ALEVİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
temel almışlardır (Berktay, 2012:26). Ancak
İngilizcede cinsiyet için “sex”, toplum-
belli bir kültürün ürettiği idealler ve imge-
sal cinsiyet için “gender” kavramları kul-
ler ile gerçek sosyal pratik arasında genel-
lanılmaktadır. Türkçede de bu iki kavram
likle önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu
cinsiyet ve toplumsal cinsiyet terimleriyle
makalede Tunceli örneğinden yola çıkarak
karşılanmaktadır. Kadınlarla erkekler ara-
Alevi bireylerin toplumsal alanda kadın-
sındaki farklar üzerinde biyolojik yapının
ların çalışması konusunda nasıl bir tutum
ve çevresel faktörlerin oynadığı rol hak-
içerisinde olduklarını ortaya çıkarmak ve
kında ve bunların terminolojiye yansıması
tutumlarının gerisinde yatan dinsel neden-
konusunda farklı görüşler vardır (Dökmen:
lerin ne olduğunu ortaya koymak amaçla-
2010:18). Ancak litaratüre bakıldığında cin-
maktadır.
siyet kavramı temelde iki noktaya işaret etmektedir: Biyolojik cinsiyet ve toplumsal
A. Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları Bireylerin toplum içindeki yerleri ve sahip oldukları rolleri belirleyen birçok unsur bulunmaktadır. Bu unsurlardan biri de cinsiyettir. Cinsiyet, gerek biyolojik gerekse de toplumsal anlamlar yüklenmiş olan bir kavramdır. Bireylerin toplum içindeki statülerinin ve rollerinin cinsiyetleri ile ilişkilendirilmesine cinsel ideoloji adı verilmektedir. Ancak, toplum yapısının belirlenmesinde çoğunlukla erkek egemen bir nitelik bulunduğundan, cinsel ideoloji kavramı ile daha çok kadınların toplum içindeki
cinsiyet. Cinsiyet (sex) terimi, kadın veya erkek olmanın biyolojik yönünü ifade eder ve biyolojik bir yapıya karşılık gelir. Toplumsal cinsiyet (gender) terimi ise kadın ya da erkek olmaya toplumun ve kültürün yüklediği anlamları ve beklentileri ifade etmektedir. Toplumsal cinsiyet kültürel, öğrenilen/öğretilen bir olgudur. Diğer bir ifade ile toplumsal cinsiyet bir sosyalleştirme aracıdır. Bireyler doğdukları andan itibaren ait oldukları cinsiyet ve bu cinsiyetin sahip olması gereken davranışsal özellikler kendilerine benimsetilmektedir (Dökmen, 2010:20).
yerleri ve sahip oldukları rolleri ifade edil-
Bu açıdan bakıldığında her kültürün
mektedir. Toplumların birbirlerinden fark-
kadınları ve erkekleri değerlendirme yön-
lı yapıları bulunduğu dikkate alındığında
temleri farklıdır. Onlara farklı roller, tepki-
cinsel ideolojinin de toplumdan topluma
ler ve nitelikler yüklerler. Doğumlarından
farklılıklar taşıdığı görülmektedir. Dolayı-
itibaren bütün bu sosyal ve kültürel algı ve
sıyla kadınların toplumdaki yerleri ve top-
davranışların yüklenmesi toplumsal cin-
lumsal yaşamda üstlendikleri roller, içinde
siyetin öğretilmesi ve benimsetilmesidir.
yaşadıkları toplumun yapısından ve kültü-
Cinsiyet ve toplumsal cinsiyet arasındaki
ründen doğrudan doğruya etkilenmektedir
farklılıkları ifade etmek gerekirse; (Kadılar,
(Omay, 2104:155).
2015:16)
68