DE PROFEET JONA, BEELD VAN CHRISTUSDE PROFEET JONA, BEELD VAN CHRISTUS

DE PROFEET JONA, BEELD VAN CHRISTUS

1

DE PROFEET JONA, BEELD VAN CHRISTUS

Jona 2:10 zegt: “En de HERE sprak tot de vis en deze spuwde Jona uit op het droge.”

Aquarel uit circa 1896–1902 van James Tissot.

Guido Biebaut, 24/11/2011 Alle rechten voorbehouden

Dit verhaal is een van de zaken die door en ganse reeks Bijbelse geleerden belachelijk worden gemaakt. Men zegt dat walvissen geen mensen kunnen inslikken. En ze beweren dat ook niemand dat zou kunnen overleven, na drie dagen en drie nachten, nog levend uit de buik van de vis te komen. Dat zien als een gelijkenis, of een soort symbolisch verhaal lost niet zo veel op. Wat het

DE PROFEET JONA, BEELD VAN CHRISTUS

2

boek Jona betreft het is geschreven alsof het echt gebeurd is. Jona was een profeet, die echt bestaan heeft. En Joodse en Christelijke theologen - tot in de 19 de eeuw - hebben er nooit aan getwijfeld dat Jona niet echt bestaan heeft.

JEZUS CHRISTUS aanvaardt het boek als een echt verhaal Het belangrijkste is dat Jezus over dit verhaal gesproken heeft alsof het echt gebeurd is. Hij noemde het, als een voorbeeld voor de Joden: dat mensen berouw kunnen hebben over hun zonden zoals in Nineve en vergeving krijgen. Want we lezen in Mat.12:41: “De mannen van Nineve zullen in het oordeel opstaan met dit geslacht en het veroordelen; want zij hebben zich bekeerd op de prediking van Jona en zie, meer dan Jona is hier.”

Hij zei ook volgens Mat.12:40: “Want gelijk Jona drie dagen en drie nachten in de buik van het zeemonster was, zo zal de Zoon des mensen in het hart der aarde zijn, drie dagen en drie nachten.” Als Jezus dan de ervaring die Jona onderging vergelijkt met zijn eigen dood en opstanding dan moet dat een echt verhaal zijn en geen vertelseltje. Hij wijst er ons op, hoe bijzonder deze belevenissen wel zijn. Het verhaal van Jona is een feit, dat staat vast en zo zal ook Zijn opstanding een echt feit worden. We kunnen dan ook niet beweren, dat die Jezus ons wat voorliegt met naar Jona te verwijzen. ********* Als je nu dat boek Jona zou lezen - dat vraagt niet meer dan 10 minuten dan gaan we op reis van ontdekkingen in dat boek.

Jona is een profeet uit Israël (dus onder de tien stammen), die door God geroepen werd om in Nineve, een stad van heidenen buiten Israël, te gaan profeteren. Jona moet naar Nineve, dat is de hoofdstad van Israëls (de 10 stammen) vijand, Assyrië of Assur. Een machtig en zeer wreed volk wanneer het op oorlog aankomt. Op dat moment dat Jona er naar toe gaat zijn ze bezig het hele Midden-Oosten te veroveren. Maar Jona had geen zin om naar Nineve te gaan. Het is opmerkelijk dat de naam ‘Jona’ = ‘duif’ betekent, en dat met een duif soms het volk Israël wordt aangeduid.

Maar hij vluchtte op een schip dat hem ver weg zou brengen van Israël en van God. Dit is eigenlijk een van de thema’s van het boek: de vlucht van een mens voor zijn roeping door God. Jona boekt dan een enkele reis naar Tarsis op een schip, hij komt niet meer terug. Dat is in zijn gedachten de meest verre plaats die hij kende. Tarsis ligt in het westen.

De boot waarop hij zit raakt in een hevige storm. Tijdens de storm ligt Jona te slapen in het ruime, diep in het schip. Hij ligt daar al vanaf het moment dat hij in de boot stapte: vluchten en aan niets meer denken. Het is alsof hij van God vlucht en geborgenheid zoekt in het diepste punt van het schip. Het is het beeld dat Jona nog dieper is afgedaald, in de diepte van zijn leven, een vlucht voor God. Volgens de Statenvertaling staat er driemaal dat Jona afdaalde: de eerste maal naar Jafo (een haven), tweede maal in het schip, en dan nog eens naar het ruim van het schip (vs. 3,5). De profeet wil zo ver weg als maar mogelijk is.

Het wordt nadien duidelijk dat de storm te maken heeft met Jona. God was toornig op Jona omdat hij niet alleen voor Hem was weggevlucht maar ook voor zijn roeping. De zeelieden trachten nog naar een andere veilige haven te varen, maar lukt niet en hebben zelfs de lading die ze vervoeren in

DE PROFEET JONA, BEELD VAN CHRISTUS

3

zee geworpen. Als het schip lichter gemaakt is dan blijven ze misschien nog drijven? Slechts als ze Jona in de zee werpen is de zee meteen kalmer geworden. Maar het rare is dat Jona zelf wilde dat hij in zee geworpen werd: hij wil eigenlijk definitief vluchten en streven.

Maar hoe kan een mens aan zijn bestemming ontsnappen? Proberen te ontsnappen aan wat onontkoombaar is kan vanuit Gods oogpunt niet. Vluchten is soms van de klaveren naar de biezen lopen.

In de zee was er een grote vis op het moment dat de profeet in zee ligt en die slokt Jona op. We mogen ons natuurlijk afvragen of dit geen wonder was. De feiten liegen niet: “En de Here beschikte een grote vis om Jona in te slokken en Jona was in het ingewand van de vis drie dagen en drie nachten.” -Jona 1:17 Iets verder staat in dit gedeelte: “En de Here sprak tot de vis en deze spuwde Jona uit op het droge.” - Jona 2:10 God heeft controle op de vis: hij laat Jona opgeslokt worden en ook uitgespuwd worden. God kan dat en wij mogen ons verwonderen.

Als we dat soort zaken gaan ontkennen dan zijn we op het pad van de ongelovigen gestapt. En die weg is zeer breed en daar kan men ook nog alle andere kritiek kwijt. Het gaat hier om een WONDER want de Bijbel en Jezus bevestigde het verhaal.

In de buik van die vis, komt Jona tot inkeer. Na drie dagen spuwde hij hem uit op het strand. Dat blijkt dan in de omgeving van Ninivé te zijn. Jona werd daar opnieuw door God geroepen om naar de stad te gaan en ze aan te sporen tot bekering.

Het boek Jona heeft in de Bijbel een speciale plaats waar menselijke trekken zeer herkenbaar zijn: de mens vlucht soms voor God maar God laat de mens niet los. Wat Zijn hand begon zal Hij ook afwerken.

We kunnen uit dit boek leren dat ook als wij gelijk Jona een enkele reis geboekt hebben ver van God weg dat de Heer ons kan terugroepen. God wil ons een retourticket geven en heeft het er ook van gemaakt. Dat is het wonder van de trouw van God. Wat was die “GROTE VIS”?

Laten we eerst wat zeggen: er zijn wel complete dieren, in de maag van een ‘potvis’ gevonden. Of in de maag van een walvishaai of een witte haai. Soms eens dieren groter dan een mens. Was het een walvis? Het kan een walvis geweest zijn maar ook een haai. Sommige theologen zeggen zelfs dat God op dit moment een dier geschapen heeft juist om Jona op te slikken, een dier speciaal voor dit doel gemaakt. De Hebreeuwse en Griekse woorden, die de Bijbel hiervoor gebruikt betekenen eigenlijk zondermeer: “groot zeedier.”

Hoe heeft Jona dat kunnen overleven?

Hoe kon Jona dit overleven? Een eerste opmerking over de “drie dagen en nachten”: dat hoeven geen 72 uren volledig te zijn. Bijvoorbeeld van Jezus weten we dat Hij geen 72 uren dood was in het graf: maar een gedeelte van de vrijdag, de ganse zaterdag en een gedeelte van de zondag. IN totaal iets van 3 + 24 + 1 of 2 uren = dus ongeveer 29 uren. We moeten daar niets achter zoeken dat is de manier waarop een Jood over “drie dagen en nachten” spreekt in een normaal taalgebruik.

Er is altijd wel wat lucht in de maag van een walvis of haai en zolang het dier dat is opgeslokt

DE PROFEET JONA, BEELD VAN CHRISTUS

4

lucht heeft en leeft, zal de vertering niet op gang komen. Dus, de ervaring van Jona zou best hebben kunnen gebeuren, gewoon volgens de mogelijkheden van de natuurwetten. God kan Jona ook op een wonderbaarlijke manier bewaard hebben in de vis. Want God wou ook met dat voorval aan Jona wat leren: afhankelijkheid van zijn hemelse Vader.

Men spreekt soms wel over de mogelijkheid dat Jona eigenlijk stikte in de vis en echt stierf en dat God hem later weer tot leven wekte. Dat is ook natuurlijk niet onmogelijk. Er zijn mensen opgestaan in het Oude Testament. Maar het belangrijkste is toch dat wat Jona meemaakte een ‘voorafschaduwing’ is van de opstanding van Jezus. Men zou kunnen zeggen een voorproefje met een profetisch tintje.

In de vis is Jona begonnen met een gebed: “En Jona bad tot de HERE, zijn God, uit het ingewand van de vis. 2 Hij zeide: Ik riep uit mijn nood tot de HERE en Hij antwoordde mij; uit de schoot van het dodenrijk schreeuwde ik, Gij hoordet mijn stem.” - Jona 2:1,2.

Het was voor de profeet een machtige ervaring die hij nooit zou vergeten. Jona is als het ware uit de dood opgestaan om nog te prediken. Het wonder dat Jona door een grote walvis wordt opgeslokt behoord tot de verhalen van de zondagsschool. Meestal wordt de nadruk gelegd op details.

Jona gaat uiteindelijk, na al zijn omzwervingen, zijn boodschap van vernietiging preken aan de Ninevieten. Wat Jona niet verwacht is dat de toestand en de zaak een onverwachte wending zullen nemen. De Ninevieten bekeren zich niet tot de God van Israël maar nemen toch de boodschap van Jona serieus. Ze stoppen hun ongerechtigheid, want ze zijn verschrikt van de onheilsboodschap. Ze erkennen dat ze gezondigd hebben, trekken het boetekleed aan en hun koning roept zelfs een vasten uit. En God is hen ook genadig. “Toen God zag wat zij deden, hoe zij zich bekeerden van hun boze weg, berouwde het God over het kwaad dat Hij gedreigd had hun te zullen aandoen, en Hij deed het niet.” – Jona 3:10 God spaart de Ninevieten, later zullen ze toch in hun zelfde zonden hervallen.

Prediking, ook strafprediking is aan de discipelen van Jezus opgedragen: Jona 3 spreekt ons van die boodschap. Is het niet de Heer Jezus die ons nu laat uitgaan tot alle volken, waardoor velen behouden worden en gered worden van het oordeel. Als we er dat in vinden dan is dat zeker een neventhema.

Maar: wat is het belangrijkste in dit verhaal? Eigenlijk niet de bekering! Maar het feit van de opstanding van Jona uit de vis, lijkt ons belangrijker te zijn. Dat Jezus de man als een beeld neemt van wat met Hem zal gebeuren lijkt ons aan het verhaal die klank te geven: God is Heer over de dood. Met de opstanding bewees God dat Hij machtiger was dan de dood: zowel in het geval van Jona als ook met Zijn Zoon Jezus. De apostelen wijzen daar later meerdere malen op, dat het grote reddingswerk met de opstanding van Jezus tot stand gekomen is.

Hand.17:30,31 zegt: “30 God dan verkondigt, met voorbijzien van de tijden der onwetendheid, heden aan de mensen, dat zij allen overal tot bekering moeten komen; 31 omdat Hij een dag heeft bepaald, waarop Hij de aardbodem rechtvaardig zal oordelen door een man, die Hij aangewezen heeft, waarvan Hij VOOR ALLEN HET BEWIJS GELEVERD HEEFT DOOR HEM UIT DE DODEN OP TE WEKKEN.”

DE PROFEET JONA, BEELD VAN CHRISTUS

5

MEER DAN JONA IS HIER Dat God eeuwen later zijn Zoon naar de aarde zendt, naar de Israëlieten, moet ons tot nadenken stemmen. Als Jezus bij een prediking opmerkt (Mat.12:41): “De mannen van Nineve zullen in het oordeel opstaan met dit geslacht en het veroordelen; want zij hebben zich bekeerd op de prediking van Jona en zie, meer dan Jona is hier” is dat een opsteker voor ons. Jezus vergelijkt namelijk twee zaken: bekeerde heidenen (de Ninevieten) en onbekeerde Joden. Heidenen zullen Israël veroordelen omdat ze naar God niet geluisterd hebben. De boodschap van Jezus, want daar gaat de context over, had bij zijn eigen volk had Hij weinig impact.

Jona was een dienstknecht van God, maar hij kon de gedachte niet verdragen dat hij straks openlijk voor schut zou staan: hoe zou een Nineviet zich ooit kunnen bekeren. Een teken voor ons: hoe ver gaan we de wereld opzoeken om Zijn boodschap te brengen?

Hij gaat uiteindelijk toch op weg nadat God echt boos op hem is. Deze stad kan wel omgekeerd worden, deze wereld kan dat ook. Laat ons verkeerde motieven om het niet te doen achter ons: nu is Gods genade nog steeds te verkrijgen. Laten we niet als de Farizeeër doen: “De Farizeeër stond daar en bad dit bij zichzelf: O God, ik dank U dat ik niet ben zoals de andere mensen: rovers, onrechtvaardigen, overspelers of ook als deze tollenaar.” - (Luc. 18:11). Neen, beter zijn we wellicht niet maar toch uitverkoren kinderen, konigskinderen met een boodschap.

Jona had een naam die “duif” zou betekenen in onze taal. Van Jezus leren we dit in Col.1:20: “en dat Hij door Hem alle dingen met Zichzelf verzoenen zou, DOOR VREDE TE MAKEN DOOR HET BLOED VAN ZIJN KRUIS, ja door Hem, ZOWEL DE DINGEN DIE OP DE AARDE ZIJN ALS DE DINGEN DIE IN DE HEMELEN ZIJN.”

Een echt verhaal over iemand in een vis De walvisvaarder Star of the East was op jacht ter hoogte van de Falkland eilanden en er werd een grote potvis gesignaleerd. Tijdens de achtervolging is een kleine “scheepsmaat” overboord gegaan.

Het is een zekere James Bartley en ook drie anderen worden in zee gesmeten. De kapitein noteerde in het logboek: “verboord geslagen, vermoedelijk verdronken.” Wat later heeft de bemanning

DE PROFEET JONA, BEELD VAN CHRISTUS

6

alsnog de potvis kunnen vangen en doden en toen ze het dier aan het opensnijden waren, zagen ze iets in de maag van het monster nog iets bewegen. Wanneer ze de maag open sneden vonden ze daar James Bartley, die in een diepe coma was, maar nog zichtbaar ademde. Na een paar dagen kwam hij weer bij en hervatte zijn werk. Op de plaatsen waar zijn lichaam niet beschermd was geweest door zijn kleding, was de huid aangevreten door het maagzuur van de potvis en was zijn lichaam daardoor voor de rest van zijn leven getekend.

(Van http://nl.wikipedia.org/wiki/Walvishaai) De walvishaai (Rhincodon typus) is de grootste vis (en daarmee ook de grootstekraakbeenvis en tevens de grootste haai).

De walvishaai heeft een uniek uiterlijk. Zijn kop is breed en plat. De bek bevindt zich vooraan, niet onderaan de kop zoals bij veel andere haaien, en is net zo breed. Hij bevat 300 rijen kleine tanden, in totaal zo'n 3000. Deze lijken echter geen functie te hebben (zie onder).

Vergelijking tussen walvishaai en mens