOEK

De helofytensloot werkt!

91 WATERNETWERK

• Studiereis metropoolregio Lille

• Symposia over stikstof en lachgas

• KNW-kennissessies op vakbeurs

Aqua Nederland

• Inzenden voor Waternetwerkprijzen

COLOFON

Vakblad H2O, H2O Online en kennismagazine Water Matters zijn uitgaven van Koninklijk Nederlands Waternetwerk (KNW).

UITGEVER/BLADMANAGEMENT

Monique Bekkenutte (KNW).

HOOFDREDACTEUR

Bert Westenbrink. Redactieadres: Koningskade 40, 2596 AA Den Haag, mail: redactie@h2o-media.nl.

Aan dit nummer werkten mee: Wim Eikelboom, Dorine van Kesteren, Hans Klip, Rens Nijholt, Philip Reedijk, Barbara Schilperoort, Harrie Timmer, Nico van der Wel Bijdragen aan H2O Online: Hans Klip, Pauline van Kempen, Kees Jan van Kesteren, Jaap Hoeve.

REDACTIEADVIESRAAD

Jan Appelman, Arjan Budding, Erwin de Bruin, Diederik van Duuren, Alice Fermont, Roberta Hofman-Caris, Warry Meuleman, Tico Michels, Leon Korving, Ton Peters, Jan Roelsma, Martijn Tas, Marie-José van de Vondervoort

VORMGEVING

Ronald Koopmans.

WEBBEHEER

Tim Koorn.

ADVERTENTIEVERKOOP

Daan Mooijman, h2o@mooijmanmarketing.nl, 070-3234070. DRUK Veldhuis Media, Raalte.

ABONNEMENTEN

secretariaat@h2o-media.nl, 070-3222765.

‘

Klimaatverandering is geen politiek, maar een reëel, feitelijk, wetenschappelijk vastgesteld probleem’

METEOROLOOG GERRIT HIEMSTRA:

‘ Wees eerlijk over de grenzen van het watersysteem’

Onvermoeibaar brengt voormalig weerman

Gerrit Hiemstra de ernst en de gevolgen van de klimaatverandering onder de aandacht van het publiek. Hij houdt ook regelmatig lezingen voor waterbeheerders. Zijn boodschap aan hen: wees eerlijk over wat je kunt - en vooral over wat je níet kunt. “Vroeg of laat zorgt de natuur voor situaties die we niet aankunnen.”

TEKST DORINE VAN KESTEREN | FOTOGRAFIE MARCEL MOLLE

Gewend aan zijn nieuwe leven is hij allang. Zoveel is er nou ook weer niet veranderd, zegt Gerrit Hiemstra, die afgelopen september na bijna vijfentwintig jaar zijn laatste weerbericht presenteerde in het NOS Journaal. “Het was een parttime baan hè, ik deed er altijd al van alles naast.” Zijn laatste project is het bedrijf Oarshûs, dat zich toelegt op de bouw van woningen die geen CO2 uitstoten, maar juist opslaan. Hiemstra kreeg dit idee tijdens de bouw van zijn eigen klimaatneutrale woning in Friesland. “Na al die jaren over klimaatverandering praten, wilde ik iets dóen. Ik wil de wereld veranderen. Dat klinkt misschien wat hoogdravend, maar daar komt het in essentie wel op neer.”

Hij woont niet alleen duurzaam, maar is ook vegetarier, rijdt elektrisch en vliegt niet meer. Door publiekelijk te vertellen over zijn eigen klimaattransitie – ‘Ik ben ook niet zo geboren’ – hoopt hij anderen te inspireren. “Persoonlijke overtuigingen hebben direct invloed op hoe je je werk doet. Mensen die op sleutelposities zitten, kunnen daarmee het verschil maken. Dat geldt zeker ook voor waterbeheerders. Het is aan hen om strategische keuzes te maken, bijvoorbeeld aan het begin van ruimtelijke ordeningsprocessen. Waar gaan we bouwen, hoe richten we woonwijken in, hoe gaan we om met energieverbruik, CO2-uitstoot, waterberging en -overlast? Niet alle waterbeheerders realiseren zich dat zij in hun functie een verandering in de maatschappij in gang kunnen zetten.”

Neem ons eens mee naar het Nederland van 2050. Hoe ziet het weer er dan uit?

“Het aantal warme en tropische dagen over het hele jaar is toegenomen, de zomers zijn droger, de winters natter en het vriest bijna niet meer. ’s Zomers hebben we te maken met een gebrek aan water, met drooggevallen beken, sloten en rivieren. Tegelijk zien we meer zware buien en overstromingen.”

Wat vraagt dit van de waterbeheerders?

“Dat zij inzien dat het watersysteem straks niet meer – of in ieder geval minder – maakbaar is. En dat zij daar eerlijk en duidelijk over zijn. Maak er bijvoorbeeld geen geheim van dat je al het water van de toekomst niet altijd meer op tijd kunt wegpompen. Verder zou het goed zijn als de waterschappen een grotere rol op zich nemen in het klimaatbewust maken van de samenleving. Informeer mensen over de grenzen van het watersysteem en de gevolgen van hun dagelijkse handelen. Stimuleer hen om zelf maatregelen >

‘

Niet alle waterbeheerders realiseren zich dat zij in hun functie een verandering in de maatschappij in gang kunnen zetten’

te treffen. Op het gebied van adaptatie, om de schade van wateroverlast in eigen huis en tuin te beperken. En op het gebied van mitigatie: energie besparen en vervolgens overstappen van fossiele naar duurzame energie.”

Is dat niet een te politiek geluid voor een overheidslichaam dat zich graag als neutraal profileert?

“Onzin. Klimaatverandering is geen politiek, maar een reëel, feitelijk, wetenschappelijk vastgesteld probleem. Je kunt het niet wegredeneren. Gelukkig worden de waterschappen bemensd door doeners, en niet door politici. Ik bedoel: als het water hier tot aan de rand staat, dan hoef je er niet meer over te discussiëren hoor, of het een probleem is of niet.”

Gaat het straks meer om het beperken van de schade dan om het voorkomen van overlast?

“Overlast voorkomen blijft absoluut een taak van de waterschappen. Op dit vlak zullen ook nieuwe, grote investeringen worden gedaan. Kijk bijvoorbeeld naar het grootste gemaal van Europa dat verrijst bij Den Oever om de komende decennia meer water uit het IJsselmeer te kunnen afvoeren. We kunnen de grenzen dus nog een beetje oprekken, maar vroeg of laat zal de natuur zorgen voor situaties die we niet aankunnen. Die grens hadden we deze winter al bijna bereikt. Ik heb mij toen echt verbaasd over de hoogte van het waterniveau in het Markermeer en het IJsselmeer.”

Het water langer vasthouden, is het nieuwe mantra in de strijd tegen de droogte. “Dat is een deel van de oplossing, maar niet dé oplossing. Het onderliggende probleem is dat het in de zomer langer

aaneengesloten droog is en dat er door de hogere temperaturen meer regenwater verdampt. Bovendien kún je op heel veel plaatsen helemaal geen water vasthouden, omdat de bodem daar als een soort zeef werkt. Regenwater zakt er vanzelf doorheen en wordt dan via het grondwater afgevoerd naar het oppervlaktewater, zodat we het kwijtraken. Dit geldt vooral voor de zandgronden in het oosten en zuiden van Nederland.

Plus: als je het water langer vasthoudt, is er een grotere kans op wateroverlast. Het betekent bijvoorbeeld dat landbouwpercelen langer nat zijn en minder vroeg in het jaar te bewerken zijn. Kortom: als je water wilt sparen voor droge zomers, betaal je in de winter en het vroege voorjaar een prijs. Dat moeten we dan wel accepteren.

Ook dit moet de waterwereld veel beter gaan uitleggen. Ik krijg regelmatig vragen over grondwater. Dan zeg ik: meteorologen gaan over het water in de lucht en het water dat op de grond valt, maar je moet bij de waterschappen zijn voor het water in de grond en in sloten en rivieren. Mensen hebben daar vaak geen idee van. Hier valt dus nog wel wat aan bewustwording te doen.”

U pleit voor regulering van het grondwaterverbruik

“In droge periodes verdampt het weinige regenwater via de bodem en planten of het wordt afgevoerd, waardoor het grondwaterpeil zakt. Tegelijkertijd pompen agrarische bedrijven in het groeiseizoen meer grondwater op voor hun beregening. Het grondwater wordt niet aangevuld, het oppompen blijft doorgaan en degene met de grootste pomp trekt het meeste water naar zich toe. Dit is een vicieuze cirkel, een zichzelf versterkend probleem.

Dat iedereen gratis en naar believen water aan de bodem kan onttrekken, is een weeffout in het watersysteem’

Mensen die kiezen voor hun éigen wetenschap en journalistiek houden zichzelf voor de gek’

Tot nu toe kon dit goed gaan, omdat de droogtes – op een paar uitzonderingen na – nog niet ernstig genoeg waren. Maar dit gaat veranderen. Het zou dus raadzaam zijn als we voortaan van tevoren een beschikbare watervoorraad bepalen op basis van een minimaal grondwaterniveau. Daarna kunnen we iedere gebruiker een maximale hoeveelheid toebedelen. Een hele bureaucratie? Alles is in Nederland gereguleerd, dus waarom dit niet? Dat iedereen gratis en naar believen water aan de bodem kan onttrekken, is een weeffout in het watersysteem.”

U bent opgegroeid op een boerenbedrijf. Hoe vindt u dat de agrarische sector omgaat met water, niet alleen als het gaat om grondwater, maar ook om het uitspoelen van nutriënten in het oppervlaktewater en het gebruik van bestrijdingsmiddelen?

“Ik ben groot voorstander van het natuurlijker maken van de landbouw. Want op dit moment wordt roofbouw gepleegd op water, bodem en lucht. We verpesten onze leefomgeving en

dat > is op de lange duur niet houdbaar. De land- en tuinbouwsector krijgt allerlei wetten en regels opgelegd. Dat is terecht, omdat ze er onvoldoende in slagen om vrijwillig te veranderen. Aan de andere kant kan ik me verplaatsen in de boeren. Zij hebben het gevoel dat ze geen grip hebben op hun situatie, dat ze klem zitten tussen een strenge overheid en de eisen van de markt. Je moet je ook realiseren dat de sector heel divers is. Er zijn boeren die wél hun verantwoordelijkheid nemen. Zo ben ik als lid van de raad van advies betrokken bij de Noardlike Fryske Wâlden, een vereniging van boeren die hun bedrijf voeren, het landschap mooi houden én rekening houden met de flora en fauna.”

De overheid moet harde keuzes maken, zegt u, anders wacht ons een klimaatramp. In september bleek voor het eerst uit de jaarlijkse klimaat­ en energie­

verkenning dat het kabinet de doelen voor minder uitstoot zou kunnen halen. Dat is toch goed nieuws?

“Op zich is het verstandig dat die doelen zo zijn geformuleerd dat ze haalbaar zijn. Maar er kan een veel effectiever klimaatbeleid worden gevoerd dan nu gebeurt. Het punt is dat je daarmee geen vrienden maakt in de samenleving. Het is heel simpel: zo snel mogelijk afscheid nemen van fossiele brandstoffen is de enige weg. We leven al decennialang op te grote voet en zo hebben we ons eigen probleem gecreëerd. Zelf ben ik opgegroeid op een boerderij, met weinig financiële mogelijkheden, we hadden één kolenkachel en gingen nooit op vakantie.

Daar ben ik niet slechter van geworden. Tegenwoordig vinden we het normaal dat we drie keer per jaar in het vliegtuig zitten, op wintersport gaan, twee auto’s voor de deur hebben en het overal in

huis 22 graden is. Een stap terugdoen, iets inleveren, vindt niemand leuk. Maar als het echt moet, dan kan het wel degelijk. Weet je: ik heb het ook gedaan en het valt reuze mee.”

Bart van den Hurk van klimaatpanel IPCC zei in H2O: bestuur en wetenschap moeten klimaatweerstand niet zomaar afdoen als dom of kortzichtig. “Natuurlijk kun je de werkelijkheid van verschillende kanten bekijken, maar je moet de werkelijkheid niet ontkennen. De opwarming van de aarde en de stijging van de zeespiegel zijn feiten, punt. Ik zou ook zo graag eens van deze mensen willen horen wat hun oplossingen zijn. Vaak wordt er alleen maar getrapt: tegen de overheid, de wetenschap en de journalistiek. Of mensen kiezen voor hun éigen wetenschap en journalistiek. Het spijt me wel, maar zij houden zichzelf voor de gek.”•

Ik ben opgegroeid op een boerderij, we hadden één kolenkachel en gingen nooit op vakantie. Daar ben ik niet slechter van geworden’

GERRIT HIEMSTRA (1961) studeerde meteorologie in Wageningen. Hij werkte bij Meteo Consult en was hoofd van de operationele meteorologische dienst van het KNMI op Schiphol. In 1998 werd hij weerpresentator bij de NOS. Daarnaast richtte hij weerbedrijf WeerOnline en adviesbureau Weather Impact op. In 2023 begon hij Oarshûs, een bedrijf in biobased bouwen.

Bezoek ons op Aqua Nederland

Vakbeurs

Stand G.108

Chemie en kennis voor een beter milieu

Brenntag Water Treatment is een toonaangevende aanbieder van chemie voor water-, bodem- en luchtbehandeling in elke branche. Wij combineren het meest uitgebreide productportfolio en vakbekwame technische ondersteuning met de ijzersterke reputatie in logistiek en supply chain van de Brenntag Group, de wereldmarktleider in de distributie van chemicaliën en ingrediënten. Benieuwd wat wij voor u kunnen betekenen? Bezoek ons tijdens Aqua Nederland of neem vandaag nog contact met ons op.

Brenntag Nederland B.V.

Donker Duyvisweg 44

3316 BM Dordrecht

Nederland

Telefoon +31 78 654 49 44

water-treatment.bnl@brenntag.com

brenntag.com

ALLE DRINKWATERBEDRIJVEN

HEBBEN VÓÓR 2030 AL MEER

PRODUCTIECAPACITEIT NODIG

Forse tariefstijging drinkwater houdt komende jaren aan

Na jaren van relatieve rust op het tarievenfront zijn de waterschapslasten en drinkwaterprijzen sinds 2022 flink aan het stijgen. Wat is er aan de hand in NederlandWaterland? Een tweeluik over de uitdagingen waarvoor de watersector op middellange en lange termijn staat. Deel 2: de drinkwaterbedrijven. “De vele uitdagingen hebben absoluut financiële gevolgen.”

TEKST PHILIP REEDIJK

De doorlooptijden voor bouw en productievergunningen zijn echt uit de hand gelopen’

Het Nederlandse watersysteem moet op de schop: meer en langer water vasthouden, meer ruimte voor water in perioden van extreme neerslag of rivierafvoeren, vernatting van natuur, infiltratie van oppervlaktewater in de bodem. Maar er speelt meer: meer aansluitingen door bevolkingsgroei en nieuwbouwplannen, meer vraag naar industrieel water door economische groei, uitbreiding van zuiveringen door strengere wettelijke eisen en toenemende verontreiniging van oppervlaktewater en grondwater. Voor welke uitdagingen zien de drinkwaterbedrijven zich gesteld en vooral: wat zijn de financiële gevolgen? Paulien Pistor is vicevoorzitter van Vewin en directeur van drinkwaterbedrijf PWN: “We zien eigenlijk drie grote uitdagingen: klimaatverandering, vraaggroei en de kwaliteit van de bronnen. Samen leiden deze ontwikkelingen tot actuele en toekomstige knelpunten op het gebied van waterkwantiteit én -kwaliteit, waarvoor grote investeringen nodig zijn.”

Een groot probleem is de verslechterende kwaliteit van de bronnen voor drinkwaterproductie: het grond- en oppervlaktewater. De drinkwaterbedrijven moeten steeds meer en sterker zuiveren, wat meer energie en chemicaliën kost, nog afgezien van de benodigde investeringen in nieuwe of uitgebreide infrastructuur. En soms ontstaan kwaliteitsproblemen en hogere kosten ook op een minder voor de hand liggende manier. Een klein voorbeeld: door de combinatie van meer ondergrondse warmtenetten en hogere temperaturen in de zomer kan het drinkwater in waterleidingen warmer worden dan voorheen, waardoor de aangroei aan de binnenkant toeneemt. Dat leidt tot een minder stabiele kwaliteit van het drinkwater en tot hogere reinigingskosten van de leidingen.

Knelpunten

De drinkwaterbedrijven trekken al jaren aan de bel over deze knelpunten. Uit onderzoek van Vewin blijkt dat alle drinkwaterbedrijven al vóór 2030 meer productiecapaciteit nodig hebben.>

Paulien Pistor

Drijvende zonnepanelen Andijk

Overzicht knelpunten woningbouw en drinkwater

Bij drie van de tien bedrijven is zelfs per direct meer productiecapaciteit noodzakelijk, bij de andere zeven bedrijven in aanloop naar 2030. Zonder maatregelen krijgen alle drinkwaterbedrijven te maken met knelpunten in het nakomen van de leveringsplicht. De drinkwatersector stelt alles in het werk om overal drinkwater te kunnen blijven leveren, maar kan dat niet alleen, betoogt Vewin. In april 2023 waarschuwde ook het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) voor een drinkwatertekort in 2030. Naar verwachting van dit instituut moet er in 2030 circa 100 miljoen kubieke meter méér drinkwater worden gemaakt dan in 2020 en dat gaat alleen lukken als alle betrokken partijen – rijksoverheid, provincies, waterschappen, gemeenten, drinkwaterbedrijven en klanten – met elkaar samenwerken. Zonder extra maatregelen kunnen drinkwaterbedrijven tijdige beschikbaarheid van goed drinkwater voor ruim 900.000 nieuw te bouwen woningen niet garanderen. Een belangrijk deel van deze woningen wordt gebouwd op locaties waar nu al problemen zijn of

op korte termijn dreigen te ontstaan met het zekerstellen van de drinkwatervoorziening. In al deze gevallen zal de woningbouw dus gepaard moeten gaan met acties om ook de drinkwatervoorziening te garanderen, aldus het RIVM.

Pistor zegt: “Naast de reguliere vervanging van de infrastructuur moeten de drinkwaterbedrijven dus flink uitbreiden. Dat kost niet alleen veel geld en mankracht, maar er moet ook fysieke ruimte voor zijn én we moeten er voldoende drinkwater voor kunnen leveren. Met name dat laatste is lastig omdat drinkwaterbedrijven vaak hun volledige vergunningscapaciteit gebruiken en slechts zeer lastig nieuwe of uitgebreide vergunningen voor elkaar krijgen. Soms is er nog wel ruimte binnen de bestaande vergunning, maar krijgen drinkwaterbedrijven tóch zeer moeilijk of geen toestemming om meer water op te pompen, bijvoorbeeld in verband met natuur- of landbouwbelangen. De doorlooptijden voor bouwen productievergunningen zijn echt uit de hand gelopen. Nog even afgezien van de vraag of we overal elektriciteit geleverd krijgen voor een nieuwe installatie.”

Kapitaalintensieve uitbreidings- en vervangingsopgave

In de signaalrapportage Drinkwaterkwaliteit 2022 (uit november 2023) noemt toezichthouder Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) klimaatverandering, vervuiling van de drinkwaterbronnen, beperkte beschikbaarheid van nieuwe drinkwaterbronnen en een groeiende bevolking als belangrijkste

factoren die de openbare drinkwatervoorziening in Nederland onder druk zetten. Het veiligstellen van de kwaliteit en de continuïteit van de drinkwatervoorziening leidt volgens de ILT tot ‘ingrijpende transities ten aanzien van de bronnen, de zuiveringsmethoden en het leidingnet’. De daarmee samenhangende uitbreidings- en vervangingsopgaven zijn kapitaalintensief, aldus de inspectie. Ze geeft aan dat dit voortdurende aandacht en inspanning eist van de drinkwaterbedrijven, overheden en andere belanghebbenden. In januari 2024 deed de ILT daarom een dringend beroep op de provincies om de beschikbaarheid van drinkwater veilig te stellen. De Inspectie heeft geconstateerd dat de knelpunten in de beschikbaarheid en kwaliteit van drinkwaterbronnen inmiddels veel groter zijn dan in de huidige leveringsplannen van de drinkwaterbedrijven (uit 2020) is voorzien. Omdat drinkwaterbedrijven nu al vaak de maximaal vergunde hoeveelheid oppervlakte- of grondwater - of meergebruiken, zijn er onvoldoende reserves, aldus de ILT.

Leveringszekerheid

Het RIVM beveelt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO), de drinkwaterbedrijven en Vewin aan om gezamenlijk na te denken over de vraag hoe de knelpunten in de waterbeschikbaarheid te verminderen. Om op korte termijn de extra winningscapaciteit te realiseren, wordt een Actieplan Leveringszekerheid Drinkwater opgesteld. Vewin en IPO doen dat samen met het ministerie van IenW om de waterbeschikbaarheid voor de levering van drinkwater in de periode tussen nu en 2030 te waarborgen, aldus een Kamerbrief van minister Mark Harbers uit april 2023.

Pistor: “Zoetwater van voldoende goede kwaliteit wordt steeds schaarser en daarom zullen we er bewuster mee moeten omgaan. De drinkwaterbedrijven zetten daar zelf op in en stimuleren ook zuinig omgaan met drinkwater bij

TARIEVEN DRINKWATER

In de Drinkwaterwet staat dat de publieke aandeelhouders van de drinkwaterbedrijven (gemeenten en provincies) de tarieven vaststellen en toezien op het goede functioneren van de drinkwaterbedrijven. Voor het begin van een kalenderjaar stelt elk drinkwaterbedrijf een tarievenregeling op en legt deze ter goedkeuring voor aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AvA). De AvA bestaat uit gemeenten en/of provincies in het voorzieningsgebied.

De tarieven van de drinkwaterbedrijven mogen niet discrimineren en moeten volgens de Drinkwaterwet kostendekkend en transparant zijn. Toezichthouders ILT en ACM zien erop toe dat de tarieven voldoen aan de wettelijke vereisten en op de juiste manier tot stand komen. Vewin publiceert naar verwachting in februari 2024 het volledige overzicht van de tarieven, waarin ook de nieuwe belastingtarieven 2024 zijn verwerkt.

De bedrijven brengen een jaarlijks vastrecht en een variabel tarief per kubieke meter drinkwater in rekening. Bij bedrijven die drinkwater uit grondwater bereiden, is in het variabele tarief een provinciale grondwaterheffing inbegrepen. Het gewogen gemiddelde drinkwatertarief bedroeg 1,39 euro per m3 drinkwater in 2022, tegen 1,62 euro in 2023 (+16,9 procent). Inclusief de verbruiksbelastingen bedroeg het gemiddelde drinkwatertarief in 2022 1,91 euro/m3 en in 2023 2,19 euro/m3, een stijging van 14,7 procent.

De belastingen op drinkwater bestaan uit kostprijsverhogende belastingen (zoals provinciale grondwaterheffingen) die geïnd worden via het drinkwatertarief en verbruiksbelastingen die worden geïnd boven op het drinkwatertarief. Deze verbruiksbelastingen zijn de Belasting op Leidingwater (BoL) en de btw. In 2023 bedroeg de BoL 38,2 cent per m3 over de eerste 300 m3 afgenomen drinkwater. De btw is 9 procent van het drinkwatertarief en 9 procent van het bedrag aan BoL. De gemiddelde totale belastingdruk op drinkwater bedroeg in 2023 26,2 procent.

hun afnemers. Tegelijkertijd: als we erin slagen in de herfst en de winter voldoende water op te slaan voor de drogere perioden, dan hoeft dit geen issue te worden. Er is op jaarbasis gezien nog steeds voldoende water in ons land voor alle toepassingen. De drinkwaterbedrijven zijn nu al op verschillende plekken bezig met infiltratie van oppervlaktewater in de bodem. Bij PWN loopt nu zelfs een proef om gezuiverd drinkwater te infiltreren als opslag voor later gebruik. Ook doen we ervaring op met het zuiveren van effluent van rwzi’s tot industrieel water, zodat er minder drinkwater voor laagwaardige toepassingen hoeft te worden gebruikt.” Verder proberen de drinkwaterbedrijven zoveel mogelijk bij te dragen aan de energietransitie en het verminderen van hun footprint. Dit gebeurt onder andere door bedrijfsprocessen circulair te maken, bijvoorbeeld door zuiniger omgaan met proceswater, het terugwinnen van energie en grondstoffen en de inzet van zonnepanelen en windmolens voor de eigen energievoorziening.

Stijgende kosten

Naast de investeringen om de drinkwatervoorziening klimaat- en toekomstbestendig te maken, hebben de drinkwaterbedrijven te maken met algemene uitdagingen, zoals hogere kosten door inflatie, oplopende rentes, gestegen energie- en grondstoffenprijzen en de krappe arbeidsmarkt. Dit is terug te zien in de tarievenontwikkeling. Tot 2022 ging het vooral om een inflatiecorrectie, maar nu zijn er forse stijgingen: voor huishoudens in 2023 gemiddeld bijna 17 procent en in 2024 gemiddeld iets meer dan 9 procent. Naar verwachting laten de komende jaren een vergelijkbaar beeld zien. De tariefstijging verschilt per drinkwaterbedrijf door regionale omstandigheden. Drinkwaterbedrijven hebben te maken met verschillende typen bronnen en de beschikbaarheid daarvan, verschillende verontreinigingen in de bron en uiteenlopende vervangingsopgaven en benodigde investeringen. De drinkwaterbedrijven moeten de

komende jaren flink meer investeren om de kwaliteit en beschikbaarheid van drinkwater te garanderen. Hiervoor moeten de bedrijven vreemd vermogen aantrekken, dus geld lenen op de kapitaalmarkt. Een knelpunt hierbij is de vanuit het ministerie van IenW opgelegde beperking op het te investeren vermogen, de WACC of Weighted Average Cost of Capital. Pistor: “De WACC bepaalt de omvang van onze resultaten en hoeveel we mogen toevoegen aan de eigen reserves, en is daarmee ook bepalend voor hoeveel we kunnen lenen op de markt. De WACC is gekoppeld aan de rentestand en dat werkt in de praktijk niet goed. Dit maakt dat financiering van de benodigde investeringen door de drinkwatersector problematisch wordt. Vewin dringt al jaren aan op het verbeteren van de WACC-regelgeving door deze meer te laten aansluiten bij de praktijk van de drinkwaterbedrijven.”

Mede naar aanleiding van een rapport aan de Tweede Kamer uit 2023 over de financierbaarheid van de drinkwatersector, beloofde minister Harbers van IenW in het Wetgevingsoverleg Water van 29 januari 2024 om de WACC te zullen aanpassen om de investeringsruimte te verruimen. Het aandeel eigen vermogen binnen het totale vermogen van de drinkwaterbedrijven varieert van zo’n 25 tot 55 procent. Het percentage vreemd vermogen bedraagt tussen 45 en 75 procent van het totaal.

Pistor: “Al met al liggen er dus flink wat uitdagingen op het bordje van de drinkwatersector, die absoluut financiële gevolgen zullen hebben. De drinkwaterbedrijven zijn overheidsbedrijven, met alleen gemeenten en provincies als aandeelhouders. De sector is streng gereguleerd, waardoor onze bedrijfsvoering volledig transparant is. Eventuele resultaten worden volledig geïnvesteerd in het eigen bedrijf, we maken geen winst voor onze aandeelhouders. Tegelijkertijd lopen we tegen de grenzen aan van wat we kunnen lenen op de kapitaalmarkt, dus een deel van de noodzakelijke investeringen zal via tariefsverhogingen gefinancierd worden.”•

Elektromotor met hoog rendement en slijtvaste coating leidt tot significant minder energie- én grondstofverbruik

Nederland circulair in 2030 is een doel waar Kolmer Elektromotoren zich voor inzet. “Duurzaamheid staat bij ons hoog in het vaandel, maar onze afnemers moeten er ook profijt van hebben, dat is de filosofie van Kolmer”, vertelt Barry Grevengoed, sales engineer. “Om die reden hebben we een Kolmer Top Coating ontwikkeld die de elektromotor gegarandeerd 4x langer mee laat gaan. Ook zijn we al decennia lang leverancier van motorenmerk Cantoni uit Europa die bekend staat om hun uitzonderlijk hoge rendement en hoogste cosinus phi van alle elektromotoren. Deze combinatie resulteert in significant minder energie- én grondstofverbruik waardoor de elektromotoren snel zijn terugverdiend en het een flinke besparing oplevert. Met name in de watersector merken we een sterke behoefte aan deze combinatie”, zegt Grevengoed.

Het idee voor een nieuwe coating ontstond zo’n zeven jaar geleden

“Een klant die om de 6 maanden zijn elektromotor moest vervangen omdat die wegroestte door zout water, vroeg ons om hulp. Hij was niet de enige, daarom ontwikkelden we een keiharde en slijtvaste coating. Met deze coating draait dezelfde motor al 7 jaar zonder problemen. De coating verankert zich dwars door de laklaag heen aan het metaal, waardoor vocht en vuil zelfs bij beschadiging niet onder de laklaag kunnen doordringen. Hierdoor gaat de motor niet bladderen of roesten en wordt de levensduur van de motor langer. Ook komen er geen giftige verfdeeltjes in de natuur.”

De innovatieve coating is TNO-getest en wordt toegepast op de Cantoni-elektromotoren. Deze Europese motoren hebben een lage CO 2-uitstoot vanwege de korte transportlijnen. Een bijkomend voordeel is dat Kolmer, naast een eigen voorraad van 20.000 elektromotoren, ook snel kan leveren vanuit de fabriek.

Cosinus phi uitgelegd aan de hand van bier

De belangrijkste kenmerken van deze Cantoni-elektromotoren zijn hun hoge rendement en de hoogste cosinus phi. Dit laatste aspect is minder bekend maar kan eenvoudig worden begrepen met een glas bier: de cosinus phi staat voor de verhouding tussen bier en schuim. Je betaalt voor beide, maar je drinkt alleen het bier. Het schuim vertegenwoordigt de

blindstroom die je wel betaalt maar die de motor niet gebruikt. In dit geval is dus, hoe minder schuim hoe beter. Oftewel hoe hoger de cosinus phi, hoe minder (blind)stroom de motor verspilt.

’s Werelds duurzaamste gemaal Inmiddels heeft Kolmer al vele elektromotoren geleverd aan verschillende gemalen. Onder andere aan ’s werelds meest duurzame Gemaal Vissering in Urk.

‘De motoren zijn robuust, onderhoudsarm, fluisterstil en visvriendelijk. Het pompsysteem kan in totaal 2,4 miljoen liter water per minuut verpompen uit de polder naar het IJsselmeer.’ (red. Waterschap Zuiderzeeland)

Overheden streven naar minder grondstoffengebruik en een hogere energie-efficiëntie. De Cantoni elektromotor in combinatie met de coating sluit hier naadloos op aan. Dankzij de aanzienlijke besparingen wordt de aanschaf snel terugverdiend, wat het tot een legitieme duurzaamheidsinvestering maakt voor overheidsinstanties en duurzame bedrijven,” concludeert Grevengoed.

Leuk detail: de motoren mét en zonder coating - het verschil zal verbazen - zijn te zien op de stand van Kolmer Elektromotoren op de Aqua in Gorinchem. Standnummer M117.

Barry Grevengoed

Kolmer.nl

COLUMN HARRIE TIMMER

De geest is gewillig, maar het vlees is zwak

“De geest is gewillig, maar het vlees is zwak.” De Bijbelse citaten van moeder zijn altijd een bron van wijsheid. Het is inmiddels wel helder dat we met onze 8 miljard medemensen de grenzen overschrijden van wat de wereld aankan. We moeten minder grondstoffen gebruiken en minder plastic, stikstof, CO2, chemicaliën, pesticiden en medicijnresten in het milieu brengen. Zonder ingrijpen raakt alles op, koken we ons planeet en komen we om in ons eigen vuil.

Tegelijkertijd heb ik in mijn eigen keukenkastje een vierkante meter schoonmaakmiddelen met bedenkelijke ingrediënten, in mijn badkamer een verzameling wasmiddelen en cosmetische producten én in mijn schuurtje industriële stoffen als aceton, afbijt en terpentine. Allemaal hele praktische middelen die bij gebruik in de lucht en het water verdwijnen. Oma had voldoende aan zand, zeep en soda, maar dat was een 70 jaar terug. Een schoon geweten en een snelle schone vaat (EDTA!) is lastig te combineren.

Dezelfde spagaat geldt voor het klimaat en zakelijk vliegen. Naar Berlijn met de trein is nog wel te doen. Gotenburg of Griekenland eigenlijk alleen voor de hele principiële collega’s. En om nu een interessant congres over het milieu te laten schieten vanwege het milieu is ook zo wat.

Ik vermoed dat deze gespletenheid bij meerdere mensen speelt. We willen best goed zijn, maar als er keuzes gemaakt

moeten worden is de verleiding van snel, praktisch en makkelijk vaak te groot. Zonder strenge moeder zijn we ‘onbekwaam tot enig goeds en geneigd tot alle kwaad’ zoals de Heidelbergse Catechismus ons leert.

Het is daarom wijs dat we onszelf nationaal en Europees via wetten en regels keihard binden aan wat we weten dat goed is, maar waar we spontaan weinig voor willen laten. De Kaderrichtlijn Water, de Nitraatrichtlijn, regels die uiterst giftige stoffen Europees verbieden, regels die voedsel duurder maken maar wel ecologisch en diervriendelijk geproduceerd, regels die vliegen asociaal duur maken, enzovoorts. Als iets goeds collectief wordt geregeld en afgedwongen gaat het goede vrijwel gedachteloos. We moeten dan wel de lusten en lasten eerlijk verdelen. Een melkveehouder wil best leven van 80 koeien in plaats van 200, als de melkprijs maar 2,5 keer hoger is en de consument dus flink meer betaalt voor melk, boter, kaas en yoghurt.

Om nu een interessant congres over het milieu te laten schieten vanwege het milieu is ook zo wat

Mijn (onze?) karakterzwakte en de kracht van de marktwerking moet dus beteugeld door de overheid om essentiële waarden

te beschermen. Voorstel is dan ook om met onze gewillige geest één keer per vier jaar goed na te denken en te stemmen met de blik op de toekomst, met het besef dat eenvoudige oplossingen waarschijnlijk fout zijn. Dan kunnen we met ons zwakke vlees de rest van de tijd weer in de comfortabele kortetermijnstand. Is er nog voetbal op TV of iets leuks op Netflix?

Harrie Timmer is geohydroloog

SANNE DERKS MAAKT FOTOBOEK

Schoon drinkwater is een grondrecht in Cuba, maar leveren vergt immense inzet

Sinds 2019 staat het recht op schoon drinkwater in de Cubaanse grondwet. Tegelijkertijd is water op het eiland altijd schaars. Het gevolg? Een dagelijkse strijd om het water bij de mensen te krijgen. In haar nieuwe boek Manifiesto del Agua onderzocht en documenteerde fotografe Sanne Derks de inspanningen die nodig zijn om Cuba van drinkwater te voorzien.

TEKST KEES JAN VAN KESTEREN BEELD SANNE DERKS

Sanne Derks verdeelt haar tijd tussen Nederland en LatijnsAmerika. Vooral Cuba noemt ze een thuis, net zo goed als Nederland een thuis is. In 2017 maakte Derks haar eerste reportages over de Cubaanse omgang met water.

“Ik had het gevoel dat ik nog maar het topje van de ijsberg had ontdekt. Dit moedigde mij aan beurzen aan te vragen om het echt goed uit te gaan zoeken, zeker nadat het recht op drinkwater in 2019 in de Cubaanse grondwet werd opgenomen. Sindsdien kom ik meerdere keren per jaar langere periodes op Cuba.”

Tijdens drie langere rondreizen over het eiland maakte ze de foto’s, die nu

Wanneer een pijpleiding kapot gaat, er lage druk is, of simpelweg omdat er nooit fatsoenlijk sanitair is aangelegd, vervoeren de pipa’s -watertrucks- het water. Twee keer per week komt de vrachtwagen langs in deze wijk aan de rand van Cárdenas. De mensen dragen het water in emmers naar hun huizen, vertelt Sanne Derks

gebundeld zijn in het boek Manifiesto del Agua. Om deze foto’s te maken, ging Derks mee met de mensen die dagelijks werken aan de waterverzorging. Ze ging daarbij journalistiek te werk. “Met mijn foto’s geef ik zo een dwarsdoorsnede van hedendaags socialistisch Cuba.” Al bij haar eerste reportages in 2017 merkte Derks dat de dagelijkse inspanningen om voor voldoende water te zorgen veel zeggen over de manier waarop Cuba functioneert. “Cuba is een eiland. Water is dus alomtegenwoordig. Toch is er schaarste. Cuba is communistisch en belooft haar bevolking de toegang tot schoon drinkwater. Ze doen hun best om die belofte te houden. Dat leidt tot een immense inzet van menskracht en tot

Ik geef een dwarsdoorsnede van hedendaags Cuba’

inventieve, houtje-touwtje oplossingen. Dat lukt, maar niet helemaal.”

Schaarste

Even terug naar de oorzaken van de waterschaarste. Deze wordt veroorzaakt door interne factoren, zoals natuurlijke waterbeschikbaarheid en politieke keuzes, en externe factoren, zoals het Amerikaanse embargo en klimaatverandering. “Voor drinkwater is Cuba voornamelijk afhankelijk van regen. Dat valt te weinig om aan de watervraag te voldoen. Toenemende droogte door klimaatverandering verergert dit probleem nog. Het embargo maakt het moeilijk om materieel te importeren om de infrastructuur te onderhouden.”

Daarnaast zorgt het verouderde waterleidingsysteem van Cuba voor problemen. Volgens Derks lekt meer dan 50 procent van het water weg uit de leidingen. Geld voor renovatie is er niet. Bovendien zorgen politieke prioriteiten voor problemen. “Toerisme is van groot belang voor Cuba. Vanuit het regime is er een duidelijke keuze gemaakt om altijd te zorgen dat toeristen niets merken van het watergebrek. In de hotels is het dus altijd prima geregeld. Dat gaat ten koste van de bevolking. Zie hier de uitdagingen waar de Cubanen mee te maken hebben.”

Arbeidsintensief

Om de vele hindernissen te overwinnen, is een heel systeem opgetuigd om het beschikbare water te verdelen over het land. Voor talloze mensen vormt dit hun broodwinning. Dat zoveel mensen nodig zijn, wordt nog versterkt door het feit dat Cuba een analoog land is. “In het gedigitaliseerde Nederland, zou je met apps en online systemen een snel en efficiënt systeem opzetten. Op Cuba zijn die mogelijkheden er simpelweg niet. Alles wordt met de hand gedaan. Dat is heel arbeidsintensief.”

Op Cuba krijgen wijken of gebieden om de dag water, of een paar uur per dag, soms ook maar een uur per dag. Het stilzetten van bepaalde leidingen en activeren van andere, wordt bijvoorbeeld handmatig gedaan. Dat geldt ook voor de controle van watertanks. Veel Cubanen hebben zulke tanks op het dak. Stilstaand water op een tropisch eiland, dat leidt tot gezondheidsrisico’s. “Daarom zijn gezondheidsbrigades opgericht, want als communistisch land gelooft Cuba in preventieve gezondheidszorg.” Leden van de brigades gaan dagelijks van deur tot deur om te controleren om de tanks te controleren en schoon te houden. “Als er muggen worden aangetroffen, komen er weer andere brigades om ze te bestrijden. En op al deze werkzaamheden volgt een controleronde met andere mannetjes die ’s middags langs de huizen gaan om te controleren of de ochtendploeg hun werk wel goed heeft gedaan.”

Dat wordt allemaal bijgehouden op formulieren. Het communistische systeem is volgens Derks een zeer bureaucratisch systeem. Maar ook hier zorgt schaarste voor problemen. “Er zijn niet altijd genoeg formulieren aanwezig. Sterker nog, dat is vaak het geval. Dus werken ze met zelfgemaakte plattegronden en formulieren. Deze heb ik trouwens ook opgenomen in mijn boek om zo een beeld te geven van de organisatie van het dagelijks leven op Cuba.”

Een puzzel

Het dagelijks leven op Cuba vergelijkt Derks met een puzzel, die niet logisch in elkaar zit. “De mensen hebben elkaar

nodig en dat zie je in de sociale manier waarop ze met elkaar omgaan. Maar het is natuurlijk niet alleen maar positief. Het is best ingewikkeld, en tijdrovend, om niet altijd water beschikbaar te hebben. Dat leidt ook tot frustraties.”

In welke mate het lukt om de Cubanen van schoon drinkwater te voorzien, is afhankelijk van het seizoen en verschilt per locatie. “Je ziet in elk geval duidelijke geografische verschillen. In Havana is de situatie beter dan in het oosten van Cuba. Maar uiteindelijk gaat het om een verdeling van schaarste. Dus grondwet of niet, schoon drinkwater is niet altijd en overal beschikbaar.”

Die schaarste dwingt volgens Derks tot een zoektocht naar oplossingen en juist die zoektocht noemt ze kenmerkend voor Cuba. “In die zin is water echter een metafoor voor de samenleving. Want niet alleen water is schaars, dat geldt voor veel andere goederen en diensten ook. Dat maakt Cuba een gelaagd land, constant in spagaat tussen de uitgesproken idealen van de revolutie en de concrete resultaten. Cuba is voor mij een puzzel die nooit logisch is, maar wel oneindig fascinerend.”•

Sanne Derks is naast fotograaf ook journalist en cultureel antropoloog. Voor haar werk won ze in 2019 de derde prijs bij de Zilveren Camera. Haar foto’s verschenen in kranten als El Pais, The Guardian en de New York Times. Het boek Manifiesto del Agua werd op 17 februari gepresenteerd in het Watermuseum Arnhem. Het is te bestellen via de website van Sanne Derks: www.sannederks.com.

Sanne Derks

Samen bouwt het beter

RWZI Tilburg

Opdrachtgever: Waterschap De Dommel

RWZI Venlo

Opdrachtgever: WBL

AWZI Zwanenburg

Opdrachtgever: Hoogheemraadschap van Rijnmond

De riool- en drinkwaterzuiveringensectoren zijn dringend op zoek naar nieuwe, verbeterde technologieën. De huidige installaties zijn vaak verouderd of hebben onvoldoende capaciteit en voldoen niet meer aan de huidige en toekomstige eisen.

De Water Zuiveringen Alliantie (WZA) bestaande uit 5 bedrijven, speelt op een unieke manier in op deze ontwikkelingen. Als onafhankelijke systeemintegrator richten wij ons op de gehele levenscyclus van een riool- en drinkwaterzuiveringsinstallatie en worden installaties aangepast of uitgebreid. Het verkorten van de doorlooptijden van het ontwerp en de realisatie tegen de laagst mogelijke Total Cost of Ownership, staan daarbij centraal.

Riool- en drinkwaterzuiveringsinstallaties klaar voor de toekomst

De Water Zuiveringen Alliantie heeft ervaring met conventionele en nieuwe aanvullende zuiveringstechnologieën zoals membraanfiltratie, PACAS en Bio-GAK. Al dan niet plug & play modulair gebouwd, zoals bijvoorbeeld Verdygo van Waterschapsbedrijf Limburg, waarbij we graag gebruik maken van digitale intelligentie.

Wij vertellen u er graag meer over. Neem contact op met Peter Withagen, namens de WZA, per mail peter.withagen@croonwolterendros.nl of per telefoon 06 -15078136.

EGROEIENDE ELEKTRICITEITSVRAAG EN NETCONGESTIE:

Energievoorziening waterschappen fors onder druk

Energievoorziening is in rap tempo van saai onderwerp tot hot topic geworden. Geopolitieke ontwikkelingen, duurzaamheidsdoelstellingen en de energietransitie zijn hierbij de bepalende factoren. Ook de waterschappen moeten zich voorbereiden op grote veranderingen op de energiemarkt.

Op initiatief van de waterschappen Rivierenland, Drents Overijsselse Delta en Brabantse Delta en Hoogheemraadschap Rijnlanden is onderzoeksinstituut STOWA in 2023 onderzoek gestart naar de energievoorziening van de toekomst: wat is de impact van de ontwikkelingen op de primaire taken en welke handelingsperspectieven hebben de waterschappen? De opdracht ging naar adviesbureaus Tauw, Quintel en Arcadis, die hun bevindingen publiceren in het rapport ‘E3B, Energievoorziening: Beschikbaar, Betaalbaar en Betrouwbaar’, dat eind februari door STOWA is gepubliceerd. Belangrijkste conclusie: met name de beschikbaarheid en betaalbaarheid van energie staan fors onder druk, en in

mindere mate ook de betrouwbaarheid. De waterschappen zullen hun elektriciteitsvoorziening in de komende jaren nauwgezet vorm moeten geven, om de gevolgen van de energiecrisis goed te kunnen managen. Dit vraagt om meer aandacht vanuit technisch-inhoudelijk perspectief, én om meer overleg en afstemming met netbeheerders en de omgeving, aldus het rapport.

Concrete knelpunten

Behalve de netcongestie hebben de waterschappen te maken met een groeiende elektriciteitsvraag van 25 procent wegens groei van de bevolking en de economie, strengere lozingseisen en extra taken, zoals zuivering van medicijnresten uit het water. De knelpunten

TEKST PHILIP REEDIJK

op het gebied van energievoorziening zijn concreet en worden steeds talrijker. Bjorn Prudon (adviseur Innovatie en energietransitie, waterschap Rivierenland) en Ina Elema (beleidsadviseur Energie, Unie van Waterschappen) waren lid van de begeleidingsgroep van het Stowa-rapport E3B.

Zij schudden de voorbeelden moeiteloos uit de mouw: “Gemalen: overschrijdingen van het gecontracteerd vermogen variërend van enkele procenten tot 80 procent. Rwzi’s: overschrijdingen van het gecontracteerd vermogen tot 20 procent. Terwijl het voldoen aan de eisen van de Kaderrichtlijn Water en de nieuwe EU-richtlijn Stedelijk afvalwater tot 30 procent meer gecontracteerd vermogen gaan vragen.>

Foto Peter Venema

Zonnepark Arnhem-Zuid

Energievoorziening: vooral beschikbaarheid en betaalbaarheid onder druk

Warmtepompen: geen mogelijkheid om gecontracteerd vermogen van een hoofdkantoor te vergroten voor verduurzaming en aardgasvrij maken van het kantoor met een warmtepomp. Noodpompen: niet tijdig kunnen krijgen van een nieuwe aansluiting voor een noodpomp om de hoofdwateren in droge tijden van water te voorzien. Groen gas: vergroting van gecontracteerd vermogen voor een installatie voor opwaardering van biogas tot groen gas is op verschillende rwzi’s niet mogelijk. Dit speelt allemaal nú al op diverse plekken in het land en onze verwachting is dat het alleen maar zal toenemen. De energiecrisis raakt iedereen en dus zullen ook de waterschappen zich hiertoe moeten verhouden.”

De problemen doen zich voor bij nieuwe installaties én bij de uitbreiding van bestaande zuiveringen, zoals het toevoegen van een vierde zuiveringsstap met ozon of reverse osmosis. De eerste concrete gevolgen hebben zich al aangediend, met name in de sfeer van netcongestie. In Kaatsheuvel kan een broodnodige uitbreiding van een rioolgemaal niet plaatsvinden omdat netbeheerder Enexis aangeeft dat het gecontracteerde vermogen niet kan worden uitgebreid. Dit heeft later ook mogelijk invloed op geplande lokale nieuwbouw. In Flevoland worden in

een nieuwbouwproject minder huizen gebouwd dan oorspronkelijk gepland, omdat er geen uitbreiding kan plaatsvinden van de bestaande rwzi vanwege congestie op het elektriciteitsnet.

Juridische gevolgen

Elema: “De situatie rondom energie is de afgelopen jaren totaal veranderd. De vanzelfsprekendheid is er helemaal vanaf. De energievoorziening is kaderstellend voor wat we kunnen doen. Je ziet nu al dat burgers dit gaan merken, bijvoorbeeld doordat waterschappen hun tarieven moeten verhogen vanwege de hogere energieprijzen. Maar ook omdat er soms eenvoudigweg niet voldoende stroom beschikbaar is om nieuwbouwplannen te realiseren.”

“En dat zijn nog dingen die je kunt plannen. Maar in een periode met veel neerslag, zoals afgelopen winter, is het voor onze gemalen letterlijk ‘pompen of verzuipen’. Dat betekent dat verschillende waterschappen meer elektriciteit hebben afgenomen en hun gecontracteerde vermogens hebben overschreden. Vroeger kreeg je dan een waarschuwing en een rekening, maar nu wordt er geschermd met juridische consequenties. Dat kan betekenen dat waterschappen aansprakelijk worden gesteld als door hun grotere stroomafname andere bedrijven geen stroom

hebben gekregen. Het is belangrijk dat onze toezichthouder ACM (Autoriteit Consument en Markt) snel een prioriteitenlijst voor energieaansluitingen opstelt. De UvW heeft bij de ACM gepleit voor een indeling conform de bestaande ‘ladder’ voor de vitale infrastructuur uit het Deltaprogramma.”

Waar zien de waterschappen kansen? Prudon: “Er zijn verschillende opties. Zo gaan waterschappen op regionaal niveau regelmatiger in gesprek met netbeheerders om samen te zoeken naar oplossingen. De 21 waterschappen nemen jaarlijks samen zo’n 6,7 petajoule aan energie af, maar produceren zelf ook 4,3 petajoule aan duurzame energie, vooral biogas. De sector heeft als doel om in 2025 energieneutraal te functioneren en in 2035 klimaatneutraal, en dat ligt nog steeds op schema. Waterschappen wekken zelf energie op via zonnepanelen, windmolens en biogasproductie. We onderzoeken mogelijkheden om deze energie op te slaan voor eigen gebruik, ook omdat we de elektriciteit soms niet kunnen terugleveren door de netcongestie. We streven naar verdere energiebesparing en -efficiency, bijvoorbeeld door bij rwzi’s energiehubs te realiseren. Hierbij zetten we overtollige elektriciteit om in waterstof en pure zuurstof. Waterstof kun je opslaan

Foto Peter Venema

Bij extreme neerslag moeten die pompen wel gewoon 24/7 kunnen draaien

‘

Vroeger kreeg je een waarschuwing en een rekening, nu wordt geschermd met juridische consequenties’

ENERGIEVOORZIENING WATERSCHAPPEN FORS ONDER DRUK

voor later gebruik en met de zuurstof kunnen we onze zuiveringsprocessen efficiënter laten verlopen, wat een besparing op elektriciteit oplevert.” Door hun stroomgebruik nauwkeuriger te managen, kunnen de waterschappen ‘slim malen’: de pompen laten draaien op momenten dat ze zelf stroom produceren of de prijzen op het net laag zijn. Dat zou ook betekenen dat ze soms een wat grotere peilopzet gaan hanteren dan tot nu toe, hoewel daar niet veel marge lijkt te zijn. Verder zullen de waterschappen meer gaan inzetten op de aanleg van waterbuffers en retentiegebieden.

Volgens Prudon is het essentieel dat er ook op landelijk niveau een overlegmogelijkheid komt met de netbeheerders: ‘Nu gebeurt dat alleen via de 30 Regionale Energiestrategieën, dus op ambtelijk of uitvoerend niveau. Voor de schaal van deze problematiek moet er ook echt een bestuurlijk gremium worden opgezet op nationaal niveau.” De rol van de waterschappen is al veranderd van puur afnemer van energie naar afnemer én producent, en zal zich naar verwachting de komende jaren snel ontwikkelen tot die van energie-stabilisator en -manager.•

De rapporten van het onderzoek E3B staan op de website van de STOWA: www.stowa.nl. De nummers 2024-04 en 2024-05 betreffen respectievelijk het Achtergrondrapport en het Strategisch handelingsperspectief voor de waterschappen.

(Advertentie)

Läckeby warmtewisselaars

Zorgeloos warmte recupereren uit diverse water- en slibstromen, maar ook uit andere hoog viskeuze vloeistofstromen. De warmtewisselaars zijn zeer onderhoudsvriendelijk, verstoppingsongevoelig en compact. Bovendien hebben ze een hoge warmteoverdracht en grote doorstroomcapaciteit

Roto-Sieve trommelzeven

Roterende trommelzeven voor de verwijdering van vaste deeltjes en vezels uit diverse (afval)water- en proceswaterstromen. Bovendien kunnen ook vaste deeltjes verwijderd worden uit olie en andere vloeistoffen.

Deze trommelzeven zijn doeltreffend, duurzaam en onderhoudsvriendelijk.

TASK INDUSTRIËLE MILIEUTECHNIEKEN

Exclusief Benelux verdeler Roto-Sieve en Läckeby Zweden Kerkhofstraat 33 2220 Heist-op-den-Berg België

0032 15 24 21 15 info@task.be www.task.be

Bjorn Prudon

Ina Elema

Foto August Swietkowiak

IN THE PICTURE

‘

Klimaatverandering gaat ieders leven op zijn kop zetten’

Nik Verweel (24), master student Geografische Informatiesystemen (GIS) aan Wageningen University and Research (WUR), winnaar BSc Scriptieprijs KNW 2024 Locatie: aan de Rijn bij Wageningen

WIE

Na zijn middelbare schooljaren die hij in Engeland doorbracht, wilde Nik Verweel computerwetenschappen studeren. Een tussenjaar als vrijwilliger in het uiterste noordoosten van China – vlakbij Siberië – bracht hem op andere gedachten. “Ik zag hoe ánders men daar met bodem- en watervraagstukken omging.

Anders dan in Nederland, anders dan de verhalen die mijn broer vertelde over zijn studie watermanagement aan de Hogeschool Zeeland.

Dat maakte mij nieuwsgierig. Zoekend op internet ontdekte ik de bacheloropleiding ‘International Land and water management’ in Wageningen. Dat internationale trekt mij. Nederland heeft een naam als waterexpert. Maar in het eerste studiejaar leerden we al dat je breder moet

“

In het eerste studiejaar leerden we al dat je breder moet kijken dan vanuit Nederlands perspectief”

kijken dan vanuit Nederlands perspectief. Anders krijg je een soort ‘waterblindheid’.”

“Een docent mailde de oproep van KNW door om mee te dingen naar de jaarlijkse scriptieprijs. Ik stuurde mijn scriptie in, maar verwachtte er niet veel van. Mijn onderzoek ging over Gambia, bovendien had ik er ‘maar’ een acht voor. Toch werd ik genomineerd, kreeg een uitnodiging voor het congres. Voor het eerst moest ik voor een publiek van echte deskundigen mijn onderzoek toelichten. Van de pitch herinner ik me inhoudelijk niets. Alleen de melding van mijn slimme horloge dat mijn hart

als een razende tekeer ging! Zo spannend was het.” Hij won de eerste prijs. De jury waardeerde zijn compacte onderzoek naar de risico’s voor het ontstaan van kusterosie, hoe hij die in kaart bracht door met een drone data te verzamelen en te analyseren. Omdat diezelfde systematiek toepasbaar is op andere plekken in de wereld en dus ook in Nederland.

WAAR

Aan de Rijn bij Wageningen. “Ik wil de kant op van rivier-, delta- en kustbeheer. En hoe we daarbij remote sensing kunnen toepassen. Dat idee leeft al wel in de academische wereld, maar nog niet erg bij bedrijven. Terwijl je remote sensing kunt implementeren op het gebied van veiligheid, of bij het monitoren van de waterkwaliteit. Computerwetenschap vind

ik nog steeds leuk. Daarom zie ik mezelf wel werken in de combinatie van water en remote sensing.”

(TOEKOMST)DROOM

“Klimaatverandering gaat ieders leven op zijn kop zetten. Ik wil, ik móet, bijdragen aan het zoeken naar oplossingen! Er bestaat zoveel mooie kennis op de wereld waarvan we gebruik kunnen maken. Níet per se in de academische wereld, maar óók bij inheemse volkeren. ‘Nature based solutions’ zijn de sleutel. Oftewel natuurinclusief denken en doen. Ook die - internationalekennis wil ik opdoen.”

Op YouTube vertelt Nik Verweel over zijn onderzoek ‘Flood hazard in tourism development area Gunjur, the Gambia’

TEKST BARBARA SCHILPEROORT

Beleidslijn grote rivieren getoetst

GEEF BEPERKTE RUIMTE IN RIVIERBED NIET TE SNEL WEG’ ‘

Hoewel de bouwbehoefte groot is in ons land, kiest de minister van Infrastructuur en Waterstaat voor aanscherping van het verbod op woningbouw in de uiterwaarden. Dat gebeurt op basis van een adviesrapport van TwynstraGudde en Sweco. “De beperkte ruimte in het rivierbed moet je niet te snel weggeven.”

De ‘Beleidslijn grote rivieren’ is het juridisch instrument waarmee Rijkswaterstaat plannen voor de uiterwaarden toetst. De minister past dit jaar die beleidslijn aan met een absoluut verbod op nieuwe woningbouw in het rivierbed. Waterexperts van de adviesbureaus Sweco en TwynstraGudde brachten hierover in opdracht van het ministerie Infrastructuur en Waterstaat een rapport uit. Het ministerie neemt alle adviezen en aanbevelingen over van de twee adviesbureaus, laat een woordvoerder van het departement weten.

Zo gaat er een streep door de beleidsregel dat bouwplannen kansrijker zijn als die rivierkundig niet leiden tot waterstandsverhoging. Eveneens vervalt het onderscheid tussen het stromend en bergend deel van uiterwaarden. Bouwen wordt taboe in het volledige buitendijkse gebied. “Terughoudendheid in het hele rivierbed is op zijn plaats, zolang niet be-

kend is wat de benodigde ruimte is voor voldoende berging- en afvoercapaciteit op de lange termijn van 100 tot 150 jaar en welke gebieden waardevol zijn en dus gereserveerd moeten worden voor toekomstige rivierverruiming”, zegt Roel Velner van Sweco. Samen met Louis Broersma (Sweco) en Roel Valkman (TwynstraGudde) schreef hij het rapport ‘Actualisatie Beleidslijn grote rivieren’. Alleen voor riviergebonden bouwplannen blijft er beperkte ruimte, zoals aanlegsteigers en havens. Watervakantieparken in de uiterwaarden vallen daar niet onder. Er komt een verbod op de clustering van kleine bouwwerken van 30 vierkante meter. “Vaak begint het met een schuurtje; dan volgt een stacaravan en daarna een luxe chalet. Een kleine ontwikkeling groeit ongemerkt uit tot een recreatiepark. Zo ontstaat een cumulatie van gebouwtjes, want tot 30 vierkante meter heb je een vrijstelling. Daar profiteren buitendijkse

vakantieparken van. Ons advies is om de regels op dit punt aan te scherpen.” De afgelopen twintig jaar bood de rijksoverheid op 15 plekken langs de grote rivieren de mogelijkheden om –onder voorwaarden - nieuwbouwplannen te ontwikkelen in het rivierbed. Op 8 plekken is gebruik gemaakt van die mogelijkheid, waaronder in Arnhem met de nieuwbouwwijk Meinerswijk. Van de locaties die niet tot ontwikkeling zijn gekomen, adviseren TwynstraGudde en Sweco om te onderzoeken of vergunningen kunnen worden ingetrokken. Dat geldt voor alle eigenaren van (gesloopte) bouwwerken in de uiterwaarden waarop nog oude rechten rusten.

“Om ongewenste activiteiten te voorkomen doen wij de aanbeveling om te beoordelen of oude vergunningen kunnen worden ingetrokken”, aldus Broersma. “Rijkswaterstaat heeft beperkt zicht op welke vergunningen er zijn. Dat is een risico, want we willen naar gelijke

monniken en gelijke kappen.” Rijkswaterstaat gaat hier actie op ondernemen.

Er wordt dus ook een verbod overwogen op woningbouw in oude, leegstaande steenfabrieken. Die liggen vanouds op hoogwatervrije terreinen. Dat kan toch geen kwaad?

Velner: “In het licht van de klimaatverandering en zeespiegelstijging weet

zijn bang dat de ruimtelijke kwaliteit in het geding komt. Hoe voorkom je dat uiterwaarden met ongebruikte bouwwerken verpauperen?

Valkman: “Riviergemeenten hebben inderdaad hun zorg geuit over het effect van een absoluut bouwverbod in het rivierbed. Daarom doen we de aanbeveling om samen met regionale gebiedspartners per deelgebied een visie te

Valkman: “Ons advies aan het ministerie is: wees voorlopig zeer terughoudend met het weggeven van buitendijkse ruimte. Stel eerst vast welke ruimte de rivier op lange termijn nodig heeft en welke gebieden in potentie kunnen bijdragen aan toekomstige rivierverruiming. De IRM-visie op het riviersysteem is een eerste stap, maar wat nog ontbreekt is de doorkijk naar de lange termijn.”

je niet of die plekken in de toekomst ook hoogwatervrij blijven. Misschien hebben we die plekken in de toekomst juist nodig in het rivierbed voor maatregelen om de rivier ruimte te geven, bijvoorbeeld voor het optimaliseren voor de bodemligging van de grote rivieren. Daarom is het onverstandig om die ruimte op voorhand weg te geven.”

“Op grond van de klimaatscenario’s verwachten we een toename van piekafvoeren in de Maas en de Rijn. Die moeten worden opgevangen in een riviersysteem dat in de afgelopen eeuwen steeds minder ruimte heeft gekregen. De beschikbare buitendijkse ruimte is volgens berekeningen op sommige riviertrajecten onvoldoende om de hoeveelheden water op te vangen die we op basis van de klimaatscenario’s verwachten.”

Riviergemeenten en provincies willen graag mogelijkheden openhouden voor woningbouw in uiterwaarden, want ze

ontwikkelen op de uiterwaarden om de ruimtelijke kwaliteit, leefbaarheid en vitaliteit van het rivierbed te behouden en te versterken. Dat is ook mogelijk zonder woonfuncties.”

In jullie rapport over de actualisatie van de beleidslijn grote rivieren blijven bossen buiten schot. Terwijl bos, net als woningbouw, voor ongewenste opstuwende effecten kan zorgen bij hoogwater. Broersma: “In de plannen voor Integraal Riviermanagement (IRM) zien we dat riviergebonden natuurontwikkeling ruimte moet krijgen. Maar we weten ook dat de wens voor meer ooibos gevoelig ligt, omdat je dat vooral moet doen op plaatsen waar dat geen belemmering vormt voor de huidige en toekomstige afvoer- en bergingscapaciteit van het riviersysteem.”

Wat opvalt is dat het voorgestelde bouwverbod in de uiterwaarden in de toekomst mogelijk versoepeld kan worden. Hoe zit dat?

“Breng ook in kaart wat de invloed is van de zeespiegelstijging in de Rijn-Maasmonding en de IJsseldelta. We moeten ons niet klemzetten in het rivierbed, door nu nog bestaande ruimte te bebouwen. Mogelijk geven resultaten over enkele decennia aanleiding om regels voor het rivierbed wederom te actualiseren.”

“Doel van de actualisatie van de beleidslijn grote rivieren is ook om hoogwaterschades in de uiterwaarden te beperken. De overstromingen in de Maas in 2021 hebben laten zien dat er flink wat druk op de overheid wordt gelegd als er buitendijkse schades optreden door hoogwater. Hoewel bewoners in het rivierbed wettelijk zelf aansprakelijk zijn voor hoogwaterschade, wordt toch telkens een beroep gedaan op de overheid. Daarom is het adagium in de nieuwe beleidsregels: met een bouwstop voorkom je schades in de toekomst.”•

+ BALANCEREN ANALYSEREN

U bereikt de juiste waterkwaliteit en reduceert tegelijkertijd uw kosten.

De nieuwe generatie desinfectiesensoren - voor veilig en schoon water

Memosens CCS50E voor chloordioxide, Memosens CCS51E voor vrij chloor, Memosens CCS55E voor vrij broom en Memosens CCS58E voor ozon.

De juiste sensor voor elke toepassing

Endress+Hauser levert vernieuwde desinfectiesensoren voor procesmonitoring.

• Voorzien van Memosens 2.0

• Snellere polarisatietijden

• Toekomstbestendig en efficiënter

Endress+Hauser CYA27 armatuur met vrij chloor en pH sensor

Wij begrijpen de uitdaging van het vinden van de juiste balans tussen efficiency en regelgeving.

UNIEK: NIEUW GEMAAL WISSELT WATER UIT TUSSEN HOOGHEEMRAADSCHAPPEN

Bergsluis in het Noorderkanaal in Rotterdam

Op maandag 21 januari tekenden het Hoogheemraadschap van Delfland en Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard een samenwerkingsovereenkomst om de zoetwatervoorziening in de regio te verbeteren. “We willen toekomstige problemen omtrent droogte en wateroverlast voorkomen”, zegt Josien van Cappelle, bestuurder bij HHSK. TEKST RENS NIJHOLT

Belangrijk onderdeel van de samenwerking is de bouw van een nieuw gemaal bij de Bergsluis. De sluis vormt de scheiding tussen het boezemwater van Delfland en HHSK. Bij extreme droogte en wateroverlast wordt de sluis opengezet om zoet water aan het lager gelegen waterpeil van HHSK te leveren. Met het gemaal - dat in 2026 in gebruik moet worden genomen - hopen de twee hoogheemradenschappen beter te kunnen sturen op de waterkwaliteit en -kwantiteit.

“Bij droogte ontvangen wij water op basis van vrij verval”, zegt Van Cappelle. “Zodra de sluis open staat, stroomt het water naar het ons gebied.” Met behulp van het gemaal kan Schieland en de Krimpenerwaard over twee jaar ook water aan Delfland leveren. Van Cappelle verwacht dat dit in de toekomst vaker nodig zal zijn. “We hebben de afgelopen jaren gezien hoeveel droogte er in Nederland kan ontstaan. Meerdere waterschappen kampten daarmee. Die periodes van droogte worden door klimaatverandering intensiever.”

Robuuster systeem

Voor Delfland moet het gemaal met name zorgen voor een robuuster systeem. Door de beperkte toevoeropties is het beheergebied kwetsbaar, zegt Manita Koop, bestuurder bij Delfland. “In tijden van droogte laten wij water in vanuit het Brielse Meer, onze belang-

rijkste slagader. Het nieuwe gemaal geeft ons meer opties. Watertoevoer is hard nodig voor onze veiligheid, bijvoorbeeld om de kades en dijken nat te houden. Daarnaast is de aanvoer van belang voor de land- en tuinbouw, voor het terugdringen van het zoute zeewater én voor de natuur.”

Naast het gemaal, dat voor 30 procent wordt gefinancierd vanuit Deltaprogramma, wordt ook een vispassage aangelegd. “Daar hebben we allebei belang bij”, zegt Koop. “Voor vissen is het belangrijk dat ze een vrije doorvoer hebben, zodat ze kunnen paaien, schuilen of eten kunnen vinden. Momenteel is de Bergsluis een bottleneck: ze kunnen daar nauwelijks verder. Met de vispassage creëren we een vrije doorgang. Een goede visstand draagt bij aan een goede waterkwaliteit en biodiversiteit. Met het oog op de KRW-doelen is dat belangrijk voor ons.”

Dankzij het gemaal besparen beide hoogheemraadschappen ook energie, zegt Koop. “Voor een stabiel waterpeil is wateraanvoer nodig. Daarvoor moeten soms meerdere gemalen ingezet worden om het water te transporteren vanuit het Brielse Meer. Dankzij het nieuwe gemaal voeren we ook voor een deel water aan via de Bergsluis, waardoor we energie besparen.” Ook de recreatievaart profiteert van het nieuwe gemaal. De Bergsluis, bij mooi weer vaak in gebruik, is gestremd voor het

vaarverkeer wanneer het gebruikt wordt voor watertoevoer. “Dat was vervelend voor de recreanten. Door het nieuwe gemaal kan de sluis gewoon open blijven”, zegt Van Cappelle.

Uniek in Nederland

De samenwerking is bijzonder omdat het water straks over en weer tussen de beheersgebieden gepompt wordt, zegt Koop. “Dat is uniek in Nederland. Vaak zien we in tijden van schaarste dat partijen zich terugtrekken op hun eigen vierkante postzegel. Wij zoeken juist de samenwerking op. We kijken naar de kansen die er zijn en maken zo veel mogelijk gebruik van elkaars kennis.” In de samenwerking trekken de buren inhoudelijk met elkaar op. Zo is het de bedoeling dat de afdelingen ecologie, engineering en buitendienst met elkaar gaan samenwerken. Zowel in de voorbereiding als tijdens de uitvoering en de beheerfase, zegt Van Cappelle. “Financieel is de verdeling 80/20. Delfland heeft het meeste belang en neemt daarom het grootste deel van de kosten voor zijn rekening. Toch is afgesproken dat bij daadwerkelijke watertoevoer, wij – in goed overleg – bepalen of en zo ja hoeveel water er aan Delfland wordt geleverd.”

Momenteel zijn de twee organisaties druk bezig met de voorbereiding van het werk. Eind 2024 moet de eerste schop de grond in gaan.•

BESPAAR TIJD EN GELD MET ONZE VERSTOPPINGSVRIJE AFVALWATERPOMP!

Voordelen Xcentric waaier:

• Verstoppingsvrij*

• Bewezen hoog rendement

• Lagere energiekosten

• Laag trillings- en geluidsniveau

• Minder onderhoud nodig

• Lage operationele kosten (TCO)

• Minder geluidsoverlast in stedelijk gebied

• Minder gezondheidsrisico’s voor onderhoudsmedewerkers

• Ombouw bestaande pompen en installaties mogelijk

* Onder normale omstandigheden

fairbanksnijhuis.pentair.com

Ook PFAS opkomende bedreiging voor grondwaterkwaliteit

Uit provinciale metingen blijkt dat vrijwel overal in het ondiepe grondwater (84% van de meetpunten) één of meerdere milieuvreemde stoffen worden aangetroffen. Daaronder zijn ook diverse PFAS-stoffen die voor het eerst afzonderlijk door alle provincies zijn gemeten.

Samen met de al langer bekende probleemstoffen uit de groepen van bestrijdingsmiddelen en overige verontreinigende stoffen, kan geconcludeerd worden dat het grondwater in Nederland, ook in onverdachte natuurgebieden, nagenoeg overal vergrijst. De beschreven resultaten leiden tot een verontrustend signaal naar onder andere besturen van provincies; verdere achteruitgang van de grondwaterkwaliteit moet worden voorkomen, onder meer in het belang van een duurzame drinkwatervoorziening.

Geschreven door Reijer Hoijtink, Daphne Buijert-de Gelder, Rémon Saaltink (Arcadis), Bas Nelemans (provincie Noord-Brabant) en Janco van Gelderen (provincie Utrecht/ Informatiehuis Water)

Ozoninstallatie rwzi Horstermeer in gebruik genomen

Waterschap Amstel, Gooi en Vecht heeft een nieuwe ozoninstallatie op rioolwaterzuivering Horstermeer in gebruik genomen. Voor het eerst wordt in Nederland de combinatie van ozon en actiefkool ingezet als extra zuiveringsstap om medicijnresten uit rioolwater te halen. Hiermee wordt een verwijderingsrendement van 80 procent gehaald.

Rwzi Horstermeer staat in de Noord-Hollandse plaats Nederhorst den Berg en is met 150.000 inwonerequivalenten een vrij grote zuivering. Hier wordt voor de eerste keer in Nederland op volledige schaal de innovatieve techniek van het O3-STEP-filter toegepast. Er is een extra ozonisatiestap toegevoegd aan een denitrificerend granulair actiefkoolfilter met coagulantdosering (het zogeheten 1-STEP-filter).

De nieuwe combinatie is eerst getest in een pilot die in 2021 en 2022 is gehouden. Het verwijderingsrendement is hoger dan de 70 procent waarvan de huidige richtlijnen van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat uitgaan. Vanaf 2027 wordt 80 procent wel de norm door de herziening van de Europese richtlijn voor stedelijk afvalwater. Daar gaan ze ook voor bij waterschap AGV.

Groen licht voor nieuwe EU-richtlijn stedelijk afvalwater

Op het hoogste Europese niveau is een politiek akkoord bereikt over de herziening van de richtlijn voor de behandeling van stedelijk afvalwater. Hierdoor zullen er meer nutriënten en microverontreinigingen moeten worden verwijderd uit het afvalwater. Ook wordt het principe dat de vervuiler betaalt, opgenomen in de richtlijn.

De bescherming van de menselijke gezondheid en het milieu tegen schadelijke lozingen van stedelijk afvalwater wordt hierdoor aanzienlijk versterkt, stelt de Europese Commissie. Het zal ook leiden tot schonere rivieren, meren, zeeën en grondwater in heel Europa.

Door de nieuwe richtlijn zullen meer nutriënten (de voedingsstoffen fosfaat en stikstof) uit stedelijk afvalwater moeten worden verwijderd. Hetzelfde geldt voor microverontreinigingen, met name toxische farmaceutische en cosmetische producten.

Tevens wordt een systematische monitoring van microplastics geïntroduceerd in zuiveringsinstallaties. Er komen ook regels voor aanvullende monitoring van ‘forever chemicals’, zoals per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS).

Vakartikel

PFAS-verwijdering uit grondwater: 3 veelbelovende adsorbentia

Op een bedrijfslocatie in Doetinchem zit een grote hoeveelheid PFAS in de bodem en het grondwater. In een pilotonderzoek is de effectiviteit van verschillende adsorbentia onderzocht om deze PFAS uit het grondwater te verwijderen. Uit dit onderzoek, uitgevoerd tussen april en augustus 2023, kwamen 3 veelbelovende adsorbentia naar voren: FLUOROSORB, DEXSORB en ZVZ-22. Deze hebben een zeer hoge verwijderingscapaciteit voor PFAS en vormen een goed alternatief voor actiefkool. Verder is voor DEXSORB regeneratie mogelijk zonder verwerking in verbrandingsovens of stort van het afval.

Geschreven door Tiza Spit, Jordi Wevers, Martijn van Houten (Witteveen+Bos), Aiko Hensums (gemeente Doetinchem)

Niet-toetsbare stoffen’ meetbaar met nieuwe methode

De ILOW-laboratoria meten meer dan 400 gewasbeschermingsmiddelen in opdracht van de waterbeheerders. Van ruim dertig van deze stoffen zijn de concentraties zo laag dat ze met de traditioneel gebruikte methode niet te meten zijn, oftewel niet toetsbaar. Met een nieuwe analysemethode is het voor het eerst mogelijk een volledig overzicht te krijgen van de aanwezigheid van alle toegelaten gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater. Met de nieuwe methode zijn in 2023 meerdere stoffen boven de norm aangetoond.

Geschreven door Ferdinand van Sloten (Aqualysis)

Actualisatie praktijkcodes drinkwater: buiten gebouwen

Drinkwaterbedrijven gebruiken praktijkcodes als handvatten voor een efficiënte en kwalitatief hoogwaardige bedrijfsvoering. Het Platform Bedrijfsvoering zorgt ervoor dat deze documenten structureel worden geactualiseerd. Begin februari 2024 is weer een nieuwe praktijkcode vastgesteld en beschikbaar gekomen, die hierbij wordt aangekondigd.

• PCD 3-1 ‘Richtlijn drinkwaterleidingen buiten gebouwen (gebaseerd op de norm NEN-EN 805:2000); Deel 1: Algemeen en uitgangspunten’

In een in 2022 uitgevoerd voortraject is een projectplan op- en vastgesteld ten behoeve van het herzien en opsplitsen in drie delen (in verband met de omvang en de hanteerbaarheid) van de praktijkcode PCD 3:2020 ‘Richtlijn drinkwaterleidingen buiten gebouwen; Ontwerp, aanleg en beheer (gebaseerd op NEN-EN 805:2000)’

Zoals uit de titel van zowel de bestaande praktijkcode PCD 3 als de nieuwe praktijkcode PCD 3-1 blijkt, zijn deze praktijkcodes gebaseerd op de Europese norm NEN-EN 805:2000 ‘Watervoorziening – Eisen aan distributiesystemen buitenshuis’ (die in Europees verband momenteel wordt herzien; wellicht zal er in de tweede helft van 2024 een herziene editie van de norm verschijnen). Het in 2022 opgestelde projectplan omvatte onder meer het in 2023 opstellen van deel 1 van de nieuwe driedelige serie praktijkcodes. Dat eerste deel is onlangs afgerond en vastgesteld door de Begeleidingsgroep Praktijkcodes. De belangrijkste onderdelen daarvan zijn (i) hoofdstuk 3 met begrippen en bijbehorende definities, (ii) hoofdstuk 4 met alle publiekrechtelijke regelgeving als uitgangspunt voor het ontwerpen, aanleggen en beheren van leidingnetten voor drinkwater en (iii) de hoofdstukken 5 en 6 met alle daarbij geldende randvoorwaarden van privaatrechtelijke aard.

Naar verwachting zal de praktijkcode PCD 3-2:2024 ‘Richtlijn drinkwaterleidingen buiten gebouwen (gebaseerd op de norm NEN-EN 805:2000); Deel 2: Planvorming’ begin 2025 beschikbaar komen. Het opstellen van deel 3 (PCD 3-3 ‘Uitvoering’, werktitel) staat voor 2025 op de rol. Eventueel moeten daarna een of meer extra fasen worden uitgevoerd na de verschijning van de herziene EN 805.

‘Praktijkcodes drinkwater’ met de onderliggende documenten zijn in te zien via de website www.PraktijkcodesDrinkwater.nl

Voor meer informatie: Martin Meerkerk van KWR Water Research Institute, (030) 60 69 591

Uitgelicht

6 jaar BTO: wat hebben we geleerd?

In 2023 liep het vorige zesjarige BTOonderzoekscontract af. KWR- onderzoekers kijken terug op de ontwikkelingen in die 6 jaar. In de afgelopen periode BTO zijn er nieuwe uitdagingen (droogte, grondwaterkwaliteit) naar voren gekomen. Omdat in het Bedrijfstakonderzoek voor waterbedrijven nadrukkelijk ook gekeken wordt naar wat er op de drinkwatersector af komt, hadden KWR en de drinkwaterbedrijven al voorzien dat deze vraagstukken zouden opkomen.

Geschreven door Roberta Hofman-Caris, Gerda Sulmann (KWR Water Research Institute)

Actueel !

Tweede Kamer wil af van ‘one out, all out’-principe in KRW

Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat demissionair minister Mark Harbers in Brussel gaat pleiten voor afschaffing van het ‘one out, all out’-principe in de Kaderrichtlijn Water (KRW). Een motie daartoe van Hidde Heutink (PVV) is aangenomen.

De motie kreeg steun van PVV, VVD, NSC, ChristenUnie, SGP, CDA, JA21, FVD en BBB. Daarmee roepen de partijen Harbers op in Brussel te pleiten voor afschaffing van het principe en over de uitkomst voor het zomerreces te rapporteren aan de Kamer. Heutink diende de motie in bij het wetgevingsoverleg water. In het overleg hekelde Heutink dat bij overschrijding van één stof het hele water wordt afgekeurd. Hij memoreerde dat dit ‘one out all out’-principe de kans op gerechtelijke procedures zal vergroten als Nederland in 2027 de doelen van de KRW niet haalt - milieuorganisaties zijn, zo zei hij, al aan het voorsorteren op rechtzaken.

Vlaamse regering stemt in met kustplan tegen zeespiegelstijging

De Vlaamse regering heeft haar principiële goedkeuring gegeven aan het strategisch beleidsplan Kustvisie. De hierin voorgestelde ingrepen bieden bescherming tegen een stijging van de zeespiegel met drie meter. Op lange tot zeer lange termijn zal de kustlijn met gemiddeld honderd meter zeewaarts worden verlegd. Het plan bevat een strategie waarmee de komende honderd jaar elke zone aan de 67 kilometer lange Vlaamse kust stapsgewijs kan worden aangepast. Het doel van de Kustvisie is om niet alleen de Vlaamse kustlijn maar ook de achterliggende gebieden te beschermen tegen extreme weersomstandigheden, waaronder een zeer zware storm die statistisch gezien eens in de duizend jaar voorkomt.

Normec AWS

Uw partner voor waterbemonstering en wateronderzoek

Wat kan Normec AWS voor u betekenen?

Normec AWS is het erkende en onafhankelijke bureau op het gebied van bemonsteren en analyseren van afvalwater, oppervlaktewater en open zwemwater.

Als vooraanstaand specialist op het gebied van inspectie en testen van milieugerelateerde activiteiten ontzorgen wij u met vakmanschap, expertise en de kwaliteit van onze dienstverlening. Hieronder valt het integrale proces van bemonstering, analyse en rapportage.

Waarom kiezen voor Normec AWS?

• Marktleider door hoogwaardige dienstverlening.

• Onze waterexperts hebben ruime ervaring en diepgaande branchekennis.

• Wij verzorgen het gehele proces van bemonstering, analyse tot rapportage.

• Uw eigen digitale dossier met alle bemonsterings- en meetgegevens.

Improve Quality. Reduce Risk.

Vakartikel

Backcasting: een circulaire waterorganisatie in 2050

De route van Waternet richting een circulaire organisatie in 2050 is onderzocht aan de hand van een backcasting-analyse. Daarbij zijn mogelijke maatregelen geselecteerd en is hiervan de te verwachten milieuwinst bepaald aan de hand van levenscyclusanalyse-berekeningen.

Ook is rekening gehouden met de algemene verduurzamingstrends van productieketens van materialen die Waternet gebruikt. De analyse laat zien welke grote stappen richting een minimale milieu-impact nu al mogelijk zijn, maar dat er meer maatregelen en meer tempo nodig zijn om volledig circulair te worden.

Geschreven door Niels Jonkers, Thomas Hes (Waternet), Marloes van Kats (VanWaarde)

Vakartikel

Microplastics op een filter aan het begin (links) en in het midden (rechts) van het wasproces

Microplastics van een textielwasserij en verwijdering in een rwzi

Jaarlijks belanden miljarden microplastics in het riool. Als deze deeltjes niet worden verwijderd op de rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi’s), dan komen ze terecht in het oppervlaktewater.

Hoewel de rwzi’s Amsterdam-West en Horstermeer meer dan 99,8 procent van de microplastics verwijderen, blijft het absolute aantal dat in het milieu terechtkomt (gemiddeld 379 – 3374 vezels per m3 en 75 – 577 deeltjes per m3 geloosd water) aanzienlijk, gezien het grote volume gezuiverd afvalwater dat jaarlijks wordt geloosd. Tevens bleek dat één industriële textielwasserij verantwoordelijk is voor 13 procent van het totale aantal microplastics dat de rwzi binnenkomt.

Geschreven door Cheryl Bertelkamp (Water Research Australia/Waternet), Eelco Pieke (Het Waterlaboratorium), Andre Struker, Olivia Traast (Waternet), Jan Peter van der Hoek (Waternet/TU Delft)

Actueel !

Holland Water breidt portfolio verder uit met vierde overname

Holland Water blijft op overnamepad. De marktleider in technologie-gedreven legionellabeheer neemt branchegenoot Ulfima over. Het is de vierde overname sinds Holland Water eind 2020 een samenwerkingsverband aanging met investeringsmaatschappij OxGreenfield.

De acquisitie betekent een verdere uitbreiding van Holland Waters portfolio. Het past in de strategie van het bedrijf (one stop shop) om alle beheersdiensten en -technieken onder één dak te hebben. Daarmee speelt het bedrijf in Driebergen-Rijsenburg in op de marktvraag naar ‘gestroomlijnde oplossingen voor duurzaam drinkwaterbeheer’.

Naast ultrafiltratie biedt Holland Water legionella-beheeradvies, waterinstallatietechniek, monstername en analyse, reiniging en desinfectie, alsmede beheerstechnieken op basis van ultraviolet licht en koper- en zilverionisatie. Hiermee kan het bedrijf in de markt voor drinkwaterbeheerstechnieken ‘geïntegreerde beheersoplossingen’ aanbieden.

HET OPTIMALISEREN VAN UW

WATERZUIVERINGSINSTALLATIE:

VAN TRADITIONELE OPLOSSINGEN NAAR GEMENGDE TECHNOLOGIEËN

De waterbehandeling heeft de afgelopen tien jaar een opmerkelijke evolutie doorgemaakt, gedreven door de veranderende dynamiek van het industriële landschap en de strengere milieuregelgeving. Arezoo de Rijk, vertegenwoordiger van Mobile Water Solutions (MWS), onderdeel van Nijhuis Saur Industries, neemt een duik in de innovaties die de toekomst van water- en afvalwaterbehandeling een nieuwe vorm geven.

DE ARGUMENTEN VOOR IONENWISSELING

In het hart van de productie van water van hoge kwaliteit ligt de ionenwisselaarstechnologie (IX), een standvastige methode waar harsen gebruikt worden om opgeloste ionen effectief uit het water te halen. Van oudsher wordt bij mobiele waterzuivering veel gebruik gemaakt van IX-systemen, die vaak zijn ondergebracht in vaten die in trailers zijn gemonteerd vanwege hun inherente flexibiliteit.

In de loop der tijd zijn deze IX-systemen geavanceerder geworden en bieden ze 24/7 bedrijfszekerheid in de vorm van mobiele waterbehandelingsoplossingen, zoals de MODI 15000T van MWS.

Deze units met hoge capaciteit en hoog debiet kunnen binnen een paar uur on-site in gebruik worden genomen, waardoor tanks snel gevuld kunnen worden met behandeld water of om productieverlies te beperken. Bovendien neemt de MODI 15000T weinig ruimte in beslag en kan hij 24 uur per dag op afstand worden opgevolgd.

OFF ­ SITE REGENERATIE

Als direct antwoord op de behoeften van plant managers heeft MWS strategisch verschillende IX regeneratie- en servicecentra in Europa gebouwd. Deze vormen een aanvulling op de acht depots die MWS in Europa heeft die zorgen voor een snelle levering van assets, 24/7. De meest

recente toevoeging aan dit netwerk, en de grootste in zijn soort in Europa, is in Heinsberg, Duitsland, waarmee het zich strategisch positioneert in het epicentrum van de Europese industriële productie.

De keuze voor Heinsberg heeft meerdere voordelen. Ten eerste stelt het MWS in staat om sneller en efficiënter aan klanten te leveren. Ten tweede biedt het een flexibele oplossing die productieonderbrekingen op lokaal niveau minimaliseert alsook een sterke aanwezigheid in Noord- en Centraal-Europa verzekert.

Off-site harsregeneratie biedt ook het voordeel dat er minder chemicaliën op locatie gebruikt hoeven te worden. Mobiele IX-behandeling bevordert niet alleen milieuduurzaamheid en optimalisatie van gebruik van resources door harsrecycling, maar stelt operators ook in staat om waterbehandelingsmiddelen te gebruiken zonder dat zware kapitaalinvesteringen nodig zijn.

WAAROM GEMENGDE TECHNOLOGIEËN?

Plant operators maken steeds vaker gebruik van gemengde methodologieën om hun behandelingsprestaties te verbeteren en om aan de lokale milieunormen te voldoen.

Deze verschuiving komt overeen met de veranderende behoeften van industriële

sites, die nu een breder gamma aan fysische en chemische technologieën vereisen. Deze eisen omvatten verschillende technieken, waaronder mobiele voorbehandelingsmethoden zoals zuivering en filtratie, maar ook geavanceerde processen zoals omgekeerde osmose, koolstofabsorptie, ultrafiltratie en aanvullende hulpapparatuur.

Een populaire optie is de implementatie van omgekeerde osmose (RO) vóór IX voor de productie van demiwater. RO en IX worden vaak beschouwd als complementaire technologieën. RO gebruikt een semipermeabel membraan om 95% tot 99% van de opgeloste vaste stoffen en deeltjes van een watertoevoer te scheiden. Tijdens de RO-fase wordt het voedingswater door middel van druk door het membraan geduwd, terwijl de verontreinigingen worden opgevangen en worden afgevoerd.

Een RO-eenheid die voor een IX-systeem is geïnstalleerd heeft veel voordelen. Zo zorgt RO ervoor dat het demineralisatieproces minder belastend is voor de harsen. Als gevolg hiervan zijn er minder regeneraties nodig wat resulteert in minder kosten aan regeneratie chemicaliën en verminderde afvalwater productie.

Voor meer informatie:

E ­ mail: mws@nijhuisindustries.com

Website: www.nsimobilewatersolutions.com

Ons team houdt uw industrie 24/7 draaiende

Vakartikel

Digitaal inzicht in beheerruimte van het watersysteem

Waterschap Aa en Maas en Royal HaskoningDHV hebben samen een instrument ontwikkeld waarmee in één oogopslag een indicatie van de beheerruimte (hydraulische ruimte) van watergangen verkregen kan worden.

De onderliggende methode verwerkt en ontsluit grote hoeveelheden data tot een inzichtelijke kaartlaag. De beheerruimte is - samen met andere criteria als stroomsnelheid, beschaduwing en waterbreedte - een belangrijke parameter voor het bepalen van de kansrijkheid voor verschillende Bouwen met Natuur-maatregelen. Deze zijn vertaald naar kansenkaarten. Zo zijn hydrologische, ecologische en andere data, kennis en informatie via een digitale oplossing gecombineerd en als kaartlagen beschikbaar gesteld.

Geschreven door Paul Aalders, Toine Kerckhoffs (Royal HaskoningDHV), Bart Brugmans, Jack de Wilt (Waterschap Aa en Maas)

Drinkwaterlandschap: concept voor duurzame inrichting waterwingebieden

Goed ontwikkelde grondwaterafhankelijke natuur en betrouwbare drinkwatervoorziening zijn afhankelijk van hetzelfde watersysteem. Kwaliteit en beschikbaarheid van grondwater staan echter onder druk. Met het concept Drinkwaterlandschap levert Brabant Water een bijdrage aan een duurzaam watersysteem, vergroot ze de biodiversiteit én beschermt ze de bronnen voor drinkwater. Een Drinkwaterlandschap is een landschap waar benutting van natuurlijke landschapskenmerken zorgt voor zowel voldoende en kwalitatief hoogwaardig grondwater, geschikt voor drinkwaterbereiding, als een hoge, kenmerkende biodiversiteit. Brabant Water is al begonnen met de ontwikkeling van drinkwaterlandschappen en nodigt (water)partners uit samen de meerwaarde hiervan te vergroten.

Geschreven door Martin de Haan, Boy Possen (Brabant Water), André Jansen (Jansen - de Hullu Landschapsecologie en Circulair)

Vakartikel

Tijdelijke

oplossing, duurzaam resultaat.

Niemand kan de toekomst voorspellen. Wat we wél kunnen, is vooruitdenken. Daar zijn wij dan weer goed in. We moeten wel, want wij houden ons bezig met water.

Vanderkamp biedt maatoplossingen voor tijdelijke pompistallaties. Met onze slimme, innovatieve technieken hebben wij altijd een oplossing in huis voor vraagstukken op het gebied van oppervlaktewater, rioolwater, koel- en proceswater, bluswater of zelfs drinkwater. Met meer dan 30 jaar ervaring, pakken wij elke uitdaging aan.

Contact

info@vdkamp.eu

+31 (0)38 4222009

Meer informatie:

www.vdkamp.eu

Smart Energy Hub Zwolle: think big, act small

Het gebruik van interessante reststromen, een forse besparing van energie en op termijn het verdwijnen van de lachgasemissie. Of de Smart Energy Hub Zwolle deze verwachtingen volledig gaat waarmaken, zal de komende vijf jaar moeten uitwijzen. De initiatiefnemers van Waterschap Drents Overijsselse Delta en H2-Go B.V. hebben alvast veel vertrouwen in de koppeling tussen waterstofproductie en afvalwaterzuivering. “Think big and act small, dat is wat wij doen.”

Aan de muur van het kantoor van rioolwaterzuivering Hessenpoort in Zwolle-Noord hangt al een tijdje de oorkonde van de nominatie van de Waterinnovatieprijs 2021/22. Daar is recent een tweede bijgekomen. Want tijdens de editie 2023/24 droeg Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDODelta) opnieuw de Smart Energy Hub voor en ook nu werd – in de categorie Gezonde leefomgeving –de laatste drie gehaald.

In de twee jaar tussen beide nominaties is er veel gebeurd. Ging het eerst nog om een concept, nu staat er een full-scale demonstratie-installatie in een aantal containers op het rwzi-

terrein. De installatie gaat dit voorjaar in bedrijf en zal tot en met 2028 draaien. Michel Masséus, adviseur energie en duurzaamheid bij het waterschap, lijkt niet erg teleurgesteld over het missen van de winst van de Waterinnovatieprijs. “Voor ons is de grootste prijs dat het gelukt is om in zo korte tijd de stap van idee naar volledige uitwerking te zetten.”

Drie stromen

De kern van de Smart Energy Hub is dat water eerst met behulp van elektrolyse wordt omgezet in drie stromen: zuivere zuurstof, waterstof en warmte (zie infographic). De zuivere zuurstof wordt

vervolgens gebruikt voor de beluchting van de actief-slibinstallatie van de rwzi, waardoor er geen zuurstof vanuit de buitenlucht nodig is.

H2-Go B.V. is eigenaar van de elektrolyser en vermarkt de groene waterstof. WDODelta is verantwoordelijk voor de infrastructuur voor de zuurstof en gebruikt de warmte voor het zuiveringsproces. Het algemeen bestuur gaf anderhalf jaar geleden goedkeuring voor een investering van 1,7 miljoen euro. Voor het onderzoek aan het zuiveringsproces wordt samengewerkt met STOWA, KWR en een aantal waterschappen. Verder zijn diverse andere partijen betrokken bij het project zoals de >

TEKST HANS KLIP | BEELD WDODelta en H2-Go

Liquid Ring Compressor

‘Als we het goed doen, verdwijnt de lachgasemissie helemaal’

gemeente Zwolle, de provincie Overijssel, stichting WeSustain, netbeheerder Enexis en ondernemers van het bedrijventerrein Hessenpoort. De installatie is mede mogelijk gemaakt door een subsidie vanuit EU-REACT.

Zuurstofbatterij

Minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie kwam begin 2022 een kijkje

Droom

Jan Bastiaan, directeur van H2-Go B.V., neemt het woord uniek in de mond. “Elektrolyse bestaat al lang, maar het bijzondere is de koppeling met de afvalwaterzuivering die we hier bewerkstelligen. Ik heb me laten vertellen dat dit verder nog nergens in Europa en wellicht ter wereld gebeurt. Ik ben blij met hoe prettig we hierbij samenwerken.”

van zuivere zuurstof en warmte zijn voor ons waardevol.”

Gaandeweg is energie op de voorgrond komen te staan, vervolgt Masséus. “We zetten in op betaalbare, beschikbare en betrouwbare energie voor onze taken, maar dat is tegenwoordig niet meer vanzelfsprekend. Daarom is de regie op energie een belangrijke basis voor ons geworden. Met de Smart Energy Hub

nemen, toen er een pilot werd gehouden. Hij gaf daarvoor het startsein met het afsluiten van de aanvoer van buitenlucht. Tony Flameling, adviseur waterketen bij Waterschap Drents Overijsselse Delta en verantwoordelijk voor het onderzoek, licht toe: “We hadden een zuurstofbatterij in de vorm van gasflessen opgesteld. We wilden laten zien dat het concept daadwerkelijk werkt.”

Dat was in de ogen van Masséus niet erg spannend. “Wij hadden er alle vertrouwen in dat we gemakkelijk zuivere zuurstof zouden kunnen doseren in de bestaande zuivering. Dat bleek ook het geval. De proef was belangrijk om iedereen binnen onze eigen organisatie mee te nemen in deze grote nieuwe technologie voor waterschappen.”

Bastiaan verkocht een paar jaar geleden zijn bedrijf in de zand- en grindsector om onder de vlag van H2-Go B.V. zijn droom na te jagen. “Als mijn familieleden straks aan mijn sterfbed staan, wil ik dat zij niet alleen geld erven maar ook een wereld waarin ze dat kunnen uitgeven. Ik wil met deze innovatie een steentje bijdragen aan het oplossen van de netcongestie en het broeikasgassenprobleem. Met groene waterstof heb je een emissieloze energiedrager.”

Gezamenlijk avontuur

WDODelta kwam via een andere route bij het project terecht. “Wij zijn met het gezamenlijke avontuur gestart toen we zagen dat er gewoon een win-winsituatie is”, zegt Masséus. “De reststromen

zetten we in op het lokaal opwekken en verbruiken van energie. We richten ons op de duurzame opwek van met name wind- en zonne-energie.”

“Think big and act small, dat is wat wij doen”, zegt Flameling. De techniek van het toepassen van zuivere zuurstof voor de biologische zuivering is volgens hem vrij simpel. “Het gaat in essentie om de slang voor de buitenlucht los te koppelen en een andere slang aan te sluiten. Het is wel een echte transitiegedachte. Het technologische verhaal is aanzienlijk eenvoudiger dan het organisatorische.”

Forse energiebesparing

Met zuivere zuurstof kan het energieverbruik van de zuivering met de helft

worden gereduceerd. Flameling zit al meer dan twintig jaar in het vak maar heeft nog nooit zo’n forse energiebesparing gezien. “Gebruik van zuivere zuurstof leidt tot een zes keer kleiner te comprimeren gasvolume dan gebruik van zuurstof uit buitenlucht. Zuivere zuurstof lost veel beter op, als de goede beluchtingstechniek wordt toegepast.

Bij de beluchting is op termijn zelfs een besparing van 100 procent mogelijk, wat goed is voor circa 50 procent van het

Hessenpoort

hele energieverbruik. Er zijn nog wel enkele technologische uitdagingen die om onderzoek vragen, voordat we dit punt bereiken.”

Door alle stromen uit de elektrolyse te benutten wordt ook het rendement op het elektrolysevermogen groter, vertelt Bastiaan. “We gaan naar 95 procent toe, waar 65 à 70 procent normaal is.”

De eerste paar jaar wordt kraanwater gebruikt maar de bedoeling is om in verband met circulariteit gebruik te gaan maken van effluent. Bastiaan: “Wij willen kijken of we met een extra zuiveringsslag dit water kunnen toepassen in de elektrolyse.”

Flameling noemt verder het streven om broeikasneutraal te zijn. “Door minder gas door de watertanks te leiden wordt

Met zuivere zuurstof kan energieverbruik van de zuivering met de helft worden gereduceerd

minder broeikasgas naar de lucht uitgestoten. Dan gaat het vooral om lachgas, een zeer sterk broeikasgas. Het onderzoek in de komende jaren zal voornamelijk gaan over de vraag: kunnen we in de praktijk bewijzen wat we al in theorie hebben bewezen? Als we het goed doen, verdwijnt de lachgasemissie helemaal.”

Relatief klein

Vanuit de waterschapswereld is er de nodige belangstelling. Flameling heeft ook contact met de hoogleraren Mark van Loosdrecht en Merle de Kreuk van de Technische Universiteit Delft. “Zij zijn zeer geïnteresseerd en willen mee in het onderzoek.”

Masséus wijst erop dat rwzi Hessenpoort met maximaal 25.000 inwonerequivalenten een relatief kleine zuivering is. “Dat is handig voor het testen van het concept. Het wordt natuurlijk rendabeler als we zo’n installatie neerzetten op een grotere zuivering.” Flameling valt hem bij. “De rioolwaterzuivering Zwolle moet over tien jaar het afvalwater van meer dan 200.000 inwonerequivalenten gaan verwerken. Daar wordt het écht interessant.”•

Michel Masséus

Tony Flameling

Jan Bastiaan

In de werkplaats van Neolithic in Haarlem print een robot een nieuw object. Uit de grote slagroomspuit komt beton dat heel snel uithardt. Zo maakt het bedrijf met geavanceerde 3D-printtechnologie op maat taludtrappen en straatmeubilair. Vorig jaar kwam daar de geprinte put bij. In het kademuurherstelproject Jacob Catskade in Amsterdam werden 6 ‘walmuurputten’ van beton geplaatst. Op maat gemaakt: vlak aan de zijde van de kademuur, met bolling aan de andere kanten. Precies zoals de opdrachtgever het wilde. “We hebben ze specifiek voor de Jacob Catskade ontworpen. Door de vorm hebben we per put zo’n 20 tot 30 procent materiaal weten te besparen per put”, zegt Chris Aerts van Neolithic. “Dat sluit aan bij de duurzaamheidsambities van Dura Vermeer.”

Dat Rotterdamse bouwbedrijf werkt samen met de startup uit Haarlem om de mogelijkheden van 3D-printen te ontdekken in de grond-, weg- en waterbouw. In het Amsterdamse project waren de geprinte betonputten de eerste vrucht van de samenwerking. En meteen succesvol, want bij de verkiezing van RIONED-innovatieprijs 2024 kregen de geprinte putten de meeste stemmen van de bezoekers. RIONED-bestuurder Marieke Moorman zei bij de toekenning van de prijs: “Neolithic laat zien hoe belangrijk het is om nieuwe toepassingen te bedenken voor bestaande situaties.”

Zo’n statement kan Neolithic goed gebruiken, want de 3D-printtechnologie moet zijn plek nog veroveren in de grond-, weg- en waterbouw. ”De sector is helemaal nog niet bekend met 3D printen en wat je er mee kunt doen”, zegt Aerts. “We krijgen aanvragen voor objecten die we pas over een jaar hoeven te leveren. Ja, dat hoeft bij ons niet. Als we vandaag het ontwerp krijgen, kunnen we morgen printen en dan heb je het product over twee weken.” Neolithic print met beton, steenpoeders (marmer) of klei. De printtechnologie biedt naast de korte levertijd andere voordelen zoals efficiënt materiaalgebruik, ongelimiteerde ontwerpmogelijkheden op maat en ook is er door het geautomatiseerde proces minder personeel nodig. Daar komt bij dat Neolithic de mogelijkheid onderzoekt om CO2 op te slaan in het printbeton, door er het snelgroeiende olifantsgras in te verwerken. Ander duurzaamheidsdoel dat in Haarlem wordt uitgedokterd: printen met gebruikt beton.

Inmiddels is Neolithic met Dura Vermeer begonnen aan een nieuw project: vishotels. Deze moeten een plek krijgen aan de kademuren in Amsterdam. Onder water bieden ze een schuilplaats voor vissen en hechtmateriaal voor planten en dieren, wat moet bijdragen aan verrijking van het onderwaterleven en de biodiversiteit in de grachten. “We gaan bepaalde natuurvormen printen in modulaire elementen,” zegt Aerts. De vormen worden afgestemd op de doelsoorten. “We doen dat in overleg met ecologen.” Binnenkort start de pilot in Amsterdam, vertelt Aerts. Daarna doemt de volgende toepassing op: vishotels in rivierbeddingen en op zeebodems. Het ruwe oppervlak van de geprinte substraten is bij uitstek geschikt voor de hechting van micro-organismen zoals mossen en zeewier, stelt Neolithic.

AFVAL WATER

DRINK WATER PROCES WATER STEDELIJK WATER & RIOOLBEHEER

AQUA NEDERLAND 2024: nog meer nadruk op kennisdeling en innovatie

Beursorganisator Easyfairs legt dit jaar nog meer nadruk op kennisdeling en innovatie bij de organisatie van de 16 editie van Aqua Nederland. Op Next Level worden in het watertheater en stedelijk watertheater meer dan 70 kennissessies gehouden. De beursvloer, de Watermarktplaats, telt ruim 300 exposanten.

Aqua Nederland wordt dit jaar op 19, 20 en 21 maart gehouden in Gorinchem. Op de vakbeurs over de toekomst van het watermanagement maken vertegenwoordigers van gemeenten, provincies, de GWW-sector, waterschappen, drinkwaterbedrijven en industrie kennis met de laatste innovaties en trends; Aqua Nederland 2024

legt een nog grotere nadruk op kwalitatieve kennisdeling en innovatie. Dat is met reden, want uit peilingen onder bezoekers van de vakbeurs blijkt dat ze Aqua Nederland met name bezoeken om naast het netwerken op de hoogte te blijven van wat er speelt in de sector en om nieuwe trends te ontdekken. Met de exposanten op de beursvloer en het

kennisprogramma op Next Level biedt de vakbeurs daarvoor het beste van twee werelden: praktijk & onderzoek. De opzet is gelijk aan voorgaande jaren met de thema’s afvalwater, drinkwater, proceswater en stedelijk water & rioolbeheer. Op Next Level is dat ingevuld met themadagen: Dinsdag Proceswater, Woensdag Waterschap en Donderdag >

Met meer dan 250 jaar ervaring gaan we samen de toekomst tegemoet.

Water is onze kracht en maakt ons sterk!

We vertellen u graag meer over de voordelen van de samenkomst.

stand L.110

Drinkwater. In de twee theaters, het Watertheater en Stedelijk Watertheater, wordt een uitgebreid kennisprogramma ontvouwd met bijdragen van advies- en ingenieursbureaus, koepelorganisaties, onderzoekinstituten en watertechnologiebedrijven. Bezoekers van de beurs kunnen drie dagenlang waardevolle kennis tanken.

Symposia

In de twee theaters op Next Level komen alle actuele thema’s in het waterbeheer aan bod: van circulair watergebruik tot verwijderen van microverontreinigingen, van kunstmatige intelligentie tot energietransitie, van assetmanagement tot arbeidsmarktmanagement en van terugwinnen grondstoffen tot de nieuwe Europese richtlijn behandeling afvalwater.

Onder regie van netwerkorganisatie Water Alliance en TKI Watertechnologie wordt in het Watertheater elke kennisdag afgetrapt met een symposium, waarbij wordt ingezoomd op urgente vraagstukken, zoals de druk op het gebruik van drinkwater als proceswater in de industrie, de bronaanpak en verwijdering van de ‘forever chemicals’ PFAS en de knelpunten in de toekomstige drinkwaterleverantie. Zo trapt VEMWdirecteur Roy Tummers af met de vraag: is de waterafhankelijke industrie in

Nederland klaar voor de watertransitie? Eddie Broeders (Nijhuis Saur Industries) geeft praktijkvoorbeelden van verwijdering van PFAS uit (afval)water en Johan Bel (Mijn Waterfabriek) gaat in op alternatieve bronnen als regenwater en gerecycled regenwater in reactie op de lineaire inrichting van ons watersysteem ‘dat onnatuurlijk en onhoudbaar’ is, aldus Bel.

Actuele casussen

Aan het begin van de middag verzorgt de Water Zuiveringen Alliantie (Mobilis, Sweco, Croonwolter&dros, TAUW, RWB Water) elke dag een minisymposium met meerdere inleidingen, onder andere over de Upflow GAK filtratie (Granulair Actief Kool filtratie) op rwzi Hapert, de realisering van een circulaire waterketen in het toekomstbestendig klimaatdorp (8.000 woningen) in de Zuidplaspolder en het project ALMGOS (renovatie van 6 van de 20 zuiveringen van Hollandse Delta).

Deskundigen geven daarnaast op de drie

kennisdagen inzicht in actuele casussen, zoals het slibdroger-project van afvalenergiecentrale HVC in Alkmaar, het inDENSE onderzoek op rwzi Terneuzen naar verbeterde slibbezinkbaarheid en projecten als PHA2USE (productie natuurlijke plasticvervanger PHA uit organische afvalwaterstromen) en REGAIN (hergebruik afvalwater voor koel- en proceswater industrie). Verder aandacht in de twee theaters voor innovatieve processchema’s voor ontzouten van geconcentreerde reststromen bij waterhergebruik in de industrie door programmadirecteur Jan Post van onderzoeksinstituut Wetsus. Drinkwaterbedrijf Oasen licht de keuze toe om over te stappen van de traditionele zuivering naar de geavanceerde membraantechniek en KWR Water Research Institute zoomt in op legionellarisico’s bij de introductie van (zeer) lage temperatuurwarmtesystemen in gebouwen en woningen als onderdeel van de energietransitie. Veolia laat aan de hand van ‘een baanbrekende >

Afvalwater Drinkwater Proceswater Stedelijk Water & Rioolbeheer

Netwerken op de beursvloer

GEA BIEDT MET TESTDECANTERS EN SERVICE ZEKERHEID ÉN GARANTIES

Waterbehandelingsinstallaties zijn op zowel financieel als technisch vlak risicovolle investeringen. Om deze risico’s te verkleinen, biedt GEA garanties op basis van een praktijktest en after sales ondersteuning aan. “Onze jarenlange expertise zorgt voor gemoedsrust bij de klant”, zegt Steven de Boer, account manager bij GEA voor waterschappen.

GEA, opgericht in 1881, is een van ‘s werelds grootste leveranciers van systemen en onderdelen aan de voedingsmidde len, farmaceutische industrieën en de communale markt.

De tech nologiegroep richt zich onder andere op geavanceerde procestechnologie, machines en installaties, zoals decanters, die gebruikt worden voor slibontwatering.

Om de juiste decanter te selecteren, biedt GEA de mogelijkheid om op locatie te testen met kleine of grote mobiele decanters. Op basis van die uitkomsten geeft het bedrijf garanties. “Vaak willen klanten eerst zien welke resultaten met decanters te realiseren zijn”, zegt Ton Lavrijssen, account manager bij GEA voor industrieel afvalwater. “Als een waterschap bijvoorbeeld 75 kuub per uur slib ontwatert, komen wij met onze mobiele test unit ter plaatse en rekenen we uit welke definitieve decanter nodig is voor het gewenste resultaat.”

Om het maximale resultaat uit de installatie te halen, ondersteunt GEA de klant ook na de aanschaf van de decanter. Zo kan een proces ­ engineer, eventueel aangevuld met een monteur, de installatie naar wens afstellen, vertelt Lavrijssen. “We helpen klanten met het optimaliseren van de instellingen en de configuratie, om bijvoorbeeld polymeerverbruik te reduceren of de maximale droge stof te behalen.”

En daar valt een hoop winst te behalen. Want hoewel de verschillen vaak relatief klein lijken, is de impact enorm, zegt De Boer. “De koek verbranden is heel duur. Stel dat een waterschap 24 procent droge stof overhoudt. Vervolgens weten wij dat naar 25 procent te brengen. Dat kan bij grote hoeveelheden zomaar een miljoen euro per jaar afzetkosten schelen.”

Dit droge stof percentage is door de operator eenvoudig te monitoren met de speciale GEA UC ­ app, vertelt Lavrijssen. “Onze decanters hangen vol met sensoren die continu de technische gezondheid van de decanter en het proces bewaken. Middels de GEA UC ­ app krijgt een operator realtime inzicht in hoe de installatie werkt. Zo kan de hij bijvoorbeeld het energieverbruik en de lagertemperaturen monitoren.” Gebruikers kunnen hiervan reportages draaien en alarmen instellen. “Een operator kan bijvoorbeeld een trigger plaatsen bij een maximale of minimale waarde. Zodra die is bereikt, krijgt hij een melding op zijn telefoon en per e ­ mail. Dat minimaliseert bedrijfsrisico’s en zorgt voor gemoedsrust.”

Meer weten? Neem een kijkje op www.gea.com of scan de QR-code

Steven de Boer

Ton Lavrijssen

methode’ (DNA-analyse en digitale technologie) zien hoe de uitstoot van N2O (lachgas) op de rwzi’s met 90 procent kan worden verminderd.

Innovatie, vacatures en mbo’ers

Op Next Level zijn ook het ’Start-up en innovatie paviljoen’ van Water Alliance en voorts de Vacature Plaza te vinden. In het paviljoen staan innovaties centraal van (jonge) watertechbedrijven. Vacature Plaza met inbreng van Aqua Nederland, Watervacatures.nl (een initiatief van KNW/H2O) en Waterjobs (Water Alliance), biedt werkgevers die op zoek zijn naar waterprofessionals de kans om te zoeken naar een match met een kandidaat. Een te overwegen poging, gezien de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt.

In relatie tot het personeelstekort waar ook de watersector mee kampt, licht KNW-directeur Monique Bekkenutte op woensdag in het Stedelijk Watertheater (13 tot 13:30 uur) het project ‘Operatie Sterk Water’ toe. Dat is een gezamenlijk initiatief van Koninklijk Nederlands Waternetwerk, Stichting RIONED en opleidingscentrum Wateropleidingen en richt zich op het vergroten van de instroom van professionals in de watersector.

Koninklijk Nederlands Waternetwerk (KNW) organiseert daarnaast evenals voorgaande jaren een speciale mbostudentendag tijdens de vakbeurs. Op donderdag 21 maart gaan mbo-studenten na een plenair introductie op Next

Level in groepjes de beursvloer op om vragen te beantwoorden om zo kennis te maken met bedrijven en de watertechsector. De mbo-dag wordt beëindigd met een pitch en een prijs voor de beste presentatie.

300 exposanten en Smart Badge

Dit jaar telt de beursvloer, de Watermarktplaats, ruim 300 exposanten. Een volle beursvloer biedt weer ruime mogelijkheden om te netwerken, voor veel bezoekers een belangrijke motivatie om de beurs te bezoeken, zo bleek vorig jaar uit de enquête onder de bezoekers. Op de beursvloer faciliteert Easyfairs het leggen en onderhouden van contacten door op meerdere plekken terrassen in te richten, waar ondernemers en bezoekers onder het genot van een hapje en drankje contacten kunnen leggen en zaken kunnen doen.

Met de ‘Smart Badge technologie’ stelt Easyfairs bezoekers bovendien in staat om de beursvloer efficiënt te verkennen. Met de badge, de ‘virtuele draagtas’, die bij binnenkomst en registratie wordt overhandigd, kunnen bezoekers interessante stands scannen. Na het bezoek krijgen ze alle informatie van de gescande stands direct in hun mailbox. Exposanten krijgen door het virtuele badgecontact inzicht in en contact met de bezoekers van hun stand, ook als er geen zogeheten ‘face-to-face’-gesprek heeft plaatsgehad. De virtuele verbinding biedt exposanten mogelijkheden tot een vervolgcontact na de beurs.•

AQUA NEDERLAND STEUNT ‘WATER FOR LIFE’

Aqua Nederland slaat dit jaar slaat de ineen met Stichting ‘Water for Life’, een initiatief van Nederlandse drinkwaterbedrijven. De beursorganisator schaart zich achter het doel van de stichting, te weten realisatie van een toekomst met veilig drinkwater en een toilet voor iedereen wereldwijd.

Op Aqua Nederland staat ‘Water for life’ met een stand (B209). Easyfairs roept exposanten, kennispartners en bezoekers op het initiatief te steunen en zo bij te dragen aan een wereld waarin niemand meer zonder schoon drinkwater hoeft te leven. “Samen maken we een verschil en streven we naar een wereld waarin niemand meer zonder schoon drinkwater hoeft te leven.” Water for Life richt zich op het verschaffen van schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen aan mensen in lageinkomenslanden. De organisatie benadrukt dat elke donatie direct bijdraagt aan duurzame toegang tot drinkwater en sanitaire voorzieningen voor degenen die het het hardst nodig hebben. Met een bijdrage van 18 euro realiseert Water for Life duurzame toegang tot drinkwater voor één persoon, stelt de stichting. De projecten omvatten onder andere de aanleg van waterleidingnetwerken en bouwen van publieke watertappunten. Lokale waterbedrijven worden ondersteund om de bedrijfsvoering te verbeteren, wat bijdraagt aan het onderhoud van de infrastructuur en het betaalbaar houden van de watervoorziening.

Smart Badge op Aqua Nederland

HENRI

SPANJERS OVER WATERTRANSITIE INDUSTRIE

‘ De moetenwatertechnologen de fabriek in’

Ook voor de industrie wordt water een hoofdpijndossier: aan de voorkant dreigt waterschaarste, aan de achterkant speelt het probleem van de waterkwaliteit. Als niet wordt ingegrepen krijgen bedrijven te maken met beperkingen. Watergebruik in het productieproces moet daarom kritisch worden herzien. Maar hoe doe je dat? “De watertechnologen moeten de fabriek in.”

TEKST BERT WESTENBRINK | BEELD ISTOCK

Je moet procesgeïntegreerde technieken gaan toepassen’

Op 29 januari zegt demissionair minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat in het Wetgevingsdebat Water van de Tweede Kamer: besparen op het drinkwatergebruik geldt ook voor de industrie. De bewindsman licht zijn beleid toe om de toenemende druk op de waterbeschikbaarheid te verlichten: uiterlijk 2035 moet het drinkwatergebruik met 20 procent zijn gedaald. Harbers:“Bij bedrijven is daarbij het uitgangspunt: het juiste water voor het juiste gebruik en daarbij geldt: niet voor alle industriewater is water van drinkwaterkwaliteit nodig. Daarover maken we met de industrie afspraken in het nationaal plan voor drinkwaterbesparing. Dan moet je denken aan waterscans, de verkenning van inzet van effluent, cascadering op bedrijventerreinen en benchmark per branche voor verdere stimulering.”

De bewindsman prijst zich gelukkig, zo blijkt in het debat, dat de werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland meewerken en ‘de handschoen hebben opgepakt’. De koepelorganisaties doen dat uit welbegrepen eigen belang. Door toenemende waterschaarste krijgen bedrijven in het oosten en noorden van land nu al ‘nee’ te horen als ze een drinkwateraansluiting aanvragen voor een nieuwe productielocatie.

Die ontwikkeling baart VNO-NCW zorgen. Ze wil daarom dat de leverings- en zorgplicht ook gaat gelden voor bedrijven en vraagt de minister om reparatie van de Drinkwaterwet.

Tegelijk stelt ze: het bedrijfsleven neemt zijn verantwoordelijkheid door in te zetten op drinkwaterbesparing. “Daarbij kijken wij ook naar mogelijkheden om de watervoetafdruk in de keten terug te dringen en werken wij samen met regionale stakeholders. De ambitie is om 20 procent drinkwater te besparen (per eenheid product) in 2035 vergeleken met de periode 2016-2019.”

Aan ‘de achterkant’ van het productieproces moet de industrie eveneens aan de bak: de emissie van chemische stoffen naar het oppervlakte- en grondwater moet omlaag. Ook hier keert de wal het schip: als de waterkwaliteit in 2027 niet voldoet aan de doelen van >

Henri Spanjers

de Kaderrichtlijn Water (KRW), dan bestaat de kans dat bedrijven worden beperkt in ‘ontwikkelingen, projecten en uitbreidingen’ of ‘dat lozingsvergunningen ingetrokken worden’, staat in het Actieprogramma KRW Bedrijfsleven. Met dat programma wil het bedrijfsleven de lozing van kritieke stoffen ‘identificeren en verminderen’. En net zoals de waterbesparing is die opgave groot, niet alleen omdat de KRW-doelen moeten worden gehaald, maar ook omdat er een aanscherping van de Richtlijn stedelijk afvalwater en van de Richtlijn prioritaire stoffen (RPS) in het verschiet ligt.

Procesgeïntegreerde technieken

Waterschaarste aan de voorkant, probleem met de waterkwaliteit aan de achterkant: de industrie moet serieus werk maken van een watertransitie. Dat is geen nieuw gegeven, er zijn meerdere initiatieven, maar dat zijn de koplopers, zei Roy Tummers, directeur water van de Koninklijke Vereniging voor Energie, Milieu en Water (VEMW) vorig jaar tegen H2O. “Ook andere bedrijven moeten stappen gaan zetten.”

Maar hoe dat je dat? In de fabriek moet je water zo gaan (her)gebruiken dat er een kleine reststroom overblijft, zegt Henri Spanjers. “Daarvoor moet je procesgeïntegreerde technieken gaan toepassen.”

Spanjers is universitair hoofddocent aan de TU Delft. Hij studeerde en promoveerde aan de Wageningen Universiteit en was vervolgens werkzaam in Zweden, Canada, Italië en België. Sinds 2012 is hij in Delft universitair hoofdocent bij de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen. Op de 74e Vakantiecursus, het traditionele nieuwjaarscongres van TU Delft, sprak hij begin januari over de watertransitie waar de industrie voor staat. Zijn boodschap: in de industrie liggen volop kansen om tot efficiënter watergebruik te komen. En daarvoor moeten de watertechnologen de fabriek in, aldus Spanjers. “Om te kijken op procesniveau naar integratie. Daarbij geldt: we moeten water besparen, we moeten hergebruiken en we moeten voorkomen dat het vervuild wordt.”

WATERROTONDE: 3,6 MILJOEN M 3 GRONDWATER BESPAREN

Een voorbeeld van initiatieven om te komen tot hergebruik van proceswater is het circulaire waterconcept Waterronde van de drie papierfabrieken in Eerbeek op de Veluwe. Doel is om met een gesloten, circulair watersysteem de grondwateronttrekking te stoppen, zodat er jaarlijks 3,6 miljoen m3 grondwater wordt bespaard. Henri Spanjers volgt met zijn studenten de ontwikkelingen bij de papierfabrieken in Eerbeek. “Elk jaar dat we er komen veranderen de opdrachten. De laatste paar keer werd de studenten gevraagd alternatieve waterbronnen te zoeken, want de papierfabrieken moeten stoppen met de inname van grondwater.”

Industriewater Eerbeek (IWE), dochterneming van drie Eerbeekse papierfabrieken, is vorig najaar gestart met de pilot. Met zuiveringstechnieken ingebracht door Nijhuis Saur Industries, Pure Water Group-REDstack en NX Filtration moet de proef duidelijk maken of het gezuiverde proceswater voor hergebruik voldoet aan de kwaliteitseisen van de papierfabrieken. De proef is de opmaat tot de bouw van ‘een full-scale fabriek’. In de pilot wordt het effluent van IWE met directe nanofiltratietechnologie van NX Filtration behandeld zodat organische verontreinigingen, kleur, troebelheid, sulfaten en hardheid worden verwijderd. Het gefilterde water gaat vervolgens door een optioneel actief koolfilter van Nijhuis om ervoor te zorgen dat de volgende stap, Electrodialyse Reversal (EDR), optimaal rendeert. Het EDR-systeem van PureWater Group maakt gebruik van door REDStack gebouwde stacks, om zouten van het water te scheiden. Het ontzilte water is dan klaar voor hergebruik door de papierfabrieken.

In het productieproces kun je het grootste deel van het proceswater hergebruiken, zegt Spanjers. “Soms is alleen wat water verdampt maar is er bijna niets mee gebeurt wat de kwaliteit betreft. Zo’n stroom kun je inzetten in een ander proces. Dan heb je het over cascadering. Tegelijkertijd pak je de waterschaarste aan, want je neemt minder water in en daarmee ben je als bedrijf minder kwetsbaar voor een eventueel ‘nee’ van een drinkwaterbedrijf als dat niet kan leveren.”

“Bij hergebruik produceer je bovendien minder restwater, maar vooral ook minder stoffen in dat restwater. Die kun je er in een vroeg stadium uithalen. Voorbeeld is zout. In veel productieprocessen ontstaat zout water. Door ontzouting, maar ook door bij voorbeeld cleaning in place, wat veel gebeurt in de voedingsindustrie. Als je een container waarin melk of bier heeft gezeten, schoonmaakt met eerst zuur en vervolgens loog, krijg je een zoute stroom. Als je

We moeten de fabriek niet meer zien als black box’

die zoute stroom mengt met andere reststromen met organische stoffen, dan is die stroom door dat zout slecht biologisch behandelbaar, want micro-organismen kunnen niet tegen dat hoge zoutgehalte. Daar kun je op gaan sturen. Met andere woorden: als je ín de fabriek op procesniveau kijkt hoe je met het water omgaat kun je aan de voor- en achterkant van het productieproces winst boeken.”

“Maar dan moet je je als watertechnoloog wel gaan verdiepen in de productieprocessen. Je moet weten waarom een stroom zout is. Of waarom er kleurstoffen of andere hulpstoffen in zitten. Je krijgt daarom een meer intensieve wisselwerking met de procestechnologen in het bedrijf. Die zijn gericht op optimaliseren van het productieproces, dat is hun corebusiness. Met inbreng van de watertechnoloog moet ook het watergebruik worden geoptimaliseerd.”

En in die samenwerking is nog een wereld te winnen, betoogt Spanjers. “Dat is ook mijn missie hier. We moeten als watertechnologen meer verstand krijgen van die processen en de fabriek niet meer zien als een black box, waar water ingaat en er weer uitkom. We gaan met onze studenten daarom ook naar de bedrijven. De studenten lopen rond, leren wat de waterintensieve processen zijn op zo’n bedrijf en ze voeren een opdracht uit die geïnspireerd is op een actueel vraagstuk met betrekking tot het watergebruik.”

Energie

Met procesgeïntegreerde technieken kun je veel winst boeken, zegt de wetenschapper. Om te komen tot hergebruik van proceswater wat leidt tot veel minder inname van (drink)water, maar ook om schadelijke stoffen als PFAS uit het productieproces te halen. De technieken zijn er, maar kanttekening is wel: ze gebruiken ‘best wel veel’ energie. Er is energie genoeg, maar als die uit fossiele brandstoffen komt, dan zit je als industrie in de watertransitie op het verkeerde spoor. Spanjers: “Dan haal je het dus uit de zon, maar ja, dan moet je de infrastructuur natuurlijk wel opbouwen en het moet er wel allemaal zijn.” Maar energie hóeft geen probleem te zijn, zegt hij. Waarna hij als voorbeeld uitleg geeft over een onderzoek van een van zijn studenten: terugwinnen van ammoniak (NH3) uit condensaat van kunstmestfabrieken. Kern van het betoog: na omzetten van ammonium in ammoniak heb je een opslagvorm van energie (elektriciteit en warmte), die weer gebruikt kan worden voor bijvoorbeeld de elektrodialyse in het proces. Hergebruik van energie, het sluit aan bij hergebruik van water in het productieproces. “Dat stoffen zoals ammonium ook een energiewaarde vertegenwoordigen, daar hoor je weinig over.” In zijn kijk op de watertransitie propageert Spanjers ook een andere oplossing: effluent uit communale rioolwaterzuiveringen op grote schaal inzetten als bron voor industriewater. Het gebeurt al, in Terneuzen en in Emmen. In Groningen bestaan er plannen. ”In het Amsterdamse havengebied hebben we een industriewaternetwerk en daar wordt het overwogen. Maar daar blijft het wel bij. Het heeft ook met de infrastructuur te

Roy Tummers, directeur water van de Koninklijke Vereniging voor Energie, Milieu en Water (VEMW), houdt dinsdag in het Watertheater op Next Level (10:30 tot 11:00 uur) een inleiding over de watertransitie waar de industrie voor staat: ‘De waterafhankelijke industrie in Nederland wordt geconfronteerd met forse uitdagingen’.

maken. Een rwzi ligt niet bij een industrieterrein. Je moet het effluent er naartoe brengen. Maar als je het op grote schaal doet, haal je er ook de microverontreinigingen eruit. Normaal zet je niet gauw een omgekeerde osmose achter een rioolwaterzuivering om te voorkomen dat microverontreinigingen in het oppervlaktewater terecht komen. Als je het effluent naar de industrie brengt dan gaat die daar mee aan de slag om er ultrapuur proceswater van te maken. Dan haal je die probleemstoffen er ook uit. Je houdt wel een concentraat over en dat is ook een probleem, maar het is meer geconcentreerd.”•

Hoe verwijder je PFAS uit water? ‘We moeten investeren in de infrastructuur’

Nijhuis Saur Industries werkt hard aan oplossingen om PFAS uit water te verwijderen. Welke technieken gebruikt het Doetinchemse bedrijf en hoe ver is het hiermee? “We moeten gaan investeren in de infrastructuur om het daadwerkelijk op te lossen”, zegt Eddie Broeders, business development manager municipal bij Nijhuis Saur Industries.

Wat ooit een wonderlijke uitvinding was halverwege vorige eeuw, is inmiddels een groot probleem voor mens en milieu: poly- en perfluoralkylstoffen. PFAS is een verzamelnaam van duizenden verschillende chemische stoffen die vuil-, water- en vetafstotend zijn, wat ze nuttig maakt voor verwerking in veel consumentenproducten zoals smeermiddelen, voedselverpakkingen, anti-aanbaklagen, blusschuim, waterbestendig textiel en cosmetica. Keerzijde is dat de stoffen, ‘forever chemicals’ genoemd, niet of nauwelijks afbreken in het milieu en zich snel verspreiden in de bodem, bagger en het grond- en oppervlaktewater. Door hun toxiciteit zijn ze belastend voor de natuur en schadelijk voor de gezondheid.

“PFAS is een crisis”, zegt Broeders. “We gebruikten ze al jarenlang zonder te weten wat de consequenties waren.” Inmiddels komen we ze overal tegen - in het drinkwater tot ons voedsel. “We krijgen de stoffen in ons lichaam binnen en kunnen steeds beter zien wat de gevolgen zijn op onze gezondheid. Ik hoor soms waterschappen zeggen: ze moeten PFAS bij de bron aanpakken. Maar inmiddels is de wereld een grote bron. Op het moment

dat een waterschap water verpompt, en er zit PFAS in, is een waterschap onbedoeld een bron. En daarmee moeten we als sector aan de slag.”

Op basis van de inzichten die Nijhuis Saur Industries heeft ontwikkeld over de verwijdering van PFAS, zet hij desgevraagd zuiveringsmogelijkheden op een rij.

Stap 1: PFAS concentreren

De eerste stap: PFAS concentreren vanuit het water. PFAS-moleculen zijn zeer stabiel en hebben sterke koolstoffluorbindingen, waardoor ze bestand zijn tegen afbraak door conventionele behandelingsprocessen. Traditionele waterbehandelingsmethoden, zoals coagulatie, filtratie werken, maar zijn volgens Broeders vanwege hun chemische eigenschappen minder geschikt. “Door coagulatie kun je met flotatie of bezinking goede verwijderingen behalen in hoog geconcentreerde stromen, zoals bij afvalwater van PFAS producenten. Het enige nadeel: er komt chemie aan te pas en dat is minder milieuvriendelijk.”

Alternatieven die Nijhuis Saur Industries toepast zijn actieve kool, ionenuitwisseling en omgekeerde osmose Het principe achter omgekeerde osmose is relatief eenvoudig en toch effectief. Door een vervuilde waterbron door een semi-permeabel membraan met zeer >

Regeneratiestation in Heinsberg

HOE VERWIJDER JE PFAS UIT WATER?

‘

Als heel Europa besluit om in een keer PFAS uit het water te halen, dan kunnen de huidige installaties dat niet aan’

kleine poriën te drukken, worden alleen watermoleculen doorgelaten, terwijl grotere verontreinigingen, waaronder PFAS, worden tegengehouden. Een van de belangrijkste voordelen van omgekeerde osmose bij de verwijdering van PFAS is het vermogen om een hoge verwijderingsefficiëntie te bereiken. “Met membraantechnologieen kan je heel veel verontreinigde stoffen uit het water halen, maar we houden nog steeds een relatief waterige stroom over met PFAS. Membraantechnieken worden veelal gebruikt in de drinkwatersector. Het rejectiewater van de omgekeerde osmose wordt doorgaans weer geloosd naar het oppervlaktewater. Bij omgekeerde osomose is dit 20 tot 30 procent van het behandelde water, afhankelijk van het zoutgehalte.”

Actief kool kan dankzij een unieke morfologie PFAS-verbindingen absorberen door middel van fysische en chemische interacties. De poreuze aard van actieve kool biedt voldoende oppervlak waar PFAS-moleculen zich aan kunnen hechten. Nijhuis Saur Industries haalde goede resultaten met actief kool in Duitsland bij een composteringsbedrijf, zegt Broeders. “Daar was de opdracht om lagere concentraties te behalen. We behaalden microgrammen; een verwijdering van 99,9 procent. Dat zijn al hele lage concentraties. Ter illustratie: dat is een glas PFAS in duizend tankwagens. We zagen ook dat we iedere vier weken het kool moesten vervangen en regenereren. Dit is niet realistisch, omdat dat niet kosteneffectief is en zorgt voor een hogere CO2 footprint.”

Ionenuitwisseling is een waterbehandelingsproces waarbij ionen worden uitgewisseld tussen een vaste hars en het water dat er doorheen stroomt. Bij de verwijdering van PFAS worden ionenwisselaarharsen met specifieke eigenschappen ingezet om selectief PFAS-verbindingen uit verontreinigd

water te verwijderen. Deze harsen bevatten functionele groepen die PFAS-moleculen aantrekken en binden, waardoor ze effectief worden opgevangen en uit het water worden verwijderd. Volgens Broeders is ionenuitwisseling de techniek met de meeste potentie, zeker omdat het selectiever is voor met name kortere PFAS ketens. “Als je echt naar hele lage concentratie toe wil, is ionenuitwisseling voor ons de beste optie. Met behulp van ionenuitwisseling kun je tot concentraties onder nanogrammen per liter behalen. Dat is een glas op een miljoen tankwagens. De ontwikkeling zit nog in de regeneratie - het hergebruiken van het hars. Daar gaat veel energie in zitten en zorgt voor een grote CO2-footprint. Die footprint willen we verlagen.”

Stap 2: Oxideren

Tweede stap in het proces is de oxideren van PFAS uit het water van de technieken. “Dat is niet zo makkelijk als voor andere verontreinigingen, omdat de koolstof-fluorverbinding zo stabiel is. Er zijn dus extreme condities nodig om deze verbinding te verbreken. Dan moet je denken aan hoge temperatuur en sterk oxiderende of reducerende condities. Wij zien veel potentie in elektrochemische oxidatie en superkritische wateroxidatie, omdat wij denken dat het beide efficiënte manieren zijn om PFAS af te breken. Van deze technieken willen we graag een demounit neerzetten. Daar gaan we het probleem nog niet mee oplossen, maar wij willen graag stappen zetten”, zegt Broeders.

Of als stap 2: Verbranding Een alternatief voor oxideren is de verbranding van PFAS. En dat is, volgens Broeders, nog een flinke uitdaging. “De enige manier om PFAS volledig te vernietigen, is door het te verbranden op temperaturen boven de 1.200 graden.

Eddie Broeders, industry manager municipal bij Nijhuis Saur Industries, deelt woensdag op Aqua Nederland in het Watertheater op Next Level (11:35 - 12:00 uur) zijn visie aan de hand van ‘praktijkvoorbeelden van verwijdering van PFAS en ontwikkeling van afzetroutes voor destructie’.

Momenteel zijn er in Europa maar een aantal locaties waar dit mogelijk is. Als heel Europa besluit om in een keer PFAS uit het water te halen, dan kunnen de huidige installaties dat niet aan. Vergelijk het met de infrastructuur voor elektrische auto’s. Wie als een van de eerste een elektrische auto had, kon deze nergens opladen omdat er nauwelijks laadpalen waren. We moeten gaan investeren in de infrastructuur om het daadwerkelijk op te lossen. Nieuwe verbrandingscentrales zijn daar essentieel in.”

Regelgeving

Ondanks het gebrek aan de infrastructuur en de bijbehorende regelgeving gaat het Doetinchemse bedrijf toch een volgende stap zetten. “Wij hebben al diverse (mobiele) installaties met actieve kool of ionenharswisseling in bedrijf voor de verwijdering van PFAS. Omdat er nauwelijks installaties zijn om harsen met PFAS effectief te verbranden, gaan we onder andere testen of het mogelijk is deze harsen te regenereren. Daarnaast gaan we als bedrijf investeren in een eigen destructiemethode om geconcentreerde PFAS stromen na regeneratie van deze harsen volledig te vernietigen. Verder doen we ook onderzoek naar andere adsorbentia welke selectiever zijn voor bepaalde PFAS-stromen, want ieder type water heeft zijn eigen PFAS en eigen problematiek. Daar moeten we veel meer kennis over opbouwen”, zegt Broeders.•

The Mixer

HYPERCLASSIC ®-MENGER

De HYPERCLASSIC ®-menger – de industriestandaard in water- en afvalwaterbehandeling!

Vloeistof mechanisch geoptimaliseerd, biedt de menger uitstekende suspensie- en homogeniserende eigenschappen, wat resulteert in een energiereductie tot 30%.

Een robuuste constructie, minimale onderhoudsvereisten en lage operationele kosten maken deze mixer de eerste keuze voor uw wateren afvalwaterzuiveringsinstallatie!

Meer informatie: www.invent-uv.com

Bezoek ons

Hal A2 | Stand 327/426

13 – 17 mei 2024

Messe München

Bewierookte Ferr-Tech verovert markt afvalwaterbehandeling

Ferr-Tech sleepte met FerSol, een milieuvriendelijke oxidant, al meerdere prijzen in de wacht. Onlangs kroonde de Kamer van Koophandel het Meppelse bedrijf tot ‘meest innovatieve mkb-bedrijf van Nederland’. “Door alle aandacht zijn we heel knuffelbaar geworden”, zegt Judith le Fèvre, chief marketing officer bij Ferr-Tech.

Het is 30 november 2023, Utrecht. Achterin een bomvolle evenementenzaal van De Fabriek huppelen drie hippe breakdancers rond met een bord in hun handen. Op de borden staan, volgens de vakjury van de Kamer van Koophandel, de namen van de drie ‘meest innovatieve bedrijven van Nederland’ van het afgelopen jaar: NoPalm ingredients, een bedrijf dat palmolie maakt zonder palmbomen te gebruiken, Sirius Medical

systems, dat een innovatieve magnetische lokalisatie methode voor borstkanker ontwikkelde, én Ferr-Tech. De Drenten zijn uit 300 bedrijven gekozen op basis van het, volgens de jury, ‘zeer innovatieve product’ FerSol. Al decennialang stond Ferraat(VI) in de wetenschap bekend als een duurzame oplossing voor het zuiveren van afvalwater. Grote probleem: de houdbaarheid. Om de stof niet zijn kracht te laten verliezen, moest het binnen enkele

seconden worden toegediend aan het afvalwater. Ferr-Tech vond als eerste ter wereld de formule waarmee Ferraat(VI) twee maanden houdbaar blijft. En daarmee behoren ze volgens KvK tot de drie meest innovatieve bedrijven van Nederland.

Vuurwerk

In De Fabriek maakt KvK de volgorde van de top drie bekend. Judith le Fèvre en Ehsan Saebnoori (r&d-directeur)

TEKST RENS NIJHOLT

worden met de andere genomineerden op de bühne gehesen. Onder begeleiding van een licht- en geluidshow telt de zaal af. “En de winnaar is…”, jubelt de presentator. Een voor een draaien de dansers hun bord om: “Ferr-Tech!” Vuurwerk ontbrandt en tot hun eigen verbazing staan Le Fèvre en Saebnoori met een trofee op de hoogste trede van het erepodium. De jury is onder de indruk van het Drentse bedrijf. Met name van de implementatiekracht en van de snelle omzetgroei met het diverse en kleine team.

“Ongeloof, trots en blij”, zegt Le Fèvre als ze terugblikt op de uitreiking. “Er deden zoveel mooie bedrijven mee. Het was een enorme eer dat we werden uitgekozen.” De chief marketing officer ziet de prijs als de belangrijkste in de nog jonge geschiedenis van het bedrijf. Via via kwamen zij en haar compagnons in 2020 met Sina Samimi in contact, die al 7 jaar onderzoek deed naar het houdbaar en stabiel produceren van Ferraat(VI). “Daar ontwikkelde hij een procedé voor. Hij studeerde material science, is een pure wetenschapper en wilde FerSol heel graag naar de internationale markt brengen, en zocht een sterke samenwerkingspartner in Europa.”

Too good to be true

Waar afvalwater voorheen werd gezuiverd met schadelijke chemicaliën, is er tegenwoordig een grotere behoefte aan nieuwe, duurzamere oplossingen. FerrTech voldoet naar eigen zeggen aan die vraag en wil samen met de industrie afvalwater zuiveren. De beperkte houdbaarheid vormde echter lange tijd een obstakel. Om de stof snel toe te kunnen dienen was er een productieinstallatie bij de waterbehandelingsinstallatie nodig. Dit vroeg om forse investeringen. “Het klonk bijna too good to be true toen wij ons gingen inlezen”, zegt Le Fèvre. “De wetenschap schrijft al decennialang over de potentie. Tot op heden was het nog niemand gelukt om een

We proberen nu een poedervorm van FerSol te ontwikkelen. Die is veel geschikter voor de export’

stabiele, houdbare en economisch verantwoorde productie te realiseren. Toen dachten wij direct: dit is fantastisch. Hier zit zoveel potentie in voor de afvalwaterbehandeling.”

Samen met 6 compagnons hielp ze Samimi om het product op de markt te brengen. Een sprong in het diepe, zegt ze. Want het bedrijf moest van de grond opgebouwd worden. Er kwam een gelikte website, een bedrijfspand in Meppel en er werd een handvol chemietalenten aangetrokken. 3 jaar later telt het personeelsbestand 21 werknemers. “We zijn een instroomkanaal voor chemiestudenten. Een van de twee labanalisten is bijvoorbeeld bij ons afgestudeerd. De ander liep stage”, zegt Le Fèvre.

Met het team probeert het bedrijf FerSol naar een hoger niveau te tillen. “We proberen de stabiliteit, concentratie en de houdbaarheid te verbeteren. FerSol is nu te verkrijgen in een vloeibare vorm. We proberen een poedervorm te ontwikkelen. Een poedervorm is natuurlijk veel geschikter voor export.” Daarnaast wordt er hard gewerkt aan de houdbaarheid. “Hoewel de houdbaarheid al iets langer is, garanderen we twee maanden. Met de poedervorm zouden we naar een jaar kunnen gaan”, zegt Le Fèvre.

Sustainable Development Goals

Inmiddels verkreeg het bedrijf positie in verschillende segmenten in Nederland. Een grote klant is bijvoorbeeld een polymeerrecycleplant in het noorden van Nederland. “Daar besparen ze heel veel energie doordat ze de wastemperatuur kunnen verlagen van 85 graden naar ambient temperatuur. Ook zorgt FerSol ervoor dat zij per uur 54 liter minder chemie hoeven te gebruiken. Plus dat FerSol niets schadelijks in het

water achterlaat. Wij dragen op allerlei vlakken bij aan de Sustainable Development Goals.”

Nu het bedrijf in Nederland over een flink aantal vaste klanten beschikt, wil Ferr-Tech zijn ambities over de grens waarmaken, zegt Le Fèvre. “In Duitsland en Frankrijk maken we stappen. Daarnaast zijn we bezig met een groot demonstratieproject in de VS. Daarvoor zijn we in gesprek met een geschikte potentiële partner. In die zoektocht zat veel tijd, want we zijn best kritisch. Zo willen we dat een partner dezelfde duurzame normen en waarden heeft als ons.”

Wat is het volgende doel als de Drenten voet aan de grond hebben in de VS? Een productielocatie beginnen in de VS. En eind dit jaar start de verkenning in het Midden-Oosten. Hulp krijgt het bedrijf van Buitenlandse Zaken, ministeries en ambassades. “Daar maken we gretig gebruik van. Nederland beschikt over een heel mooi ecosysteem om in het buitenland te groeien”, zegt Le Fèvre. Om te groeien zoekt het niet alleen de samenwerking op met de overheid. Ook klopt het aan bij andere watertechbedrijven. “Er zijn heel veel mooie technologieën in de markt, zoals filtratie- en UV-technieken. Wij zoeken bewust de samenwerking op om tot de juiste zuiveringsoplossing te komen. Soms redden we het niet alleen. En dat hoeft ook niet. Gelukkig is de watersector niet erg competitief: dat vind ik heel erg mooi. Soms zijn we heel complementair aan elkaar en kunnen we samen het water in de wereld een stukje schoner maken.”•

ERELIJST

• CES 2022 Innovation Award Consumer Technology Association (CTA)

• Value to Sustainability’ award (CHEManager Innovation Pitch 2022)

• WIS Award 2022 (Water Alliance)

• Meest innovatieve Nederlandse bedrijf van 2023 (KVK)

• Aqualia Innovation Award 2023 (WEX Global)

Judith le Fèvre

Standnr.

E.201

Watermarktplaats

Watermarktplaats

Gevoel voor water

Mous Waterbeheer werkt dagelijks aan nieuwbouw, renovatie en onderhoud van gemalen, sluizen en bruggen. Onze jarenlange ervaring en expertise in telemetrie, elektrotechniek, werktuigbouwkunde en civiele techniek zetten we in voor toonaangevende projecten door heel Nederland.

203074-2 Mous promotie.qxp_rioleringsvakdagen [181 x 125 mm] 18-08-20 13:08 Pagina 1

EXPOSANTEN AQUA NEDERLAND VAKBEURS. 19 T/M 22 MAART 2024, EVENEMENTENHAL GORINCHEM

E142 7Solutions BV

D124 Aannemingsbedrijf G. van der Ven BV

IKN5 Aarsleff Leidingrenovatie BV

A134 ABB BV

J138 ACN Chemical Water Treatment BV

B206 Aco BV

G140 Actemium Nederland

H126 ADS Groep

Aerzen Nederland BV standnummer A110

Fotograaf 3

6921 RR Duiven

T: +31 (88) 2379 361

M: sales-nl@aerzen.com

W: www.aerzen.com

Al 160 jaar ontwerpen wij hoogwaardige machines voor de industrie. Energiebesparing begint wanneer blowersystemen zijn afgestemd op het beluchtingsproces. De zoektocht naar duurzame oplossing met meetbare toegevoegde waarde is altijd de belangrijkste drijfveer van AERZEN. Voor onze klanten en voor het milieu. Vraag naar onze schroefblowers, draaizuigerblowers, schroefcompressoren en turboblowers.

K140 Agrippa

Akanova BV standnummer IKN2

Koperslagersstraat 58

8601 WP Sneek

T: +31 (515) 432 574

M: info@akanova.nl

W: www.akanova.nl

Akanova is ontwikkelaar van een succesvol afvalwaterzuiveringsproces. De bewezen technologie is ruim 1.500 keer ingezet en staat bekend om de meetbare resultaten. NIQO Systems levert hiervoor de benodigde hardware

met intelligente besturingstechniek. Dit systeem meet 24/7 belangrijke waarden en stuurt het zuiveringsproces automatisch bij.

Albers Alligator standnummer D112

Nude 37B

6702 DK Wageningen

T: +31 (317) 419 144

M: info@albersalligator.com

W: www.albersalligator.com

Al ruim 120 jaar is Albers Alligator gespecialiseerd in de verwerking van flexibele materialen. Onze focus ligt op het produceren van flexibele opslagsystemen voor (afval)water, industriële vloeistoffen, biogas en mest.

Onze innovatieve producten helpen u bij een duurzame en solide bedrijfsvoering.

G112 Allsorb Air Filter BV

G126 AM-Team

M114 Ambi Smeersystemen

Amiblu Nederland BV standnummer F139

Marconistraat, 11-10

4004 JM Tiel

T: +31 (318) 820 030

M: info.nl@amiblu.com

W: www.amiblu.com/nl

Amiblu produceert en levert GVK buizen en fittingen die zijn ontworpen om generaties lang mee te gaan. Onze GVK producten zijn bij uitstek geschikt voor corrosieve omgevingen en kunnen met behulp van verschillende verbindingstechnieken worden geïnstalleerd. Op maat gemaakte GVK-fittingen en verbindingen completeren het brede assortiment van Amiblu producten.

E146 Anders Beton

L115 APT BV

C122 Aquador BV

L136 Aquasurvey BV / Aquaworks BV

i03 AquaSurveyor

C204 Arcadis Nederland BV

B118 Arcus Nederland BV

F136 Arveon BV

L118 Askové Solutions

H104 ASV-Services BV

D134 Atlas Copco Nederland

B128 AUMA Benelux BV

F141 AVALLO ADVIES BV

Avedko BV standnummer K129

Heliotroopring 880

3316 KG Dordrecht

T: +31 (78) 6333 444

E: info@avedko.nl

W: www.avedko.nl

Avedko is een van de belangrijkste producenten van roestvaststalen (buiten-)behuizingen in Nederland. De behuizingen bieden hoogwaardige bescherming aan de vaak gevoelige elektronica en zijn te leveren in elke gewenste IP-klasse. Avedko behuizingen worden ondermeer toegepast in kabel- en telecomnetwerken, spoorinfrastructuren, verkeersregelinstallaties, openbare verlichting, toegangsystemen, gasmeterinstallaties,pompunits,drukrioleringenen elektrotechnische installaties.

G114 AVEVA Select Benelux

E134 AVK Nederland BV

B127 Azzuro BV

M113 Bar Instruments

H144 Batenburg Techniek

G110 BEST Instruments

B132 BEST Water Solutions

E110 bestUV BV

D128 Bèta Industrie

K121 Beuker Special Products

F138 Beutech kunststoffen en bewerking

E208 Bilfinger Tebodin

J104 Binder Engineering

C146 Biogas Holland

i02 Blue Earth Innovations

H138 Blue Earth Innovations

G138 Boeg BV Constructiewerken

K101 Börger Benelux

C104 Bosman Watermanagement BV

M119 Bray Controls Benelux

Brenntag Water Treatment

standnummer G108

Donker Duyvisweg 44

3316 BM Dordrecht

T: +31 (78) 6544 944

M: water-treatment.bnl@brenntag.com

W: www.brenntag.com

Brenntag Water Treatment is een toonaangevende aanbieder van chemie voor water-, bodemen luchtbehandeling in elke branche. Wij combineren het meest uitgebreide productportfolio en vakbekwame technische ondersteuning met de ijzersterke reputatie in logistiek en supply chain van de Brenntag Group, de wereldmarktleider in de distributie van chemicaliën en ingrediënten.

C132 Buytenhek Pumps International BV

B129 BYTECH Pompen

K116 Caldic Nederland BV

i11 Care4H2O BV

J122 CG Drives & Automation

F118 CGK Group BV

I113 Cimpro BV

G129 Cintropur

H102 CirTec BV

G136 Consilium Safety Netherlands BV

B114 Conval Nederland BV

B131 Crest Sensors BV

Croonwolter&dros BV

standnummer E212

Marten Meesweg 25

3068 AV Rotterdam

T: +31 (88) 9233 344

M: info@croonwolterendros.nl

W: www.croonwolterendros.nl

Croonwolter&dros is het grootste in elektrotechniek, werktuigbouwkunde, automatisering en informatisering gespecialiseerde bedrijf van Nederland. Vanuit het motto ‘Intelligentie door Technologie’ draagt Croonwolter&dros met

intelligente technologische oplossingen bij aan het duurzaam presteren van haar klanten. Croonwolter&dros is onderdeel van TBI.

E212 Croonwolter&dros | Mobilis

A113 D&F Techniek BV

K117 DAC DirectDrives BV

A214 De Aquanoom

E114 Desman Pumps BV

K136 Distrimex Pompen & Service BV

E103 DL Plastics BV

i08 DOTX Control Solutions b.v.

I115 Duijvelaar Pompen BV

Dutair by Sjerp & Jongeneel BV

standnummer C102

Aluminiumstraat 59

2718 RB Zoetermeer

T: +31 (79) 3611 466

M: turbo@dutair.com

W: www.dutair.com

Industriële lucht vraagt om Dutair. Het Nederlandse merk staat al decennia lang garant voor efficiëntie en betrouwbaarheid. Dutair biedt een unieke lijn turboblowers. Met vermogens van 7,5...750kW tot 36.000Nm3/h door maar liefst 80 modellen tot +12mH2O. Voor o.a. waterbeluchting is hiermee dus altijd de meest energie efficiënte systeemconfiguratie te realiseren.

C119 Dutch Filtration

Dutch Spiral BV standnummer M101

Lorentzweg 9

2964 LN Groot-Ammers

T: +31 (184) 605 355

M: info@dutchspiral.com

W: www.dutchspiral.com

Producent van asloze schroeftransporteurs en machines waarin spiraaltechnologie goed tot haar recht komt. Haar eigen producten bieden samen met de machines van het toonaangevende HUBER SE uit Duitsland volledige oplossingen op het gebied van afvalwater- en drinkwaterbehandeling. Advies, ontwerp, productie, montage, service en onderhoud. Alles onder één dak.

Aqua Lounge Easyfairs Netherlands

i04 EasyMining

B120 Ebro Valves BV

K141 Ecodor Solution

Efcon Water BV standnummer J116

Hoefslag 11

4131ME Vianen

T: +31 (347) 342 777

M: info@efcon.nl

W: www.efconwater.com

Efcon Water, met meer dan 25 jaar ervaring, specialiseert zich in stationaire monsternemers en integratie in afvalwaterzuiveringsinstallaties. Onze in- house productie in Vianen zorgt voor snelle levering en maakt maatwerk oplossingen mogelijk. Onze servicediensten in Nederland en België omvatten inbedrijfname, onderhoud, kalibratie, reparatie en verhuur van monsternamekasten.

H106 Electroproject BV

G120 Eliquo Water and Energy BV

ELSCOLAB BV standnummer E101

Da Vincilaan 11 b

6716 WC Ede

T: +31 (342) 426 080

E: main@elscolab.com

W: www.elscolab.com

Wij zijn jouw partner voor innovatieve en duurzame oplossingen in een complete range aan ‘milieumetingen’, zowel voor industriële installaties als voor waters gaande van riolen, beken, kanalen tot maritieme uitdagingen. We garanderen dat je toepassingen blijven draaien door onze ondersteuning en opleiding tijdens implementatie, onderhoud en training.

H119 Emec Benelux BV

R W Z I

Kent u de prestaties van uw grootste energieverbruikers?

In de wereld van blowerfabrik anten maakt het overgrote deel gebruik van commerciële specificaties. U wilt de werk elijk e prestaties weten die herleidbaar zijn naar internationaal geaccepteerde meetstandaarden. Factory Acceptance Tests zijn indrukwekk end, maar onder andere debietmetingen zijn onderhevig aan data acquisitie en ja, dan weet u wel hoe laat het is. Ook blijkt nauwk eurig luchtdebiet meten in het veld nogal een kostbare aangelegenheid te zijn waarbij de aanbestedingsgrens ruim over schreden wordt. Daarmee worden de commerciële specificaties in stand gehouden. Dutair® doet het ander s: Werk elijk e wire-to-air specificaties. Bij Sjerp & Jongeneel in Zoetermeer meten wij de specificaties van blower s tot 750 kW met een uiter st transparant meetsysteem. Met andere woorden, nauwk eurige meetinstrumenten zijn herleidbaar naar internationaal geaccepteerde meetstandaarden en metingen zijn te verifiëren voordat het door data-acquisitie verwerkt wordt. Debiet meten we compromisloos met een DN40 0 turbine gasmeter. Kijk op:

Bezoek ons ook op de Aqua Nederland 2024 U vindt ons op rechts na de ingang stand C102

Endress+Hauser standnummer E104

Nikkelstraat 6

1411 AJ Naarden

T: +31 (35) 6958 611

M: info.nl@endress.com

W: www.nl.endress.com

Endress+Hauser is een toonaangevende leverancier van producten, solutions en services voor industriële procesmetingen en -automatisering. Wij bieden uitgebreide procesoplossingen voor flow, niveau, druk, analyse, temperatuur, registratie en digitale communicatie in een breed scala van industrieën waaronder ook drink- en afvalwaterindustrie. Wij helpen u graag bij het optimaliseren van uw processen.

M137 Entec Holland BV

Feralco Nederland BV standnummer G102 Westkade 38A

4551 BV Sas van Gent

T: +31 (115) 457 200

M: info.nl@feralco.nl

W: www.feralco.nl

Feralco levert een uitgebreid gamma aan hoogwaardige waterbehandelingsproducten. We werken voor de industriële sector en leveren drinkbaar water aan ruim 100 miljoen mensen in Europa. Feralco is dé specialist in de behandeling van oa drinkwater en industrieel afvalwater. Met 13 productielocaties in 8 landen bieden we maatwerk voor elk vraagstuk.

K139 Ferrotech BV

D121 Flexim Instruments Benelux BV

I130 Flexpumps BV

E116 Flottweg Nederland BV

M118 Flowserve BV

EnviroChemie BV standnummer J108 Waarderweg 52c

2031 BP Haarlem

T: +31 (235) 345 405

E: info@enviro-chemie.nl

W: www.envirochemie.nl

EnviroChemie BV is een leidende Europese installatiebouwer op het gebied van industriële afvalwaterzuivering, proceswaterbereiding en energiewinning uit afvalwater. Gedurende jarenlang onderzoek en ontwikkeling is er een eigen product-, chemie- en technologielijn ontworpen, welke wereldwijd in grote getalen geleverd worden. Het pakket van EnviroChemie BV bestaat uit chemisch-fysische flocculatie installaties (o.a. Split-O-Mat), flotatie installaties (o.a. Lugan), biologische zuiveringsinstallaties, membraanfilterinstallaties en Advanced Oxidation Processes.

F114 Environment one corporation

H137 Eterno Water Solutions BV

L126 Eurosafe

J114 Exalto Bearings UK Limited

J144 Famateq

GEA Westfalia Separator Nederland BV standnummer K122 Hoogveld 16

5431 NW Cuijk

T: +31 (485) 319 300

M: wsnetherlands.info@gea.com

W: www.gea.com/en/campaigns/safeguarding/

Al sinds 1893 bouwt GEA centrifuges die worden gebruikt voor het scheiden van vloeistoen en vloeibare mengsels. De proceslijnen van GEA combineren een hoge scheidingseciëntie, een eciënte reiniging en doorvoercapaciteiten met maximale besparingen op het gebied van energie-, water-, productie- en lozingskosten.

C209 Gemba Service BV

E120 Georg Fischer NV

IKN4 Gep Water BV

GMB

standnummer E122

Dalwagenseweg 51

4043 MT Opheusden

T: +31 (88) 8854 000

M: info@gmb.eu

W: www.gmb.eu

GMB zet zich in voor waterkwaliteit, waterveiligheid en een circulaire economie. Met onze multidisciplinaire projecten dragen we bij aan een duurzame waterketen, maar we zorgen ook dat we in Nederland droge voeten blijven houden. Onze kennis van bouw en infra zetten we ook in voor haventerreinen en de industrie.

L125

Gorman-Rupp Europe

L142 Gravo

Premium Partnerstand:

C136 Grundfos Nederland BV

J141 H.C. Waterbeheersing BV

A205 H2O Biofouling Solutions BV

I128 Hach

L105 Hanna Instruments BV

Haus Europe BV

standnummer F132

Touwslagerstraat 15

2984 AW Ridderkerk

T: +31 (85) 4891 190

E: info@hauseurope.com

W: www.hauseurope.com

HAUS verkoopt producten voor de behandeling van slib en (afval)water. Het assortiment bestaat o.a. uit decanteercentrifuges, schroefpersen, separatoren, turboblowers, polymeerunits en pompen. Ons serviceteam zorgt voor de installatie en onderhoud van deze en andere producten en met ons professionele netwerk kunnen wij u zowel binnen als buiten Europa van dienst zijn.

B116 Heartfil BV

D111 Hegawa BV

IKN8 Hendrikse Relinen

F122 Hidrostal BV

E111 Hiller GmbH

B112 Hollander Techniek BV

B130 Homa Pompen BV

C120 Hoppenbrouwers Techniek

L116 Huba Control A.G.

G127 Ia Groep BV

J126 IBAK Helmut Hunger GmbH & Co. KG

L130 IFM Electronic BV

L109 IMD BV

E140 Infra-SCADA

M122 Inter Act industrial automation BV

J107 Intercontrol Meet- en Regeltechniek

INVENT Umwelt- und Verfahrenstechnik AG

standnummer J125

Am Pestalozzriring 21

91058 Erlangen

Duitsland

T: +49 (9131) 690 980

M: info@invent-uv.de

W: www.invent-uv.com

INVENT Umwelt- und Verfahrenstechnik AG

staat al 25 jaar wereldwijd bekend om innovatieve en hoogwaardige producten voor water- en afvalwaterzuiveringen. INVENT heeft mengers geplaatst in Amsterdam, Berlijn, New York, Singapore en Melbourne. Door blijvende investering in onderzoek en ontwikkeling heeft INVENT de hyperboloïde menger kunnen optimaliseren en het aanbod uitgebreid.

H110 Inventflow BV

F109 IPCO BV

H112 ISS Tanks

H142 Iwaki Europe

F112 JMF Filters BV

E136 Joosten Groep

J136 Jotem Water Solutions

D108 JUMO Meet- en Regeltechniek BV

D110 Kaeser Compressoren BV

I120 Kanters

I116 Keller Pressure Sensors

K104 Kemira Rotterdam BV

L111 Kersten coating technology

K146 Kleiss & Co.BV

H120 Koenders Instruments BV

Kolmer Elektromotoren BV standnummer M117

Morsestraat 20

3846 CW Harderwijk

T: +31 (341) 369 696

M: info@kolmer.nl

W: www.kolmer.nl

Elektromotoren met Meerwaarde, dát levert Kolmer. Door snelle oertes en levering uit voorraad van 20 000 elektromotoren. Desgewenst op maat gemaakt met eigen engineeringexpertise en moderne werkplaats met spuitcabine. Daarnaast bieden we 24/7-vervangingsservice en

ontwikkelden we de Kolmer Top Coating, die de levensduur van een motor gegarandeerd 4x verlengt.

E201 Koninklijk Nederlands Waternetwerk

G122 KROHNE Nederland

B110 KSB Nederland BV

C210 KWR Water Research Institute

C118 KWT Waterbeheersing & ROwat-SPS

C108 L. van Raak Milieutechniek BV

E141 Lagersmit Sealing Solutions Bv M134 Lamers System Care BV

Logisticon Water Treatment BV standnummer E206

Energieweg 2

2964 LE Groot-Ammers

T: +31 (184) 608 260

M: water@logisticon.com

W: www.logisticon.com

Landustrie Sneek BV

standnummer L110

Pieter Zeemanstraat, 6 8606JR Sneek

T: +31 (515) 486 888

M: info@landustrie.nl

W: www.landustrie.nl

Met meer dan 250 jaar ervaring gaan we als één geheel de toekomst tegemoet. Water is onze kracht en maakt ons sterk! Op de AQUA NL vertellen we u graag meer over de voordelen van de samenvoeging van Landustrie Sneek BV, Hubert Stavoren BV en Desah BV.

Wilt u uw afvalwater hergebruiken? Uw waterfootprint verkleinen? Tegemoetkomen aan striktere milieu- en lozingseisen? Logisticon Water Treatment is al jaren een betrouwbare partner in waterbehandelingsoplossingen. U heeft de keuze uit een (semi)permanente, mobiele of pilotoplossing, in de vorm van koop, lease, huur of outsourcing voor een volledige ontzorging.

L114 Lubo International BV

D116 Lubrafil BV

Leiderdorp Instruments BV standnummer L113

Achthovenerweg 19

2351 AX Leiderdorp

T: +31 (71) 5415 514

E: info@leiderdorpinstruments.nl

W: www.leiderdorpinstruments.nl

Leiderdorp Instruments ontwerpt, assembleert en verkoopt meetapparatuur voor toepassingen in de geotechniek, waaronder hydrologie-meetapparatuur. Tijdens de beurs Aqua Nederland presenteert het bedrijf op stand L113 loggers voor waterstand, waterkwaliteit en waterspanning. Deze instrumenten worden ingezet voor o.a. grondwaterstand, oppervlaktewater, riool overstort en kwaliteitsmetingen.

K127 Lek/Habo

F110 Lenntech BV

F143 Lighthouse Europe BV J140 LinkBlue

Lutz-Jesco Nederland BV

standnummer J101

Rietdekkerstraat 2

2984 BM Ridderkerk

T: +31 (180) 499 460

E: info@lutz-jesco.nl

W: www.lutz-jesco.nl

Lutz-Jesco heeft als fabrikant zeer ruime ervaring op het gebied van doseertechniek en het begeleiden van de producten bij toepassingen in de waterbehandeling- en zwembadsector.

Leveringsprogramma: Doseerpompen, TOPAX meet- en regelapparatuur, Drukhoud- en Overstortventielen, Injectiestukken, Zoutelectrolyse, Desinfectie-systemen, Doseercontainers en tevens ook: Vat- en containerpompen, Flowmetersystemen, Luchtaangedreven-Dubbelmembraanpompen en Centrifugaalpompen.

K113 Macero BV

I112 MACHEREY-NAGEL GmbH & Co. KG

H146 MANN+HUMMEL VOKES-AIR BV

IKN7 Marxact

D129 Mavalma Valves Made BV

M135 Merrem & La Porte BV

I122 Milder Holland BV

I138 Mobile Survey BV

Mobilis BV

standnummer E212

Marten Meesweg 25

3068 AV Rotterdam

T: +31 (55) 538 2222

M: info@mobilis.nl

W: www.mobilis.nl

Mobilis is onderdeel van de Water Zuiveringen Alliantie (WZA). Als onafhankelijk systemintegrator richt de WZA zich op de gehele levenscyclus van riool- en drinkwaterzuiveringsinstallaties.

Mobilis realiseert als multidisciplinaire en integrale civiele bouwer de zuiveringen en neemt het projectmanagement voor haar rekening.

F147 Mobitank b.v.

F116 Modderkolk Projects & Maintenance BV

G142 Monostore

I104 Morselt Watertechniek BV

Mous Waterbeheer BV

standnummer D122

Eigen Haard 41

8561 EX Balk

T: +31 (514) 608 900

M: verkoop@mouswaterbeheer.nl

W: www.mouswaterbeheer.nl

Onze technische kennis en ervaring in watertechniek is onmisbaar. Maar we maken echt het verschil door de manier waarop we deze kennis en ervaring inzetten. Dat doen we door sterke klantrelaties, menselijke maat en onze informeel professionele werkwijze en door vanuit kennis en een gezamenlijk einddoel open samen te werken.

A112 Multi Instruments Analytical BV

K119 Munisense

F134 NATUS GmbH & Co. KG

Aqua Lounge Netherlands Water Partnership (NWP)

F205 Netmore Nederland

F117 Netzsch Pompen Nederland BV

J137 Nijhuis Saur Industries

L122 NKI Neede BV

I134 Nord Aandrijvingen Nederland BV

J139 NX Filtration

I108 ODS Water Solutions

E209 OIOSYSTEMS

EXPOSANTEN

K106 Omicron Nederland BV

J112 Omnial Waterzuivering Techniek BV

C124 Opticon Benelux Naarden BV

K110 Panasonic TOUGHBOOK

G145 PB Your Filter Factory

A125 Peeters Technical Solutions

Pentair standnummer D130

Parallelweg 4

7102 DE Winterswijk

T: +31 (543) 547 474

M: info.nijhuis@pentair.com

W: www.fairbanksnijhuis.pentair.com

De vestiging van Pentair in Winterswijk is gespecialiseerd in het ontwerpen, produceren en onderhouden van zowel standaard als maatwerk pompen en pompsystemen. Onze pompen worden onder meer gebruikt voor drinkwaterpompstations, afvalwaterzuiveringsinstallaties, oppervlaktewater gemalen en brandblusinstallaties. Wij beschikken over een eigen R&D en engineeringafdeling, gieterij, verspaning, assemblage, testfaciliteit en service netwerk.

C133 Pewag Nederland BV

M125 Poly Products BV

G131 Pomp Plus BV

H118 Prince Kunststof Infra

K112 Pro Water BV

C116 Profilplast BV

F140 Pumptech

i06 Purgatoria BV

D126 putrenovatie.nl

QM Environmental Services Nederland BV standnummer K113

Henricuskade 123A

2497 NB Den Haag

T. +31 (85) 8771 365

E: info@qmes.nl

W: www.qmes.nl

QM Environmental Services Nederland is al ruim 20 jaar actief op het gebied van communale & industriële afvalwaterbehandeling, ontgeuring, bodem- en grondwatersanering, algen controle in vijvers en meren en compostering. Wij leveren oplossingen die gebruikmaken van chemische

en biologische producten. De nadruk ligt hierbij op de duurzame biologische oplossing.

E102 Qsenz BV

I110 Qua-vac BV

J113 Radial Torque Tools B.V

Reko Industrial Equipment BV standnummer K102

Delta Industrieweg 36

3251 LX Stellendam

T: +31 (187) 492 988

M: info@reko.com

W: www.reko.com

Al 60 jaar worden REKO producten wereldwijd toegepast in diverse industrieën. Wij leveren standaard en maatwerk apparatuur om vaste delen uit afvalwater, proceswater of andere vloeistoffen te scheiden, wassen, transporteren, ontwateren en compacteren. Zoals zeefbochten, trommelzeven, hydrocyclonen, schroefseparatoren, schroefpersen en transportschroeven.

H122 REMONDIS Smart Infra BV

B204 Renotec

B113 Rietland

G137 Rittal BV

E113 RLC Roosterreiniger BV

F144 Rob ter Brake

D207 Rolapac BV

F146 Roossien Hoogwerktechniek

C128 Rossi BeNeLux Bv

I140 Royal Eijkelkamp

E202 Royal HaskoningDHV

RWB BV

standnummer I126

Ambachtstraat 20

7609 RA Almelo

T: +31 (546) 545 020

M: info@rwbwater.nl

W: www.rwbwater.nl

RWB Water is uw partner voor maatwerk in de watersector. Of het nu gaat om de behandeling van drink-, proces- of afvalwater. RWB heeft alle kennis in huis om efficiënte en duurzame oplossingen te bieden.

•REKO statische, vibrerende en drukgevoede zeefbochten

•REKO inwendig en uitwendig gevoede trommelzeven

• REKO hydrocycloonsystemen

• REKO asloze transportschroeven

• REKO schroefpersen en ontwateringspersen

• REKO schroefseparatoren

•60 jaar ervaring in de meest uiteenlopende toepassingen en industrieën. Duizenden referenties w ereldwijd.

•Ontworpen en vervaardigd in Nederland. Een ruim assortiment standaardapparatuur maar ook custom made oplossingen. Testapparatuur is beschikbaar voor proefnemingen op locatie bij de klant.

Saint-Gobain PAM Nederland

standnummer F127

Markerkant 10-17

1316 AB Almere

T: +31 (36) 533 334

M: pamnederland@saint-gobain.com

W: www.pamline.nl

Saint-Gobain Pam Nederland is leverancier van complete leidingsystemen van nodulair gietijzer voor drink,- afvalwater en industriële toepassingen in Nederland. Ons concern motto is:

A safe path for water.

Vanuit ons magazijn in Almere leveren wij nodulair gietijzeren buizen, flenshulpstukken, schuifafsluiters, vlinderkleppen en appendages.

I114 Sandfirden Technics BV

Saveco

standnummer I101

Honderdland 500

2676 LV Maasdijk

T: +31 (174) 203 025

M: barry.nijman@wamgroup.com

W: www.saveco-water.nl

SAVECO staat voor state-of-the-art oplossingen voor afvalwaterzuivering wat RONCUZZI Archimedische schroefpompen verplaatsen, evenals zeven, bezinktanks en indikkers, zandscheiders, compacte voorbehandelingsinstallaties, septic-ontvangststations, compactors en sluispoorten door SPECO en SAVI. Bovendien biedt WAMGROUP geavanceerde aggregaatpvangsystemen voor afvalwaterzuivering.

M129 Schenk BV

Schmidt Watertechniek BV

Tools – Materials – Services standnummer A109

Stoofweg 18-20

3253 MA Ouddorp

T: +31 (187) 605 200

M: info@schmidt.nl

W: www.schmidt.nl

Schmidt Watertechniek BV is een technische handelsonderneming en gespecialiseerde dienstverlener. Het leveringsprogramma bestaat onder andere uit machines, materialen, gereedschappen en meetapparatuur voor alle soorten leidingsystemen. Daarnaast heeft het bedrijf een gespecialiseerd dienstenprogramma dat bestaat uit lekdetectieonderzoek, leidingdetectie, capaciteits-, flow- en drukmetingen en afsluiterbediening.

H114 Schneider Electric BV

D109 Schwer fittings

L144 Seepex GmbH

B134 Sencon | SAM®

K105 Service in Separation BV - SFA enviro E132 SEW-EURODRIVE BV

B214 SmartCity-IoT

M112 Snoek Technology

H139 SOCOTEC Building Performance

C134 SOLIS Projects BV

i07 Solliq Industry

M130 Spaans Babcock BV

M128 SPIE Nederland BV, Smart City

D131 SPIRIT solar watermanagement

A119 Spirofil BV

D125 Staka Metallics

IKN1 Stichting IKN

B209 Stichting Water for Life

J120 Stork

Premium Partnerstand:

A120 Sulzer Pumps Wastewater Netherlands BV

Task/Lackeby standnummer H115

Kerkhofstraat 33

2220 Heist-op-den-Berg

België

T: +32 (15) 242 115

M: info@task.be

W: www.task.be

Task is gespecialiseerd in industriële luchtzuivering en geurbehandeling, met meer dan 35 jaar ervaring. Daarnaast zijn wij actief in waterrecuperatie en waterbehandeling voor de industrie. U kan bij ons terecht voor nieuwe projecten, alsook renovaties en optimalisaties van bestaande installaties.

Task verdeelt de Roto-Sieve roterende zeven en warmtewisselaars van Läckeby.

Sweco Nederland BV

standnummer E210

De Holle Bilt 22

3732 HM De Bilt

T: +31 (88) 8116 600

M: info@sweco.nl

W: www.sweco.nl

Het van Ingenieursbureau Sweco strekt zich uit over de gehele waterketen, van waterkwaliteit, -transport, -veiligheid tot zuivering. Sweco is samen met Mobilis, Croonwolter&dos, TAUW en RWB onderdeel van de Water Zuiveringen Alliantie (WZA). Sweco is partner met Logisticon voor levering van inDENSE technologie.

TAUW BV standnummer E213

Handelskade 37

7417 DE Deventer

T: +31 (318) 691 500

M: info.deventer@tauw.nl

W: www.tauw.nl

TAUW maakt deel uit van de Water Zuiveringen Alliantie (WZA), samen met Mobilis, Croonwolter&Dros, RWB en Sweco. Als onafhankelijke systemintegrator richt de WZA zich op de gehele levenscyclus van riool- en drinkwaterzuiveringsinstallaties. TAUW is verantwoordelijk voor het water- technologisch ontwerp en is actief over de hele keten van het afvalwater.

B205 TBS-SVA GROEP

M124 TEC42.COM BV

C112 Technisch Handelsbureau De Hellebeuk BV

F108 Technische Alliantie

E211 TECplus

Aqua Lounge

TKI Water & Maritime

A115 U-F-M BV

K130 Valk Welding BV

F120 Van der Ende Group

K138 Van Essen Instruments | Waterloo

Hydrogeologic | Westbay Instruments

M110 Van Geffen Reliability & AES Seal

Benelux BV

G146 Van Hall Innovations

Van Hattum en Blankevoort standnummer K126

Lange Dreef 13

4131 NJ Vianen

T: +31 (88) 1865 100

M: info@vhbinfra.nl

W: www.vhbinfra.nl

Met bijna 200 jaar ervaring is Van Hattum en Blankevoort de civiele bouwer op het gebied van waterkwaliteit en waterveiligheid. Wij bouwen met vakmanschap aan de infrastructuur voor schoon drinkwater en rioolwaterzuiveringen, van ontwerp tot realisatie. Emmissievrij als het kan en waar mogelijk met behoud van de oude infrastructuur.

K143 Van Houcke BV

K111 Van Meeuwen Additives

J136 Van Remmen UV Technology

I136 Van Stenis Group BV

Vanderkamp – The Dutch Water Engineers standnummer G141

Hoekerweg 1

8042 PH Zwolle

T: +31 (38) 4222 009

M: verhuur@vdkamp.eu

W: www.vdkamp.eu

Vanderkamp biedt maatoplossingen voor tijdelijke pompinstallaties. Met onze slimme, innovatieve technieken hebben wij altijd een oplossing in huis voor vraagstukken op het gebied van opper-

vlaktewater, rioolwater, koel- en proceswater, bluswater of zelfs drinkwater. Met meer dan 30 jaar ervaring, pakken wij elke uitdaging aan.

vandervalk + degroot BV standnummer G115

ABC-Westland 231

2685 DC Poeldijk

T: +31 (174) 247 474

M: info@valkdegroot.nl

W: www.valkdegroot.nl

Sinds 1962 is vandervalk+degroot uitgegroeid tot marktleider op het gebied van rioleringsbeheer, reiniging, inspectie en renovatie van uiteenlopende infrastructurele werken. vandervalk+degroot is actief in Rioleringsbeheer en heeft kennis in huis over assetmanagement van rioleringssystemen. Verspreid over 12 vestigingen staan 400 medewerkers elke dag weer klaar voor kwaliteitsdienstverlening.

L124 Vandezande

L120 VDH Watertechnology BV

D120 VEGA Meet- En Regeltechniek

Premium Partnerstand:

J134 VEOLIA

B115 VGE BV

M108 Vink Kunststoffen BV

C130 Vislift BV

H108 Vlaartechniek BV

H136 Vogelsang BV

C110 Vopo Pompen- en Machinefabriek BV J117 Vorrink Bautenschutz GmbH & Co. KG

VSGM standnummer K144 Wanraaij 4

6673 DN Andelst

T: +31 (6) 5325 4205

M: john@vsgm.eu

W: www.vsgm.eu

De innovatieve MID MIX-techniek verwerkt slibafval tot een herbruikbare grondstof. Met deze techniek is de CO2-footprint negatief én er is geen NOx-uitstoot.

Milieutechnisch gezien een enorme stap voorwaarts als je het afzet tegen slibverbranding. Installaties zijn.

K144 VSGM BV

D214 Wageningen University & Research

I106 Wager Europe

I101 WAM Holland BV. Zie ook Saveco.

F126 WASYS BENELUX

i09 Water Alliance

Aqua Lounge Water Alliance

i10 WaterCampus

A208 WaterForum

i05 Waterschot BV

A128

Watson-Marlow Fluid Technology Solutions

G116 WEG Benelux nv

J145 Wemeco Products BV

A114 Wiefferink BV

H113 Wilo Nederland BV

J129 WTA Luchttechniek BV

J127 XTECX BV

i01 Xylem Water Solutions Nederland BV

A130 YP Your Partner BV

Aqua Nederland productnieuws

Stand A.110

AERZEN Nederland BV Energiezuining beluchten!

Niet te veel, niet te weinig, altijd precies passend. De veranderende zuurstofvraag in de beluchtingstank is een uitdaging voor elke beluchtingstechnologie. AERZEN heeft een manier gevonden om deze belastingverandering altijd nauwkeurig uit te voeren. Bespaar kosten en ervaar voorheen onbereikbare e ciëntieniveaus in de algehele bedrijfsvoering!

AERZEN heeft meer dan 20 verschillende type Aerzen Turbo en 19 verschillende type Delta Hybrid in het productgamma van 100 tot 16.200 m³/h per machine. Met deze turbo en schroefblowertechniek hebben wij altijd een passende oplossing voor uw beluchtingsproces.

Geen machinekamer? Dan leveren wij een opmaat gemaakte container met ingebouwde machines op uw zuivering af!

Akanova BV

Akanova B.V. - circulair water

De IBA compact van AKANOVA is bedrijfsklaar voor gemonteerd. De compacte tank, gemaakt van gecerti ceerd hoogwaardig polyetheen, garandeert de hoogste duurzaamheid en stabiliteit. De moderne computerbesturing denkt mee! De controller zorgt voor een energiebesparende modus, wat uw exploitatiekosten optimaliseert! De moderne computerbesturing is ook geschikt voor systemen van andere fabrikanten:

• De modernste besturing voor een goede werking.

• Makkelijk in gebruik.

• Digitaal logboek.

• Met tablet uitlezing.

• Maakt handmatige bediening mogelijk.

• Detecteert automatisch de belasting.

• Kiest afhankelijk van het aanbod de passende beluchting.

• Vermindert de bedrijfstijd bij aanhoudende onder belasting tot een minimum.

Amiblu Nederland BV

Glasvezel versterkte drinkwaterleidingen

Albers Alligator

Energieverbruik omlaag bij waterzuivering

Het beluchtingsproces is een van de belangrijkste onderdelen van het waterzuiveringsproces. Tijdens dit proces brengen beluchters extra zuurstof in het water en zetten ze het water in beweging. Het aanbod van vuil water varieert echter. Om snel te kunnen schakelen naar een verkleind bassin is een duurzame, semi-permanente oplossing uitgewerkt. De inhoud van de aeratietank kan verkleind worden door schermen te plaatsen (dit kan in diverse richtingen). De lengte en diepte van het bassin blijft behouden. Hierdoor wordt de zuurstof inbreng gehandhaafd en het energieverbruik fors verminderd.

GVK nu ook als drinkwaterleiding. De beschikbaarheid en veilige levering van drinkwater van hoge kwaliteit is essentieel voor ons dagelijks leven. Betrouwbare leidingnetwerken spelen hierbij een belangrijke rol. De GVK drinkwaterwaterleidingen van Amiblu hebben een gladde wand en uitstekende hydraulische eigenschappen met aanzienlijk lagere wrijvingsverliezen dan andere producten van vergelijkbare afmetingen.

Amiblu GVK leidingsystemen zijn KIWA drinkwater gekeurd.

De voordelen zijn:

• Lekdichte buiswand en verbinding om in ltratie en ex ltratie te voorkomen.

• Uitstekende stromingseigenschappen voor lagere energie kosten.

• Bestand tegen grondbelastingen, oppervlaktebelastingen en seismische activiteiten.

• Geproduceerd in Europa.

Stand F.139

Stand IKN6

Stand D.112

ATB Nederland

ATB Nederland zoekt enthousiaste sleutelaar

ATB Nederland is een gezellig familiebedrijf gevestigd in Steenwijk dat staat voor techniek met een menselijk gezicht. Wij leveren al ruim 35 jaar apparatuur aan de drinkwater-, afvalwater- en procesindustrie. Hierbij moet je denken aan alles op het gebied van doseren, mengen, roeren, pompen en ltreren. Daarbij hebben wij een servicetak voor het onderhoud aan deze apparatuur.

In de functie Servicemonteur Buitendienst ben jij verantwoordelijk voor dit onderhoud. Je maakt onderhoudsafspraken met onze klanten en voert het onderhoud uit. Daarnaast bieden wij ook occasions aan die je reviseert en verkoop klaar maakt.

Enthousiast geworden? Kijk op www.atbnederland. nl of bel 0521-383900

Avedko BV CAM Kasten

Brenntag Water Treatment

Stap in de toekomst van duurzame waterbehandeling

In een wereld waar natuurlijke hulpbronnen steeds schaarser worden, is er meer dan ooit behoefte aan solide oplossingen.

Of het nu gaat om hergebruik van afvalwater, PFAS of strengere emissienormen, de hedendaagse vraagstukken op het gebied van water-, bodem- en luchtbehandeling vereisen een betrouwbare en deskundige partner.

Stand K.129

Avedko heeft van Netbeheer Nederland het certificaat van goedkeuring gekregen voor RVS-straatkasten die mogen worden toegepast voor aansluiting van de CAM module. Het is u wellicht niet ontgaan: vanaf 2023 hanteren de Nederlandse Netbeheerders de Compacte Aansluitmodule (CAM) als standaard voor aansluitingen van objecten in de openbare ruimte. Door het certi caat wat Avedko heeft, bieden wij u de maximale zekerheid dat onze RVS-straatkasten voldoen aan alle nieuwe eisen van de netwerkbedrijven. De nieuwe CAM module past optimaal in onze A- en A/C2-serie RVS-straatkasten. Ook verzekerd zijn van een goedgekeurde RVS-straatkast voor buiten? Bezoek onze stand K.129 of www.avedko.nl

Stand M.119

Bray Controls Benelux BV

Bray Series 3W/3L rubbergelijnde vlinderkleppen

De Bray serie 3W/3L is de nieuwe ontwikkeling in onze productfamilie van vlinderkleppen met zachte zitting. De zitting, die volgens een speciaal procedé in het huis is gevulkaniseerd, en het verbeterde profiel van het klepblad zorgen voor constante draaimomenten en betrouwbare functionele kenmerken van de vlinderklep gedurende de gehele gebruiksduur. De vermindering van de maakt het mogelijk kleinere aandrijvingen te gebruiken, hetgeen bijdraagt tot een aanzienlijke vermindering van de bedrijfskosten. Verder zorgt de speciale geometrie van de kleprand voor een geoptimaliseerd contactoppervlak tussen klep en zitting, resulterend in een optimale lekdichtheid zowel over de zitting als bij de spindeldoorvoer.

Daarom staan wij voor je klaar. Met onze producten, kennis en wereldwijde netwerk zetten we de uitdagingen van vandaag om in kansen voor morgen.

Benieuwd naar wat wij voor u kunnen betekenen? Bezoek ons tijdens Aqua Nederland en ontdek onze nieuwste ontwikkelingen en oplossingen op het gebied van duurzame waterbehandeling.

Stand G.108

Dutair® by Sjerp & Jongeneel BV

Stand C.102

Commerciële blower specificaties zijn de standaard

Werkelijke energieprestaties zijn nu onder handbereik. Factory Acceptance Tests zijn indrukwekkend, maar metingen zijn onderhevig aan dataacquisitie en ja, dan weet u wel hoe laat het is. Accuraat luchtdebiet meten in het veld is een zeer kostbare aangelegenheid. Daarmee worden de commerciële specificaties in stand gehouden. Dutair® doet het anders: Werkelijke wire-to-air specificaties.

Bij Sjerp & Jongeneel in Zoetermeer meten wij de specificaties van blowers tot 750 kW met een uiterst transparant meetsysteem. Nauwkeurige meetinstrumenten herleidbaar naar internationaal geaccepteerde meetstandaarden en metingen zijn live te verifiëren voordat het door data-acquisitie verwerkt wordt. Debiet meten we compromisloos met een DN400 turbinegasmeter.

Diversiteit in behuizingen en monstername techniek

Efcon Water produceert o.a. de volgende afvalwater bemonsteringssystemen.

• De Carrybox is een wandgemonteerde, makkelijk te vervoeren afvalwatermonsternemer, geschikt voor verschillende (tijdelijke) situaties. Te gebruiken bemonsteringstechnieken: vacuüm of peristaltisch.

• De Efconomy, onze meest verkochte sampler, kan met vacuüm, in-line of peristaltische monsternametechniek worden uitgerust.

• Industrial Samplers zijn speciaal gebouwde units voor industriële eindgebruikers. Mogelijk met vacuüm, in-line of peristaltische monstername methode.

Nieuw: Stel zelf je monsternamekast samen. In een paar stappen kies je je monsternametechniek, behuizing, type container en een aantal andere belangrijke zaken als koeling, stroom en type communicatie. Je offerteaanvraag komt zo direct bij ons aan.

Stand M.101

Dutch Spiral

Meer dan mechanische afvalwaterbehandeling

U kent ons waarschijnlijk al van onze spiraaltechnologie en Huber producten op het gebied van mechanische afvalwaterbehandeling. Echter schuilt er achter de naam Huber nog een andere tak van sport welke tot voor kort in Nederland nog onderbelicht was. Graag vertellen we u op de beursvloer over onze waterdichte deuren tot 30 meter waterkolom en inbraakwerende mangatluiken tot zelfs weerstandsklasse RC4!

Daarnaast brengen wij samen met onze partner REKO diverse machines onder de aandacht.

Kortom genoeg te zien en te vertellen op onze stand M.101 / K.102

ELSCOLAB

Stand E.101

Zwitsers zakmes voor hydrologie: de RiverSurveyor

De brede waaier aan hydrologisch onderzoekstechnieken geven ons veel inzicht in onze waterwegen. Wat nu als dit onderzoek gecombineerd wordt op 1 platform en autonoom kan worden uitgevoerd!

Elscolab biedt deze totaaloplossing met een op afstand bestuurbaar bootje (rQPOD), uitgerust met Sontek’s M9 ADCP (debiet/stroomprofielen/bathymetrie) en gecombineerd met YSI EXO waterkwaliteitssensoren (conductiviteit, algen, zuurstof, fosfaat en nitraat, etc.).

Geef via Google Maps het meetplan in, plaats hem in het water en start de meting. De rQPOD keert zelf terug met alle waardevolle informatie die op kantoor omgezet wordt naar een inzichtelijke GPSgecorreleerd rapportage.

Stand E.104

Endress+Hauser Nederland

Primeur vastestoffenmeter

Endress+Hauser heeft een primeur op Aqua Nederland als het gaat om het meten van vaste stoffen in vloeistoffen: de Teqwave MW

De Teqwave MW maakt gebruik van de nieuwste innovaties op het gebied van meettechnologie, waaronder Heartbeat Technology en communicatieprotocollen. Deze functies maken de installatie, het gebruik en het onderhoud van de meter heel eenvoudig en voordelig. Bovendien is de Teqwave MW makkelijk te integreren in de bestaande systemen en processen, dankzij de flexibele configuratie.

De Teqwave MW is de ideale oplossing voor verschillende industrieën, zoals de water en afvalwater-, voedingsmiddelen-, dranken-, farmaceutische- en chemische industrie.

EnviroChemie BV

EnviroChemie heeft de afgelopen jaren diverse mooie waterbehandelingsinstallaties mogen leveren voor klanten uit de chemische-, en farmaceutische industrie. Speciaal voor deze branches bouwen wij individueel ontworpen installaties voor de productie van (ultra) puur proces water en de zuivering van afvalwater. Ook combinatie-projecten waarbij afvalwater wordt hergebruikt zijn op dit moment een hot topic. Neem contact met ons op en laat u verbazen over de mogelijkheden die EnviroChemie haar klanten kan bieden.

Door waterexperts voor waterexperts

Met de door EnviroChemie ontwikkelde WaterExpert™ app heeft u en ieder lid van uw team te allen tijde een compleet overzicht van de gehele bedrijfsvoering en alle processen van uw zuiveringsinstallatie.

De WaterExpert™ app combineert real-time databewaking, alarmmanagement, gedigitaliseerde fabrieksrondleidingen, kennismanagement, onderhoudsmanagement, asset management en, indien gewenst, toegang op afstand tot uw installatie in één gebruiksvriendelijk platform.

Feralco Nederland BV

Feralco voegt iets toe. Jij ook!

Feralco is één van de grootste Europese producenten van hoogwaardige waterbehandelingsproducten. We bieden een volledig assortiment van coagulanten en occulanten voor de behandeling van drinkwater, huishoudelijk water en industrieel afvalwater en reagentia voor industriële processen of voor de chemische industrie. Feralco ontwikkelt technologieën voor de productie van coagulanten voor afvalwater en recycling van zuiveringsslib.

Ons Europese, industriële productienetwerk is uniek, met 13 productielocaties in 8 landen. Feralco levert oa aluminiumsulfaat, polyaluminiumchloriden, polymeren en ijzerzouten.

Het kwaliteitssysteem van Feralco Nederland bv voldoet aan de eisen van ISO 9001 en ISO 14001. Feralco mag zich met recht toonaangevend in hun vakgebied noemen.

GEA Westfalia Separator Nederland BV

GEA Intellicant®

Stand K.122

Stand J.108

GMB

GMB – uitdaging verbindt

Als drinkwaterbedrijf of waterschap kunt u bij GMB terecht met allerlei vraagstukken. Zo kunnen we het gehele proces van ontwerp tot realisatie voor u oppakken en in 3D opleveren. Gevolgd door het beheer, onderhoud en advies over optimalisaties. Zo ontzorgen wij u volledig van begin tot eind.

Bovendien zijn we multitechnisch. Met procestechnologie, elektrotechniek, werktuigbouw, civiel, constructies, milieu en gastechnieken hebben we vrijwel alles wat er op een (zuiverings)installatie gebeurt in eigen huis.

Daarnaast zijn we continu bezig met verbeteren en innoveren bijvoorbeeld met aquathermie en digitalisering.

Meer weten? Wij ontmoeten u graag op stand E.122.

Stand F.132

HAUS Europe BV

HAUS Europe BV Schroefpers demonstratie skid

HAUS produceert naast decanters, separatoren en turbo blowers ook een gamma aan schroefpersen voor het scheiden en ontwateren van diverse slibstromen. Om de kwaliteit en performance van deze machines te demonstreren heeft HAUS een demonstratie skid gemaakt die wij tentoonstellen op de beurs. Dit skid is opgebouwd met de schroefpers, slib voedingspomp, polymeer aanmaakstation, flocculator en polymeer doseer pomp. Het unieke 2-traps systeem van HAUS met bewegende schijven én filterkorf zorgt voor een optimale ontwatering en een zo schoon mogelijk filtraat.

Er zijn verschillende modellen en capaciteiten beschikbaar.

Voor het inplannen van een demonstratie of informatie zien wij u graag!

Kolmer Elektromotoren Elektromotor met hoog rendement en slijtvaste coating

Nederland circulair in 2030, hiervoor zet Kolmer Elektromotoren zich actief in. Duurzaamheid is essentieel, maar moet ook voordeel opleveren voor klanten, aldus Barry Grevengoed, sales engineer. Daarom introduceerden wij de innovatieve Kolmer Top Coating, die de levensduur van elektromotoren met een factor 4 verlengt. Als leverancier van Cantonimotoren uit Europa, bekend om hun uitzonderlijk rendement en hoge cosinus phi, draagt Kolmer bij aan minder energie- en grondstoffenverbruik.

Dit resulteert in snelle terugverdientijden en aanzienlijke besparingen. Vooral in de watersector, is de vraag naar deze combinatie groot. Bekijk de Cantoni-motoren met en zonder coating in onze stand. Het verschil zal verbazen.

INVENT Umwelt- und Verfahrenstechnik AG

Meer dan 700 hyperboloïde mengers in Nederland

Al ruim 25 jaar levert INVENT een grote bijdrage aan het verduurzamen van water- en afvalwaterzuiveringen. Met de ontwikkeling en marktintroductie van hyperboloïde mengtechnologie was INVENT baanbrekend. Sindsdien is de HYPERCLASSIC®menger continu doorontwikkeld en verbeterd. Duizenden succesvolle installaties in gemeentelijke en industriële water- en afvalwaterzuiveringsinstallaties wereldwijd tonen het succes en de effectiviteit van het INVENT HYPERCLASSIC®-mengers aan.

Door het lage energieverbruik en de hoge betrouwbaarheid maakten de HYPERCLASSIC®-mengers 25 jaar geleden al naam bij de Nederlandse waterschappen. Sindsdien heeft INVENT meer dan 700 unieke hyperboloïde mixers geleverd aan gemeentelijke afvalwaterzuiveringen in Nederland.

Stand J.125

Stand M.117

Stand E.122

Stand M.134

Lamers System Care B.V.

Duurzame fouling- en scalingpreventie

Heeft u last van fouling, kalk, scaling, stoffen, kristalvorming en/ of biologische aangroei in leidingwerk of koelsystemen? Door middel van ultrasoon voorkomt LSC dat deze substanties zich kunnen hechten aan leidingen of andere procesinstallaties. Onverwacht onderhoud/ downtime is een terugkerende kostenpost. Wij helpen u graag onderhoudsintervallen te vergroten en daarmee levensduur van uw systemen te verlengen. Omdat er geen toxische middelen worden toegevoegd en het systeem een laag vermogen verbruikt is het een duurzame keuze. Wilt u advies inwinnen over de bescherming van uw procesinstallatie? Bezoek ons dan op stand M134!

Landustrie Sneek BV

Een woonwijk die energie levert!

In de afgelopen 13 jaar wordt in Sneek met succes circulair afvalwater gezuiverd. Zo is in de Noorderhoek, een wijk met meer dan 200 woningen, een klimaat- en toekomstbestendige leefomgeving gerealiseerd. De afvalstromen (grijs en zwart water) worden direct bij de bron gescheiden en behandeld in een compacte waterzuiveringsinstallatie, geïnstalleerd in het wijkgebouw. Dankzij de innovatieve Desah technologie wordt niet alleen 30% bespaard op drinkwater, maar wordt ook 30% aan warmte teruggewonnen, en waardevolle grondstoffen worden hergebruikt. Het gezuiverde water dat uiteindelijk wordt verkregen, is zelfs schoner dan regenwater. Daarnaast wordt een uitgebreid en kostbaar rioolstelsel naar een AWZI overbodig.

Stand L.110

Leiderdorp Instruments BV

Introductie nieuwe universele logger ElliTrack X

Met deze logger kun je industriële sensoren koppelen aan ElliTrack.nl, om bijvoorbeeld regenval, bodemvocht en tilt te monitoren. Ook sensoren die een hoge beschermingsklasse hebben, explosieveilig zijn, of een hoge chemische bestendigheid hebben, zijn geschikt voor deze universele logger.

• ElliTrack X de universele logger voor 4 .. 20 mA, 0 .. 10 volt signalen, 3 ingangen, communicatie via LTE-M/ GPRS.

• LevelStick met BLE gateway om naast een stand-alone oplossing nu ook optimaal gebruik te kunnen maken van NBIot Communicatie.

Wij staan je graag te woord op onze stand L113 om ideeën en toepassingen uit te wisselen.

Logisticon Water Treatment BV

inDENSE® - Boost uw zuivering

De bezinkingseigenschappen van biomassa vormen veelal de basis voor het civiel-ontwerp van een zuivering. Hogere bezinkingssnelheden vergroten de capaciteit van de installatie. De innovatieve inDENSE®-technologie maakt gebruik van gravimetrische slibselectie op conventionele actiefslibsystemen, wat de bezinkingssnelheid en biologische fosforverwijdering verbetert. Continue operatie resulteert in een betere bezinkbaarheid, waardoor de slibvolume-index daalt en prestaties stabiel blijven zonder voorjaarspieken. De voordelen van inDENSE® zijn talrijk, waaronder verbeterde slibbezinkbaarheid en biologische fosfaatverwijdering, lage investeringskosten, compact ontwerp, eenvoudige integratie in bestaande systemen en een energiezuinig en chemievrij proces.

Voor vragen over inDENSE® heet Logisticon u van harte welkom op stand E206.

Lutz-Jesco Nederland BV

Nieuwe generatie Memdos Smart X

Membraan-doseerpompen

Stand J.101

Voor veeleisende en complexe doseertaken stelt de nieuwe generatie van de stappenmotor-membraandoseerpomp MEMDOS

SMART een groot aantal aantrekkelijke oplossingen beschikbaar. Met de nieuwe stappen motortechniek kunnen ook zeer kleine hoeveelheden met een met een hoge precisie worden gedoseerd. Vanwege het asynchrone mechanisme met verschillende snelheden bij de zuig- en persslag wordt een homogene en pulsatie-gereduceerde dosering mogelijk gemaakt.

De mogelijke capaciteiten lopen van 2,6 l/h bij 20 bar tot 30,7 l/h bij 6 bar in de eerste bouwgrootte, en 58,5 l/h bij 10 bar tot 182 l/h bij 4 bar in de tweede bouwgrootte.

Voor meer informatie bezoek onze stand J. 101

Mous Waterbeheer

Bijdragen aan een gezonde leefomgeving

Stand D.122

De vakmensen van Mous Waterbeheer bedenken, ontwikkelen, leveren en onderhouden technische oplossingen voor rioolgemalen, poldergemalen en vergelijkbare waterwerken. Op deze manier dragen we elke dag bij aan een gezonde leefomgeving. Want voor elke hoosbui, het waterpeil in een natuurgebied en ieder wasje is de technische kennis van Mous Waterbeheer nodig.

We blinken uit in besturingstechniek, elektrotechniek, procesautomatisering, werktuigbouwkunde en civiele techniek. Voor dat laatste werken we samen met onze aannemers in infra en GWW. Daardoor kunnen wij ons als onafhankelijk leverancier en system integrator focussen op waar wij goed in zijn: de elektrotechnische en werktuigbouwkundige kant van waterbeheer.

Pentair

Introductie verstoppingsvrije afvalwaterpomp

Stand D.130

Pomp verstopt? De Xcentric waaier lost het op! Met onze jarenlange hydraulische kennis hebben wij een nieuwe waaier ontwikkeld die verstopping van rioolwaterpompen helpt voorkomen. Door de toename van vezelrijke doekjes in ons afvalwater, in combinatie met gesmolten vet, raken pompen van rioolgemalen regelmatig verstopt. Dit leidt tot hoge operationele kosten, verminderde efficiëntie en gezondheidsrisico’s voor onderhoudspersoneel. Met onze nieuwe innovatie profiteert u van een hoog bewezen rendement, lagere energiekosten, een laag trillings- en geluidsniveau en een lage TCO. Tijdens de Aqua Nederland Vakbeurs introduceren wij een nieuwe range afvalwaterwaterpompen die voorzien zijn van onze revolutionaire Xcentric waaier.

QM Environmental Services Nederland BV

Bacterie dosering Made Easy!

QM introduceert MicroCat®-SBP technologie voor bioaugmentatieproducten. Deze technologie maakt gebruik van gepatenteerde bio-afbreekbare capsules met micro-poriën met daarin MicroCat® bacterieformuleringen. De poriën laten water en verontreiniging de capsule binnen waardoor de bacteriën kunnen groeien en de verontreiniging afbreken. De poriën zijn kleiner dan bacteriën waardoor deze niet kunnen ontsnappen. Voor elk type effluent is er een MicroCat® formulering. De capsules worden in een kooi geplaatst die met een hefmechanisme in het beluchtingsbassin gehangen wordt. De capsules hebben een levensduur van 1 à 2 maanden waardoor 1x per maand bijvullen van de kooi voldoende is, dit scheelt aanzienlijk in arbeid.

Stand K.113

Stand K.102

REKO Industrial Equipment

REKO trommelzeven: Efficiënte en betrouwbare voorfiltratie

De REKO inwendig gevoede trommelzeven zijn het resultaat van 60 jaar ervaring in afvalwater- en proceswaterfiltratie. Ontwerp en productie vindt nog steeds in Nederland plaats waardoor wij maatwerkoplossingen met korte levertijden kunnen realiseren.

Deze trommelzeven kunnen worden geleverd met “wedge-wire”, geperforeerde of gaasbespannen zeeftrommels en kunnen worden ingezet voor de meest uiteenlopende toepassingen. Daarnaast zijn deze trommelzeven leverbaar in ATEX uitvoeringen en hygiënische uitvoeringen.

De REKO trommelzeven worden aangedreven door een direct gekoppelde motorreductor. Ten opzichte van trommelzeven met een indirecte aandrijving heeft dit grote voordelen: Energie-efficiënt, lage operationele kosten, betrouwbaar en onderhoudsarm.

Meer weten? Bezoek onze stand K102 of www.reko.com

SAVECO - WAM Holland

Polyless zorgt voor besparing van polymeer

POLYLESS® is een mechanische slibindikker, gebaseerd op microfiltertechnologie, ontworpen voor industriële en gemeentelijke afvalwatertoepassingen. Het werkt aan het einde van een afvalwaterbehandeling, na secundaire sedimentatie, om het slib voor te bereiden voor definitieve ontwatering met een bandpers of centrifuge.

De kracht van POLYLESS® is het garanderen van een hoger droogheidsgehalte van het te ontwateren slib, zodat er een economisch voordeel is gerelateerd aan de vermindering van het polymeer dat nodig is voor het ontwateren.

WAM Holland levert de POLYLESS en is te vinden in stand I101

Saint-Gobain PAM Nederland BV

PAM NODULAIR GIETIJZER PERS-ÉN VRIJVERVALLEIDINGEN

PAM INTEGRAL

NODULAIR GIETIJZER

Levensduur 100 jaar

100% circulair leidingsysteem

Behoud mechanische eigenschappen

Hoge ringstijfheid

DN80 tot en met DN2000

Minimaal 10 bar en naar wens trekvast

Uitermate geschikt voor onderheid riool

Stand F.127

Bestand tegen grondzettingen en hoge weerstand tegen graafschade

H2S bestendig en slijtvast door de aluminiumcement bekleding

Mof-spieverbindingen laten altijd hoekverdraaiing toe

Geen wortel ingroei noch intrede van rioolvreemd water

EIGENSCHAPPEN VOLGENS 4.3 - EN598:

• Minimale treksterkte 420 MPa

• Minimale rekgrens 300 MPa

• Elasticiteitsmodulus 170000 MPa

NODULAIR GIETIJZER

• Koolstof in “nodulen” / bolletjes

• Taai, exibel en slagvast

• IJzer is oneindig recyclebaar

Task - Läckeby

Plastic verwijderen uit slib

Roto-Sieve roterende trommelzeven bewijzen keer op keer hun veelzijdigheid. Dit model RS48 werd geïnstalleerd in een Zweedse biogasinstallatie. De zeef verwijdert plasticdeeltjes uit het ruwe slib. Het zeefgoed wordt vervolgens in een schroefpers ontwaterd.

De Roto-Sieve trommelzeven zorgen voor een hoge afscheidingsgraad en hebben een lange levensduur. De zeven zijn compact en gemakkelijk te onderhouden. Task denkt met u mee om de meest geschikte oplossing te vinden voor uw bedrijf.

Van Hattum en Blankevoort

Van Hattum en Blankevoort, de ervaren civiele bouw

Met bijna 200 jaar ervaring is Van Hattum en Blankevoort de partner op het gebied van waterzuivering en gemalen. Wij ontwerpen, bouwen en onderhouden pompgemalen, drinkwaterzuiveringen en rioolwaterzuiveringen. Wij denken graag mee over mogelijke oplossingen en zorgen voor goede projectbeheersing. Dit alles doen we zo duurzaam mogelijk.

Recente projecten zijn de rioolwaterzuiveringen in Dodewaard en Oosthuizen (beide met Nereda technologie), de slibontwateringsinstallatie in Heerenveen en de nieuwe slibvergisting en groengasinstallatie in Echten. Daarnaast werken we met Vitens aan schoon drinkwater op Reinwaterkelder Hammer ier en bouwen we aan gemalen Oudenhoorn en Monnickendam.

Meer weten? Wij ontmoeten u graag op stand K.126

vandervalk+degroot bv

Spuitkopcamera voor globale inspecties

De C70 camera-spuitkop is uitgevoerd met een camera module en LED verlichting aan de voorkant voor het opnemen van HD video tijdens het reinigen van riool en andere buizen met een diameter van 150 tot 1000 mm.

Wanneer de buis gereinigd is en de HD video opgenomen kan de video gemakkelijk en draadloos, via geïntegreerde Wi-Fi, worden gedownload naar de meegeleverde tablet. Vervolgens kan de reiniger de video gebruiken om de reiniging en de status van de buis te beoordelen.

Vraag naar de mogelijkheden via vandervalk+degroot bv. Wij komen graag langs voor uitleg of een demo.

Vanderkamp – The Dutch Water Engineers

Ontdek de kracht de RMX

Dompelpomp

De RMX is een door Vanderkamp ontwikkelde dompelpomp. Uitgerust met de verstoppingsvrije

X-centric waaier van Pentair Fairbanks Nijhuis, is deze pomp ideaal voor het verwerken van rioolwater en heeft het zijn betrouwbaarheid al bewezen in talrijke binnen- en buitenlandse projecten.

Ontwikkeld met een focus op betrouwbaarheid en gebruiksgemak, biedt de RMX dompelpomp een compact ontwerp door zijn meegegoten uitstroom bocht omhoog, waardoor de inbouwmaat tot een minimum wordt beperkt. Dit maakt de RMX veelzijdig inzetbaar voor diverse pomptoepassingen.

Met de RMX dompelpomp huurt u een betrouwbare en uiterst efficiënte pomp. Vertrouw op de RMX voor optimale prestaties bij elke pomptoepassing.

WZA: Croonwolter&dros |

Mobilis | TAUW |

Sweco | RWB

Samen bouwt het beter

De rioolwater- en drinkwaterzuiveringensectoren zijn dringend op zoek naar nieuwe, verbeterde technologieën. De huidige installaties zijn vaak verouderd en voldoen niet meer aan huidige en toekomstige eisen.

De Water Zuiveringen Alliantie (WZA), bestaande uit Mobilis, Croonwolter&dros, TAUW, Sweco en RWB, speelt op een unieke manier in op deze ontwikkelingen. Als onafhankelijke systemintegrator richten wij ons op de gehele levenscyclus van een rioolwaterzuiverings- en drinkwaterzuiveringsinstallatie. Het verkorten van de doorlooptijden van het ontwerp en de realisatie tegen de laagst mogelijke Total Cost of Ownership, staan daarbij centraal. Samen bouwt het beter.

Stand K.126

Stand G.141

Stand E.212

Stand G.115

Maak kennis met de ondergrondse infrastructuur!

Altijd al benieuwd geweest naar wat er onder het maaiveld gebeurt?

Kom dan eens kijken naar wat we allemaal aan mogelijkheden hebben. Wij zoeken voor onze vestigingen door heel Nederland:

• Inspecteurs Leidinginspectie;

• Maintenance engineers;

• Assetmanagers;

• Medewerkers Rioolrenovatie / speciale technieken;

• Medewerkers Riooltechniek / ontstoppen;

• Technisch Tekenaar ondergrondse infrastructuur.

DE HELOFYTENSLOOT WERKT. WAAR WACHTEN WE OP?

Boeren hebben in een nat voorjaar last van water op hun land, en in veel zomers juist van droogte. Maar landbouwgrond met de bijbehorende perceelsloten kan zonder problemen veel water vasthouden. Dat blijkt uit een experiment met een helofytensloot op Aeres Farms in Dronten. Er ontstaat geen wateroverlast en de waterkwaliteit en de biodiversiteit gaan erop vooruit.

AUTEUR: WOLTER VAN DER KOOIJ (AERES HOGESCHOOL)

Helofytenfilters zijn moerassige waterpartijen begroeid met waterplanten als riet, lisdodden, biezen en grassen, die het water zuiveren. Helofytenfilters worden veel toegepast, maar nog niet in landbouwgebied. Aeres Hogeschool Dronten en Waterschap Zuiderzeeland deden een proef met een helofytensloot op een landbouwbedrijf.

In twee sloten op Aeres Farms, de onderzoeksboerderij van Aeres Hogeschool, zijn stuwen geplaatst om het slootpeil te kunnen regelen. Vanaf 2020 in een helofytensloot (800 meter) die incidenteel gemaaid wordt, en vanaf 2022 ook in een referentiesloot met normaal maaibeheer (klepelen). In de helofytensloot ontstond al snel een vegetatie van lisdodden en mannagras. Hij is in 3 jaar één keer uitgehaald, in november 2021.

De beide sloten zijn beperkt vergelijkbaar. Op de helofytensloot watert behalve grasland ook het erf van het veehouderijbedrijf af, wat een behoorlijke extra vervuiling geeft. De referentiesloot loopt door akkerbouwland, er wordt uit beregend en er watert geen erf op af.

Het waterschap neemt maandelijks watermonsters uit beide sloten (benedenstrooms en bovenstrooms) om stikstof- en fosforgehaltes te bepalen. In de helofytensloot zijn aan de

uiteinden sensoren geplaatst om onder andere de redoxpotentiaal en de zuurgraad continu te monitoren. Daarnaast zijn de macrofauna en de vegetatie geïnventariseerd. Ook het effect van beide stuwen op de bedrijfsvoering volgden we nauwkeurig.

Waterkwaliteit

De helofytensloot blijkt het slootwater inderdaad te zuiveren. Het water is benedenstrooms veel schoner dan bovenstrooms: fosfor en stikstof dalen sterk (gemiddeld respectievelijk met 52 en 63 procent). In de referentiesloot was het stikstofgehalte benedenstrooms gemiddeld 27 procent hoger, fosfor 24 procent lager.

De grafiek laat zien dat de helofytensloot in 2023 benedenstrooms continu een veel hogere redoxpotentiaal heeft dan bovenstrooms. De vuistregel hierbij is: hoe hoger de redoxwaarde, hoe meer zuurstof in het water, hoe schoner het water. Dat komt doordat organische vervuiling zuurstof consumeert. In 2021 en 2023 onderzochten studenten van Aeres Hogeschool Almere de vegetatie en de macrofauna in de helofytensloot. Ook hierbij wezen de resultaten op schoner water benedenstrooms, al waren de verschillen klein. Toch heeft de helofytensloot met stuw een belangrijke meerwaarde. Normaal vallen de sloten in

Redoxpotentiaal van de helofytensloot bovenstrooms (blauw) en benedenstrooms (bruin) in 2023

de zomer droog, nu staat er permanent water en dat is positief voor insecten. De vegetatie bevat waardplanten voor allerlei insecten en geeft dekking aan zoogdieren en vogels. De zaden zijn een voedselbron voor vogels. De vele insecten kunnen bovendien bijdragen aan plaagbestrijding.

Inpassing in de bedrijfsvoering

Helofytensloten hebben veel voordelen maar bij agrariërs is er weerstand. Op Aeres Farms vinden de agrarische bedrijfsleiders het bijzonder spannend om in het voorjaar, na veldwerkzaamheden als grondbewerking en zaaien, de stuwen omhoog te zetten. Onnodig, want de sloten zijn zo overgedimensioneerd dat de vegetatie de waterafvoer nauwelijks belemmert. Zelfs in natte periodes staat er maximaal 20 centimeter water, terwijl ze 2 meter diep zijn. In het voorjaar kunnen de sloten regenwater vasthouden, waardoor droogte veel minder hard kan toeslaan en minder beregening nodig is. Met stuwen is ook het inlaten van water voor beregening makkelijker.

Hoewel minder maaien kosten bespaart, zien agrariërs niet graag begroeide sloten. Ze vrezen onkruiden in de slootvegetatie. Maar voor grasland is dat geen probleem, want in een gesloten grasmat kunnen onkruiden zich niet vestigen. Bij akkers ligt dit anders. Een oplossing is maaien en afvoeren in plaats van klepelen (waarbij het maaisel achterblijft). Dan wordt de bodem voedselarmer en zullen lastige onkruiden langzaam verdwijnen (op kleigronden zoals in Oost-Flevoland kan dit wel lang duren).

Cultuurverandering

Waarom worden helofytensloten zo weinig toegepast? Dat begint al bij het feit dat boeren voor een helofytensloot een ontheffing van de schouwplicht moeten aanvragen, en voor het plaatsen van een stuw een vergunning. Bovendien zijn ook de waterschappen terughoudend. Ze vinden het moeilijk om de regie uit handen te geven, bang als ze zijn voor calamiteiten

en claims. Het waterbeheer in landbouwgebieden is daardoor meestal conservatief. Hier zou voorlichting kunnen helpen. Richting de boeren gelden de volgende aanbevelingen:

• informeer hen over helofytensloten en de afvoercapaciteit van hun sloten;

• heroverweeg de schouwplicht en laat agrariërs bij inpandige sloten zelf bepalen hoe vaak ze die maaien;

• leer hen om water vast te houden en stimuleer het plaatsen van stuwen, inclusief afspraken over lozingen na wateroverlast;

• bevorder samenwerking tussen agrariërs bij waterbeheer en bij het afvoeren en mogelijk composteren van maaisel.

Een uitgebreide versie van dit artikel is te vinden op H2O-Online. Maak daarvoor gebruik van de QR-code of ga naar www.h2owaternetwerk.nl (onder H2O-vakartikelen).

SAMENVATTING

Helofytenfilters worden vaak toegepast voor waterzuivering, maar niet in de landbouw. Daarom deed Aeres Farms in Dronten een proef met een helofytensloot. Er werd een stuw geplaatst, de sloot werd permanent watervoerend en hij raakte begroeid met moerasplanten. Het slootwater werd benedenstrooms schoner (onder andere veel minder stikstof en fosfor) en de biodiversiteit ging omhoog. Ondanks diverse voordelen, o.a. betere waterbeschikbaarheid bij droogte en kostenbesparing door minder maaien, is het ook zo dat helofytensloten ingaan tegen de cultuur bij zowel waterschappen als agrariërs.

safety is our concern

A SAFE PATH FOR WATER

Wie je ook zoekt voor je vacature, ze kunnen overal zitten. Daarom bereik je op Watervacatures.nl kandidaten in álle windrichtingen van de watersector. Want wij verspreiden je advertentie niet alleen via de site en de vacaturebank van H2O en KNW, maar ook via onze nieuwsbrieven, de app, het magazine, sociale media en beurzen. Zodat je iedereen een stuk makkelijker bereikt: degenen die hard op zoek zijn en degenen die misschien geïnteresseerd zijn maar het nog niet weten.

• Je topvacature zichtbaar op de homepage.

• Je vacature tevens zichtbaar op elke afzonderlijke vacaturepagina.

• Tweewekelijks in de H2O-KNW=nieuwsbrief.

• Ook zichtbaar o.a. in app en op sociale media.

Wil je je vacature nu plaatsen of meer weten over het bereik van Watervacatures.nl? Bel of e-mail Tamara Bos op 0612065758 of info@watervacatures.nl

www.watervacatures.nl

MEMDOS SMART Nieuwe

KNW-ACTIVITEITEN – AGENDA

Agenda@Waternetwerk

Voor meer info en aanmelden mail naar info@waternetwerk.nl, tenzij anders vermeld.

12 MAART, AMERSFOORT Symposium over stikstof en lachgas

19-21 MAART, GORINCHEM

Aqua Nederland Vakbeurs

21 MAART, GORINCHEM

MBO studentendag. Meer info via info@waternetwerk.nl

25 MAART, ONLINE

Algemene Ledenvergadering van KNW van 16-17 uur. Meld je aan via info@waternetwerk.nl

25 APRIL, DORDRECHT

Kennis in Praktijk over nieuwe ontwikkelingen bij Slibverwerking #1

29-31 MEI, RIJSEL/LILLE

Leren over de grens. Klimaat en water. Studiereis i.s.m. Stadswerk en Rioned

4 JUNI, HULSHORST

Praktijkdag door de Community of Practice Beheer en Onderhoud

9-14 JUNI, DELFT

International Conference on Urban Drainage

Wilt u een activiteit voor waterprofessionals aanmelden voor de H2O-agenda? Mail dan naar: info@waternetwerk.nl

Save the date: vrijdag 21 juni 2024 is de 1e WaterNetwerkdag voor en door KNW-leden. Deze dag komt in de plaats van het Voorjaarscongres. Programma en details volgen binnenkort, noteer alvast de datum!

Studiereis metropoolregio Lille

KNW organiseert samen met Stadswerk, RIONED, GDO-gemeenten voor duurzame ontwikkeling en NL-ingenieurs opnieuw een studiereis naar een Europese stad, om kennis en ervaring te delen met onze buitenlandse collega’s én met elkaar. Bestemming van dit jaar is de Lille metropoolregio in het noorden van Frankrijk, van 29-31 mei. Tickets met vroegboekkorting zijn nu verkrijgbaar.

Het programma is op hoofdlijnen bekend. Er is onder andere de mogelijkheid om tijdens de reis deel te nemen aan een kennisuitwisseling met de Franse steden Nantes, Bordeaux, Parijs, Dijon, Amiens en natuurlijk Lille.

Thema’s: Urban Planning en duurzaamheid; watermanagement; participatie, sociale cohesie en stadslandbouw; natuur en waterlopen terugbrengen in de stad.

Symposia over stikstof en lachgas

In deze symposium reeks kijken we naar het sluiten van de kringloop en (terug)winning van grondstoffen uit afvalwater. Wat zijn nieuwe ontwikkelingen? We delen kennis en praktijkvoorbeelden, met veel uitwisseling tussen collega’s en organisaties. In dit tweede symposium staat ‘Het lot van de N’ centraal: hoe gaan we die kringloop sluiten? Meer informatie over programma en sprekers volgt binnenkort. Symposium Lachgas op rwzi’s: in de middag houdt STOWA op dezelfde locatie een symposium over ‘Lachgas op rwzi’s’. Lachgas is een zeer sterk broeikasgas, en de lachgasemissie uit rwzi’s kan oplopen tot zo’n 60 procent van de totale CO2-voetafdruk van de waterschappen. De noodzaak om lachgasemissies te reduceren is dus groot. In dit middag-symposium een update over de stand van zaken rond lachgas emissies en -reductie vanuit rwzi’s.

KNW-kennissessies op vakbeurs Aqua Nederland

Inzenden voor Waternetwerkprijzen

Ben je docent of begeleider van een mbo-, bachelor- of masterstudent? Weet dan dat jouw studenten en stagiairs kans maken op een Waternetwerkprijs! Kijk voor meer informatie op de website waternetwerk.nl (waternetwerkprijzen). Afstudeerscripties en eindopdrachten kunnen gemaild worden naar info@waternetwerk.nl

How efficient is your aeration?

Performance³ - The new generation

The innovative Roots, Screw and Turbo Blowers

Up to 30 % efficiency increase

Up to 40 % CO2 reduction

Less than 2 years amortisation