2016 / Yıl: 6 Sayı: 11
di, kırk yedi yaşında vefat etti. İbn-i Asber kızı avradı idi. Muaviye meşveretiyle ağu verdi. Andan şehid oldu. Ol dahi Medine’de yatar. İmam Hüseyin dahi ol yıllarda birkaç yıl imamlık eyledi. Elli beş yaşında vefat etti. Şimr-i lâin şehid etti. Kerbela’da yatar. İmam Zeynelabidin yirmi iki yıl imamlık eyledi. Kırk bir yaşında vefat etti. Mervan oğlu Velid şehid etti. Medine’de yatar. İmam Muhammed Bâkır on sekiz yıl imamlık etti. Kırk dokuz yaşında vefat etti. Abdülmelik oğlu Hişam şehid etti. Medine’de yatar. İmam Cafer-i Sâdık otuz dört yıl imamlık eyledi. Altmış beş yaşında vefat etti. Mansur, Kufe’de şehid etti. Medine’de yatar. İmam Musa Kazım beş yıl imamlık eyledi. Elli beş yaşında vefat etti. Hadûd elinden şehid oldu. İmam Musa Rıza yirmi iki yıl imamlık eyledi. Elli beş yaşında vefat etti. Meymun şehid etti. Horasan’da yatar. Muhammed Taki yedi yıl imamlık eyledi. Yirmi beş yaşında vefat etti. Müstakim şehid etti. Bağdad’da yatar. Ali en-Naki otuz üç yıl imamlık etti. Elli dört yaşında vefat etti. Muhsin şehid etti. Samarra’da yatar. Hasan el-Askeri altı yıl imamlık yaptı. Yirmi sekiz yaşında vefat etti. Samarra’da yatar. Muhammed Mehdiyyü’z-zaman Şaban ayının evveli gâib oldu Samarra’da.”
15. 4 Kapı, 40 Makam Ahlâk ilkeleri, dinin en önemli köşe taşlarıdır. Alevîliğin de kendisine ait güçlü bir ahlâk sistemi vardır. Bu hususta Dört Kapı ve Kırk Makam ile Üç Sünnet, Yedi Farz şeklinde formülleştirilen temel ahlâk prensipleri karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca, “Yol cümleden uludur”, “Eline, diline, beline sahip olmak” şeklindeki ilkeler yüzyıllardır
Alevîliğin temel ahlâk prensipleri olarak nesilden nesile aktarılmaktadır.43 Hızırname’de ise 12 farz ve her farza mukabil bir şefaatten bahsedilir ve bu farzları yerine getirmeyenin Muhammed Mus43 Yaman, “Geçmişten Günümüze Alevi Ocaklarında Değişime Dair Sosyo-Antropolojik Gözlemler”, http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/ui/ dergiler/63_20130104115912.pdf, s. 26; Bkz. Harun Yıldız, a.g.t., s.150-157. Harun Yıldız, 4 Kapı 40 Makamı şu şekilde açıklamıştır: İlk kapı; şeriat kapısıdır, on makamdan oluşur. Bu makamlar; iman etmek, ilim öğrenmek, ibadet etmek, helal kazanç elde etmek, haram olan şeylerden kaçınmak, kişinin hayız ve nifas durumunda olan eşine yaklaşmaması, şeriat evine girmek, insanlara şefkatli olmak, temiz giyinmek, temiz şeylerden yiyip içmek, iyilik yapmaktır. İkinci kapı; tarikat kapısıdır. Bu kapı da on makamdan oluşur; bir mürşitten el alıp tevbe etmek, talip olmak, dünya nimetlerine bağlanmamak, sabırlı olmak, insanlara saygılı olmak, korku, umut kesmemek, hidayet üzere olmak, insanlar içinde uyumlu olmak, aşk, şevk ve sefadır. Üçüncü kapı; mafiret kapısıdır, on makamdan oluşur. Bu makamlar; edep, heybet, sabır, kanaatkâr olma, utanmak, cömert olma, ilim, Allah’a teslim olma, marifet ve kendi özünü bilmektir. Dördüncü kapı ise hakikat kapısıdır, on makamdan oluşur. Bu makamlar; toprak olmak, tevazu sahibi olmak, hiçbir şeyi hor görmemek, eline, diline ve beline sahip olmak, emniyet, tevekkül, sohbet, sır, rıza, tefekkür ve Allah sevgisini yürekten çıkarmamaktır. Şeriat kapısı gemiye, tarikat kapısı ise denize benzetilir. Marifet ise o gemiyi yüzdürmedededir. Dört kapı, Allah’a iman etmekten başlayarak sonunda Allah’a ulaşan insanın manevî yolculuğudur. Üç sünneti yedi farz ise İmam Cafer-i Sâdık’ın buyruğunda yer alan, mutlaka yerine getirilmesi gerektiğine inanılan temel ahlak ilkeleridir. 1. Sünnet: Allah’ın sünneti; Allah’ı birbilmek ve emirlerini yerine getirmek, 2. Sünnet: Peygamberin sünneti; Peygambere iman edip, on iki imamın mürşidi olarak onu görmek, 3. Sünnet: Evliya sünneti; türab olmak yani alçakgönüllü olmaktır. Yedi farz ise; sır saklamak, candan geçmek ama Haktan geçmemek, tevbe etmek, sürekli birlik içinde olmak, mürebbisine itaat etmek, kuşak kuşanmak, musahip tutmaktır.
153