องค์ประกอบอีกด้านของเรื่องเล่าคือ กาละ (time) ซึ่ง
กาละ ก็คอ ื เทศะ (space) หรือเรียกกันในอีกความหมายก็คอ ื
โดยสามารถสั งเกตได้จากสื่ อทันสมัยอย่างสื่ อวิทยุที่ปัจจุบัน
ก็ มี ก ารปรั บ ตั ว ต่ า งไปจากอดี ต อย่ า งเด่ น ชั ด เรื่ อ งเล่ า ผี ใ น
พื้นที่/ฉาก ส� ำหรับเรื่องเล่าในภาพยนตร์ ผียุคอดีต เทศะ ใน
หันไปจัดรายการผ่านเครือข่ายออนไลน์ แต่บางรายการกลับ
ภาพยนตร์ยุคอดีต ผีไม่สามารถปรากฏตัวตอนกลางวัน พอ
เรือ ่ งเล่ามักเกิดขึ้นในพื้นทีธ ่ รรมชาติในพงไพร ป่ าลึก เช่น เรือ ่ ง
ยังน�ำเสนอเรื่องเล่าเกี่ยวกับ ผี สาง เช่นเดียวกับสื่ อโทรทัศน์
แสงอาทิตย์ส่องสว่าง ผีก็จะต้องหายตัวไป เรื่องเล่าเกี่ยวกับ
นางสมิง พราย (2506) งูผี (2509) และ ปอบผีฟ้า (2534)
ที่ปัจจุบันขยายตัวด้วยการเปิดช่องสั ญญาณผ่านดาวเทียม
ผีในอดีตจึงสั มพันธ์กบ ั ช่วงกาละค�่ำคืนเป็นส� ำคัญ แต่ในเรื่อง
แต่เมือ ่ สภาพสังคมไทยมีการปรับเปลีย ่ นขนานใหญ่ พื้นทีเ่ มือง
มากมาย แต่เนื้อหารายการยังอุดมไปด้วยเรื่องราวเกี่ยวกับ
เล่าสมัยโลกาภิวัฒน์เช่นนี้ บรรดาผีชาย ผีหญิง ต่างออกมา
ที่มากพร้อมด้วยความเจริญด้านเทคโนโลยีที่แพร่กระจายสู่
ภูติ ผี และวิญญาณ ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าความเชื่อเรื่องผี สิ ง
หลอกหลอนมนุษย์โดยไม่ต้องหลบแดดและแสงสว่างอีกต่อ
พื้นที่ป่าเขา และชนบทอย่างรวดเร็ว เทศะในเรื่องเล่าผี จึง
อยู่ในโลกทัศน์ของคนไทยอย่างต่อเนื่อง แม้ เทศะ รอบตัว
ไป เช่นผีในเรื่อง โกยเถอะเกย์ และ ผีช่องแอร์ ซึ่งการทีผี
ปรับตัวตามอย่างเห็นได้ชัด ผีในเรื่องเล่าสมัยปั จจุบันจึงไป
ของคนไทยจะทันสมัยมากด้วยเทคโนโลยีแต่โลกทัศน์เรื่องผี
ปรากฏตัวไม่เลือกกาละทัง้ ค�่ำมืดและยามสว่าง ในมุมมองของ
ปรากฏตัวในพื้นทีเ่ มืองเพิ่มขึ้น เช่น ผีในคอนโดมิเนียม (บุปผา
ยังคงแนบแน่นและก้าวเดินไปพร้อมกับความเจริญทางวัตถุ
ผู้ก�ำกับภาพยนตร์เรื่องผีช่องแอร์ ธิวา เมยไธสง (สั มภาษณ์,
ราตรี) ผีในโรงแรม (ผีช่องแอร์) ผีบนเครื่องบิน (สี่ แพร่ง)
ในสั งคมปั จจุบันได้เป็นอย่างดี
5 มกราคม 2554) ระบุวา่ เป็นเพราะต้องการสร้างความแปลก
และผีในโรงภาพยนตร์ (ผีจ้างภาพยนตร์ และ โปรแกรม
การเชื่อมโยงตัวบทหรือสั มพันธบท คือ การการโยงความ
ใหม่ให้ฉก ี ไปจากภาพยนตร์ผใี นอดีต ขณะเดียวกันต้องการสื่อ
หน้า วิญญาณอาฆาต) นอกเหนือจากนั้นผียังสามารถเข้าไป
สัมพันธ์จากตัวบทหนึ่งไปสู่ตวั บทอืน ่ ๆ โดยการเชือ ่ มโยงนี้ อาจ
้ มีความดุรา้ ย แม้ตอนกลางวันก็ยงั ให้เห็นว่า ผีสมัยปั จจุบนนัน
สิ งสถิตในอุปกรณ์และเทคโนโลยีทท ี่ น ั สมัย อย่างอินเตอร์เน็ต
เชื่อมโยงระหว่างตัวบทร่วมสมัยเดียวกัน การเชื่อมโยงกับ
ออกมาหลอกหลอนได้ อย่างไรก็ตาม หากพิจารณาด้านความ
(คนสั่ งผี) และ โทรศัพท์มือถือ (ผีคนเป็น และ สี่ แพร่ง) รวม
ตัวบทในอดีต เชื่อมระหว่างตัวบทในสื่ อตระกูลเดียวกัน หรือ
เกี่ยวพั นกับสั งคม ผีออกมาหลอกตอนกลางวันแท้จริงแล้ว
ถึงในฟิล์มและในจอภาพยนตร์ (ผีคนเป็นและโปรแกรมหน้า
ต่างตระกูลกันก็ได้ มัลพาส และ เวค (Malpasand Wake,
สะท้อนความปรับเปลี่ยนทางสั งคมด้วยเพราะปั จจุบันเมือง
วิญญาณอาฆาต) ซึ่งหากพิจารณาว่าผีเป็นตัวแทนความเชื่อ
2006:208) ให้ความหมายของสั มพั นธบทว่า คือการที่ตัว
ไทยมีความเจริญทีขยายตัวกว้างขวาง การมาถึงของไฟฟ้ า
ดัง้ เดิม หรือเป็นตัวแทนของของความตายอันเป็นสิ่งธรรมชาติ
บททุกตัวถูกสร้างขึ้นโดยสั มพั นธ์กับตัวบทอื่นๆการวิจัยค้น
และร้านค้าสะดวกซือ้ ทีเปิด 24 ชั่วโมง ท�ำให้เวลาของมนุษย์
การเข้าไปปรากฏตัวของผีในเมือง ก็คือการ รุกกลับ ปรับตัว
หาสั ม พั น ธบท ในภาพยนตร์ ผี ไ ทยครั้ ง นี้ ส ามารถสรุ ป เป็ น
ร่วมสมัย ทัง้ กลางคืนและกลางวัน แทบไม่มค ี วามแตกต่างกัน
และขอคืนพื้นที่ จากธรรมชาติและความเชื่อเดิมในสั งคมไทย
ประเด็นส� ำคัญได้ดังนี้ ภาพยนตร์ผีสัมพันธบทหรือเชื่อมโยง
อรรถจักร สั ตยานุรกั ษ์ (2540:73) กล่าวถึงเวลาในสั งคม
ส่ วนการทีผีสามารถสิ งอุปกรณ์ที่มีเทคโนโลยีช้ันสู งได้อย่าง
กับเหตุการณ์ปัจจุบัน เชื่อมโยงตัวละครหยิบยืมโครงเรื่อง
ไทยปั จจุบันว่า “การบริโภคเวลาของสั งคมบริโภคได้ขยาย
ไร้ข้อจ�ำกัด วิเคราะห์ว่าเป็นเพราะสั งคมปั จจุบันแม้มีการปรับ
และการเชือ ่ มโยงสี สันจากภาพยนตร์เรือ ่ งอืน ่ การเชือ ่ มโยงกับ
ตัวออกไปจนท�ำให้เส้ นแบ่งเวลาตามธรรมชาติของมนุษย์ คือ
ตัวด้านเทคโนโลยี และวิทยาศาสตร์ ซึ่งส่ งผลกระทบต่อการ
เหตุการณ์ปัจจุบัน มีคุณสมบัติช่วยท�ำให้ภาพยนตร์เรื่องนั้นๆ
มีเวลาที่คงทีให้แก่การท�ำงานและการนอนนั้นเลื่อนเข้าทับกัน
ปรับเปลี่ยนด้านวิถีชีวิตและวิธีคิดของผู้คนในสั งคม แต่น่ัน
มีความร่วมสมัยสามารถ
สนิทจนไม่มีเส้ นแบ่งได้อีกแล้ว”
เป็นเพียงแค่เปลือกนอก แต่เนื้อในคือความคิด และโลกทัศน์
ตอบสนองความสนใจของผูช ้ มในยุคสมัยของตนได้ดี เช่น
ทางสั งคมของคนไทยยังคงเชื่อ และสนเรื่องผีไม่เสื่ อมคลาย
ภาพยนตร์ผย ี ค ุ อดีตเรือ ่ ง แม่นาคอเมริกา (2518) สั มพันธบท
องค์ประกอบอีกด้านของเรื่องเล่าที่มีการปรับตัวพร้อมๆ