ALEVİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
sel süreç içerisinde Gerede’deki Alevîler ile Çitköy ve Avdullah mahallesinde yerleşik Alevî grup arasında dinamik şekilde devam eden inançsal, sosyal, kültürel ilişkiler yakın zamanda çözülmüştür97. Çitköy ve Avdulyaşamaktadır. Avdullah’da başka yerleşim yoktur. Mahmut’un ölümü üzerine Mustafa, Mahmut’un hanımı ile evlenerek, Avdullah mahallesine yerleşmiştir. Çolak lakaplı Mustafa’nın dört oğlu ve bir kızı olmuştur. Oğullarının adı Hasan, Ali, İsmail ve Hüseyin’dir. Hasan’ın soyundan gelenler, Ercan, Yücel ve Yurdakadim; Ali’nin soyundan gelenler, Temel; İsmail’in soyundan gelenler, Kaya ve Öztaş; Hüseyin’in soyundan gelenler Özbek soyadlarını almıştır. Mustafa, kızını da Çitköy’den Gerede kökenli olmayan biriyle evlendirmiştir. Çitköy’deki Topallar sülalesinden olan damadını iç güveyi olarak Avdullah mahallesine yerleştirmiştir. Avdullah mahallesinde Şirin soyadını taşıyanlar Mustafa’nın kızının soyundan gelmektedir. Avdullah mahallesindeki nüfusun(Şirin soyadlılar hariç) tamamı Mustafa’nın soyundandır. Çolak Mustafa’nın soyundan gelen Avdullah mahallesindeki Alevîlere geçmişte İciroğlu denildiği gibi Çıtaklar ifadesi de kullanılmaktadır. Koçumlar köyünden göç eden kardeşlerin en büyüğü Velî ise Çitköy’de kalmıştır. Çitköy’de Köseler olarak anılan sülale, Velî’nin soyundan gelmektedir. Velî’nin Satılmış, İbrahim ve Kezban adlı üç çocuğu olmuştur. Satılmış’ın soyundan gelenler, Fer ve Balkılıç; İbrahim’in soyundan gelenler Elvan ve Sayıdan soyadlarını almıştır. Velî, kızı Kezban’ı, Avdullah mahallesinden Ali Koca lakaplı Ali Temel ile evlendirmiştir. Velî ve Mustafa’nın kızkardeşleri Zeynep ise Çitköylü, Abazakocalar sülalesine gelin gitmiştir. Çitköy ve Avdullah mahallesi nüfusunun tamamı, Şah Kalender Velî Ocağı talibidir. Çitköy’de Çolak Mustafa’nın yaptırdığı bir çeşme vardır. Bu çeşme Çolak’ın Pınar adıyla anılmaktadır. 97 Çitköy ve Avdullah mahallesindeki Gerede kökenliler, Gerede’nin Koçumlar ve Güney adlarıyla iki Alevî köyü olduğunu bilmektedir. Çitköylü Ahmet Balkılıç, Gerede’de altı köyde Şah Kalender Velî Ocağı talibi Alevî kökenli topluluğun
194
yaşadığını büyüklerinden duymuştur. Geredeli Alevîlerin Çitköy ve Avdullah’daki akrabaları ile irtibatları yakın döneme kadar devam etmiştir. Çitköy ve Avdullah mahallesinden belli kişiler Gerede’nin Koçumlar köyüne ziyarete gitmiştir. Karaağaç köyüne Avdullah’tan gelin gelen Satı Güler’i Gerede’den akrabalarının ziyaret ettiğini, Karaağaç köyünden İbrahim Çelik hatırlamaktadır. İbrahim Çelik, Satı Güler’e misafir olan Geredelilerin Avdullah’taki yakınlarını ziyarete gittiklerini de aktarmıştır. Satı Güler, Karaağaç’ta Milazımgil diye anılan sülalenin Ağıllar kolundan Ağılların Haydar namıyla tanınan Haydar Güler’in eşidir. Karaağaç köyünde yaşayan Fatma Sevgilican da Avdullah’tan gelin gelmiştir. Satı Güler, Fatma Sevgilican’ın halasıdır. Fatma Sevgilican, babası İbrahim Ercan’ın, Gerede’ye akrabalarını ziyarete gittiğini hatırlamaktadır. Fatma Sevgilican, İbrahim Ercan’ın, Gerede’den döndüğünde tanıdıklarına, Gerede’den tarak hediye getirdiğini aktarmıştır. Çitköylü Ahmet Balkılıç da Nalbant olarak tanınan İbrahim Ercan’ın Gerede’ye akrabalarını ziyarete gittiğini söylemiştir. Geredeli Alevîlerin tarak imalatı ve ticareti ile ilgilendiklerini gösteren belli bilgiler Meşeli köyündeki saha çalışmamızda tespit edilmiştir. Meşeli köyünden Kadir Kaderoğlu, 1955-60’lı yıllarda Gerede’de yerleşik Şah Kalender Velî Ocağı talibi belli kişilerin Çubuk çevresine tarak satmaya geldiğini ve Meşeli’de misafir olduklarını hatırlamaktadır. Kadir Kaderoğlu, Geredeli tarak satıcılarının tarak üretiminde kullanmak üzere Çubuk’un köylerinden manda boynuzu topladıklarını aktarmıştır. Kadir Kaderoğlu, Meşeli’ye tarak satmaya gelen Geredeli Alevîlerden birinin adını İdris olarak vermiştir. Ovacık köyünden Ali Muharrem Kesen de Gerede’den yörelerine tarak satıp manda boynuzu toplamaya gelenleri hatırlamaktadır. Ali Muharrem Kesen, Gerede’li tarak satıcılarının Alevi inançlı ve Şah Kalender Velî Ocağı talibi oldukları hakkında bilgi sahibi değildir. Gerede Alevîleri, Ankara’nın, Karaşar bölgesinde yerleşik Alevîlerle de inançsal, kültürel ilişkiler geliştirmiştir. Bu irtibatın temelinde her iki yörenin de Şah Kalender Velî Ocağı’nın etkinlik sahasına dahil olması bulunmaktadır.