ALEVİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Ḳalan söz ehli sözinden sözüñ ter Fażìlet-nāme şerḥ ider bu defter(302) (…) İ söz ehli yine ur söze bünyād Fażìlet-nāme’den ḳılġıl yine yād(371) (…) Bu deñlü ḥiṣṣe Ḥaydar’dan rivāyet Ki naẓm idüp yaḳìn ḳıldum ḥikāyet
hicretinden sonra dokuz yüz yirmi beş yıl geçince(Hicrî 925/Miladî 1519 yılında) Yemînî’nin; kalbi evlat(yani On iki İmam) sevgisinin sefasıyla dolup şevk içinde, yedi bin üç yüz altmış(7360)8 beyitten oluşan Fazîlet-nāme’yi(bu nazmı) bitirdiği anlaşılmaktadır:
Fażìlet-nāme baḥrinden bu manẓūm Degüldür ḳaṭre bilür ehl-i maʿlūm
Ṭolup ḳalbüm ṣafa-yı mihr-i evlād O şevḳıla bu naẓm olundı bünyād
Ṣaḥìḥ naḳl olduġına eyle iḳrār Ṣaḳın müdbirlik idüp itme inkâr
Resūlüñ hicretinden baʿde bilgil Ṭoḳuz yüzden daḫı yigirmi beş yıl
Bu deñlü naẓmı neårinden gey düzdüm Deñizden ḳaṭre degüldür ki yazdum (Tepeli, 2002a: 600-601).
Geçicek naẓma geldi bu kerāmet Muḥammed Muṣṭafā’ya biñ ṣalavāt
Yukarıda verilen beyitlerden de anla-
Dinilen beytinüñ ʿaddi nihāyet Yedi biñ üç yüz altmışdur tamāmet (Tepeli, 2002a: 602)
şılacağı üzere Yemînî’nin biricik eserinin adının Fazîlet-nâme olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca, burada adını değil, aynı zamanda aslının Şeyh Rükneddîn tarafından Fars diliyle nesir(düz yazı) olarak yazıldığı, mahlası Yemînî(adı Derviş Muhammed) olan bir şair tarafından manzum olarak Hz. Ali’nin(yani Murtaza’nın, Şah’ın, Sultan-ı Merdan’ın, Haydar’ın) faziletlerinin6 tahkiye tarzında Türk diliyle düzenlenip yazıldığı/çevrildiği de öğrenilebilmektedir7. Eserin bir başka yerinde de Hz. Muhammed’in(Resûl’ün)
Tepeli’nin(1994a, 2002a) çalışmasında ise birinci ciltteki “Tenkitli Metin” bölümünde toplam 7408 beyit tespit edilmiştir. Yazarın kendi beyitlerinde belirttiği rakamla Tepeli’nin(1994a, 2002a) çalışmasında tespit ettiği beyit sayısı arasında 48 beyitlik bir fark vardır. Şairin belirttiği rakamın dışında kalan bu 48 beyit muhtemelen müstensihler tarafından ilâve edilmiştir. Bu kadarlık beyit fazlalığı, şairin metninden büyük bir sapmanın da olmadığını göstermektedir. Bu 7408 beyitlik Fazîlet-nâme’nin her beytin-
6 Fazîlet-nâme “İşitgil on ṭoḳuzıncı fażìlet/Beyān idem saña i ehl-i ḥikmet”(Tepeli, 2002a:531) şeklindeki 6343. beyitten de anlaşıldığı kadarıyla temelde Hz. Ali’nin 19 faziletinin anlatıldığı toplam 19 anlatı, yani fazilet, Kırman’a göre ise 24 anlatı üzerine kurgulanmıştır(2004:205).
beyitlerin tümünde yaklaşık 74.080 sözcük
7 Ayrıca, Fazîlet-nâme hakkında daha fazla bilgi için bkz.(Tepeli, 2002a: 7-28),(Kırman, 2004:99-534).
8 Tepeli’nin hazırladığı edisyon-kritikli metne göre ise toplam beyit 7409’dur(2002a:603).
54
de yaklaşık 10 sözcük olduğu düşünülürse var demektir. Bu yaklaşık 74.408 sözcük-