JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 1

“JEHOVAH” IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM

Dit zijn de vier medeklinkers (te lezen van rechts naar links) waaruit de Naam van God bestaat in het Hebreeuws. Maar dan wel gebeiteld geschreven in het schrift dat niet meer echt gangbaar was in de dagen van Jezus. Je kunt dat gemakkelijk nazien dat talen anders geschreven worden door de eeuwen heen. Als je nog in de Duitse taal een boek van de jaren 1900 kunt vinden zal u dat duidelijk zijn, andere krulletjes. Een andere schrijfwijze maar niet noodzakelijk een andere inhoud voor dat woord.

Een voorbeeld van de oude Duitse schrijfwijze.

Flavius Josephus, een eerste eeuw Joods priester en historicus, zegt ergens dat de naam van God opgeschreven staat in de hoofddoek van de hogepriester (Ex.28:36-38): “Een mijter van fijn linnen, samengehouden met een blauw lint en een gouden kroon erboven, waarin de heilige naam staat bestaande uit vier klinkers” Joodse oorlogen, Boek 5, hoofdstuk 5.

Dit zijn nog enkele andere schrijfwijzen van het (vroege) paleo-Hebreeuwse Tetragram ‘ ’ Maar hier gaan we het over de huidige uitspraak hebben.

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 2

Een woord vooraf Dit is gewoon het APPENDIX 3: Over de Godsnaam uit een lange studie over de christologie van de mensen van het Wachttorengenootschap, gekend als Jehovah’s Getuigen. Dit werk gaan we na enkele kleine aanpassingen hier plaatsen. Voor ons is de meest wetenschappelijk uitspraak van de godsnaam = “YaHWeH.” Guido Biebaut, 2011 Alle rechten voorbehouden ******* APPENDIX 3: Over de Godsnaam Om u een idee te schetsen hoe DIE GODSNAAM er uitziet in het Hebreeuws volgt dat hieronder. Het bestaat uit vier medeklinkers (zonder klinkers) en leest men van rechts naar links als de letters “yod”, “he”, “wah” en “he.” Wetenschappers spreken in dit geval van het vierletterigwoord of Tetragrammaton. Het Oude Testament schreef men zonder klinkertekens en de naam van God ziet er dan origineel zo uit als hieronder. Natuurlijk groter gedrukt.

Wij kiezen welbewust voor de schrijfwijze (en uitspraak!) van het vierletterwoord als “YaHWeH.” Vier hoofdletters voor de 4 medeklinkers, en kleine letters voor de klinkers.

Zodoende willen we een onderscheid maken tussen wat er echt in de Hebreeuwse Bijbel staat en wat er aan toegevoegd is. Dat mag sommige lezers een rare manier van doen lijken. Maar we verklaren dat zondermeer. In de oorspronkelijke Hebreeuwse taal die gebruikt werd voor het schrijven van het Oud Testament bestonden er namelijk géén geschreven letters voor de klinkers. Met ander woorden; het OT bestaat aanvankelijk slechts uit een reeks medeklinkers. De lezer of de voorlezer moest volgens traditie de klinkers zelf invullen; er bij voegen, bij het lezen of het voorlezen.

Klinkers toegevoegd Vanaf de zesde eeuw ná Christus begon men stilaan tekens (dus géén echte klinkers) aan de oorspronkelijke tekst toe te voegen om deze leesbaar te maken. Want voor de gewone man/vrouw was het ondertussen moeilijker geworden de Hebreeuwse tekst te lezen. Dit proces duurde tot het begin van de 10de eeuw. En dan ziet de godsnaam er uit zoals hieronder. Ook in een groter lettertype weergegeven.

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 3

De groep afschrijvers van de Schriften van die dagen (Masoreten genoemd) hadden ook rekening gehouden met de opvatting van de Joden die verbied om de naam van God lichtzinnig te gebruiken. Tegen de 3de eeuw was er zelfs een totaal verbod gekomen de naam nog uit te spreken. Daarom hebben ze die klinkers aan “YHWH” toegevoegd. En dat zijn dan bijvoorbeeld de klinkers van “Elohiem” het belangrijkste woord voor God. Zodat ze eigenlijk bij het zien van de klinkertekens niet de godsnaam uitspreken maar in plaats daarvan “God” zeggen. Er staat dan, volgens de klinkers en medeklinkers, zoiets als het woord “Yehowieh.” Maar dat las men dus niet, maar wel het substituut God = Elohiem.

Andere Masoreten schreven er andere klinkers bij en dan wel deze van het belangrijkste woord voor Heer, namelijk “Adonai.” In dat geval stond er “Yahowaih.” Een Jood die zijn Torah bestudeerde las dus, wanneer hij de Godsnaam “YHWH” tegenkwam een ander woord in de plaats als; “Elohiem” of “Adonai” namelijk “God” of “Heer.”

Men heeft ook de klinkers van “Eloah” (God) gebruikt om YEHOWAH te lezen of te schrijven. In dat geval wordt er een regel van de Hebreeuwse grammatica geschonden; de letter “W” is dan tegelijkertijd een medeklinker en een klinker. Dat wordt dan bovendien gelezen als JEHOVAH, en is de “Y” een “J” geworden en de “W” een “V” zodat slechts de twee letters H-H correct gebleven zijn. Kunnen we achterhalen hoe we de naam moeten uitspreken of welke klinkers er moeten toegevoegd? We bekijken een eerste voorbeeld, hoe de naam overgenomen is in enkele eigennamen volgens de klinkertekens van de Masoreten.

Aan het begin van een naam krijg je wel eens “Yeho.”

Bijvoorbeeld: Yehoshaphat (Jehosafat) YEHO- Shaphat Yehoshua (Jozua) YEHO- Shua Maar aan het eind van een eigennaam geven de klinkers in de Masoretische tekst wat anders, dan krijg je “Yahu.”

Bijvoorbeeld: Yeshayahu (Jesaja) Yesha- YAHU Yiramiyahu (Jeremia) Yiremi- YAHU Eliyahu (Elia) Eli- YAHU Ook aan het einde van het Hebreeuwse woord “Halleluyah” (prijs-Yah) is het “YAH” en niet “YEH” dat we lezen zodat men de godsnaam foutief leest met het laatste beginnend.

In een latere tijd (zevende eeuw) zijn de Masorah er aan begonnen met de naam ook daadwerkelijk te vervangen in de Bijbeltekst. In de Gingsburg editie van de Hebreeuwse Bijbeltekst, 107:15, staat een serie van 134 teksten die men al gewijzigd had. Dit zijn die teksten (sommigen zijn tweemaal gewijzigd in één tekst zoals Ex.34:9,9 en dan staat het woord er tweemaal): “Gen.18:3,27,30,32 / 19:18 / 20:4 / Ex.4:10,13 / 5:22, / 15:17 / 34:9,9 / Num.14:17 / Jozua 7:8 / Richt.6:15 / 13:8 / 1 Kon.3:10,15 / 22:6 / 2 Kon.7:6 / 19:23 / Jes.3:17,18 / 4:4 / 6:1,8,11 / 7:14,20 / 8:7 / 9:8,17 / 10:12 / 11:11 / 21:6,8,16 / 28:2 / 29:13 / 30:20 / 37:24 / 38:14,16 / 49:14 / Ezech. 18:25,29 / 21:13 / 33:17,29 / Amos 5:16 / 7:7,8 / 9:1 / Zach.9:4 / Mic.1:2 / Mal.1:12,14 / Ps.2.4 / 16:2 / 22:19,30 / 30:8 / 35:3,17,22 / 37:12 / 38:9,15,22 / 39:7 / 40:17 / 44:23 / 51:15 / 54:4 / 55:9 / 57:9 / 59:11 / 62:12 / 66:18 / 68:11,17,19,22,26,32 / 73:20 / 77:2,7 / 78:65 / 79:12 / 86:3,4,5,8,9,12,15 / 89:49,50 / 90:1,17 / 110:5 / 130:2,3,6 / Dan.1:2 / 9:3,4,7,9,15,16,17,19,19,19 / Klaagl.1:14,15,15 / 2:1,2,5,7,18,19,20 / 3:31,36,37,58 / Ezra 10:3 / Neh.1:11 / 4:14 / Job

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 4 28:28.” Of men dit heeft gedaan om de Godsnaam uit het Oud Testament te bannen, kan geen zinnig antwoord gegeven worden.

In de ‘Studiebijbel’ van de WT lezen we op blz.1561 het volgende: “Verder staat in het Theological Wordbook of the Old Testament, Deel 1, Chicago 1980, blz. 13: “Ten einde het risico te vermijden dat men Gods naam (JHWH) ijdel zou gebruiken, begonnen vrome joden de eigenlijke naam door het woord ‘ãdõnã(j) te vervangen. Hoewel de masoreten de vier oorspronkelijke medeklinkers in de tekst lieten staan, voegden zij de klinkers è (om andere redenen in plaats van ã) en ã toe ten einde de lezer eraan te herinneren om ongeacht de medeklinkers ‘ãdõnã(j) uit te spreken. Deze bijzonderheid komt meer dan 6000 maal in de Hebreeuwse bijbel voor. De meeste vertalingen zetten de hele titel in kapitale letters en schrijven ‘HEER’. Uitzonderingen hierop zijn de ASV [American Standard Version] en de Nieuwe-Wereldvertaling, die ‘Jehovah’ gebruiken, de Amplified [Bible], die ‘Heer’ gebruikt en de JB [The Jerusalem Bible], die ‘Jahweh’ gebruikt (. . .) Op de plaatsen waar ‘ãdõnã(j) jhwh voorkomt, staan bij het laatste woord de klinkertekens van ‘èlõhim. Zo ontstonden de (. . .) weergaven als ‘de Heer, God’ (b;v; in Amos 7:1).”

Ontstaan van de lezing Jehovah De meeste Joden spraken - en speken nu nog - de formule “ha shem” of “haShem” (= de naam) uit, bij het zien van YHWH, mét of zonder klinkertekens. Joden schrijven het momenteel als “G-D” of “G.D” of “J.H.V.H.” of “YHWH”. De uitspraak “Jehovah” is er slechts gekomen door een zekere Raimundus Martini, een tot het Katholieke geloof bekeerde Jood uit de 13de eeuw, die tot deze conclusie komt in zijn boek ‘Pugio Fidei.’ Mensen van de Wachttoren geven dat ook toe in, ‘DE WACHTTOREN’ van 1 mei 1980, blz.11. R. Martini had de klinkers van “adonai” (Heer) tussen de medeklinkers van dat Tetragrammaton geplaatst en kwam tot de uitspraak “Yohoua” later “Jahowah” en aangepast als “Jehovah.”

Een korte aantekening bij wat Jehovah’s Getuigen zeggen. Het zijn zij namelijk die zowat overal, ook in België en Nederland de uitspraak “Jehovah” levendig houden. We lezen in hun tijdschriften: “Tegenwoordig kiezen veel kenners van het Hebreeuws voor Jahweh als de juiste uitspraak” (‘Ontwaakt!’ van 8 feb. 1999, blz.8). Maar ze nemen dan gas terug en zeggen: “Hoewel de precieze uitspraak van Gods naam onbekend is, wordt hij in het Nederlands gewoonlijk als “Jehovah” uitgesproken” (‘Ontwaakt!’, 8 maart 1999, blz.26). En verder: “Vandaar dat veel bijbelonderzoekers, onder wie Jehovah’s Getuigen, van mening zijn dat consequentheid pleit voor het gebruik van het in het Engels reeds bekende “Jehovah” en het equivalent ervan in andere talen” (‘Ontwaakt!’ van 8 feb. 1999, blz.8). Logica zit hier niet achter. Wat we thans kennen als de “radio” heeft méér dan 40 jaren de naam “TSF” gehad. Gaan we dat ook opnieuw gebruiken omdat het vertrouwd klinkt? Een betere benaming en een betere uitspraak van de godsnaam zou van hen dus eisen dat ze ofwel “Jahweh” of “YaHWeH” gebruiken.

We lezen in ‘Inzicht in de Schrift’ het volgende op blz.1187,1188: “JAH. Een poëtische, verkorte vorm van Jehovah, de naam van de Allerhoogste God (Ex 15:1, 2). Deze verkorte vorm is de eerste helft van het Hebreeuwse Tetragrammaton . . . .

(JHWH), dus de letters jõdh (.) en he’ (. .), respectievelijk de tiende en de vijfde letter van het Hebreeuwse alfabet. Jah komt 50 maal in de Hebreeuwse Geschriften voor, 26 maal alleen en 24 maal in de uitdrukking “Hallelujah”, die letterlijk een bevel in de meervoudsvorm inhoudt, namelijk “looft Jah”. De zelfstandig voorkomende vorm “Jah” in de oorspronkelijke tekst wordt door de huidige gangbare bijbelvertalingen echter volkomen genegeerd (Lu; NBG; OB;

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 5 SV), hoewel de uitdrukking “Hallelujah” veelal onvertaald is gebleven. De Willibrordvertaling, waarin toch op veel plaatsen de goddelijke naam in de vorm “Jahwe” voorkomt, heeft alle 24 maal “Hallelujah” met “Godlof” weergegeven. In de Leidschevertaling is “Jah” 22 maal in de hoofdtekst te vinden. In de NieuweWereldvertaling is de vorm “Jah” op alle 50 plaatsen bewaard gebleven. In de christelijke Griekse Geschriften komt “Jah” viermaal voor in de uitdrukking “Hallelujah” (Opb 19:1, 3, 4, 6). De meeste bijbels nemen deze Griekse uitdrukking eenvoudig onvertaald in het Nederlands over, maar de NieuweWereldvertaling luidt: “Looft Jah!” (G. W. Wade geeft de uitdrukking [in het Engels] weer met “Looft Jehovah”).” Waar we puntjes tussen haakjes zetten staat het Hebreeuws en geven we niet weer omdat de meeste pc’s dit niet kunnen lezen.

“Y” en niet “J” Logica zit er echter ook hier niet achter bij het gebruik van de letter “J.” In de taal van de Bijbel – het Hebreeuws - bestaat er namelijk géén letter die overeenkomst vertoond met onze “J.” Bovendien is die letter slechts in de 16de eeuw aan het in Europa gebruikte alfabet toegevoegd. We mogen in de schrijftaal van het Hebreeuwse alfabet daarom geen “J” in de plaats van “Y” schrijven.

We hebben bij dit punt het advies ingeroepen van taaluniversum@ntu.nl Het antwoord van ‘Taaladvies online’, (een samenwerking tussen de Nederlandse Taalunie, de Taaltelefoon en het genootschap Onze taal) van 13 mei 2003 is het volgende.

“VRAAG Kan u me vertellen wanneer de letter j in het Nederlandse alfabet is opgedoken?

Met dank!

ANTWOORD De letter ‘j’ werd voor het eerst gebruikt aan het einde van de zestiende eeuw of aan het begin van de zeventiende eeuw om de j-klank weer te geven zoals in het woord ‘jagen’. Vóór deze periode was de ‘j’ geen afzonderlijke letter, maar een lange ‘i’.

In een nadere toelichting zeggen deze deskundigen tot slot: “Volgens het ‘Verscheuren Groot encyclopedisch woordenboek’ zou Lodewijk Elsevier de eerste geweest zijn die in zijn drukwerk de ‘i’ en ‘u’ als medeklinkers door de tekens ‘j’ en ‘v’ heeft onderscheiden.”

Daarom ook nog twee citaten van de WT: “Het belangrijke punt is niet hoe u de naam van God uitspreekt, als “Jahweh”, of “Jehovah”, of nog anders, zolang de uitspraak maar gebruikelijk is in uw taal. Wat verkeerd is, is die naam niet uit te spreken” (‘De waarheid die leidt tot eeuwig leven’, blz.18, 1968). “Wat is de juiste vorm van de goddelijke naam – Jehovah of Jahweh? Geen mens kan thans met zekerheid zeggen hoe die naam oorspronkelijk in het Hebreeuws werd uitgesproken” (‘Redeneren aan de hand van de Schrift’, blz.212, uitgave 1990). NIEMAND zou de goede uitspraak kennen maar Jehovah is de beste. Waarop we zeggen, “?” en nog eens “?.”

We citeren uit de Wachttorenpublicatie: Inzicht in de Schrift, 1995, deel 1 blz.1213.

“De juiste uitspraak van de goddelijke naam. „Jehovah” is de algemeen bekende Nederlandse uitspraak van de goddelijke naam, hoewel de meeste Hebreeuwse taalgeleerden de voorkeur geven aan „Jahweh”. De oudste Hebreeuwse handschriften bevatten de naam in de vorm van vier medeklinkers, gewoonlijk het Tetragrammaton of Tetragram genoemd (van het Griekse te·tra-, „vier”, en gram′ma, „letter”). Deze vier letters (van rechts naar links geschreven) zijn ‫הוהי‬.

Men kan ze in het Nederlands als JHWH (of JHVH) transcriberen.

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 6 De Hebreeuwse medeklinkers van de naam zijn dus bekend. De vraag is alleen, welke klinkers (vocalen) bij deze medeklinkers horen. De klinkertekens kwamen in het Hebreeuws namelijk pas in de tweede helft van het 1ste millennium G.T. in gebruik. (Zie HEBREEUWS [Alfabet en schrift].) Bovendien kan vanwege een religieus bijgeloof dat eeuwen voordien was ontstaan, de vocalisatie die in Hebreeuwse handschriften wordt aangetroffen, niet als sleutel dienen om vast te stellen welke klinkers in de goddelijke naam dienen voor te komen.” - Wij onderlijnen en opnderstrepen.

Deze uitspraak uit het vorige is het belangrijkste namelijk het slot: “de vocalisatie die in Hebreeuwse handschriften wordt aangetroffen, NIET ALS SLEUTEL dienen om vast te stellen welke klinkers in de goddelijke naam dienen voor te komen.” - Wij onderlijnen, onderstrepen en geven hoofdletters.

Dus moeten we deze conclusie doortrekken: de nadruk die de WT legt op de naam Jehovah, geeft dus geen uitsluitsel dat “YaHWeH” verkeerd zou zijn, integendeel.

Het argument “Je”, aan het begin van de naam, volgens de WT De redenering die men gebruikt om de Godsnaam te beginnen met Je of Ye is gebaseerd op hoe men de namen van mensen uitspreekt. De volgende tabel maakt dit duidelijk. Hij is gebaseerd op een Engelse lijst gevonden op Internet en kan verschillen van de Nederlandse naam. We maken deze opmerking in verband met wat we lezen in ‘DE WACHTTOREN’ van 1 feb.1999, blz.30,31 in dit verband schreef.

Jehoaddah = letterlijk echter YEHOADDA Jehoaddan = letterlijk echter YEHOADDAN Jehoahaz = letterlijk echter YEHOAHAZ Jehoash = letterlijk echter YEHOAS Jehohanan = letterlijk echter YEHOHANAN Jehoiachin = letterlijk echter YEHOYAKIN Jehoiada = letterlijk echter YEHOYADA Jehoiakim = letterlijk echter YEHOYAQIM Jehoiarib = letterlijk echter YEHOYARIB Jehonadab = letterlijk echter YEHONADAB Jehonathan = letterlijk echter YEHONATAN Jehoram = letterlijk echter YEHORAM Jehoshabeath = letterlijk echter YEHOSABAT Jehoshaphat = letterlijk echter YEHOSAPAT Jehosheba = letterlijk echter YEHOSEBA Jehoshua = letterlijk echter YEHOSUA Jehozabad = letterlijk echter YEHOZABAD Jehozadak = letterlijk echter YEHOSADAQ Waarom we zeggen “Ya” en niet “Je” ondanks dit? Omdat onder 163 persoonsnamen in het OT waarin er een bepaald gedeelte van de godsnaam is terug te vinden er slechts een klein deel “yeho” of “yo” heeft in het begin van het woord. Maar 115 van deze namen hebben echter “yahu” of “yah” aan het einde, wat dus doorslaggevend is voor het bepalen van zijn juiste uitspraak. De volledige vorm Yahweh komt in geen enkel woord van een persoon of plaats voor. En ook dit: Paul Kahle schrijft in zijn ‘The Cairo Geniza’ (Oxford, 1959), dat vóór het jaar 1100 er nog geen sprake was van het invoegen van de letter “o” als klinker aan YHWH in de manuscripten. Vanaf het moment dat het wel zo is geeft het de aanwijzing om hier “Adonay” te lezen. Het is vanaf de Codex Leningradensis B 19 A uit de 11de eeuw dat de volgende lezingen voorkomen; “Yehwah, Yehwih en Yehowah”.

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 7 Als een voorafgaand-element, vinden we in verscheidene eigennamen zaken als; “Yeho-” = Yehoyaqim, Yehonatan, Yehoram, Yehoshafat, of als “Yo-” = Yo’el, Yokheved, of als “Ye” = Yehu, samentrekking van Yeho+hu wat wil zeggen “de HEER IS HIER”.

Als een achter-element, vinden we in verscheidene eigennamen meestal; “-yah” of “-yahu” = Yedidyah, Eliyah of Eliyahu, Yirmeyah of Yirmeyahu, Ovadyah, Zecharyah, en Halleluyah (Hallelujah). Sommige Hebreeuwse namen komen voor in twee vormen: Yeshayahu en Yeshayah (ingekorte versie).

We citeren uit de Wachttorenpublicatie: Redeneren aan de hand van de Schrift, blz.211,212.

“Wat is de juiste vorm van de goddelijke naam — Jehovah of Jahweh?

“Geen mens kan thans met zekerheid zeggen hoe die naam oorspronkelijk in het Hebreeuws werd uitgesproken. Waarom niet? Toen het bijbelse Hebreeuws oorspronkelijk werd geschreven, gebruikte men alleen medeklinkers en geen klinkers. Zolang het oude Hebreeuws nog dagelijks werd gesproken, konden de lezers de juiste klinkers gemakkelijk invullen. Na verloop van tijd begon onder de joden het bijgelovige idee post te vatten dat het onjuist was de goddelijke naam hardop uit te spreken en daarom gingen zij vervangende uitdrukkingen gebruiken. Eeuwen later ontwikkelden joodse geleerden een systeem van punten die moesten aangeven welke klinkers bij het lezen van het oude Hebreeuws moesten worden gebruikt, maar zij plaatsten de klinkers van de vervangende uitdrukkingen rond de vier medeklinkers waarmee de goddelijke naam werd weergegeven. Op deze wijze ging de uitspraak van de goddelijke naam verloren.” - Wij onderlijnen en onderstrepen.

Hoe schreef men de naam vóór de Masoreten Op Internet vonden we het volgende en dat verklaard véél. (Trimm James, Nazarenes and the Name of YHWH, www.nazarene.net/_halacha/Nazarenes_and_the_name.html We vertalen het niet maar zie de uitleg hieronder.

Transliteration IAO IAOUE

Source Qumran LXX Clement Alexandria

Date First century of

AwOUhEI Greek Papyri Iaw Theodoret Iah Origin Iaw Epiphanius (NOTE: “OU” are pronounced together Greek as “oo” as in “zoo”)

150 – 212 C.E. ? ?

250 C.E 380 C.E. in

Een transliteratie geven van YHWH in het Grieks is bijna onmogelijk. Eenvoudigweg omdat sommige van de letters uit het Hebreeuws niet bestaan in het Grieks. Dan gaat het om de letters “YUD = Y, HEY = H en WAH = W” ongeveer alle letters waaruit de godsnaam bestaat. Men moet dan Griekse substituten gebruiken. Het Hebreeuws “YUD” = Y is in transliteratie een Griekse “IOTA” = I. Daarmee stemmen ook alle Griekse getuigenissen overeen; de godsnaam begint met “YA” en niet “YE.” Ook de letter “HEY =

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 8 H” heeft geen gelijkaardige letter in het Grieks. Sommigen zeggen dan “o” en anderen “e.”

Alles bij elkaar genomen zou de Griekse transliteratie voor de godsnaam “YAHUWEH” kunnen geven. Wat theologisch en woordkundig niet zoveel zou betekenen; noch in het Grieks, noch in het Hebreeuws, alleen “YaHWeH” is dat. Wanneer we de bronnen tot onzer beschikking hierboven nagaan die we hebben vóórdat de Masoreten hun klinkers hebben toegevoegd dan lezen ze steeds “Yah” als het begin van het woord voor de godsnaam en niet “Yeh.” Dat is zeer belangrijk, we spreken over een periode van soms zeshonderd jaar voor de klinkertekens van de Masoreten. Deze staan alleen in hun beginletters als “Ye.” Tegen het jaar 980 na Chr. is de tekst van Ben Asher en zijn manier van het aanbrengen van de klinkertekens als de standaard aangenomen.

Zesduizendvijfhonderd en achttien maal is het tetragrammaton weergegeven in de Masoretische tekst als het Hebreeuws “J’hõh-vãh’”. Driehonderd en vijf maal als het Hebreeuws “Jehõh-vih’”. Dat zijn de enige twee versies die deze Massoreten voor de interpunctie gebruiken van deze naam.

Er is nog een andere bron die we kunnen raadplegen voordat we naar de klinkertekens van de Masoreten grijpen om de lezing van YEHOWAH door te drukken. Het zijn namelijk NIET de Joden die er voor de eerste maal tekens hebben aan toe gevoegd. De Peshitta, de Aramese tekst van de Bijbel, zowel Oud als Nieuw Testament heeft sinds de VIERDE EEUW KLINKERTEKENS TOEGEVOEGD AAN DE BIJBELTEKST. Dat is meer dan vierhonderd jaar vroeger dan de Masoreten hebben gedaan. Vergeet niet dat die taal werd gesproken door Assyriërs, Syriërs en Chaldeeën en de Joden uit de dagen van Christus. Zij hadden lezingen als “YAHOSHAPHAT” in plaats van “YEHOSHAPHAT.” We verwijzen ook nog naar de in spijkerschrift geschreven Murashu teksten. De Murashu teksten zijn Arameesche teksten (kleitabletten) gevonden in Nippur. Ze stammen uit de jaren 464 tot 404 voor Christus. Er staan enkele Joodse namen in met klinkertekens en veel van deze namen hebben een gedeelte van de Godsnaam. In al deze namen is het eerste deel steeds “YAHU” en nooit “YEHO.” (Zie: ‘Patterns in Jewish Personal Names in the Babylonian Diasporia’ van M.D. Coogan; Journal for the Study of Judaism, Vol. IV, No. 2, blz.83f .)

En verder onvertaald uit, The Catholic Encyclopedia, Volume VIII, Copyright © 1910 by Robert Appleton Company, Online Edition Copyright © 2003 by Kevin Knight. We hebben dit lichtjes aangepast.

“Diodorus Siculus writes Jao (I, 94); Irenaeus (“Adv. Haer.”, II, xxxv, 3, in P. G., VII, col. 840), Jaoth; the Valentinian heretics (Ir., “Adv. Haer.”, I, iv, 1, in P.G., VII, col. 481), Jao; Clement of Alexandria (“Strom.”, V, 6, in P.G., IX, col. 60), Jaou; Origin (“in Joh.”, II, 1, in P.G., XIV, col. 105), Jao; Porphyry (Eus., “Praep. evang”, I, ix, in P.G., XXI, col. 72), Jeuo; Epiphanius (“Adv. Haer.”, I, iii, 40, in P.G., XLI, col. 685), Ja or Jabe; Pseudo-Jerome (“Breviarium in Pss.”, in P.L., XXVI, 828), Jaho; the Samaritans (Theodoret, in “Ex. quaest.”, xv, in P. G., LXXX, col. 244), Jabe; James of Edessa (cf.. Lamy, “La science catholique”, 1891, p. 196), Jehjeh; Jerome (“Ep. xxv ad Marcell.”, in P. L., XXII, col. 429) speaks of certain ignorant Greek writers who transcribed the Hebrew Divine name II I II I.” (=schreven de naam als “pipi”.)

Een raar detail waarnaar enkelen verwijzen is dat de letters waaruit de naam van God bestaat in het Hebreeuws – dus “yod”, “he” en “wah” – op zichzelf de functie kunnen hebben in dat alfabet van klinkers. Hoewel ze op zichzelf medeklinkers zijn kan de uitspraak zijn als hieronder: “yod” = “ee” of “ay” of “eh” “he” = “ah” of “eh” of “ay”

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 9 “wah” = “oo” of “aw”.

Aangaande die eigenaardigheid zie: A Beginner’s Handbook to Biblical Hebrew (Horowitz), blz.7 onder Vowel Letters / The Berlitz Self-Teacher, blz.73 onder The Vanishing Dots / Hebrew Primer and Grammar (Fagnani and Davidson) blz.10, under The Quiescents and Mappiq / How the Hebrew Language Grew (Horowitz), blz.28. En dat zal alles wel te maken hebben met de variaties die er zijn in de uitspraak volgens de hierboven weergegeven lijsten. Het zijn allen transliteratie van een Hebreeuws woord; in het Latijn, Grieks of Syrisch of Aramees. De medeklinker “v” die gebruikt wordt door velen in het schrijven van de Godsnaam is in principe een foutieve lezing en zou men moeten, lezen als “w” (de letter “waw”). Zie bijvoorbeeld hierover: Encyclopædia Judaica, deel 8, kollonnen 79,85,86.

Daarom ook nog dit. Flavius Josephus, eerste eeuws priester en historicus, zegt over de naam van God dat hij staat opgeschreven in de hoofddoek van de hogepriester (Ex.28:3638): “Een mijter van fijn linnen, samengehouden met een blauw lint en een gouden kroon erboven, waarin de heilige naam staat bestaande uit vier klinkers” Joodse oorlogen, Boek 5, hoofdstuk 5.

We citeren uit de Wachttorenpublicatie: Redeneren aan de hand van de Schrift, blz.211,212.

“Veel geleerden geven de voorkeur aan de spelling „Jahweh”, hoewel hierover onzekerheid bestaat en zij het onderling niet eens zijn. Anderzijds is „Jehovah” de vorm van de naam die het gemakkelijkst wordt herkend omdat die in het Nederlands reeds eeuwenlang bekend is en de vier medeklinkers van het Hebreeuwse Tetragrammaton erin worden bewaard, zoals dat ook bij andere vormen van de naam gebeurt.

J. B. Rotherham heeft in The Emphasised Bible overal in de Hebreeuwse Geschriften de vorm Jahweh gebruikt. Later heeft hij in zijn Studies in the Psalms echter de vorm „Jehovah” gebruikt. Hij verklaarde: „JEHOVAH — Het gebruik van deze Engelse vorm van de Gedenknaam . . . in de huidige vertaling van het Psalter is niet ontstaan uit een twijfel ten aanzien van de meer correcte uitspraak, Jahwéh; maar uitsluitend uit praktisch oogpunt, op grond van persoonlijk bijeengebrachte bewijzen voor de wenselijkheid om in deze kwestie voeling te houden met wat men gewend is te lezen en te horen, waarbij het voornaamste de gemakkelijke herkenbaarheid van de bedoelde Goddelijke naam is.” — (Londen, 1911), blz. 29.

Nadat de Duitse hoogleraar Gustav Friedrich Oehler verscheidene uitspraken had besproken, concludeerde hij: „Van nu af gebruik ik het woord Jehovah, aangezien deze naam thans in werkelijkheid meer ingeburgerd is geraakt in onze woordenschat en niet verdrongen kan worden.” — Theologie des Alten Testaments, tweede editie (Stuttgart, 1882), blz. 143.

De jezuïtische geleerde Paul Joüon zegt: „In onze vertalingen hebben wij, in plaats van de (hypothetische) vorm Jahweh, de vorm Jéhovah gebruikt . . . de conventionele literaire vorm die in het Frans wordt gebruikt.” — Grammaire de l’hébreu biblique (Rome, 1923), voetn. op blz. 49.” - Wij onderlijnen en onderstrepen.

Yahweh De eerste maal dat de schrijfwijze Yahweh werd gebruikt was in 1815 door de gekende taaldeskundige Wilhelm Gesenius wiens Lexicon van het Hebreeuws permanent herdrukt wordt. Deze legt het verband van de godsnaam met het Hebreeuws werkwoord voor “zijn”.

God is het absolute ZIJN = BESTAAN of laten zijn in de vorm van schepping en openbaring.

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 10 Op die manier doorbrak deze geleerde het misbruik van de fictieve naam Jehovah - die géén betekenis heeft - en daarom moet uitgesloten worden als een mogelijke uitspraak van de godsnaam. In werkelijkheid hadden de Masoreten, die de klinkertekens toevoegden aan de vier letters, de naam daardoor “onuitspreekbaar” gemaakt. De klinkers van Adonai (Heer) of Elohiem (God) ertussen gebracht maken het woord in zijn betekenis waardeloos. Want alle titels van God hebben ook nog een gewone taalkundige betekenis.

Bijvoorbeeld “Elohiem” als titel voor God wil zeggen “sterk zijn”, enz. In zijn collegedictaat geeft prof. B. Holwerda (I, blz.229-231,241,242) terecht als correcte vertaling van Jahwe = Hij-is (werkzaam zijn door Zijn daden zoals de uittocht, enz.) = Hij-is-actief.

De Kerkvader Hiëronymus schreef in 384 na Chr. een brief waarin hij tien namen van God bespreekt. Over de negende naam, het Tetragrammaton zegt hij dat het “anekfoneton” is = “zonder klank.” En onwetenden spreken het origineel uit als “Pipi.” Zie F. Dunand, ‘Papyrus Grecs Bibliques’, Caïro, 1966, blz.47, voetnoot 4. In de Mishnah, de voorloper van de Talmoed kunnen we grotendeels achterhalen hoe het zover kwam. In de tempel werd de naam tien maal uitgesproken op de jaarlijkse verzoendag door de hogepriester en bij het horen van de naam moesten de aanwezigen zich nederwerpen op het aangezicht en bij middel van een gebedsformule God groot maken (Yoma 6:2). In de tempel te Jeruzalem werd de godsnaam uitgesproken tijdens de dagelijkse dienst zoals hij werd geschreven, maar in de synagogen werd daarvoor een vervangformule gebruikt (Sotah 7:6). Tegen het eind van de tweede eeuw zijn er nog kritischer geluiden te horen. Wie de naam op de juiste wijze zal uitspreken zal géén deel hebben aan de toekomende eeuw (Sanhedrin 10:1).

We citeren uit de Wachttorenpublicatie: De goddelijke naam die eeuwig zal blijven bestaan, blz.7 “Om te voorkomen dat de uitspraak van de Hebreeuwse taal in haar geheel verloren zou gaan, bedachten joodse geleerden in de tweede helft van het eerste millennium G.T. een systeem van punten om de ontbrekende klinkers aan te geven, en die plaatsten zij rond de medeklinkers in de Hebreeuwse bijbel.

Zodoende werden zowel klinkers als medeklinkers opgetekend en bleef de uitspraak zoals die destijds was, bewaard.

In het geval van Gods naam echter zetten zij er in plaats van de juiste klinkertekens meestal andere klinkertekens omheen ten einde de lezer eraan te herinneren dat hij ’Adho·nai′ moest zeggen. Hieruit ontstond de spelling Iehouah, en uiteindelijk werd Jehovah de algemeen aanvaarde uitspraak van de goddelijke naam in het Nederlands. Hierin zijn de essentiële elementen van Gods naam uit het Hebreeuwse origineel behouden gebleven.” - Wij onderlijnen.

Volgens o.a. teksten als Deut.6:13 / 10:21 / Psalm 105:1 moeten de gelovigen in het Oude Verbond Gods naam gebruiken. Je krijgt er niet zomaar het recht, om bezwaren in te roepen dat je uitspraak niet correct zou zijn, en dan gewoon een substituut in de plaats te lezen.

Wie gebruikt die naam:  Eva riep de naam van YaHWeH aan – Genesis 4:1  Men riep de naam YaHWeH reeds vroeg aan – Genesis 4:26  Abraham riep God aan met de naam YaHWeH – Genesis 12:8 / 14:22 / 15:2  Abimelech gebruikte de naam YaHWeH – Genesis 20:4  Izaak riep YaHWeH aan – Genesis 26:25  YaHWeH openbaarde Zijn naam aan Jakob – Genesis 28:13 En wíj Christenen, grotendeels uit heidense voorouders, hoe moeten wij omgaan met de Naam? Wij moeten geloven in Zijn naam, 1 Joh.3:23. Wij worden bewaard in Zijn naam, Joh.17:11. Wij zijn gerechtvaardigd in Zijn naam, 1 Cor.6:11. En mensen van alle stammen

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 11 zullen Zijn naam eren, Openbaring 15:4. En deze laatste tekst verwijst waarschijnlijk naar Jesaja 54:5.

En daarom begrijp ik het verhaal niet van F. Zwarts, een Katholiek deken, blz.161-173 in Sandt H. van de & L. van Tongeren, ‘Naar mijn daden word IK genoemd’, KBS/TABOR, 1989.

Het is het relaas van enkele kritische reakties van zowel Joden als Katholieken als Protestanten op het gebruik van de Godsnaam, voluit geschreven en uitgesproken bij voorlezing van de tekst als bij liturgische vieringen. Prof. Dr. H. Bloemendal, hoogleraar biochemie, Jood en voorzanger in een synagoge schrijft een brief aan de paus waarin hij zich beklaagt over het gebruik van de Godsnaam in de Nederlanden. Het is profaniserend en kwetsend voor een Jood. Na omzwerving van deze brief en andere kritiek is het resultaat dat de nieuwe Willibrordvertaling uit 1995 de Godsnaam niet meer zal gebruiken en dat alle liederen in de toekomst de naam zullen weglaten. In dit geval heeft de traditie van Joden het gewonnen van wat in de Schrift duidelijk omlijnd is: een Jood moet die naam gebruiken. In dezelfde bundel staat ook nog het artikel van L. Dequeker die pleit voor ‘Eerbied voor de naam van God in de bijbel’ (blz.50-60). Dit lijkt ons oprechter als uitgangspunt. Maar of hij die stelling later nog verdedigde is niet zeker, de schrijver werd steeds meer beinvloed door de Talmoedische theologie. Joodse traditie aanvallen lijkt erger te zijn dan te verwijzen naar geboden van God en profeten uit de Schrift. Twee maten en twee gewichten!

Yahweh is als uitspraak niet verloren geraakt We geven hieronder enkele citaten uit recente bronnen die dat bevestigen. Niet in de Nederlandse vertaling.

De ‘20th Century Schaff-Herzog Encyclopedia’, blz.1194,1195 zegt: “The pronunciation Yahweh of the Hebrew tetragrammaton need no longer be based on traditions preserved in late patristic sources. Both the vocalization yahwe and yahu (a shortened form used chiefly in personal names) are now confirmed by a variety of ancient Near Eastern inscriptional materials from the first and second millennia B.C.” In ‘The Modern Judaica Encyclopedia’, Vol.7, Keter, 1972, blz.680 lezen we: “The true pronunciation of the name YHWH was never lost. Several early Greek writers of the Christian Church testify that the name was pronounced ‘Yahweh’. This is confirmed, at least for the vowels of the first syllable of the name, by the shorter form Yah, which is sometimes used in poetry (e.g., Ex.15:2) and the -yahu or -yah that serves as the final syllable in very many Hebrew names.”

In de ‘New Bible Dictionary’, ed. by D. J. Wiseman, 1962: “The pronounciation Yahweh is indicated by transliterations of the name into Greek in early Christian literature, in the form iaoue (Clement of Alexandria) or iabe (Theodoret; by this time Gk. b had the pronunciation of v).”

‘The Encyclopaedia Britannica’ zegt: “Early Christian writers, such as Clement of Alexandria in the 2nd century, had used the form Yahweh, thus this pronunciation of the Tetragrammaton was never really lost. Greek transcriptions also indicated that YHWH should be pronounced Yahweh,” 15th Edition 1985, Vol. X, blz.786.

‘The Catholic Encyclopedia’ zegt: “The saying of God, ‘I am who I am,’ is surely connected with His name that is written in the Hebrew consonantal text as Yhwh, the original pronunciation of which is well attested as Yahweh,” 1967, Vol. 5, blz.743.

Je zal als je verder zoekt naar de betekenis van het woord YHWH ook nog dit argument vinden. Het zou een oud zelfstandig naamwoord zijn waar de uitspraak en bekekenis van verloren is gegaan. Maar je zal ook niet zoveel aanhangers van deze redenering kunnen vinden.

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 12

Véél titels maar slechts één naam Het woord voor God = “Elohiem” in het OT is méér dan 2.560 maal gebruikt waarvan er ongeveer 2.300 betrekking hebben op de God van de Schrift en de rest verdeeld onder andere afgoden. Diezelfde uitdrukking met het lidwoord ervoor (ha ‘Elohiem) ook nog bijna 370 maal.

Het belangrijkste woord voor Heer = “Adonai” staat ongeveer 440 maal in het OT. Een minder gekende titel voor de ware God is “Baäl.” Ook dat is vertaald als Heer. Het verwijst vooral naar God die figuurlijk gesproken een huwelijk is aangegaan met Israël. Zie bijvoorbeeld Jes.54:4 en Hosea 2:9-17.

Een combinatie als “Adonai YaHWeH” of “Adonai Elohim” is dan ook gebruikelijk in de Schrift. (315 maal “Adonai YaHWeH”, volgens de telling in ‘Theological Dictionary of the OT’, deel 1, blz.62.)

Opmerkelijk is de uitdrukking “El Elohiem YaHWeH” slechts gebruikt in Jozua 22:22 en Ps.50:1. “El” het eigenlijke woord voor God zou gevolgd zijn door “Elohiem”, de scheppingstitel en “YaHWeH”, de verbondsnaam met Israël.

Maar alle titels van God samen opgeteld, en dat zijn er méér dan dertig, vormen nog geen 5.000 teksten in hun totaliteit. De godsnaam “YaHWeH” vinden we echter 6.823 maal in het OT. (Of 6.828 volgens een andere telling in de ‘Biblia Hebraïca’ en ‘Biblia Hebraïca Stuttgartensia.’) We moeten daar dan ook respect voor hebben.

Wat is de juiste uitspraak?

Redeneren dat men de naam niet mag uitspreken lijkt ons, we zeggen het nog eens, een verkeerd uitgangspunt te zijn. Men zegt dat volgens Ex.20:7 de naam van God niet “ijdel” gebruikt mag worden. In het Hebreeuws staat er “lasj sjaw” en zou kunnen betekenen in dit geval “leugenachtig”, zoals iemand die zweert in Gods naam en de waarheid niet zegt.

Dat Joden de naam niet uitspraken uit bijgeloof hem verkeerd te gebruiken of te ontheiligen is geen afdoend argument om die niet te gebruiken. Het is niet omdat men in Judah en Galilea een andere uitspraak van het Hebreeuws of Aramees had, dat men niet met elkaar meer kon communiceren (Mat.26:72). Ook bij de Essenen was er een verbod tot het uitspreken van de Naam. In de ‘The Manual of Discipline’ staat: “Anyone who speaks aloud the M[ost] Holy Name of God, [whether in…] or in cursing or as a blurt in time of trial or for any other reason, or while he is reading a book or praying, is to be expelled, never again to return to the society of the Yahad.” Overgenomen en niet vertaald uit QS Col. 6 line 27b Col. 7 line 2a. De 6.823 maal dat deze Godsnaam is gebruikt in het OT mag naar onze overtuiging niet verdoezeld worden in de vertaling. Of het moet dan een welbewuste keuze zijn door een woord te gebruiken dat geen concurrentie vormt met al bestaande woorden.

Heer en HEERE maken geen echt onderscheid. Enkele van de manieren waarop men de vier letters heeft gelezen geven we hieronder.

Yahueh (ya-hu-eh) Iahueh (i-a-hu-eh) Yahuah (ya-hu-ah) Iahuah (ia-hu-ah) Yahevahe (yah-e-va-he) Iahevahe (ia-he-va-he) Yohwah (yoh-wah) Iohwah (i-oh-wah)

Yahwah (yah-wah) Iahwah (i-ah-wah) Yehwah (yeh-wah) Iehwah (i-eh-wah) Yehweh (yeh-weh) Iehweh (i-eh-weh) Yahweh (yah-weh) Iahweh (i-ah-weh)

Yahohewah (yah-o-he-wah) Iahohewah (i-a-ho-he-wah) Yahuwah (ya-hu-wah) Iahuwah (i-a-hu-wah) Yahveh (yah-veh) Yehveh (yeh-veh) Yahohevah (yah-o-he-vah) Yahowah (yaho-wah)

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 13 Yohweh (yoh-weh) Iohweh (i-oh-weh)

Yahwe (yah-we) Iahwe (i-ah-we)

Jehovah (je-ho-vah) Iehovah (i-eh-ho-vah)

Sommige van deze lezingen hebben geen enkele wetenschappelijke waarde, andere zijn gewoon lezingen vanuit een vooroordeel. Wat wel kan is het volgende. Zo hebben Joden zelf enkele malen het Tetragrammaton vertaald als “Eeuwige” in hun Bijbelvertalingen en andere geschriften. Zoiets spreekt ons persoonlijk dan wel aan. Maar we blijven kiezen voor de wijze die u van ons gewoon is: de vier medeklinkers in hoofdletters en de klinkers in kleine letter. Of u de “a” in de eerste lettergreep lang of kort dient uit te spreken weten we niet. Evenmin of de “e” een “é” is of “è”.

Toch pleiten we voor het gebruik van de naam!

Laat ons een voorbeeld geven bij deze argumentatie over de naam Jezus. Die naam uit het Grieks = “iesous” omgezet in een voor ons leesbaar woord is = Jezus. Dus ook hier geen “J”! De naam Jezus in onze Bijbels en onze taal wordt op een bepaalde manier geschreven en uitgesproken. Maar in andere talen anders geschreven en anders uitgesproken. En toch gaat het om dezelfde Jezus? Waarom kan dat niet voor dezelfde YaHWeH. We pleiten daarvoor omdat eigennamen niet wijzigen in een nadere taal. De naam Boris Yeltsin is niet onmiddellijk over te zetten in onze taal omdat het Russisch een ander soort schrift is. Maar in transliteratie naar onze taal toe maakt dat geen probleem het te lezen. Hoe moeilijk wordt het allemaal niet gemaakt! In het Frans zou je achter “Étienne” niet zo vlug de naam “Stephanus” vinden tenzij je het van tevoren weet.

En de WT geeft wat we zeggen grotendeels ook toe. In de ‘Studiebijbel’ van de WT uit 1995 lezen we op blz.1561: “De goddelijke naam is een werkwoord, en wel de causatieve vorm in het imperfectum van het Hebreeuwse werkwoord (…) (ha.wah’, “worden”) (…) hoewel de juiste uitspraak verloren is gegaan… In de Codex Leningradensis B 19a, die zich in Rusland bevindt en ten grondslag ligt aan de Biblia Hebraica Stuttgartensia (BHS), is het Tetragrammaton zodanig gevocaliseerd dat het als Jehwah’, Jehwih en een aantal keren, zoals in Ge 3:14, als Jehowah’ gelezen kan worden. In de uitgave van de Hebreeuwse tekst door Ginsburg (Gins.) is JHWH zodanig gevocaliseerd dat men Jehowah’ leest. Hoewel veel vertalers de voorkeur geven aan de uitspraak “Jahweh”, blijft de Nieuwe-Wereldvertaling de vorm “Jehovah” gebruiken omdat men er al eeuwenlang mee vertrouwd is.

Bovendien is het zo dat in deze vorm, evenals in andere vormen, de vier letters van de goddelijke naam, JHWH of JHVH, behouden zijn.” - Wij onderlijnen.

En als kers op de taart; we vonden dit als definitie van een naam in een Engels woordenboek over Bijbelnamen, “ bedyah, servant of Jehova.” Maar beter ware natuurlijk de vertaling als “dienaar van Jah” in plaats van dienaar van Jehovah. Het gaat om de eerste lettergreep van de godsnaam en niet de totale naam van vier letters.

Moeten we de Godsnaam gebruiken in het NT? Er is slechts één mogelijke uitleg bij al wat de WT zegt over het gebruik van de Godsnaam in het NT. Daarom eerst een kleine uitleg. De Joodse rabbijnen hebben bepaalde regels over manuscripten waarin de naam van God was verwerkt. Rollen van de Tenach (OT) die gebruikt zijn in de synagoge worden indien ze versleten zijn gewoon begraven. Andere boeken waarin de naam van God staat worden anders behandeld. Men knipt er de naam van God uit (het Tetragrammaton) en deze knipsels worden begraven, de rest van het boek

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 14 wordt verbrand. Uit de Babylonische Talmud, Shabbat 16 A, en de Talmud van Jerusalem, Shabbat 15C en Tosefta Shabbat 13:5 kunnen we opmaken dat de boeken van de afvalligen (en dus ook de Christenen) die in het Aramees geschreven zijn en die de godsnaam bevatten op dezelfde wijze behandeld moeten worden als men omgaat met Joodse Bijbelboeken.

We weten dat slechts het evangelie van Mattheus mogelijks is geschreven in het Aramees en dus zal wat de Talmud zegt niet op alle boeken van het NT betrekking hebben. Het is hier dat de WT méér zegt dan wat is toegelaten vanuit deze teksten. We weten dus niet of er ooit boeken waren in de tijd van deze rabbijnen die de godsnaam hadden in de Griekse versies. Er is geen enkel manuscript van dien aard van het NT voorhanden. Merkwaardig!

Neen, eigenlijk niet, want het NT is door God bewust geschreven in het Grieks, de wereldtaal van die dagen. Op die wijze zou het evangelie zondermeer gelezen kunnen worden en er uit gepreekt. Had God het Aramees gebruikt dan was het nodig geweest dat alles opnieuw te vertalen. God is een God van orde!

Vier vragen, vier antwoorden Ik kan best begrijpen dat dit alles vragen oproept bij sommigen. Wij formuleren er zelf vier.

1ste vraag: Gebruikte Jezus de naam YaHWeH in zijn prediking? Eerlijk gezegd dat weet ik niet en trouwens niemand, hoewel sommigen op het Internet zeer overtuigend ja zeggen.

Maar die argumentatie is niet echt doorslaggevend. Heeft Jezus bijvoorbeeld bij het voorlezen van de profetie van Jesaja 61:1,2 in zijn geboortedorp Nazaret, tweemaal die naam van God uitgesproken? Want oorspronkelijk staat die er tweemaal in het Hebreeuws.

Of heeft Jezus, zoals toen al de gewoonte was, gewoon bij het voorlezen “ha shem” (=De Naam) uitgesproken? Ik kies zelf voor het laatste omdat de Heer zeer diplomatisch tewerk gaat in Zijn prediking. Hij is er niet op uit mensen te kwetsen, wel om van de waarheid te getuigen. En daar komt het hier ook op neer. Jezus, getuigd op dat moment van zichzelf, de vervuller te zijn van datgene waarover Jesaja sprak. Juist dat maakt zijn dorpsgenoten woedend, niet het uitspreken van de Godsnaam. Zie Lucas 4:14-30.

2de vraag: Moeten we die Godsnaam niet gebruiken want het Nieuwe Testament is toch in de taal van Jezus en de Joden geschreven? Neen, het NT is niet in het Aramees of Hebreeuws geschreven maar in het Grieks, de wereldtaal van die dagen. Vergeten we niet dat het OT geschreven is voor één volk = de Joden en dus in de taal van dát volk. Maar het “evangelie” van het NT is bestemd voor alle stammen uit alle volkeren. En daarom geschreven in de bekendste taal van die dagen: het Grieks. Van de 27 boeken van het NT is waarschijnlijk slechts het evangelie van Matthéüs in het Aramees geschreven en later omgezet in het Grieks. God liet het verhaal van Zijn Zoon optekenen in de wereldtaal van die dagen: het Grieks. Je had bij wijze van spreken géén vertaler en géén vertaling nodig. Het goede nieuws over Jezus kon zich aldus probleemloos, in ijltempo, over tientallen landen verspreiden.

3de vraag: Moet ik die naam dan niet gebruiken in het dagelijks leven en in mijn gebed?

Neen, er komt geen enkel “moeten” aan te pas. Dat beweren alleen boze tongen, Jehovah’s Getuigen en enkele Amerikaanse Sacred-Name (Heilige-Naam) groepen. De werkelijkheid van dit alles is niet de uitspraak van de naam, maar wel het besef dat die naam door de Almachtige gedragen wordt. Niet de verpakking is belangrijk maar de inhoud.

Bovendien wij, die leven in Nieuw Testamentische tijden, zijn kinderen van God. Hij is onze Vader en dát is méér waard dan het gebruiken van een naam. Het gebruiken zou een misbruiken zijn indien er énige magische kracht aan zou toegeschreven worden. Dat zou van weinig eer getuigen voor je Vader in de hemel. Twee teksten steken daar bovenuit: Rom.8:15b,16 en Galaten 4:6.

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 15 De Kerkvader Origenes had reeds opgemerkt: “In het Oude Testament heb ik geen enkele tekst gevonden die God als Vader aanroept (…). In het Oude Testament wordt God nooit aangeroepen in overeenstemming met de vertrouwvolle ervaring die de Verlosser ons heeft overgeleverd” (citaat gevonden in Boff L., Onze Vader, Gebed van totale bevrijding, Averbode, Altoria, 1984, blz.153, nota n°12.) In het NT gebruikt Jezus 170 maal de uitdrukking “Vader”; 42 maal in Matteus, 4 maal in Marcus, 15 maal in Lucas, en 109 maal in Johannes. Daarvan zestien maal als opening van een gebed. In die dagen sprak een Jood God niet aan als Vader en er zijn daarvan geen persoonlijke of collectieve gebeden gekend.

Het is slechts veel jaren later dat Joden die aanspreektitel gaan gebruiken zoals in de Tamoed Yoma 8,9. Wat Jezus en later zijn discipelen doen is uniek. Het belangrijkste werk over het begrip “Vader” in het NT komt van een moderne theoloog J. Jeremias in zijn, ‘Studien zur neutestamentische Theologie und Zeitgeschichte’, Vandenhoeck & Ruprecht, 1966.

4de vraag: Moeten we de naam van God overnemen in het NT zoals de WT doet? In hun vertaling van het Nieuwe Testament, gebruikt de NWV de Hebreeuwse naam “Jehovah” 237 maal om de Griekse godstitels “Theos” (= God), en “Kurios” (= Heer) te vertalen. Van deze 237 maal, is “Jehovah” echter naar onze overtuiging 39 maal gebruikt voor Jezus Christus. De context waarin deze verzen staan leert bij een aandachtige lezing dat het om Christus gaat en niet de Vader. Hier volgt een lijst van deze 39 teksten; Mat.3:3 / 4:7,10 / Marc.1:3 / 5:19 / Luc.3:4 / 4:8,12 / Joh.1:23 / Hand.2:21,25 / 7:60 / 14:23 / Rom.10:13 / 14:11 / 1 Cor.4:4 / 10:9,21 (twee maal) / 16:10 / 2 Cor.3:16 / Epheze 2:21 / 5:19 / Col.1:10 / 3:13,16,24 / 2 Tim.2:19 / 4:14 / Heb.10:30 / Judas 14 / Opb.1:8 / 4:8,11 / 11:17 / 15:3,4 / 16:7 / 18:8. Indien we zeggen, we moeten die naam overnemen in het NT dan hebben ze het toch enkele keren voor hun theorie moeilijk gemaakt. We komen hier later op terug.

We hebben daarom ook nog een opmerking over het gebruik van ‘DE WACHTTOREN’, ‘Ontwaakt!’ en alle andere geschriften van Jehovah’s Getuigen. In ‘DE WACHTTOREN’ van 1 jan. 1994 blz.25 lezen we met verbazing het volgende: “Wat een kostbare schat hebben we in De Wachttoren en Ontwaakt! Laten wij elke gelegenheid benutten om deze belangrijke tijdschriften, die het leven van mensen raken en voorvechters zijn van Koninkrijkswaarheden, met zachtmoedigen van hart te delen.” We weten uit onze studie dat dit niet zo is en hopen u daarvan verder nog van te overtuigen.

Ter illustratie van de naam in vertalingen van de Schrift We citeren uit de Wachttorenpublicatie: Redeneren aan de hand van de Schrift, blz.211,212.

“Wat is de juiste vorm van de goddelijke naam — Jehovah of Jahweh?

“De meeste namen veranderen enigszins wanneer ze van de ene taal in een andere worden overgezet. Jezus werd als jood geboren en misschien sprak men zijn naam in het Hebreeuws als Je·sjoe′a‛ uit, maar de geïnspireerde schrijvers van de christelijke Griekse Geschriften aarzelden niet om de Griekse vorm van de naam te gebruiken, namelijk I·e′sous. In de meeste andere talen bestaat er een gering verschil in uitspraak, maar wij maken vrijelijk gebruik van de vorm die in onze taal gebruikelijk is. Hetzelfde kan van andere bijbelse namen worden gezegd. Hoe kunnen wij dus gepaste achting tonen voor Degene aan wie de allerbelangrijkste naam toebehoort? Door zijn naam nooit uit te spreken of op te schrijven omdat wij niet precies weten hoe die naam oorspronkelijk werd uitgesproken? Of veeleer door de uitspraak en de spelling te bezigen die in onze taal gebruikelijk zijn, terwijl wij in gunstige zin over de Drager van die naam

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 16 spreken en ons als zijn aanbidders op een wijze gedragen die hem tot eer strekt?” - Wij onderlijnen en onderstrepen.

We geloven echter niet dat men met een dergelijke uitspraak het recht heeft om de godsnaam dan als “Jehovah” te lezen. Mara we geven wel dit als aantekening.

We geven hieronder enkele Bijbelvertalingen die de naam van God gebruiken in het OT, in de méér dan 6.800 maal dat het woord “YHWH” er gebruikt is. Ze nemen voor het oorspronkelijke YHWH dus géén vervangingswoord als HERE, HEERE, EEUWIGE enz…. We hebben een klein aantal van de nu nog voorhanden en gebruikte Bijbels in de hieronder alfabetisch opgestelde tabel opgenomen. Er staan enkele Spaanse, Portugese, Franse, Italiaanse en Nederlandse voorbeelden, maar er zijn ook Engelse hierbij te vinden zonder veel problemen.

Almeida Bijbel gebruikt Jehovah.

Bover-Cantera Bijbel gebruikt Yahveh.

Brasileira Bijbel gebruikt Jehovah.

Canisiusvertaling gebruikt Jahweh.

Crampon Bijbel gebruikt Jehovah.

Elberfelder Bijbel gebruikt Jehova.

Himmelreich Bijbel gebruikt Jahve.

La Bible de Jerusalem gebruikt Yahve.

Leidschevertaling Bijbel gebruikt Jahwe.

Liénart Bijbel gebruikt Yahweh.

Nacar-Colunga Bijbel gebruikt Yave.

Osty Bijbel gebruikt Yahve.

Pontificio Instituto Biblico gebruikt Jave.

Reina Valera Bijbel gebruikt Jehova.

Willibrordvertaling Bijbel (1975) gebruikt Jahwe.

Er zijn dus voorbeelden waar “YA” de eerste lettergreep is; Yahweh / Yahwe / Yahveh / Yahve.

Er zijn ook voorbeelden waar “JA” de eerste lettergreep is; Jave / Jahve / Jahweh.

Er zijn vervolgens voorbeelden waar “JE” de eerste lettergreep is; Jehovah / Jehova.

De naam “Jehovah” is enkele malen gebruikt in de King James Version (van 1611); Gen.22:14 / Exod.6:3 / Jes.12:2 / Ps.83:18.

En dit is een lijst van wat er allemaal op de markt is om de naam Jezus weer te geven in het NT; Jeshua, Yeshua, Yeshuah, Yehshua, Yehshuah, Yeshouah, Y’shua, Y’shuah, Jeshu, Yeshu, Yehoshua, Yehoshuah, YHVHShua, YHVHShuah, Yhvhshua, Yhwhshua, YHWHShua, YHWHShuah, Yhvhshuah, Yhwhshuah, Yahvehshua, Yahwehshua, Yahvehshuah, Yahwehshuah, Yawhushua,Yahawshua, Jahshua, Jahshuah, Jahshuwah, Jahoshua, Jahoshuah, Jashua, Jashuah, Jehoshua, Jehoshuah, Yashua, Yashuah, Yahshua, Yahshuah, Yahushua, Yahushuah, Yahuahshua, Yahuahshuah, Yahoshua, Yahoshuah, Yaohushua, Yaohushua, Yaohushuah, Iahoshua, Iahoshuah, Iahushua, Iahushuah. Dat hoeft allemaal niet! Dat kan zelfs allemaal niet, want er staat in het NT “Iesous” = Jezus, letterlijk fonetisch omgezet in het Nederlands. Dat de schrijvers van het NT géén omzetting doen van Zijn naam in het Hebreeuws moet wel een grondige reden hebben. Dan heeft de argumentatie van de Messiasbelijdende Joden geen waarde wanneer ze persé die naam willen gebruiken. De apostelen wisten wel beter toen ze onder de heidenen preekten over die Jezus van Nazaret.

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 17 Een medewerker van het Nederlands Bijbelgenootschap E. Tuinstra schreef een artikel voor H. van de Sandt & L. van Tongeren, ‘Naar mijn daden word IK genoemd’, KBS/TABOR, 1989. De schrijver gaat na hoe men de godsnaam moet vertalen in een moderne Bijbel. We citeren van blz.109: “1° Laat het tetragrammaton onvertaald, schrijf Jahwe en spreek die naam ook uit.

2° Laat het tetragrammaton onvertaald, schrijf JHWH en spreek uit (de) Heer.

3° Vertaal JHWH met (de Heer), maar zorg wel voor een onderscheid met de vertaling van adon.

4° Vertaal JHWH met (de) HERE. 5° Vertaal JHWH met ‘de Aanwezige’.”

Persoonlijk kiezen we voor een zesde variante als eerste keuze; het Tetragrammaton vertaald, en geschreven als YaHWeH en ook uitgesproken of n°5 als tweede keuze indien in een degelijk voorwoord uitgelegd is waarom men zo vertaald.

Een toemaatje: over de term YaHWeH Zebaoth (of Sebaot) God zegt van Zichzelf te zijn: de “Here der heirscharen”, 283 maal gebruikt in de Schrift. In de Bijbel worden met heirscharen (of heerscharen) drie groepen aangeduid.

1°) Ten eerste in Ex.12:41 lezen we dat Israël de “heirscharen” (legerscharen = zebaoth) van YaHWeH wordt genoemd (vgl. ook 6:25 / 7:4 / 12:17,51). In het boek Numeri 1:3,52 lezen we dat de Israëlieten naar hun stammen ingedeeld werden in legerscharen (zebaoth).

Zodat de uitdrukking gebruikt wordt: “allen die in het leger (zaba) uitrukken” vgl.vs.20,22,24,26,28,30, enz.

2°) Als tweede vinden wij dan dat met het woord zaba (“heir”) soms de geschapen hemellichamen, de zon, de maan en de sterren worden omschreven. De belangrijkste tekst in die betekenis staat in Gen.2:1: “Alzo werden voltooid de hemel, de aarde en al hun heir (zaba)”. Gezien het “heir” verwijst naar zowel hemel als aarde in deze tekst moet hier ook een betekenis gezocht worden. Het “heir der aarde” moet in deze tekst betekenen; de geschapen wezens op de aarde, planten en dieren. Deze benaming komt in de Bijbel verder niet meer voor in deze betekenis. Heir des hemels = hemellichamen komt nog voor als term in o.a. Gen.1:14-19 / Ps. 33:6 / 147:4 / Jes.45:12 / Neh.9:6 / Jer.10:12-16.

3°) Het begrip zaba/zebaoth heeft ook te maken met de machten van de onzichtbare engelenwereld. De uitdrukking “het ganse heir des hemels” = de “zonen Gods”, de engelen worden bedoeld (zie 1 Kon.22:19 = 2 Kron.18:18; vgl. met Job 1:6 vv. en zie ook Richt.5:20 / Jes.24:21 en wederom Neh.9:6). “Looft de Here, al zijn heirscharen (zebaoth), gij zijn dienaren die zijn wil volbrengt” (Ps.103:21; vergelijk 148:2; Luc.2:13-14). Hier ligt ook een verband met Paulus’ uitspraak: “dat wat de volken offeren, zij dat aan de demonen offeren” (1 Cor.10:20).

Waar we dan die enkele teksten moeten zetten die in toekomstige zin spreken over “YaHWeH Zebaoth” als koning spreken is niet zo eenvoudig te zeggen. Wellicht is dat een vierde onderverdeling. Daaronder vallen: “Want de Here der heirscharen zal koning zijn op de berg Sion” (Jes.24:23). Vergelijk hierbij Ps.24:3,7-10. En de HERE der Heerscharen laat zich zien in de tempel aan Jesaja (6:5). Hij alleen is “God over alle koninkrijken der aarde” (Jes.37:16). Hij zal God der ganse aarde genoemd worden (Jes.54:5 / Zach.14:9,16).

Zestien maal komen we de ongewone uitdrukking tegen “Heer YaHWeH Zebaoth.” Zie Ps. 69:7 / Jes.3:15 / 10:23,24 / 22:5,14,15 / 28:22 / Jer.2:19 / 46:10 (2x) / 49:5 / 50:25, 31 / Amos 9:5.

Op wat men in archeologische termen de “Moabite stone” genoemd heeft staat de oudste afbeelding van het Tetragrammaton. Deze steen werd gevonden in 1868 na Chr. en

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 18 gaat over de Moabitische koning Mesha en zijn oorlogen tegen o.a. Israël. De steen is gebeiteld rond ongeveer 900 voor Chr. In de jaren 1930 na Chr. werden enkele fragmenten ontdekt die we kennen onder de naam van ‘Lachish letters’. Ze stammen uit de Babylonische verovering van Juda (597-587 v. Chr.). Op één ervan wordt de commandant van het Lachish garnizoen gegroet in de naam van “YHWH.” En enkele persoonlijke namen van de ‘Lachish letters’ (ongeveer 20) bevatten de eerste of de laatste lettergreep van de godsnaam.

BIBLIOGRAFIE VOOR DE GODSNAMEN Alfrink B., La pronunciation ‘Jehova’ du Tétragramme, in Oudtestamentische Studiën, edit.P.A. de Boer, deel V, Brill, blz.43-62, 1948.

Bardet J-G., La Signature du Dieu-Trine, Editions de la Maisnie, Paris, 1982. Dit is een voorbeeld van de manier waarop je niet mag omgaan met het tetragrammaton. Puur Kabbalistische beschouwingen met rekbare termen.

Bavinck H., Gereformeerde Dogmatiek, deel 2, blz.65-119.

Bivin D., Blessed Be the “Name”!, Internet Jerusalem Perspective.

Bivin D., The Fallacy of Sacred Name Bibles, internet Jerusalem Perspective 35 (Nov.-Dec.1991.

Bivin D., “Prophet” as a Messianic Title, internet Jerusalem Perspective.

Brink, van den G. & Sarot M., Hoe is uw Naam; opstellen over de eigenschappen van God, Kok, 1995.

Brown R. & Samuel C. J., The meanings of κυριος in the New Testament, op Internet, we hebben de ‘draft of 30 November 2003.’ Dit is super.

Bultema H., The names of our Wonderful Lord, Grace Pulications, z.j.

Eerdmans B.D., The Name Jahu, in Oudtestamentische Studiën, edit.P.A. de Boer, deel V, Brill, blz.1-29, 1948.

Eisestein J. D., artikel Names of God, JewishEncyclopedia.com. / internet Fraser G. H., The Gentile Names of God, in “A Symposium on Creation” (Vol. V), blz.11-38, Baker Book House, 1975.

Foutz S. D., Exodus 3:14 and the Divine Name: Textual and Historical Considerations, Quodlibet Journal: Volume 4 Number 4, November 2002, http://www.Quodlibet.net Georges M. A., La traduction de KURIOS en syriaque, Filología Neotestamentaria 12 (1999), blz.25-54.

Girdlestone, Synonyms of the Old Testament, hoofdstuk 2, recente uitgave bij Eerdmans.

Gispen W., Schepping en Paradijs, J.H. Kok, 1966, blz.23-26.

“God, Names of” in de Encyclopædia Judaica, deel 7, kollon 680.

Hakvoort R.A., Namen van God in het Oude Testament, ‘de Bode van het Heil in Christus’, augustus ‘90 t/m mei ‘91. Later verschenen in boekvorm bij Initiaal, ‘s-Gravenhage.

JEHOVAH IS EEN VERKEERDE UITSPRAAK VAN DE GODSNAAM 19 Jewish encyclopaedia, Keter Publishers, 1971, zie artikel God en aanverwanten.

Jukes A., The names of God in Holy Scripture, Kregel, 1972, herdruk.

Lambert G., (S.J.), Que signifie le nom divin JHWH?, Nouvelle revue theologique, novembre 1952, blz.897-915.

Leupp R.T., Knowing the name of God, Inter Varsity Press, 1996.

Lundquist Lynn, The Tetragrammaton and the Christian Greek Scriptures, 2d ed., Portland, Oregon: Word Resources, 1998. We geven ook de voornaam bij deze schrijver. U kan dit en andere van zijn boeken gratis downloaden vanaf zijn site. U moet dit lezen om kunnen mee te praten over de naam van God; waarom hij zou moeten terug te vinden zijn in uw OT en waarom hij NIET mag voorkomen in het NT. Marmorstein A., The Old Rabbinic doctrine of God, originele uitgave van 1927 maar in herdruk sinds 1970 bij Gregg Int. Martin A.-G., La traduction de KURIOS en syriaque, Filología Neotestamentaria 12 (1999), blz.25-54.

Mason D., JEHOVAH in the Jehovah’s Witnesses’ New World Translation, 1987. Te bestellen bij Bethel Ministries, CP-258, Manhattan Beach, CA 92667.

McKenna J. E., The Great I-AM of God in Biblical Covenant Relationship with His People in the Old Testament World, Quodlibet Journal: Volume 1 Number 8, December 1999, http://www.Quodlibet.net Meister A. Namen des Ewigen, Pfäffikon, 1973.

Moore G. F., Judaism in the First Centuries of the Christian Era: The Age of the Tannaïm, 3 delen., Harvard Univ. Press, 1927-30, deel 1, blz.219 en de nota in deel 1, blz.427.

Motyer H., The Revelation of the divine name, The Tyndale Press, reprint 1970.

Neyrey J. H., “First”, “Only”, “One of a Few”, and “No One Else”, The Rhetoric of Uniqueness and the Doxologies in 1 Timothy, Biblica 86 (2005), blz.59-87.

Oosterhof B.J., Israëlitische Persoonsnamen, serie Exegetica Uitg.Van Keulen, 1953.

Dit is het belangrijkste werk dat we kennen tegen een bepaalde opvatting van Jehovah’s Getuigen. Ze beweren namelijk dat er aan de hand van de persoonsnamen in het Hebreeuws kan nagegaan worden dat de naam van God als Jehovah moet uitgesproken worden. Maar ze vergeten dan dat ze zelf hebben toegegeven dat die uitspraak er slechts gekomen is door de beredenering van een zekere Raimundus Martini. Vergelijk bij dit alles ook nog H. Motyer.

Read W.E., de vierdelige studie The Name of God, in, The ministry, 1969, februari tot mei, 7de dag advent publicatie.

Reisel M., Observations on Ehje aser ehje, Hu’ah and sem hameforas, Assen, 1957.

Sandt H. van de & L. van Tongeren, Naar mijn daden word IK genoemd, KBS/TABOR, 1989.

Stevenson H.S., Titles of the Triune God, Fleming H. Revell Company 1956.

Stone N.J., Namen van God in het Oude Testament, Buyten en Schipperheyn, 1975.

Sumrall L., De namen van God, Gazon, z.j. Geestelijk leven bezien vanuit de godsnamen.

Thierry G.J., The pronunciation of the Tertragrammaton, in, Oudtestamentische Studiën, edit.P.A. de Boer, deel V, Brill, blz.30-42, 1948.

Trimm James, Nazarenes and the Name of YHWH, een mooi artikel op een Amerikanse site. http://www.nazarene.net/_halacha/Nazarenes_and_the_name.html Veen-Vrolijk A. van, De Heilige Godsnaam JHWH (1); Profetisch Perspectief; tweede jaargang, N°6 - 3de kwartaal 1966, blz.32-35.

***********